1
Proteus Ares KullanmProteus ares baskl devreleri izmede bize
yardmc olan ve her trl baskl devreyi izmemize imkan salayan proteus
programnn bir alt programdr.Proteus bilgisayarna yklendiinde size
iki ana alt program sunacaktr bunlardan birincisi ARES ikincisi ise
SS tir.Bizim kullanacamz ise baskl devre iin ARES tir. Aresin dosya
uzants DEVRE.LYT olarak kullanlr ve dosyalarn eklide aadaki
gibidir.Ares programnn ifade eklide aada belirtirlmitir.
Ares programnn ifade ekli
Ares programnn dosya ifade ekli
ARESE GR= Ares program altrldnda karmza aadaki gibi bir grnt
kacaktr.Bu grntde program menleri ara ubuklar bulunmaktadr.
Ares programn altrld andaki grnts
2 Ares programnn yukardaki gibi bir grnts vardr.Bu grnt de
klasik windows programlarnda bulunan program menleri ara ubuklar
bulunmaktadr.Bu programda izim yapmay renmeden nce bu menleri ,ara
ubukalrn ve ieriklerini inceleyelim.
Programda bulunan alanlar yukardaki resimde de gzkmektedir.
Bunlar sralayacak olursak a)program ubuklar=menlerin vebu menlerin
ksa yollarnn bulunduu alandr. b)alma alan= devreleri izmede
kullanlan alandr. c)tabaka grntleme=herhangi bir yolun veya elemann
hangi tabakada bulunduunu gsterir. d)eleman pozisyon
alma=elemanlarn durumlarn yani yukar ,saa veya sola evirmak iin
kullanlan butonlardr. e)grntleme ekran = burada seilen
elemann,yolun veya lehimleme tabnn n izlemesi yaplmaktadr.
3 PROTEUS PROGRAMINDA SS LE ARES ARASINDAK FARK ematik izim=
ematik izim proteusta SS adl programda yaplmaktadr. ematik izim
denilince elektronik elemanlarn standart ekilde ifade edilileriyle
izimidir.Yani bir transisitrn dnya zerinde belirli bir ekilde
standart izimi,ifadesi vardr bu ifadeleri kullanp da izilen
devrelere ematik izim denir.
ekilde de grld gibi elektronik devre elemanlarnn ifade edili
ekilleri ile izimi yaplmtr. Baskl devre= Baskl devre proteusta ARES
adl programda izilmektedir. Bu izim eklide elektronik elemanlarn
gerek lleri ile bakr plakette bulunmas gereken ekilleri ile
izimidir.Bu izim ekli bakr plakete gre tasarlanmaktadr bu plakette
yollarn getii yerler ok nemlidir.
Bu izimde elemanlarn aralarndan geen yollar,bu yolarn kalnl ve
elemanlarn yerleimleri en nemli unsurlardr.
4 FLE MENS File mensne tkland zaman aadaki gibi bir grnt
kacaktr.Buradan da iimize yarayan seenei seerek ilerimize devam
edeceiz.
New layout= Yeni bir baskl devre izmek iin alma alann temizler
ve yeni bir sayfa aar. Load layout= Elimizde bulunan bir dosyay
amak iin kullanlr.Bu seenek seildii zaman kan sayfadan istediimiz
bir dosyay seebiliriz. Save layout= zeinde altmz devreyi kaydetmek
iin kullanlr ares program dosyay kaydettii zaman eer dosyaya bir
yol belirtmemisek dosyay program files ta bulunan proteus programnn
klasrne kaydeder.Eer yolu biz kendimiz seersek setimiz yere
kaydeder. Save layout as= Devreyi baka bir isimle veya baka bir
yere kaydetmek iin kullanlr. Clear netlist= Ares programna isi
dosyalarn atp baskl devreleri otomatik olarak kartmak istediimizde
o arada seili olan elemanlarn listesi bir dosyaya kaydedilir bu
dosyalara netlist denir.Bunlar temizlemek iin yani silmek iin clear
netlist kullanlr. Load netlist = Buda elemanlar seerek oluturulmu
netlist dosyalarn amak iin kullanlr. Save netlist= Burada da yeni
bir netlist dosyas hazrlamak ve bunu kaydetmek iin kullanlr. Import
dxf=
5 Dxf uzantl dosyalar amak iin kullanlr.Baz baskl devre izme
programlarnn dosyalarn amak iinde kullanlan ares bu dosyalar amak
iin bu uzantlar istemektedir. mport bitmap= Buda dieri gibi bitmap
dosyalrn amak iin kullanlr. mport region= Kaytl bir yerde bulunan
dier programda izilmi dosyay aar. Export regon= izdiimiz devreleri
dier programa atmak iin kullanlr. Mail to= izdiimiz devre emasn
mail ile gndermek iin kullanlr. Board statistics= zerinde altmz
devre hakkndaki btn bilgileri bize gsterir. Exit = Programdan
tamamen kmak iin kullanlr. OUTPUT MENS Output mens yazc ile
ayarlarn yapld ve yazcdan kt almamz salayan mendr.
6 Print= Baskl devreyi izdikten sonra devreden kt almak iin
kullanlan komuttur.Bu seenek tkland zaman kan pencereden ayarlar
yaptktan sonra yazcdan kt alabiliriz. Printer setup= Kullandmz
yazcnn ayarlarn yapabileceimiz seenektir.Yazcnn dik veya yatay kad
kullanaca veya hangi boyutlarda basaca buradan ayarlanabilir. Set
output area= Bu seenekle kursr ile setiimiz yerler sadece yazdrlr.
Set output orgin= Yazlacak yerin orgini ni yani ortasn sememizi
salar. Printer information= Yazc hakknda bilgilerin bulunduu blmdr.
Export bitmap,metafile,dxf file,esp file,vektr file,overlay= Bu
seenekler kullanldnda izilmi dosya yukardaki formatlara uygun
olarak yazcdan karlr. Manufacuring notes= Devre emasnasna ek bir
bilgi yazmak iin kullanlan alandr. Cad cam output= Burada devrenin
koordinat ekli ile belirtilmi dosyas oluturulmaktadr.rnein cnc
makineleri koordinatlar ile alrlar bu koordinatlar elde etmek iinde
bu zellikten yararlanlarak koordinat dosyalar
oluturulmaktadr.Burada ayrca gerber formatnda dosyalarda olumaktadr
bu dosyalarda yine ares te almakatdr. Gerber wiew = Gerber
dosyalarn amak iin kullanlr.Cad cam output ile ayarlanan gerber
dosyalar bu seenek ile alr.
7 VEV MENS
Viev mens programda alma alanndaki deiiklikleri yapmak iin
kullanlr. Bu deiiklikler daha ok grnm zerinedir.Devre izerken bize
yardmc olacak ekilde izmemiz iin baz deiiklikler yaplmaktadr.Bu
deiiklileri de bu men yardm ile yaparz. Redraw= Redraw seenei
yeniden dzenlemek iin kullanlr aslnda yapt i internet expolerde
bulunan sayfay yenileme ilemi gibidir.Biz izimi yaptktan sonra bu
tua basarsak yollarn tam hizalandnda ve devrenin son halinin nasl
olacan grebiliriz. Flip = Flip seenei evirmek amal kullanlr sadan
sola,soldan saa yalnz bu ilem sayfa iin geerlidir.Yani sayfay
evirir bu sayede elemanlar ve btn her ey evrilmi olur. Grid= Grid
devreleri izerken bize yardmc olan ve zellikle yolar dz izmemizi
salayan zgara biimindeki sistemdir.alma yerinde nokta nokta iaretli
olanlar gridtir.Bu seenek ile gridleri kaldrabilir veya
koyabiliriz.
Layers=
8 Layers tabakalar anlamna gelmektedir.Bildii gibi elektronik
devreler bakr plaketlere yaplmaktadr.Bu plaketler iki, ve daha
fazla katmandan olumaktadr.te bu katmanlara layers ad
verilmektedir.Bu programda da bu katmanlar ayarlamak iin layers
seenei kullanlmaktadr.layers seenei seildiinde aadaki gibi bir grnt
ortaya kacaktr.
Layers seeneinde bulunan tablo Layers seeneindeki tablodan bizim
kullanacamz yollarn ve elemanlarn renklerini belirleyebiliriz ve
elemanlarn zellikleri zerinde deiiklik yapabilirz.Yukardaki tabloda
bulunan yazlar yolar ve elemanlar ifade etmektedir. Bu yazlar
inceleyelim= Top Copper=ift tarafl bakr plaketlerde st taraf belli
eder,yollar bu renkte izersek o yolarn st tabakada olduunu
anlayabiliriz. Bottom Copper=bakr plaketin alt tarafn simgeler ve
kullandmz plaket ift taraflysa alttaki tabakay simgeler,eer tek
tarafl bir plaket kullanyorsak plaketin bakr yzeyini simgeler. Top
Silk =bu seenekte elemanlarn grnm ile ilgilidir,elemanlarn bulunduu
ekilleri ifade eder.st grnm olarak da tanmlanabilir.Elemanlarn st
grnmn ifade eder ve elemanlarn stten grnen yerlerini seilen renk
ile ifade eder. Bottom Silk=bu seenek de top silkin tersidir,yani
elemanlarn alt taraflarnda grnen yerleri ifade eder.Altta kalan ksm
ifadesi ise bakr plakette kalan ksmn tekil etmektedir.Bu seenein
sahip olduu renk de altta kalan ksmlar ama sadece elemanlar iin
ifade eder. Top Resist=bu seenekte st katmanda elemanlarn lehimleme
tabanlarnn simgeler ift tarafl plaketlerde alttan ste sten alta
gemek iin lehimleme tabanlar kullanlr bu tabalar ifade eder. Bottom
Resist=bu seenekte top resist gibi ilev grr hatta bu iki seenekteki
ifadeler ayn olay ifade eder. Top Mask= bu seenek de smd elemanlar
iin kullanlr yani st tabakada direk tabakaya lehimlenen taban
lehimlemeli elemanlarn lehim yerlerini simgeler.Bottom Mask ile ayn
ilevi grmektedirler. Pin Numbers= elemanlarn zerlerinde bulunan
ayak numaralnn grnp grnmemesini salar. Dier renkli ifadelerde daha
ok tabaka olmas durmunda onlar ifade etmektedir.
9
Metric= Gridler arasnda bulunan mesafenin ve dier kullanlan
llerim metre cinsinden olmasn salar eer bu seenek kullanlmaz ise
thou biriminden kullanlacaktr. Orgin= Merkez noktay belirler bu tua
basldnda devre saa sola veya yukar aa kayar. Z-theta= Bu seenek de
kutupsal alma merkezini belirler.Orgin gibi ayn grevi grr. X
cursor= Bu seenekte kursrn ne ekilde kullanlacan belirler.Bu
programda 3 seenek vardr bunlar a)bo kursr b)X biimden kullanlan
kursr c)+ koordinat biimindeki kursr Bunlardan herhangi bir
tanesini semek iin kullanlr. Goto X-Y =
Bu seenek kullanld zaman karmza bir diyalog kutusu kacak ve
bizden x ve y koordinat saylar isteyecek bizde o boluklara gitmek
istediiniz koordinat yazdmz zaman program bizi direk oradaki yere
gtrecektir. Goto compenent=
Bu seenek de goto X-Y gibi ilev grr karmza kan yere elemann
ismini yazarsak rnein R1 diye R1 e bal olan eleman gzmzn nne
koyar.Bu seenek ile herhangi bir elemana daha abuk ulamak iin
kolaylk salanm olur.Bu seenei kullanmak iin elemanlara isim
verilmesi gerekmektedir. Goto pin=
Bu programda elektronik devre elemanlarnn lehimleme tabanlarna
PIN ad verilmektedir.Goto pin seenei ile istediimiz bir elemann
lehimleme tabanna
10 gidebiliriz.Bu seenek kullanldnda yukardaki gibi iletiim
kutusuna elemann companent ismini yazp yanna da (-) iareti koyarak
pin numarasn yazdmzda o elemann o numaral lehimleme tabanna gider.
rnein= R1-1 yazdmz zaman R1 elemannn 1 numaral lehimleme tabanna
gider Snap = Bu seenek tamamen gridlerle alakaldr.Grid alma
ekrannda zgara biimindeki sistemdi sanp ise bu zgaralarn arsndaki
llerdir. Bu lleri isteimize uygun olarak dzenleyebiliriz.Kullandmz
l birimini metric olarak ayarladmz zaman snaplarda aadakilerden
herhangi birisini setiimizde iki nokta aras o metre lsndedir.
Pan = Bu seenek ile istediimiz bir yere yaknlatrma
yapabiliyoruz. Zoom in= Bu seenek ile istediimiz kadar yaknlatrma
ilemi yapabilirz.rnein bir kere bastmzda bir derece,dier basmzda
bir derece yaknlatrr. Zomm out= Zoom in in tam tersi oalrak ilem
grr.derece derece kltme ilemi yapar. Zoom all= Zoom all seenei
seildii anda devre ekran kaplar bu biimde bir yaknlatrma seeneidir.
Zoom to area= Bu yaknlatrma eklinde karmza bir kursr kar bu kursrle
setiimiz alanlar ize yaknlatrlr. Tool bars= Ara ubuklarnn grnm
seeneklerinin belirlendii yerdir.Hangi ara ubuunun grnp
grnmeyeceine buradan karar verilir.
Bu seenekte byle bir kutu kmaktadr ve bu kutudan istediimiz ara
ubuunu iaretleyebiliriz.aretlediimiz ara ubuklar daima ekranda
gzkecektir.
11 File toolbar= View toolbar= Edit toolbar= Layout toolbar=
Tool barlar balca ekilde yukardaki gibidir.Bunlarn ekranda grnp
grlmemesini ise tool bars seenei ile belirlenir. EDT
Edit mens elemanlarn yerleimleri ve zerlerinde deiikliklerin
yapld mendr. Undo = Yaplan ilemi geri alr.bir ilem varsa ve bundan
vazgeilmek isteniyorsa bu seenek kullanlmaldr.
12 Redo = Undo ile yaplan ilemi ileri alr rnein bir ilem yapld
ve undo ile vazgeilip geri alnd geri alnan ilemi yeniden kazanmak
iin redo ilemi,kullanlr. Align = Hizalama istenilen yerlerde
elemanlar seilerek hizalama seenei kullanlarak seili olan
elemanlarn ayn hizaya gelmesi salanr. Replicate = Bu seenek ile
seili elemanlar tanabilir ve kopyalanabilir.Bu senein aktif olmas
iin elemanlarn seilmi olmas gerekir.Elemanlar seildikten sonra bu
seenek seilir ve kan tabloda X ve Y koordinatlar yazlr eer kopya
isteniyorsa kopya says yazlr ve o elemandan ayns verilen
koordinatlara yerletirilir.
Send to back = Arka arkaya duran elemanlarn arkaya alnmas iin
kullanlr. Bring to front= Arka arkaya duran elemanlarn ne alnmas
iin kullanlr. Convert vias to pad= ift tarafl plaketlerde plaketten
plakete geerken via denilen lehimleme tabanlar oluturulur ve
buradan alt tabakaya geilir bu seenekte devrelerdeki via lar
padlere yani lehimleme tabanlarna evirir. Duplicate layer= Layer
larn yani katlarn nasl olacan ne ekilde ifade edileceklerini
belirler.
Bu tablodaki source seeneindeki tabaka st tabakay ifade eder
destn seenei ise alt tabakay yani bakr yzeyi simgeler.
13 New compenent= Yeni bir eleman armak iin kullanlr.seildiinde
bir tablo karmza kar bu tablodan iimize yarayacak zellikteki eleman
ve vermek istediimiz ismi ve deeri yazarak yeni bir eleman
oluturabiliriz.
yukarda yapld gibi bir eleman ortaya karlrsa 390 ohm luk bir
diren klf ortaya kacaktr ve adda devre olacaktr. Ayn bu ekilde
birka tane eleman yapabiliriz.Eleman adlar ise eleman ktphanesinden
alnabilir. New pad style= Yeni bir lehimleme taban oluturmak
amacyla kullanlmaktadr.Programda bulunan lehim tabanlar
isteklerimizi karlamyorsa bu ynteme bavurmalyz.Bu seenek seildii
anda karmza aadaki gibi bir tablo kacaktr oradan da seenekleri
iaretleyerek yeni bir lehimleme taban yani pad oluturacaz.
yukardaki tabloda olduu gibi ilk nce pad in ismini yazyoruz ve
aadaki tablodan normal mi yoksa taban lehimlemeli elemanlar iin mi
olacan belirliyoruz bize imdilik normal gerekli olduu iin normal
blmnden yuvarlak,kare ,ubuk ,ekilli olan seeneklerden herhangi
birisini iaretledikten sonra karmza kan dier bir tablodan llerini
belirttikten sonra yeni lehimleme tabanmz kullanma hazr duruma
gelir.
New trace style= Yeni bir yol stili oluturmak iin
kullanlr.Seildiinde aadaki gibi bir tablo kacaktr bu tablodan yol
kalnln ve ismini girdikten sonra yeni yol stili oluur.
14
New via style= Yeni bir via yani plakette kattan kata gemek iin
gereken tabanlarn oluturulmasn salar.
via ismini yazarak yeni bir via oluturabiliriz.kare veya
yuvarlak olmasna da dikkat eymeliyiz. Tidy = Bu seenek ile alma
alan dnda kalan elemanlar temizleyebiliriz. Copy = Be seenek eleman
veya bir blgenin kopyalanmas iin kullanlr blge veya eleman seilir
ve bu tua baslr,tua basldktan sonra istenilen yere tklanarak
braklr. Cut = Kesme ilemi iin kullanlr copy den fark seilen eleman
kesilir yani yerinden karlr ama copyde bu byle deildir copyde alnan
blge veya elemann ayns kalr ama bunda kalmaz.Eleman seildikten
sonra istenilen yere braklr. Rotate = Bir eleman veya bir blgeyi
evirmek veya tersini almak iin kullanlr bu tua basld anda ekrana
aadaki gibi bir tablo kmaktadr.
burada angle yazan yerdeki say dereceyi belirtmektedir,oradaki
say ile elemann dereceli olarak deitirebiliriz veya altta yazan
mirror X ve Y seeneklerini kullanabiliriz bunlarn anlam da X ve Y
eksenin ayna gibi tersini alr. Delete = Silme ilemidir.Eleman veya
blge seilir sonra bu tua baslarak seili alanlar silinir.
LIBRARY
15
Decompose Decompose seeneinde eleman seilir ve bu seenee tkland
anda elemann altnda ekildeki gibi bir yaz kar bu yaz elemann adn
gsterir.Decompose seeneinin ilevi ise bu elemanda ekillerini
deitirmektir.rnein lehim tabanlarnn yerleri hacim izgilerinin lleri
gibi zelliklerde deiiklik yapmamz salar.
16 Library mens programda ykl olan elektronik elemanlarnn klfnn
bulunduu yerdir ve elemanlarn genel zelliklerinin deitirildii
alandr.Library dediimiz yer aadaki gibi bir grntye sahiptir buradan
istenilen elemanlar zelliklerine gre seilir.
Pic package= Bu seenek ile ktphane arlr yani elemanlarn seildii
yer olan ktphane arlr.arldnda ise aadaki gibi bir tablo ortaya
kacaktr bu tablo da eleman seme kategorileri
bulunmaktadr.Elemanlarn yapt ilere ve grevlere gre ayrlan
kategoriler vardr.Bu tabloyu inceleyecek olursak: Keywords = Bu
blme aranacak eleman isimleri yazlabilir eer eleman ismini
biliyorsak hi aramadan buraya yazabilir ve annda karmzda
bulabiliriz.rnein led yazdmz anda led diyot klf eklini ortaya koyar
ama dier elemanlarn ingilizce ve bu programa zel isimleri vardr
bunlar bilirsek dier elemanlar da arabiliriz. Category = Category
ksmnda elemann ne tr bir kategori de olduu belirlenir burada
bulunan kategoriler: a)connectors =balantlar kategorisi bu
kategoride balant elemanlar bulunmaktadr. rneindevrelerde kullanlan
klamensler,dier jacklar gibi elemanlar bu blmde bulunur. b)discreet
components=devaml kullanlan elemanlar anlamndadr.Bu kategoride ana
elektronik elemanlar bulunmaktadr.Diren,transistr,kondansatr.diyot
bu elemanlarn klflar bu kategoridedir. c)integrated circuts=entegre
elemanlar bu blmdedir.Entegre klflar bu blm ierisindedir.
17 d)miscellaneous=kark anlamna gelmektedir yani muhtelif
elemanlar buradadr.Buradaki elemanlar
anahtarlar,rleler,led,display,jumperler,kristaller bu elemanlar bu
kategori ierisindedir. Type= Burada da elemanlarn ekilleri
seilir.Elektronik devre elemanlar iki trldr bunalar: A)surface
mount =yani yzey lehimlemeli elemanlardr smt olarak da
adlandrlr.Bunlar lehimlemek iin delik gerekli deildir direk tabana
lehimledirler. B)through hole =yani delikten geip altta lehimlenen
elemanlar yani normal elektronik devre elemanlardr. Bu type blmnde
seilecek elemanlarn nasl elemanlar olduuna karar verilir. Sub
category = Category blmnde seilen kategorinin iinde bulunan
elemanlar gsterir ana balklar ierisinde. Prewiev= n izleme yaplan
yerdir seili elemann klf aada yani bu blmde resmi kmaktadr. Bu
blmde elemann setikten sonra sa taraf geiyoruz ve elemann adnn
zerine iki kere sol tklayarak eleman ana sayfadaki eleman kutusuna
atyoruz.Eleman kutusunun resmi aadadr.
Eleman kutusuna atlan elemanlar yukardaki gibi alt alta
dizilirler burada bulunan P harfi yukardaki Pic package yazs ve
iareti ile ayn anlama gelmektedir bu harfe basld anda eleman seme
kutusu arlm olur ve eleman seilir.P harfinin yannda bulunan L harfi
ise library maneger denilen bir atama ilemi yaplan ve ktphane de
bulunan listeleri dzenlemeye yarayan sistemdir.
18 Make package= Bu seenei aktif etmek iin ilk nce eleman alma
alanna koyarz daha sonra eleman mausenin sa tuu ile seeriz ve
eleman ekranda da grld gibi beyaza dner daha sonra library/make
package yolunu izleyerek make package tuuna basarz.
Bu seenein grevi devaml kullandmz elemanlar,ktphanede bir
kategori yapp devaml o kategori iinde tutmak ve abuk
ulamaktr.ekilde bir kondansatr seilmitir ve yeni bir kategori
yaplarak o kategorinin iine atlacaktr.Library blmn incelerken
burada kategorilerin olduunu sylemitik ite yeni bir kategori yapmak
iin de program bizden kategoride bulunacak zellikleri
istemektedir.imdi bu zellikleri inceleyelim. New packega name =bu
seenek ile elemann daha nceki ismini deitirebilir veya ayn ekilde
brakabiliriz.Bu blm elemann isimi ile ilgilidir. Package category=
ktphane kategorisinin belirlendii yerdir.elemann hangi kategori
altnda saklanacann belirlendii yerdir,burada daha nceki
kategorileri de kullanabilir veya new tuuna basarak yeni bir
kategori oluturabiliriz burada oluturacamz kategori ismi olarak
ayhan verdik. Package type= burada elemann ne tr bir eleman olaca
belirlenir yani daha ncede bu blm aklarken anlattmz gibi elektronik
elemanlar iki trldr birincisi taban lehimlemeli birde normal
lehimlemeli ite bu blmde bizim elemanmzn hangi tr olaca belirlenir.
Package sub-category= elemann ne olduu ve hangi kategori altnda
aralacann isim olarak belirlendii yerdir yani alt
kategoridir.burada daha nceki isismleride kullanabilir veya yeni
bir isimde verebiliriz. Package description =eleman zeliklerinin
yazld yerdir.rnein ka volt ve ne kadar bir kapasiteye sahip olacann
yazlaca yerdir. Bu zellikleri doldurduktan sonra ok e basp yeni bir
ktphane tasarlam oluruz.
19 Complie to library= Libraray yani ktphanede bulunan package
,yani elemanlarn bulunduu alanlar,ite bu packageleri sralar ve
onlar bize gsterir.Aldnda aadaki gibi bir tablo kar Bu tabloda
elimizde bulunan eleman kutular sralanm halde karmza kar.
Library manager= Bu blmde library yani ktphane da bulunan
bilgiler dzenlenir ve yeni bir ktphane dzenlemesi yaplabilir.Aldnda
yle bir tablo karmza kar bu tablodan packageler arsnda atamalar
veya yeni bir package
20 Bu tabloda elemanlar paketlerden dier paketlere atma ilemi
veya yeni bir paket oluturma gibi ilemler yaplmaktadr.Elimizde
bulunan bir paketi buradan ierik bakmndan deitirebilir yada
yenisini ekleyebiliriz. STANDART ARA UBUU Programn kendine ait
elemanlara ulamak ve daha rahat bir izim yapabilmek iin standart
ara ubuklar vardr.Bu ara ubuklar sayesinde daha rahat izim
yapabilir ve izimlerde ulamak istediimiz yerlere daha kolay
ulaabiliriz. Bu ara ubuunun ekli aadaki gibidir.
Ara ubuklar yukardaki gibidir.imdi bu ara ubuklarn inceleyelim.
=yeni bir eleman oluturmak iin kullanlr.Edit mensndeki yeni eleman
oluturma olaynn ksa yoludur.Bu tua basldnda grntleme ekrannda C
harfi kacaktr bu harfe baslnca editmensnde yaplan ilemler yaplr
yeni eleman oluturmak iin edit mensnde ne yaplyorsa burada da ayn
ilemler yaplr. = Pic package tuunun ksa yoludur.pic package tuu
bizi ktphaneye elemanlar semeye ynlendiriyordu burada ise bu tua
basld zaman grntleme ekrannda P ve L harfi kacaktr bunlardan P
harfi bizi ktphaneye L harfi ise library manager yerine
ynlendirecektir. =izim yapabilmek iin izgiyi ve izgi seeneklerinin
olduu yerin olmas gerekmektedir,ite bu tuta izgi izmek iin
kullanlr.izgi izilecei zaman bu tua baslr ve grntleme ekrannda kan
alt alta bulunan saylardan izgi kalnl seilerek izgi izilir.Bu tua
basld anda grntleme ekrannda iki harf kacaktr bunlar C ve E
harfleridir.C harfi yeni bir izgi stili oluturmak iin L harfi ise
daha nceden bulunan izgi stillerini deitirmek iin kullanlr.
=devrelerde katmandan katmana gemek iin baz lehimleme tabanlarnn
olduunu ve bu tabanlara via denildiini daha nce sylemitik bu
seenekte via lar eklemek iin kullanlr.izdiimiz devreye via eklemek
istediimiz zaman bu tua baslr ve kan ekrandan via seilerek devreye
eklenir.Ayn zamanda bu tua basld anda grntleme ekrannda C ve E
harfleri kacaktr.Bu harflerden C harfi yeni bir via oluturmak iin
kullanlr yani yeni bir l yeni bir ad ile via oluturmak iin
kullanlr.E harfi ise daha nceden oluturulmu vialar dzenlemek
amacyla kulanlr. = bu seenekte devre izildikten sonra devrelerin
kalan yerlerinden faydalanmak iin oralar deerlendirmek iin oralar
da izilmi gibi gstererek bakrn daha az miktarda yerlerinin
erimesini salar.Bu tua baslnca karmza dier tular gibi alt alta
seenekler kacaktr.Bu seeneklerden biz seerek de devreyi
kaplayabiliriz veya bu tuu seip mausenin sol tuuna basl tutarak bir
alan seeriz ve bu alan seiminden sonra karmza bir tablo kar bu
tabloda da kaplayacamz devrede ne kadar lye kadar kaplama yaplaca
kaplama yaplacak katmann ekli seilir.Bu tablo aadaki gibidir=
21
Bu tabloda = Layer:kaplanacak yerin katman ekli yani eer
kaplanacak yer bakr plakette alt veya st tabakam onun seildii yer.
Bounday:kaplamada kullanlan ve daha nceden ayarlanm kaplama stili.
Relief:Kaplamada kullanlan yolun kalnl. Type: kaplamann ne ekilde
olacann belirlendii yerdir.Burada 5 adet seenek vardr.Bunlarn
hepside eitli ekillerde kaplama yapmaya imkan verir. a) solid =
yolarn kenarlarn kaplayan kaplama eidi.
b) outline=yollarn kenarn kaplar ama kaplamann ii bo olur.
c) hatched=yolarn etrafn kaplar fakat bu seenekte kaplad yerleri
kare kaplar.
22
d) empty =bo olarak kaplama yapar,yani o alan kaplanm olarak
gzkmez.
e) compatible=kaplama olayn yapar fakat bu seenekte kaplama
paralel izgilerle olur.
Clearance:bu seenek ile de yollarn kaplama ile arasndaki mesafe
ayarlanr. Bu seenekler tamamlandktan sonra ok e baslr ve kaplama
ilemi gerekleir.
Kaplamal ve kaplamasz devre arasndaki fark. =editleme kursor
dr.Yani bu seenek seildii zaman her tklanan elemann zelikleri ve bu
zelikleri deitirme imkan verir. = bu seeneklerin de fakl farkldr
ama grevleri ayndr yani lehimleme tabanlardr.Aralarndaki fark ise
ekilleridir.Bu ekillere gre kendimize uyan lehimleme tabann
seebiliriz.Bu tulardan herhangi birisine tklannca karmza grntleme
ekrannda alt alta seenekler kacaktr.Bu seenekler de boyutlar
seilmektedir.Ayn zamanda C ve E harfi burada da karmza kmaktadr ve
dier seeneklerdeki gibi ilev grr.
23 = smd elemanlar iin lehimleme tabanlardr.Aynen dier lehimleme
tabalar gibi hepsi ayr ayr ekillerdedir ama ilevleri ayndr. =yeni
lehimleme taban oluturmak iin kullanlr. =izgi seeneidir.Bu seenek
devre yollarn izmek iin kullanlmaz.Daha ok devreden bamsz ekstra
yol izmek iin kullanlr. =devreye kutu eklinde izgi izmek iin
kullanlr.Fakat bu eklin ii botur. =devreye yuvarlak ember izmek iin
kullanlr. =devrelere eri izmek iin kullanlr. =bu seenekte devrelere
istediimiz ekilde ii dolu olarak ekil izmemizi salar. =devrelere
yaz yazmak ve bu yazlar baskl devrede kartmak iin kulanlr. Bu tua
basld anda aadaki gibi bir tablo kacaktr.
Bu tabloda string yazan yere devrede yazmak istediimiz yazy
yazarz.Alatta ise devrenin nerde duraca seilir kede ortada veya
yanda.daha sonra ise yaznn rengi ve kalnl ayarlanr.Yan tarafta ise
yaznn fontu seilir ve altta izgi olup olmayaca veya italik olup
olmayaca belirlenir sample yazan yerde ise yazmzn n izlemesi
grlmektedir bu ayarlar yaptktan sonra ok tuuna basp alma alanna
yazy ekleriz. Yazy eklemek iin yukardaki A tuuna baslr daha sonra
alma yerinde bir noktaya mause ile tklanr ve yukardaki tablo karmza
kar bu tabloda grekli yerleri doldurduktan sonra o noktaya o yaz
yerlemi olur.
24 = sembol eklemek iin kullanlr bu tua bastmz zaman karmza
grntleme ekrannda P ve L harfi kacaktr buradan P harfine basarak
aadaki grnen tablo karmza kacaktr bu tablodan iimize yarayan sembol
seip eklemek istediimiz yere ekleyeceiz.
= bu seenekte de devaml kullanlan semboller bulunmaktadr.Bu tu
ile devaml kullanlan sembollere abuk bir ekilde ulaabiliriz. =
Metre zellii tamaktadr.bu tua basldktan sonra alma alannda bir
noktaya tklarz daha sonra dier bir nokta arasna tkladmz zaman o iki
nokta arasndaki ly bize verir.
ekilde de lmeye rnek bir sistem gzkmektedir.
25 ARES PROGRAMINDA DEVRE ZM Ares de baskl imek iin imdiye kadar
anlatlan menlerden ve dier ilemlerden yararlanarak baskl devre izim
ilemi yaplmaktadr.imdi bu izim ilemi iin gerek ilem basamaklarn
inceleyelim Baskl devre iziminde izlenen ilem basamaklar= 1.lk
yaplacak i elimizde ematik izim ile izilmi bir devre olmasdr. 2.Bu
devredeki elektronik devre elemanlarnn belirlenip ares de bulunmas.
3.Baskl devre iin eleman yerleiminin salanmas. 4.Baskl devrede
yollarn izilmesi. 5.Baskl devrede bulunan elemanlara isim verilmesi
ve izimin bitirilmesi. 1.EMATK ZM ELDE EDLMES: ematik izim iin daha
nceden el ile veya program ile izilmi bir devre rnei
gerekmektedir.Proteus programnda isis blmnde bu izim iin bize
kolaylk salanmtr.imdi proteus isis de izilmi bir ematik devre
rneinin baskl devresini izelim.
Yukarda isis ile izilmi dc 5v g kayna devresinin ematik izimi
grlmektedir.Bu izimi yaptktan sonra 2. aamaya yani elemanlarn
belirlenip areste bulunmas ilemine. 2.ELEMANLARIN BELRLENP ARES TE
BULUNMASI: lk olarak elemanlar bir yere liste biiminde yazmamz
gerekmektedir. 1:BRI= 3a kpr diyot 2:C1=C4= 1000 f elektrolitik
kondansatr. 3:C2=C3=10nf kutupsuz kondansatr. 4:U1= LM7805 reglatr
entegresi. Bu elemanlar liste eklinde hazrladktan sonra bu
elemanlarn klf ekillerini bulmamz gerekmektedir.Baz elemanlarn
zellikle yar iletken elemanlarn klf ekilleri data sheet lerdeyani
eleman kataloglarnda verilmitir.Oradan o elemann klf ekil kodunu
programda bulursak elemann ayn klfn kullanm oluruz.Bu klf ekilleri
yar iletkenler iin kullanlr.Dier pasif devre elemanlarnn klf
ekilleri ise programda seilmektedir.
26 Klf ekillerine rnek olarak lm7805 reglatr entegresinin
katalog bilgilerinden klf eklini bulal.
yukarda lm7805 entegresinin katalogundan aldm eleman klf
bilgisinin resmi grlmektedir.Elemann klf eklinin zerinde yazan
TO-220 kodu proteus ve dier devre izim programlar iin standart
verilmi bir koddur.Bu kod programda eleman ktphanesinde
bulunmaktadr ve oradan kullanld zaman 7805 entegresinin ayak
balantlarna uygun bir lehimleme alan ortaya kar.Bu katalog
bilgilerini internetten veya kitaplardan bulabiliriz.Bulduumuz bu
kataloglarda elemanlarn klf ekillerinin yanlarnda mutlaka programda
onlar simgeleyen kodlar bulunmkatadr.imdi bu kodu ares de bulalm ve
grntleme ekranna atalm. lk nce bu eleman bulmak iin elemanlarn
bulunduu yere yani ktphaneye gitmemiz gerekmektedir.Bunun iin ise
Pic package= tuuna baslr ve orada da karmza kan ekrandan arama
yerine yani KEYWORDS alanna TO220 yani elemann klf kodunu yazyoruz
karmza hemen klf kodu kyor o kan koda da ift tkladmz zaman eleman
grntleme ekranna yerleiyor.
27 Eleman grntleme ekranna yerletii zaman oradan seilip alma
alanna konulur ve burada eleman zerine yollar ve balantlar yalr.
Dier pasif devre elemanlarnn kodu olmad iin ilevlerine gre
kategorilerine gre programdan seeceiz. rnein:C1 ve C4 elemanlarnn
zeliklerine gre programdan bulalm. lk nce bu elemanlarn bir
kondansatr, pasif devre elman,normal devre eleman yani smt olmayan
bir eleman olduu,elektrolitik olduunu ve dik duran bir eleman
olduunu belirlememiz gerekir.Bunlar programda gerekli olan
artlardr.Bunlar programa gre sralayacak olursak= Category=kategori
Discreet compenent=pasif devre elemanlar Type =tr Thrugh
hole=normal eleman Sub kategery=alt kategori Radial
elektrolytics=dik ve elektrolitik kondansatr. Bu zelikleri
uyguladmz zaman karmza aadaki gibi bir grnm kacaktr.
yukardaki ekilde de grld gibi bizim verdiimiz bilgilere gre yan
tarafta kan liste de elektrolitik kondansatr klflar bulunmaktadr.Bu
klflarn lleri yanlarnda yazmaktadr bizim iimize yarayan klf lsn
oradan seerek grntleme ekranna alabiliriz.
28 Kondansatrlerden C2ve C3 iinde ayn ekilde kategorileri
sralayarak o kondansatrlerin klflarna ulaabiliriz. Ayn ekilde dier
elemanlar iinde uygulayalm: C2 C3 iin: Category = kategori Discreet
compenent =pasif devre elemanlar Type =tr Through hole=normal
eleman Sub category=alt kategori Radial capasitr=dik kondansatr
kutupsuz. Kpr diyot iin BR1 Category= kategori Discreet compenent=
pasif devre elemanlar Type =tr Through hole=normal eleman Sub
category=alt kategori Bridge rectifiers = kpr diyot . Bu sralamalar
uygulayarak elemanlar semi olacaz ve grntleme ekrannda sralama
olarak bu elemanlar devaml duracaktr.
Elemanlar setikten sonra grntleme ekranndaki grnm byle
olacaktr.
29 3.ELEMANLARIN YERLEMNN SALANMASI: Baskl devre iin setiimiz
elemanlar grntleme ekrannda bulunmaktadr.Buradan iimize yarayan
eleman mause sol tuu ile tkladktan sonra o eleman seilmi duruma
geer daha sonra alma alanna her tklaymzda o eleman alana yerleir.Bu
yerleimde eer yerleen elemanlarn yerleri beenilmez ise mausenin sa
tuu ile yer deitirilecek elemann zerine tkland anda o eleman seilmi
olur daha sonra srkleme yntemi ile istenilen yere tanr.Eleman
zerinde dndrme yapmak iin ayn yntemle eleman seilir ve grntle
ekrannn altnda eleman pozisyon alma tular ile saa-sola,yukar aa
dndrlr.Ayn zamanda baz elemanlarn kutuplarnn ynlerini deitirmek iin
eleman pozisyon alma tularndan yukar veya aa tular kullanlr. Aada
elemanlar yerleimini gsteren resim gzkmektedir.
ekilde de grld gibi kpr diyot,kondansatr ve reglatr entegresi
yerleimi tamamlanmtr. 4.YOLLARIN ZLMES: Eleman yerleimini yaptktan
sonra sra ematik izimdeki yollara uygun olarak baskl devrede yollar
izmeye geldi.Bu yollar izmek iin ilk nce standart ara ubuundaki
izgi seeneini seip oradan da izgi kalnln sememiz
gerekmektedir.Buradan izgi kalnl seilirken devremizin byklne dikkat
edilmelidir.Devreden geen akma gre yol kalnl belirlenmelidir.Normal
fazla akm ekmeyen devrelerde standart kalnlk T40 lsdr.Bu ly de
setikten sonra sra geldi elemanlar birbirine yollar ile
birletirmeye.lk nce alma alannda izeceimiz yollar kafamzda
canlandrp sonra izmeliyiz.izme ilemi elemanlarn padlerine yani
lehimleme tabanlarna geldiimizde kursr X iaretini alr ve bir kere
tklanarak o lehimleme tabanndan yol izilmeye balar ta ki ne zaman
biz mausenin sa tuu ile bir kere tkladmzda yol biter.Yani balamak
iin lehimleme tabanna gelinir,bir kere sol tklanr yol balatlr,dier
lehimleme tabanna gelinir,sol tklanarak orada da yol olmas salanr
ve yolu bitirmek iin sa tklanr. Eer izim esnasnda yolu ilerletirken
yolun stne ift tklarsak bu dier tabakaya gemek istediimiz anlamna
gelir ve orada tabakadan tabakaya gemek iin gereken lehimleme taban
yani vialar oluur ve viadan sonra dier tabakay simgeleyen yol devam
eder.Buna dikkat etmemiz gerekmektedir.Yani yolu izerken yolun
zerine ift tklamadan devam etmemiz gerekmektedir.
30
Aada da eleman yerleimi yaplm devremizin yolar izilmi ekli
grlmektedir.
5.DEVREDE BULUNAN ELEMANLARA SM VERLMES VE BTRLMES= Devremizi
izdikten sonra devrede bulunan elemanlara isimler ve giri k
gerilimleri iin giri k lehimleme tabanlar eklememiz
gerekmektedir.Bunlar eklenmez ise devrede giri iin lehimleme taban
bulunmaz ve bu yzden devremize giri iin balanacak kablolara yer
olmaz. Bu ilem iin elimizde bulunan lehimleme tabanlarn
kullnabiliriz.Bu tabanlar semek iin standart ara ubuundaki
lehimleme taban yani pad seme seeneini yani bu ekillerden herhangi
bir tanesini sememiz gerekmektedir.Bunlardan herhangi birini
setikten sonra orada kan llerden iimize uygun olan seip alma
alannda sol tklama ile istediimiz yere koyabiliriz. Aada bu olay
gerekletirip devremize giri k lehimleme taban eklenmi hali
grlmektedir.
Devremize lehimleme taban ekledikten sonra sra devre elemanlarna
isim vermeye geldi buda ok basit bir ilem ile gereklemektedir. Bu
ilem iin ilk nce mdahale edilecek nesne elemanlar olduu iin
standart ara ubuundan seeneine tklanmas gerekir.Bu seenee
tklandktan sonra alma alanndaki elemanlara mdahale
edebiliriz.Elemana mdahale etme olay da tamamlandktan sonra elemann
zerine gelip sa tklanr daha sonra elemann
31 gvdesine sol tklanarak karmza kan tablodan elemana deer ve
isim verebiliriz ama burada dikkat edilmesi gereken nokta eleman sa
tu ile setikten sonra elemann gvdesine sol tu ile tklamaktr.Gvdesi
dediimiz yerde lehimleme tabanlarnn dndaki mavi izgilerdir. Bu
izgilere tkland zaman karmza yle bir tablo kar. rnein kpr diyot
seilmi olsun: Eleman seilir sa tu ile ve daha sonra gvdeye sol tu
ile tklanr ve yandaki tablo karmza kar.
Bu tabloda elemanlara R1 C1 gibi deerler verilir veya bu
elemanlarn o deerlerinin miktar yazlr. Tabloda Part d =elemana
verilecek isim R1,C2 gibi. Value =elemann gerek deeri 330 ohm ,47mf
gibi. Package =programda elemann ismi. Layer = elemann bulunduu
tabaka. Rotatation =elemann duruunun derecesi. Bu deerler
doldurularak elemana isimler verilir. Aada devrede ematik izime gre
elemanlara verilen isimleriyle izimi gzkmektedir.
Bu ekilde elemanlara isim vererek daha kolay eriim
salayabiliriz. Bu ilem bittikten sonra devreden kt almak iin yazc
ayarlar yaplarak kts alnr.
32 PROGRAMDA IKTI ALMAK VE IKTI AYARLARI: Programdan kt alma
konusu ok nemli bir konudur,nk kartacamz devreler hep bu kt zerine
olacaktr.Bu ktlarn ayarlar gzel olduu zaman devreleri daha gzel ve
daha biimli bir ekilde kartrz. Programdan kt almak iin elimizde
bulunan baskl devreyi bitirdikten sonra yazc iaretine basarak
karmza kan tablodan bize gereken seenekleri iaretleyerek yazcdan kt
alabiliriz. Bu tablo aadaki gibidir.
Tabloda da grld gibi yazc ayarlar da sekmelerden olumaktadr.imdi
bu sekmeleri inceleyelim PRNTER Printer sekmesinde kullandmz yazc
ayarlar yaplmaktadr. OPTONS Options blmnde yazcdan kacak olacak
ktnn renkli mi yoksa normal siyah bir ekilde mi kacann ayar
yaplmaktadr.Renkli isteniyorsa colour tuu renkli faka bu renklerin
ters olarak kmas isteniyorsa invert colour tuu kliklenmelidir. MODE
Mode seeneinde hangi modta alma isteniyorsa omod ayarlanr. Buradaki
senekler: a)ATWORK=alma modunun normal olduu ve standart devre
kartma modudur. b)SOLDER RESST=bu mod lehimleme tabanlarnn kts iin
gereklidir. c)SMT MASK=smt yani mikro elemanlar kullanld zaman bu
mod kullanlr. d)DRLL PORT=deliklerin iaretli olarak ktsnn alnmas
iin kullanlr. Bu modlar zel bir durum dnda hep ATWORK modunda
alrlar. LAYERS Bu blmde ktda kmas istenen tabakalar seilir.
Tabakalardan baka bir simge ile ifade edilmi izgiler varsa onlar
iaretlenir.
33 Bu blmde tabakalar ksaca aklayacak olursak Top copper=iki yzl
bakr plaketlerde st yzeyi simgeler. Top silk= st grnm ifade eder
yani elemanlarn bakr plaketin dier tarafnda kalan grnm. Bottom
copper=bakr yzeydeki yolar ifade eder,ift tarafl plakette ise alt
taraftaki bakr yzeyi simgeler. Bottom silk=elemanlarn bakr plaket
zerindeki grnmlerini ifade eder. SCALE Devrenin ktsnda byklk ynnden
deiiklik yapmak iin devrenin %orannda bytlmesini salar. ROTATION
Devreyi yukar veya aa ynde evirmek iin kullanlr. REFLECTION Devrede
yansma yapmak iin kullanlr.Yani devrenin ayn ekilde yansmasn
tersini alr.Yansma istemiyorsak normalde eer isteniyorsa mirror
seenei seilmelidir. PRINT TO FILE Baslacak devrenin .prn doyas
oluturur.bu dosya ile dier programlarda da yazcdan kt almas salanr.
Yazc ayarlarnn yapld alanda sada bulunan sayfa biimindeki alanda
bizim yazcnn ktsndan alacamz grnt gzkmektedir. Normal bir baskl
devrenin ktsn almak iin printer ayarlarnn grnts aadki gibidir.
34
