ISL 304 Finansal Yönetim II - Karabük Üniversitesiweb.karabuk.edu.tr/muratyildirim/H4_ISL304.pdf · 2019-04-08 · 08.04.2019 1 KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama

08.04.2019

1

KBUZEMKarabük ÜniversitesiUzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

ISL 304 Finansal Yönetim II

Doç. Dr. Murat YILDIRIM

[email protected]

4. HAFTA

Finansal Kaynakların YönetimiKısa, Orta ve Uzun Vadeli Finansman

Giriş

• Finansal yöneticilerin temel görevi; işletmelerin ihtiyaç duyduğukaynakları doğru zamanda ve uygun koşullarla temin etmek vetemin edilen bu kaynakları ekonomik, verimli ve etkili olarakkullanmaktır.

• Finans yöneticisi ihtiyaç duyulan fonu sağlamada işletme içi veişletmedışı finansmankaynaklarındanyararlanmaktadır.

• İşletme dışı fon kaynaklarına yabancı kaynaklar, işletme içi fonkaynaklarınaözkaynaklardenilmektedir.

• Yabancı kaynaklar, işletmenin belli bir süre sonra ödemek üzereüçüncü kişilerden sağladıkları kaynaklardır. Özkaynaklar iseişletme sahip ve ortaklarının yatırmış oldukları işletmenin kendikaynaklardır.

3

Giriş

• İşletmelerin kullanabilecekleri fonlar kaynaklarına veyavadelerinegöre incelenebilir.

• Fonlarıkaynaklarınagöre;– Özkaynaklar– YabancıKaynaklar,– Otofinansmanolaraksınıflandırmakmümkündür.

• FonlarıVadelerinegöre;– Kısavadeli fonkaynakları, (1yılakadarvadelikaynaklar)– Ortavadeli fonkaynakları, (1-5yılarasındakikaynaklar)– Uzun vadeli fon kaynakları olarak sınıflandırmak mümkündür. (5 yıldan

dahauzunkaynaklar)

4

Giriş

• Finansal yönetici işletme faaliyetlerinin özelliğine göre kaynakyapısını oluştururken yabancı kaynakları ve özkaynakları çok iyiaraştırmak,incelemekveenuygunbileşimisağlamakzorundadır.

• İşletme bilançosunda yer alan dönen varlıklar, bir yıldan kısavadeli borçlarla finanse edilirken, duran varlıkların uzun vadeliborçlarla finanse edilmesi gerekmektedir. Duran varlıkların,sürekli olarak kısa vadeli borçlarla finanse edilmesi, özellikledurgunluk ve yüksek faiz dönemlerinde nakit akışını olumsuzyönde etkileyerek işletmenin başarısızlığına yol açması mümkünolabilmektedir.

5

Giriş

• Finans yöneticisi optimal sermaye yapısını oluştururken finansalpiyasaların sunduğu seçenekler arasından maliyet ve riskdengesinigözeterekseçimyapmalıdır.

• Finans yöneticisinin amacı finansal sıkıntıya girmeden işletmeninpiyasadeğeriniartırmakve beklentilerikarşılamakolmalıdır.

6

08.04.2019

2

Kısa Vadeli Fon Kaynakları

• Kısa vadeli fon kaynakları, genel olarak işletmenin bir yıl içindegeriödemekzorundakalacağıborçlarınıolarakifadeetmektedir.

• Kısa vadeli fonlar, genellikle dönen varlık ihtiyaçlarınınfinansmanı içinkullanılır.

• Kısa vadeli fonlar çalışma sermayesinin önemli bir unsurudur.Özellikle kısa sürede nakitte dönüşme özelliği olan dönen varlıkihtiyaçlarının finansmanında genellikle kısa vadeli yabancıkaynaklarınkullanılmasıuygundur.

7


• İşletmeninkısavadeli fonlara finansal yapısı içinde ağırlık vermesilikidite riski olarak ifade edilen borçların zamanındaödenememesitehlikesineyolaçabilir.

• Ekonomik durgunluk dönemlerinde ya da piyasada nakitsıkıntısı olduğu zamanlarda kısa vadeli fon bulmak veya buborçlarınyenilenmesizorlaşabilir.

8


• İşletmeler kullanmış oldukları kısa vadeli fonların avantajlarıaşağıdakigibisıralanabilir:

• Kısa vadeli borçlaruzunvadeli borçlaragöre çok dahakısa süredetedarik edilebilmekte ve bu kaynaklara erişim daha kolayolabilmektedir. Uzun vadeli borçların vadeleri 10 ile 20 yılarasında değişmesine bağlı olarak kapsamlı bir mali incelemeyapılmasıgerekir.

• İhtiyaç duyulan fonlar sezonluk veya dönemsellik ise işletmelerkendilerini uzun vadeli yükümlülük altına sokmakistemeyeceklerdir. Kısa vadeli borçların maliyeti ve şartları uzunvadelifinansal kaynaklardandahauygundur.

• Kısa vadeli finansal kaynakların maliyetinin düşük olması işletmegelirleriniartıracaktır.

9


• Finansalkaynaklarınseçiminderiskkarşılaştırılmasıönemlidir.• Kısa vadeli faiz oranları uzun vadeli faiz oranlarından daha

düşük olsa da kısa vadeli borçlar iki nedenden dolayı daharisklidir.

• Uzun vadeli borçların faiz oranları genellikle yıllar itibariyleistikrarlıdır. Ancak kısa vadeli borçların faiz oranları büyükdalgalanmalargösterir.

• Yaşanan geçici durgunluklar işletmelerin kısa vadeli borçlarınıödemesini zorlaştırabilir. Bu durum işletmenin finansalbaşarısızlığadüşmesinenedenolabilir.

10


• Başlıcakısavadeli fonkaynaklar;– TicariKrediler,– Ticari BankaKredileri,– Tahakkuklar,– FinansmanBonosu,– Faktoring,– Menkulleştirme vediğer kısa vadelikaynaklardır.

11


• Ticari Krediler, bu krediler işletmenin ilişki içinde bulunduğusatıcılar tarafından sağlandığı için satıcı kredileri olarak da ifadeedilir.

• Kısa vadeli olabildiği gibi orta vadeli satıcı kredileri de sözkonusudur.

• Kısa vadeli satıcı kredileri dönen varlıkların finansmanındakullanır iken orta vadeli satıcı kredileri genellikle duran varlık venet işletmesermayesindekullanılır.

• Satıcı kredileri açık hesap ve borç senetleri şeklinde olabilir. Açıkhesapta mal ve hizmet alan işletme satıcıya ilk aşamada birödemeyapmaz.

• İspat belgesi olarak satıcının kayıtları ve alıcıya gönderilenfaturalarkullanılır.

12

08.04.2019

3


• Açık hesap kullanılmadığı durumlarda, satıcı bir belge, çek veyasenet isteyebilir. Bu belgeler teminat niteliğin taşımasının yanı sırasatıcı firma tarafından ciro etmek, iskonto ettirmek şeklindekullanılabilmektedir.

• Ticari krediyi kullanan işletme için bir sermaye maliyeti(vadefarkı) söz konusu olacaktır. Peşin alım genellikle vadeli alımdandaha ucuz şekilde gerçekleşecektir. Ayrıca vade dolmasıdurumunda ödeme yapılmazsa vade farkı ödemesi söz konusuolabilir.

13


• Ticari veya satıcı kredilerinde erken ödeme iskontosu söz konusuolabilmektedir. Erken ödeme iskontosu «a/b, net c» şeklinde ifadeedilir. a: iskonto oranını, b: ödemenin kaç günde yapılmasıgerektiğini,c: alacağıntahsiledileceğisüreyigösterir.

• Örneğin «3/10, net 30» 30 gün vade tanınan bir alacak 10 gün süreiçerisinde ödenirse %3 iskonto yapılacağını; aksi taktirdeödenmenin 30 gün içerisinde yapılması gerektiğinigöstermektedir.

• Eğer müşteri 30 gün vadeyi kullanırsa erken ödemeiskontosundan vazgeçmiş sayılır. Bu da kullanılan ticari kredininmaliyetiolarakkabuledilir.

14


• Örnek: «1/10, net 30» kredi şartının 1 yıl içerisinde hiçkullanılmaması müşteriye 20 gün kazandırmasına rağmen, birmaliyet getirmektedir. Eğer banka, işletmeye %14 faiz oranı ilekredi teklifinde bulunuyorsa bu durumda işletme bu krediyikullanmalıdır?

• Banka kredisi %14 < % 18,18 olduğundan bankadan kısa vadelikredi alıp malların peşin alınması işletmeye maliyette %18,18 -%14=%4,18oranındaavantaj sağlayacaktır.

15

3 6 0

1

0 , 0 1 3 6 0% 1 8,1 8

1 0 , 0 1 3 0 1 0

ai x

a c b

x


• Örnek: ABC işletmesi kredili mal alımları ile ilgili değişiksatıcılardan aşağıdaki gibi teklifler almıştır. % 16’dan ödünç fonbulmasıdurumundahangi işletmedenmalalınmasıuygundur?

16

Satıcılar Kredi Koşullar İskontodan Vazgeçmenin Yıllık Maliyeti

A 1/10, Net 20

B 1/10, Net 30

C 2/10, Net 60

D 3/15, Net 45


• Örnek: ABC işletmesi kredili mal alımları ile ilgili değişiksatıcılardan aşağıdaki gibi teklifler almıştır. % 16’dan ödünç fonbulmasıdurumundahangi işletmedenmalalınmasıuygundur?

17

a 3 6 0i = x

1 - a c - b

0 , 0 1 3 6 00 , 3 6

1 0 , 0 1 2 0 1 0

0 , 0 1 3 6 00 , 1 8

1 0 , 0 1 3 0 1 0

0 , 0 2 3 6 00 , 1 4

1 0 , 0 2 6 0 1 0

0 , 0 3 3 6 00 , 3 7

1 0 , 0 3 4 5 1 5

A x

B x

C x

D x

• Böyle bir durumda ABCişletmesinin ödünç fonteklifini kabul eder ticari malıD satıcısından peşin alırsa%37, indirim elde edecektir. Csatıcısından gelen teklif faizoranının altında olduğu içinkabul edilmeyecektir.


• Genel olarak işletmeler dönen varlık gereksinimlerini karşılamak,stoklarını ve müşterilerinden olan alacaklarını finanse etmek içinkısavadelibanka kredisikullanmaktadır.

• Ticari bankalar, kredi isteyen işletmelerden güvenceisteyebilecekleri gibi sadece imza karşılığında kredikullandırabilirler.

• Bankalar müşterileri ile yapmış oldukları sözleşmeler faiz oranı,kredi tutarı, taksit tutarı, kredinin türü ve teminatlar gibi konulardüzenlenmiştir.

• İşletmelerin ihtiyaçlarına göre çok sayıdakısa vadeli banka kredisisözkonusudur.

18

08.04.2019

4


• İşletmelerin ihtiyaçlarınagöre çok sayıda kısa vadeli banka kredisisözkonusudur.– BorçluCariHesap,– İskontoKredisi,– SpotKredi,– DövizKredisi,– DövizeEndeksli Kredi,– AçıkKredi,– Karşılık Bakiyesi,– TeminatveKefalet Mektupları,– Akreditif Kredisi,– Avans,– StokKarşılığı KısaVadeliKredi,

19


• Borçlu Cari Hesap, İşletmelere kısa vadeli finansman ihtiyaçlarınıkarşılamaları için açmış oldukları esnek bir kredi türüdür.Kredinin özelliği; kredinin vadesinin ve limitinin banka ve işletmearasında önceden belirlenmesi, söz konusu vade içerisindeserbestçe kullanılabilmesi faiz oranlarının kredi kullandırıldığısırada piyasa şartlarına göre değişebilmesi ve genellikle üçer aylıkdönemleritibariylenakitolarakgeriödemelerinyapılmasıdır.

• Bu kredi ağırlıklı olarak müşteri çek ve senedi ileteminatlandırılmaktadır.

20


• İskonto Kredisi, İşletmeler, vadeli satışlarından doğanalacaklarınıyasal belgeler olan çek ve senetle güvence altına alabilirler.İşletmeler ellerinde bulunan müşteri çek ve senetlerini çalıştıklarıbankalar vadesinden önce belli bir faiz oranı üzerinden kırdıraraknakdeçevirebilirler.

• Spot Kredi, işletme ile banka arasındakredi tutarı,kredinin vadesive faizi kullanım aşamasından vade sonuna kadar sabitlenenkredi türüdür.

• Döviz Kredisi, ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile dövizkazandırıcı faaliyetlerin finansmanı amacıyla, bu tür faaliyetler debulunanişletmelerekullandırılankredilerdir.

21


• Dövize Endeksli Kredisi, İşletmeler ihracat taahhüdü olmadan dadöviz cinsinden kısa vadeli kredi kullanabilir. Dövize endekslikrediler genellikle iki amaç kullanılır: Birincisi, işletmeningelirlerinin döviz cinsinden olması durumunda, kur riskindenkorunmak için dövize endeksli kredi kullanılabilir. İkincisi ise kurartışının yerel para faiz oranlarının altında kaldığı dönemlerde,işletmeninfinansmanmaliyetinidüşürmekiçinkullanılabilir.

• Açık Kredi, Bankaların kişilerin saygınlıklarına açtıkları kreditürüdür. Bu tür kredilerde maddi bir güvence söz konusudeğildir. Güvence, kredi alanın imzasıdır. Açık krediler, özelliklekredi gereksinmeleri mevsimlere göre dalgalanma gösterenişletmeleriçintercihedilebilecekbirkreditürüdür.

22


• Karşılık Bakiyesi, İşletmeler ile banka arasında kararlaştırılankredi tutarının bir kısmının bankada dengeleyici bakiye olaraktutulması sonucu oluşur. Bankalar genellikle kredi verdiğiişletmelerden talep ettikleri tutarın %10 ile %20,’si arasındaki birdeğeri işletmenin cari hesabında bulundurmasını talepedebilmektedir. İşletmeler bankalarda tutmuş oldukları bloketutarlar içinde faiz ödeyeceği için, reel kredi maliyeti daha daartacaktır.

23


• Teminat ve Kefalet Mektupları, Bankalar, müşterilerininyükümlüklerini veya borçlarını zamanında ödeyeceklerine dairüçüncü şahıslara karşı taahhütte bulunabilirler. Böylece bankanıngüvencesi, müşterilerinin güvencesi haline dönüşmüş olur.Müşteri yükümlülüğünü yerine getiremezse, teminat mektubuparaya çevrilir, banka, daha sonra söz konusu krediyimüşterisindentahsiletmeyeçalışır.

• Akreditif Kredisi, ithalatçı işletmenin talimatıyla bir banka belli birtutar ve vade ile akreditifte öngörülen şartlara uygun belgeleriibrazı karşılığında, satıcıya ödeme yapacağını taahhüt etmesidir.Akreditifşartlıbirbankagarantisidir.

•

24

08.04.2019

5


• Avans, Bazı işletmeler gelecekte üretip satacakları mal vehizmetler için müşterilerinden avans olarak fon teminedebilmektedir. Özellikle, sipariş üzerinde çalışan veya rekabetinazolduğu sektörlerde faaliyetgösteren işletmeler, müşterilerindenavansalınabilir.

• Tahakkuklar, İşletmeler çalışanlarına ödemek zorunda olduklarıücretleri, çeşitli vergi ve sigorta ödemelerin her ayın belli birzamanında ödemek durumdadır. Bu tutarlar ödeninceye kadarişletmedekısavadelikaynakolarakkullanılabilir.

• Finansman Bonosu, Genellikle anonim ortaklıkların kısa vadelifinansman ihtiyaçların karşılamak amacıyla aracı kuruluşlaraveyadoğrudanyatırımcılarasatabildikleriborçsenetleridir.

25


• Faktoring, Genellikle işletmelerin kısa vadeli satışlarında doğanalacak haklarını faktör adı verilen finansal kuruluşa satmasıyla,işletmelerekısavadelifon sağlamaolanağıverenbiryöntemdir.

• Faktoring şirketi işletmenin alacaklarını vadelerinden önce tahsilederek finansman kaynağı sağlar, işletmenin, alacakları nedeniylesorumluolduğuişlemlerdenkurtulmasınayardımcıolur.

26


• Menkulleştirme, gelecekte nakit girişi doğuracak, alacaklar,bireysel krediler ve benzeri borçlanma araçlarının bir arayagetirilerek havuz oluşturulması, bu havuzlara dayalı olarakmenkul kıymetler türetilmesi ve havuzların kredibilitesininzenginleştirerek ve derecelendirerek yatırımcılara satılmasıişlemidir.

• Varlığa dayalı menkul kıymetler olarak adlandırılanmenkulleştirmedeaşağıdakialacakçeşitlerisözkonusuolabilir.– Tüketici kredileri– Konutkredileri– Finansalkiralamasözleşmelerinden doğanalacaklar,– İhracatişlemlerinden doğanalacaklar,– Taksitli satışlardan doğansenede bağlanmışalacaklarvb.

27

Orta Vadeli Fon Kaynakları

• Orta vadeli fon kaynakları genellikle, vadeleri 1 ile 5 yıl arasındafonları içermektedir.

• Orta vadeli fonlar genellikle sabit sermaye yatırımlarınınfinansmanında, mevcut duran varlıkların ekonomik değerlerininartırıcı harcamalarda, net çalışma sermayesini artırmada veya birborcunödenmesindekullanılabilir.

• Orta vadelibaşlıcafonkaynaklarıaşağıdakigibidir.– Ortavadelibankakredileri,– Ortavadelisatıcıkredileri– Ortavadeli tahviller– Sigortaşirketlerinin ortavadelikredileri– Finansalkiralama– Forfaiting’dir.

28


• Orta vadeli banka kredileri, vadeli 1 yıldan uzun kısa vadelikredilere göre daha yüksek maliyetli bir borç anlaşmasınadayandırılankredilerdir.

• Orta vadeli satıcı kredileri, İşletmeler tarafından genellikle duranvarlıkyatırımlarınınfinansmanındakullanılankredilerdir.

• Orta vadeli tahviller, Tahvil anonim şirketlerin duran varlıkprojelerini finanse etmek için para karşılığında ihraç edilenborçlanma senetlerdir. Anonim şirketlerin tahvil ihracı yoluylarahat bir şekilde fon elde edebilmeleri için, şirketin finansalyapısının ve borçlanma derecesinin kabul edilebilir seviyedeolmasıvegelişmişbirsermayepiyasasınaihtiyaçvardır.

29


• Sigorta şirketlerinin orta vadeli kredileri, sigorta şirketlerininellerimdeki fonları işletmelere kredi olarak kullandırmasımümkündür. Sigorta şirketlerinin verdikleri kredinin faiz oranlarıdaha yüksektir. Sigorta şirketleri sanayi finansmanına katkılarınedeniyle bankalara rakip değil bankaların tamamlayıcısıkonumundadır.

• Sigorta şirketleri ellerindeki uzun vadeli fonları genellikleşirketlerin tahvillerine yatırım yaparak, işletmelere orta vadelikrediaçmışolurlar.

30

08.04.2019

6


• Finansal Kiralama(Leasing), belirli bir süre için, kiralayan ve kiracıarasında imzalanan ve üreticiden kiracı tarafından seçilip,kiralayan tarafından satın alınan bir malın mülkiyetinikiralayanda, kullanım hakkını ise kiracıda bırakan ve belirlenenbir değer üzerinden sözleşme süresi sonunda malın mülkiyetinikiralayandan kiracıya geçmesini sağlayan orta vadeli birfinansmanyöntemidir.

• Finansalkiralama işlemlerinintürleriaşağıdagibidir:– Faaliyet kiralaması,– Finansalkiralama,

31


• Faaliyet Kiralaması, genel olarak kısa vadeli bir finansal kiralamatürü olanfaaliyet kiralaması,bilgisayar,araç ve ekipmanlarıalmakyerine kullanılır. Faaliyet kiralamasına konu olan mallar,genellikle teknolojik gelişmeye duyarlı, bakım ve onarıma ihtiyaçgösterenmallardır.

• Finansal kiralama, faaliyet kiralamasından daha uzun bir dönemiçin yapılır. Finansal kiralama, kiralayan işletme açısından, kirayakonu olanvarlığa birdizi ödemeyi garanti eden, iptal edilemezbiranlaşmaortayakoyar.

32


• Forfaiting, mal ve hizmet ihracatından doğan ve gelecekte tahsiledilecek olan bir alacağın, vadeden önce satılarak tahsil edilmesiişlemdir.

33

Uzun Vadeli Fon Kaynakları

• Uzun vadeli fon kaynakları ile kastedilen işletmelerde genellikle 5yıldan daha fazla uzun vadeli olarak kullanılan fon kaynaklardırveözelliklesabitvarlıklarınfinansmanındakullanılmaktadır.

• Uzunvadeli kaynakları bir işletmenin sermaye yapısını oluşturan,onun risk ve karlılığını uzun yıllar yakından etkiletenkaynaklardır.

• İşletmelerde uzun vadeli fon arayışı daha çok kuruluş ve büyümedönemlerinde ortaya çıkmaktadır. Ve uzun vadeli fon tedariki ileilgili kararlar işletme faaliyetleri üzerindeki etkilerini uzun yıllarhissettirecektir.

34


• Uzun vadeli fonlar işletme içi ve işletme dışı kaynaklardansağlanabilmektedir. İşletme içi kaynaklar özkaynak veotofinansman iken; işletme dışı kaynaklardan sağlanan fonlar,tahvil ihracıve uzunvadelibankakredileri ilesağlananfonlardır.

• Borç verenler, işletmeye ödünç vermiş oldukları ödünç değerlerden dolayınakit akışı üzerinde öncelik hakkına sahipken; hissedarlar yükümlülüklerödendiktensonrakinakit akışıüzerindehak sahibidirler.

• Bununla birlikte borç verenlere yapılan faiz ödemeleri vergi matrahındandüşülebilen bir gider iken; sermayedarlara yapılan ödemeleri temettüdağıtımı olarak kabul edilip vergiden düşülememekte hatta dağıtılan karüzerindengelirvergisiödenmektedir.

35


• Özkaynaklardan Sağlanan Fonlar, ortaklar tarafından işletmeyetahsis edilen sermaye ile faaliyetler sırasında oluşan kardanayrılan dağıtılmamış karlar, karşılıklar ve yedek akçelerdenoluşmaktadır.

• Tanınmayan ve yeni kurulan küçük bir işletme için sermayepiyasasından faydalanma söz konusu olmadığından, genelliklegirişimcilerin kendi özkaynakları en önemli uzun vadeli fonkaynağıdır.

• Çok sayıdaortağı bulunanbüyük ölçekli işletmeler,dahafazla fonihtiyaç duymaları halinde sermaye artışına giderek daha çok hissesenediihraçedebilirler.

36

08.04.2019

7


• Şirketinözkaynaklarıhissesenetleri ile temsiledilir.• İhraç edilenhisse senetlerininnominaldeğerivardır.Şirket defterine

özkaynak,nominaldeğerüzerindenkaydedilmektedir.• Hisse senetlerinin ihraç fiyatı, nominal değerden yüksektir. Aradaki

fark hissesenedi ihraçprimiolarakifadeedilir.• İşletme ortakları yeni hisse senedi satın alarak sermayeye katkıda

bulunabilecekleri gibi, kar payının dağıtılmamasını sağlayarak dasermayeyekatkıdabulunabilirler.

37


• Hisse senetlerinin piyasa değeri, genellikle defter değerininüzerindedir. Çünkü enflasyon ve zaman içerisinde elde edilecek karlar,piyasadeğerinindefterdeğerindenbüyükolmasınısağlamaktadır.

• Ancak bazı durumlarda işletmenin zarar etmesi nedeniyle, hissesenetlerininpiyasadeğeridefterdeğerininaltınadüşebilmektedir.

• Bazı işletmeler, hisse senedi ihracını kolaylaştırmak veya yönetimibaşkalarıyla paylaşmamak için farklı türde hisse senedi ihraçedebilmektedir. Bu durum işletmelerin hem ilave sermayegereksinim duymaları hem de yönetimden vazgeçmekistememeleridir.

• İmtiyazlı veya oydan yoksun hisse senedi ihraçları bu nedenlerleyapılmaktadır.

38


• İmtiyazlı hisse senedi sahiplerineadihisse senedi sahiplerindenöncekarpayı ödenmektedir. Ayrıca şirketin iflası durumunda imtiyazlıhisse senedi sahiplerine, kredi verenlerden sonra adi hisse senedisahiplerinden önce ödeme yapılır. İmtiyazlı hisse senedi sahiplerinegenellikle oy hakkı verilmemektedir. Aynı durum oydan yoksunhissesenetleri içindegeçerlidir.

39


• Özkaynaklardanfinansmanınyararlarışunlardır:• Bu fonlar için faiz gibi sabit bir ödeme yapma zorunluluğu

yoktur.• Özkaynaklardan sağlanan fonların yabancı kaynakta olduğu

gibi zamanlasınırlıdeğildir.• Ortakların koyduğu sermaye, kredi verenler için bir

güvencedir. Bu sermaye, işletmeye açılacak krediler için de birölçüdür. Yeterli miktarda özkaynağa sahip bir işletme, kredikoşullarıyönündendepazarlıkgücünesahiptir.

• Özsermayesahipleriyönetimde söz hakkındasahiptirler.

40


• Özkaynaklardanfinansmanınsakıncalarışunlardır:• İşletmenin mevcut ortakları, yeni ortak alınması ile yönetimi

başkaları ilepaylaşmakzorundakalır.• Net karın paylaşılmasında yeni ortaklar, mevcut ortaklarla eşit

haklarasahipolabilirler.• Kar payları, tahvil faizi gibi, vergi matrahından işletme gideri

olarakdüşülemez.

41


• Dış kaynaklardan Sağlanan Uzun Vadeli Fonlar, genellikle ticaribankakredilerivetahvil ihracı ilesağlanmaktadır.

• İşletmeler kredi aldıklarında veya tahvil ihraç ettiklerinde, faizleridüzenliveanaparalarızamanındageriödemeyi taahhütetmektedirler.

• Tahvil faiz ödemeleri, genellikle kupon karşılığı ve yıl sonlarındayapılmaktadır.

• İşletmeler tahvil ihracını kolaylaştırmak veya geleceğe ilişkin beklentilerebağlı olarak, güvencesiz, ödenim fonlu, ödenim fonsuz ve geri çağrılabilirtahviller ihraçedebilirler.

• Tahviller halka arz edilebileceği gibi özel ihraçlarla kurumsalyatırımcılaradasatılabilir.

42

08.04.2019

8


• Dış kaynaklardan uzun vadeli fon sağlamanın işletme açısındansakıncalarışunlardır:• Faizödemeleriişletmeninlikiditesinibozabilir.• İşletmeninkredikullanımıarttığındakredininmaliyetideartar.• Alınanfonlarınbellibir tarihtegeriödenmesisözkonusudur.

43


• Dışkaynakkullanmanınbazıyararlarıda şunlardır:• Yeniortak alınmamasınedeniyleyönetimpaylaşılamaz.• Kredi için yapılan ödemeler vergi matrahından gider olarak

düşülebilir.• Finansalkaldıraçolumluçalışıyorsa,özsermayekarlılığıartabilir.• Yabancı kaynağa faiz ödemek hisse senedine kar payı ödemekten daha

ucuzolabilir.

44


• Otofinansman, bir işletmenin elde ettiği karın tümünü veya bir kısmınıdağıtmayarak işletmebünyesindebırakmasıdemektir.

• Otofinansmanikianaşekildeyapılabilir:• Açıkotofinansman• Gizliotofinansman

• Açık oto finansman, karların dağıtılmayarak işletmedetutulmasıyla yapılan finansman çeşididir. Açıkotofinansman kapsamına şunları girer:• Dağıtılmayankarlar,• Yedekler• Karşılıklar

45


• Dağıtılmayan karlar,yıl sonundaki net karın ortaklara dağıtılmayıpişletmedetutulankısmıdır.

• Yedekler, İşletmenin zararlarını bertaraf etmek, özsermayenin vealacaklıların haklarını korumak, ani fiyat düşüşleri ve krizleriatlatmak için kardan ayrılan ve belli kurallara uyularak kullanılankaynaklardır.

• Yedekler kanuni yedekler ve ihtiyari yedekler olmak üzere ikiyeayrılır.

• Karşılıklar, hesap dönemi sonunda karşılaşılması mümkün olanmuhtemel giderler için ayrılır. Karşılık ayırmak için belli biryükümlülüğün varlığı gerekmez. Bu konuda kuvvetli birolasılığınvarlığıkarşılıkayırılmasınıhaklıkılanbirnedenolabilir.

46


• Gizli otofinansman, bilançoda işletmeninsahip olduğu varlıklarındeğerinin olduğundan düşük, amortisman oranlarının yüksek,şüpheli alacakların kabarık veya kaynaktaki yükümlülüklerinşişirilmesiyleoluşturulur.

• Otofinansmanla fon sağlamak genelde işletmeler için yararlı biryöntemdir. İşletmelerin bağımsızlıklarını artırır. Kredi verenleriçin emniyet görevi görmektedir. Ancak özellikle halka açıkşirketlerin küçük ortakları kar dağıtılmadığında sermayepiyasasına olan güvenlerini kaybeder. Hisse senetlerinin piyasadeğerinin düşmesine neden olabilir. Ayrıca işletme kaynaklarınınrasyonelolmayanbirbiçimdekullanılmasınanedenolabilir.

47

Sermaye Maliyeti

• Sermaye maliyeti; işletmeye kaynak sağlayanların beklediklerigetirioranı olarakifadeedebiliriz.

KBUZEMKarabük Üniversitesi

Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi48

Sermaye Maliyeti

Yatırım Kararları

Finansman Kararları

Temettü Kararları

08.04.2019

9

Sermaye Maliyeti

• Sermaye maliyeti, yatırım projelerinin değerlendirilmesindenönemli bir orandır. İşletmenin yatırımlarından elde ettikleri getirioranı sermaye maliyetinden yüksekse işletmenin değeriartacaktır. Bu nedenden dolayı yatırım kararlarında sermayekararlarıönemlidir.

• İşletmelerin varlıklarının finansmanında kullandıkları çeşitlisermaye unsurları (borç ve özkaynaklar) o işletmenin sermayeyapısını oluşturur. Finans yöneticisi uygun sermaye yapısınıoluştururken her bir finansman kaynağının maliyetini bilmekdurumundadır. Yine sermayenin kullanılacağı varlıkların getirisikullanılacak sermayenin maliyetinden düşükse o kaynak tercihedilmeyecektir.



Sermaye Maliyeti

• Sermaye maliyeti hem işletmeler için hem de hissedarlar içinönemli bir göstergedir. İşletmeler temettü dağıtmadıklarındadışarıdan kullanılan kaynaklara göre avantaj elde ederlerse dışkaynakkullanımıyerinetemettüdağıtmamayakararverebilirler.

• Sermaye maliyeti aynı zamanda hissedarların elde edecekleriyada şirkette bırakacakları temettüyü değerlendirmeleri için deönemlidir. Hissedarlar ancak daha yüksek kazanç oranı ile karındağıtılmamasına razı olabilirler. Elde edecekleri temettüleriyeniden yatırıma dönüştürdüklerinde şirketten daha fazla getirieldeedeceklersekarpayıdağıtımınıtercihederler.



Sermaye Maliyeti



Sermaye Maliyeti



Sermaye Maliyeti

Fiyat DalgalanmasıYatırımcının İstediği

Getiri Oranı Firmanın Sermaye

Maliyeti

Yüksek Yükselir Yükselir

Görece Sabit Düşer Düşer



• Fiyat dalgalanmalarını yüksek olduğu dönemlerdeyatırımcıların istediği getiri oranı yükselir bu durumdasermaye maliyeti yükselir.

• Fiyat dalgalanmaları görece olarak sabit olduğundayatırımcının beklediği getiri oranı düşer bu durumdasermaye maliyeti azalır.

Sermaye Maliyeti

İşletme Riski +Finansal Riski

Yatırımcının İstediği Getiri Oranı

Firmanın Sermaye Maliyeti

Artarsa Artar Artar

Azalırsa Azalır Azalır



• Sermaye maliyetini etkileyen diğer bir unsur işletmeninsahip olduğu faaliyet ve finansal risk düzeyidir.

• Toplam risk artığı zaman yatırımcının istediği getirioranı artacaktır, bu durum firmanın sermaye maliyetiniartıracaktır.

• Toplam riski azaldığı zaman yatırımcının istediği getirioranı azalacak, bu durum firmanın sermaye maliyetiniazaltır.

08.04.2019

10

Sermaye Maliyeti

• Kaynak maliyetinin hesaplanması, finansdisiplininin belki engüçvetartışmalıkonularındanbiridir.

• Kaynak maliyeti 3 farklı yöntemle hesaplanabilir. Bunlar: sübjektifyöntem, sermaye varlıklarını fiyatlandırma modeli ve ağırlıklıortalamasermayemaliyetiyöntemidir.



Sermaye Maliyeti

• Sübjektif yöntem, finans yöneticisinin geçmiş tecrübelerinedayanarak kaynak maliyetinin belirlenmesidir. Yönteminadından da anlaşılacağı gibi sübjektif, tahminlere dayalı biryöntemdir.

• Sermaye varlıklarını fiyatlandırma modeli (CAPM) ise, herhangibir hisse senedinden yatırımcıların beklediği getiri oranınınrisksiz faiz oranına ve riskin çeşitlendirmeyi yansıttığıdurumundaki risk primine eşit olacağını savunan bir modeldir.Menkulkıymetleriçingeliştirilenbiryöntemdir.

• Bu nedenle burada sadece ağırlıklı ortalama sermayemaliyetine değinilecektir.



Sermaye Maliyeti

• Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti, işletmelerin yabancı kaynakve öz kaynak unsurunun (yabancı kaynak ve özkaynak)maliyetinin ayrı ayrı hesaplandığı ve daha sonra bu kaynaklarınağırlıkları da dikkate alınarak sermaye maliyetinin hesaplandığıbiryöntemdir.

• Genel olarak, firma açısından bir finansman kaynağının maliyeti, sözkonusu kaynağın firmaya sağladığı nakit girişinin bugünkü değerini,gelecekte gerektireceği nakit çıkışının bugünkü değerine eşitleyen iskontooranıdır.

• Finansman kaynağının gerektireceği nakit çıkışları, eğer borçlafinansman söz konusuysa faizve anapara ödemelerini; öz kaynakiseortaklaraödenenkarpaylarınıkapsamaktadır.



Yabancı Kaynak Maliyetinin Hesaplanması

• Yabancı kaynağın faiz ve anapara ödemelerini, borç tutarınaeşitleyen iskonto oranı, yabancı kaynağın maliyetini oluşturur.Yabancıkaynakmaliyetiaşağıdakiformüllehesaplanabilir.



1 20 1 2 3

0

b

CC CI = + +.....+

(1 + k ) (1 + k ) (1 + k )

I =Yabancı kaynağın sağladığı nakit girişi

C = Yabancı kaynak nedeniyle katlanılacak nakit çıkışı(faiz ve anapara)

k =Yabancı kaynak maliyeti

n = Yabancı kay

n

b b b

nağın vadesi


• Ödenen faiz, vergi matrahından düşülebildiği için yabancıkaynakmaliyetiazalmaktadır.

• Yabancı kaynağın vergiden sonraki maliyeti aşağıdaki formüllehesaplanabilir



bs b

bs

b

k = k 1

k = Vergi sonrası yabancı kaynak maliyeti

k Vergi öncesi yabancı kaynak maliyeti

v = Kurum lar vergisi oranı

v


• Örnek 1: Elit işletmesi finansman ihtiyacını karşılamak için 1 yıl sonraödemek üzere yabancı kaynak kullanımına başvurmuş ve bankadan 202.000TL kredi kullanmıştır. Banka 2.000 TL masraf keserek işletmeye 200.000 TLödemiştir. Yıllık %20 faizle alınan banka kredisinin maliyetini hesaplayınız.Kurumlar vergisi oranı %22’dir.



1

b

b

b b

F a i z T u t a r ı = 2 0 2 . 0 0 0 x 0 , 2 0 = 4 0 . 4 0 0 T L

A n a P a r a + F a i z = 2 0 2 . 0 0 0 + 4 0 .4 0 0 = 2 4 2 . 4 0 0 T L

2 4 2 . 4 0 02 0 0 . 0 0 0 =

( 1 + k )

2 0 0 . 0 0 0 + 2 0 0 . 0 0 0 k = 2 4 2 . 4 0 0

2 0 0 . 0 0 0 k = 2 4 2 . 4 0 0 - 2 0 0 . 0 0 0

4 2 . 4 0 0 2 0 0 . 0 0 0 k = 4 2 . 4 0 0 k =

b

b s

0 , 2 1 22 0 0 . 0 0 0

V e r g i S o n r a s ı M a l i y e t = k 0 , 2 1 2 (1 0 , 2 2 ) 0 , 1 6 , 5 3

08.04.2019

11


• Örnek 2: Anka işletmesi bankadan yıllık %16 faizle, 1 yıllık 80.600TL banka kredisi alınmıştır. Masraf sonrasında işletmenin elinegeçen tutar 80.000 TL’dir. İşletmenin tabi olduğu kurumlar vergisioranının %22 olduğunu göz önünde bulundurarak yabancı kaynakmaliyetini hesaplayınız.



1

b

b

b b

F a iz T u ta rı = 8 0 .60 0 x 0 ,1 6 = 1 2 .8 9 6 T L

A na P ara + F a iz = 8 0 .60 0 + 1 2 .89 6 = 92 .8 96 T L

9 2 .89 68 0 .0 0 0 =

(1 + k )

8 0 .0 0 0 + 80 .0 00 k = 9 2 .89 6

8 0 .0 0 0k = 9 2 .89 6 - 8 0 .0 0 0

12 .8 96 8 0 .0 0 0k = 1 2 .89 6 k = 0 ,1 61 2

80 .0 00

b

b sV erg i S on ras ı M aliye t = k 0 ,16 12 (1 0 , 2 2 ) 0 ,1 28 9 % 1 2, 5 7

Öz Kaynak Maliyetinin Hesaplanması

• Finansal yönetimde hissedarın elde ettiği getiri, firma içinözkaynak maliyetidir. Özkaynak maliyetinin hesaplanmasıborcun maliyetine göre biraz daha karmaşıktır. Çünkü işletmeningelecekte dağıtacağı temettü (kar payı) miktarını tahmin etmekzordur.

• Yatırımcıların yüklendikleri risk nedeniyle, özkaynak maliyeti,borçlanma yoluyla sağlanan fonların maliyetinden dahayüksektir.

• Hissedarın getirisi, diğer bir ifadeyle hisse senedi sahibininkazancı iki kısımdan oluşmaktadır. Bunlar kar payı ödemeleri(temettü)vesermayekazancıdır.



Öz Kaynak Maliyetinin Hesaplanması

• Sermaye kazancı, hisse senedinin dönem başındaki değeri iledönemsonundakideğeriarasındaoluşanfarktır.

• Öz kaynakmaliyetiüçunsurukapsamaktadır.Bunlar;

– adihissesenedimaliyeti,

– yeni ihraçedilenhissesenedimaliyetive

– dağıtılmayankarlarınmaliyetidir.



Adi Hisse Senedi Maliyeti (Dağıtılan Karların Maliyeti):

• Adi hisse senedi maliyetini hesaplamada kar payı (Gordon) modelive istenen getiri oranı olmak üzere iki yöntem yaygın olarakkullanılmaktadır:

• Birinci modelde adi hisse senedi maliyeti, gelecekteki kar paylarınınşimdiki değerlerini, adi hisse senedinin piyasa fiyatına eşitleyeniskonto oranıdır.

• Diğer bir deyişle, hisse senedine yatırım yapan yatırımcılarınbekledikleri kazanç oranıdır.



1 20 1 2

01

0

t

e

. ..(1 ) (1 ) (1 )

(1 )

P : H is s e s e n e d in in p iya s a fiya tı

D :H is s e b a ş ın a b e k le n e n k a rp a yı

k :Ö z k a yn a k m a liye ti

nn

e e e

nt

tt e

DD DP

k k k

DP

k

Adi Hisse Senedi Maliyeti(Dağıtılan Karların Maliyeti):

• İşletmenin dağıtacağı kar paylarının yıllar itibariyle sabit kalacağı

varsayılıyor ise şeklinde; her yıl belli bir g oranında

artacağı varsayılıyorsa şeklinde adi hisse senedi

maliyetihesaplanır.



Adi Hisse Senedi Maliyeti (Dağıtılan Karların Maliyeti):

• İkinci yöntem olan istenen getiri oranı yönteminde, öz kaynakmaliyetininhesabında,yatırımcınınbeklentisiönemtaşımaktadır.

• Bunlar; faiz oranı ve risk primidir. Risk primi, işletme riski vefinansalriskleriçinistenenprimdir.

– �� = �� + � + �

– �� = ��

– � = İş��

– � = ��



08.04.2019

12

Adi Hisse Senedi Maliyeti(Dağıtılan Karların Maliyeti):

• Yeni İhraç Edilen Hisse Senedi Maliyeti: İhraç giderleri nedeniyle,dağıtılmayankarlarınmaliyetindendahayüksektir.

• Hisse senetleri nominal değerinin üzerinde satıldığında, ihraçprimlerinin vergiye tabi olması maliyetleri arttırmaktadır. Hissesenetlerinin nominal değerüzerinden ihraç edilmesi durumunda,hisse başınagelirdeki ve kar payı oranındaki düşmenin, işletmeyebir maliyeti vardır. Yeni ihraç edilen hisse senetlerinin maliyeti dekarpayımodelindekullanılanformül ilehesaplanır.



Adi Hisse Senedi Maliyeti(Dağıtılmayan Karların Maliyeti):

• Dağıtılmayan Karların Maliyeti: Firmalar yatırımlarının önemlibir bölümünü, dağıtmayarak bünyelerinde tuttukları karlafonlamaktadırlar. Dağıtılmayan karların ilk bakışta maliyetiolmadığıdüşünülebilir.Ancakbugörüntüyanıltıcıdır.

• Dağıtılmamış karların da bir maliyeti vardır ve bu maliyet, ortaklarınmahrumkaldıklarıkarpayı olan fırsatmaliyetidir.

• Ortaklar, kendilerine dağıtılmayıp işletmede tutulmasına kararverilen karlardan, en az kendi yatırım fırsatlarından sağlamayıbeklediklerikadargetiribeklerler.



Adi Hisse Senedi Maliyeti (Dağıtılmayan Karların Maliyeti):

• Bu nedenle firma tarafından dağıtılmayan karların kullanılmasıyla eldeedilecek getirinin, ortakların alternatif kullanım alanlarından sağlamayıbekledikleri getiriden fazla olması ya da en azından birbirine eşit olmasıgerekmektedir.

• Dağıtılmayan karın maliyetini bulabilmek için, karın dağıtılmasıdurumunda ortakların başka yatırımlardan bekledikleri getirioranı (Y) ile ortakların bu yatırım için katlanacakları gideri (g)çarpmakgerekir.– �� = ��(1 − �)



Özkaynak Maliyeti

• Öz kaynak maliyet unsurlarının maliyetleri hesaplandıktan sonrabu unsurların öz kaynak içerisindeki ağırlıkları (w) ile maliyetleri(ke1,2,3) çarpılarak ağırlıklı maliyetleri bulunur ve bu maliyetlerintoplanmasıylaözkaynakmaliyetineulaşılır.

• �� = �� + �� + (�� )



Adi Hisse Senedi Maliyeti

• Örnek 3: Elit işletmesinin nominal değeri 1 olan hisse senetleri için5 sene boyunca beklenen hisse başına kar (HBK) rakamlarıaşağıdaki gibidir. Karın %60‘ı dağıtılacak, %40’ı ise işletmedetutulacaktır. Ortakların başka yatırımlardan bekledikleri getirioranı %20, katlanılacak gider ise %2’dir. İşletmenin öz kaynakmaliyetinihesaplayınız.



2014 2015 2016 2017 2018

Hisse Başına Kar 0,90 0,48 1,17 1,18 1,31

2014 2015 2016 2017 2018

Hisse Başına Kar 0,90 0,48 1,17 1,18 1,31

Hisse Başına Temettü 0,54 0,29 0,70 0,71 0,79


• Adi hisse senedi maliyetinin (dağıtılan karların maliyetinin)hesaplanması:

• Enterpolasyon yöntemine göre hesaplanmıştır.



1 2 3 4 5e1 1 1 1 1

e1

0,54 0, 29 0, 70 0, 71 0, 791 = + + + +

(1 + k ) (1 + k ) (1 + k ) (1 + k ) (1 + k )

k %46, 36

e e e e

08.04.2019

13


• Örnek 3: Elit işletmesinin nominal değeri 1 olan hisse senetleri için5 sene boyunca beklenen hisse başına kar (HBK) rakamlarıaşağıdaki gibidir. Karın %60‘ı dağıtılacak, %40’ı ise işletmedetutulacaktır. Ortakların başka yatırımlardan bekledikleri getirioranı %20, katlanılacak gider ise %2’dir. İşletmenin öz kaynakmaliyetinihesaplayınız.

• Dağıtılmayankarlarınmaliyetininhesaplanması:

• �� = 0,20 � ( 1 − 0,02) =%19,60




• Örnek 3: Elit işletmesinin nominal değeri 1 olan hisse senetleri için5 sene boyunca beklenen hisse başına kar (HBK) rakamlarıaşağıdaki gibidir. Karın %60‘ı dağıtılacak, %40’ı ise işletmedetutulacaktır. Ortakların başka yatırımlardan bekledikleri getirioranı %20, katlanılacak gider ise %2’dir. işletmenin öz kaynakmaliyetinihesaplayınız.



Öz Kaynak Maliyet Unsurları Toplamİçindeki

Ağırlıkları

Maliyetleri AğırlıklıOrtalamaları

Hisse Senedi (ke1) %60,00 %46,36 %27,82

Dağıtılmayan Karlar (ke2) %40,00 %19,60 %7,84

Öz Kaynak Maliyeti (ke) %35,66

Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyetinin Hesaplanması

• Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti (AOSM), işletmelerinkullanmış olduğu kaynakların sermaye yapısı içerisindekiağırlıkları dikkate alınarak hesaplanmış ortalama maliyetidir.AOSM, çeşitli fonların vergiden sonraki maliyetlerinin, bukaynakların sermaye içindeki paylarıyla çarpılıp, toplamlarınınalınmasıylahesaplanmaktadır.

• Ağırlıklıortalamasermayemaliyetişuşekildehesaplanır:– �� = �� + ��

– ka: Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti– we: Öz kaynağın toplam sermaye içindeki payı– ke: Öz kaynak maliyeti– wb: Yabancı kaynağın (borcun) toplam sermaye içindeki payı– kbs: Vergi sonrası yabancı kaynak maliyeti



Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyetinin Hesaplanması

• Örnek: Elit işletmesinin sermaye yapısı %70 borç, %30 özkaynaktan oluşmaktadır. Örnek 1 ve 2’deki verileri kullanarakişletmeninağırlıklıortalamasermayemaliyetinihesaplayınız.



Sermaye Unsurları

Toplamİçindeki

Ağırlıkları

VergidenSonraki

Maliyetleri

Ağırlıklı OrtalamaSermaye

Maliyetleri

Yabancı Kaynak %70,00 %16,96 %11,87

Özkaynak %30,00 %35,66 %10,70

Toplam %100,00 %22,57

Kaynakça

• Turhan Korkmaz, Finansal Yönetim, 2011.

• Yasemin Akbulut, Bayram Göktaş, İsmailAğırbaş, Ece Uğurluoğlu Aldoğan, PınarDoğanay Payzıner (2013) “Sağlık KurumlarındaFinansal Yönetim”, Anadolu ÜniversitesiYayınları.



Teşekkür Ederim

Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi

çalışmalar dilerim…



Documents

ISL 304 Finansal Yönetim II - Karabük Üniversitesiweb.karabuk.edu.tr/muratyildirim/H4_ISL304.pdf · 2019-04-08 · 08.04.2019 1 KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama