ISSN : 1905-4963 วารสารวิจัยราชภ ัฏพระนครirdp.pnru.ac.th/upload-files/uploadfile/16/df3aceb6a3e81afb019dcfe... · การพัฒนาตัวบ่งชี้สมรรถนะหล

วารสารวจยราชภฏพระนคร สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ปท 8 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2556 บทความวจย การพฒนาตวบงชสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข การวเคราะหความตรงเชงประจกษและความไว 1 ววลยดา สรชวานนท สมโภชน อเนกสข และ ระพนทร ฉายวมล การเปรยบเทยบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ดวยวธ HGLM วธ MIMIC และ วธ BAYESIAN 8 สพฒนา หอมบปผา ไพรตน วงษนาม และ สมพงษ ปนหน การวเคราะหพหระดบปจจยทสงผลตอจตสานกสาธารณะของพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข 24 อโณทย ผาสข สรพร อนศาสนนนท ไพรตน วงษนาม และ ดลดาว ปรณานนท การพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม : 36 กรณศกษาชมชนสขสนตพฒนา อเทน ทองทพย

ISSN : 1905-4963

วารสารวจยราชภฏพระนคร สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปท 8 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2556

วตถประสงค

1. เพอเผยแพรผลงานวจยทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และสงเสรมผลงานวจย ไปใชใหเกดประโยชน 2. เพอเปนสอกลางแลกเปลยนและเผยแพรงานวจยและบทความทางวชาการของคณาจารย 3. เพอเปนสอกลางการนาเสนอขาวสารสาระนารดานการวจยตางๆ แกนกวชาการและบคคล ทวไป ทปรกษา ดร.ถนอม อนทรกาเนด ศ.ดร.สนท อกษรแกว พล.อ.อ.ดร.นพพร จนทวานช ดร.ผดงชาต สวรรณวงศ รศ.ดร.พงศ หรดาล ผศ.ณรงคศกด จกรกรณ หวหนากองบรรณาธการ ผศ.สนนทา ศรมวง รองบรรณาธการ ดร.สมคด สทธธารธวช กองบรรณาธการ ดร.คงเอก ศรงาม ดร.ณฏฐ มากล

ดร.สถาพร ปกปอง ดร.สบตระกล สชาต ดร.สชาดา ไมสนธ ดร.อรพรรณ อนรกษวรกล ดร.อนนตกล อนทรผดง ดร.อธยา รตนพทยาภรณ

ดร.โองการ วณชาชวะ กองบรรณาธการ ศ.ดร.ลณา สนทรสข มหาวทยาลยมหดล (ผทรงคณวฒภายนอก) รศ.ดร.บรฉตร ฉตรวระ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ศ.ดร.ธรรมนญ โรจนบรานนท จฬาลงกรณมหาวทยาลย รศ.ดร.ศลปชย บรณพานช จฬาลงกรณมหาวทยาลย ดร.สมฤด สาธตคณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ดร.กญจนนร ชวงฉา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ดร.วฒพงษ ชนศร มหาวทยาลยรงสต ดร.ธงชย พฒทองศร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา -

เจาคณทหารลาดกระบง

ผประสานงานและเผยแพร ผศ.สนนทา ศรมวง นางพชญา สกลสธบตร น.ส.มธนา เกตโพธทอง น.ส.ศภราพร เกตกลม น.ส.ทศนา ปนทอง น.ส.นวกมล พลบญ นายรชตะ อนวชกล นายจกรพนธ กอนมณ เจาของ มหาวทยาลยราชภฏพระนคร สานกงาน สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

9 ถนนแจงวฒนะ แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหานคร 10220 โทรศพท/โทรสาร 0 – 2521 - 2288, 0 – 2521 - 1234 E-mail: [email protected]

กาหนดออก 2 ฉบบ ตอ ป (มกราคม-มถนายน และ กรกฎาคม-ธนวาคม) การเผยแพร จดสงใหหองสมดสถาบนอดมศกษาและหนวยงานทเกยวของ

แหงละ 1 เลม ผทสนใจสามารถคนหาไดใน http://pru3.pnru.ac.th/offi/research/

วารสารวจยราชภฏพระนคร สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย รบตพมพบทความในกลมสาขาตางๆ ดงน กลมสาขาวทยาศาสตรธรรมชาต ไดแก ฟสกส เคม ชววทยา คณตศาสตร/สถต วทยาการคอมพวเตอร กลมสาขาแพทยศาสตร และท เกยวกบสขภาพอนามย ไดแก แพทยศาสตร ทนตแพทยศาสตร เภสชศาสตร เทคนคการแพทย กลมสาขาวชาสาธารณสขศาสตร ไดแก พยาบาลศาสตร กายภาพบาบด วทยาศาสตรสขภาพ กลมสาขาวชาวศวกรรมศาสตร ไดแก วศวกรรมศาสตร สถาปตยกรรมศาสตร กลมสาขาวชาเกษตรศาสตร วนศาสตร และการประมง ไดแก สตวแพทยศาสตร สตวบาล ประมง วารชศาสตร เกษตรศาสตร วนศาสตร ผลตภณฑวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร เทคโนโลยการเกษตร ธรกจการเกษตร/สงเสรมการเกษตรและสหกรณ เปนตน

ผทรงคณวฒกลนกรองบทความประจาฉบบ

รศ.ดร.ศลปชย บรณพานช จฬาลงกรณมหาวทยาลย รศ.ดร.ทวตถ มณโชต มหาวทยาลยราชภฏพระนคร ดร.วฒพงษ ชนศร มหาวทยาลยรงสต ดร.ปกรณ เมฆแสงสวย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ขอคดเหนของบทความทกเรองทลงตพมพในวารสารฯ ฉบบนเปนของผเขยน

กองบรรณาธการไมมสวนรบผดชอบ หรอ ไมจาเปนตองเหนดวยกบขอคดเหนนนๆ แตอยางใด

1 วารสารวจยราชภฏพระนคร ปท 8 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2556

การพฒนาตวบงชสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข การวเคราะหความตรงเชงประจกษและความไว

ววลยดา สรชวานนท1* สมโภชน อเนกสข2 และ ระพนทร ฉายวมล3

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนาตวบงชสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข ทดสอบความสอดคลองของแบบจาลองโครงสรางเชงเสนตวบงชกบขอมลเชงประจกษ วเคราะหความตรงเชงประจกษและความไวของตวบงชเมอนาแบบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขไปใช กลมตวอยางในการวจยเปนบคลากรสาธารณสข สงกดสานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข จานวน 400 คน ไดกลมตวอยางโดยการสมแบบแบงชน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม วเคราะหคาสถตพนฐานโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถต และใชโปรแกรม LISREL ในการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน เพอทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางเชงเสนกบขอมลเชงประจกษสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข ผลการวจยพบวา

1. ตวบงชสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข มจานวน 52 ตวบงช ประกอบดวย 5 องคประกอบหลก เรยงลาดบตามคานาหนกองคประกอบจากมากไปนอยคอ 1) ความคดรเรมสรางสรรค (.57) ม 7 ตวบงช 2) การเปนแบบอยางทด (.93) ม 9 ตวบงช 3) การพฒนาตนเอง (.94) ม 11 ตวบงช 4) การทางานเปนทม (.95) ม 11 ตวบงช 5) การสรางและสนบสนนการมสวนของสมาชกกลม (.89) ม 14 ตวบงช คาอานาจจาแนกรายขอ มคาอยระหวาง 0.28 - 0.77 คาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.96 ความตรงเชงโครงสราง พบวา โมเดล การวจยสอดคลองกบขอมลเชงประจกษอยในเกณฑด ผลการทดสอบไค-สแควร มคาเทากบ 2060.10 คา p-value เทากบ 0.0765 ทองศาอสระเทากบ 1145 คา GFI เทากบ 0.97 คา AGFI เทากบ 0.95 คา RMSEA เทากบ 0.033

2. การวเคราะหความตรงเชงประจกษโดยการวเคราะหคาสหสมพนธเพอหาความสอดคลองระหวางคะแนนรวมรายองคประกอบจากการประเมนตนเองของวทยากรกระบวนการกบคะแนนรวมจากการประเมนสมรรถนะรายบคคลของผประเมนพบวา คะแนนรวมองคประกอบหลกสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการดานการมสวนรวมของสมาชกกลม การพฒนาตนเอง การเปนแบบอยางทด การทางานเปนทม และความคดรเรมสรางสรรค มความสอดคลองกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

3. การวเคราะหความไวของตวบงช โดยการเปรยบเทยบคะแนนสมรรถนะระหวางกลมวทยากรกระบวนการทมคะแนนเฉลยสมรรถนะสงกบกลมทมคะแนนเฉลยสมรรถนะตา พบวา คะแนนเฉลยสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการดานการสรางและสนบสนนการมสวนรวมของสมาชกกลม การพฒนาตนเอง การเปนแบบอยางทด การทางานเปนทม และความคดรเรมสรางสรรค มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และแบบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขมความสามารถในการจาแนกความแตกตางสมรรถนะวทยากรกระบวนการไดโดยมคาความไวทงฉบบเทากบ 0.8 คาสาคญ: วทยากรกระบวนการ สมรรถนะ การพฒนาตวบงช

1* นกศกษาปรญญาเอก สาขาวจย วดผลและสถตการศกษา มหาวทยาลยบรพา 2 อาจารยประจาภาควชาวจยและจตวทยาประยกต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา 3 อาจารยประจาภาควชาวจยและจตวทยาประยกต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา


A DEVELOPMENT OF INDICATORS FOR CORE COMPETENCY OF PUBLIC HEALTH FACILITATORS : ANALYSIS OF EMPIRICAL VALIDITY AND SENSITIVITY

Wiwanda Siricheewanan1* Somphote Anaksuk2 and Rapin Chayvimol3

Abstract

This research aimed at developing composite indicators for core competency of public health facilitators; to use empirical data to test the validity of the structural model of core competency of public health facilitators and analyzed of empirical validity and sensitivity. The research sample consisted of 400 public health officers in Disease Prevention & Control 1-12 Office selected by stratified random sampling technique. The research data were collected by a questionnaire and analyzed by descriptive statistics using statistical software, confirmatory factor analysis, and second-order confirmatory factor analysis using LISREL software.

The results of this study were as follows: 1. The factors which influenced core competency of public health facilitators consisted of five factors and 52 indicators. The composite indicators of core competency of public health facilitators consisted of five major factors in the order of factor loading as follow : creative thinking (.97), model of positive behavior (.93), self-development (.90), teamwork (.89), and sustain a participatory of the group (.88). The five factors must be practiced by fourteen minor factors and 52 variables which were the indicators of core competency. There were 7 indicators of creative thinking, 9 indicators of model of positive behavior, 11 indicators of self-development , 11 indicators of teamwork, and 14 indicators of create and sustain a participatory of the group. The discriminating index were .28 to .77. The reliability of the questionnaire calculated by the Cronbach’s alpha coefficient was 0.96. The results of the structural validity test of the model of competency of public health facilitate with the empirical data revealed that the model significantly correlated with the empirical data (Chi-Square = 2060.10, df = 1145, P-value = 0.0765, GFI = 0.97, AGFI = 0.94, RMSEA = .0333).

2. Analyzed of empirical validity of core competency assessment form, correlation coefficients, rho, were calculated between total scores for sustain a participatory of the group, self-development, model of positive behavior, teamwork, and creative thinking by self assessment of facilitators and total scores of individual assessment by supervisors. They were a significant correlations at .05 level.

3. Analyzed of sensitivity for using core competency assessment form, compare average scores between high competency facilitators and low competency facilitators for sustain a participatory of the group, self-development, model of positive behavior, teamwork, and creative thinking was statistically different at the 0.5 level. Core competency assessment form for public health facilitators could classify the difference of facilitator competency (sensitivity = 0.8). Keywords : Facilitators consisted, Competency, A development of indicators


บทนา ความสาคญของการพฒนาทรพยากรมนษยนน

ถอเปนการลงทนทคมคาและยงยนทสดเมอเปรยบเทยบกบการลงทนประเภทอนๆ ทงนเพราะความสาเรจขององคกรขนอยกบศกยภาพของบคลากร (จารพงศ พลเดช,2551) ทรพยากรบคคลถอไดวาเปนทรพยากรหนงทมความสาคญตอการสรางความสาเรจหรอความลมเหลวในการดาเนนธรกจซงมลคาของ “ทรพยากรบคคล” จะอยทพฤตกรรมและผลของการทางาน โดยทองคการตาง ๆพยายามมงเนนการพฒนาศกยภาพและความสามารถ ของบคลากรของตนใหมประสทธภาพในการทางานใหดยงขน (อนพนธ ชมจนดา, 2552)

กระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานราชการทใหบรการ ประชาชนในดานสขภาพโดยมภารกจและบทบาทในการสนบสนนดานวชาการ การถายทอดความรแกทองถนและประชาชน ใ ห เ ขามามส วน รวมและสามารถดาเนนการสงเสรมสขภาพ ปองกนและควบคมโรคไดเอง ว ธการสนบสนนดานวชาการว ธหน ง ท ใชกนอยางแพรหลายคอ การฝกอบรมทแบง ผเขารบการอบรมเปนกลมยอย และมผออกแบบกระบวนการเรยนรเพอสรางเ ส รมสมรรถนะสมา ชกกล ม เ ร ยก ว า “ว ทยากรกระบวนการ” (Facilitator) ททาหนาทอานวยความสะดวกแกกลมและกระตนใหผเขารวมประชมหรอรวมฝกอบรมไดมการแลกเปลยนความคดกนอยางจรงจง ชวยใหสมาชกกลมเกดการเรยนรอยางมากพอทจะพฒนาศกยภาพของตนออกมาได เกดการคดทเปนระบบ มการแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณอยางตรงไปตรงมา รวมกนคดรวมกนทา รวมกนแกไขปญหา เปนผททาใหสมาชกคนพบคณคา (Value) ของเนอหาสาระดวยตวเอง (อรญญา ปรณน, 2552) แตการทวทยากรกระบวนการจะสามารถแสดงบทบาทของตนไดอยางเหมาะสมนน จาเปนตองรวา วทยากรกระบวนการทมประสทธภาพนนควรมความสามารถหรอสมรรถนะดานใดบาง

การคนค วาแนวคดงานวจย ท เก ยว ของกบสมรรถนะ บทบาท คณลกษณะของวทยากรกระบวนการพบวา มนกวชาการ และสถาบนทงในประเทศและตางประเทศ ไดสรปไวดงน สมาคมวทยากรกระบวนการระหวาง

ประเทศ สหรฐอเมรกา (2003) ไดศกษาดวยวธการสนทนากลมผเชยวชาญและวทยากรกระบวนการสรปไดวา สมรรถนะวทยากรกระบวนการ ประกอบดวย 6 องคประกอบคอ การสรางความสมพนธกบผใช บรการผจดการอบรม การวางแผนกระบวนการกลมทเหมาะสม การสรางและสนบสนนสภาวะของการมสวนรวม การชแนะกลมไปสผลลพธทเกดประโยชนและเหมาะสม การสรางและคงไวซงความรความเชยวชาญ การเปนตวอยางทดในการวางตวอยางมออาชพ นอกจากนน Marquardt (1999) ยงไดกลาวถงบทบาทของวทยากรกระบวนการในฐานะผอานวยความสะดวกคอ การปฏบตในฐานะผประสาน การตดตอกบบคคลทเปนแกนหลกทอยนอกกลมอยางสมาเสมอ การใหคาแนะนาในการเลอกปญหาและสมาชกกลม การเปนผกระตน การดงบคคลใหออกมาจากลกษณะการกระทาในอดต และนาไปสการวเคราะหลกษณะพฤตกรรม การเปนผสงเกตการณทมใจจดจอในกระบวนการกลมวา กาลงพดเกยวกบอะไร การเปนผสรางบรรยากาศ การจดบรรยากาศกลมใหมการเปดใจกวาง เพอใหเกดการสอสารอยางมประสทธภาพ เปนผชวยการสอสารชวยสมาชกในการพฒนาทกษะ ของการใหและการรบสารสนเทศ ความคดเหนและประสบการณ และเปนพเลยงในการเรยนร ชวยสมาชกในการจดการกบประสบการณของตนเองเหมอนกบเปนแหลงทรพยากรการเรยนร การชวยเหลอสมาชกในการรบผดชอบการเรยนรและการพฒนาตนเองของสมาชก สาหรบในประเทศไทยมผกลาวถงคณสมบต บทบาทและสมรรถนะของวทยากรกระบวนการไวหลายทาน ไดแก อรจรย ณ ตะกวทง (2550) อนวฒน ศภชตกล (2542) ประเวศ วะส (2545) อมรศร ตยระพงค (2548) และกตตชย รตนะ (2552) ซงผวจยไดนามาเปรยบเทยบและสงเคราะหเปนสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการ และนาไปใหผเชยวชาญตรวจสอบความตรงเชงเนอหา ไดสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการ 5 ดานคอ การสรางและสนบสนนการมสวนรวมของสมาชกกลม การพฒนาตนเอง การเปนแบบอยางทด การทางานเปนทม และความคดรเรมสรางสรรค

ผวจยไดทาการวเคราะหองคประกอบสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการ พรอมทงพฒนาตวบงช


แตละดานของสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข และสรางแบบประเมนสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข รวมทงวเคราะหหาความตรงเชงประจกษและความไวของแบบประเมนทนาไปใช เพอใหไดเครองมอทสามารถประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการของหนวยงาน ซงจะเปนแนวทางการพฒนาเสรมสรางสมรรถนะวทยากรกระบวนการใหมประสทธภาพมากยงขน และเปนการสงเสรมและสนบสนนศกยภาพของหนวยงาน องคกรและเครอขายตางๆ ททางานดานสขภาพใหเกดการขบ เค ลอน รวมกนน า ไปส การ ม “สขภาวะ” ของประชาชนตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. เพอพฒนาตวบงชสมรรถนะหลกของวทยากร

กระบวนการในงานสาธารณสข 2. ทดสอบความสอดคลองของแบบจาลองโครงสราง

เชงเสนตวบงชกบขอมลเชงประจกษ 3. วเคราะหความตรงเชงประจกษและความไว

ของตวบงช เมอนาแบบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขไปใช จากแนวค ดทฤษ ฎ ท เ ก ย ว ข อ ง ไ ด น า ม าสงเคราะหเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ดงภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจยสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการ

การสรางและสนบสนนการ มสวนรวมของสมาชกกลม

การเปนแบบอยางทด

การพฒนาตนเอง สมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงาน

สาธารณสข

การทางานเปนทม

ความคดรเรมสรางสรรค


วธดาเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรในการวจยเปนบคลากรสาธารณสขทปฏบตงานในสานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 สงกดกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข รวมจานวน 12 หนวยงาน จานวน 1,017 คน การเลอกกลมตวอยางใชวธการสมแบบแบงชน ไดกลมตวอยางจานวน 400 คน

เครองมอทใชในการวจย เ ค ร อ ง ม อ ท ใ ช ใ นก า ร ว จ ย ประกอบ ด วยแบบสอบถาม และแบบประเมนสมรรถนะ รายละเอยดดงน

การพฒนาแบบจาลองเชงทฤษฎ ผวจยศกษาแนวคด ทฤษฎการพฒนาตวบงช แนวคด มโนทศนเกยวกบวทยกรกระบวนการจากเอกสารงานวจย ทงในประเทศและตางประเทศ ไดแก Johnstone (1981) ศรชย กาญจนวาส (2550) นงลกษณ ว รชชย (2551) สมาคมวทยากรกระบวนการระหวางประเทศสหรฐอเมรกา (2003) อรจรย ณ ตะกวทง (2550) อนวฒน ศภชตกล (2542) ประเวศ วะส (2545) อมรศร ตยระพงค (2548) และ กตตชย รตนะ (2552) แลวนาแนวคดทไดมาสงเคราะหไดภาพรวมขององคประกอบและตวบงชสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข และจดการสนทนากลมเพอขอความคดเหนจากผเชยวชาญซงเปนกลมผใหขอมลหลก ตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยหาดชนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบพฤตกรรมบงช (IOC) การตรวจสอบความตรงเชงโครงสราง ดวยการวเคราะหองคประกอบ (Confirmatory Factor Analysis: CFA) หาคาอานาจจาแนกรายขอ และการตรวจสอบความเทยงของแบบวดดวยคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient)

การเกบรวบรวมขอมล ขอหน งส อจากคณบด คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยบรพาถงผอานวยการสานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 เพอขอความอนเคราะหใหบคลากรในสงกดใหขอมลเพอการวจยผวจยประสานเกบขอมลดวยตวเอง

การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลในการหาคาสถตพนฐานและคา

สมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนโดยใชโปรแกรม SPSS for Windows วเคราะหองคประกอบเชงยนยน ดวยโปรแกรม LISREL สรปผลการวจย

1. การพฒนาตวบงชสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข สมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการประกอบดวยตวบงช 52 ตวบงช จาแนกเปนองคประกอบท 1 การสรางและสนบสนนการมสวนรวมของสมาชกกลม จานวน 14 ตวบงช องคประกอบ ท 2 การพฒนาตนเอง จานวน 11 ตวบงช องคประกอบท 3 การเปนแบบอยางทด จานวน 9 ตวบงช องคประกอบท 4 การทางานเปนทมจานวน 11 ตวบงช และองคประกอบท 5 ความคดรเรมสรางสรรค จานวน 7 ตวบงช

2. การทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางเชงเสนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขกบขอมลเชงประจกษ พบวา มความสอดคลองกนอยในเกณฑด โดยพจารณาจากคาสถตทใชตรวจสอบความตรงของโมเดล ไดแก คา Chi-square =2060.10, df = 1145, χ2/df = 1.799,P-value 0.0765, CFI =0.99, GFI = 0.97 คา χ2/df มคานอยกวา 2 คาดชน CFII ทมคาเขาใกล 1 และคาดชน RMSEA มคาตากวา 0.05 โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบแรก และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสอง แสดงใหเหนวา โมเดลการวจยทประกอบดวยตวบงช 52 ตวบงช และองคประกอบหลก 5 องคประกอบ มความตรงเชงโครงสรางโดยทตวบงชรวมสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขเกดจากองคประกอบดานความคดสรางสรรค เปนอนดบแรก รองลงมาคอ องคประกอบดานการเปนแบบอยางทด องคประกอบดานการพฒนาตนเอง องคประกอบดานการทางานเปนทม และองคประกอบดานการสรางและสนบสนนการมสวนรวมของสมาชกกลม เปนองคประกอบสดทาย


3. การวเคราะหความตรงเชงประจกษและความไวของตวบงช เ มอนาแบบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขไปใช

การวเคราะหความตรงเชงประจกษโดยการวเคราะหคาสหสมพนธ (r) เพอวเคราะหความสอดคลองระหวางคะแนนรวมรายองคประกอบจากการประเมนสมรรถนะตนเองของวทยากรกระบวนการกบคะแนนรวมรายองคประกอบจากการประเมนสมรรถนะรายบคคลของผประเมน พบวา คะแนนรวมองคประกอบสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการดานการมสวนรวมของสมาชกกลม การพฒนาตนเอง การเปนแบบอยางทด การทางานเปนทม และความคดรเรมสรางสรรค มความสอดคลองกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

การวเคราะหความไวของตวบงชโดยการเปรยบเทยบ คะแนนสมรรถนะระหวางกลมวทยากรกระบวนการทมคะแนนเฉลยสมรรถนะสงกบกลมทมคะแนนเฉลยสมรรถนะตา พบวา คะแนนเฉล ยสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในองคประกอบท 1 การสรางและสนบสนนการมสวนรวมของสมาชกกลม องคประกอบท 2 การพฒนาตนเอง องคประกอบท 3 การเปนแบบอยางทด องคประกอบท 4 การทางานเปนทม และองคประกอบท 5 ความคดรเรมสรางสรรค มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

ผลการวเคราะหความไวตวบงชของแบบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขจากผลการประเมนตนเองของวทยากรกระบวนการและผลการประเมนวทยากรกระบวนการรายบคคลโดยผประเมนตามสตรการคานวณความไวโดยใชตาราง 2 x 2 พบวา แบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขทงฉบบมคาความไวเทากบ 0.8

การอภปรายผลการวจย จากผลการวจย มประเดนสาคญทจะอภปรายผลดงน

1. การสรางและพฒนาตวบงชสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข การพฒนาตวบงชโดยใชนยามเชงประจกษ (Empirical Definition) ซงเปนนยามทมลกษณะใกลเคยงกบนยามเชงทฤษฎ เพราะเปนนยามทกาหนดวาตวบงชประกอบดวยตวแปร

ยอยอะไร และกาหนดรปแบบวธการรวมตวแปรใหไดตวบงชโดยมทฤษฎ เอกสารวชาการ หรองานวจยเปนพนฐาน แตการกาหนดนาหนกของตวแปรแตละตวทจะนามารวมกนในการพฒนาตวบงชนนมไดอาศยแนวคดทฤษฎโดยตรง แตอาศยการวเคราะหขอมลเชงประจกษ (Johnstone, 1981) ซงเปนการพฒนาตวบงช ทสอดคลอง กบบรบทของวทยากรกระบวนการในประเทศไทย ดงจะเหนไดวา สมรรถนะของวทยากรกระบวนการในตางประเทศจะเนนในเชงธรกจ เชน สมรรถนะดานการสรางความสมพนธหรอความรวมมอทระบสมรรถนะใหวทยากรกระบวนการคานงถงความตองการของลกคาหรอผวาจาง (International Association of Facilitators , 2003) ซงจากผลการวจย พบวา ในประเทศไทย ไมไดถกระบใหเปนสมรรถนะของวทยากรกระบวนการ

2. การตรวจสอบความสอดคลองของแบบจาลองโครงสรางเชงเสนของตวบงชกบขอมลเชงประจกษ พบวา ตวบงชรวมสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขเกดจากองคประกอบดานความคดสรางสรรค เปนอนดบแรก รองลงมาคอ องคประกอบดานการเปนแบบอยางท ด องคประกอบดานการพฒนาตนเอง องคประกอบดานการทางานเปนทม และองคประกอบดานการสรางและสนบสนนการมสวนรวมของสมาชกกลม ซงสอดคลองกบกรอบแนวคดในการวจยและสมมตฐานการวจย รวมทงสอดคลองกบแนวคด ทฤษฎและงานวจยตาง ๆ ทศกษา ซงขออภปรายเกยวกบ แตละองคประกอบหลกและองคประกอบยอย มดงน

ความคดสรางสรรคเปนสมรรถนะทมความสาคญเปนลาดบแรกโดยพจารณาจากคานาหนกองคประกอบ และเมอพจารณาในรายตวบงชจะเปนวา ความยดหยนทางความคด และการมองภาพองครวม มคาเฉลยคอนขางสงเมอเทยบกบตวบงชอนๆ ซงในงานดานสาธารณสข การมองภาพองครวมเพอวเคราะห วนจฉยโรค สาเหตทกอใหเกดโรค รวมถงสภาวะแวดลอมตางๆ ทชวยในการปองกนควบคมโรค เปนสงจาเปนจงทาใหผทปฏบตหนาทวทยากรกระบวนการมสมรรถนะในดานนเปนพนเดมอยแลว สอดคลองกบแนวคดของ อนวฒน ศภชตกล (2542) ทเหนวา วทยากรกระบวนการควรมความสามารถในการสรป และเชอมโยงใหเหนภาพรวมมากกวาการมองประเดนเลก หรอแยกสวน และมความคดสรางสรรค คดแบบองครวม (อรจรย ณ ตะกวทง, 2550)


การเปนแบบอยางทด ประกอบดวย ความเปนกลาง การยดมนในความถกตองชอบธรรมและจรยธรรม และการควบคม ตนเอง เนองจากงานดานสาธารณสขเปนงานบรการ การใหการรกษาโดยไมมการเลอกปฏบตซงเปนสงทบคลากรสาธารณสขและการแพทยมความตระหนกเปนอยางมาก ดงนน ในการเปนวทยากรกระบวนการจงตองเปนผ ทมความนาเชอถอ และเปนทยอมรบจากสมาชกกลม เนองจากเปนคนกลางทไมมสวนไดเสยกบผลทจะเกดขน สอดคลองกบอนวฒน ศภชตกล (2542) ทเหนวา วทยากรกระบวนการตองวางตวเปนกลางเมอมความไมลงรอยกนของสมาชกกลม มความเปนธรรม ไมโอนเอยง หรออคต ไมมสวนไดเสยในประเดนของกลมทงทางตรงและทางออม การพฒนาตนเอง ประกอบดวยองคประกอบยอย ไ ดแก ความใฝ ร การสบเสาะหาขอมล การประยกตใชความ ร การ ทบคลากรสาธารณสขใหความสาคญกบสมรรถนะดานนอาจเปนเพราะงานดานสาธารณสขตองอาศยความรและเทคโนโลยททนสมย ทนตอเหตการณทสามารถรองรบการเกดขนของโรคทอบตใหม และความรนแรงของโรคท อบ ต ซ า ตลอดจนสภาวการณของโลกทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงท ประเวศ วส (2545) เสนอวา วทยากรกระบวนการ เปนบคคลทพยายามฝกฝน พฒนาตนเองและบคคลในทมใหเปนผรอบร มโลกทศนทถกตอง รวมถงทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศ และมความสามารถในการเขาถงแหลงความรภายนอก

การทางานเปนทม เปนองคประกอบสมรรถนะหลก วทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข ท มความสาคญ ทงนเมอพจารณารวมกบคาสหสมพนธระหวางคะแนนการประเมนตนเอง ของวทยากรกระบวนการกบคะแนนการประเมนของผประเมน และคาเฉลยความเหมาะสมของตวบงชองคประกอบสมรรถนะดานการทางานเปนทมจะพบวา มคาคะแนนเฉลยอยในลาดบแรก แสดงใหเหนวา วทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขใ หความส าคญก บการ ท า ง าน เป น ทม ท ง น อ า จเนองมาจากบทบาทหนาทรวมถงภารกจของบคลากรสาธารณสขทตองปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอทไดรบ

มอบหมายหนาทความรบผดชอบของกลมตามโครงสรางหนวยงานทปรบใหม (กรมควบคมโรค, 2554) ซงตองประสานความรวมมอจากหนวยงานอนๆ โดยเฉพาะภารกจในดานการถายทอดองคความรดานสาธารณสขทจาเปนตองม (ศนยพฒนาทรพยากรศกษา, 2555)

การสรางและสนบสนนการมสวนรวมของสมาชกกลม เปนสมรรถนะทบคลากรดานสาธารณสขใหความสาคญในลาดบสดทายเมอพจารณาจากคาเฉลยความเหมาะสมรายดาน เชนเดยวกนกบเมอพจารณาจากคานาหนกองคประกอบ แตเมอพจารณาคาเฉลยความเหมาะสมของตวบงช จะเหนไดวา การกระตนใหกลมมการแสดงความคดเหนทเกยวของกบงานดานสาธารณสข มคาเฉลยสงสด แสดงวา บคลากรสาธารณสขทเปนวทยากรกระบวนการยงใหความสาคญกบการมสวนรวมของสมาชกกลมโดยใชศลปการสอสาร และความเขาใจในตวสมาชกกลมประกอบ เชนเดยวกบท กตชย รตนะ (2548) เหนวา วทยากรกระบวนการตองเปนผมทกษะในการสอสารและสามารถโนมนาวใจบคคลอนไดดเปนผทมความสามารถในการสรางกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม และสอดคลองกบ รณานนท บญโญปกรณ (2548) ทศกษาเรองการสอสารของวทยากรกระบวนการในโครงการพฒนาชมชน จงหวดรตนคร ประเทศกมพชา พบวา กลยทธในการสอสารของวทยากรกระบวนการคอ ภาษาทใชสรางความเขาใจไดอยางชดเจน มการเตรยมสอทเราความสนใจ

3. การวเคราะหความตรงเชงประจกษและความไวของตวบงชเมอนาแบบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขไปใช แบบประเมนสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขทผ วจยสรางขนมความตรงเชงประจกษ สามารถตรวจสอบสมรรถนะหลกทเปนจรงจากตววทยากรกระบวนการเองไดตรงกบการประเมนสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการจากผประเมน และมความไวในการจาแนกความแตกตางของสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการได ทงในการเปรยบเทยบคาเฉลย และการคานวณความไว โดยใชตาราง 2 X 2 ซงสอดคลองกบคณสมบตทสาคญของตวบงชทดทจะตองมความไวตอคณลกษณะทมงวด สามารถแสดงความ


แตกตางระหวางสงทตองการวดไดอยางชดเจน (ศรชย กาญจนวาส, 2550: อนรกษ โชตดลก, 2555)

ขอเสนอแนะในการวจย 1.ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1.1 กรมควบคมโรคและหนวยงานดานสาธารณสขสามารถนาสมรรถนะทคนพบไปใชเปนแนวทางการจดทาหลกสตร และหวขอวชาทเหมาะสม เพอใชในการฝกอบรมเสรมสรางสมรรถนะวทยากรกระบวนการของหนวยงาน ทาใหลดคาใชจาย และเวลาอนเกดจากการพฒนาบคลากรทไมตรงกบสมรรถนะ

1.2 กลมพฒนาองคกร หรอพฒนาบคลากรของกรมควบคมโรคและหนวยงานดานสาธารณสข สามารถนาแบบประเมนไปเปนเครองมอในการคดเลอกผททาหนาทวทยากรกระบวนการไดอยางเหมาะสม 1.3 ผทปฏบตหนาทวทยากรกระบวนการในปจจบน สามารถใชแบบประเมนทพฒนาขนจากการวจยครงนในการประเมนสมรรถนะตนเอง เพอใหทราบวาปจจบนตนเองมสมรรถนะการเปนวทยากรกระบวนการดานใดบาง ในระดบใด และควรจะตองพฒนาตนเองในดานใดตอไป

1.4 สถาบนการศกษาทมหลกสตรการเรยนการสอนในหวขอวชา วทยากรกระบวนการสามารถนาสมรรถนะทคนพบจากการวจยไปใชอางองในการเรยนการสอนเพ อ ใ หผ เ ร ยน เก ดความ เ ข า ใจ เก ย วก บ

ความสามารถของวทยากรกระบวนการไดอยางชดเจนจากตวบงชตางๆ ของแตละองคประกอบ 2.ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

2.1 จากแบบประเมนสมรรถนะทสรางขน เ พ อ ใ หส ามารถน า ไป พฒนาสมรรถนะ วทยากรกระบวนการในแตละองคประกอบไดมประสทธภาพ จงควรศกษารปแบบการพฒนาสมรรถนะหลกวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสขในแตละองคประกอบวา สามารถจะใชวธการใดไดบางในการพฒนาสมรรถนะ เพอเปนทางเลอกใหแกวทยากระบวนการทตองการพฒนาตนเอง และหนวยงานทตองการเสรมสรางประสทธภาพใหวทยากรกระบวนการ 2.2 แบบประเมนสมรรถนะทสรางขนใชสาหรบวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข ควรมการศกษาเปรยบเทยบสมรรถนะหลกของวทยากรกระบวนการในบรบทอนๆ เชน วทยากรกระบวนการดานการศกษาท ตองการใหผสอนเปนคร วทยากรกระบวนการ วทยากรกระบวนการในหนวยงานทหารทใหความรเกยวกบยาเสพตด ซงอาจมสมรรถนะตางๆ ทเหมอนหรอแตกตางกนกบวทยากรกระบวนการในงานสาธารณสข เพอนามาเปนขอพจารณาในการพฒนาวทยากรกระบวนการ เชน ดานบคลกภาพ


เอกสารอางอง กองแผนงาน กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2554). แผนปฏบตราชการ 4 ป กรมควบคมโรค กระทรวง สาธารณสข พ.ศ.2555-2558. สานกพมพอกษรกราฟฟคแอนดดไซน. กรงเทพฯ. กตชย รตนะ. (2548). การบรหารจดการลมนาโดยชมชนเปนศนยกลาง. ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. จารพงศ พลเดช. (2551). การพฒนาทรพยากรมนษย. (ออนไลน) สบคนจากwww.lopburi.go.th/governor/ book_january_51/human.doc. นงลกษณ วรชชย. (2551). การพฒนาตวบงชการประเมน. การประชมวชาการ เปดขอบฟาคณธรรมจรยธรรม.วนท 29 สงหาคม 2551. กรงเทพฯ: โรงแรมแอมบาสเดอร. ประเวศ วส. (2545). ยทธศาสตรชาตเพอเอาชนะความยากจน. กรงเทพฯ: สถาบนชมชนทองถนพฒนา. รณานนท บญโญปกรณ. (2548). การสอสารของวทยากรกระบวนการในโครงการพฒนาชมชน จงหวดรตนครประเทศ

กมพชา. วทยานพนธมหาบณฑต. นเทศศาสตร (นเทศศาสตรพฒนาการ) จฬาลงกรณมหาวทยาลย. บณฑตวทยาลย.

ศรชย กาญจนวาส. (2550). ทฤษฎการประเมน. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อรญญา ปรณน. (2552). สมรรถนะของทมงาน. วารสารการบรหารฅน. น. 36-39 อนพนธ ชมจนดา. (2551). Competency เหมาะกบองคการ หรอ องคการเหมาะกบ Competency. บรษทไทยวจย

และฝกอบรม จากด. อนรกษ โชตดลก. (2555). สถตเพอการวจย:มงสการปฏบต. วรตนเอดดเคชน. กรงเทพฯ. อนวฒน ศภชตกล. (2542). Facilitator กบการเพมประสทธภาพของทม. กรงเทพฯ: บรษทดไซร จากด. อมรศร ตยระพงค. (2548). วทยากรกระบวนการ (Facilitator) คอใคร. (ออนไลน) สบคนจาก http://wdoae.

doae.go.th/Learn/ Learn%204.htm [12 กนยายน2548] อรจรย ณ ตะกวทง (2550). บทบาทวทยากรกระบวนการและสมาชกชมชนนกปฏบต. เอกสารประกอบการฝกอบรม

โครงการฝกอบรมหลกสตรผนาการจดการความร รนท 1. บรษท กสท. โทรคมนาคม จากด (มหาชน) วนท 27- 29 มนาคม 2550.

International Association of Facilitators. (2003). Core Facilitator Competencies. A Research and Applications Journal in Winter 2000 - Volume # 2 Number 2.

Johnston. (1981). Indicators of Education System. London: Unesco.Marquardt, M.J. (1999). Action learning in action: Transforming problems and people for world-class organization learning. Palo Alto: Davies-Black Publishing.


การเปรยบเทยบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ดวยวธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN

สพฒนา หอมบปผา1* ไพรตน วงษนาม2 และ สมพงษ ปนหน3

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) เปรยบเทยบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ (

iδ )พารามเตอรความสามารถของผสอบ (

jθ ) สาหรบผสอบจาแนกตาม เพศ สถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน ระหวาง

วธ HGLM วธ MIMIC และ วธ BAYESIAN 2) เปรยบเทยบผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) สาหรบผสอบ จาแนกตาม เพศ สถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน ระหวางวธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN 3) ศกษาลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ทไดจากการวเคราะหการทาหนาทตางกน โดยวธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ดวยการวเคราะหลกษณะและเนอหาของคาหรอขอความทใชในการเขยนขอสอบ ขอมลทใชในการวเคราะหครงน เปนคะแนนการสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนเพอประเมนคณภาพการศกษาระดบชาต ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ในรายวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร ของสานกทดสอบทางการศกษา กระทรวงศกษาธการ ปการศกษา 2553 ซงไดมาโดยการสมแบบหลายขนตอน (Multi-Stage Random Sampling Technique) จานวน 1,000 คน จาแนกเปนเพศชายและเพศหญง ทอยในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล และนอกเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล การวเคราะหคาพารามเตอรความยากของขอสอบ พารามเตอรความสามารถของผสอบ และการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ดวยวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN โดยใชโปรแกรมสาเรจรป 3 โปรแกรม ไดแก โปรแกรม HLM โปรแกรม Mplus และโปรแกรม WinBUGS ตามลาดบ เมอพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ผวจยทาการวเคราะหเนอหา คา ประโยค หรอขอความ ทใชในการเขยนขอสอบของแตละวชา ผลการวจยพบวา ผลการวเคราะหคาพารามเตอรความยากของขอสอบ คาพารามเตอรความสามารถของผสอบ และผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ในวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร ดวยวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN พบวา มความสมพนธกนในระดบสงมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 วธตรวจสอบทพบการทาหนาทตางกนของขอสอบมากทสด คอ วธ HGLM-2L สวนวธทตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบนอยทสด คอ วธ MIMIC ผลการศกษาลกษณะของขอสอบทตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร ลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกน เมอจาแนกตามเพศ สวนใหญขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ จะมคาศพททเกยวของกบเพศนน จงทาใหขอสอบเขาขางเพศนน และอาจเปนเพราะความสามารถทแตกตางระหวางเพศชายและเพศหญงทมลกษณะความสามารถ ความถนด และความสนใจในเรองนนๆตางกน เมอจาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน สวนใหญสาเหตททาใหขอสอบเกดการทาหนาทตางกนอาจเปนเพราะประสบการณ ความคนเคยเกยวกบเรองนน สภาพแวดลอมและการฝกปฏบตทแตกตางกนระหวางนกเรยนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลนกเรยนนอกเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

คาสาคญ : วธ HGLM วธ MIMIC วธ BAYESIAN

1* นกศกษาปรญญาเอก สาขาวจยวดผลและสถตการศกษา มหาวทยาลยบรพา 2 อาจารยประจาภาควชาวจยและจตวทยาประยกต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา 3 อาจารยประจาภาควชาวจยและจตวทยาประยกต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา


A COMPARISON OF DIFFERENTIAL ITEM

FUNCTIONING BY HGLM, MIMIC AND BAYESIAN METHODS

Supattan Hombubpha1* Pairat Wongnam2 And Sompong Punhun3 Abstract

This study aimed to: 1) compare the item parameters (iδ ) and person parameters (

jθ ) of grade

three students’ national test scores of Science, Mathematics and Thai Language on gender and locations variables among HGLM, MIMIC and Bayesian approaches; 2) compare the differential item functioning (DIF) of Science, Mathematics and Thai Language test items on gender and locations variables with which estimate by HGLM, MIMIC and Bayesian approaches; and 3) analyze the content of stems and their options of test items which were detected DIF by all of the detection approaches.

The national test scores of grade three students in 2010 academic year were drawn from the Bureau of Testing’s database, Ministry of Education by using the multi-stage random sampling techniques. All one thousand cases of test scores were divided into two groups along gender (male vs female) and location (Bangkok and Metropolitan areas vs Non Bangkok and Metropolitan areas) variables.

The analysis procedures to estimate the item parameters, person parameters and DIF by HGLM-2L, MIMIC, and BAYESIAN methods were used HLM, Mplus and WinBUGS program software, respectively. All parameter estimates and DIF detection results were compared in terms of congruence and correlation. The meaning of words, purposes of author, structure, grammar, and history were used to analyze test stems and options when met DIF.

The research findings revealed that the difficulty parameters of Thai Language and Science test scores which estimate by HGLM-2L, MIMIC, and BAYESIAN methods were perfectly correlate with .01 statistical significant level while in Mathematics those parameters were high correlation. The correlation among person parameters which estimating by HGLM, MIMIC, and BAYESUAN were very high with .01 statistical significant level in all subject test scores. According to DIF detection, the results of HGLM-2L, MIMIC, and BAYESIAN methods were found DIF in all subjects. The HGLM-2L method was very sensitive to detect DIF and the MIMIC method was hardly to find DIF. The consequences of DIF detection by all methods were high correlation in all subject test scores. Finally, the test items of Science, Mathematics, and Thai Language which found DIF were used familiar words, sentences, situations and experiences of examinees in their stems and options to gender and location variables. Keywords : HGLM, MIMIC, BAYESIAN


บทนา การทดสอบเปนการดาเนนการทตงอยบนพนฐานการวดคณลกษณะแฝงภายในตวบคคล (traits) โดยใชขอสอบเปนสงเราใหผทดสอบแสดงความสามารถออกมาตอบสนอง หากมขอมลทสามารถยนยนไดวาขอสอบทสรางขนมคณสมบตวดไดตรงตามสงทตองการวด (Validity) และผลการวดมความคงเสนคงวา (Reliability) กยอมมนใจไดระดบหนงวาขอสอบทสรางขนมคณภาพเพยงใดนน ผพฒนาขอสอบตองมความรถงแกนแทของเนอหาวชาทจะวด ประกอบกบความสามารถทกษะการเขยนขอสอบ และตองวางแผนการสรางขอสอบอยางรอบคอบ ครอบคลมเนอหาทตองการวด รวมทงมการตรวจสอบคณภาพของขอสอบตองนาขอสอบทสรางขนมาไปทดลองสอบกบกลมตวอยาง แลวนาผลการตอบของผสอบมาวเคราะหหาคณภาพของขอสอบเปนรายขอ ผลการวเคราะหคณภาพขอสอบเปนรายขอน จะทาใหทราบวาขอสอบแตละขอสามารถทาหนาทไดตรงตามทผพฒนาขอสอบตองการหรอไม เพอเปนขอมลพนฐานสาหรบการจดทาเปนแบบสอบทเหมาะสมตอไป (ศรชย กาญจนวาส,2548 ; Murphy, R., Charles, และ Davidshofer, 2001) สาหรบการวเคราะหคณภาพของขอสอบตามทฤษ ฎ IRT น น โ ม เ ด ล ซ บ ซ อนน อ ย ท ส ด ค อ 1 – Parameter Logistic Measurement Model (1 PL) ผลลพ ธ ท ไ ดจากการประมาณค าพารา ม เตอ รค อ คาพารามเตอรความสามารถของผสอบ ( θ ) และคาพารามเตอรของขอสอบ ( iβ ) ซงกมนกวดผลตงคาถามตอไปวา คาพารามเตอรความสามารถของผสอบมความผนแปรระหวางกลมผสอบหรอไมและความผนแปรทเกดขนมสาเหตมาจากตวแปรอสระใดบาง นกวดผลจงน าผลการตอบขอสอบของผ สอบมาประมาณค าความสามารถของผสอบแตละคน ตามทฤษฎ IRT จากนนนาคาพารามเตอรความสามารถของผสอบทประมาณค า ไ ด ไป เป น ต วแปรตาม โดย ม ต วแปรคณลกษณะของผสอบ (Person Characteristics) เปนตวแปรทานายดวยวเคราะหถดถอยพห (Multiple Regression) เพอศกษาวาตวแปรอสระใดบางทมอทธพลตอคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ และสามารถอธบายความผนแปรทเกดขนไดอยางไรบาง

จากการศกษาโมเดลเชงเสนตรงทวไประดบลดหลน (Hierarchical Generalized Linear Model: HGLM) คาอทธพลของตวแปรภายนอกตอโอกาสในการตอบขอสอบในการวเคราะห ระดบท 2 (ระดบผสอบ) สามารถดาเนนการวเคราะหไดจากโปรแกรม HLM ดวยโมเดลเชงเสนตรงทวไประดบลดหลนได (Hierarchical Generalized Linear Model: HGLM) และทาการวเคราะหการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ (δ) คาพารามเตอรความสามารถของผสอบ ( θ ) จากโปรแกรม HLM ซงมลกษณะเปนพารามเตอรแบบสม (Random Parameter) การดาเนนการวเคราะห สามารถดาเนนการวเคราะหในขนตอนเดยวตามโมเดล HGLM ดวยโปรแกรมโมเดลเชงเสนตรงระดบลดหลน (HLM) ทผานมาสวนใหญนกวจยไดดาเนนการวเคราะหในลกษณะแยกสวน ซงในการวจยครงนผลการวเคราะหขอสอบ นอกจากจะใหคาพารามเตอรขอสอบคาพารามเตอร ผสอบแลว ยงจะทราบตอไปไดวาตวแปรคณลกษณะของผสอบตวแปรใด สามารถอธบายความแปรปรวนในคาความสามารถของผสอบได และจะนาไปสการศกษาในรายละเอยดเชงลกของการพฒนาการทดสอบ โดยประโยชนจากสารสนเทศทไดจากกระบวนการวเคราะหทนาเชอถอ เพอการวางแผนกาหนดนโยบายในการพฒนาคณภาพการศกษาใหเกดประสทธภาพตอไป (อทธฤทธ พงษปยะรตน, 2551) ซงโปรแกรม HLM เปนโปรแกรมทมประโยชนตอการพฒนาการทดสอบแลว โปรแกรม Mplus กมความสาคญตอการพฒนาการทดสอบเชนเดยวกน ว ธ ม ม ค (MIMIC) ก เป น ว ธหน ง ส าห รบการวเคราะหคณภาพของขอสอบตามทฤษฎ IRT ซง ว ธ MIMIC เปนโมเดลลสเรลทมตวแปรแฝงเพยงตวแปรเดยว โดยทตวแปรแฝงนน ไดรบอทธพลจากตวแปรภายนอกสงเกตไดหลายตวแปร และสงอทธพลไปยงตวแปรภายในสงเกตไดหลายตวแปร กลาวอกอยางหนงคอ เปนโมเดล ลสเรลของคณลกษณะแฝงทมหลายสาเหตและวดไดจากตวบงชหลายตว ลกษณะโมเดลจะเหนวาการวดตวแปรภายนอกสงเกตไดตองมขอตกลงขางตนวาไมมความคลาดเคลอนในการวด โมเดลมมคนเปนประโยชนมากใน


การตรวจสอบความเปนเอกมต (Uni dimensionality) ในการวจยสาขาในการวดผลการศกษา สามารถวเคราะหคาพารามเตอรคณลกษณะขอสอบ และคาความสามารถของผสอบไมสามารถสงเกตโดยตรง จงตองประมาณจากการตอบขอสอบการประมาณคาพารามเตอรในทฤษฎการตอบสนองขอสอบ

นอกจากนในการนาทฤษฎการตอบสนองขอสอบมาใช ผ วจยจาเปนตองเลอกวธ ทเหมาะสมแลว ว ธประมาณคาพารามเตอรของขอสอบ และความสามารถของผเขาสอบกเปนอกกระบวนการหนงทจาเปนตองเลอกใชใหเหมาะสมกบสภาพการวดแตละครง สาหรบทฤษฎการตอบสนองขอสอบนน ว ธการประมาณคาพารามเตอรของขอสอบและความสามารถของผเขาสอบมหน ง ว ธ ทนาสนใจ คอ ว ธของเบส (Bayesian Estimation) (Swaminathan and Gifford.1985: 349-364) การประมาณคาพารามเตอรของขอสอบและความสามารถของผสอบดวยวธแมกซมมไลคลฮดเปนสวนมาก ทงๆ ทวธแมกซมมไลคลฮด มขอจากดทไมสามารถประมาณคาความสามารถของผเขาสอบทไดคะแนนเตมหรอศนยได จาเปนตองมการกาจดผสอบเหลานออกไปจากการประมาณคา ทาใหเหลอผเขาสอบทมระดบความสามารถใกลเคยงกน ดงนนหากตองการทาการเปรยบเทยบความสามารถของนกเรยนเมอทาการสอบดวยแบบทดสอบ 2 ฉบบใด ๆ จะมแนวโนมวาความ สามารถของนกเรยนเฉลยแลวไมแตกตางกนสงผลใหสรปไดวาแบบสอบ 2 ฉบบนน มคณภาพไมแตกตางกน ซงขอสรปดงกลาวอาจเปนขอคนพบทคลาดเคลอน อนเนองมาจากความจากดของวธประมาณคาแบบแมกซมมไลคลฮดกได Swaminathan and Gifford (1985) กลาววาการประมาณคาพารามเตอรดวยวธของเบสไมมขอจากดดงเชนวธแมกซมมไลคลฮด กลาวคอสามารถประมาณคาพารามเตอรของผสอบทผเขาสอบทกคนตอบถกหรอตอบผดได และประมาณคาความสามารถของผเขาสอบททาขอสอบถกหรอผดทกขอไดดวย โดยเฉพาะในกลมตวอยางขนาดเลกประมาณ 200 -300 คน วธของเบสสามารถประมาณคาสถตของขอสอบไดใกลเคยงกบ

คาพารามเตอรมากกวาวธแมกซมมไลคลฮด (สนทร เทยนงาม, 2551)

วธเบสเซยน มความแตกตางจากวธดงเดมในการอนมานรปแบบความนาจะเปนของโมเดล สาหรบตวแปรสงเกตและพารามเตอรทไมทราบคาเบสเซยนจะอนมานโดยการตรวจสอบเงอนไขของพารามเตอรทสอดคลองกบขอมลทสงเกตได จงสามารถใชงานไดงาย วธเบสเซยนมความยดหยนสง สามารถแกปญหาทงงายและซบซอนไดด มการกาหนดการแจกแจงเรมตนของคาพารามเตอร (prior distribution) ทใชในการกาหนดชวงของคาพารามเตอรทตองการประมาณคา เปนประโยชนอยางยงสาหรบการวเคราะหขอมล นอกจากนนโมเดลทมความซบซอน ยงในปจจบนการพฒนาเทคนคการสมตวอยางในการจาลองขอมล Markov Chain Monte Carlo (MCMC) มโปรแกรมสนบสนนการประมาณคามากมาย เชน โปรแกรม WinBUGS ซงเปนซอฟแวรทใชงานไดงาย

จะเหนไดวาการวเคราะหขอสอบ ดวยทฤษฎการตอบสนองขอสอบ สามารถใหทงสารสนเทศทเปนคาพารามเตอรของขอสอบเปนรายขอ(item parameter) พารามเตอรของผสอบเปนรายบคคล (person parameter) รวมทงความสามารถในตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ในการวจยนจงมงศกษาการวเคราะหคณภาพของขอสอบตามทฤษฎการตอบสนองขอสอบ (IRT) 1-parameter logistic measurement model (1-PL) ทงนดวยขอจากดของวธการวเคราะหดวยวธ HGLM สามารถวเคราะหขอสอบไดเพยง 1PL สวนวธ MIMIC สามารถวเคราะหได 2PL และวธ BAYESIAN สามารถวเคราะหได 3PL เพอใหสามารถเปรยบเทยบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบได ในการวจยครงนผ วจยจงศกษาเพยง 1PL จากนนจงตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ โดยดาเนนการวเคราะหดวยวธHGLM ประยกตใชโปรแกรม HLM วธ MIMIC ประยกตใชโปรแกรม Mplus และวธ BAYESIAN ประยกตใชโปรแกรม WinBUGS ซงโปรแกรมดงกลาวสามารถวเคราะหสถตขนสงไดด และเปนทนยมของนกสถตและนกวดผลในขณะน โดยศกษาจากการสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนเพอประเมนคณภาพการศกษาระดบชาต (NT) ปการศกษา 2553 ชนประถมศกษาปท


3 ไดแก วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร เพอเปนแนวทางสาหรบผทเกยวของในการออกขอสอบระดบชาต ในการนาไปปรบปรงและพฒนาขอสอบตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอเปรยบเทยบผลการประมาณคาพารามเตอรขอสอบ ( iδ ) และพารามเตอรความสามารถของผสอบ ( jθ ) ระหวางวธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN

2. เพอเปรยบเทยบผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) จาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน ระหวางว ธ HGLM ว ธ MIMIC และวธ BAYESIAN 3. เพอศกษาลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ทไดจากการวเคราะหการทาหนาทตางกน โดยวธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ดวยการวเคราะหลกษณะและเนอหาของคาหรอขอความทใชในการเขยนขอสอบ

วธดาเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรในการวจยเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทเขาสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนเพอประเมนคณภาพการศกษาระดบชาต ปการศกษา 2553 วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร การเลอกกลมตวอยางใชวธการสมแบบหลายขนตอน ไดนกเรยน จานวน 1,000 คน จาแนกเปน เพศชาย จานวน 500 คน และเพศหญง 500 คน ทอยในเขตกร งเทพมหานคร และปรมณฑล และนอกเขตกรงเทพมหานคร และปรมณฑล เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนเพอประเมนคณภาพการศกษาระดบชาต ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3ไดแก วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร สรางโดยสานกทดสอบทางการศกษา คณะกรรมการออกขอสอบประกอบดวย ครผสอน ศกษานเทศก นกวชาการ และผเชยวชาญทเกยวของ การสรางขอสอบเปนไปตาม

วตถประสงคทกาหนดใหหลกสตรชนประถมศกษาปท 3 ซงประกอบดวยขอสอบดงตอไปน 1. วชาภาษาไทย จานวน 30 ขอ 2. คณตศาสตร จานวน 30 ขอ 3. วทยาศาสตร จานวน 30 ขอ การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยรวบรวมขอมลผลการตอบของนกเรยนทเปนกลมตวอยาง ซงเปนขอมลทตยภม ของนกเรยนทสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนเพอประเมนคณภาพการศกษาระดบชาต ชนประถมศกษาปท 3 ปการศกษา 2553 จากสานกทดสอบทางการศกษา กระทรวงศกษาธการ แลวนาขอมลมาวเคราะหตามวตถประสงคของการวจย การวเคราะหขอมล

1. คานวณคาสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย (Mean) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) คาความเบ (Skewness) คาความโดง (Kurtosis) เพอบรรยายลกษณะการแจกแจงของคะแนนการสอบวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร

2. การวเคราะหการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ ( iσ ) คาพารามเตอรความสามารถของ

ผสอบ ( jθ ) จากขอมลผลการตอบขอสอบทมการให

คะแนนแบบ 2 คา (Dichotomous) ดงสมการโลจสตก 1 พารามเตอรตอไปน ( ) ( )b

)b(

i e1eP

−θ

−θ

+=θ

และการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของ ขอสอบ (DIF) ดวยวธ HGLM-2L ประยกตใชโปรแกรม HLM วธ MIMIC ประยกตใชโปรแกรม Mplus และวธ BAYESIAN ประยกตใชโปรแกรม WinBUGS สรปผลการวจย

1. ผ ล ก า ร เ ป ร ย บ เ ท ย บ ก า ร ป ร ะ ม า ณคาพารามเตอรความยากของขอสอบและพารามเตอรความสามารถของผสอบ


1.1 เปรยบเทยบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ ผลของการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบวชาภาษาไทย พบวา วธ HGLM-2L สอดคลองสมพนธกบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบดวยวธ MIMIC และสอดคลองสมพนธกบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบดวยวธ BAYESIAN อยางสมบรณ (1.00) และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ วชาคณตศาสตร คาสมประสทธสหสมพนธของคาพารามเตอรความยากทง 3 วธ พบวา วธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธในระดบสงมาก และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบวชาวทยาศาสตร พบวา วธ HGLM-2L สอดคลองสมพนธกบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบดวยวธ MIMIC และสอดคลองสมพนธกบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบดวยวธ BAYESIAN อยางสมบรณ (1.00) และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

1.2 กา ร เป ร ยบ เ ท ยบผลกา รประม าณคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ การเปรยบเทยบผลการประมาณคาพารามเตอร ความสามารถของผสอบ ( jθ ) ในการวจยครงน ประกอบ

ดวยวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร ซงทง 3 วชา ใชวธการประมาณคาพารามเตอรความสามารถของผสอบไดแก วธ HGLM-2L แลวนาผลการวเคราะหมาเปรยบเทยบกบการประมาณคาดวย วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ซงผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร ระหวางวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN พบวา ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธของคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ ( jθ ) ทง 3 วธ มความสมพนธ

ในระดบสงมาก และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

2. ผลการเปรยบเทยบการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) จาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน การศกษาการทาหนาทตางกนของขอสอบในครงน ประกอบดวย วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร มจานวนขอสอบวชาละ 30 ขอ รวมทงหมด 90 ขอ ผวจยไดใชวธ HGLM-2L แลวนาผลการวเคราะหมาเปรยบเทยบกบวธ MIMIC และวธ BAYESIAN โดยประยกตใชโปรแกรม HLM โปรแกรม Mplus และโปรแกรม WinBUGS14 ตามลาดบ จาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน ซงมการวเคราะหดวยวธตางๆ ดงน 2.1 ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) จาแนกตามเพศ ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย จากการวเคราะหขอสอบจานวน 30 ขอ พบวาขอสอบขอท 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 28, 29 และขอท 30 ตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ซงผลการตรวจสอบคาดชนการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ของวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธกนสงมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาคณตศาสตร จากการวเคราะหขอสอบจานวน 30 ขอ พบวาขอสอบขอท 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 28, 29 และขอท 30 ตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ซงผลการตรวจสอบคาดชนการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ของวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธกนสงมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาวทยาศาสตร จากการวเคราะหขอสอบจานวน30 ขอ พบวาขอสอบขอท 1, 6, 7, 13, 18, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28 และขอท 30 ตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ซงผลการตรวจสอบคาดชนการ


ทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ของวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธกนสงมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 2.2 ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) จาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย จากการวเคราะหขอสอบจานวน 30 ขอ พบวาขอสอบขอท 4,14,15,26 และขอท 29 ตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ซงผลการตรวจสอบคาดชนการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ของวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธกนสงมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

สวนผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาคณตศาสตร จากการวเคราะหขอสอบจานวน 30 ขอ พบวาขอสอบขอท 12 ตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ซงผลการตรวจสอบคาดชนการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ของวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธกนสงมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาวทยาศาสตร จากการวเคราะหขอสอบจานวน 30 ขอ พบวาพบวาขอสอบขอท 1, 2, 11, 12, 15, 18, 26, 27, 29 และขอท 30 ตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ซงผลการตรวจสอบคาดชนการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ของวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความ สมพนธกนสงมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

โดยสรป ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย ระหวางวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN จาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน พบวา เมอจาแนกตามเพศ วธ HGLM-2L จะพบขอสอบททาหนาทตางกนมาก รองลงมาคอ จาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน วธ BAYESIAN พบขอสอบททาหนาทตางกนมากทสด

ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาคณตศาสตร จาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน พบวา เมอจาแนกตามเพศ วธ HGLM จะพบขอสอบททาหนาทตางกนมากทสด รองลงมาคอ จาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน วธ HGLM และวธ BAYESIAN พบขอสอบททาหนาทตางกนมากทสด

และผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาวทยาศาสตร จาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน พบวา เมอจาแนกตามเพศ วธ HGLM จะพบขอสอบททาหนาทตางกนมากทสด รองลงมาคอ จาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน วธ HGLM พบขอสอบททาหนาทตางกนมากทสด

3. ผลการศกษาลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ(DIF) ทง 3 วธ ไดแก วธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ดวยการวเคราะหลกษณะและเนอหาของคาหรอขอความทใชในการเขยนขอสอบ โดยจาแนกตามเพศ ซงแตละวธสามารถตรวจพบขอสอบททาหนาทตางกนแตกตางกนไป ผวจยจงขอกลาวถงลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกน ดงน

ขอสอบวชาภาษาไทยทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 3 วธ คอ วธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 24 และขอท 30 สวนขอสอบวชาคณตศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 30 และขอสอบวชาวทยาศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ จากทง 3 วธ คอ วธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 6,7,13 และขอท 24

จากลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนา ทตางกนในภาพรวมทง 3 วชา โดยจาแนกตามเพศ สวนใหญขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ จะมคาศพททเกยวของกบเพศนน จงทาใหขอสอบเขาขางเพศนน และอาจเปนเพราะความสามารถทแตกตางระหวาง


เพศชาย และเพศหญงทมลกษณะความสามารถ ความถนด และความสนใจในเรองนน ๆ ตางกน

ผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ทง 3 วธ ไดแก วธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ดวยการวเคราะหลกษณะและเนอหาของคาหรอขอความทใชในการเขยนขอสอบ โดยจาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน มลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกน ดงน

ขอสอบวชาภาษาไทยทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 4 และขอท 26 สวนขอสอบวชาคณตศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 12 และเมอพจารณาขอสอบวชาวทยาศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของ จากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 18 และขอท 27

จากลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนา ทตางกนในภาพ รวมทง 3 วชา โดยจาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน สวนใหญสาเหตททาใหขอสอบเ กดการ ท าหน า ท ต า งก นอาจ เป น เพราะป ร ะ ส บ ก า รณ ค ว า ม ค น เ ค ย เ ก ย ว ก บ เ ร อ ง น น สภาพแวดลอมและการฝกปฏบตทแตกตางกนระหวางนกเรยนในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล นกเรยนนอกเขตกรงเทพฯและปรมณฑล อภปรายผลการวจย จากผลการวจยผ วจย มประเดนสาคญทจะอภปรายผลดงน

1. การเปรยบเทยบผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ ( iδ ) และพารามเตอรความสามารถ

ของผสอบ ( jθ )

1.1 ผลการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ ( iδ ) ผลการประมาณคาพารามเตอร

ความยากของขอสอบ ( iδ ) วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร พบวา วธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN สามารถประมาณคาพารามเตอรความยากของ

ขอสอบได และวธ MIMIC มการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบไดสงกวา วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ทงนอาจเนองมาจากว ธหลายตวช วดหลายสาเหตในรปแบบองคประกอบเชงยนยน หรอวธ MIMIC เปนหลกการของ CFA กบตวแปร (Muthén,1988) แลววธ MIMIC ยงสามารถนาไปใชสาหรบการวเคราะห DIF ไดดวย (Muthén et al., 1991) ซงผลทไดตองมคาเปนแบบ 2 คา (dichotomous) และคาสมประสทธสหสมพนธของการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบวชาภาษาไทย ทวเคราะหดวยวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสอดคลองสมพนธกนอยางสมบรณ และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนคาสมประสทธสหสมพนธของการประมาณคาพาราม เตอรความยากของขอสอบวชาคณตศาสตร ทวเคราะหดวยวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธในระดบสงมาก และมนยส าคญทางสถ ต ท ระดบ .01 และค าสมประสทธสหสมพนธของการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบวชาวทยาศาสตร ทวเคราะหดวยวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสอดคลองสมพนธกนอยางสมบรณ และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงนอาจเนองจากการวเคราะหจากโปรแกรม HLM ดวยวธ HGLM-2L โปรแกรม Mplus ดวยวธ MIMIC และโปรแกรม WinBUGS ดวยวธ BAYESIAN มความสอดคลองสมพนธกนอยางสมบรณ และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงนเนองมาจาก ผวจยไดวเคราะหวธ HGLM-2L แบบ 1-PL วเคราะหดวยโปรแกรม HLM (Kamata 2001) ซงวธ MIMIC วเคราะหดวยโปรแกรม Mplus สามารถประมาณคาพารามเตอรได 2 PL และวธ BAYESIAN วเคราะหดวยโปรแกรม WinBUGS กสามารถประมาณคาได 3 PL จงทาใหมความสมพนธกนอยางสมบรณ ซงสอดคลองกบงานวจยของ Kim, W.(2003) ทพบวาคาพารามเตอรของขอสอบจากการประมาณคาดวยโมเดล HGLM-2L มความสมพนธกบคาพารามเตอรของขอสอบทประมาณคาดวยโมเดลราสช อยางสมบรณ (r=1.00) 1.2 พารามเตอรความสามารถของผสอบ (

jθ ) ผลการประมาณคาพารามเตอรความสามารถของ


ผสอบ วชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร พบวา วธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN สามารถประมาณคา พารามเตอรความสามารถของผสอบได ซงวธ MIMIC มการประมาณคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ วชาภาษาไทย และวชาคณตศาสตรไดสงกวา วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ทงนเนองอาจจากวธ MIMIC หรอโมเดล MIMIC ใชพจารณาความสอดคลองระหวางขอมลกบโมเดล วามคณลกษณะแฝงเพยง 1 คณลกษณะ และจากวธ BAYESIAN มสวนทแตกตางจากวธ HGLM-2L และวธ MIMIC คอ การแจกแจงเรมตน (Prior Distribution) การประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบดวยวธ BAYESIAN ท ม ก า ร แ จ ก แ จ ง โ พ ส ท เ ร ย (Postcrior Distribution) ซงประกอบดวยผลคณของฟงกชนไลคลฮด (Likelihood Function) กบการแจกแจงเรมตน(Prior Distribution) มคาสงสด และสวามนาทาน และกฟฟอรด (Swaminathan and Gifford. 1985: 358-359) ไดกลาววา เมอกลมตวอยางมขนาดใหญ (มากกวา 200 คน) และขอสอบมจานวนมาก การแจกแจงเรมตนน มคานอยมากจนทาใหการแจกแจงโพสทเรยและฟงกชนไลคลฮดมคาใกลเคยงกน ซงการวจยครงนใชกลมตวอยาง 1,000 คน และมจานวนขอสอบวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร จานวนวชาละ30 ขอ รวมทงหมด 90 ขอ ดงนนวธการประมาณคาพารามเตอรความสามารถของผสอบดวยวธ BAYESIAN จงมวธการประมาณคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ ตางจากวธอน สวนวธ HGLM-2L มการประมาณคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ วชาวทยาศาสตรไดสงกวาวธ MIMIC และวธ BAYESIAN ทงนอาจเนองมาจากการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ ( iδ ) ทง 3 วธ มแนวคดพนฐานทางสถตทไมเหมอนกน โดยวธ HGLM-2L และวธ MIMIC ใชสถตแบบนอนเบสเซยน (Non Bayesian Statistics) ซงแนวคดนจะพจารณาวาเปนคาคงท ไมทราบคาและตองการประมาณคา ในขณะทวธ BAYESIAN ใชสถตแบบเบสเซยน (Bayesian Statistics) และมวธการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ ( iδ ) โดยมการกาหนดการแจกแจงความนาจะเปนของคาพารามเตอรทเรยกวา การแจกแจง

เรมตน (Prior Distribution) และสอดคลองกบผลการศกษาของอทธฤทธ พงษปยะรตน (2551) ไดศกษาการประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบ และพารามเตอรความสามารถของผสอบ จากโมเดล HGLM ทง 2 ระดบ และ 3 ระดบ ดวยโปรแกรม HLM และการประมาณคาพารามเตอรทงสองจากโปรแกรม BILOG-MG จากผลการวเคราะห พบวา โมเดล HGLM สามารถประมาณคาพารามเตอรความยากของขอสอบได และเมอใหผลการวเคราะหคาพารามเตอรความยากของขอสอบจากโปรแกรม BILOG-MG เปนเกณฑการพจารณาแลวพบวา ผลคาพารามเตอรความยากของขอสอบจากโมเดล HGLM-2L และ HGLM-3L นนมความสมพนธกบคาพารามเตอรความยากของขอสอบจากโปรแกรม BILOG-MG อยางสมบรณ (1.00) จากการประมาณคาพารามเตอรความสามารถของผสอบทง 3 วธ นคาสมประสทธสหสมพนธระหวางคาพารามเตอรความสามารถของผสอบของวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร ระหวางวธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN มความสมพนธในระดบสงมาก และมนย สาคญทางสถตทระดบ .01 ซงสอดคลองกบการศกษาของวชดา บวคง (2533) ทศกษาผลการประมาณคา พารามเตอรความสามารถของผเขาสอบ พบวา แบบสอบทประมาณคาความสามารถของผเขาสอบดวยวธของเบส มความตรงเชงทานายสงกวาวธอน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 และมคาฟงกชนสารสนเทศของแบบสอบสงกวาวธอนเชนกน แลวถาความสามารถของกลมตวอยางมคาเฉลยอยในระดบปานกลางถงคอนขางตา เมอนาคาพารามเตอรความสามารถของ ผ เ ขาสอบทประมาณไดในแตละว ธ อน มาหาความสมพนธกบคะแนนเกณฑดวยวธของเบสกจะทาใหมความตรงเชงทานายสงทสด

2. เปรยบเทยบผลการว เคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) สาหรบผสอบจาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยนระหวางวธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN


2.1 เปรยบเทยบผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) สาหรบผสอบ จาแนกตามเพศ ดงน ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร พบขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ สวนใหญตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบจากโปรแกรม HLM ดวยวธ HGLM-2L ทเปนเชนนอาจเนองจากวธ HGLM-2L ในระดบการวเคราะหท 1 จะกาหนดใหคาพารามเตอรความยากของขอสอบทประมาณคาไดเปนคาคงท (fixed effect) กบผสอบแตละกลม เพอไมใหเกดความไมผนแปรของคาพารามเตอรไปตามกลมผสอบ ซงเมอนาความแตกตางของเพศไปทดสอบ ดวยสถตท กสามารถใชเปนตวบงชการทาหนาทตางกนของขอสอบในแตละขอได ซงถาผลการทดสอบมนยสาคญทางสถตแสดงวาขอสอบขอนนทาหนาทตางกนระหวางกลมเพศ เมอสมประสทธตดลบ กลมอางองจะเสยเปรยบ แตถาคาสมประสทธเปนบวกแสดงถงกลมอางองไดเปรยบจากการทาหนาทตางกนของขอสอบ ในการวเคราะหครงน ผวจยไดกาหนดใหเพศชายเปน 1 และเพศหญงเปน 0 เนองจากวธ BAYESIAN มสวนทแตกตางจากวธ HGLM-2L และวธ MIMIC คอ การแจกแจงเรมตน (Prior Distribution) การประมาณคา พารามเตอรความยากของขอสอบดวยวธ BAYESIAN ทมการแจกแจงโพสทเรย (Postcrior Distribution) ซงประกอบดวยผลคณของฟงกชนไลคลฮด (Likelihood Function) กบการแจกแจงเรมตน(Prior Distribution) มคาสงสด และสวามนาทาน และกฟฟอรด (Swaminathan and Gifford. 1985: 358-359) ซงการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร เมอจ าแนกตามเพศ ในการ วจ ยค ร งน ว ธ HGLM-2L ตรวจสอบพบการทาหนาทตางกนของขอสอบไดสงกวาวธ MIMIC และวธ BAYESIAN จงสอดคลองกบการศกษาของ Fukahara and Kamata (2007) ไดศกษาการประเมนประสทธภาพการทางานของวธ MIMIC แบบละเมดขอตกลงเบองตน โดยการทาชดขอสอบ พบวาการ

ทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) มแนวโนมทจะการประมาณคาไดภายใตขอสอบทไมเปนอสระกน ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย วชาคณตศาสตรและวชาวทยาศาสตร จากโปรแกรม HLM ดวยวธ HGLM-2L สอดคลองกบผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบทไดจากโปรแกรม Mplus ดวยวธ MIMIC และสอดคลองกบโปรแกรม WinBUGS ดวยวธ BAYESIAN มความสมพนธในระดบสงมาก และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงนอาจเนองจากวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN อยบนพนฐานของการวเคราะหคณภาพของขอสอบตามทฤษฎการตอบสนองขอสอบ (IRT) (1-PL) parameter logistic measurement model (1-PL) เชนเดยวกน จงทาใหมความสมพนธในระดบทสงมาก 2.2 เปรยบเทยบผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) สาหรบผสอบจาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน ดงน

ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย พบขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ สวนใหญตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบจากโปรแกรม WinBUGS ดวยวธ BAYESIAN ทงนอาจเนองจากการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ วธ BAYESIAN มคาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (S.E) นอยกวาวธ HGLM-2L และวธ MIMIC ซงการประยกตใชโปรแกรม WinBUGS ในการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ โดยใชเทคนค Markov Chain Monte Carlo (MCMC) มการแจกแจงเรมตน (piror distribution) ทาใหประมวลผลออกมาใกลเคยงกบความเปนจรง และสอดคลองกบผลการศกษาของ Saengla Chaimongkol1, Fred W. Hufferand Akihito Kamata (2007) ไดศกษาเรองตวแบบอ ธ บายการ ท าหน า ท ต า งก นของ ข อสอบโดย ใช WinBUGS1.4 เสนอตวแบบพหระดบการถดถอยโลจสตกทใชในการตรวจสอบสาเหตของการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) โดยทตวแบบทเสนอจะพจารณาโครงสรางของขอมลทมการซอนทบกน 3 ระดบ ทมการรวมผลลพธทไดจากการวเคราะหการถดถอยโลจสตก เพอทจะระบ


ลกษณะตวแปรของขอมลระดบ 3 ทสามารถใชอธบายสาเหตการผนแปรของ DIF ได การศกษาครงนจะใชวธการจาลองขอมลในการตรวจสอบความถกตองและความเหมาะสมของตวแบบ โดยทคา พารามเตอรตางๆในตวแบบจะถกประมาณโดยการใชหลกการของเบสทใชโปรแกรม WinBUGS สวนผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาคณตศาสตร พบขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ สวนใหญตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบจากโปรแกรม HLM ดวยวธ HGLM-2L เชนเดยวกบการตรวจสอบจากโปรแกรม WinBUGS ดวยวธ BAYESIAN ทเปนเชนนอาจเนองจากวธ HGLM-2L เปนวธทมความไวในการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบเหมอนกนกบการตรวจสอบดวยวธ BAYESIAN และวธ HGLM-2L ในการวเคราะหระดบท 1 ระดบขอสอบทสอดแทรกในผสอบ (between item within person) และระดบท 2 ระดบของบคคล ทสอดแทรกอยในโรงเรยน (between person within school) ผลการวเคราะหระดบนจะไดคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ ซงวชาคณตศาสตร เปนวชาทตองมทกษะทางเปนการคดวเคราะหทซบซอน ไมสามารถแสดงออกไดโดยตรงจาเปนตองอาศยเครองมอวดเพอใหแสดงถงกระบวนการคดทางสมองทอยในตวบคคล อาจเปนไปไดวาวธ HGLM-2L นมความไวในการตรวจสอบวชาคณตศาสตรไดเหมอนกนกบวธ BAYESIAN เพราะการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ดวยวธ BAYESIAN โดยโปรแกรม WinBUGS เปนการใชเทคนค Markov Chain Monte Carlo (MCMC) มการแจกแจงเรมตน (piror distribution) ทาใหการประมวลผลออกมาใกลเคยงกบความเปนจรง ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาวทยาศาสตร พบขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ สวนใหญตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบจากโปรแกรม HLM ดวยวธ HGLM-2L ทเปนเชนนอาจเนองจากวธ HGLM-2L มความไวในการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบไดดกวาวธ MIMIC และวธ BAYESIAN เมอจาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน โดยการวเคราะหขอสอบพห

ระดบสามารถดาเนนการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ ไดโดยอาศยหลกการศกษาผลของตวแปรภายนอกทมตอคาพารามเตอรความสามารถของผสอบ โดยตวแปรภายนอกสามารถจดกระทาในลกษณะของขอมลแบบ 2 คา (dichotomous) ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ว ชาภาษาไทย วชาคณตศาสตร และวชาวทยาศาสตร จากโปรแกรม HLM ดวยวธ HGLM-2L สอดคลองกบผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบทไดจากโปรแกรม Mplus ดวยวธ MIMIC และสอดคลองกบโปรแกรม WinBUGS ดวยวธ BAYESIAN มความสมพนธในระดบสงมาก และมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงนอาจเนองมาจากทง 3 วธ คอ วธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ตงอยบนพนฐานทฤษฎการตอบสนองขอสอบ (Item Response Theory) เหมอนกน และสอดคลองกบผลการ ศกษาของ French & Miller (1996) ทพบวาเมอกลมตวอยางมขนาดเลกลง อานาจในการตรวจ สอบการทาหนาทตางกนของขอสอบลดลง และวธทมพนฐานมาจากการใชทฤษฎการตอบสนองขอสอบนน ยงมขนาดกลมตวอยางใหญขนเพยงใด จะสงผลใหการประมาณคาพารามเตอรของขอสอบไดดยงขน

โดยสรป ผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร ระหวางวธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN จาแนกตามเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน พบวา เมอจาแนกตามเพศจะพบขอสอบททาหนาทตางกนมากทสด รองลงมาคอ จาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน

ซงสอดคลองกบการศกษาของเกสร หวางจตร (2539) พบวา ผลการระบลกษณะของขอสอบททาหนาทตางกนของขอสอบระหวางกลมผสอบ เมอจาแนกตามตวแปรเพศ ภมลาเนา ประสบการณในการสอบ และสงกดของสถานศกษา มความแตกตางกน โดยเมอจาแนกผสอบตามเพศพบวามขอสอบทมการระบวาเกด DIF มากทสด รองลงมาคอ ภมลาเนา สงกดของสถานศกษา ตามลาดบ


3. ผลการศกษาลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ (DIF) ผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ(DIF) ทง 3 วธ ไดแก วธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ดวยการวเคราะหลกษณะและเนอหาของคาหรอขอความทใชในการเขยนขอสอบ โดยจาแนกตามเพศ ซงแตละวธสามารถตรวจพบขอสอบททาหนาทตางกนแตกตางกนไป ผวจยจงขอกลาวถงลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกน ดงน ขอสอบวชาภาษาไทยทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 3 วธ คอ วธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 24 และขอท 30 สวนขอสอบวชาคณตศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 30 และขอสอบวชาวทยาศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 3 วธ คอ วธ HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 6,7,13 และขอท 24 จากลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนา ทตางกนในภาพรวมทง 3 วชา โดยจาแนกตามเพศ ลกษณะของขอสอบเปนปจจยทมผลตอความถกตองและความผดพลาดในการตรวจ สอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ(Narayanan & Swamitnathan. 1994) ขอสอบ NT ป 2553 มลกษณะเปนขอสอบปรนยแบบเลอกตอบ (Multiple choise) ชนด 4 ตวเลอก ทงนอาจเนองจาก ตวเลอกสามารถตอบไดหลายคาตอบตามคดเหนของแตละบคคล ขอสอบบางขอ ตวเลอกไมไดเรยงจากขอความสนไปหาขอความยาว และขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบ จะมคาศพททเกยวของกบเพศนน จงทาใหขอสอบเขาขางเพศนน และทงนอาจเปนเพราะความ สามารถทแตกตางระหวางเพศชายและเพศหญงทมลกษณะความสามารถ ความถนด และความสนใจในเรองนนๆตางกน จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พบวา ลกษณะของขอสอบคณตศาสตรทเพศชายจะทาไดดกวาเพศหญง ไดแก ขอสอบเรขาคณตและพชคณต ทมเหตผลเชงคณตศาสตร งานทมลกษณะเปนการแกปญหา (Problem Solving) และงานทใชความคดในขนสง (higher

level cognitive) ขอสอบเกยวกบอตราสวน สดสวน (proportions) หรอเปอรเซนต และขอสอบทมตาราง กราฟหรอภาพ สวนลกษณะของขอสอบคณตศาสตรทเพศหญงจะทาไดดกวาเพศชาย ไดแก การคดคานวณ พชคณต ขอสอบทใชสญลกษณและขอสอบคณตศาสตรทเปนนามธรรม (abstract mathematics) และงานทมลกษณะคลายคลงกบในตารา แตในสภาพจรงของเรยนการสอนในประเทศไทย อาจมปญหาและตวแปรทเปนปจจยใหผลการศกษาไมเปนไปตามหลกการทอางองจากการศกษาของตางประเทศ เชน พฤตกรรมการสอนของคร พฤตกรรมการเรยนของนกเรยน (อทยวรรณ สายพฒนะ, 2547) และอาจเนองจากความ สามารถทแตกตางระหวางเพศชายและเพศหญงทมลกษณะความสามารถ ความถนด และความสนใจในเรองน นๆ ต างกน ส วนไมเออร กล าวว า เพศชายจะมความสามารถในการแกปญหาทางคณตศาสตร และเพศหญงจะมความสามารถในทางภาษา (Maier & Casselman; 1970) ผลการวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบ(DIF) ทง 3 วธ ไดแก วธ HGLM วธ MIMIC และวธ BAYESIAN ดวยการวเคราะหลกษณะและเนอหาของคาหรอขอความทใชในการเขยนขอสอบ โดยจาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน มลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกน ดงน

ขอสอบวชาภาษาไทยท เกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 4 และขอท 26 เมอพจารณาขอสอบวชาคณตศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 12 และเมอพจารณาขอสอบวชาวทยาศาสตรทเกดการทาหนาทตางกนของขอสอบจากทง 2 วธ คอ วธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN ไดแกขอท 18 และขอท 27

จากลกษณะของขอสอบทเกดการทาหนาทตางกนในภาพรวมทง 3 วชา โดยจาแนกตามสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน ทงนอาจเนองมาจากประสบการณ ความคนเคยเกยวกบเรองนน สภาพแวดลอมและการฝกปฏบ ต การ ท แตกต างก นระหว างน ก เ ร ยนในเขตกร ง เทพมหานครและปร มณฑลน กเ ร ยนนอกเขต


กรงเทพมหานครและปรมณฑล ซงสอดคลองกบการศกษาของอมาภรณ ภทรวาณชย และคณะ (2550) ซงไดศกษาการขยายโอกาสทางการศกษาเปนนโยบายทสาคญของหลายประเทศ เนองจากทาใหความไมเทาเทยมดานเศรษฐกจและสงคมลดลง มหลกฐานทสาคญททาใหใหเหนความสมพนธระหวางการพฒนาดานการศกษากบการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม (Hill and King 1993; Baker and Holsinger 1996) ในระดบมหภาคการเขาถงการศกษามความสมพนธกบการเพมประสทธภาพของกาลงแรงงาน เพมอายขยเฉลยของประชากร และปรบปรงดานสขภาพของประชากร รวมถงลดภาวะเจรญพนธดวย (Schultz 1993; Raghupathy 1996; Axinn and Barber 2001) งานวจยของ Knodel and Jones (1996) ยนยนวาชองวางระหวางเพศกาลงจะลดนอยลง ไมวาจะในภมภาคใด และความแตกตางของการศกษาเกดขนในประเทศทมกลมสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมทแตกตางกนอยางมาก ตราบเทาทเดกยากจนหรอเดกจากครอบครวชนบททงเดกหญงและชาย ยงคงไมไดรบความเปนธรรมดานการไดรบการศกษา ขอเสนอแนะในการวจย

1. ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1.1 การวเคราะหการประมาณคาพารามเตอร

ความยากของขอสอบ พารามเตอรความสามารถของผสอบ และการทาหนาทตางกนของขอสอบ ควรเลอกการวเคราะหดวยวธ MIMIC จากโปรแกรม Mplus เพราะมกระบวนการในการวเคราะหทงาย ใชงานสะดวก และไมซบซอน โดยการเขยนคาสงและวเคราะหในขนตอนเดยว ซงผลการวเคราะหไดคาทใกลเคยงและสอดคลองกนกบวธ HGLM-2L และวธ BAYESIAN

1.2 การวเคราะหดวยวธ BAYESIAN จากโปรแกรม WinBUGS มความคลาดเคลอนมาตรฐาน (S.E) นอยกวา วธ HGLM-2L และวธ MIMIC โดยโปรแกรม WinBUGS ใชเทคนค Markov Chain Monte Carlo (MCMC) มการแจกแจงเรมตน (piror distribution) ทาใหการประมวลผลออกมาใกลเคยงกบความเปนจรง

1.3 การศกษาครงนไดขอคนพบวา ในการตรวจสอบการทาหนา ท ตางกนของขอสอบดวยว ธ BAYESIAN โดยการเขยนคาสงในโปรแกรม WinBUGS และการใชขอมลจรง (real data) มวธการเขยนคาสงทซบซอนคอนขางใชเวลาในการศกษา ควรเลอกวเคราะหดวย วธ HGLM-2L และวธ MIMIC

1.4 ถาตองการเพมตวแปรภายนอกเขาสสมการ เพออธบายความผนแปรทเกดขน เมอพบวา ขอสอบทวเคราะหขอใดมความผนแปรระหวางโรงเรยน ตามอทธพลของตวแปรความแตกตางดานเพศ และสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน สามารถใสตวแปรพยากรณในระดบโรงเรยนเขาสสมการ เพออธบายความผนแปรทเกดขนในขอทตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบได โดยการวเคราะหดวยวธ HGLM-2L จากโปรแกรม HLM

1.5 ควรมการปรบปรง แกไขลกษณะของขอสอบ ทงลกษณะของคาถามและตวเลอกใหมความเปนปรนยมากขน ในขอทตรวจพบการทาหนาทตางกนของขอสอบ เมอจาแนกเพศและสถานทตงทางภมศาสตรของโรงเรยน เพอหลกเลยงการนาไปสการทาหนาทตางกนของขอสอบ

2. ขอเสนอแนะสาหรบการทาวจยครงตอไป

2.1 ควรศกษาการประมาณคาพารามเตอรของขอสอบ ดวยวธ BAYESIAN แบบ 3PL โดยการเขยนคาสงในสมการ จากการประยกตใชโปรแกรม WinBUGS

2.2 ควรศกษาเปรยบเทยบคาพารามเตอรของขอสอบแบบ 2 PL และพารามเตอรความสามารถของผสอบดวยวธ MIMIC และวธ BAYESIAN กบโปรแกรมอนๆ เชน TESTFACT, BILOG-MG, MULTILOG, XCALIBRE ทอยบนพนฐานทฤษฎการตอบสนองขอสอบ (IRT) เชนเดยวกน

2.3 เนองจากขอจากดของวธ HGLM-2L ในก า ร ว เ ค ร า ะ ห ค า พ า ร า ม เ ต อ ร ข อ ส อบ ไ ด เ พ ย งคาพารามเตอรความยากของขอสอบ จงควรมการเปรยบเทยบคาพารามเตอรของขอสอบ แบบ 2 PL และพารามเตอรความสามารถของผสอบดวยวธ MIMIC และวธ BAYESIAN


2.4 ควรศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพของผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ในแบบทดสอบทมการใหคะแนนแบบ 2 คา (dichotomous) และการใหคะแนนแบบหลายคา (polytomous) โดยใชวธการจาลองขอมล (simulation data)

2.5 ควรศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพของวธการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ดวยวธ

HGLM-2L วธ MIMIC และวธ BAYESIAN โดยใชผลการตอบขอสอบ i-net ของนกเรยน วเคราะหตามตวแปรอนๆ เชน การใชภาษาในชวตประจาวน โดยกาหนดใหภาษาไทย เปน 1 (focal group) และไมใชภาษาไทย เปน 0 (reference group)

เอกสารอางอง เกสร หวางจตร. (2539). การวเคราะหการทาหนาทตางกนของขอสอบสาหรบแบบสอบคดเลอกระดบบณฑตศกษา วชาภาษาไทยและภาษาองกฤษดวยวธแมนเทลเฮลสเซล.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. ภาควชาวจย การศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วชดา บวคง. (2533). การเปรยบเทยบประสทธผลของวธประมาณคาพารามเตอรของแบบจาลอง โลจสตค 3 พารามเตอร ระหวางวธแมกซมมไลคลฮด วธฮวรสตค และวธของเบส ในแบบสอบวดผลสมฤทธและแบบ สอบความถนด. วทยานพนธ ค.ม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศรชย กาญจนวาส. (2548). (เลม ข).ทฤษฎการทดสอบแบบดงเดม (CLASSICAL TEST THEORIES). พมพครงท 5. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สนทร เทยนงาม. (2551). ผลของความไมเปนอสระของขอสอบทมตอคาความเทยงคาพารามเตอรของขอสอบ คาความสามารถของผสอบ และคาสารสนเทศของแบบสอบเมอมเงอนไขการทดสอบทแตกตางกน. วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎ บณฑตภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา. บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. อทธฤทธ พงษปยะรตน. (2551). การวเคราะหขอสอบและการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ : การวเคราะหพหระดบ. วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต ภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา. บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อมาภรณ ภทรวาณชย และปทมา อมรสรสมบรณ. (2550). ความไมเทาเทยมดานการศกษา: เมองและชนบท. ใน ประชากรและสงคม 2550. วรชย ทองไทย และสรยพร พนพง. นครปฐม: สานกพมพประชากรและสงคม. อทยวรรณ สายพฒนะ. (2547). การเปรยบเทยบประสทธภาพของผลการตรวจสอบการทาหนาทตางกนของขอสอบ ในแบบทดสอบทมการใหคะแนนแบบหลายคาระหวางวธ GMH และวธ Polytomous SIBTEST. ดษฎบณฑต กศ.ด. ดษฎนพนธ กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร. French, A. W., & Miller, T.R. (1996). Logistic Regression and Its Use in Detection Differential Item Functioning in Polytomous Items. Journal of Education Measuremen,33: 315-332 Fukuhara,H., & Kamata, A (2007). DIF Detection in a Presence of Locally Dependent Items. Paper presented at the annual meeting of the Florida Educational Research Association,Tampa,FL. Hill, M. Anne and Elizabeth M. King. 1993. “Women’s Education in Developing Countries: An Overview.” Pp. 1-50 in Women’s Education in Developing Countries, edited by Elizabeth M. King and Anne M. Hill. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.


Kamata, A. (2001). Item Analysis by the Hierarchical Generalized Linear model. Journal of Educational Measurement, 38(1): 79-93. Kim, W. (2003). Development of a Differential Item Functioning (DIF) Procedure using the Hierarchical Generalized Linear Model: A Comparison Study with Logistic Regression Procedure. Doctoral Dissertation in Education Psychology, The Pennsylvania State University. Knodel, J. and Jones G.W. 1996. “Post-Cairo Population Policy: Does Promoting Girls’ Schooling Miss the Mark?” Population and Development Review, 22(4), pp.683-702. Maier,N.R.F. and Casselman, G.G. (1970). Locating the difficulty in insight problems: Individual and sex differences Psychological Rep, 26, 103-77. Muthen, B. O. (1988). Some uses of structural equation modeling in validity studies: Extending IRT to external variables. In H. Wainer & H. Braun (Eds.), Test validity (pp. 213-238). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. Muthen, B. O., Kao, C. F., & Burstein, L. (1991).Instructionally sensitive psychometrics: Application of a new IRT-based detection technique to mathematics achievement test items. Journal of Educational Measurement, 28(1), 1-22. Narayanan, P., and Swaminathan, H. Identification of items that show nonuniform DIF. Applied Psychological Measurement. 20(3):257-274. Saengla Chaimongkol., Fred W. Huffer & Akihito Kamata. An explanatory differential item functioning (DIF) model by the WinBUG 1.4. Songklanakarin J. Sci. Technol., 2007, 29(2): 449- 458. Swaminathan, H., & Gifford,J.(1985). Bayesian estimation in the two-parameter logistic model. Psychometrika, 50,349-364 Schultz, T. Paul, 1993. "Returns to Women's Education," Pp. 51-99 in Women's Education in Developing Countries: Barriers, Benefits, and Policies, edited by Elizabeth M. King, and Anne M. Hill. Published for the World Bank by John's Hopkins University Press: Baltimore.


การวเคราะหพหระดบปจจยทสงผลตอจตสานกสาธารณะของพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข

อโณทย ผาสข1* สรพร อนศาสนนนท2 ไพรตน วงษนาม3 และ ดลดาว ปรณานนท4

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอการพฒนาแบบวดการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข และการสรางโมเดลปจจยเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข โดยการพฒนาแบบวดการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลใชเดลฟายเทคนค และตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ศกษาโมเดลปจจยเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล 2 ระดบ ไดแก ระดบบคคล ตวแปรระดบบคคล ประกอบดวย สมพนธภาพในการทางาน สมพนธภาพในครอบครว สมรรถนะสวนบคคล ภมหลงทางการศกษา การสนบสนนทางสงคม ในระดบหนวยงานประกอบดวย สมรรถนะการเปนผนา การบรหารหนวยงาน การสนบสนนทางสงคมของหนวยงาน โดยมตวแปรตาม คอ การมจตสานกสาธารณะของพยาบาล กลมตวอยางทใชในการวจยประกอบดวย พยาบาลวชาชพ 463 คน และพยาบาลหวหนาหนวยงาน 205 คน ไดมาโดยการสมแบบหลายขนตอน วเคราะหขอมลในการหาคาสถตพนฐานและคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน โดยใชโปรแกรม SPSS for Windows 17 วเคราะหองคประกอบเชงยนยน และวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางปจจยเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดวยโปรแกรม Mplus 6.12 ผลการวจยพบวา 1. การพฒนามาตรวดการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข พบวาโครงสรางองคประกอบมจตสานกสาธารณะของพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข ประกอบดวย 8 องคประกอบหลก คอ 1) ความมงมนในงาน 2) การเสยสละ 3) การใหโดยไมหวงผล 4) การเขาถงปญหา 5) การจดการทรพยากรและทม 6) รวมดแลสงแวดลอม 7) การพฒนาศกยภาพตน 8) ความซอสตยในงาน 2. ปจจยระดบบคคลทสงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล คอ การสนบสนนทางสงคม สงผลทางตรงเชงบวก สมพนธภาพในการทางาน สมพนธภาพในครอบครว สงผลทางออมเชงบวกผานปจจยดานสงคม 3. ปจจยระดบหนวยงาน ทสงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลคอ สมรรถนะการเปนผนา สงผลทางตรงเชงบวก

คาสาคญ: จตสานกสาธารณะของพยาบาล ปจจยเชงสาเหตพหระดบ พยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข 1* นกศกษาปรญญาเอก สาขาวจยวดผลและสถตการศกษา มหาวทยาลยบรพา 2 อาจารยประจาภาควชาวจยและจตวทยาประยกต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา 3 อาจารยประจาภาควชาวจยและจตวทยาประยกต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา 4 อาจารยประจาภาควชาวจยและจตวทยาประยกต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา


THE MULTI-LEVELS FACTORS OF PUBLIC CONSCIOUSNESS OF GOVERNMENT NURSES IN PUBLIC HEALTH MINISTRY

Anothai Pahsuk1* Sureeporn Anusasanan2 Pairat Wongnam3 and Doldao Purananon4

Abstract

The purposes of this research were to develop the public consciousness scale for government nurses in public health ministry and to develop the multilevel causal factors of public consciousness scale for government nurses in public health ministry. The development of public consciousness scale by using Delphi Technique and construct validity was inspected by Confirmatory Factor Analysis. Specifically, this study aimed at examining 2 level of the multilevel causal factors model of public consciousness, which included the personal and department level. Independent Variable of personal level was consisted of Job relationships, family relationships, personal competency, educational background and social support. Independent Variable of department level was consisting of leader capacity, administrative workplace and social support. Dependent Variable was public consciousness. The sample were 463 nurses and 205 leader of workplace selected by multi-stage random sampling technique. Stat, istical analyses were made on descriptive statistic, Pearson’s product moment correlation using SPSS for Windows. The confirmatory factor analysis and multilevel structural equation model analysis was performed using Mplus version 6.12 The results of this study were as follows ; 1. The development of public consciousness scale for government nurses in public health ministry has consists of 8 factors; 1) factor of intend to do 2) factor of sacrifice 3) unwanted reward 4) reach to problem 5) resource and team management 6) preserved of environment 7) potential development 8) be honest with vocation, 2. Regarding at personal level, it was revealed that social support was directly and positively influenced and indirect positively influenced by job relationship and family relationship to public consciousness, and 3. Considering at department level, it was found that leader capacity was directly and positively influenced to public consciousness.

Keywords : The multi-levels factors, Public consciousness, Nurses in public health ministry


บทนา การใหบรการทดและมคณภาพตองอาศยทงความเปนศาสตรและศลปะของการจดการงานบรการ บคลากรทป ฏบ ต ง านบ รการ เปนผ ท มบทบาทส าคญ ย ง ในกระบวนการบรการ การทาความเขาใจเกยวกบการบรการ จะชวยใหผปฏบตงานตระหนกถงการปฏบตตนตอผรบบรการดวยจตสานกของการใหบรการ (Service mind) เนองจากการทมจตสานกของการใหบรการจะชวยใหผใหบรการเหนคณคาหรอมเจตคตทดตอการใหบรการและมความรสกภมใจในบทบาทหนาทการงานทไดรบมอบหมาย รจกเรยนรการพฒนาศกยภาพตนเองใหมคณภาพและพยายามจะทางานนนบรรลผลสาเรจอยางมประสทธภาพ

พยาบาลเปนวชาชพทเกยวกบการบรการเพอสขภาพ บคลากรในวชาชพพยาบาลมบทบาทสาคญอยางยงในกระบวนการบรการดานสขภาพ เนองจากเปนผทใกลชดกบผรบบรการเปนอยางมาก งานททาเกยวของกบความทกขทรมาน ความเศราใจ และความตายของผปวย เปนงานทตองกระทาตอมนษยโดยไมมรางวลหรอคาตอบแทนทางใจทเหนไดอยางชดเจน แนวคดของ เบเออรและมารแชล (Beyer and Marshall, 1981: 663-665) เกยวกบสมพนธภาพในการทางานรวมกนภายในกลมวชาชพเดยวกน การมปฏสมพนธระหวางบคคลในรปแบบการสรางความรสกทดตอกนเปนลกษณะของมตรภาพ ความเปนเพอน และเอกลกษณรวม อนจะกอใหเกดความสามคค ความคดรเรมสรางสรรค และพลงอานาจ โดยมมมมองแบงออกเปน 3 มต ซงมลกษณะสอดคลองกบทฤษฎสมพนธภาพระหวางบคคลของชทซ (Schultz, 1960 : 57-60) โดยทมตความเปนวชาชพ สอดคลองกบความตองการเปนพวกพอง มตการตดสนใจสอดคลองกบความตองการการมอานาจควบคม และมตสมพนธภาพระหวางบคคล มความสอดคลองกบความตองการความรกใครชอบพอ ซงกาญจนา คณารกษ (2527: 125-127 อางถงใน ภาสกร ศระพฒนานนท, 2546, 17) กลาวถงความสาคญในการทบคคลจะตองมการสรางสมพนธภาพ ในการอยรวมกนเปนสงคม รวม

แลกเปลยนและสรางสรรคประสบการณในกลมตองพงพาอาศยซงกนและกนในการดารงช วตหรอการทางานรวมกน

นอกจากพยาบาลจะมบทบาทของผประกอบวชาชพแลว ยงมบทบาทและหนาทของพลเมองจงตองรบรและตระหนกถงสภาพสงคมและเขารวมในการแกไขปญหา หนวยงานดานการพยาบาลจงมบทบาทสาคญในการรวมธารงพฤตกรรมจตสานกสาธารณะของพยาบาลใหแสดงออกและรบผดชอบตอสงคม (Hunt, 1997) จตสานกสาธารณะจงจดเปนคณธรรมสาหรบสวนรวม เปนกระบวนการการเรยนรจากความเปนจรงทางการเมอง และสงคมของบคคล (สชาดา จกรพสทธ, 2544 : 22-23) การศกษาจตสานกสาธารณะมงเนนพฤตกรรมทแสดงออกถงความรบผดชอบของบคคลตอสาธารณะสมบต (ชาย โพสตา และคณะ, 2540 : 39) ซงจตสานกสาธารณะเปนส ง ท มประโยชน ตอการพฒนาสงคม โดยเฉพาะสงคมปจจบนทมการแขงขนสง ผคนมงแสวงหาผลประโยชนเพอตนเองเพกเฉยตอสวนรวม ความคดเรองอยากมสงคมทด ไมใชความคดของคนสวนใหญอกตอไป (สอพลง, 2542 : 9-12)

การศกษางานวจยทผานมามนกวจยหลายทานททาการศกษาเกยวกบจตสานกสาธารณะ และอธบายปจจยตางๆ ทเกยวของ ดงเชน ชาย โพสตา (2540) มลลกา มตโก (2541) หฤทย อาจปร (2544) ณรงค อยนอง (2546) และเจษฎา หนรน (2551) ศกษาถงคณลกษณะของ การให การเสยสละ และการรวมดแล สาธารณสมบตในกลมนกเรยนมธยม นกศกษา และชมชน สวนการศกษาของนนทวฒน ชนช (2546) ธรรมนนทกา แจงสวาง (2547) ลลธรมา เกอสกล (2547) และ ลดดาวลย เกษมเนตร (2549) ศกษาการจดการเรยนการสอนโดยใช โปรแกรมเ พอพฒนาจตสาธารณะของ นกเรยน และนกศกษา และการศกษาของโกศล มความด (2545) ศกษาปจจยทางจตสงคมตอจตสาธารณะของขาราชการตารวจ โดยอธบายตวแปรตางๆ รวมกนอยในระดบเดยว กลาวคอ นกวจยสวนใหญมองตวแปรทศกษารวมกนเปนกลมหรอเปนระดบเดยวกน ซงเปนการบบให


ตวแปรทตางระดบกนใหเสมอนอยในระดบเดยวกน แลวทาการวเคราะหรวมโดยไมสนใจความแตกตางระหวางหนวยของการวเคราะห วธดงกลาวจงไมสามารถคานวณคาความแปรปรวนภายในหนวยหรอกลม เปนการละเลยการศกษาปฏสมพนธระหวางตวแปรทอยตางระดบกน อาจเปนการมองขามตวแปรทอาจมนยสาคญและสงผลตอการศกษาวจยซงหากแยกวเคราะหขอมลตวแปรตางๆ ออกเปนตวแปรระดบตาง ๆ เชน ตวแปรระดบบคคล ระดบหนวยงาน และระดบโรงพยาบาลหรอระดบเขตตรวจราชการ เปนตน ตวแปรเหลานอาจสงผลตอปจจยแตละระดบ หรอสงผลตอเนองกน การพจารณาแยกระดบจะทาใหไดขอมลทแมนตรงสามารถตอบโจทยการวจยไดชดเจนมากยงขน การวเคราะหพหระดบ(Multilevel Analysis) จะชวยแกปญหาดงกลาว เพราะจะทาใหวเคราะหขอมลไดโดยละเอยด ซงเปนเทคนคทางสถตทใชการวเคราะหขอมลทมตวแปรอสระหลายระดบ และตวแปรอสระเหลานนสามารถแยกไดเปน 2 ระดบขนไป โดยตวแปรอสระระดบเดยวกนตางมความสมพนธซงกนและกนและได รบผลรวมจากตวแปรระดบอน ๆ (ศรชย กาญจนวาส, 2538: 174-177) จากการทบทวนเอกสารพบวาการศกษาปจจย ทสงผลตอจตสานกสาธารณะในคณลกษณะเชงวชาชพ การศกษาปจจยทมความสมพนธกบการมจตสานกสาธารณะในเชงพหระดบทจะสามารถอธบายความสมพนธทมอทธพลตอการมจตสานกสาธารณะเชงวชาชพพยาบาล และเครองมอในการวดจตสานกสาธารณะในเชงวชาชพการพยาบาลพบวาเครองมอทใชประเมนจตสานกสาธารณะทผานมา เปนการประเมนพฤตกรรมเชงจตสาธารณะในสงคม ไมชเฉพาะในเชงวชาชพการพยาบาล

ผวจยจงมความประสงคทจะศกษาการวเคราะหพหระดบปจจยทมผลตอจตสานกสาธารณะของพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข เพอทราบถงความสมพนธระหวางปจจยแตละระดบคอ ระดบบคคล และระดบ

หนวยงาน กบการมจตสานกสาธารณะ และนาหนกความสาคญแตละระดบของตวแปรทมความสมพนธกบการเปลยนแปลง เพอนาไปผลของปจจยทปรากฏไปเปนแนวทางการศกษาวจยเพอพฒนาระบบตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอพฒนามาตรวดจตสานกสาธารณะของบคลากรพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข

2. เ พอศกษาปจจยทมอทธพลตอจตสานกสาธารณะของบคลากรพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข

3. เพอสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตแบบพหระดบของปจจยทมอทธพลตอจตสานกสาธารณะของบคลากรพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข

4. เ พอพฒนาและตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดและโมเดลสมการโครงสรางพหระดบจตสานกสาธารณะของบคลากรพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข กรอบแนวคดการวจย กรอบความคดการพฒนาโมเดลเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข ดงภาพท 1


ระดบหนวยงาน

ระดบบคคล

ภาพท 1-2 กรอบความคดการพฒนาโมเดลเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ในสงกดกระทรวงสาธารณสข


วธดาเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรในการวจยเปน พยาบาลวชาชพในพนทเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสข เขตท 9 (กลมจงหวดภาคตะวนออก) การเลอกกลมตวอยางใชวธการสมแบบหลาย (Multi-Stage Random Sampling) โดยคานงถงระดบชนตามศกยภาพของโรงพยาบาล และการกระจายของสดสวนประชากรพยาบาลตามพนทแตละจงหวดไดกลมตวอยางจานวน 463 คน หวหนาหนวยงานจานวน 205 คน เครองมอทใชในการวจย เ ค ร อ ง ม อ ท ใ ช ใ น ก า ร ว จ ย ประกอบ ด ว ยแบบสอบถามทใชวดตวแปรในการวจย โดยมการพฒนาแบบวดการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล และรายละเอยดของแบบวดตวแปรระดบบคคลและระดบหนวยงาน

1. การพฒนาแบบวดการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ผวจยพฒนาขนจากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจย โดยประยกตใชเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) การตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางดวยการวเคราะหองคประกอบ (Confirmatory Factor Analysis: CFA) การตรวจสอบความเทยงของแบบวด ดวยคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient)

2. แบบวดตวแปรระดบหนวยงานประกอบดวย แบบสอบถาม ลกษณะทางชวสงคม ลกษณะสวนบคคลของพยาบาล แบบสอบถามจตสานกสาธารณะของพยาบาล แบบสอบถามพฤตกรรมการทางานของหวหนางาน แบบสอบถามการกาหนดนโยบาย แบบสอบถามสมรรถนะในการทางาน แบบสอบถามภาวะผนา แบบสอบถามการเขาใจความตองการของผรบบรการ แบบสอบถามลกษณะของงานพยาบาล แบบสอบถามคณลกษณะของหนวยงาน แบบสอบถามปฏสมพนธระหวางหนวยงาน แบบสอบถามวฒนธรรมองคการ แบบสอบถามวฒนธรรมทองถน แบบสอบถามการไดรบขอมลจากสอ แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม

3. แบบวดตวแปรระดบบคคล ประกอบดวย ลกษณะทางชวะสงคม ลกษณะสวนบคคลของพยาบาล แบบสอบถามจ ตส า น ก ส า ธ า รณะของพยาบาล

แบบสอบถามการไดรบแบบอยางจากเพอน และเพอนรวมงาน แบบสอบถามการมปฏสมพนธกบเ พอน แบบสอบถามการอบรมเลยงด (แบบใชเหตผล แบบ ปลอยปละละเลย แบบเขมงวดกวดขน แบบสอบถามการไดรบแบบอยางจากครอบครว (พอ – แม) แบบสอบถามความเอออาทร แบบสอบถามการไดรบแบบอยางจากบคคล แบบสอบถามการรบรความสามารถของตน แบบสอบถามการส ง สอนจากคร แบบสอบถามสมพนธภาพกบคร (ในอดตทผานมา) แบบสอบถามการไดรบแบบอยางจากครในอดตแบบสอบถามการไดรบขอมลจากส อ แบบสอบถาม เจตคต ตอจตสานกสาธารณะ แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม การเกบรวบรวมขอมล ขนตอนในการดาเนนการเกบรวบรวมขอมล ดงน

1. ผวจยขอหนงสอขอความรวมมอในการเกบร วบ ร วม ข อ ม ล ก า ร ว จ ย จ า กคณะศ กษ าศ าสต ร มหาวทยาลยบรพาถงผบรหารของโรงพยาบาลเขตตรวจราชการท 9 (ภาคตะวนออก) จานวน 9 โรงพยาบาล พรอมแบบสอบถาม เพอขออนมตการเกบรวบรวมขอมลการวจย

2. ผวจยพบคณะกรรมการวจยของโรงพยาบาลทมคณะกรรมการวจยเพอชแจงรายละเอยดในการเกบรวบรวมขอมลการวจย

3. หลงผานการอนมตจากโรงพยาบาลใหเกบรวบรวมขอมล ผวจยเขาพบและตดตอประสานงานกบหวหนากลมการพยาบาลในแตละโรงพยาบาล เพอชแจงการเกบรวบรวมขอมล ขอความรวมมอใหเกบรวบรวม และกาหนดวนและเวลาในการเกบรวบรวมขอมลกบพยาบาลในหนวยงาน การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลในการหาคาสถตพนฐานและคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน โดยใชโปรแกรม SPSS for Windows วเคราะหองคประกอบเชงยนยน และวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางปจจยเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดวยโปรแกรม Mplus 6.12


สรปผลการวจย 1. การพฒนาแบบวดการมจตสานกสาธารณะ

ของพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข การทาเดลฟายเทคนค จากการทบทวนวรรณกรรม

พบวาองคประกอบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ม 15 องคประกอบ เมอทดสอบคณภาพของเครองมอและวเคราะหคานาหนกองคประกอบ ทาใหขอคาถามทมคานาหนกองคประกอบนอยกวา .5 ถกตดออก จงมขอคาถามลดลงจาก 48 ขอ เหลอ 40 ขอ และรวบรวมได 8 องคประกอบ คอ 1) ความมงมนในงาน (PM1) 2) การเสยสละ (PM2) 3) การให โดยไมหวงผล (PM3) 4) การเขาถงปญหา (PM4) 5) การจดการทรพยากรและทม (PM5) 6) รวมดแลสงแวดลอม (PM6) 7) การพฒนาศกยภาพตน (PM7) 8) ความซอสตยในงาน (PM8) พบวา องคประกอบของการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลยงมความสอดคลองกบองคประกอบของการมจตสาธารณะโดยทวไปในนยามของสงคมไทย กลาวคอ การมจตสาธารณะประกอบดวยคณลกษณะการใหโดยไมหวงผลตอบแทน การเสยสละ และการดแลสาธารณสมบต ซงตรงกบพฤตกรรมบงชทผวจยศกษาจากผลการทาเทคนคเดลฟาย และวเคราะหองคประกอบ ในองคประกอบท 2 คอ การเสยสละ องคประกอบท 3 คอการให และองคประกอบท 6 คอ การรวมดแลสงแวดลอมและชมชน แตละองคประกอบมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.842, 0.876 และ 0.416 สวนองคประกอบทไดเพมเตมเปนองคประกอบทควรมในบคคลทประกอบวชาชพพยาบาล สอดคลองกบคณลกษณะทพงประสงคในผประกอบวชาชพการพยาบาลควรมตามจรรยาบรรณวชาชพของสภาการพยาบาล

ผลการวเคราะหพบวา โมเดลการวดการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล มความตรงเชงโครงสรางแสดงใหเหนไดวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ พจารณาจากคาสถตทใชตรวจสอบ ความตรงของโมเดล ไดแก χ2 = 16.287, df =15, χ2/df = 1.086 , SRMR = .015, CFI = .999,TLI = .999, RMSEA = .014

2. ผลการวเคราะหความตรงของโมเดลสมการโครงสรางพหระดบ(multilevel SEM) การมจตสานกสาธารณะของพยาบาล การวเคราะหรปแบบปจจยเชงสาเหตพหระดบทมอทธพลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ซงในการ

วเคราะหนพจารณาเฉพาะคา Intercept มาวเคราะหเปนตวแปรตามในระดบหนวยงานเทานน ไมไดใชคาสงในการวเคราะหทนาคาความชน (slope) มาเปนตวแปรตาม การวเคราะหเพอตรวจสอบความตรงของปจจยเชงสาเหตพหระดบ ผ วจยไดทาการปรบรปแบบโดยยอมใหความคลาดเคลอนมความ สมพนธกนได การปรบรปแบบในขนตอนนพจารณาจากดชนปรบรปแบบและจากแนวคดทเกยวของ ผลจากการปรบรปแบบทาใหรปแบบมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษโดยพจารณาจากคาสถตทใชตรวจสอบความตรงของรปแบบ ไดแก คา χ2 =386.655, df = 174, χ2 /df = 2.222, P-value=0.000, CFI=0.966, TLI=0.954, RMSEA=0.051, SRMRW=0.047 คา χ2 /df มคานอยกวา 5 คาดชน CFI และTLI ทมคามากกวา 0.08 คาดชน RMSEA มคาตากวา 0.08 และ SRMR มคาตากวา 0.05 (Hu & Bentler, 1999) ซงอยในเกณฑทยอมรบไดแลว ในการวเคราะหดวย Mplus 6.12 ถอวารปแบบนนมความสอดคลองกลมกลนกบขอมล เชงประจกษ (Hox & Maas, 2001; Yu & Muthén, 2002; Muthén & Muthén, 2008) ดงนนผลการวเคราะหครงนจงยอมรบสมมตฐานหลกทวาปจจยเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลตามทฤษฎมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอรปแบบมความตรง ดงนนผลการวเคราะหครงนจงยอมรบสมมตฐานหลกทวาปจจยเชงสาเหตพหระดบการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอรปแบบมความตรงโดยมคาสมประสทธขนาดอทธพลจาแนกตามตวแปรทานายในแตละระดบ ดงน

1. ตวแปรทานายระดบบคคล เมอพจารณาขนาดอทธพลทางตรงของตวแปรทานายทสงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล พบวา ปจจยดานสงคม ซงประกอบดวย การไดรบแบบอยางจากบคคล การสนบสนนทางสงคม และ การได รบขอมลจากสอ มอทธพลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยมรายละเอยดดงน ตวแปรทานาย ปจจยดานสงคมมอทธพลทางตรงเชงบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลโดยคาสมประสทธขนาดอทธพลของ ปจจยดานสงคม เทากบ 0.866 (p < .05) ประกอบดวย การไดรบ


แบบอยางจากบคคล (SOC1) การสนบสนนทางสงคม (SOC2) แ ล ะ ก า ร ไ ด ร บ ข อ ม ล จ า ก ส อ (SOC3) หมายความวา สงคมทใหการสนบสนนสงจะสงผลใหพยาบาลมจตสานกสาธารณะสง การไดรบแบบอยางจากบคคลในดานบวกจะสงผลใหพยาบาลมจตส านกสาธารณะสง และการไดรบขอมลขาวสารจากสอในสงคมในทางบวกจะสงผลใหพยาบาลมจตสานกสาธารณะสง สาหรบอทธพลทางออมพบวา ตวแปรทานายปจจยดานเพอน สงอทธพลทางออมตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลเปนอทธพลทางออมทสงผานตวแปรปจจยดานสงคม อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยคาสมประสทธขนาดอทธพล เทากบ 0.361 (p < .05) หมายความวา พยาบาลทไดรบแบบอยางจากเพอน เพอนรวมงาน และการมปฏสมพนธกบเพอนในทางบวกสง เมออทธพลเหลานนถกสงผานปจจยดานสงคมจะสงผลทาใหมจตสานกสาธารณะสง ตวแปรทานายทสงอทธพลทางออมอกดานหน ง พบวา ต วแปรทานายป จจ ย ด านครอบครวประกอบดวย การไดรบแบบอยางจากครอบครว (พอ-แม) (FAM1) การอบรมเลยงด (FAM2) ความเอออาทร(FAM3) สงอทธพลทางออมตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลเปนอทธพลทางออมทสงผานตวแปรปจจยดานสงคม อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยคาสมประสทธขนาดอทธพลเทากบ 0.554 (p<05) หมายความวาพยาบาลทไดรบแบบอยางจากครอบครว (พอ-แม) การอบรมเลยงด และมความเอออาทรในดานบวก เมออทธพลเหลานนถกสงผานปจจยดานสงคมจะสงผลทาใหมจตสานกสาธารณะสง 2. ตวแปรทานายระดบหนวยงาน เมอพจารณาขนาดอทธพลทางตรงของตวแปรทานายทสงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ตวแปรทานายดานผนาหนวยงาน ประกอบดวย การไดรบแบบอยางจากหวหนา พฤตกรรมการทางานของหวหนา นโยบายของหนวยงาน สมรรถนะในการทางาน ภาวะผนา การเขาใจผรบบรการมอทธพลทางตรงเชงบวก ตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยคาสมประสทธขนาดอทธพลของตวแปรดานผนาหนวยงาน เทากบ 0.583 (p <.05) หมายความวา ผนาทางการพยาบาลมอทธพล

ทางตรงเชงบวกสงสงผลใหพยาบาลมจตสาธารณะสงเชนกน สาหรบอทธพลทางออมพบวา ไมมตวแปรใดสงอทธพลทางออมตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล อภปรายผลการวจย จากการวจยผวจยมประเดนสาคญทจะอภปรายผลดงน

1. การพฒนาแบบวดการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล การทาเดลฟายเทคนค (Delphi Technique) จากการทบทวนวรรณกรรม เพอประมวลองคประกอบของการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล พบวาจตสานกสาธารณะของพยาบาลม 8 องคประกอบ คอ 1) ความมงมนในงาน (PM1) 2) การเสยสละ (PM2) 3) การให โดยไมหวงผล (PM3) 4) การเขาถงปญหา (PM4) 5) การจดการทรพยากรและทม (PM5) 6) รวมดแลสงแวดลอม (PM6) 7) การพฒนาศกยภาพตน (PM7) 8) ความซอสตยในงาน (PM8) พบวา องคประกอบของการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลยงมความสอดคลองกบองคประกอบของการมจตสาธารณะโดยทวไปในนยามของสงคมไทย กลาวคอ คณลกษณะการใหโดยไมหวงผลตอบแทน การเสยสละ และการดแลสาธารณสมบต ซงตรงกบพฤตกรรมบงช ทผ วจยศกษาจากผลการทาเทคนค เดลฟาย และ ว เคราะ หองคประกอบ ในองคประกอบท 2 คอ การเสยสละ องคประกอบท 3 คอการให และองคประกอบท 6 คอการรวมดแลสงแวดลอม ซงลดดาวลย เกษมเนตร และคณะ(2547 :2-3) สรปองคประกอบของการมจตสาธารณะ ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก การหลกเลยงการใชหรอการกระทาทจะทาใหเกดความชารดเสยหายตอสวนรวม การถอเปนหนาททจะมสวนรวมในการดแล การเคารพสทธในการใชของสวนรวม และ 6 ตวชวด (การดแลรกษา ลกษณะของการใช การทาตามหนาททถกกาหนด การรบอาสาทจะทาบางสงบางอยางเพอสวนรวม ไมนาของสวนรวมมาเปนของตนเอง แบงปนหรอเปดโอกาสใหผอนไดใชของสวนรวม) ผลการวจยพบวาแตละองคประกอบมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.842, 0.876 และ 0.416 สวนอก 5 องคประกอบทไดเพมเตมเปนองคประกอบทควรมในบคคลทประกอบวชาชพพยาบาล สอดคลองกบ


ประกาศสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย ในพระ-ราชปถมภสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน พ.ศ. 2556 เรอง จรรยาบรรณพยาบาลฉบบ พ.ศ. 2556 กลาวถงคณลกษณะทผประกอบวชาชพการพยาบาลควรมจรรยาบรรณวชาชพตอประชาชน ตอสงคมและประเทศชาต ตอวชาชพ ตอผรวมวชาชพและผประกอบวชาชพอน ตอตนเอง (จนตนา ยนพนธ, 2546) ดงนนแบบวดจตสานกสาธารณะของพยาบาลทส ราง ขนสามารถนาไปใชไดทง 8 องคประกอบ เนองจากมความสอดคลองกบบรบทของจตสาธารณะและวชาชพการพยาบาลของไทย 2. ปจจยเชงสาเหตพหระดบทสงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล

2.1 ผลการวจยพบวา ตวแปรระดบบคคล ทสงผลทางตรงตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล คอ ปจจยดานสงคม ประกอบดวย การไดรบแบบอยางจากบคคล การสนบสนนทางสงคม และ การไดรบขอมลจากสอ สงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล อยางมนยสาคญและมผลเชงบวก สวนตวแปรระดบบคคลทสงผลทางออมตอการมจตสาธารณะ คอ ปจจยดานเพอน และปจจยดานครอบครว ซงประกอบดวยการไ ด รบแบบอยางจาก เ พอน เ พ อน รวมงาน การ ม ปฏสมพนธกบเพอน และ ไดรบแบบอยางจากครอบครว (พอ-แม) การอบรมเลยงด และมความเอออาทร สงอทธพลทางออมตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลเปนอทธพลทางออมทสงผานตวแปรปจจยดานสงคม อยางมนยสาคญและมผลเชงบวก โดยมรายละเอยดดงน การไดรบขอมลจากสอ การไดรบแบบอยางจากบคคล และการสนบสนนทางสงคม ตวแปรทานายทงสามแสดงถงการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดวยขนาดอทธพล 0.754, 0.690 และ 0.583 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เปนลาดบ สอดคลองกบการศกษาของมทตา หวงคด (2547 : 88-89) ศกษาการฝกทกษะการแกปญหาโดยนาเสนอสถานการณผานสอคอมพวเตอรเพอพฒนาจตสาธารณะในนกเรยน โดยนาเสนอสถานการณผานสอคอมพวเตอรมจตสาธารณะสงกวานกเรยนทไมไดรบการฝกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และ ลลธรมา เกอสกล (2547 : 113) ไดศกษากลยทธการสอสารของกองทพบกเพอสรางจตสานก

สาธารณะเรองสทธมนษยชนดานสงแวดลอม พบวาการเป ด รบ ข าวสารประ เด น เ ร อ งส ท ธมนษยชน ดานสงแวดลอมจากสอตาง ๆ มความสมพนธเชงบวกกบความคดเหนทมตอกลยทธการสอสารทกองทพบกใชเพอส รางจตส านกสาธารณะเร อ งสท ธมนษยชนดานสงแวดลอมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ซง พมลพรรณ เชอบางแกว (2554:153-159) ศกษาเรองของรนอาย (Generation) นนมผใหความสนใจและทาการศกษากนเปนจานวนมาก โดยเฉพาะอยางยงในทางสงคมศาสตร โดยมมมองและแนวคดทเกยวของกบ Generation นน ไดถกจาแนกแบงออกเปนรนตาง ๆ ดงน Baby Boomers หรอ Generation Boomer หรอ Gen-B เปนผทเกดในชวง พ.ศ. 2489-2507 (ค.ศ.1946–1964) Generation X หรอ X Generation หรอ Gen-X เปนผทเกดในชวง พ.ศ. 2508 - 2523 (ค.ศ.1965–1980) Generation Y หรอ Y Generation หรอ Gen-Y หรอ Why Generation เปนผทเกดในชวง พ.ศ. 2523-2537 (ค.ศ.1980–1994) Generation Z หรอ Gen-Z เปนคนรนทถดมาจาก Gen-Y เปนผทเกดในชวง พ.ศ. 2533 - 2544 (ค.ศ.1990–2001) คนในรนนจะมหลายชอเรยกเชน Generation V ทมาจากคาวา virtual หรอ Generation C ทมาจากคาวา community หรอ content หรอ Internet Generation หรอ Google Generation โดยทคนในรนนมความผกพนอยกบสอประเภทตาง ๆ ในการวจยครงนพบวากลมตวอยางรอยละ 50.76 เปนพยาบาลในชวงอาย Gen-X โดย เยาวลกษณ โพธดารา (2554 : 62) อธบายวาคนกลมนเปนกลมทมความตงใจและความทะเยอทะยาน เพราะเกดมาในยคทการแขงขนสง แตดวยเอกลกษณทวาคนรนนรกอสระ จงรจกจดสรรเวลาทางานและเวลาพกผอนใหคลองตว ชนชอบความแปลกใหม สนใจ เทค โน โล ย ม ช ว ต ทส ะ ด ว ก สบ า ย ด ว ย เ ค ร อ ง อ า น ว ย ค ว า ม ส ะ ด ว ก กระตอรอรน รกการแขงขน นกถงเรองของตนเองกอนเ ร อ งของ ส วนรวม เป นน กบ ร โภค นยมแ ตจะ ใ หความสาคญเกยวกบความสมดลระหวางงานกบครอบครว และรอยละ 36.5 เปนพยาบาลทอยในชวงอาย Gen-Y ซงกลมนจะเปนกลมคนทเกดมาพรอมกบความสงสย เปนกลมคนรนใหมทเกดขนมาทามกลางความแตกตาง


ระหวาง Baby Boomers กบ Gen-X เปนกลมคนทเกดกลมทเชยวชาญและเรยนรเรองเทคโนโลยไดรวดเรว ใชชวตสวนใหญบนโลกออนไลน มความเปนตวเองสง มอสระ ในการส รา งส ม พนธภาพกบ เ พอน ตาง เพศ ทะเยอทะยานแตไมอดทน และมความคดนอกกรอบ

การไดรบแบบอยางจากบคคล ในการทางานของพยาบาลวชาชพมลกษณะทตองปฏบตเหมอนกน และพบปญหาคลายคลงกน ทาใหเพอนรวมงานมความเขาอกเขาใจซงกนและกน สามารถปรกษา และใหคาแนะนาเมอมปญหาในการทางานได จากทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคม พฒนาโดย Albert Bandura,1986 (ระพนทร ฉายวมล, 2552) การเรยนรสวนใหญของบคคลเกดจากการสงเกตตวแบบโดยลกษณะของตวแบบทจะถายทอดทงความคด และการแสดงออกไดไปในโอกาสเดยวกน และบคคลรบรสภาพการณตาง ๆ ของสงคมเปนลกษณะการรบรผานประสบการณการสงเกตเหนพฤตกรรมของบคคลอน โดยทบคคลนนไมจาเปนตองมประสบการณตรงกบสงนน ๆ และการสงเกตตวแบบมผลตอการแสดงพฤตกรรมของบคคล 3 ประการ คอ ชวยในการสรางพฤตกรรมใหม ชวยสงเสรมพฤตกรรมทมอยแลวใหดขน และชวยยบยงการเกดพฤตกรรมทไมพงประสงค เชนเดยวกบ Thoits (1986:151-159, อางถงใน พรรณ ฉนประดบ 2538 : 44) ทกลาววา บคคลทมลกษณะทางสงคมคลายคลงกบตน ผทเคยเผชญ หรอกาลงเผชญความเครยดเชนเดยวกบตน ผทตกอยในความทกขโศก ทงลกษณะทางสงคมวฒนธรรม และสถานการณทคลายคลงกนจะชวยสงเสรมใหบคคลมการรบร และเขาใจความรสกของบคคลทตกอยในสถานการณเครยดไดด และเพมความเปนไปไดทเขาจะใหคาแนะนาถงวธการปรบตวเผชญความเครยดทเหมาะสมได ประกอบกบพยาบาลวชาชพสวนใหญไดรบการปลกฝงใหมจตใจโอบออมอาร ไมเมนเฉยตอ ผทกาลงไดรบความเดอดรอน

การสนบสนนทางสงคม ในกลมวชาชพการพยาบาลจากการศกษาของ เบญจมาศ ตฐานะ (2541: 50) ทพบวา พยาบาลทสาเรจการศกษาใหมสวนใหญมแรงสนบสนนทางสงคมอยในระดบปานกลางถงสงมาก ซงจากการศกษาพยาบาลวชาชพไดรบแรงสนบสนนจากครอบครว เพอนรวมงาน ผปวยและญาตผปวยอยในระดบมาก เนองจากวชาชพพยาบาลเปนอาชพรบราชการ ซงมความสาคญตอครอบครว เพราะเปนอาชพทมนคง

ประกอบกบครอบครวเหนวาวชาชพนสามารถชวยเหลอดแลตนเองไดในยามทเจบปวย จงทาใหครอบครวใหความสาคญ เอาใจใสและชวยเหลอแบงเบาภาระงานบานแกพยาบาลวชาชพมากทาใหพยาบาลวชาชพไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจากเพอนรวมงานมาก และลกษณะงานของพยาบาลวชาชพเปนวชาชพทไดรบการยกยองจากสงคม วาเปนวชาชพทใหการชวยเหลอบคคลอน จงทาใหผปวย และญาต ใหการยกยอง ชมเชย และยอมรบพยาบาลวชาชพเปนอยางมาก การไดรบแรงสนบสนนจากผบงคบบญชา อยในระดบปานกลาง ทงนเนองจากผบงคบบญชามตาแหนงทสงกวา จงทาใหพยาบาลวชาชพไมกลา ทจะกลาวถงปญหาในการทางานใหผบงคบบญชาทราบ ดงเชน Kerbo (1986 : 27-29, อางถงใน พรรณ ฉนประดบ 2538 : 46) ทไดอธบายวากลมผบงคบบญชาในททางาน เปนแหลงสนบสนนทางสงคมกลมทตยภม ซงมการตดตอทางสงคมแบบเปนทางการ ไมใชเปนการสวนตว ซงในบางครงสมาชกกลมทตยภมกตองเกบกดความรสกทแทจรงบางอยางไว จงทาใหพยาบาลวชาชพไดรบแรงสนบสนนจากผบงคบบญชา อยในระดบปานกลาง

ป จจ ยส ม พ นธภาพในการท างาน และสมพนธภาพในครอบครว เปนปจจยทมอทธพลทางออมตอการมจตสาธารณะของพยาบาล ประกอบดวยการไดรบแบบอยางจากเพอน เพอนรวมงาน การม ปฎสมพนธกบเพอน และ ไดรบแบบอยางจากครอบครว (พอ-แม) การอบรมเลยงด และมความเอออาทร ดวยขนาดอทธพล 0.365, 0.777, 0.556, 0.515, 0.327 และ 0.819 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เปนลาดบ สอดคลองกบการศกษาของ ธนดา ทองมเหลอ และคณะ (2550) ศกษาปจจยทางจตสงคมทส งผลตอจตสาธารณะของนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ผลการศกษาพบวาปจจยทางจต ไดแก เอกลกษณแหงตน ลกษณะมงอนาคต และปจจยทางสงคม ไดแก การอบรมเลยงดแบบรกสนบสนน การอบรมเลยงดแบบใชเหตผล และสมพนธภาพระหวางเพอน มความสมพนธทางบวกกบจตสาธารณะของนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ตวแปรทางจตสงคมทสามารถรวมกนทานายจตสาธารณะของนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ไดแก ลกษณะมงอนาคต


สมพนธภาพระหวางเพอน และเอกลกษณแหงตน โดยสามารถรวมกนทานายจตสาธารณะของนสตมหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ ไดรอยละ 38.1 และการศกษาของพรพรหม พรรคพวก (2550 : 81-82) ศกษาปจจยบางประการทสงผลตอจตสาธารณะของนกเรยนชวงชนท 4 ในสหวทยาเขตกรงเทพตะวนออก กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวาตวแปรปจจย สมพนธภาพระหวางนกเรยนกบเพอน และการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตยกบจตสาธารณะโดยรวมมความสมพนธกน (R = .695) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 2. ตวแปรทานายระดบหนวยงาน ตวแปรระดบหนวยงานทสงผลทางตรงตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล คอ ดานผนาหนวยงาน สงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล อยางมนยสาคญและมผลเชงบวก เมอพจารณาขนาดอทธพลทางตรงของตวแปรทานายทสงผลตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลตวแปรทานาย มอทธพลทางตรงเชงบวก ตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยคาสมประสทธขนาดอทธพลของตวแปรดานผนาหนวยงาน เทากบ 0.583 (p < .05) หมายความวา ผนาทางการพยาบาลมอทธพลทางตรงเช งบวกส งส งผลใหพยาบาลมจตสาธารณะสงเชนกน ประกอบดวย การไดรบแบบอยางจากหวหนา พฤตกรรมการทางานของหวหนา นโยบายของหนวยงาน ศกยภาพการทางานของหวหนา ภาวะผนา การเขาใจความตองการผรบบรการ ดวยขนาดอทธพล 0.546,0.778, 0.641, 0.842, 0.356 และ0.311 ตามลาดบ จากการศกษาของกหลาบ รตนสจธรรม (2536) พบวา พฤตกรรมของผนาสงผลโดยตรงตอบรรยากาศของททางาน ดวยสมรรถนะการทางานของหวหนา ซงเปนความสามารถในการทางานของหวหนา ทงในดานการปฏบตงานทางการพยาบาล และการบรหารงานอน ๆ การทหวหนาไดปฏบตงานทางการพยาบาลทาใหผใตบงคบบญชาไดรบรและเหนแบบอยางการทางานทดของหวหนา ซงไมเพยงแตทางานเฉพาะดานทเกยวกบการจดการเทานน แตหวหนายงไดเขามามสวนรบรโดยตรงและไดปฏบตงานทางดานการพยาบาลจรง ๆ หากหวหนาทาหนาทไดอยางมประสทธภาพแสดงวาหวหนามสมรรถนะการทางานทด โดยมการเอาใจใส

ตอสภาพแวดลอมในการทางาน มภาวะผนา คนหาความตองการของผรบบรการ สรางแรงจงใจในการทางาน และสงเสรมการทางานเปนทม การทหวหนามคณลกษณะเชนน ทาใหผ ใ ตบงคบบญชามแบบอยาง ท ดในการปฏบตงาน มความสามคคในการทางานรวมกน รสกอบอนในการปฏบตงาน และมงทจะใหบรการทด ขอเสนอแนะในการวจย 1. ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

1.1 การไดรบขอมลจากสอ สงผลทางบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดงนนผเกยวของในการพฒนาบคลากรควรเลอกใชความกาวหนาทางเทคโนโลย ชองทางตาง ๆ ชนดของสอ และขอมลดานจตสานกสาธารณะในวชาชพอยางเหมาะสม ในการนาเสนอตวอยางจตสานกสาธารณะของพยาบาลในวงกวาง เพอสงเสรมการเรยนรรปแบบจตสานกสาธารณะ

1.2 การไดรบแบบอยางจากบคคล จากเพอน และเพอนรวมงาน สงผลทางบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดงนน

1.2.1 ระดบสถานศกษา ควรมกระบวนการสงเสรมการเรยนรจากตนแบบใหเกดการหลอหลอมพฤตกรรมใหกบนกศกษา

1.2.2 ระดบองคกร และระดบชมชน ควรมการสงเสรม เชดช พยาบาลทมจตสานกสาธารณะของสงคม และพยาบาลรนหลงไดรบแบบอยางเพอใหกระบวนการเรยนร กอใหเกดพฤตกรรมตามอยางในบรบทของพยาบาล 1.3 การสนบสนนทางสงคม สงผลทางบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดงนนควรมการสงเสรมการดารงไวซงรปแบบการสนบสนนในสงคม คนหา แกไขจดบกพรอง และอปสรรคตาง ๆ ตอการสรางเสรมจตสานกสาธารณะของพยาบาล นาจดเดนของการสนบสนนทางสงคมจดทากลยทธเพอสรางพยาบาลทมจตสานกสาธารณะทเขมแขงในระดบสถานศกษา 1.4 ความเอออาทร สงผลทางบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดงนนควรมการสรางกระบวนการพฒนาความเอออาทรในตวบคคล จดทา กลยทธเพอสรางจตสานกสาธารณะของพยาบาลในระดบสถาบ นการศ กษาผ ผ ล ตพยาบาล และ ในระด บ


โรงพยาบาลหรอหนวยงานในการสงเสรมพฤตกรรมบรการอยางเอออาทร 1.5 พฤตกรรมการทางานของหวหนา สงผลทางบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดงนนควรมการเผยแพรแบบอยางพฤตกรรมการทางานของ หวหนาทชวยใหพยาบาลมจตสานกสาธารณะ เ พอกระตนให เกดกระบวนการเรยน รแบบอยาง และประยกตใชในแตละองคกร 1.6 ศกยภาพการทางานของหวหนา สงผลทางบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล ดงนนควรมการพฒนาสมรรถนะทมสวนสาคญในการชวยใหหวหนางานเกดกระบวนการเรยนรแบบอยางในการพฒนาศกยภาพสมรรถนะตนเองเพอสงผลตอการพฒนาบคลากร 1.7 สมรรถนะการเปนผนา สงผลทางบวกตอการมจตสานกสาธารณะของพยาบาลในการวเคราะหระดบหนวยงานนน ผบรหารองคกรจงควรมนโยบายทชดเจนในการยกยองคนด หรอบคลากรทมจตสานกสาธารณะ จดทากลยทธในการพฒนาและการดารงไวซงพฤตกรรมเชงจตสานกสาธารณะในองคกร

2. ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป 2.1 เนองจากการวเคราะหคาสหสมพนธภายในชน (Intraclass correlation) มคานอยกวา 0.05 ทาใหการวเคราะหพหระดบไมสามารถแสดงผลคาอท ธพลไ ด อาจเกดจากการศกษาขอมลในระดบหนวยงานเปนการคดเลอกกลมตวอยางทเปนผบรหารหนวยงานทมบทบาทในสดสวนใหปฏบตการพยาบาลและการบรหาร คดเปน 60 : 40 คอมบทบาทดานการพยาบาลมากกวาดานการบรหาร จงทาใหการตดสนใจตอบขอคาถามมความโนมเอยงไปทางดานผปฏบตการพยาบาลดวย ผวจยจงมขอเสนอแนะในการคดเลอกกลมตวอยางทเปนผบรหารทางการพยาบาลระดบสง 2.2 ควรศกษาพหระดบในกลมตวอยางระดบอดมศกษาทางการพยาบาล เพอสบคนปจจยการมจตสานกสาธารณะในระดบนกศกษา เพอเปนพนฐานในการพฒนาบคลากรทางการพยาบาลรนตอไป 2.3 ควรมการศกษาปจจยอนๆ ทอาจสงผลไปยงสมรรถนะการเปนผนา เนองจากการศกษาโมเดลเชงสาเหตพบวามอทธพลไปยงการมจตสานกสาธารณะของพยาบาล แตเมอวเคราะหพหระดบพบวาคาอทธพลนนไมสามารถสงมายงจตสานกสาธารณะของพยาบาลซงอาจเกดจากปจจยทอนทซอนเรน หรอมอทธพลสงกวาในการศกษาครงน

เอกสารอางอง ทศนา บญทอง. (2543). ปฏรประบบบรการพยาบาลทสอดคลองกบการบรการสขภาพไทยทพงประสงคในอนาคต.

พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ศรยอดการพมพ. กองการพยาบาล กระทรวงสาธารณสข. (2540 ). รางบทบาทหนาทความรบผดชอบของเจาหนาททางการพยาบาลท

ปฏบตงานพยาบาลในโรงพยาบาล. กรงเทพมหานคร : กองการพยาบาล สานกปลดกระทรวงสาธารณสข. กองการพยาบาล. (2544). การประกนคณภาพการพยาบาลในโรงพยาบาล: งานบรการพยาบาลผปวยใน. กรงเทพฯ:

สานกงานปลดกระทรวง กระทรวงสาธารณสข.กระทรวงสาธารณสข. (2539). แผนพฒนาการสาธารณสข ฉบบ ท 8 (2540 -2544). กรงเทพฯ.

พระวนชย ธนวโส (กณหะกาญจนะ). (2548). ลกษณะทางจตสงคมทสงผลตอพฤตกรรมเชงจรยธรรมของนกเรยนในโรงเรยนการกศลของวดในพระพทธศาสนา. วทยานพนธ ปรญญาพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาพระพทธศาสนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.


พระมหาจนทรธรรม อนทรเกด. (2552). ความสมพนธระหวางจตลกษณะ และ สถานการณทางสงคมกบประสทธภาพการทางานของอาสาสมครกภยมลนธรวมกตญญในเขตกรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

ภาสกร ศระพฒนานนท. (2545). ความสมพนธระหวางสมพนธภาพระหวางบคคลกบความสามารถในการปฏบตงานพยาบาลของพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลรามาธบด. วทยานพนธ ศศ.ม.(สงคมศาสตรเพอการพฒนา) สถาบนราชภฏราชนครนทร.

วราพร วนไชยธนวงศ, ประกายแกว ธนสวรรณ และ วรรณภา พพฒนธนวงศ. (2552). การพฒนากระบวนการสรางจตอาสาของนกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม. เชยงใหม.วทยาลยพยาบาลบรม ราชชนน เชยงใหม.

วภาวรรณ บวสรวง. (2550). บทบาทหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐทพงประสงคในทศวรรษหนา (พ.ศ. 2551 - 2560). วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สจจา อาพนพงษ. (2546). การศกษาภาวะผนาของหวหนาพยาบาลทสงผลตอการปฏบตกจกรรมพฒนาคณภาพบรการพยาบาลของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลชมชนภาคเหนอ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

หฤทย อาจปร. (2544). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ภาวะผนา รปแบบการดาเนนชวต และความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง กบการมจตสา นกสาธารณะของนกศกษาพยาบาล.วทยานพนธมหาบณฑต (การพยาบาลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อญวณ ภาชนะ. (2546). ปจจยทมอทธพลตอจตสานกของการใหบรการ: ศกษาเฉพาะวชาชพพยาบาลในโรงพยาบาลรามาธบด. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต จตวทยาอตสาหกรรมและองคการ. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามคาแหง.

Heck, Ronald H. and Thomas, Scott L. (2000). An Introduction to Multilevel Modeling Techniques. London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

Hox, J.J. (1995). Applied Multilevel Analysis. Amsterdam : TT-Publikaties. Hu, L.T., & Bentler, P. M. (1999), Cutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis:

Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structureal Equation Modeling, 6(1), 1-55. Muthén, B.O. (1989). “Latent Variables Modeling in Heterogeneous Populations,” Psychometrika.

54(4), 557 - 585. -----------------. (1994). Multilevel covariance structure analysis .Sociological Methods & Research,

22(3), 376-398. Muthén, L.K., & Muthén, B.O., (2008). Mplus User’s Guide. Los angeles: Muthén and Muthén. Snijders T.B. & Bosker R.J. (1999). Multilevel analysis : An introduction to basic and advance

Multilevel modeling. London: Sage Publications.


การพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนแบบบรณาการ อยางมสวนรวม : กรณศกษาชมชนสขสนตพฒนา

อเทน ทองทพย

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคในการพฒนาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรตนแบบ สาหรบการวางแผน การบรหารจดการ และการบรการเชงพนทในเขตพนทชมชนในประเทศไทย โดยใชพนทชมชนสขสนตพฒนาเปนพนทตวอยาง การพฒนาดงกลาวเปนการจาลองสภาพภมประเทศตามธรรมชาตและสงอานวยความสะดวกพนฐานทสรางขน ใหอยในรปชนขอมลสารสนเทศภมศาสตรดจทลโดยใชเทคโนโลยภมสารสนเทศ การพฒนาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรไดจดทาเปนขนตอนจาก 1) สารวจความตองการของชมชน 2) ทาการออกแบบเชงแนวคดและเชงตรรกะเพอสรางพจนานกรมขอมล 3) แปลความหมายขอมลดาวเทยมรายละเอยดสง 4) สารวจและตรวจสอบขอมลภาคสนาม 5) จดทาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรใหเปนไปตามพจนานกรมขอมล 6) จดทาแผนท 7) ตรวจสอบความถกตองและทดลองเรยกใชงาน และ 8) เผยแพรขอมลสารสนเทศภมศาสตร ฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรดจทลม 17 ชนขอมลเชงพนท 17 ตารางขอมลจรง ไดรบการออกแบบโครงสรางใหเปนฐานขอมลเชงสมพนธ แตละชนขอมลมองคประกอบในรปจดหรอเสนหรอพนทรปปด ทมระบบพกด UTM Zone 47 กากบ ทกองคประกอบเชอมตอกบขอมลเชงอรรถ เพอบงบอกถงคณลกษณะ ไดทาการประชมเพอนาเสนอขอมลสชมชน การตรวจสอบและทดลองใชงานฐานขอมล ผลปรากฏวาสามารถเรยกด ระบ สบคน คนคนและวเคราะหขอมลจากฐานไดอยางมปฏสมพนธกบผใช

คาสาคญ : การพฒนาตนแบบ ฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร บรณาการ

อาจารยประจาสาขาเทคโนโลยภมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนคร email: [email protected]


THE DEVELOPMENT OF THE PROTOTYPE OF GEOGRAPHIC INFORMATION DATABASE FOR COMMUNAL BY INTEGRATION AND COMMUNITY

PARTICIPATION APPROACH: A CASE STUDY OF SOOKSAN PATTANA VILLAGE

Uten Thongtip Abstract The research project aims to develop the prototype of a geographic information database towards villages in Thailand in order to plan, manage and service to communities in Thailand. The Sooksan Pattana Village is selected as a study area. The development is to model the natural topography and built-up infrastructures in the villages to be in forms of digital data layers using geo-informatics technology. The research process consists of 8 steps. The first involves user requirement survey, former data and information collection and examination. The second relates conceptual and logical database designs to achieve data dictionary. The third works on high-resolution remotely sensed data interpretation. The fourth deals with ground check survey. The fifth copes with geographic information database construction following the data dictionary. The sixth is mapping process. The seventh involves in database examination and correction. The last is to publish geographic information data. The relation database constructed consists of 17 spatial data layers, 17 actual data tables. Each data layer represents spatial features in either point or line or polygon with Zone-47 UTM coordination system. Each spatial record is linked to non-spatial data to specify its attributes. Meeting with community readers is arranged in order to check and test the database. It is shown that the development of geographic information database can be effectively interacted with users in terms of search, identification, search, query, and analysis. Keywords : Prototype development, Geographic information database, Integration


บทนา ชมชนสขสนตพฒนา ตงอยในแขวงอนสาวรย เขตบางเขน เปนชมชนทมประชากรอาศยอยางหนาแนน ทงประชากรในทองถนและประชากรแฝงทมาเชาทพกอาศย ซงไมสามารถทราบจานวนทแนนอน ตลอดจนชมชนสขสนตพฒนายงขาดขอมลเชงพนท แสดงลกษณะภมประเทศ เสนทางนาธรรมชาต สภาพการใชประโยชนทดน ถนนทใชสญจรแบบตางๆ แนววางทอประปาและสายไฟฟา ลกษณะการใชประโยชนอาคาร และระบบสาธารณปโภคตางๆ จงทาใหผนาชมชนไมสามารถวางแผนพฒนาพนท หรอจดการดานสาธารณปโภค และแกปญหาความตองการของประชาชนในชมชนไดถกตองตรงประเดน ซงผนาในชมชนมความเขมแขง เนองจากไดรบความรวมมอและไวเนอเชอใจจากชมชน และผประกอบการในพนทเปนอยางด ฉะนนผนาชมชน ผ ประกอบการ และประชาชนใน พน ทจ ง ใ หความสาคญในการศกษาวจยแบบบรณาการอยางมสวนรวม เพอพฒนาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนสขสนตพฒนา ในการแกไขปญหาและวางแผนพฒนาพนทในอนาคต สาหรบเทคโนโลยภมสารสนเทศมความสาคญอยางยงในการพฒนาพนท ประกอบกบรฐบาลมนโยบายในการสงเสรมและสนบสนนการใชขอมลภมสารสนเทศ เพอใหไดขอมลทถกตอง และทนสมยสามารถทจะใชเปนเครองมอสาคญประกอบการตดสนใจไดอยางถกตองและรวดเรว ในการวางแผนพฒนาพนท (สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน), 2552) ซงเทคโนโลยภมสารสนเทศไดถกพฒนาขนเพอใชในการแกไขปญหาการขาดประสทธภาพและความลมเหลวในการวางแผนจดการเชงพนททเคยเกดขนมาแลวอยางไดผล โดยเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร (GIS technology) เปนเทคโนโลยทชวยใหการจาลองสภาพความเปนจรงเชงพนทจากโลกแหงความเปนจรง (real world) ใหเขาไปอยในรปของฐานขอมลเชงพนทในโลกของดจตอล (digital world) ไดในระดบทดพอสาหรบใชในการจดการเชงพนท (Bernhardsen, 2002) การจาลองนมขนตอน รปแบบ โครงสราง ทแนนอนเปนสากล ซงจะเออใหเกดระบบการจดเกบขอมล การแกไข และการทาใหเปนปจจบน ตลอดจนการสบคนและวเคราะห กระทาไดอยางรวดเรว ถกตองแมนยาเทาๆ กบทสามารถ

เรยกมาใชในกจกรรมตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ ซงขอมลทใชเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรจดเกบเปนขอมลในรปของชนขอมล (data layer) แสดงสภาพพนทตามธรรมชาต และสงทมนษยสรางขน ชนขอมลเหลานประกอบดวยขอมลเชงพนท (spatial data) ทมพกดภมศาสตรกากบ และขอมลเชงอรรถ (non-spatial data) ทใหรายละเอยดวาขอมลทมพกดเหลานนมคณลกษณะ (attribute) อะไร ประกอบไปดวยสาระอะไรบาง มการจาแนกแบบใด การตรวจวดแบบใด (ESCAP, 1996; สญญา สราภรมย และชยยทธ ขนทปราบ, 2537) ตวอยางชนขอมลเหลาน ไดแก ลกษณะภมประเทศ ทางนาธรรมชาต สภาพการใชทดน ถนนทใชสญจรแบบตางๆ แนววางทอประปา และสายไฟฟา ลกษณะทอยอาศย สภาพความเปนจรงเหลานจะถกบนทกและขนทะเบยนอยางเปนระบบ (data inventory) โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร ดงนนเทคโนโลยภมสารสนเทศจงเปนเครองมอทสามารถจดการขอมลเชงพนทของชมชนสขสนตพฒนา เพอแกปญหาชมชนทมประชากรอาศยอยางหนาแนน ทงประชากรในทองถนและประชากรแฝงทมาเชาทพกอาศย ทาใหทราบจานวนทแนนนอน และพฒนาขอมลเชงพนทเกบบนทกและขนทะเบยนอยางเปนระบบ แสดงลกษณะภมประเทศ ทางนาธรรมชาต สภาพการใชทดน ถนนทใชสญจรแบบตางๆ แนววางทอประปาและสายไฟฟา ลกษณะการใชประโยชนอาคาร และระบบสาธารณปโภค อกทงพนทชมชนสขสนตพฒนาอยในเขตบรการและตรงกบยทธศาสตรของมหาวทยาลยราชภฏพระนคร ผวจยจงใหความสาคญในการศกษาวจยเพอพฒนาฐานขอมลภมสารสนเทศ ในการรองรบการพฒนา และจดการพนท เพอแกปญหาของชมชน และรองรบยทธศาสตรของมหาวทยาลยในการเพมประสทธภาพการบรหารจดการสงแวดลอม การเสรมสรางความปลอดภย การสงเสรมการสบทอดศลปวฒนธรรม และการเพมศกยภาพการพฒนาองคกรของชมชนในเขตบางเขน


วตถประสงคของการวจย 1. พฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม เพอใชสนบสนนการวางแผน การบรหารจดการ และบรการเชงพนท โดยใชชมชนสขสนตพฒนาเปนพนทตวอยาง 2. เพอประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศในการจดทาแผนทชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม วธดาเนนการวจย การพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม : กรณศกษาชมชนสขสนตพฒนามขนตอนการศกษาวจยดงน 1. รวบรวมขอมลพนฐาน ซงประกอบดวยขอมลเชงพนท ขอมลเชงบรรยาย และขอมลดาวเทยม QuickBird-2 2. ประชมปรกษา และสรางความเขาใจรวมกนระหวางผวจยและคณะทางานของชมชน เพอประเมนชมชนอยางมสวนรวม (Participatory Rural Appraisal: PRA) ใชวธการประชมกลม (Group Discussion) ผใหขอมลหลก (Key Informant) ประกอบดวย 2.1 เจาหนาทสานกงานเขตบางเขนจานวน 4 ทาน ประกอบดวย ผอานวยการเขตบางเขน หวหนาฝายโยธา หวหนาฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ หวหนาฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม 2.2 สมาชกสขาภบาล เขตบางกะป จานวน 1 คน 2.3 ประธานชมชนสขสนตพฒนาและสมาชก จานวน 25 คน 2.4 ประธานชมรมหอพก และสมาชก จานวน 25 คน 2.5 ประธานชมรมแอรโรบค และสมาชก จานวน 15 คน 3. ออกแบบโครงสรางฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร เปนการออกแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรรวมกบคณะทางานของชมชน โดยกรอบการออกแบบทมทงแนวคดและตรรกะ (Conceptual and logical framework) ซงแนะนาโดย ESCAP(1996) และ Sarapirome et al. (2001) 3.1 การออกแบบเชงแนวคด (conceptual design)

3.1.1 ฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรใชประโยชนสาหรบจดทาบญชขอมลเชงพนท (spatial data inventory) ในเขตชมชนและเชอมตอกบขอมลคณลกษณะไดอยางสมบรณ 3.1.2 ผใชหลกเปนผนาชมชนใชสาหรบการตรวจสอบ ตดตามดแล รกษาและใหบ รการ ตลอดจนวางแผนจดสรรงบประมาณคาใชจาย ในการวางแผนพฒนาเชงพนท บคคลทวไปใชเ พอใหรจกสถานทและนาทาง จากแนวคดการออกแบบตามความตองการของผใชชวยในการกาหนดชนขอมลเชงพนท 3.1.3 ขอมลเชงพนทของฐานขอมลทได ควรอยในระดบทมรายละเอยดดพอสาหรบมาตราสวน 1:10,000 หรอใหญก วา ส วน ขอ มลคณลกษณะมรายละเอยดดทสดจากขอมลทรวบรวมไดและจากภาคสนาม 3.1.4 ชนขอมลแตละชนถกกาหนดใหมองคประกอบเชงพนททแยกออกจากกนอยางชดเจนแบงเปนขอมลจด 7 ชนขอมล ขอมลเสน 4 ชนขอมล และขอมลพนทรปปด 6 ชนขอมล 3.1.5 ตารางขอมลจรง (actual data table) ทมหนงองคประกอบเชงพนทตอหนงระเบยนมทงสน 17 ตาราง 3.1.6 ชนขอมลเชงพนททมองคประกอบเปนขอมลจด ขอมลเสน และพนทรปปด จดทาไดจากขอมลภาพจากดาวเทยม QuickBird-2 ขอมลจากหนวยงานและสารวจภาคสนาม 3.1.7 ขอมลทรวบรวม แปลความหมายและสารวจเพอการจดทาฐานขอมลในครงนมความเปนปจจบน 3.2 การออกแบบเชงตรรกะ (logical design) 3.2.1 ฐานขอมลไดรบการออกแบบเปนฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational database) โดยออกแบบใหมความสมพนธกนระหวางองคประกอบของขอมลเชงพนท และระเบยนในตารางขอมลจรง โดยใชคาในสดมภทเปนกญแจหลก (primary key) และกญแจนอก(foreign key) เปนคากากบการเชอมโยง


3.2.2 ในการจดทาชนขอมลเชงพนทจะตองคานงถงความสมพนธระหวางองคประกอบเชงพนท เชน แนวเสาไฟฟาจะตองขนานไปกบถนน จะตองไมมขอมลองคประกอบอนมาอยในพนทางของถนน 3.2.3 เกณฑความคลาดเคลอนยนยอม (tolerance) ทใชในการจดทาขอมลเชงพนทมอยหลายคา (Sarapirome et al., 2001) ในการจดทาขอมลเชงพนทในครงนใชคาโดยปรยายของขอมลดาวเทยมและซอฟทแวรประมวลผลดานภมสารสนเทศ อาทซอฟทแวร ArcGIS สามารถเกบคาพกดตามแนวแกน XY ไดละเอยดถง 0.000008 เมตร 4. แปลความหมายขอมลสารวจระยะไกลจากขอมลดาวเทยม QuickBird-2 ดวยวธการแปลภาพดวยสายตา (visual interpretation) ในการคดแยกขอมล (classify) ใชวธลากบนจอภาพ (head up digitize) โดยใชโปรแกรมสาเรจรปดานระบบสารสนเทศภมศาสตร และพจารณาจากองคประกอบของขอมลดาวเทยมดานความเขมของส ขนาด รปราง เนอภาพ รปแบบ ความสงและเงา พนท ความเกยวพน ลกษณะการสะทอนชวงคลนแมเหลกไฟฟาของวตถ ลกษณะรปรางของวตถทปรากฏในภาพ แตกตางตามมาตราสวนและรายละเอยดภาพ และลกษณะการเปลยนแปลงของวตถตามชวงเวลาทดาวเทยมบนทกขอมลภาพ 5. จดทาแผนทสารวจโดยใชโปรแกรมประมวลผลในระบบภมสารสนเทศ และจดทาแบบสารวจภาคสนาม เพอใชในการสารวจและตรวจสอบภาคสนาม 6. การสารวจและตรวจสอบภาคสนาม โดยใชเครองกาหนดพกดบนพนโลก (GPS) แบบสารวจภาคสนาม และแผนทสารวจ ดวยความรวมมอจากคณะทางานของชมชน 7. จดทาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร โดยคานงถงกรอบการออกแบบท ม ทงแนวคดและตรรกะ ตามมตของคณะทางานของชมชน โดยเชอมตอขอมลทงหมดใหเขามาอยในตาราง .dbf ของ Shapefile 8. จดทาแผนทชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม โดยใชโปรแกรมประมวลผลในระบบภมสารสนเทศ ซงการจดทาแผนทชมชนนน อาศยฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรทจดทาสมบรณแลว 9. ประชมเพอนาเสนอขอมลสชมชน (community meeting) โดยการนาเสนอผลการศกษาทเปนประโยชนตอ

ชมชน หรอทชมชนสนใจ และนาเสนอผลการศกษาการพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชน เพอตรวจสอบความถกตองของขอมลทไดรบ และคนหาขอมลเพมเตมในประเดนทยงไมชดเจน 10. สรปผลการศกษาการพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชน และปรบปรงขอมลทไดจากมตการประชม 11. จดทารายงานการวจยและเสนอผลงานวจยสชมชน เพอใชในการวางแผนพฒนาพนท หรอจดการดานสาธารณปโภค ผลการวจย กา รศ กษ าก า ร พฒนา ตนแบบฐาน ขอ ม ลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม : กรณศกษาชมชนสขสนตพฒนา เพอพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม เพอใชสนบสนนการวางแผน การบรหารจดการ และบรการเชงพนท โดยใชชมชนสขสนตพฒนาเปนพนทตวอยาง และประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศในการจดทาแผนทชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม มผลการศกษาดงน 1. ผลการพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร การพฒนาตนแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม เพอใชสนบสนนการวางแผน การบรหารจดการ และบรการเชงพนท โดยใชชมชนสขสนตพฒนาเปนพนทตวอยาง เพอสรางตนแบบฐานขอมลบนมาตรฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร ประกอบดวยรายละเอยดของโครงสราง นยาม ความสมพนธของขอมล โดยผลจากการศกษาพบวา ฐานขอมลเชงพนทในพนทศกษาประกอบดวย 17 ฐานขอมล ซงเปนการจาลองขอมลจากสภาพพนทจรง เพอจดเกบขอมล รวบรวม และจดการเปนสารสนเทศภมศาสตร โดยกาหนดใหมองคประกอบเชงพนทเปนจด (point) เสน (line) และพนท (polygon) จดเกบในรปแบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรในเชงแนวคดสเชงตรรกะ ประกอบดวย ฐานขอมลแบบจดจานวน 7 ฐานขอมล ฐานขอมลแบบเสนจานวน 4 ฐานขอมล และฐานขอมลแบบพนทจานวน 6 ฐานขอมล แสดงรายละเอยดดงในตาราง ท 1


ตารางท 1 ฐานขอมลเชงพนทในเขตชมชนสขสนตพฒนา 17 ฐานขอมล ฐานขอมล ชนดขอมล

1. Hydrant (หวดบเพลง) point 2. BinPoint (ตาแหนงถงขยะ) point 3. WaterMachine (ตนาดมหยอดเหรยญ) point 4. Washer Machine (เครองซกผาหยอดเหรยญ) point 5. OnlinePhone (ตเตมเงนโทรศพทออนไลน) point 6. Callbox (ตโทรศพท) point 7. ElectroPole (เสาไฟฟา) point 8. Pipe (ทอประปา) line 9. DrainLine (ทอระบายนา) line 10. PowerLine (แนวสายไฟฟา) line 11. BoundaryLine (แนวขอบเขต ชมชน) line 12. Building (อาคาร) polygon 13. Road (ถนน) polygon 14. WaterBody (แหลงนาผวดน) polygon 15. Boundary (พนทขอบเขตชมชน) polygon 16. LandZone (แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดน) polygon 17. LandUse (การใชทดน) polygon

2. ผลการประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศในการจดทาแผนทชมชน การประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศในการจดทาแผนทชมชนแบบบรณาการอยางมสวนรวม โดยการแปลความหมาย ขอ มลส า รวจระยะไกล ( Remote Sensing) จากขอมลดาวเทยม QuickBird-2 ประกอบกบขอมลหนวยงานทเกยวของ การสารวจและตรวจสอบ

ภาคสนาม รวมทงใชโปรแกรมประมวลผลในระบบภมสารสนเทศทาแผนทชมชนโดยอาศยฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรทจดทาสมบรณแลว เพอสรางแผนท 16 แผน ไดแก 2.1 แผนทตาแหนงหวดบเพลง แสดงตาแหนงและรายละเอยดของหวดบเพลงในพนทศกษาจานวน 33 จด ดงรายละเอยดภาพท 1


ภาพท 1 แผนทตาแหนงหวดบเพลง


2.2 แผนทตาแหนงตนาดมหยอดเหรยญ แสดงตาแหนงและรายละเอยดของตนาดมหยอดเหรยญในพนทศกษาจานวน 33 จด ดงรายละเอยดภาพท 2

ภาพท 2 แผนทตาแหนงตนาดมหยอดเหรยญ


2.3 แผนทตาแหนงเครองซกผาหยอดเหรยญแสดงตาแหนงและรายละเอยดของเครองซกผาหยอดเหรยญในพนทศกษาจานวน 16 จด ดงรายละเอยดภาพท 3

ภาพท 3 แผนทตาแหนงเครองซกผาหยอดเหรยญ


2.4 แผนทตาแหนงถงขยะ แสดงตาแหนงและรายละเอยดของถงขยะในพนทศกษาจานวน 144 จด เปนถงขยะเปยก 48 จด ถงขยะแหง 96 จด ดงรายละเอยดภาพท 4

ภาพท 4 แผนทตาแหนงถงขยะ


2.5 แผนทตาแหนงตเตมเงนโทรศพทออนไลน แสดงตาแหนงและรายละเอยดของตเตมเงนโทรศพทออนไลนในพนทศกษาจานวน 4 ต ซงเปนของคายโทรศพททรมฟทงหมด ดงรายละเอยดภาพท 5

ภาพท 5 แผนทตาแหนงตเตมเงนโทรศพทออนไลน


2.6 แผนทตาแหนงตโทรศพท แสดงตาแหนงและรายละเอยดของตโทรศพทในพนทศกษาจานวน 22 ต เปนของคายโทรศพททรมฟจานวน 15 ต และบรษท ทโอท จากด (มหาชน) จานวน 7 ต ดงรายละเอยดภาพท 6

ภาพท 6 แผนทตาแหนงตโทรศพท


2.7 แผนทตาแหนงเสาไฟฟา แสดงตาแหนงและรายละเอยดของเสาไฟฟา จานวน 278 เสา เสาทงหมดมลกษณะเปนเสาคอนกรตเสรมเหลก ดงรายละเอยดภาพท 7

ภาพท 7 แผนทตาแหนงเสาไฟฟา


2.8 แผนทแนวทอประปา แสดงแนวทอประปาและรายละเอยด จานวน 36 เสน ซงแนวทอประปาทงหมดมลกษณะเปน Low Density Polyethylene Pipe ขนาด 10 เซนตเมตร ดงรายละเอยดภาพท 8

ภาพท 8 แผนทแนวทอประปา


2.9 แผนทแนวทอระบายนา แสดงแนวทอระบายนาและรายละเอยด จานวน 39 เสนทาง โดยทกแนวระบายนาลงสคลองบางวว และทกแนวมลกษณะเปนทอระบายนาคอนกรตเสรมเหลก แบงเปนขนาดความกวาง ความลก 1.20 เมตร จานวน 2 เสนทาง ขนาดความกวาง ความลก 1 เมตร จานวน 10 เสนทาง และขนาดความกวาง ความลก 0.80 เมตร จานวน 27 เสนทาง ดงรายละเอยดภาพท 9

ภาพท 9 แผนทแนวทอระบายนา


2.10 แผนทแนวแนวสายไฟฟา แสดงแนวสายไฟฟาและรายละเอยด จานวน 32 แนว แบงเปนสายไฟฟาแรงดนตา สงไฟฟา 240 โวลต จานวน 30 แนว สายไฟฟาแรงดนสง สงไฟฟา 1,000 โวลต จานวน 2 แนว ดงรายละเอยดภาพท 10

ภาพท 10 แผนทแนวสายไฟฟา


2.11 แผนทเสนทางคมนาคม แสดงลกษณะของเสนทางคมนาคม ซงเปนถนนใชไดทกฤด พนถนนแขง กวาง 2 ทางวงขนไป โดยมถนนพหลโยธนเปนถนนสายหลก 1 เสนทาง ถนนซอย 3 เสนทาง ไดแก ซอยพหลโยธน 51 (จารส) ซอยพหลโยทน 53 (อนนตสขสนต 5) และซอยพหลโยธน 55 (อนนตสขสนต 6) และถนนซอยยอย 27 เสนทาง ไดแก ซอยถาวรวลลา 1 ซอยหมบานเฉลมสข ซอย 53/1-53/12 และซอย 55/2-55/14 ดงรายละเอยดภาพท 11

ภาพท 11 แผนทเสนทางคมนาคม


2.12 แผนทอาคาร จากการศกษา พบวา ในพนทมจานวนอาคาร 1,070 อาคาร โดยแบงเปน บานเดยว 452 อาคาร ตกแถว 280 อาคาร แฟลต 96 หอง ทาวนโฮม 58 อาคาร อพารทเมนท 48 อาคาร หอพก 33 อาคาร โรงงานอตสาหกรรม 5 อาคาร มนมารท 5 อาคาร โกดง 5 อาคาร รานอาหาร 4 อาคาร และอาคารทใชประโยชนดานอนๆ 84 อาคาร ดงรายละเอยดภาพท 12

ภาพท 12 แผนทอาคาร


2.13 แผนทขอบเขตชมชน จากการศกษา พบวา พนทศกษามระยะทางรอบขอบเขตชมชนครอบคลมทงหมด 2,609.489 เมตร โดยมขนาดพนทของชมชน 343,703.546 ตารางเมตร ดงรายละเอยดภาพท 13

ภาพท 13 แผนทขอบเขตชมชน


2.14 แผนทแหลงนาผวดน จากการศกษา พบวา พนทศกษามจาการศกษาพบวาแหลงนาผวดนม 2 แหลง ซงเปนลารางสาธารณะทงค ดงรายละเอยดภาพท 14

ภาพท 14 แผนทแหลงนาผวดน


2.15 แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดน แสดงแผนผงกาหนดการใชประโยชนทดน พบวาพนททงหมดเปนทดนประเภททอยอาศยหนาแนนปานกลาง ดงรายละเอยดภาพท 15

ภาพท 15 แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดน


2.16 แผนทการใชทดน แสดงการใชประโยชนทดน และขนาดของพนท จากการศกษาพบวา การใชทดนสวนใหญของพนทศกษาเพอเปนทอยอาศย 116,142.002 ตารางเมตร รองลงมาเปนพนทปาไม 80,610.111 ตารางเมตร ตามดวยทดนเบดเตลด 60,008.332 ตารางเมตร พนทถนน 42,091.486 ตารางเมตร พนทแหลงนา 22,193.426 ตารางเมตร และสถานคมนาคม 18,918.910 ตารางเมตร ดงรายละเอยดภาพท 16

ภาพท 16 แผนทการใชทดน สรปผลการวจย ฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรทพฒนาขนมความถกตองและสามารถตอบสนองความตองการของชมชนไดอยางมประสทธภาพ สามารถเรยกด ระบ สบคน และวเคราะหขอมลจากฐานไดอยางมปฏสมพนธกบผใช โดย

ขอมลสามารถเชอมตอกนไดอยางเปนพลวตร รวมทงสามารถเรยกใชฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรไดอยางสะดวกผานเครอขายอนเตอรเนตบนโปรแกรม ArcGIS Explorer Desktop โปรแกรม Google SketchUp และโปรแกรม Google Earth ทงขอมลเชงพนทและแผนท


ชมชนในรปแบบ 2 มต (2D) และ 3 มต (3D) สาหรบการบรหารจดการเชงพนทหรอจดการดานสาธารณปโภค เพอรองรบความตองการของประชาชนในชมชน และแกปญหาไดถกตองตรงประเดน อกทงยงเออใหสามารถเพมเตมขอมลเขาสฐาน เพอความเปนปจจบนของขอมลและตอบสนองความตองการการใชงานเฉพาะอยางได อภปรายผล ขอจากดในดานความแมนยาเชงตาแหนงของชนขอมลเชงพนททไดจากการวจยนยงคงมอย ทงนเนองจากการปรบแกเชงเรขาคณตของระบบพกดในขอมลดาวเทยม QuickBird-2 ทใชเปนฐาน ไดรบการปรบแกเชงเรขาคณตสาหรบพนทกวางในระดบภมภาค เปนการปรบแกโดยปรยาย (default) จากดาวเทยมโดยตรง ทาใหขอมลสามารถเชอมตอกนไดทงพนท แตหากคานงถงการใชงานเฉพาะททตองการความถกตองในระดบการออกแบบงานวศวกรรมหรอภมสถาปตยกรรมแลว จาเปนตองปรบแกเชงเรขาคณตใหมดวยการใชจดอางองภาคพนดนทเปนทยอมรบแลว เชน หมดระดบอางอง (benchmark) ของกรมแผนททหาร หรอการถายโอนจดอางองมาจากหมด

ดงกล าว โดยใช งานสนามหรอ ว ธ โฟโตแกรมเมต ร นอกจากน ขอมลในปจจบนยงเปนขอมลในรปของ 2 มต (2D) และ 3 มต (3D) ยงไมสามารถเกบขอมลรายละเอยดภายในตวอาคาร ทาใหไมสามารถตอบสนองความตองการการทางานบารงรกษาภายในตวอาคารได ขอเสนอแนะ 1. ควรปรบปรงและแกไขขอจากดในดานความแมนยาเชงตาแหนงของชนขอมลเชงพนท อนเนองมาจากการปรบแกเชงเรขาคณตของระบบพกดในขอมลดาวเทยม QuickBird-2 2. ควรปรบปรงและแกไขฐานขอมลในรป 2 มต (2D) และ 3 มต (3D) ใหสามารถเกบขอมลรายละเอยดภายในตวอาคารและลกษณะภาพเคลอนไหวได 3. สนบสนนใหมการนาฐานขอมลไปใชอยางเปนรปธรรมทงในการปฏบตภารกจภายในชมชนสขสนตพฒนา 4. นาผลการวจยไปใชเปนตนแบบในการพฒนาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรสาหรบชมชนอนๆ 5. พฒนาตอเนองใหเปนระบบฐานขอมลทมฟงกชนตอบสนองการทางานตามภารกจของกลมผใชโดยตรง

เอกสารอางอง สญญา สราภรมย และชยยทธ ขนทปราบ. (2537). GIS สาหรบงานธรณวทยา. วารสารนเวศวทยา. 21(3), 36-47. สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน). (2552). ตาราเทคโนโลยอวกาศและ ภมสารสนเทศศาสตร. กรงเทพฯ : บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จากด (มหาชน). Bernhardsen, T. (2002). Geographic Information Systems: An Introduction. USA : John Wiley & Sons. Inc. ESCAP. (1996). Manual on GIS for Planners and Decision Makers. New York : United Nations. Sarapirome, S., Trachu, C., and Subtavewung, T. (2001). GIS Database for Land-use Planning in The Phuket Island, Thailand. ITIT Symposium on Geoinformation and GIS Application for the Urban Areas of East and Southeast Asia. February 14-15, 2000. CCOP Technical Bulletin Tsukuba, Japan. 30, 45-61.


คาแนะนาสาหรบผเขยน วารสารวจยราชภฏพระนคร สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนวารสารพมพเผยแพรผลงานทางวชาการ

ทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ของมหาวทยาลยราชภฏพระนคร รวมทงสถาบนและหนวยงานอน ๆ ทวประเทศ ซงจดพมพเปนราย 6 เดอน (ปละ 2 ฉบบ; ฉบบท 1 มกราคม-มถนายน และ ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม)

บทความทสงมาเพอพจารณาตพมพในวารสารน ตองมคณคาทางวชาการอยางเดนชด จะตองไมเคยพมพเผยแพรในวารสาร หรอสงพมพอนใดมากอน และไมอยระหวางการพจารณาของวารสารอน ทกบทความทไดรบการตพมพในวารสารน ไดผานการตรวจสอบเชงวชาการ และดานภาษาจากผทรงคณวฒ และไดรบการสงวนสทธตาม พรบ. ลขสทธ พ.ศ.2521

การเตรยมตนฉบบสาหรบบทความวจย รบตพมพผลงานทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ บทความภาษาไทยใชตวอกษร TH Sarabun PSK ขนาด 14 พ.

ตนฉบบตองพมพในกระดาษขาว ขนาด A4 พมพหนาเดยว โดยกาหนดขอบเขตของหนากระดาษ 18.5 x 26 เซนตเมตร เวนขอบซายและขอบขวา 1.91 เซนตเมตร ขอบบนลาง 2.54 และระยะหางบรรทดแบบ 1.5 lines แบงเปน 2 คอลมน ตงแตสวนของบทนาและมระยะหางระหวางคอลมน 0.50 เซนตเมตร

บทความทตพมพในวารสารแบงเปน 4 ประเภท ไดแก 1. บทความทางวชาการ (Article) ประมาณ 5-7 หนา ตอบทความ 2. บทความวจย (Research Article) ประมาณ 6-8 หนา ตอบทความ 3. บทความปรทรรศน (Review Article) ประมาณ 6-8 หนา ตอบทความ 4. บทวจารณหนงสอ (Book Review) ประมาณ 1-2 หนา ตอบทวจารณ

ชอเรอง ควรกะทดรด ไมยาวจนเกนไป ถาบทความเปนภาษาไทย ชอเรองตองมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

ชอผเขยน ชอเตม-นามสกลเตม ของผเขยนครบทกคนทงบทความภาษาไทย และภาษาองกฤษ สาหรบผเขยนหลกตองใสทอยโดยละเอยด หมายเลขโทรศพท / โทรสาร และ E-mail address ทสามารถตดตอได และ ลงเครองหมายดอกจนกากบดวย

บทคดยอ จะปรากฏนาหนาตวเรอง ทงบทคดยอภาษาไทย และภาษาองกฤษ

มความยาวระหวาง 200 ถง 250 คา

คาสาคญ ใหมคาสาคญไมเกน 5 คา ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

รปภาพ ขนหนาใหม ใหม 1 รป ตอ 1 หนา และแยกบนทกเปนไฟลภาพทมนามสกล TIFFs, หรอ JPEGs

ถาเปนภาพถายกรณาสงภาพตนฉบบ เพอคณภาพในการพมพ หมายเลขรปภาพ และกราฟ ใหเปนเลขอารบก คาบรรยายและรายละเอยดตาง ๆ อยดานลางของรปภาพ และกราฟ

ตาราง กรณาขนหนาใหม ใหม 1 ตาราง ตอ 1 หนา หมายเลขตารางใหเปนเลขอารบกคาบรรยายและ

รายละเอยดตาง ๆ อยดานบนของตาราง กตตกรรมประกาศ อาจมหรอไมมกได เพอแสดงความขอบคณแกผทใหความชวยเหลอในการวจยและเตรยมเอกสาร

เอกสารอางอง รายชอเอกสารทใชเปนหลกในการคนควาวจย ทไดตรวจสอบเพอนามาเตรยมรายงานและม

การอางถง ตองจดเรยงลาดบตามตวอกษรนา โดยอางองกลมเอกสารภาษาไทยกอน


การอางเอกสารในเนอเรองของบทความ (In-text Citations)

การสงตนฉบบ สงตนฉบบ 3 ชด และแผนขอมล CD ไปยง

กองบรรณาธการวารสารวจยราชภฏพระนคร สถาบนวจยและพฒนา อาคารเบญจมวฎ ชน 4 มหาวทยาลยราชภฏพระนคร เลขท 9 ถนนแจงวฒนะ แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220 โทรศพท / โทรสาร 0-2521-2288 หรอE-mail: [email protected]


แบบเสนอตนฉบบเพอลงพมพ

ในวารสารวจยราชภฏพระนคร

ชอเรองภาษาไทย: ชอเรองภาษาองกฤษ: ชอ-สกลผแตงหลก: ทอย: เบอรโทรศพท: เบอรโทรสาร: E-mail address: ชอ/สกลผแตงรวม: 1. 2. 3. ระบประเภทของตนฉบบ บทความทางวชาการ (Article) บทความวจย (Research Article) บทความปรทรรศน (Review Article) บทวจารณหนงสอ (Book Review) คายนยนของผแตงทกคน “ขาพเจายนดใหกองบรรณาธการวารสารวจยราชภฏพระนคร มสทธในการสรรหา ผกลนกรองโดยอสระ เพอพจารณาตนฉบบทขาพเจา (และผแตงรวม) สงมา และยนยอมรบผลการพจารณาของผทรงคณวฒ” ลงชอ ลงชอ ลงชอ วนท

Documents

ISSN : 1905-4963 วารสารวิจัยราชภ ัฏพระนครirdp.pnru.ac.th/upload-files/uploadfile/16/df3aceb6a3e81afb019dcfe... · การพัฒนาตัวบ่งชี้สมรรถนะหล