32
Kohhran Beng May, 2014 May, 2014 hian Kohhran Beng copy 11,200 chhut a ni A chhûnga thu awmte Thla Tina Tel thîn @ Krista Taksa - Dr. Remsangpuia 3 @ Kristian Chhungkaw Hlutna - Upa R. Hrangkima 11 @ Zo-sap Missionary te Pakhatin an tl>m leh ta - Rev.Dr.CL.Hminga 15 @ Sande Skul hi a lo ropui hle mai - JV. Nunchunga 18 @ Kohhran leh Zai - Upa C. Hrangdula 21 Editorial - 2 Tunhnai Khawvel - 8 SUNNATE - 28 Upa Lalkaia Upa Lalmuanpuia Jongte Upa Lalrinawma Upa Hmingdailova Chhungkua @ Khawvel hi eng ti anga awm tur nge a nih; tunah leh nakina a awm dan tur enna khawl \ha ber chu Chhungkua hi a ni. -Prof.Garner Murphy @ Chhungkaw \ha din hi khawvela hna pawimawh ber a ni. - Dr.Kenneth Chaffin Kumin Kristian Chhungkaw Ni leh Chhungkaw Hapta hi hmang \angkai ang u aw.

Issue : May 2014

Embed Size (px)

Citation preview

Kohhran Beng May, 2014

May, 2014 hian Kohhran Beng

copy 11,200 chhut a ni

A chhûnga thu awmte

Thla Tina Tel thîn

@ Krista Taksa

- Dr. Remsangpuia 3

@ Kristian Chhungkaw Hlutna - Upa R. Hrangkima 11

@ Zo-sap Missionary te

Pakhatin an tl>m leh ta - Rev.Dr.CL.Hminga 15

@ Sande Skul hi a lo

ropui hle mai

- JV. Nunchunga 18

@ Kohhran leh Zai

- Upa C. Hrangdula 21

Editorial - 2

Tunhnai Khawvel - 8

SUNNATE - 28

Upa Lalkaia

Upa Lalmuanpuia Jongte

Upa Lalrinawma

Upa Hmingdailova

Chhungkua

@

Khawvel hi eng ti

anga awm tur nge a

nih; tunah leh

nakina a awm dan

tur enna khawl \ha

ber chu Chhungkua

hi a ni.-Prof.Garner Murphy

@

Chhungkaw \ha din

hi khawvela hna

pawimawh ber a ni.- Dr.Kenneth Chaffin

Kumin Kristian

Chhungkaw Ni leh

Chhungkaw Hapta

hi hmang \angkai

ang u aw.

Kohhran Beng2

Editorial:

Kristian ChhungkuaEngland ramah khuan kum 1995 leh 2010 inkar kum 15

chhung khan innei zawng zawng hmun 3-a \hena hmun 1 chu

an in\hen leh an tih chu maw le! University of Toronto-a Prof.

Thompson-a leh a hoten mi 6647 an zirchianna a\anga an

hmuh chhuah chu nu leh pa in\hente chu mi dang aiin a l>t

thumin mahni intihhlum duhna rilru an nei hma bik an ti a.

The New York Times chanchinbu chuan kum 18 hnuai lam,

an nu leh pate in\hen hi mahni intihhlum an awlsam bik a ti

tlat bawk. America rama nupa in\hente chanchin kum 10 zet

zirbingtu Wolfinger-a chuan nupa in\hente inkara seiliante hi

nu leh pa kara seiliante aiin a let thumin nupui pasal \hen an

awlsam bik a ti bawk.

Kohhran ngelngheh nan te, khawtlang nun siam \hat nan te,

Naupang kawng dika hruai turtein Mizoram Baptist Kohhran

chuan Chhungkua hi pawimawh hlein kan hria a. Chuvangin

kum 50 chuang (1948 a\angin) Kristian Chhungkaw Ni kan

lo hmang tawh a; chu chu tawk zo lova hriain kum 10 zet

(2003 a\angin) Kristian Chhungkaw Chawlhkar kan hmang

leh tawh a. Kan thlen chin erawh chu tuna kan hmuh leh hriat

ang zawng hi a ni mai.

Kristian chhungkaw Ni te, Chawlhkar te hi tihian langsar takin

kan hmang a. A hmangtu tak tak chhungkua hian kan ruahman

angin kan hmang lo emaw, Kohhran hian ngaiah neih titih

tawhin he mi ni Pathianni te hi kan hmang \angkai tawk lo

em ni aw, tih a ngaihtuah theih rum rum mai. Kuminah pawh

inkaihhruaina fel tak siamin thuzir turte pawh kan buatsaih

leh a. Hei hi urhsun taka hmang chung leh kan chhungkua

leh Kohhranah \heuh a \angkai leh awmze nei thei ang ber

tura kan hman hi chu a va pawimawh em ve aw!

May 2014 3

Krista Taksa- Dr. Remsangpuia

Tun achinah hian tu mahin mi tibuai tawh suh se; ka taksaah

hian Isua chhinchhiahnate ka pu si a. (Galatia 6:17)

Thuthlung Thar hun laia Greek \awnga stigmata an tih chu ramsaemaw, sal emaw, a neituin ama ta a nihzia lantirna tura thir sa emaw,thil zum hriam tak emaw hmanga a taksaa chhinchhiahna (brand/

sign) ser a nemkai sawina a ni a. Galatia kohhrante hnenah TirhkohPaula chuan a tuarna hrang hrang- lunga den te, vuak te, damlohna teleh kawng hrang hranga Krista avanga a tuarna serte chu Isua Kristata a nihzia chhinchhiahna stigmata a ni tiin a sawi a ni.

Roman Catholic kohhranchuan he stigmata hi a hring ahranin mihring taksaah a langchhuak a, Paula pawh khan Isuaangin a kut, ke leh n^kah ser nunga nei a ni an ti a. Francis Assissi

pawh khan hetiang ang serstigmata hi a taksaah a nei an tibawk a. Mahse, Pathian thuin asawi tum an \helh niin a lang.

Krista taksa Kohhranchungchang hi ka ngaihtuah ve fothin a. Kohhran tih chu ekklesia,Israel mipui pungkhawm ho tihnaa ni tih i hre fo tawh ang a. ThuthlungTharah kohhran chu Abrahamarinna \awmpuina avanga thutiamroluahtu, Thuthlung Thar Israel,Isua Krista thisena lei tawh mipuipungkhawm ho sawina a ni.

Sap \awng Bible an lehlindawnin Grik \awnga ‘ekklesia’tih chu Presbyterian hovin‘assembly’ tia lehlin an duh a.Mahse, Anglican kohhran ho an\ang khawng tlat a, chumi avangchuan ‘church’ tiin an letling taa ni an ti a. Sap \awnga churchtih chu Grik ‘kurios’ (lalpa) tiha\anga lo kal, kuriake oikia

‘Lalpa in’ tihna, building sawinaa ni a. Bible-a kan hmuhkohhran sawina ekklesia tiherawh chuan ‘sunagoge’ tih apawl viau a, a awmzia chu Israelmipui pungkhawm ho tihnabawk a ni. Mizo kohhranah hianSap kohhran chh<l chhuak kannihna a lang nasa hle a. Mipuitam tak chuan Kohhran, Krista

Kohhran Beng4

taksa tih hi Biak in tihna anghialah kan ngai ta a. ‘Pathianhmun thianghlim’ kan tih pawhhian kan taksa leh thinlung,Pathian in leh ch>nna, hmunthianghlim a nihna aiin hmun bikemaw, Biak in emaw, pulpitemaw, kan kawh tir bik ta tlatthin a ni.

Paula chuan, “Chutichuan

nangni ho hi Krista taksa chu

in ni a, a p>ngte in ni \heuh

bawk a,” tiin a sawi a (1 Korinth12:27). Chu Krista taksa chuanthil nung lo Biak in (building)emaw, hmun emaw, tlangemaw, pulpit emaw, a kawk lova. Krista ringtu inpawlkhawmho, Pathianin khawvel ata a kohchhuah, Thuthlung Thar Israelmipui pungkhawm, keiniho himin kawk a ni.

Kan furlough laiinAdelaide khawpui min fankualpuitu pastor chuan Biak inhlui tak tak min kawh hmuh a.Chu’ng Biak in hlui \henkhattechu tunah chuan a \hen zuzawrhna leh intawll>nna hmunahte an hmang tawh a, a \hen chumuslim leh buddhist hote’n anpathian biakna turin an leichhawng bawk a. Kum za vel

kal taa Biak in hlung tak te khachhan hrang hrang avangin tunahchuan a lo ram zo ta. He thil hiEurope ram hrang hrangah pawhnasa takin a thleng mek bawk ani tih kan hria. Kawng tamtakah hei hian Kristiannatlakhniamna leh hnungtawlhna akawh mek laiin a \henah chuana ni vek bik chuang lo.

Biak in building tam tak chua ruak ang a, a ram ngei bawkang. Pathian biaa inkhawm thin,mipui pungkhawm hote an p>mdarh a, an thi \hen bawk a, thilnung lo building chu a ram maia ni. Krista taksa, thil nung, athisena lei mipui pungkhawm hoerawh chu a chhe ve thei lo.Kohhranin kan buaipui tur lehkan hna \ul ber chu \hang lo lathar leh z>l tur ten Biak in ropuian neihna tur lam aiin anthinlungah Pathian ram a lo thlena, anmahniah Pathian a ch>ntheihna tura thlarauva an piannatura \an kan lak chu a ni.

He hringnun hi Saphopasal\ha nun mawi chivalry

emaw, kan chhuan >m >mZonunmawi, tlawmngaihnahmanga siam \hat mai theih a nilova, a pumpuia thinlung thar

May 2014 5

hlaka thlak a ngai zawk a ni.Khawtlang, ram leh hnam siam\hatnaah pawh kohhranmawhphurhna leh rawngbawlnachu thlarau lam thil a nih avangindan, thupek leh khap beh lampanga \an laa duh tawk ngawtlovin mihring nun man turaPathian ring chunga thawhmawlh mawlh hi hnapui beraneih tur a ni.

Kohhran chu Krista taksaa nih angin lu pakhat chauh a neia, chu chu amah Krista ngei chua ni. A chhunga awm zawngzawngte hi man to tak pe a a lei,a chhiahhlawh, ama rawngbawl-tute kan ni. Chhiahhlawh zingahlo intih thuneih leh lo intih lal viauhi a Pathian thu lo va, thuneihnaleh hotu nih duha khelh phei chua tiha tih hauh loh tur a ni.Kohhran hian khawvel sawrkara entawn tur a ni lo va;inentawnna a thleng a nih pawhinkhawvelin kohhran atangin tihdan \ha a entawnin a zir chhuakzawk tur a ni ang. Khawi lai ramleh culture-a Vai Lalpa chanchang ang deuha kohhranchhung thlenga intih lal duhnaBabudom te hi kohhranah kanlo seng l<t palh hlauh ang e.

A nih leh eng tin ngekhawvel mite’n Krista taksa chuan hriat theih ang? Michael

Card-a chuan heti hian a ziak a:“Isua ph<ma a awm a, a

thawhleh hnu khan a taksaah

danglamna mak tak mai a

thleng a. A hma ni hnih thum

vel lek kal taa amah hnai taka

zui rengtu te pawh khan tu nge

a nih an hre thei tlat lo. Mari

chuan Isua a hmuhin huan

enkawltu emaw a ti tlat a, tu

nge a nih a hre thei lo. Isua’n

‘Mari’ tia a koh a\angin, a aw-

ah tu nge a nih a hre thei

chauh a ni.”

Thoma leh Isua intawhna(Johana 20:24-29) atang hian zirtur tam tak kan hmu thei awm e.Tholeh Isua Krista taksaahchuan a kut, ke leh a n^ka anvihna ser chu a awm ngei a,chu’ng a ser a\ang te chuan anihna chu a chiang a, hai rual ani lo. Krista taksaah chuan ser aawm a ni. Thupuan bua kanhmuh angin Johana chulehkhabu zial hawng theitu tu mahan awm loh avângin a \ap a.Upa pakhat, Vân mipui zînga abula ding chuan, “|ap suh, Judahnam Sakeibaknei chu en teh,”a ti a. Johana chu Sakeibaknei

Kohhran Beng6

hmuh tumin a han dâk chhuaka, mahse Berâm No a hmu tatlat mai. Chu Berâm No chuJohana chuan tu nge a nih a hriaa, a ser a\angte chuan a hrechiang a ni.

China ramah Kristianna apung chak >m >m tih i hre thina. Hong kong ChanchinbuSouth China Morning Post

chuan “Communist partymember maktaduai 70-80 velan awm laiin Kristian maktaduai127 an awm, Communist Partymember aiin an tam zawk” tiin aziak a. Kum 2012 June thlachhuak Time magazine chuanChina-a Kristian awm zat anziak chu maktaduai 130 a ni.China rama Bible chhutu Amity

Printing Press chuan China-ahBible an indaih theih loh thu ansawi. Eng pawh ni se, Chinarama Kristian tam zawk te hisawrkara ‘Kristian’ tia inziak l<tan nih l>m loh avangin a zat chiahhi hriat theih a ni lo.Amaherawhchu, hmuh theih lehphat rual lohvin Kristian an pungnasa a, an tam hle a ni.

Kawng tam takah chuanhetiang taka China rama Kristianan pun chakna chhan hi n>k-

ch>pna leh tihduhdahna leh enhrana an awm vang a ni a. Atlangpuia chhutin China ramaKristianna chu a tak bik a, ahming maia Kristian nih chuawmzia a awm lo, a chhan chuChina rama Kristian nih chu aman p>k tur a s^ng a ni. A manp>k tur chhut hmasa lovin tu mahan Kristian mai mai lo. Chinaramah Kristiante tana zal>nnaawm tura kan \awng\ai fo lai hiankan dil hi kan ngaihtuah ngun angai khawpin ka hria.

Isua chuan amah zuiaengkim kan kalsannaah hianengkim a l>t zaa p>k l>t leh mintiam a. Chu lawmman min tiamzingah hmaih theih hauh loh,pawimawh tak mai chu‘tihduhdahna te nen’ tih lai hi ani. Hitler-a hun laia Pathianrawngbawltu huaisen tak mai,German kohhran hruaitu pakhatchu Dietrich Bonhoeffer a nia. “Krista’n mi a koh hian, ahnenah lo kal a, thi ve turin a koa ni,” a ti hmiah mai. Amahpawhin a thih phah reng a.“German ram chhiat lai bera katl^nsan chuan, a din chhuah lehhunah eng mah chanvo ka nei lovang,” a ti a, a sahimna zawnga

May 2014 7

a rinna avanga tl^n chhe lovinGermany-ah a kir leh ngat a ni.Krista zuinaah hian a man p>ktur a awm a, nawmsakna ngawtni lovin tuarna a awm a ni.

Tunlai kan inzirtirna tam takhi fimkhur taka enchian tur a awmnualin a lang. Rinna thlai chi kantih ang chi leh financial

campaign angah te pawh hiankan p>k tam avanga Pathian hnena\anga thilp>k tam z^wk dawngtur angin kan inzirtir fo mai a.Bible Society campaign-na lamahpawh motor leh in leh lo te an lifemember tir chuan malsawmnatam tak dawng turin an inzirtir fomai. Pathian hi kan Vai pathianbiak deuh roh ni te hian a lang a,a hnen a\anga malsawmna dawngturin kan thiam tawkin kan puja

chu a ni ta ber lo’m ni? Zu zuarpakhat pawhin “Zing \awng\aiinkhawm ka kal \hat chuan zu kahralh \ha thei a, ka zu pawh minman sak ngai lo,” a ti ve tlat!Mahse Pathian hian kan p>k angz>l hian min r<l lo tih kan hria.Mana lei theih loh thil thl̂ wn p>kchhiar s>n loh kan dawng si a.Mahni ins>ngso leh ch^n pawhhuama kan p>kna hi Pathianin aduh z^wk chu a ni.

Tunlai hunah chuan mi tamtakin Isua hi tu nge a nih an hrefuh thei tlat lo. Malsawmna,l̂ wmna leh hlimna, hausak thutnaleh dam chh<ng nawmsakna tean hmu a, “E, heta hi Isua,” an tia, a malsawmnaah chuan anthinlung zawng zawng an nghata. Amah avanga ch^nna lehtuarna te chu, ‘hei chu a mawi lo>m mai, Isua a ni thei lo vang,’an ti tlat a ni. Mizote Kristiannahian tuar leh ch^n aiin nawmsaknamin pe nasa lutuk ta a ni lo’m ni?Rinna avanga tuar aiin rinnaavanga chawimawina dawng lehchawimawina beisei tlat kan lo nizo ta.

Kristian ziaktu CS Lewis-achuan, “I hringnun awlsamna

leh nawmna siam theitu

sakhuana i zawng a nih chuan

Kristianna hi chu ka awh pui

lo tawp mai che,” a ti. Keinikohhran Krista taksa inti hotehian eng chhinchhiahna nge kanput ve le? Krista taksa chu Kristathu a zawm avanga a ch^nna leha tuarna serah a hriat tur a ni.

(A ziaktu: Dr.Remsangpuia hi

China rama kan missionary,

thuziak ei tling rawn thawh leh

zoh \hin a ni a, kan lawm hle)

Kohhran Beng8

TUN HNAI KHAWVEL

Mission Platinum

Jubilee lawm

Mizoram Baptist Kohhranchuan mi dangte’n Pathian ramchanchin an hriat theih nanaMission rawngbawlna an neih\an a\anga kum 75-na MissionPlatinum Jubilee (1939-2014)chu March thla chawhnu lamkhan BCM Hqrs. leh khawpuidang pathumah a hu-hoalawmna programme siamin anhmang. Mission Platinum Jubileelawman pui ber, MainCelebration hi March 20-23,2014 chhungin Serkawn bialinSerkawnah an thleng a. BCMMissionary-te an tel kim deuhvek bakah field \henkhat a\anginkan thawhna hnam ring tharteeng emaw zat an lo tel thei bawk.

He kan Jubilee min hman-pui hian BWA a\angin Fausta

Vasconcelos, BMS a\anginRev.Jeff Taylor, Global

Interaction Australia a\anginMinistries Director lehWycliff Bible Translation

a\angin Dehee Lee te an lo telthei a, a lawmawm hle.Serkawna Main Celebration

chhunzawmin March 28-30,2014 ah Aizawl, Hnahthial lehLawngtlaiah te Platinum Jubileelawmna hi chhunzawm a ni a.Heng khawpui pathumah hiankan missionary te insem darhinprogramme zangkhai leh hlim-awm tak an hmang hlawm a.Aizawlah chuan Vana Pa Hallleh AR Ground-ah programmean hmang a, Hnahthial lehLawngtlaiah chuan Bazar Biakinah ve ve hun an hmang thung.

Zobawkah Pastor Bial

Pahnih awm ta

Mizoram Baptist KohhranPastor bial 77-na atan ZobawkSouth Pastor bial chu April 12,2014 (Inrinni) khan Zobawk biala\anga indangin hawn a ni ta.Pastor bial thar hawnnainkhawm hi Ebenezer Biak inahneih a ni a, General Secretary,Rev.H.Lianngaia leh AGS i/cMission, Rev.Dr.K. Lalrin-thangaten hawnna hi an neihpuia. Bialtu Pastor atan Rev.A.Zohranga awm nghalin PastorQuarters sak hma chu BialtuPastor hi Horeb Kohhranah a

May 2014 9

lawi ang a, Pastor Quarters sakzawhah Ebenezer-ah a lawi ang.Zobawk South Bial chhungahhian Kohhran panga- Ebenezer,Hlumte, Horeb, Sairep lehVenglai te an awm a, member1802 an awm a. Tuna bialtupastor awmna sa Zobawk bialni \hin chu Zobawk North ti avuah nghalin Kohhran panga thoawmin member 1489 an awm.

Kohhran thar 3 leh

Fellowship 1 ding thar

Tun hnai thla khat chhung lekinMizoram hmun hrang hrangahMizoram Baptist Kohhran ading thar nual a. Kan hriat theihchinah Champhai Pastor bialhuam chhung Lianpui khuaahMarch 30, 2014 khan member30 velin bul an \an a. AizawlLuangmual Bial chhung Govt.

Complex vengah April 6, 2014khan Mizoram Baptist Kohhrana ding thar a; member 40 chuangan ni a. Rei loteah mi dang pawhlawm luh beisei an ni. April 25,2014 (Zirtawpni) khan KolsaibKohhran a\angin Diakkawn

Kohhran an indang thar a.Member 200 chuang awminKohhran thar hawnna leh Biakin thar an hawng kawp a. Tin,

he mi hma, April 13, 2014 khanPaithar Pastor bial huam chhungLower Saikah khuaahMizoram Baptist KohhranFellowship a ding thar bawk.

Pu H. Lalsangliana a

Pension ve ta

BCM Headquarters Office-aPeon hna vuantu, Pu H.Lalsangliana chu April 1, 2014a\ang khan pension-in a chhuakve ta. Amah thlahna hi athawhpuiten Sap Upa leh PuBuanga Hall-ah an nei. PuSangtea hi kum 32 lai a thawka, tunah hian a nupui leh fate 5nen in leh lo neiin RamzotlangKohhranah an awm.

BHSS in Bus thar

an nei ta

Baptist Higher SecondarySchool (BHSS) chuan hun reitak a\anga nghakhlel taka an lothlir School Bus thar an nei ta.BHSS Bus thar hi Guwahatia\angin Rs. 15,00,000+ in lei ani a, seat 36 a awm. Hqrs. Officechuan April 14 khan Bus tharhlanna hi neiin April 15 a\angkhan BHSS kutah hlan fel nghala ni a. May thla tir lam a\anginservice tir nghal beisei a ni.

Kohhran Beng10

Mizoram Baptist

Federation General

Conference

Mizoram Baptist Federation(MBF) chuan a vawi khatna atanLunglei Chanmari Biak inahApril 25-27, 2014 khanGeneral Conference an nei a,thupui atan ‘Inpumkhatna’anthlang.Mizoram chhunga BaptistPrinciple kengtu Kohhranhote hikum 2 kal ta a\ang khaninhlawmkhawmin MizoramBaptist Federation (MBF)hming chawiin an ding a. Tunahhian MBF-ah hian Kohhranpawl 5 an tel a. Chungte chu:1. Baptist Church of Mizoram, Lunglei2. Lairam Isua Krista Baptist Kohhran (LIKBK), Lunglei3. Zomi Baptist Church (ZBC), Champhai4. Evangelical Baptist Conven- tion (EBC), Mimbung5. Congregational Church of India, Maraland (CCIM), Serkawr.

Tuna MBF hruaitute chu:Chairman : Rev.H. Lianngaia (BCM)Chairman Elect: Rev.Dr.Ral- tawnga (BCM)

Secretary: Rev.Dr.LH. Lalpek- hlua (LIKBK)Asst. Secy:Rev.AZ.Beirakhaw

(CCIM)Treasurer : Rev.TC. Lalsang- hmuna (LIKBK)Fin.Secy.:Upa L. Laizika (EBC)

Thusawitute leh Kohhran hranghrang aiawhte bakah hengzaipawlte hi an tel thei: ZBCChoir, IKK Choir, CCIMChoir, LIKBK AssemblyChoir, BCM Zotlang bialZaipawl, LIKBK Chanmari bialzaipawl, BCM Choir Hqrs.,Aizawl leh Lawngtlai Areabakah Serkawn leh ChanmariKohhran zaipawl te.

Missionary 5 Furlough

Kan Missionary-te zingahPlatinum Jubilee chhunzawmaApril-May thla chhunga Fur-lough programme hmang 5 anawm a; chungte chu: Pu R.

Tuikhurliana, (Tuichawng)Pu L.Vanlalzuia (Bengalfield-Area Supervisor)Pi J. Laldampuii (AP West-Ziro) Pu HL.Liantluanga

(AP West-Demaji) Pu C.

Vanlalsawma (Tripura-Headmaster, St. James H/S)

May 2014 11

(May 18, 2014 hi Kristian Chhungkaw Ni a ni a; chumi

chhunzawm chuan Kristian Chhungkaw Hapta hman a ni

dawn bawk. He thuziak hi kan programme nen a va indawn

\ha em! Hmang \angkai ang u aw)

Kristian Chhungkaw HLUTNA- Upa R. Hrangkima

Khawvela pawlho ding hmasa ber chu chhungkua hi a ni a,Eden huana din daih tawh kha a ni. Pathian hian mimal siam teuhhi a tum a ni lo va, chhungkaw hmanga mimal awmze nei siam atum zawk niin a lang. Kan Bible pawhin Pathian chuan mi maltechu chhungkaw zingah a tel tir zel thin tiin min hrilh. (Sam 68:6)Pathianin mi mal tinte hi chhungkuaa tel ngei tura min tih avanghian chhungkaw pawn lama cheng turin tu mah a siam lo va,chhungkuaa cheng turin mi malte hi min siam zawk a ni.

Chawngkaw pawimawhna:

Mihringte hi ramsa anghian chhungkaw bik nei lovinawm ta ila eng tin nge kan awmang? Chhungkua inhmangaihnaa awm dawn loh avangin kaninthat r>m thuai ang. Kandamlohin enkawltu bik kan neidawn lo a, kan hrisel lohchangin chaw kan zawng peihlo anga, min zawn sak tu kannei dawn si lo a, tun ai hian alet enge maw zatin kan thi tamang, min hringtu nu bik chu neivek mah ila, pa bik kan neidawn lo. Min hringtu nu ngeipawhin min ngaihsak bik theilo anga, mahni a ding

khawchhuak thei lo te chu kanvanduai ngawt ang. Chhungkuahi khawvel in awp dan a feltheih na turin Pathian in min lodin sak a ni. Ramsa te chu annu ten an hring, rei lo teah ankal san a, an mahni in an intungnung thei mai a, mihring teerawh chu chutiang in Pathianin min siam ve lo, mahni a kanmal tlat theih hmain kanchhungkaw rinchhan in kumeng emaw zat awm phawtangai a, chumi chhung chuankan puitlin hun a kan mizia turkan chher khawl a. Chhungkuachu kan school hmasa ber atanPathianin min buatsaih sak a ni.

Kohhran Beng12

Chhungkuain khawtlang a

nghawng dan:

Rinna leh thiltih a in zawmang hian chhungkaw nun lehkhawtlang nun hi a in zawm a,chhungkaw nun chu khawtlang aha in lar chhuak a, mahni chhungkuatheuh a kan khawl khawm chukhawtlang ah kan chhungkhawmta a ni. Khawtlang nun a tawp hlechuan a hma in kan chhungkawnun a tawp hmasa tawh tih na a nia, chhungkaw tha kan din hmasakloh chuan khawtlang tha kan dinthei lo ang. Kenneth Chaffina

chuan ‘Khawtlang sualna kan

tih hi chhungkua ah zung a kai

tlat a ni tih hre lo a siam that

kan tum chuan kan hlawh-

chham ang’ tih a sawi. He thuhian khawtlang tan achhungkaw pawimawh na chua sawi chiang hle.

Thuthlung hlui ah pawhmisual bik an chhui reng reng inchungkaw tin ah an dap a,Chhungkua atangin an chhuichhuak nalh nalh thin a ni.Chuvangin khawtlang sualna kantih hi a mal din lo a, chhungkawsualna chu khawtlang ah a rawnin lar chhuak a ni zawk. Tunlai acorruption kan tih pawh hi

chhungkua bawk a ni. Engsawrkar ah mah hian hlemhlet hiphal a ni lo a, amaherawhchueng vangin nge eiruk te, hleprukte, kan sawi uar viau si? A chhanchu eng dang a ni lo a,chhungkua in zirtirna tha loatangin sawrkar hnathawk tekan lo awm ta a chungte chuansawrkar ah an chhungkaw zia anrawn pho lang ta a ni. Zirtir theihkan nih chhung zawng inchhungkua ah kan inkhung a,chumi chhung a chawmna thakan dawn loh chuan chhungkawpawn lamah kan insiam tha theitawh lo a ni.

Khawvela

chhungkaw hlutna:

Mizo te hi huau huau ngainahnam kan ni a, chhungkaw pawnlamah inhnangfakna tur kanzawng a, mahni chhungkuaah hlimtum lo in pawn lamah hlimna kanzawng a, kan ri luai luai a, mahniinchhung chu hotel ang chauhvinchaw ei nan leh mut nan kanhmang. Nupa ngei pawh tul lemlo ah kan in len san daih a, mahnichhungkuaa tawng duh lem lo taktak te pawh hi mahni chhungkawpawn lamah chuan kan tawngduh phian zel a. Tunlai phei chuan

May 2014 13

kan thalai te chuan chhungkua hian luahlum lo hle. Kan sittingroom-ah thutthleng dup nuam hlemah se chutah chuan an thu ngailo a, chuta thut ai chuan hmeitheizu zuar thutthleng ruh tak a nilenga thut pawh an peih daih zawk ani. Mi pakhat Howard Paine-achu a chhungkua chhuahsan inFrench ram Paris khawpui ah aawm a, tlai khat chu verandaatangin Paris khawpui mipui phumur mur chu a thlir a, nakin deuhah chuan an bo zo ta vek mai a,khawnge an awm tak tiin angaituah a. Anmahni in lamah anhaw fel ta dial a ni tih a hre ta a,chuta tang chuan chhungkawpawimawh zia hi a hre chhuak tauai uai mai a, New York khawdai fem Long Island a an in tereuh te kum kua(9) lai a lochhuahsan tawh hlutzia chu a hrechhuak ta a, Paine-a hian hlimnazawng in chhungkua a chhuahsana. Hlimna tak tak hmu turinchhungkua a kir leh a pawimawhzia a hria a, rilru inngaitlawm takindawl zawr a zawrin, ka tlan bosan leh tawh ngai lo ang, tiin mittuinen an in lamah a kir leh ta a ni.

Bible a fapa tlan bo pawhkha hlimna zawngin a

chhungkua a chhuahsan a atawp ah chuan vawkchaw belbulah a va in hmuchhuak tahlawl mai a, lungchhir mittui nenan in lamah a haw leh a,chhungpui fa nih pawh phu loin tiin chhiahhlawh pakhat anga awm pawh a duh hial a a paerawh chuan a fapa ah pawhpuan tha ber, zungbun tha ber,pheikhawk tha ber, dawng tlakah a lo lawm lut a. He fapa tlanbo hian chhungkaw hlutzia chua hre chiang hle tawh ang.

Chhungkua chu

nakin atan a ni:

Chhungkua chu van mi tenun chan zir nan Pathianin min dinsak a ni tih hi kan ngaituah ngaiemaw. Tuna kan chhungkua hihman a kan chhungkua kha a nitawh lo a, tuna kan chhungkuapawh hi awm hlen tur kan ni lova,chhungkaw thar in ka in leh lo hian la rawn luah zel ang. Kanchhungkua hi kan awm ve a ni tihpawh hre lo te khan kanchhungkua ah te hian neitu chanan la rawn chang ang a,chhungpuinu an la ni ang.Chuvangin leia chhungkua hi chua hlim thla mai a ni a, hlaphuahtuin‘Khawvelah hian hlun tur reng an

Kohhran Beng14

awm lo’ tih hla a phuah angin, tuchhungkua mah hi awm hlen turkan awm lo.

Ka sawi duh tak chu hei hia ni, hmanlai atanga chhungkawral tawh zawng zawng kha intawhkhawmna tur kan nei a, chuchu van ram emaw hrem hmunemaw a ni, chutah chuanchhungkua chu kan awm hlen veve tawh ang, kan pi leh pu kanhmuh phak loh te nen chutahchuan chatuan in kan awm tlangtawh ang a, tu chhungkua mahhi kan inthen tawh lo ang, chu tia nih chuan khawvel achhungkaw din chhan leh a tumber chu lungduh zawng zawngchatuan hmunah kim leh ni aawm a ngem? tih zawhna hi a ni,chu chu sawiin Paula hian ‘kanawmna leia in hi \hiat mah se lavanah in kut a sak loh chatuan aawm tur Pathian hnen ata innghet chu ka nei’ tiin min hrilh a.(II Korinth 5:1) Chutah chuankim tak a kan chhungkua hi kanlawi theihna turin leia chhungkuate hi kan inbuatsaih apawimawh a ni.

Kum rei lo te chhungachhungkaw hausa nih a, thihhuna chatuana chhungkawrethei, Bible a mi hausa pa pawhkhan hremhmun atangin van a auva, a unau la dam te chuChanchin |ha va hrilh turin angen a. Van lamin a dilna chu anhnawl a, leia tirhkohte lehzawlneite thuawih lo tute chu anvanduai dawn a ni tih an hrilh a.He mi hausa pa ang hian kan thihdawnah emaw, hremhmunahemaw chhungkua hi kan veikhawtlai ang tih i hlau vang u.Kan nat te pawhin sum tam taks>ng in phai lam damdawi in kanpan nal nal a, chutiang taka kaninhmangaih a nih chuan chatuannatna tuar lo turin kan in duhsakdawn lawm ni? Hremhmuna kanluh laklawh tawh chuan phai lampan tur a awm tawh lo va,chuatuanin kan cancer tawhdawn a ni.

(A ziaktu: Upa R. Hrangkima

hi Aizawl Electric veng

Kohhran upa, thuziak

hmanga kohhranho min

chawmtu \angkai a ni)

Kohhran Beng hi \ha i tih chuan mi dangte hriattir

ve la; \ha i tih loh chuan keimahni min hrilh ta che.

May 2014 15

Zo-Sap Missionary

PAKHATIN AN TLEM LEH TA!

- Rev. Dr.CL.Hminga

Kan hriat reng leh kan \awng\aisak \hin, kan Zosap la dampathum kan tihte zinga pakhat Kathleen Cox (Pi Sangi) chuanropuina ramah min hawnsan ve ta. Pahnih chuan min la dampui a,min hawn zawhsan hun chuan khua an tihar dawn mang e.

Pi Sangi thih thu hi kan hrelawk lova, ka tunu Dr. Manintelephone-a min hrilh hnuin E-

mail-in hetiang hian min rawnhrilh a ni. “Pi Sangi chu5.8.2013 khan Pu Zauva te nenkan va kan a, (hei hi TV-a anrawn tihlan kha a ni)20.12.2013 khan Lalrinawmanen kan va tlawh leh a, krismascard leh chocolate box kan pea, a damlo mu kha a rawn \hu a,a photo lak chu kha mi zan khana duh lo va, a tuk kha a thih ni alo ni ta mai a ni. Kum 90 leh thlahnih, Lalpan a duhsak zat a lodam a, nat chhiat lutuk a nei lo.A lawina kohhran member-a athiannu,a aia naupang daih zawkkhan chawlhkar hnih danah a eich^k z^wng leh a mamawh dangleipui turin super market-ah ahruai thin a, super market athawkten ‘i mamawh leh i duh

zawngte chu super market hitelephone-in rawn hrilh mai la, iawmnaah kan rawn pe mai angche a, a man pawh i bank

account atangin kan la mai anga, a \ha ang’ an tih pawhin, ‘a,han inchei ve a, ka \hiannu nenarawn shopping a, mahni duhthlanngei han lei ve hi ka thlang zawke, ka thiannu pawhin Lalparawngbawl nan tia min hruaichhuak ve thin hi a enjoy ve thobawk nen, tiin a chhang a ni. Aawmna lamah pawh 8Am-8Pma tul apiang tihsaktu, enkawltu anei bawk a. Vana amah latu

Lalpa chauh in mi tam tak a

siam lo tih kan hre bawk. Leiaa zan hman hnuhnun berah keileh ka vah Lalrinawman kan vahmu thei pawh hi kan lawm hlea ni,” tiin.

Dr. Mani hi a vuinainkhawmah pawh a va tel a,

Kohhran Beng16

(Mat. 25:1-13)

Mizorama a awm lai A hun hnuhnung lam

inkhawm programme te pawhmin rawn thawn a. Kumin BCMAssembly thlen kim ni khan PiSangi vah nuin a thih thu minhrilhna lehkha a lo thleng a,hetiang hian a rawn ziak, ‘in lahriat loh takah Kathleen Cox (PiSangi) chu krismas hma lawk, a

kum 90 birthday a hman hnu thlahnihah thlamuang takin a thi ta’tih ziakin ka rawn hrilh che a ni.January 13, 2014 Thawhtannikhan New Southgate creama-torium ah chhungkhat leh\henrualte nen amah vuinainkhawm neih a ni. Order ofservice ka rawn thawn tel a. Hlasak hnuhnun zawk hi amah PiSangi thlan a ni’ tiin. Inkhawmprogramme ah hian Zorama a lochhuah lai vela a thlalak leh kum90 a tlina a thlalak a chuang a,kan han ti lang ve e. A dam laia a

\anpui \hin Wicliffe Bibletranslators tan amah hriat rengnathil pe duhte chuan pek theih a nitih a chuang bawk. December 24khan a krismas card rawn thawna lo thleng a, a krismas card kahmuh hnuhnun ber a ni ta.

A thih thu ka hriat hianAizawlah ka awm a. Serkawnakan kohhran hruaitute ka hrilhnghal a, January 26 Pathiannizing inkhawmah amah s<nnaSerkawn kohhran chuan an nei.BCM Assembly 2014 ahkohhran hruaitu thite s<nnaahtelh ve a ni bawk. A chanchinka ziak hnuhnun ber ni turangaiin ka ziak sei deuh a ni.

A la dam pahnihte chanchinsawi chhunzawm tawh ila.

Lehkhathawn ziak taimaber thin Zomawii pawhin

May 2014 17

(Mat. 25:1-13)

lehkhathawn a ziak thei ta meuhlo. Nikum April thla khanAizawl atangin Hlupuii nen kanbia a, a hnuah min rawn be veleh a. Mi eng emaw zat chanchinmin zawt a, China rama kal leha tum chu a hriselnain a tlin tawhloh avangin Doctor-in kal lo turina ti ta a ni. Nikum tawp lam khanDr. Mani hnenah a address lehphone number ka thawn a, lo be(contact) turin ka hrilh a. Aawmna Scotland a hla deuh a, ava tlawh thei lova, telephone-ina bia a. Londona zinah a sawma, a aw a zangkhai khawp maitih min rawn hrilh. KuminFebruary thla tawp lam khanLalhlupuiin China ram atanginmin rawn bia a, ‘Hei Zomawiinen kan inbe zo chiah a, kaninbiak thu hi Pu Hminga ka hrilhdawn e’ ka ti a, ka rawn hrilhche a ni. Tum \um chu a \awnga zangkhai a, a dam a ni ang,Hospital chu la tlawh zeuh zeuhchuan a insawi, a rawn ti a. Ankhuaah hian Chinese student tepawh an awm a, an inkhawmthin a ni awm e. |awng\ainaah ihre reng zel ang u. Be duh tanphone No +441382665162.

Zopari pa kum 94 mi kha

a la dam a, Krismas card lehlehkha tawite a rawn thawn a,December 26, 2013 a ziak a ni.Computer a chhut a ni a, Zoparina chhutsak a ni ang. Hetiangin,

‘Kum 2014 atan malsawmna

tinreng ka duhsakna ka hlan

che u. Kum 2013 hlim takin ka

hmang ve a, kum \ha tak niin

ka hria. Amaherawhchu mit

khaw hmu fiah lo taka chhiar

ka ni ta tlat mai a, lehkha ziak

ka harsat ta hle mai, E.mail leh

phone chuan ka la biak theih.

Zoparin min kan zingin min pui

nasa hle, krismas pawh an in

lamah ka hmang. Ka fapa Steve

te nupa chuan Greece rama

Felkar-ah an in thar an sa mek.

Dam takin,

Zopari Pa

A kuta a ziak chu naupangziak zirtir ziak ang a ni a, a chhiartheih meuh loh. A phone No.01865248746, Email: [email protected].

Hetianga lehkha a la rawnthawn thei hi a lawmawm hle, i\awng\aisak zel ang u.(Rev.Dr. CL. Hminga kum 90

dawn lai tawhin a la rawn ziak

hi kan va lawm em! Lalpan

damna pe zel se kan ti)

Kohhran Beng18

SANDE SIKUL HI

A LO ROPUI HLE MAI

- Rbt. JV. Nunchunga, Sande sikul Professor

Khawvela zirna in awm zinga ropui tak mai leh mak dangdaitak, Sande sikul chung chang hi i lo zir chiang teh ang u. Heng tehian Sande sikul ropuizia leh lo dangdaizia an lan tir a, chuvanginlungsi tak leh duh thawh takin sande sikul hi i kai ang u.

1. Zirtirtute leh University

Professor ruat dan:

Khawvel zirna lama zirtirtusang ber chu Professor hi a ni.Professor nih dan kawng 2 aawm. A kawng 1-na: AssistantProfessor a\anga kai chhoin thilharsa tam tak pal tlang tur aawm, kum 20 dawn thawh hnuakaisan theih chauh a ni. Tin,Doctorate (Ph. D) ni lo phei chuan kai thei miah lo leh nghal.A kawng 2-na: A thlangtuCommittee-in tlak nia a hriat,thiamna dangdai leh thuk tak neian nih chuan mi tu pawhProfessor-ah an ruat tawp thei.Hetianga ruat hi India ramah anawm zen zen lo, mi 2, 1 bak anla awm lo ang.

Sande sikul zirtirtu ruat danhi Professor nih theih dankawng 2-na nen hian a in angchiah. Sande sikul kawmi\iin

tling leh tlak ni a a hriat kha aruat tawp mai. Chuvangin sandesikul zirtirtute hi Sunday SchoolProfessor an ni mai.

2. India ram leh khawvela

sikul lian ber pawl a ni:

Khawvel a zirlai ngah berber te chu 1-na Indira GandhiNational Open University(IGNOU) a ni a, zirlai nuai 35neiin a 2-na chu AnadoluUniversity, Turkey, a ni, zirlainuai 19.74 a nei. Tin, 10-na chuTribhuvan University, Nepal niinzirlai nuai 5 a nei. Tin, Indiaramah chuan 1-na chu IGNOUtho a ni a, 2-na chu Universityof Pune (zirlai nuai 4.9) niin a 3-na chu Dr. BR. AmbedkarOpen University a ni, zirlai nuai4.5 zirlai a nei.

Mizoram mipui 100 zela mi85 vel hi kristian kan ni a, chu

May 2014 19

chu mi nuai 8 leh sing 5 vel tihnaa ni a, kristian 100 zela 75 velinsande sikul kai angin chhut ta ila.Mizoramah hian Sande sikul kaichu mi nuai nuai 6.37 vel kan nitihna a nih chu. Zirlai tam lamahchuan Sande sikul hi khawvelahpawh a 10-na bawr vel kan niphak a, India ramah chuan a 2-na vel a nih phak a nih chu.Sande sikul hi lo pui bem bemtak a ni.

3. Thiamna famkim zirna

awmchhun a ni:

Khawvel zirnaah chuankan zir sang telh telh a, kan zirbing te telh telh. High School-ah zirna peng zawng zawng zirniin Higher Secondary-ah zirnapeng bik (Science, Arts,Commerce)-ah kan kal tawp.College-ah phei chuan zirlai ainsawr bing te leh zual.University-ah ngat phei chuansubject 1 chauh a ni tawh. Ph.D-ah leh ngat phei chuan Subject1 chhung a mi thupui 1 lek nasatakin kan zir tawh. Kum 5 velchhung zir bing thupui pawhsentence khat chauh (thesis title)a ni tawh.

Chutih lai chuan Sandesikulah chuan subject tam tak,

finna peng tam tak heng Physics,Chemistry, Biology, History,Education, Political Science,Administration, War, Peace,Economics, Literature, Philoso-phy, Psychology, Sociology,Astronomy leh sawi sen lohkhawpa tam thil zir a ni.Khawvel lehkhabu awm zawngzawngin hriatna a ken aia tamBible-ah hian hriatna leh finna aa awm. Chu chu Sande sikulakan zirlai bu (Text book) chu ani. Heti khawp hian sande sikulhi a lo ropui a ni.

4. Kan zir ang chiah

zirtu an awm ve:

Khawvel zirnaah chuanzirlaibu (Text book) inang chiahchiah hi khawiah mah a awm loti ila a dik thawkhat ang. Pune-a BA zirlai bu chu Delhi-ah anzir kher lo ang. Mizoram zirlaibu (Text book) ang chiah hiUSA-ah an zir hauh lo ang.Chutiangin Pakistan ho MAEconomics syllabus chuThailand University MAEconomics syllabus nenengkimah a inang dawn lo, atheih loh bawk.

Mahse, kan zirlai text buang chiah zirtu hi an awm tlat,

Kohhran Beng20

chu chu Setana leh a pawlte hian ni. Kan Bible bak hi Setanahian Bible dang a nei bik lo a, ahrang a ziak bik lo. Kan Biblehi min \awm a, kan zir ang chiahchiah hi a zir ve tlat zu nia.

5. Nuar miah lo

va chhawr theitu:

Khawvel sikul zirtirtute hichu kan nuar zing hle a, mahse,hlawh pawh nei lo a thawk si hi,kan nuar ngai lo tlat. Zirtirtu sangchuang ruai si, nuar miah loa ahan enkawl thei hi ropui dang daitak a ni. Lehkhathiam sang takpawh zirlai a nih miau chuanzirtirtu pawl 10 pawh pass lozirtirna hnuaiah thuawi takin aawm tho a ngai.

6.Posting-in a tibuai lo:

Sande sikul kawmi\iinzirtirtute awmna tur te, an zirtirtur pawl an han siam \ha a, pawlsang lam zirtirtu \henkhat te pawlhniamah an han sawn a, a \henlo \ang rei tawh (Senior) te aiina la \angrei lo (Junior) te pawl

sang lam zirtirtuah an han dah a.Lungawi takin kan kal mai. Keipawh Senior ‘A’-ah hian kum9 zirtirtuah ka \ang tawh a, keiaia Junior hi Senior ‘B’ zirtirtuahmi engemaw zat kan sawn tawh.Mahse, thikna emaw, awhnaemaw ka nei miah lo, “Senior‘B’ zirlai tam theih nen,inbuatsaih a hau tak si, Senior‘A’ hi nuam ka ti ber” ka ti tlat.Khawvel lamah chuan Collegezirtirtu ka ni a, High School-ahmin dah ta se, ka thawh ka ringlo, ka bang nal nal duh ang.

Heng point 6 te mai pawhhian sande sikul ropui zia leh danglam zia a lan tir a. Tette a\angasande sikul ka lo kai ve leh tunahsande sikul zirtirtu ka ni ve pawhhi ka va lawm tak em.(A ziaktu: Rbt. JV. Nun-

chunga hi Republic Veng-

thlang Kohhran Asst.

Secretary, Bial TKP President

leh Aizawl lam a\anga M|KP

Committee member ni mek a

ni. College Veng Aizawlah an

chhungkuain an khawsa mek)

Kohhran Beng hiThu leh hla-a Kohhranho min phuarkhawmtu a ni

Kohhran Bengah hianThuziak turin sawm bik tu mah kan nei lo

May 2014 21

KOHHRAN LEH ZAI

- Upa C Hrangdula

Mizote hi zai ngaina hnam kan ni a. Kan hlimin kan zai a, kanlungngaihin kan zai bawk. Lus<n ina tlaivar \haka kan inl>npui a, kanzai te hi ropui tak a ni, hnam dangah a awm ve lo vang. Cathryn MC

Kenzie-i’n Mizote min hmuh dante hi lawmawm tak a ni. “Mizote hi

eng lai pawhin, an zai rimawi tak tak hriat tur a awm”tiin.

Mizote hian zaithiam kanngah viau a, anmahni pawh kanngaihlu thawkhat a. Mizo Idol te,Youth Icon-te an mahnikhuate’n a ropui thei ang beraan lo chawimawi bakah, ankalkawngah khaw tin deuhthawin an lo hmuakte hi zaithiamkan ngaihlutzia tilangtu a ni.

Kum 1920 daih tawhahkhan Tripura atangin Sakhankhaw nula zaithiam K^mi,Thiltlang inkhawmpuiah a zaidawn an ti a, a zai ngaithla turleh amah hmuh duhin Mizoramhmun hrang hrang atanginThiltlang khua an pan ruih ruihmai a ni awm e. Hman deuhahkhan Manipur atangin zaithiamRuotmawii a lo kal bawk. Aluhna khua apiangah a khawnawtin an lo hmuak zel a nih kha.

Kan pi leh pu te pawh khaan lo zai hle tawh. K<t niahte

leh hun pawimawhahte an zai a,an hla thl<k pawh thl<k n>m ani. Missionary lo chhuakhmasate khan pipute zai thl<kinhla siam an tum a, mahse ringtuhmasate’n an duh lo va, tichuanSap hla thl<kin, Solfa hlain ansiam ta a ni tih hi hriat dantlangpui a ni.

Chanchin |ha avangaringtu an pun m>k laiin, Pathianram \hiat zawngin hla sak nuamtak, P<ma zai a lo chhuak tlatmai, a ri vut vut mau an ti. Hehla hian ringtu eng emaw zat chukhawvel lamah a pawt l>t a.Z^wngin lalpa, Lalzika chuanP<ma zai chu sialin a ai a, akhuain an lam mup mup mai ani. Puma zai chu a darh zau thuaia, khaw tam takah lal leh mi \hate’n an ai z>l a.

Kum 1916-a HarhnainMizoram a nuai a\anga hun eng

Kohhran Beng22

emaw ti chhung chu Zofaterilrem zawng tak, zaikhawm hlakan tih hi a lo chhuak chuai chuaimai. Patea’n ‘Ka ropui leh ka

himna hmun’ a tih te, CZ

Huala’n ‘Lei lal puan ropui

chu a tlawm ang’ a tih te,Kamlala’n ‘Tunah a thar

hmangaihna eng nuam’ a tihte leh, R Thanghuta’n ramhuainen an insual thin avanga ‘Ka

ralthuamna ka dah ngam lo’a tihte leh hla tam tak a lo chhuakz>l. Heng zaikhawm hlate hi reilote chhunga Zofate ringtua minsiamtu, Pathian hmanraw pawi-mawh tak an ni.

Thlarau Thianghlim harhna-in Mizoram a tuam reng renginPathian faka zaikhawmnaah athleng deuh zel. Chuvanginhnungtawlhte Lalpa hnena kirlehna te, nun ngui leh chautihharh lehna te, Kohhran nguitichaktu atan te, Kristian nunrawngbawl tura ke p>n tirtu lehMissionary atana inpe tur teinPathianin zaikhawm hi hmanrualian takah hm^n atangin vawiinthlengin a hmang a ni. Kohhrana hlim chuan zaikhawm a awma, Kohhran a hlim loh chuanzaikhawm a harsa thin.

Kum 400 hma lam khanBiak inah tun laia mipui zai anghi a awm lo, puithiamte lehzaipawl ruat bikte chauh an zainiin a lang. German ram atanginMartin Luther-a, Kohhran siam\hatu, kum zabi 16 naah a lochhuak a, kum 1524 a Protes-tant hla bu, Wittanberg, Ger-many a an tihchhuahah khan hlapariat a awm a, he ta hla pali tehi Martin Luther-a phuah a ni.England ah Isaac Watts (1674-1748) Pastor fapa a lo chhuaka, hla 600 vel a phuah a. Isuakraws mak tak (1709) te, KanPathian kan puipa pangngai(1919) te, Khawiah pawh Nichhuahna (1919) te hi a hlaphuah kan sak larte hi an ni.

Solfa-a Khuang ben dan tur

leh hla lak leh sak dan tur

Biak ina Kohhrante kaninkhawmin a changin Solfathl<kin hla kan sa a, Kohhranhlim lai chuan zaikhawm hla kansa tam zawk a. Zaikhawm hlaahchuan sak sual hlauh lam a awml>m lo va, Solfa hlaah erawhchuan a Solfa ang leh chhin-chhiahna dah ang leh a hla thuken azira dik taka sak a ngai a.Tin, Khuangpute, zaihruaitute

May 2014 23

Solfa thiam tawk loh deuhavanga hla sak dik loh a tamkhawp mai. Entirnan: KHB.No.355 ‘Ngai rawh Lalpain aGrep huanah’ etc.

Khuangpu/zai hruaitu aw chulian \ha sela chutiang mi hla lak chumipui tan zawm a chakawm a ni.Hla lak a ningnel chuan zai pumpuia khawih chhe tlat.

Khuang ri leh mipui zai tlaka inrual tur a ni, a eng emawzawk zawk a in<m chuan zai atui thei lo. Hei pawh hi khuangpu/zaihruaituin a hruai hneh chuana pumpelh theih.

Khuangpu chuan mipui tamleh tl>m a zirin, zai rin leh rin lohte, khuang vuak nat leh nat lohturte a hre thiam tur a ni.

Solfa hla sakah chuankhuang nawn vak a rem lo, a hlaa zirin a chang lak dawnah lehnawn remchang laiah a nawntheih.

Kristian Hlabua hlate hiSimple Time- vuak 2, vuak 3 lehvuak 4 te leh Compound Time-vuak 6, vuak 9 leh vuak 12 te anni ber. Simple time hlate hi Beat

tinah khuang vuak tur a ni a,Compound time hlate chu Bar

puiah leh Bar te-ah khuan vuak

tur a ni. Vuak 6 hi vuak 2 in athleh theih a, vuak 9 hi vuak 3 in,vuak 12 hi vuak 4 in.

Amaerawhchu vuak 6 hlathenkhat, a vuak muang, vuak 3anga kan sak an awm ang.Entirnan: KHB No. 91-na‘Zan thiang reh lai takin’KHB No 183-na‘Lalpa beramhote chu’KHB No 203-na‘A saw raltiang tlangah’

Hla thunawn nei emaw, neilo emaw, kan sakin thunawnatanga a chang luh leh dawninemaw, chang danga kan luhdawnin khuang vuak tina hlek ila,hla lak a rual duh a, a na lutukchu a \ha lo.

A chang chuan khuangvawtu thunei taka awm hun aawm.Entirnan-Mipui zingatanga hla lak hmaa la an awmpawhin, lak chilh hmiah mai a \ha.

Hla thenkhat chu a changleh thunawn vuak inang lo anawm, hetiang hlate hi a Beat kalpangngai (Tempo) tidanglamhlekin emaw, tidanglam chuanglova kalpui a pawi lo.Entirnan:KHB No 33 (1)-na‘Thil mak chhui sen loh’

Kohhran Beng24

KHB No 39-naNgai teh u, Pa hmangaihna chuKHB No 53-naKhita van mi thianghlim nen etc.

Hla chham mi, KHB No.550,551 te hi chham chin tur leha Solfa sak tur chin then nan rindingngil hman a ni. Solfahawrawppuia ziak -DOH,RAY, ME, FAH, SOH te hichham tur chin a ni, a dang zawngchu Solfa pangngaia sak tur.

A chham rual chiahinkhuang vawi 1 vuak a, a chhamchhung chawlh a, a Solfa luhruala vuak leh emaw, chhamhmain khuang vawi 1 vuakin,vawi 2 vuak rual chiaha chhamin,Solfa a luh hmain khuang vawi1 vaw lehin, vuak vawi hnihnaruala Solfa a luh leh ni se.

Tin, a chham tawpa vuak1 thl<k an dah hi vuak 2 dangthluk lehin a tawk viau.

Hla thenkhat chu Beat

chanve a lak ngai an awm.Hetiang hlate hi vuak 1 emaw,vuak 2 emaw, vuak zeta vuakleh hma chiahin lak tur a ni.Entirnan:

KHB No. 12-naLal engkimtitheia chuanKHB No.43-na

Pathian hmangaihna ropui ziaKHB No. 519-naThim zingah ka awm tawh a

Hla vuak 2 leh vuak 4 te hidan naranin tho leh nung deuhvinsak a ni a, a bak zawng hi muangdeuhin sak a ni. Amaherawhchuhla thuken a zirin a danglam theitho. Chutiang bawkin, Chawi-mawina lam hla te, Lawmna te,Lal Isua pianna te, Thawhlehnate, Lo kal lehna lam hlate chutho takin sak tur a ni. Tuarna te,Inserhna te, Sawmna, Thihna lehnakin hnu lam hlate chu muangdeuh zawkin sak tur a ni. Hetahpawh hian hla thu azirin adanglam thei.

Chawimawina: KHB No.3-naLalpa chu chawimawi ruKHB No. 63-naAw mi sang tam takLawmna:KHB No. 417-naNi ai pawha eng ropui zawkKHB No. 437-naKa thlarauin kristaah chauhLal Isua pianna:KHB No. 79-naKhawvel lawm nanKHB No. 126-naAn hril Bethlehem daiah

May 2014 25

Bible Chang thlan :Gal 4:5

Thawhlehna:KHB No. 229-naLalpa chu a tho leh taKHB No. 230-naNgai teh, Pathian ni ropuiLokal lehna:KHB No.234-naThim a awm tawh lo vangKHB No. 243-naChhandamtu aw mawi tak chuTuarna:KHB No. 196-naLui hnar a awmKHB No. 203-naA saw raltiang tlangahInserhna:KHB No. 445-naI hun tithianghlim laKHB No. 449-naKa Nun i tan ka peSawmna:KHB No. 321-naLalpa hmangaihtutenKHB No. 323-naKrista rawn pan laThihna leh nakin hnu lam:

KHB No. 454-naKa hmaah lui ralKHB No. 460-naNi tla ngai lo

Khuang b>ngtu, zai hruaituleh Keyboardist (Musiciante)chuan hla bul in\annaah leh

khawimaw laiah hla sak dan tur:Hlim takin, urhsun takin, zahtakin tih leh chhianchhiahnate aawm em tih ngun takin en se la,chutiang taka hla sak a nih theihnan kaihruai sela. Entirnan:Hlim takin :KHB No. 498-naLalpa’n a hmangaihte ramZah takin:KHB No. 119-naChu mi zan reh takUrhsun takin:KHB No. 8-naAw Haleluia, Lalpa ropui ber

Staccatissimo(!): He mibracket chhunga thaizuih hiSolfa Note chunga a awm chuana rik dan tur hmun 1/4 chauh lamrik tur a ni, lam dat dat tur a ni,he mi chhianchhiah hi Breath

Mark an ti bawk. Entirnan:KHB No. 147-naChhandamtu hmangaihnaKHB No. 441-naMi an khenbeh chu

Retardando/Ritard/Rit: Zawileh muang tial tialin tihna.Entirnan:

KHB No. 202-naKraws ah chuan thisen hluKHB No. 270-naChhandamtu chatuan nun nan

Kohhran Beng26

Allergo: Rang deuh leh nungtakin tihna.Entirnan:KHB No. 52-naLal Isua hmina i fak ang uKHB No. 349-naThian \ha Isua rawngbawl turin

Chhianchhiahna dang tamtak, Kristian Hla bu-ah a laawm \euh, sawi s>n a ni lo. A\hen chu a sak dan tur Slow,

Slowly, Joyfully,etc. tiin andah. Musi-ciante chuan hengchhinchhiah-nate hi ngun takaenin chutiang takin an hruai theitur a ni. Hla thenkhatah chuanhla sak dan tur chhianchhiahnadah eng mah a awm lo, mahsea thuken azirin sak dan tur aawm tlat. Entirnan: ‘Isuakraws mak tak’ tih hla hi a bulatangin Music leh zai, dimtakah tih tur a ni. ‘Engkim maihi ka ta ni se’ tih atang hianMusic pawh aw ri pawh uartaka tih tur a ni. Tin, ‘Chaute u,Isua en ru’ tih te, ‘JudaMaicham chungah’ tih te,‘Rinna thla zar ila’ tih te chu sakvut vut tur chi a ni lo.

Tin, a hma lama sawi tawhang khan Simple time hlate chuBeat tinah khuang vuak rik tur a

ni a, amaherawh chu vuak 3 hlathenkhat Twice (a thleh) a sakpalh awl tak an awm, fimkhur nise. Entirnan:

KHB No. 304-naThlarau Thianghlim nunna berKHB No. 394-naKawlkil thlenga buh awmte

Kan hla sak fo thin, kan sakdik theih loh an awm nual, diktaka sa thei turin tan lak ni se.Entirnan:

KHB No. 33-naThil mak chhuisen lohKHB No. 41-naPathianin misual a hmangaihKHB No. 63-naAw misnag tam takKHB No. 202-naKrawsah chuanKHB No. 355-naNgai rawh, LalpainKHB No. 437-naKa thlarauin Kristaah chauh

Hla Key hriat awmlsam dana awm, kan hla sak turah.Entirnan:Solfa sang ber m’ a nih chuan

B Key ni seSolfa sang ber r’ a nih chuan

C Key ni seSolfa sang ber d’ a nih chuan

D Key ni se

May 2014 27

Solfa sang ber t a nih chuanE Key nise

Solfa sang ber l a nih chuanF Key nise

Solfa sang ber s a nih chuanG Key ni se

Solfa sang ber f a nih chuanA Key ni se

Solfa thluka hlate kansakin, tlem deuh hlekna hmunahchuan a Key dahsa atanga Notekhata tih hniamin a pawi lovang.Tin, zaikhawm hla atan chuanNote khat, Note khat leh achanve, Note hnih laia hniampawh a tawk mai thei.

Zai hruaitute tan:Stage atanga zai hruai an

awm chuan inchei thuah fimkhurdeuh hlek a \ul, mi mit la lutukainchei loh a \ha.

Zai hruaitute chu z<k lehhmuamah fihlim se a \ha khawpmai. Mipui hmuha ha var siauhmuh leh ha naranlo tak hmuhchu inang lo tak a ni.

Tin, zaihruaitute chu hlathlan eng pawh Kristian hla bu ami te, Kristian hla bu pawn lamsak \han deuhte chu sa thiam turabeisei an ni

Kohhranhote Pathian fak lehchibai b<k tura Biak ina kan kalinzaihruaitute’n phur tak leh, nung takleh thiam taka zai an han hruai vutvut mai chuan zai a nuam a, mipuirilru leh thinlung pawh Pathian fakleh chawimawi turin a inhawng nghala, thlarau boruak danglam tak atem theih nghalin, lam tuala l̂ m lohchu uihawm tak a ni.

Hla hriltute’n thiam tak maia, hla sak Key mila hla an hanhril a, ‘Amen’ ‘Haleluia’ nen anhan pawlhsawp ngat phei chu zaireng mai hi chakawm tak a ni.

(A ziaktu: Upa C. Hrangdula

hi Lunglei Bazar veng Upa,

College Principal retired, zai

lama tawn hriat ngah a ni. A

chemkalna lam tak thu a rawn

ziak hi Kohhranho tan a hlu

hlein kan ring, kan lawm hle.)

Kohhran Beng hianBaptist Kohhran chhungkaw tin thleng se kan ti

Kohhran Bengla thar turin kum laklawh a awm lo.

Kohhran Beng28

SUNNATE

UPA LALKAIA

(1932-2013)

Buarpui

Pu Khawsaa leh PiSelhnuni te nupa inkara an fa 6zinga a naupang ber niin UpaLalkaia hi August 20,1932-ahK^wlh^wkah a piang a. Kum1942-ah a piangthar a, 1943-ah Rev Rokunga kutah baptismaa chang. 1958-ah Pi Thang-mawii K^wlh^wk nen inneiinfapa 1 leh fanu 3 an nei. 1967ah Rawngabwltu a ni. Mizorambuai avangin 1969-ah Buarpui-ah hruaikhawm a ni a, mahseK^wlh^wk kohhranah lawi zelin1974 ah Upa a thlan a ni a, RevChalhmingliana’n a nemnghet.

Hruaikhawm let leh hnuahK^wlh^wk kohhran lach^mb^ngte zingah tel vein1978 atanga a thih thlenginBuarpui Kohhranah a lawi ta ani. A nunah entawn tlak a tamkhawp mai. Pa zaidam,inngaitlawm, mi fimkhur, fiamthuduh, dawt sawi ngai lo, mirinawm, mi tlin lohna lai sawi maimai lo, an \hatna lai sawi hreh

lo, politics inchirhthehna\awngkam ngaina lo leh ngaithladuh miah lo, chu mi lam rawngkaisawi ve duh miah lo, thuhnudawn thiam leh rawngbawlpuinuam tak a ni.

Rinna kawngah a puitlingina ngelnghet a, Lalpa leh akohhran hmangaih a, rinawm takleh taima taka rawngbawl tlat mia ni. Tualchhungah leh bialahkohhran hnarkaitute zingah mipawimawh tak a ni a. Pathian thuleh hlaa tui mi, hlim l̂ wm l̂ mnachang, \awng\ai mi a ni.Kohhran thiltih leh inpawl-khawmna ngai pawimawh mi ani a, inkhawm leh committee atlai ve ngai lo va, a muthlu ngailo bawk. Committee naah chiktaka agenda ngaihtuah ranchunga rorel thin mi a ni bawk.

Kohhranah zirtirna dik loleh him tawk lo a luh hi a hlauhle thin a, hriat chian loh mikhualrawih leh rawih loh thuah afimkhur em em thin. Kohhranahharhna a thlen apiangin ainchiahlut hmasa zingah a\angngam zel thin a, a dawngsawngthiam zel thin bawk. Amah-

May 2014 29

erawhchu, Pathian thu nenainpersan, kal dik lo nia a hriatahchuan a pawmmai lo thung, kaldan dik kawhhmuhin Pathian thuatangin a counsel mai thin.

Bible chhiar a thiam hle a,solfa pawh ama phak tawkahthiam tak a ni. Tualchhungkohhranah crusade speaker ahhman a ni fo thin a. Camp-ah te,pulpit ah te leh hmun dangah te,\ap hliam hliam chunga Pathianthusawi thei leh \awng\ai thei ani a, mi thinlung a hneh fo thin.

2007 kum tir lam atangkhan lung lam \hat lohnain atlakbuak a, doctor rawnin ainenkawl zui reng a, chuti chungpawhin a hriselna a tlahniam hrethret zel a, 2011 kum tir lam a\angchuan kohhran hote zingah a telthei ta meuh lo va. BuarpuiKohhram Centenary mei det,Dec.29, 2012-ah mei dettu ahman a nih \uma zan inkhawmneih chu a inkhawm hnuhnungber a ni ta a. Tichuan Nov.1,2013 zan dar 9:15 ah khuma amu chu lungphu chawlin a boralta thut a ni.

Amah thlahna in lama hmanzawh hnuah Biak inah neih a nia, Rev Lalbiakhlua Chawngthu

Bialtu Pastor-in thuchah a sawia, chumi hnuah Lalpa hnenahchatuana chawl turin thlan-mualah kan thlah liam ta a ni.

Upa K.Thangkunga

Secretary,

Buarpui Kohhran

UPA LALMUANPUIA

JONGTE

(1970-2013)

Changpui

Upa Lalmuanpuia Jongte hiUpa Thawngtawna Jongte lehPi Palveli (Buangi) te fa upa berniin November 16,1970-ahBunghmun W-ah a piang a.March 3, 2011 ah RevF.Lalhmingthangan baptisma achantir a, 1993 ah BA passedin he mi kum hian Changpui M/S ah zirtirtu atan lak nghal a nia, Changpuiah a thih ni thlengina awm ta a ni.

1995 Sept. 5-ah LH.Lal-chhuanawmi nen inneiin fahmeichhia hlir 5 an nei. 1999-ah Rawngbawltuah thlan a ni a,2002-ah Upa atan thlan niinRev PC.Lalropuian a nemnghet.

Rawngbawlna lamahmawhphurhna pawimawh tak

Kohhran Beng30

tak a chelh reng a, tualchhungkohhran secretary te, Treasurer,Chairman elect, SSSuperintendent, Missioncommittee chairman te leh FODah adviser te a ni a, bialahSecretary ni lai a ni bawk. Tin,Hqrs. lamah Mission, Serviceleh Executive committee ah temember ni tawh a ni a, tuna aboral lai pawh hian missioncommittee-a tel tura a inbuatsaihlai mek a ni.

Upa Lalmuanpuia Jongte hia taksa lamah eng eng emawharsatna (a v<ng) thin a.Doctor-te pawh a rawn fo va.2013 ABC inkhawmpui hnu maikhan a insawisel zual a, Nov. 4,2013 ah Lungleiah a chhova, ath^wk lamah te harsatna a neihavangin November 12, 2013-ahAizawl an pan a, Damdawi inahan lut hman nain eng mahtreatment pawh la hman lovinhemi tlai lam dar 5:00pm velaha boral ta a ni. Doctorte sawidan chuana thihpui ber natna hiheart attract tih a ni.

A ruang hi Aizawl atanginLungleiah, Lunglei atanginChangpui panpui leh a ni a.Nov.14, 2013 zing dar 7-ah

Biak inah Rev. LalrohluaPachuau in a vui a, a lei taksachu kan thlahliam ta a ni.

Upa Lalmuanpuia Jongte himi zaidam tak, mi huatthu sawingai lo leh kohhran tana inpe taka niin mi dangte tana malsawmnanih hi a thil duh ber a ni thin.Thawhpui nuam tak, mi inpe zoem em, Pathian rawngbawl nanakhek nei lova thawk thin kan \henta hi kohhranho kan hrilh a haiinkan sun tak meuh a ni.

Upa LH. Biakthansanga

Secretary,

Kalvary Kohhran Changpui

UPA LALRINAWMA

(1944-2013)

Bawrai, Zawlnuam

Upa Lalrinawma hiSiamphunga (L) leh Pi Laldangite fa 12 zinga a upa lam atangachhiara 5-na a ni a,Feb.14,1944 ah Kawrthahkhuaah a piang a, kum 39 a nihinBible Believing EvangelicalChurch (BBEC) kohhranahUpa atan nemngheh a ni. 1995-ah Baptist-ah lutin Kohhran upaa nihna pawm a ni.

May 2014 31

Upa Lalrinawma hian Bialleh tualchhung kohhranah nihnapawimawh tak tak a chelh tawha. Bial SS Chairman te, SSSuperintendent, BKHP, TKPSenior Adviser te hun rei tak alo ni tawh bawk. Kohhranchangtlunna tura theih tawpahma la thin mi leh thlarau bo veiem em thin a ni a, thlarau botetana vawi tam tak chawngheia\awng\ai thin a ni.

|hahnemngai taka Lalparawng kan bawlho laiinNovember 27, 2013 (6:25Pm)khan cancer natna hmanginLalpan a hmangaihte ram abuatsaihah chuan a lo hruai hawta a ni. A ruang hi in lamahthlahna hun hman anih hnuahBiak inah Bialtu Pastor, RevZonunvula Ralte in urhsun takina vui a, Zawlnuam Pastor Bialchhunga Kohhran Upa,Rawngbawltu leh Bial zaipawlten ui tak chungin kan thlahliamta a ni.

Rbt. Lalthianghlima

Secretary,

Bawrai, Zawlnuam

Pakhat zela an kal bovin

An kiam \hin chhungkaw

tinreng

UPA HMINGDAILOVA

(1933-2013)

New Serchhip

Upa Hmingdailova hi kum1933-ah Pu RangthangvungaHlawncheu leh Pi SawibutiBawihtlung te fa 3 zinga a milaia ni a, Lungchhuan khuaah apiang. Kum 1947-ah PastorSawiluaia’n KhuanghlumahBaptisma a chantir a. Kum1965-ah Khawnglung Biak inahPi Kaithiangi nen UpaKhuangzika’n inneihtirin fapa 1leh fanu 4 an nei.

Kum 1957-ah Khawng-lungah SS zirtirtu atan lak a ni a.He hna hi duh taka thawkin kum1982 khan kum 25 thawkchawimawina certificate adawng a. Kum 1988-ahSerkawn Bible Schoolah zir vein First Class-ah a pass a,certificate hi roh takin a thih nithlengin a vawng \ha a ni. Kum1959-ah Rawngbawltu atan laka ni a, kum 1969-ah KohhranUpa atan nemngheh a ni. January8, 1983 khan Serchhipah pemina thih ni thlengin an awm ta a.Serchhipa an pem hian BaptistKohhran a la awm loh avangin

Kohhran Beng32

Presbyterian Kohhranah a lawia. Kum 1983 a SerchhipaBaptist Kohhran a lo din khan asulsutu leh Kohhran banpawimawhte zinga mi a ni.

Upa Hmingdailova hi anaupan lai atanga nungchang\ha, Pathian ngaihsak leh tleirawlsual pawh nei lem lova Kohhranbel tlat a ni a. Mi hlim thei takleh a bula awm nuam tak niin,Kohhran mite ngainat pawh ahlawh hle thin. Thlarau mi kantih zinga chhiar tel ngam lehchhiar tel tlak, taksa ch>tnapawh nei a ni a. Pathian thungaina leh hre zau tak mai a ni.Kohhran hote pawhin Biblezawnawlna kan ti hial thin a ni.Serchhip an awm hmainKohhran Chairman leh SSSupdt. hna te a lo thawk tawhthin a. Kum 1986 a NewSerchhipa Preaching Station dina nih atanga kum 1988 aKohhran puitlinga hlankai a nihthlengin Chairman a ni. NewSerchhip Kohhran a lo din atangerawh chuan a beng hriatna achak tak loh avangin hming

hmerha rawngbawlna hna vawna nei ta lo va. Heti chung hianinkhawm, hnatlang leh Kohhranthiltihna dang reng reng a damphawt chuan a \hulh ngai lo.

Kum 2006 September thlavel a\ang khan a insawisel tan a.Lung n^ leh thisen s^ng te neiinvawi eng emaw zat Aizawla ainentir hnuah pawh a natna chuanziaawm lam a pan hlei thei talova, kum 2012 vel atang khanBiak in pawh a thleng mumalthei ta lo hial a. Tichuan, a chaklohna chuan zual lam pan zelinNovember 5, 2013 dar12:20AM khan a rawng abawlsak thin a Lalpa hnenahchatuana chawl tawh turin minlo kalsan ta a ni.

A tuk Nov.6-ah ama inahleh Biak inah vuina hun neih niinBialtu Pastor Rev. C. Lalhung-liana’n a vui a, Kohhranzaipawlten hla remin a lei taksachu kan thlahliam ta a ni.

Upa P.C. Lalremsiama

Secretary,

New Serchhip Kohhran

Min lo kai ang che, aw ka Chhandamtu,

Ka r<mna thlaler a\ang hianin . . . . .