74*

m

/

SUPPLEMENTUMARISTOTELICUM

EDITUM CONSILIO ET AUCTORITATE

ACADEMIAE LITTERARUM REGIAE BORUSSICAE

VOLUMINIS II

PARS II ALEXANDRI SCRIPTA MINORA RELIQUA

BEROLINITYPIS ET IMPENSIS GEORGII REIMERl

MDCCCLXXXXII

ALEXANDRI APHRODISIENSTSPRAETER COMMENTARIA

SCRIPTA MINORA

QUAESTIONES DE FATO DE MIXTIONE

CONSILIO ET AUCTORITATE

ACADEMIAE LITTERARUM REGIAE BORUSSICAE

EDIDIT

I V B R U N S

BEROLINI

TYPIS ET IMPENSIS GEORGII REIMERl

MDCCCLXXXXII

SZ3^

IDE QUAESTIONIBUS

Duo diversa Problematum corpora contineri Quaestionum quae fe-runtur quattuor libris codex Venetus (de quo cf. p. XV) docet. quorumprius physici argumenti, quod tribus libris constat, integrum videtur esse,alterius, quo moralia continentur, primus tantum liber servatus est.inscriptione differunt, nam illius a/oXtxat otTioptat xat Xuaetc nomen est,

haius TrpopXrjfxaia. moralis autem argumenti conspectui si praescriptumest in Veneto a^oXtxaiv airoptaiv xat X6a>sa>v xscpaXata, hoc fortasse post

coniunctionem demum physicorum cum moralibus factum est.Sed nolumus de nominibus certare idem significantibus, si de re con-

stat. hoc autem quaeritur, num iure sive problemata sive otTuopiat his

collectionibus inscribatur. patet enim vel obiter inspicienti neutram unius

generis argumento compleri et inesse in quatuor his libris praeter pro-

blemata multa alia. quare Freudenthal libri Die durch Averroes

erhaltenen Fragmente Alexanders zur Metaphysik des Aristoteles" pa-

ginae 13 haec adnotavit: Dieser Titel (Quaestiones), wie die Bezeich-

nung der Schrift als einer Sammlung von dTroptat xal Xoaetc ist ganz un-zutreffend, da wir vielmehr hier, wie im sogenannten zweiten Buch der

Psychologie eine nicht von Alexander ausgegangene Zusammenstellung

von Entwurfen, Summarien, Ausztigen aus exegetischen Collegien, Dia-

logen und wenigen von Alexander fiir die Veroffentlichung bestimmten

Abhandlungen anzuerkennen haben."

Cuius iudicii parti adstipulor. qua de re dissentiam a viro doc-

tissimo, patebit, si singulas Quaestionum partes accuratius examinavero.Exordiar autem ab eis physicorum librorum capitibus, quae vera pro-

blemata sunt. horum si, qua forma composita sint, quaerimus, duo

vr PRAEFATIO

sunt genera. prioris ea sunt, quae ad normam interrogationis redegit

auctor, alterius ea, in quibus dubitatio iusta argumentatione explicatur.

omnibus autem hoc proprium est, quod dubitationi additae sunt causae

dubitationis. quod inter prioris generis exempla interdum ita institutum

est, ut condicionali enuntiato illud exponatur, quocum luctari videtur

sententia, de qua quaeritur. huius generis est 1,20 (33,24): st 6 uttvoc

Std tyjv tou aujxcpuTOu yjjxTv Ospjxou ete t6 vtoc dvTt7reptaTaaiv, tou 8e Oepouc

avxiirepieairjxs jxaXXov to Oepjxov etc to sxtoc, Sia xt tou Ospouc saixsv u7tvoj-

TixwTspot; (y)) sT ^s 6 uttvoc ^ivexai Ttp xtX. praeterea 11,6.7.8.9. Saepius

interrogationem ipsam sequitur brevis expositio pendens plerumque a

particula *,'dp (8s 61,7 xat 63,33 ei -ye 87,6), qua sententiae proponuntur

ex quarum discrimine haereat dubitatio. haec habes 1,5 (13,9: et

aaeTai to uTroxstjxsvov t> aucsaOat Xs*fojxsv) (oTrojxsvst 8s xat yj uXyj, oo

jxovov to sTSoc* 06 "Yap 8yj Traaa dXXdaasTat), 6ta ti xaTa to stSoc jxovov, dXX'

ou)(t xat xaTa tyjv uXyjv yj aucTjatc; ou ydp 7iaaa yj uXyj yj sv toTc aucojxsvotc

dXXa'aasTat, dXXd jxsvovtoc tivoc s aur/jc dXXyj TrpoaytvsTat * ou8s ydip dv saa>-

Csto tyjv dppjv, ou6 dv to stSoc sjxsvsv tyjc 7rpou7rap)(ouaY}c uXyjc. ou fdp evT(p Toayjos Ttvt stvat tyj uXtj to stvat uXyj, a>a7rsp ou8s tyj aapxt. yj 8uo ovtu>v

7rspt to au6jxevov ttoiou ts xat 7ioaou xtX. eiusdem generis sunt 1,6. 9. 12.

11,11. 16. 20. 111,4.

Alterius classis aporiarum initium est, ut dixi, brevis, sed perfecta ab-

solutaque argumentatio, cuius summa id placitum est, de quo dubitatur.

Exemplum sit 1,7 (15,26 31): st toTc xtvoujxevotc Tidatv s svavTtou stcsvavnov yj jxsTapoXVj, Ta 5 aue"6jxsva xat jxstoujxsva xtvsTrat, stVj dv xat toutoic

s svavTtaiV stc svavTta yj jxsTapoXYj. *[qveTai 8' auToTc yj jxsTapoXYj etc jxe^e-

Ooc xat jxtxpoTTjTa* tio jxev fdp aucojxsvip stc jxsfsOoc yj STrtSoatc, tw oe jxet-

oujxsvtp stc jxtxpoTYjTa yj auaToXVj. svavTtov (dpa) t6 {xsm xat to jxtxpov. dXX'

oo 8oxsT, ci)C 8td ttXsiovcov 'AptaTOTsXYjc sv xaTYj"foptatc sSstcsv. yj ou^ a7rX6ic

s?c jxsysOoc xat jxtxpoTYjTa (yj) jxsTaftaXYj toTc aucojxsvotc ts xat jxstoujxsvoic.

Praeterea ex hoc genere sunt I, 8. 10. 15. 22. 23. 26. (cf. p. VII, adn.)

II, 4. 5. 19. III, 5.

Dubitanter his adiungo II, 28, etsi externa specie commendatur. de-

sideratur autem ante yj sTyj (78,6) ipsa dubitationis expositio. an exci-

derunt post explicatam inter speciem et materiam similitudinem pauca

verba, quibus de differentia earum dubitabatur? talis enim quaestionis

responsum inde a 78,7 legitur. denique II, 14 huc pertinet, etsi nunc so-

lutio, non dubitationis constitutio caput incipit (59,4). fortasse enim ea

verba, quae nunc capitis rubrum esse videntur, olim eius initium forma-

I DE QUARSTIONIBUS vn

bant, a quibus penderet solutio. cui coniecturae siiccurrit capitum index

libro praefixus, in quo diversa a 59,13 inscriptio legitur.

Atque haec de quaestionum constitutione. solutionem quae inducatsollemnis est particula rh quae interdum excidit in Veneto, ut 14,1620,26 24,29 33,28 51,4 87,8, sed plerumque iam pridem restituta est.Debebam in textum eam recipere 33,28, nondum adscripsi 61,8. rariusdenique praeter r] usurpatur apa 47,31 55,24 et [xtJttots 42,25.

Yidemus igitur eum, qui haec problemata confecit, severiores informandis singulis leges sibi non imposuisse. ita praeter varietates iamobservatas modo una modo pluribus solutionibus enodavit xo C/Jx^fAa(plures invenimus I, 7. 8. 10. 20 II, 3). interdum etiam interrogationi

alias adnectit (sTrtCTjxei) 1,6 111,5 vel difficultates in quibus aporia posita

est, auget, cf. I, 26 *). solet aporiam quam brevissime exponere neque,ubicunque haec ad interrogationem redacta est, longius exspatiatur. tan-tum inter ea capita, ubi solutionem plena argumentatio praecedit, inve-

niuntur, quae solitum 68 versuum spatium excedant: I, 26 (41,21

42,25) III, 5 (87,2488,19). denique scriptor modo ipse ex rerum con-templatione ad dubitationem pervenisse videtur modo scrupulum exAristotelicis scriptis expiscatur: I, 7. 15. II, 6. 8. III, 5.

Haec omnia autem licet varia veste velata, tamen auctor sciens adunam cogitandi normam exegit et aliena sunt ab hypomnematico genere.nam etsi cultiore stilo non perpolita sunt, certum tamen cognoscitur

artis dialecticae artificium certumque studium diversa colligendi uni

tractandi rationi apta, quale non is adhibet, qui ut memoriae succurrat

chartam implet. Scribuntur talia ut edantur.

Iam vero singuli tres physici libri continent 26+28+15 capita,quorum tertia pars occupatur problematis. Problemata enim sunt in

libro primo 12 in altero 13, in tertio 2. quare nunc minus confidenter

adstipulaberis Freudenthalio aTropiuiv titulum opinato ineptissimum

esse nec posse ab Alexandro inventum esse, si videris tertiae certe parti

*) Nondum in editione mea aporiae I, 26 textum ita proposui, ut, euius generis sit,appareat. colliguntur enim usque ad 42,25 difflcultates

,

quae oriuntur, et xi? Xeyot hxfi ^fl Y^Va^at T0 ^? *a$' auTO. primum aufxcpOefpotT' av tj uXtj tco et'8et cpOetpojjtivip,nam materia non potest esse sine sua specie." patet hanc causam artissime ad priora

sese adplicare nec tolerari inter cpftetpo^evu) (24) et 06 ycxp (25) alienam sententiam. tamen,

ut nunc est, separantur verbis r) xat e\> tttJ" ouata Igti rrj? uXtjs to etSos, quibus olim in

margine lector totius capitis argumentum comprehendit. praeterea autem primae huius

difficultatis finis deest, quam apparet nondum ad exitum perductam esse, ubi (42,3) adnovam transitur particula Iti. ante hanc igitur ponas lacunae signa.

PA3M4-f\ "> A T

vin PRAEFATIO

liuius collectionis ne excogitari quidem posse inscriptionem magis

idoneam.

Verum est: tertiae tantum parti apta est. et manet haec difficultas,

etiamsi reliqua perscrutantibus augetur numerus problematum. potest

enim auctor, quem vidimus rem, non formae aequabilitatem curasse, pro-

blematis destinavisse etiam 11,23, ubi vanae Empedoclis Democriti Dio-

genis de magnete opiniones et quod de vera quaerendi ratione (dvaYxaTov

sC7jTYjxsvat 74,5) ipse praefatur respondent fere aporiae constitutioni, se-

quitur solutio difficultatis: Alexandri explicatio. deinde ut 11,5 iusto

problemate pugnat contra Stoicorum de libera voluntate opinionem, po-

test etiam ut insereretur problematis 1,4 scripsisse, quo illorum de eo

quod fieri potest doctrinam refellit. pendet enim certe haec disputatio

a tacita quaestione st ttocvkdv ^tvofxsvwv xatt' stfxapfxsvyjv aa>CsTat x6 8o-

vaxov xat svSs^ojxsvov, cuius quattuor responsa ut variae unius aporiae

solutiones proponuntur. affine denique huic quaerendi generi patet

esse I, 21, de quo, quia solutio post sTvat (35,8) mihi videtur mutila esse,

nil certi affirmaverim.

Nunc vero ad diversum genus venimus. nam ex alia palaestra in

has aporias irrepsisse ea capita, quae s7)-f7jasa)v titulo desiguantur,

nemo negabit. sed ne haec quidem accuratius inquirenti ex uno fontederivanda esse videbuntur. nam inter quattuordecim sc7]pjastc quinque

tantummodo hoc nomine ita dignae sunt, ut olim integri commentariipartes fuisse possint: II, 2. 24. 26 III, 7. 9. contra ne 1, 11 ex commen-

tario ad Aristotelis psychologiam desumptum esse putemus, aut II, 22 exinterpretatione librorum De corruptione et generatione, diserte monemur.

in illo enim capite (21,18) legimus oxt |xsv ouv..., sTpyjTat jxot sv tujstc sxsTvo (to Trparcov Ilspt u)(9jc) 6iro[xv7]u.aTi, huius ex inscriptione com-

perimus aliam interpretationem in Alexandri commentario propositam

esse (icrfprjGtc aXXwc I^ouaa uapa ttjv sv tu} stc ai>To (to SsoTspov Ilept

^svsasoc xat cpfropac) 6Tro[xvr]}xaTt). habemus igitur commentariorum quasi

epimetra quaedam, in quibus difficiliores Aristotelici loci, de quorum

significatione a Peripateticis dubitabatur, separatim tractantur. quod ut

clarius pateat, conducet haec exscribere 21,14: sCtjtsTto itu>c eipr^ai. . . 28,8: 7j7r6p7]0i xi 7t6t' icxt to stp7]uivov 5ta TaoTTjc t9jc Xscsujc ib. 16:

to te Xs-(stv . . . dTioprjaat tic av (ad 7J7r6p7jas, si Alexander hoc caput

scripsit, supplendus est interpres cuius nomen tacetur", cf. 122,34 123,4)

81,17: sCrjTrjOyj xaOoXoo 6tt6 tyjc s^r^Y^asajc 90,3: SoxsT fxot 6 vouc too

Xsyojjlsvoo . . . TotouToc stvat. sentis haec cognata esse cum aporiis neque

I DE QUAESTIONIBUS B

differt a dubitationis coustitutione 81,829, sequitur Moftc cum particula^7tot'. 76,16 incipit quaestio: npbs xi , sequitur expositio aporematis:

aXX' el .

solutionem introducit solita particula r]. similis indolis est

etiam I, 24 (cf. 38,14 ouvaxat tis . ..).

Accedunt igitur problematis novae copiae: et 1,4.21 11,23 et 1,11.

16. 24 II, 22. 25 III, 2. 6, quae si priori computo adnumeraveris, oxistet

haud exigua collectio 37 quaestiouum i. e. physicorum Librorum dimi-

diata pars.

Nondum egi de sSrjY^asujv II, 27 et III, 3, quae, cum neque dubi-tetur neque verba Aristotelis illustrentur, adtribui possunt neque inter-

pretationibus neque problematis. accessimus hic ad tertium scriptionis

genus, quo partes librorum Aristotelicorum non explicantur, sed ad pri-

marias sententias, quas contineant, quasi reducuntur. talem argumenti

comprehensionem libri De anima II capitibus 1 et 2 adhibitam continet

II, 27, eiusdem libri summarium capitis quinti III, 3. eo tantum differunt,quod III, 3 et uberiorem et breviorem analysin praebet. interpretationes

autem haec inepte vocari et per se patet et docent eiusdem generis reli-

quiae III, 10 et 14, quorum alterum genuinam inscriptionem servavit:

'ETriBpofiV]. sed difficile est originem horum capitum explicare. talia

enim et discipuli possunt exercitationis causa scripsisse et magister dis-

cipulis dictasse, quibus in lectione uterentur. certum hoc tantum est

Alexandrum haec neque edidisse neque ad edendum scripsisse. collecta

autem esse talia intrepretationis subsidia post mortem eius nescio an testi-

monio sit vetustum scholium adscriptum ad I, 2 ajistvov TSTaxTat touto t6

TrpopXrjjjia sv tio iiriYpacpofiivtp Assa>v Ttvtov sx tou Ospt at aO^Ss^? xai

atafryjTou s^Y^at? xat sirtopojxV].

Ferebantur igitur praeter commentaria reliquiae interpretationis

Alexandri editae ex scholae memoria. quae si extabant ad librum Ari-

stotelis De sensu, probabile est fuisse alias, quae ad Physicam ausculta-

tionem, De anima, De corruptione et generatione alia pertinerent.

Iam vero Xssa>v s^Tri ai^ Q^ sfy non est dubium; nimirum inter-pretationum collectio singulorum locorum. sTttSpojxr^ autem notionem

et licebit et oportebit ex Quaestionibus constituere, ex quibus patet duas

diversas hoc nomine comprehendi significationes. atque de priore dixi,

qua notantur singulorum capitum Aristotelicorum summaria sive analy-

ses. haec autem non cadit in eam commentationem (I, 2), quam perti-

nere illud scholion dixit ad Xs^soov s^VJY^atv xal sirtopo[ir]v. atqui ne inter-

pretatio quidem continetur hoc capite, quo breviter Peripateticae cuiusdam

x PRAEFATIO

doctrinae particula adurubratur. concludemus igitur non solum librorum,

sed etiam praeceptorum Aristotelicorum summaria s7riSpo}ia? vocari. quodquam recte conclusum sit, probatur capiteXXV moralium problematum,ubi brevis virtutum secundum Aristotelem descriptio hoc nomine traditur.latius igitur patere hanc iuscriptionem Xsfewv i^Yrjai? xat lmhpo\Lrh quamex accurata verborum interpretatione videtur, sciebat illius scholii auctor.videlicet magistri est discipulis non solum singula verba philosophi

interpretari vel explicare dispositionem operum Aristotelicorum, sed ipsa

placita lucide exponere.

Igitur ex tali collectione non solum verisimile est provenire 11,2.

24.26. 111,7.9; 11,27. 111,3.10.14, sed potest etiam illud et brevitate

et perspicuitate excellens 1, 2 discipulis dictitasse Alexander. similia

autem sunt 1,1.3.18.19. 11,1.10.15.17.18. 111,8.11, quibus omnibus,

si singulis titulum excogitare deberemus, non liceret meliore formula uti,

quam illa, quae in primo capite adhibita est: 8ta xtvwv av xts xaxa 'Apt-axoxeXYj aoaxr]aat xxX. accedunt 1, 13. II, 12. 13, quae eadem brevitateutuntur contra adversarios.

Noli vero credere haec omnia ex ore dictantis excepisse auditores.

ex multis unam viam indicavi, qua fortasse nonnulla huius generis

capita explicanda sint. alia possunt fragmenta esse continuae scriptionis,

quam Alexander paravit. unum denique (III, 12) ex eius generis esse

videtur commentationibus, quales in mantissa libri de anima collectae sunt,olim fortasse separatim a scriptore emissae. deinde hoc reputandum est:

ut illarum collectionum auctoribus praeter chirographa discipulorum pa-

tuisse probabile est scrinia philosophi, ita ipsas Alexandri schedas inesse

in Quaestionibus certum est.

Hoc patet ex quarto scriptorum genere, ex quo Quaestiones compo-

sitae sunt, fragmenta dico. huius enim unum certum extat et maximenotabile exemplum II, 21. initium hoc est dialogi de providentia, quem

publico usui certe destinavit auctor, sed non perfecit. qui ubi in eo est,

ut contra Platonicos, quid Aristoteles de providentia censuerit, explicet,

desinit fragmentum, in quo ut nunc est examinatur, utrum iure

an iniuria quaeratur, ei yj 7rp6vota Trpor^oofjivos r) xaxa aufipepyjxo?. verba

igitur, quae huic capiti praescripta sunt, fragmento praemisit editor, non

inscriptio sunt dialogi, quem Alexander scripturus erat. praeterea moneo

ex hoc fragmento originem duxisse ineptias, quibus aliquis primi libri

caput 14 implevit. conferas enim 1, 14 cum 70,27.

Deinde fragmenta esse alterum de prima essentia (39,940,9), al-

T DK QUAESTIONIBUS

terum de providentia (40,1041,19), quae Bub editoris manu tnale coa-

luere, docui Mus. Rhen. 45,223 sq. neque aliter iudicabit de 1,17 et

II, 26 is, qui quomodo auctor aut integra disputatione aut problomatc

ad finem perducto hoc argumentum tractaverit, ex De anima II 119,21 sq.

et Quaest. 1,26 cognoverit.

Vides quam dispares sint partes, ex quibus physici Quaestiouumlibri constent, quas non possit ipse auctor ita composuisse. immo debe-tur hoc tam imperito homini, ut ne discipulum quidem fuisse eum Ale-

xandri liceat suspicari. nullam enim in disponendis his variis secutus

legem problemata interpretationes fragmenta omnia turbavit et cohae-

rentia separavit, ut 1, 19 et II, 15 vel 1, 17. 26. II, 26. ubi autem fontes,

quibus usus est, idem bis praebuerunt, hoc non vidit, sed utrumque

recepit. I, ll a enim et I, ll b ad verbum concinunt, eo tantum differunt,

quod iterato capiti ll b paragraphus accessit, quae lla deest. inepte

igitur inscriptum est alteri capiti aXkox; s7U{isXsaTspov TSTaY[xsvov. item

casu, non ratione ductus in commentationum numerum recepit memoriaedefinitionem III, 1. fragmentum esse II, 21 non perspexisse eum patet

ex inscriptione, quam ei finxit. vidimus enim saepe falsos capitum in-

dices redactori deberi. dixi de I, ll b . II, 27. III, 3. item, postquam diversa

coniunxit 1,25, obscuravit hoc rubro ek xa Trspt 7tpovoias nva auvxsXoGvxa.

eandem manum mihi videor agnoscere 1,2 7cspt /pwjxaTo? Tiva et 111,13Trspt tou scp' yjfxtv Ttva. porro suspecti mihi sunt 1,8.22. 11,7. sed alia

genuina sunt, ut 1, 1. 13. II, 22.

Quo tempore compositi sint libri physici, certo constitui nequit.sed videtur mihi satis longo post Alexandri mortem tempore hoc factum

esse ab homine, cui diversae ex Alexandri schola reliquiae fortasse ne

tum quidem integrae praesto erant. nihil autem praeter has recepit.nam ex vasta illa problematum congerie, quam illustris interpretis no-

mine falso ornabant posteriora saecula ea dico, quae et Davionus

primum edidit et post Bvssemakerum Usenerus 1 ), ne vestigium quidem in-venitur in his libris.

Nunc priusquam ad moralem librum me vertam, operae pretium eritquaerere, num comparato libro altero De anima eis, quae de Quaestionumlibris I, II, III disputavi, aliqua lux accedat. nam etiam haec libri de

anima mantissa varia argumenta continet, quare Freudenthalio eiusdemvidebatur esse generis atque Quaestiones.

x

) Alexandri Aphrod. q. f. Problematorum liber III et IV rec. H. Usener. libelluse prograrnmate gymnasii r. Ioachimici Ber. seorsum editus. Berolini 1859. 4.

xii PRAEFATIO

Continet autem Mantissa primum minores commentationes ab ipsoAlexandro ad finem perduetas et ex parte ni fallor editas, cuius generis

in Quaestionum IIII praeter III, 12 exemplum non obvenit: de animamutilam 101,1 106,17, de mente 106,19 113,24, de visu secundum Ari-

stotelem 141,30147,25, de colore 147,27150,18, de primo familiari

150,20153,27, specie non differre virile et muliebre 168,22169,32, de

libera voluntate 169,34172,15 et 172,17175,32, de casu 176,2179,23,

de fato 179,25186,31. quod superest (113,26141,28 153,29168,21)occupant satis singularis generis hypomnemata. collectanea enim sunt,

in quibus ut in armamentario maximam argumentoruni copiam coacer-vavit auctor, quibus ad defendenda quaedam placita uteretur occasioneoblata. dogmata enim quibus inserviunt haec subsidia pleraque ita ex-pressa sunt, ut aperte adversariorum ratio habita sit. cf. 118,5 oti 7rXst-

ooc at ttjc ^uxtjc oovdjxstc xat oo [xta 119,21 OTt oox sv oTuoxstuiva) r{^o/rj

122,16 oxt at 7rotoT7jTc oo aa)[xaTa 125,5 Trpoc tooc jxyjosv to>v TSTTapu>v aa>-

fxaTtov a gtoi-/eXol Xs-fojxsv xa^' t8tav 6cpt'aTaafrat XsyovTac 127,27 Trpoc tooc

ot' dxTtvwv Xs^ovTac ftvsafrat t6 opav 130,14 7rp6c tooc 8td ttjc too dspoc

aovsvTaasttJc to opav TrotoovTac 134,29 7tp6c tooc Std ttjc tcov stSojXojv {x-

7TTa>asa)C to opav XsyovTac ftvsaftat 136,29 Ttpoc tooc Sia ttjc aTioppotac tt^c

aTr' djxcpotv to opav Xs*pVTac 138,3 oxt [xtj acojxa to cpak 139,29 oxt aa>[xa 8td

awfxaToc dSovaTOV StVjxstv 159,15 OTt oox aoTapxyjc r^ dpsr/] Trpoc soSatjxovtav.

Permira autem est et prorsus singularis argumentorum constipata

multitudo. ita p. 113,26116,37 continent eiusdem praecepti viginti di-

versas demonstrationes, p. 118,6119,20 sedecim, p. 122,17125,4 duo-

deviginti, p. 126,25127,26 septem. cetera ipse perlustres: idem ubique

consilium cognosces. ut demonstretur oxt jxtj aoTapxyjc tj dpsTTj Trpoc soBat-

jxovtav, in unum coacta sunt 37 argumenta. vides hic pharetram paratam

esse, quae pugnanti sine mora suppeditet sagittas. deinde hoc peculiare

est his collectaneis, quod minor pars argumentorum copiosius explicata est.

non tam argumenta sunt, quam indicia, quibus ducti facile argumentum

inveniamus. hinc mira illa brevitas, qua paucis versibus saepe plura

comprimuntur; cf. 115,614 (3 argumenta) 118,19-23 (4) 118,38 (2),praeterea 119,1520 123,17 23 135,2932. forma quoque, qua utitur,

indicat noluisse auctorem has copias ad legentium usum expolire. solet

enim sexcenties iterata particula Ixt ea conserere, cui perraro (131,8

118,10) sTrstTa substituitur. ubi interrogaudo argumentatur, 7i(oc et otd tt

singulas refutationes inducunt. (cf. 135,21 sq.)

Vix expectamus in tam concisa scribendi brevitate scriptorem de

I DE QUAESTIONIKUS xiiiL

consilio suo locuturum esse. tamen non tacuit, cur haec seripsisset.

legas haec 118,6 oTt..., Seixreov ex xs ttjs ... Bicetta ... oxi yj.p ...

oeto[iev 113,28 oti ... xat ix T

xiv PRAEFATIO

ex genere est collectaneorum; igitur incipit: to tocc dpeTac dvTaxoXooftetv

dXX7]Xatc xal icnoTft jxev av SetxvootTo, sequuntur septem argumenta,

quorum 2 7 particula Iti conseruntur. Problematum capiti initium est

fere idem: oxi dvTaxoXoofrooatv at ^dtxat dpstat Sstxxsov xat a7:6 et, ut in

mantissa, alteram demonstrationem introducit Ixt. sed tertia non sequi-

tur, media altera terminatur fragmentum. vides ex eodem penu de-sumptum esse utrumque et casu factum esse, quod duo, non unum caput

formant. ita in Mantissa animam incorpoream esse et ex ipsa re vi-cies demonstratur et contra varia, adversariorum conamina quinquies

defenditur cf. 114,624 (quod melius 116,37 posuisset redactor) 116,37118,4. similiter in Problematis post tria argumenta 138,820 (cf. Ixt

v. 11 et 14) sequitur triplex defensio (cf. to 8e Xeyetv 138,20.28.30). cf.

154,15 155,6. 19. 29 156,10. 19.

Itaque ne moralis quidem liber constat ex meris problematis. immointer buius capita non sunt problemata 2. 3. 4. 6. 9. 10. 11. 13. 15.

19. 20. 21. 22. 23. sed ne baec quidem unius generis. de collectaneis

dixi, alia possunt comparari cum physicorum capitibus de quibus dixi

p. X, 13 sq., quae utrum ex scbolae reliquiis an ex scriniis philosopbi

provenerint incertum est. nec desunt aperta fragmenta, ut 3 (ubi verbis

xolt aoToik adversarii respiciuntur, de quibus antea non dictum est; cf.

Xajxpdvot et eXdfA(3ave 122,34 123,4) 15. 19. 22. initio ad aporiarum

exemplum formata sunt 18. 27, ceterum a collectaneis non diversa (etiam

hoc in Mantissa invenitur cf. 122, 17). accedunt duae interpretationes

12. 29 et una epidrome 25, de qua dictum est.

Restant 1. 5. 7. 8. 14. 16. 24. 28, quibus dubius sum num 17 ad-

numerem. hic habes eam libri partem, quae, ut in physicis, caussa fuit

inscriptionis toti collectioni: problemata sunt, non diversa a physicis;

igitur de his non opus est singillatim disputare. moneo tantum, in quinto

bis eTuCYjTeTa&at, et singulis interrogationibus singula responsa addita esse,

ita ut tres plenae quaestiones hic coniunctae sint.

Quare similis est huius libri origo atque physicorum. neque redac-toris varia miscentis ingenium dispar fuit, qui cohaerentia secrevit (8.

28) et non vidit ad verbum congruere 26 et 23 inde a 144,34. nimirum

idem et physicam et moralem collectionem instituit et a problematum

parte utramque denominavit. primus" autem liber si moralibus prae-

scriptus est, hoc ad Alexandri problemata non redit, sed ex collectione,

quae erat fortasse trium librorum ut physica, periere ei libri, qui primumolim sequebantur.

II

DE CODICIBUS QUAESTIONUM

Alexandri Quaestiones edidi ad normam eius codicis, quo uno nobisservatae sunt, Veneti Marciani 258. de quo copiose egi in praefatione Vvoluminis prioris p. Vsq. nunc haec et repeto et addo.

Membranaceus est saeculi decimi, foliis constat 324 formae minoris,hoc ordine Quaestionum libros continet: fol. 136v librum vulgati ordi-nis quartum, 37 r 69 r librum primum, 261 r290v secundum, 291 r 324v

tertium. intermediam partem De anima libri duo qui feruntur et De fatocommentatio occupant. quarti autem vulgati ordinis libri titulus est in

Veneto a^oAtxuiv !) r^txwv irpopAyj{xaTa>v pipXiov a, cum capitum enumera-

tioni verba praeposita sint Gyohx&v r^txwv aTroptSv xat Aoaswv xscpa^Aaia

iterata in calce libri, cui praeterea littera Z subscripta est, quae quid

significet non video '). differt physicorum librorum nomen : cpoatx&v a^o-

Xixaiv 2) d7:opijv xal X6aea>v a p 7. inde patet non unum, sed duo opera

Quaestionibus contineri, quorum prioris praeter primum ceteri perierelibri, alterius tres extant. servaverunt pristinam hanc distinctionem soli

Marciani 258 et 261. reliqui eo utuntur ordine, quo Victor Trincavellus,

princeps editor, libros disposuit.

Eadem diligentia, qua ex vetusto exemplo De anima librum cum V 1

mantissa descripsit librarius codicis V, usus est in Quaestionibus. mino-

ris quidem voluminis particulas ut [isv, 8s, ^otp similia saepe aut supra

aut infra versum addidit, sed raro inveniuntur voces, quas in textu

omissas in margine debebat supplere, cf. 123,27 128,1 131,9 140,13 146,3

') Z(7]T7]Tdov) supplendum esse suspicatur Diels, i. e. quaerendi sunt libri morales quipost primum desunt. similiter hoe signum in lacunis vel mendis a librariis interdumadhiberi notum est.

2) Qyokliuv ante secundum et tertium librum.

PRAEFATIO

159,23. rarius tota enuutiata margini adscripsit, ut 83,23 100,27 130,15. ] lrl

saepius peocayit in fine versuum ita ut sive litteras sive syllabas omit-

teret: 5,24 9,19 15,28 37,9 89,1 99,24 108,33 119,9 122,12 125,11 129,22

130,17.32 134,25. verborum ordinem immutavit 50,19 115,7 129,20 etlp

Baepe eum oorrexisse id quod primo soripserat magna liturarum c

II T)E CODIOIBUS QUARSTTONUM xvn

trio addere deberet, saepe haesit; quo factum est, ut eae potissimum

voces, quae diversa prosodia in varias notiones discedunt, ut r) q r{ 9\ \vel aui7] auxirj aorijj, saepe aut accentu aut spiritu aut utroque carerent.

pauca delibabo ex multis 14,36 19,29 21,23 29,28 30,15 35,7 37,12 41,28

48,0 50,4 52,25 55,25 92,10 98,5 110,22 etc.

Deinde autem, id quod gravius est, saepenumero eis sive verbis sive

verborum coniunctionibus spiritus et accentus deesse voluit, quae aut non

intellexit aut corrupta esse plerumque recte suspicatus est. adponamnonnulla exempla

13,18 xo Se To8e] to to 8e

46,13 ?] 7tXotC[j.a te

48, 14 covTeAoT av Tt] TeXotavT7)

49,10 yrjs] to r\-pjs

50,21 Stacpopdv] 8tacpopat

53,7 /j et] etrj

65,12 ? TtpwTa' 7]v

69,7 ^ vr\8' sv tootoo) 42,22

tootoo t6 (1. too touto) 66,31 dXkdi Trtdavo)? (1. dXX' aTttfrdvoK) 145,26 etc.

saepius perperam discreta novam labem traxerunt, cuius generis mendo-

rum satis magna copia nunc remota est, sed restare puto quae manum

emendatricem expectent. certe de origine corruptelae non dubitabitur:

11,5 12,16 16,18 24,5.28 25,13 36,20 40,13.21 43,6 72,1 73,29 77,21

81,13. 26 85,32 98,1 103,22 105,3 107,37 145,33.

Uncialibus porro litteris exaratus fuisse videtur ille liber. quod

suadent tales Veneti errores: Ttav (legas xi dv) 66, 15 Ttav (1. TtdX.iv)

63,33 8sT (1. dst) 39,13 6ra (1. Xota) 114,9 cf. 196,23, nisi haec ve-Suppl. Arist. II 2 Alex. scripta minora. >

xvni PRAEFATIO

tustiora suut. boc autem certum est, si uncialibus scriptus erat codex,

ex quo fluxit Venetus, multa compendia intermixta fuisse, cuius

scripturae generis imaginem nobis praebent in Veneto et capitum rubra

et marginales adnotationes et argumenti conspectus primo physico libro

et morali praefixus (nam pinax qui ante alterum et tertium physico-rum legitur minusculis conscriptus est). tantus est numerus deprava-

tarum syllabarum terminautium; cf. 7,2.9 8,18 10,23.24 12,17.23.27

15,19.22 17,12 21,27 22,24 26,6 27,18.28 29,5 31,5.10.20 36,25 39,17

48,3 70,28 83,4 112,3 etc. nolo boc loco omnes Veneti corruptelas in

sua genera distribuere. sed conducet duo breviter notasse, quae prae

ceteris respicere debeat emendaturus. latissime enim patet vocalium

inter se et dipbtbongorum permutatio, quae non solum in si et t, at et

e offendit, sed tanta est, ut cuiusvis vocalis cum unaquaque confusae

baud difficile sit exempla deprebendere. deinde iterum miserrima omis-

sionum copia conquerenda est, de qua dixi in praefatione vol. I, p. X.

sed taedet singillatim referre et litteras et syllabas et voces et enuntiata

quae excidere. legentibus enim ultro se obtrudet lacera arcbetypi spe-

cies instar cribri perforati. raro contra removendae sunt otiosae litterae

syllabaeve, ut 25,13 27,14.15 35,25 66,7 77,22 129,1; et casu videntur

olim e margine in textum irrepsisse pauca illa, quae recidere debui

23,24 26,2022 48,45 67,22 sq. 92,32.V 2 Venio nunc ad id genus lectionum, quod in libris de anima V 2 sig-

navi. nam etiam Quaestiones doctus ille licet non eadem ubique indu-stria pertractavit. permulta enim cum adnotaverit primo pbysico libro

et moralibus problematis, rarescunt eius vestigia inde ab octavo capite

libri alterius pbysici. confidentius autem nunc postquam accuratissime

iterum codicem examinavi eidem tempori has lectiones deberi certum

esse contendo, ab eodem bomine provenire verisimile. certe nemo po-terit diversis auctoribus sua reddere. nam litterarum primo obtutu pror-

sus similium discrepantiae (quas in litteris 8 et a esse non nego) talessunt, quales facile homo doctus festinanter scribens admittat. neque exatramento hic fusciore illic atriore aliquid concludere licet. immo unumubique adhibitum esse eae voces arguunt, in quibus eadem coloris di-versitas apparet. neque de auctoritate earum nunc aliter iudico. a

viro provenerunt peritissimo, qui utinam omnes Alexandri libros pari cura

pertractasset. eam enim operam praestitit scriptis per saecula neglectis,quam et postulamus et laudamus in primo editore. nam restituit hiclitteras corruptas, prosodiam adpinxit, falso secreta recte distiuxit^ otiosa

II DE CODICIBUS QDAKSTIONUM WS

rescidit, omissa supplevit, comparando ea, quae bis leguntur, recensuit,

felici saepe acumine etiam e corruptioribus locis pristinum sensum eli-

cuit. ita plus centies in uno libro primo textum sanavit. noli autem id

quod iudicii sanitati contigit subsidiis tribuere nobis ignotis. Vetant boc

loci fere sexaginta eiusdem primi libri, ubi critico res minus prospere

successit. dubitantibus pauca expromam, quae sana quoque eum corru-

pisse et vix corrupta gravius obscurasse testantur. ita mutavit cpuatv

37,19 quod sanissimum est (cf. 47,32 49,4) in dXvjv, ^ ooarjs (41,18)cuius sensum exposui in Mus. Rhenano 45,230 sq. in [i-svo6a>7]s. delevit

41,2 ttjv, quia stvat latere non vidit (cf. ib. 228), interpolavit 36,24 verba

st -pcp iravxa, ubi lenissima mutatione pristinum restitui. item (37,30) ov

tt(] GXifl Dielesius vidit esse ov ti yj 0X73. audacius V 2 : 8v "fa'p ti tj oXtj. omniasana esse 36,2 modo pro Ivl scripseris sv st docuit Scbwartz. ille evlmutavit in sTrtvofa (nam in apparatu excidit V 2 ante B 1 quod corrigas).

Quare correcturas huius manus omnes accurate et adnotavi et pen-sitavi, sed sprevi ubi displicuere. neque eam secutus sum nisi alia

coegerunt ubi ea, quae dauvBsTw? reliquerat incultum auctoris scribendi

genus, copulavit.

Venetum bis ipse contuli 1881 et 1887. ubi nil adnotavi huius co-

dicis lectionem confidas in textu impressam esse.

Praeter hunc sex mihi innotuerunt apographi codices Quaestiones con-

tinentes: duo Veneti, Estensis, Neapolitanus, Vindobonensis, Vaticanus.

Venetum 261 descripsi vol. I p. X et ex codice V eum pendere docui Bduobus locis 112,6 et 26, ubi evanidam Veneti V lectionem is qui B con-fecit omisit simul fenestra indicans aliquid deesse. addo 48,14 quo loco

B pro vetusti Veneti corrupta lectione TsXoiavTrj lacunam indicavit. pro-

pius hic abest a V quam reliqui, nam solus veterem moralis libri in-scriptionem et multas Veneti V lectiones servavit a reliquis mutatas, e. gr.11,5 ouo dSuvaTa VB: o68s SavaTa FSLa (o58s SovaTai G) 13,3 to scp ovVB 1 : t6 iTspov GFS X L: to }isv iv B 2 S 2a 33,11 CwTtxoi V^B 1 : osxTtxwV 2B 2S 2a: ^m [xtxpw GFS^L 72,1 8s TispsaOat VB: Ss usp laea&at sim. re-liqui 150,9 8s8stxxat VB: sto^sv LSFa. non desunt omissiones huic co-

dici propriae 31,24 162,15. 16. permirum autem est in tanta cum Vsimilitudine id quod adnotavi ad 55,14 et 15, unde colligere oportet non

descriptum esse ex ipso V codicem B, sed intermedium esse inter amboseum librum, cuius apographum est B. ille vero ad verbum consentiens

cum V rara docti cuiusdam tentamenta passus est, quorum vestigium

55,14 in B transiit.B*

xx PRAEFATIO

G Alia via ex Veueto 258 descripti sunt Mutinensis Estensis III G 6cod. chartaceus foliorum 400 (ut adnotatum est in p. 1) numeris non

sigDatoruni, saec. XVXVI scriptus; continet post Alexandri commenta-rium in Aristotelis De sensu et sensili et Procli elementa physica Quae-stiones et librum De fato. sequuntur Ps. Alexandri aliorumque proble-

mata varia.

F Neapolitanus III D 12 chartaceus fol. 109 absolutus est die 27.mensis Junii 1523, ut testatur manus librarii Angeli Constantini. praeter

Quaestiones nihil continet. cf. Cyrillus II, 384.

S Venetus Marcianus append. A. IV, cod. X chartaceus fol. 141saec. XVIXVII continet ante Galeni definitiones medicas AlexandriQuaestiones et De fato. scriptus est tu> stjcpost xal sXsuOspou tstu)(7jx6ti

dfwfrfi vsaviaxo) 'Avtwvio) tco too p.e,yaXoi:psTco5$ iiziziux; 'AXostatoo Moxatvtxoo

(Mocenigo).

L Vindobonensis cod. chartaceus fol. 104. Primum ad Zenobium Ac-ciaiolum Florentinum ordinis praedicatorum die 14 Ianuarii 1497, postea

autem ad Ioannem Sambucum 1536, ut ipsi propria manu ibi testantur,olim pertinuit" cf. Nessel IV, 18.

(G passim, FS magna ex parte ipse contuli, L totum contulit MeklerVindobonensis.)

Communia sunt his libris haec: in omnibus problematum inscriptioante moralem librum periit. deinde in tertio libro post oGtok (103,21)inserunt xafr' oo? (6 efc S) irXeibu? (ttXsico G) Ta a7rstpa ooosv #v st7j xo, tumiterant verba o>? jjtspo? usque ad aixiov, quae 102,1130 suo loco lege-

bantur. animadvertendum autem verba contra sensum iterata eis mendis

F aG aS aLa carere quibus inquinata sunt eadem, ubi iusta sede extant (cf. 102,20.

21.23). itaque casu in eum codicem, ex quo descripti sunt GFSL,

irrepsit folium ex alio codice, qui Venetum V cum maiore fide expressit.porro communis eis est magna in quarto libro lacuna, qua periere

integra capita 58, quartum inde a verbis t(5 ttXooto) (123,17), nonum

usque ad verba Trpoatpoofisvot (129,23). acCedunt minores omissiones, ex.

gr. in libro primo physico totoiootov 3,1314 tooxtvoofxsvoo 3,18 o>?

ao>(uaTo? 5,5 xaTa 6,32 oaaaoT(j) 18,12 svspfsia 29,23 tcoytvsTat -^tvsTat

38, 29 (G hic non inspexi) IVt tootcov 39, 28. exemplar autem lace-rum, ex quo fluxere, pro virili parte quisque ultro foedavit. exactam

tabulam non desiderabis, sed scias nulli deesse suas lacuuas, velut in

F numeravi libri primi hiatus 12 maioris ambitus. accedunt corruptelae

his quattuor peculiares, cf. ex libro primo 3,18 5,26 9,10 23,7. 21. 23. 30

II DE CODICIBCS QUAESTIONUM xxi

26.18 28,4.8 29,21 30,27 31,24 83,25.26 36,11 37,13 38,11.16.25.31

39,25 40,14. 19 41,2 (ubique cum V veruni servavit I*), nam neqne ce-

terorum librorum menda colligam neque ea quae singuli suo Martepeccaverint.

Patrem autem codicum GFSL descriptum esse ex Veneto vel exmultis eorum lacunis cognoscitur. neque enim usquam hi libri opem ferunt,

ubi in Veneto aliquid exidisse suspicamur, et 22,1 8vo>c ideo omissum

est in GFSL, quia hoc enuntiatum manus altera Veneti adscripsit excomparatione sequentis capitis.

Deinde perlustres eos locos, quibus utpote corruptis in Veneto accen-

tus et spiritus desunt. adponam nonnulla

46.13 7tXaa{xa te V: 7tAda|j.a te G: TtAdafj.a xz SF : TtAdafj.a xi L53,7 etY) V: eiT) FSL: t G (?) et Spengel recte)48.14 TXotavx7) V: TeXoTav tyj F: TeXotav ttj S: TeAotav ttj L (auvTeXot Sv ttj Vict. recte)72,

1

6e Ttepeaftat V: Oe Ttep eaeadat S : o iTtep^aOat GF: oe Ttepeaftat L (o etTtep eaTatAristoteles)

79,17 auTOv ou V: auTov ou FGS: auTov ou L (auTa recte a)85,34 t) to> V: t) to GF: t) tco SL (fortasse eiV) toT)86,24 a^a&Vjaet 7) V: ata&TjaetT) SL: a^a^aet 7) GF (fortasse ata^aetos)87, 12 Ta cpftopa V: Ta cpOopd SL: h ttj cpfropd G: enuntiatum deest in F (Td recte Vict.)105,16 Tt 7) V: Tt r) F: Tt ?) SL (fortasse toTs)112,36 Ttov evexTos d V: twv dv extos dFSG: tujv Ivsxtos d L (Spengel recte: tj T(

^xtos, (tcj) fJLEV Ixtos), a)

Vides quam incerti, ubi dux deest quem sequantur, titubent. idemdocent vestigia veteris correctoris modo pressa modo neglecta. exem-plo sunto

49,10 to 7) yTJs V: yTJs F: to tj y^S S: to yj ttjs L

28 f}

xxn PRAEFATIO

alteram manum servasse. nam etiam veteris correctoris monita ex

parte videtur ille adnotasse, quod ex apographorum dissensu consen-

taneum est.

Sed propero ad finem et paucos locos adscribam ex quibus, quaesit horum codicum affinitas, praecipue eluceat

17,28 Se 8sl xat V: oe^etxTai FSL31 Ctjtoito V: Ctjtoit] t6 GFSL

23,17 eral v FS26,8 Zpwp. et lacuua 10 litterarura V 1 : ypujfj.(ev(o> sive ypujfj.(evojv) V 2 : ypujfj.a [j.ev

ouv GFSL29,3 eTi dtSta fjivot V: atTta det 8tafj.evot GFSL33,11 Cumxio (SexTtxtu V 2 ) V 1 :

H DE CODICIBUS QUAESTIONUM xxnr

anno 1536 l). continet autem recensionem Quaestionum ex pluribus co-dicibus conflatam, quos tamen omnes cx Venoto pendere probari potest.

Exeundum est a permultis locis, quibus a contra VB conspiral cumGFSL, e. gr. 3,26 4,2. 18.23 5,2.6 6,29 7,2 8,34 9,10 10,2.4 12,12. 1313,4.30 16,35 46,19 50,4.21 51,11.28 56,1 102,20 105,16 110,23 112,

26.36 130,16 133,28 137,16 139,2.

Sed alia praeter hos libros suppeditabant auxilia Trincavello vel

quicunque in eius usum hanc editionem paravit. nam neque iteratur

III, 102,11 sq. et integer est moralis liber et maxima pars lacunarum,quibus laborant GFSL, resarta est in a (etsi non prorsus desunt, hiat

enim a cum illis 153,4 et 162, 17). accedit mira 55, 14. 15 cum uno

Veneto 261 similitudo. gravius autem hoc est. leguntur in duobus

Venetis B et S multae secuudae manus correcturae valde memorabiles, B 2S 2aquarum maxima pars a Trincavello recepta est. cf. 3, 15. 18 7, 3010,13 11,9 13,3 15,30 16,5 (Sti) 17,32 18,13.16.23 19,12.18 23,8 27,13

29,19.23 30,8.9 32,22.29 33,1.28 34,6.7 36,3.8.12.25 38,23 39,13.27

40,2. 9. 14. 21 41,28 etc. quas lectiones si quaerimus unde venerint in

editionem principem, hoc certum est neque ex B neque ex S in eam mi-

grasse. obstant enim primum aliae lectiones secundae Veneti 261 manus,quae neque in S neque in a inveniuntur 3,7. 26 4,10 5,20 6,8. 9 7,2 8,4

10,5.24 11,5.6.33 12,2.23.25 18,4 19,29 25,8.13 33,7 42,25 etc,

deinde S 2 quoque sibi peculiares exhibet e. gr. 13,18 21,20 24,21 29,19,

denique interdum et S 2 cum a conspirant contra B (5,33 7,5 8,18 12,17

48,3) et B 2 cum a contra S (121,21).Quare haec mihi videtur origo fuisse codicis a Trincavello impressi.

adhibuit huius auctor primum exemplar familiae FSGL, gemelluni utvidetur codicis S. suadent hoc multi loci, ubi Trincavellus cum uno

S congruit e. g. 20,29 25,12 27,28 29,9 33,18.19 53,22 etc. deinde

consuluit Venetum 261, ex quo maximam partem supplevit earumlacunarum, quibus FSGL inquinantur, et redegit 55, 14. 15. sed ac-cessit tertius codex, cui debentur eae lectiones, quae alteri manui

codicum B et S cum a communes sunt. fuit is ipse quoque ex

familia codicum FSGL, sed multifariam correctus ab homine docto sae-culi XV, cui neque ingenium deerat neque audacia qua utebantur haec

tempora. quis fuerit nescimus, sed nolo tacere summis laudibus praedi-

2) ,, Venetiis in aedibus Bartholomaei Zanetti Casterzagensis, aere vero et cliligentia I. F.

Trincaveli mense Aprili" cf. Add.

=OV PRAEFATIO.

cari a Triucavello Danesium, de quo haec ille: tu mihi in AlexandriQuaestionibus quae ad calcem perductae ad editionem properant, eamoperam et auxilium impertitus es, ut quidquid studiosi bonarum littera-rum ex nostris laboribus se profecisse senserint, id vel maxime tibi de-beant." ex hoc igitur libro non solum is, ex quo a impressa est,sed etiam codices B et S correcti sunt. 1)

Explicatur autem hac ratione, cur tot lectiones classis FSGL secundamanu in Venetum B venerint. nimirum huius familiae librum vir doctusille correxit cf. 4,2. 23 7,2 8,34 10,28 11,1. 5 12,13 18,20 20,14. nequeoffendet, quod S 2 multas lectiones alterius Veneti 258 manus in S invexit,quas cum fratribus hic praeterierat. nam non solum coniecit, sedetiam ex Veneto B (quem scimus fere consentire cum V 2) passim in-specto suum librum correxit. ita factum est, ut saepe S 2a consentiant

cum V 2B: 19,7 21,27.30 22,1 24,18.19 (ubi B exhibet laitv slvat) 25,22.25 27,17 31,9 32,5 33,19 34,7. simul causam videmus, cur 46,10130,13 cum uno Veneto B congruant S 2a.

Ingeniose dixi coniecisse auctorem lectionum B 2S 2a signatarum. velemendavit corrupta, e. gr. 11,9 15,30 16,5 (sti) 17,32 18,13.16 30,9 36,12.suspicio autem aliis praeter Venetum 258 fontibus eum usum esse quo-minus nascatur, haec tabula puto impediet.

10,13 oute ytvduevov: fortasse axe ytvd|i.evov : 0'jxe ytvdjxevov S 2B 2a13,3 V 8v V: erepov correxit GFSL: [jtev h B 2S 2a32,29 Sexrtxdv V: correxi etxxtxdv: atxtov S 2B 2a34,12 TTeaetxai V 1 : 7ieaaet xe correxit V 2 : IxTieaetTat S 2a36,25 ttjs tk V: yrjs ite correxit GF: ty)s dc, B 2S 2a66,15 Tiotv V: Tt av correxit Spengel: 7rotvTotov B 2S 2a103.22 ouTe OTt V: ouxeTt correxi: oure S 2a

104.23 7rap"' oruep otvov V: TOxp' 8 Ttepatvov correxit G: Ttap" OTrep etvat B 2S 2a129,28 Stayeydvaatv V: hC oi yeydvaatv correxi: Stayeydvaatv B 2S 2a

Addas 70,30, ubi, quia ouxauxo falso tribuerat interlocutori, -yjyoo-

[ievoj quod optimum est in r^otj\iai pessumdat apa ultro intruso, vel 36,3ubi videre licet quomodo interpolationi secundae manus Veneti 258 novamadiungant B 2S 2a. porro cf.46,1.2 51,2 73,16 129,25.

}) Difficile vero est de eis secundae rnanus lectionibus iudicare, quae aut S aut B

peculiares sunt aut alterutri cum a communes. latet enim, utrum hic accesserint, an

illic omissae sint. atque levidensia sunt, quae unus S 2 pr^ebet. tot autem et tam

ingeniosae coniecturae, quae secundae Veneti B manui debentur, etiam ad librumDe fato in uno hoc codice leguntur notatu dignissimae eiusdem manus adnotationes

videntur ad huius codicis possessorem redire cum alienis sua inventa adnotantem. haec

omnia diligenter collegi et in apparatu proposui.

II DE CODICIBUS QUAESTIONDM xxv

Non licebat hanc de codicibus disputationem magis contrahere. Bagoiinui

sed eo brevius nunc de Baqolini (patris et filii) versione referam, (juae

primum 1 ) prodiit Venetiis 1541 (editione anni 1559 usus sum). in adno-

tationem meam eam non recepi, quia confecta est ad exempliim talis

libri, qualem modo descripsi. omnia enim additainenta adhibuit quae

praebet B 2S 2a et consentit cum B 55,14. 15. hoc tantum addo ipsa

editione Bagolinum non usum esse; verba saltem 136,3, quae a amisit,

Bagolinus vertit.

Ab integris codicibus venio ad umbram codicis, quam retinuerunt lectio- Vict.

nes, quas Monacensi exemplo editionis Venetae adscripsit Petrus Victorius,

quas, cum ut ipse hic inspicerem hunc librum Laubmanni viri doctissimi

benevolentia mihi contigisset, non ab una sed a diversis duabus manibus

adpositas esse vidi. qua re inter vetustiorem manum eamque nitidiorem

per omnes libros conspicuam, cui pleraeque lectiones debentur, distinxi

et neglegentiorem paulloque recentiorem, cui interrogationis signum

in adnotatione adposui. sed has ipsas lectiones, de quibus dubitaveram,

certe Victorii esse nunc scio, postquam benigne Rudolfus Schoell mea

causa exemplar Monacense cum aliis Victorianis reliquiis comparavit.

contra incertum esse me docet Schoell, utrum maior illa pars lectionum

iussu Victorii a discipulo addita sit, an ab ipso Victorio priore tempore

adscripta. sed hoc illo verisimilius esse. inveniri enim etiam hanc

manum inter Victoriana, nam prorsus simili scriptura argumentum ad-

notatum esse margini Rhetoricorum ad Alexandrum.

Multas ex his lectionibus secutus sum, ut 13,26 24,9 28,10 29,22 48,6.

14. 17. 23. 30 49,13 (rm xo) 51,15 etc. quas unde sumpserit tacet Victorius,

nisi quod 48,14 v(ariam) l(ectionem?) esse notavit et semel (20,22) ibcos

adscripsit, ex quo patet hanc certe lectionem coniecturae deberi, non

codicibus. alia addere possum aut falso aut inutiliter novata 6,1. 15. 23

12,17 13,25 19,12 24,1 26,5 29,21 31,6 40,1 46,24 48,25 49,24 etc. atque

si quis ex 48,14 quo loco praeclare emendatur, quod in nostris codicibus

corruptum est omnibus, concludere velit auxilia Victorio patuisse nobis

negata, me non habebit adstipulantem. tanta enim est harum lectionumcum Veneto 261 cognatio (cf. 10,25 11,5 12,15 15,17.22 18,4.29 22,9

23,25 27,14.15 28,23 36,8 40,14 etc), ut hoc libro sive huius simili im-

primis usum esse Victorium existimaverim, praeterea autem et suis alio-

rumque inventis et Aldino fortasse Aristotele (cf. 77,3 81,13 156,30. 33).

l) an 1516? Neutram editionem vidi, ef. Hofftnann Lex. bibl. p. 111.

xxvi PRAEFATIO

Sp. Victorianis primum usus est Spengelius, cui baec cum Trincavellieditione fundamentum fuere libri qui prodiit Monacbii 1842. in quomulta editor emendavit, quae non potuit non expedire vir ut ille eximius.

Sed plura expectamus a tali. nam pace viri doctissimi dictum sit festi-nationis, qua liber confectus sit, vestigia non prorsus latere.

Inter Excerpta manuscripta, quae mihi innotuerunt, nulla sunt, quae

ad alium foutem redeant, quam librorum quos commemoravi. itaque quambrevissime de eis referam.

Sunt autem pbysicorum capita 116 libri alterius excerpta in Hav-

niensi, de quo mox iterum disputabo. quae a Veneto V pendere ar-guit vel una corruptela 48,14. sed non ex ipso descripta sunt, etsi cum

fide eum repraesentare solent. fortasse Veneti 261 simili libro usus

est excerptor, quia 55,14. 15 inter manuscriptos Hauniensis unus cum B

consentit. quem si exscripsit excerptor, praeterea alios libros usurpavit,

nam lectionem 48,14 non potuit ex B sumere. sunt autem etiam Hau-

niensi propria nonnulla, ut 47,25 48,7 49,11. 12.

R Codex Papjsinus 1996 miscellaneus saec. XVI continet fol. 59.quaestionem 1, 4 II, 4. 5 III, 13. I, 4 *) contulit Immiscb.

Codex Leydensis Scaligeri 51 saec. XVXVI continet fol. 1

3

quaest. I, 4 (cf. Catal. Bibl. publ. 1716 Lugd. p. 341); contuli ipse. et

Parisinum et Leydensem ex capite collato I, 4 patet ex Veneti 258 apo-

grapho descriptos esse, cuius fere omnes lectiones exbibent, ubi non

lacunis deformati sunt, quibus uterque abundat (cf. 9,14, ubi legas [xova

VBRS 2) 10,23. 24. 30 11,5, 33 et cetera, quae ex R in adnotationem re-cepi, quocum semper consentit Leyderisis. nam gemini sunt, quod etiam

falsa utriusque inscriptio sx xou irpojtoo (3i(3>aou xoiv ^{hx&v 7rpoj3X^fxaT(ovdocet. ubi a Veneto dissentiunt, errores sunt. fructum ex neutro critici

percipient.

N Moralis libri capita III, XXX, X excerpta leguntur in recentioribusnonnullis codicibus (Lavrentiano 85,1 Vaticanis 1622, 269 II BarberinoII, 44 Mutinensi 197 (II G 4) Berolinensi Access. 1889 304 *) commentariiMichaelis ad Aristotelis Etbica Nicomacbea, fini libri quinti sine inscriptione

') Idem exhibent excerptum Parisini 2077 et 2544, hic sub eodem titulo, atqueParisinus 1996 et Leydensis. non contuli. in catalogo librorum Parisinorum (anni 1740

p. II) praeter hos libros recensentur hi: solutiones quarundam difficul tatum:1268. 1630 quaestiones naturales 1883. 1884. 1893. 2047. 2047 A 2048. 2230. 2381.3044. omnes continent diversa sequioris aetatis problemata, Alexandri quaestiones noninsunt (Immisch).

II DE CODICIBUS QUAKSTIONUM xxvn

adiuncta. cuius rei notitiam accuratamque horum capitum cum quinque

libris collationem comitati debeo Gustavi Heylbut, qui Mus. Rhen. 39,312

breviter rem exposuit. pendent autem ex eo libro, qui pater erat eodd.

FSGL. hoc docent cum lectiones 162,4. 5. 15. 16 (ubi N consentit cumVGFSL) et similis corruptela 162,6 tum communis lacuna auT&v

xttjgsi 131,

13 in L et N. accedunt et omissiones et vitia his excerptis propria, ut

121,16 dStxta? 26 oXa>? tcoOev 31 dStxov] otxatov 32 Xsyoijxsv 33 Xo^txat 122,19

dXXd] djia 20 dXXot? Xoyoi? ou 22 86aaOat 162,2 fxsTapa'XXovxai 4 xa |A7jOTpo'jJ

jxyj8sTpov 7 IxcwXuov auTw 2122 aV u.Ta(3a'XXt om. 23 ^vexat om. 163,4TotauTa om. 1011 dXX'IvavTtcov bis. praeterea autem in primo et altero

horum capitum critici alicuius vestigia cognoscuntur, qui 131,13 auTwv

post xxyjast supplevit, 131,8 t7rou dpTas male mutavit, item 122,7

xaxtav (u,Ta(3a'XXtv) 19 (d*(aOous r)) xaxou? 21 *(dp ot auTot . . . tv dv. prae-

cipue autem finis huius capitis memoratu dignum est, ubi notes: 24 outo>?

(ok) t6 (fortasse recte), deinde rfir^ del. et (873) 73 25: droxatv 26 (rcdv)

8uvd[Xt et )s del. 27 (73) ek bene.

Vindobonensis CCCXI membranaceus in 4 nitide scriptus cum va- Mriis excerptis et philosophis et rhetoricis fol. 26r48 v septem moralis

libri capita continet hoc ordine disposita: 25. 27. 29. 22. 24. 3. 10,

quibus apud Nesselium (p. IV, p. 149) fictum nomen inditum est Ale-xandri ,liber de virtutibus'. excerpta sunt ex simili codice ac N, quod

lacuna docet 131,13. sed desunt tertio capiti in M coniecturae codicumN. levioribus exceptis consentit M cum L. contulit Mekler.

III

DE CODICIBUS LIBRI DE FATO

V Etiam libellum, quem De Fato ad Imperatores rnisit, licuit ex Ve-neto Marciano 258 edere. neque differt optimi libri iudoles in hac argu-

nienti parte. inveniuntur et crebrae sub primae manus scriptura liturae

et voculae breviores sive infra sive supra versum additae. neque desunt

curae, qua vetustius exemplar descripsit librarius, testimonia, verborum

dico sive syllabarum in suas partes nondum discriptas conglobationes,quibus quippe haud intellectis prosodiam ille non adpinxit cf. 176,3.7.21

185,7.8.25 186,27 187,8 189,16 193,16.17 195,15 197,6 203,4.

Paucas ut in ceteris partibus invenit in archetypo varias lectiones

164,7 167,14 171,25?, quod mirabere in iibello omnium lectioni destinato.saepe inter scribendum substitisse manum primam iterumque examinassequod scripserat hic quoque docent praeter lituras cum transposita verba

(186,1 196,16 198,12 199,22) tum hi loci 182,2 202,2.12.13 203,18

ubi librarii sedulitatem adgnoscimus de litterarum in vetusto exemplo

evanidarum signiflcatione dubitantis (cf. p. XVI).

V 2 Pertractavere libellum et vetus corrector et manus altera. huiusautem post tertiam ab initio partem vestigia non inveniuntur neque ea

quae huic parti praestitit aliter censebimus, quam supra factum est.

proclive enim erat bonum supplementum excogitare ad 169,20 et adgno-scimus felicem docti hominis manum emendatricem cum 165,1. 2. 10. 12

166,18.19 167,12.21 169,31 170,3 171,2. 5 (xal) 172,11.13.15.25 173,24

175,18. 20 176,7 tum 165,20 172,28. sed hic quoque, ut par est, haud

raro erravit is, qui ingenii tantum subsidiis instructus erat, neque vitu-

perabimus vana tentamenta, ut 164,20 166,23 168,6 169,2425 171,4.5

172,14. 15 173,26, immo laudabimus eum ad gravius corrupta manum nonadmovisse, ut 165,3 166,28 170,25.

III DE COTHCIBUS LIBRI DE FATO xxix

Per lotum autem libellum veteris correctoris ])raeuitent merita. v. c V

cui quid debeamus in nulla codicis regione magis elucet. primum i^itur

permulta correxit, cf. 176,16 179,23.24 (

nx\ praefatio

C Parisinus 2049 continet post Themistii in Aristotelis De anima libros

parapbrasin totum libellum De fato. partes contulerunt Immiscb et

Iulius Kocb.

Parisinus suppl. 292. continet inde a fol. 79r totum libellum, setl

79r et v initium usque ad verba dnrapapaTov xtva (excl.) ex Aldino im-

presso transscriptum", ut in margine legitur. sequitur 80r idem quod in

cod. 1868 inest, praemissis bis verbis Alexandri Apbrodisiensis (antea

scriptum erat ex Iamblicbi") tractatus irept xou s

(II DE CODICIBUS LIBRl DE PATO xx.m

sequioris temporis explicationem optimam subministrant Veneti V cor-recturae, quas librarii pro suo quisque arbitrio modo secuti sunt modosprevere. hoc observavi e. c. 166,23 171,25 177,13 180,10 184,24 186,1

187,21 194,4.14 196,1827.28.29 199,22.25 202,2 205,23. sed hoc

mihi credas condonesque exactam harum minutiarum tabulam.

Iam vero in duas classes sevocantur apographa lacunis, qua laceri

sunt 179,56 codices ACKDTaV (item 204,45), integri mansereBHES. deinde in hac altera familia suum locum obtinent ES, qui et ESmultis peculiaribus lacunis turbati sunt, et Veneti quasdam proprietatesfidelius servaverunt quam ceteri. omittunt e. gr. 175,23 xatatpjaat 24Ttva 27 xasv6s;(0[xsvtos. xaxastfxaptxsvyjv autem ideo deest 169,20, quia

haec verba m 2 margini adscripsit. ita soli ES retinuere tozXiv 172,28. ceterumpessimi sunt hi fratres vitiisque referti : 165,24 ooxsi)'] au xa&oXoo 171,15

oaov sVt] 6 atoxpa'T7]s 172,28 s[X[xsv6vTtov] xstuivtov 177,12 post vaotxa*/tav ad-

dunt oux safTat vaojxa^ta, st 8s eaxat [xsv sed taedet haec amplius persequi.

Etiam alterius familiae certa sunt genera ACDTa 1 et Ka 2 et interilla primum prorsus conspirare A et C notaverim. ita omittunt 166,12 ACsirpaSav 19 Ta atTta 167,7 utto tou Ts/vtToo 211,14 ts 20 sTrtaTTjfxvj 29 ytvo-

uivtov. addunt 177,1 post ovTa: ouat av xots [xa'vTsatv, legitur in utroque

167,13 TooTtov twv atTttov ToaooTtov 212,16 fhov] Xo-pv. quorum fratrum

deteriorem esse C apertum est. is solus omittit 167,1011 to tsXos

Osoo? 201,1213 st

[xsTpojv 207,78 oox v6[xos 211,89 toTs slvat.

itaque neglego hunc post 166,2; nam initium libri in C solo exstat.

Aldinae porro cum codice A similitudo est maxima. tamen neque ex Aa l

hoc impressa est, neque hic ex illa descriptus. evitavit enim A haec Aldinaevitia 164,8 166,14 167,17 169,15 170,21 171,2 173,4.11 176,1.16 179,12

180,12 182,2 183,9.19. 187,25 189,3.28 190,9.19.20 193,5.9 194,11

196,27 200,22 203,2 205,20. 28 206,2 207,9 209,18 210,14. 18 211,15.

Accedunt in A aliae differentiae 173,2 t6 ^ap irp. 14 Trpostpvjfxsv^v yp.7rpoY^oo[xsv7jV 177,1 ovTa ouat av toTs jxa'vTsat 6ovaToT? 182,2 8ova[xsvtov 15

ttjv] xat 16 aovfrsastos 20 6X1700 183,12 ^tvotTO 184,24 x(j>] t6 26 6'vTa] stvat

185,7 flooXot^sda 20 7rsptsaTa'aats 31 aovTsXsT 187,1 iravTtov 8 Tupoaooat Ttatv

188,23 to TTotstv 190,14 sTvat to om. 19 ti xat scp' 191,14 sxovts? 192,20

Xo^tajxov 22 cpyjatv 23 6 ts [xsv [xyj ootojc: ao[x(3atvst 193,24 to 27 avayxa'-

CovTa? 195,8 6 7rsptTuaT(ov 18 atrtov 24 xat dstSso? 196,24 utc' auTtov om.

197,25 xatvoaoovTa? om. 31 osTv 200,21 7rot9]aat ttj 7rotYJaat 201,8 8uvaa0at

12 068' av] 06 -[ap 202,12 cprjatv 24 ^svvtojxsvov 203,23 vt xat dt8tto? . . . tou

xoajxoo 24 xaT' aXXov 206,12 ^apt^svTa 207,27 ao^topouvTac 28 auToT?] auTrj

nxxti PRARFATIO

xat 210,5 axoXou&a 212,5 TjfxsTc 7 stc touc Osoik 10 rjixaiv 11 r^fxac 15 touto

7p ixovov 16 piov] Xoyov 18 ujjlTv. praeterea cum V conspirat contra a 1

179,12. 14. 23 186,27 188,13 192,19 193,4 194,24. adnota denique de-

esse in A 180,4 5 7rpo8r]Xa)c 7TapsiXr]

III DB CODICIBUS LIBRI DE FATO xxxm

sunt, etsi omissionibus parcius peccat a 2 . quae quia in apparatu omnia

proposui, hic praetereo. sed duo moneo. primum, discriminis quod

intercedit inter duas editiones maguam partem ex Veneti correcturisprofectam esse, cf. velim 166,18.19.23 169,24 171,25 172,13.19.25

173,24 etc. deinde, iam in eo codice, ad quom a 1 et a 2 quasi ad com-

munem matrem redeunt, vestigia apparere artis criticae. nam in utro-

que recte mutatum est e. gr. 173,9 182,16 186,19 189,16 193,16. 17 falso

176,6 177,15. denique singulae editiones suum passae sunt redactorem,

cuius rarius in a 1 obveniunt conamina, neque tamen desunt, velut

165,3 167,8 168,3 178,10.11. plura invenies in a2 165,26 167,24 168,

6.14 173,10.15.26 178,14 189,27 191,2.24.25 200,16 201,8 cf. prae-

terea 165,9.23 168,19.21 169,22 177,9 187,8.26 201,10 202,10 203,17.

Restat ut Veneti 261 et Hauniensis rationem habeamus. quod de B

illo p. XIX dixi, valet etiam hic. editori inutilis est, sed memoratu dignaomnia, quae B 2 adnotavit. Hauniensis autem primo obtutu videtur di-

recta via descendisse ex Veneto V, cuius et varias lectiones iterat et

verba accentibus carentia anxie depingit 165,3 (si) 187,8 (7rpoaooTio.1v 6),

veteris correctoris monita sequitur, ubi a 1 et a 2 ea neglegunt 180,10

196,27.28 199,22.25. idem evitavit vitium editionum 193,5 (iravxcov

xa>v H) et neglegere solet, quae illae novaverunt: 176,6 177,15 182,16187,26 191,24.25 193,16.17. sed consentit H 1 cum a2 191,2 cum a 1

170,26 cum E 186,30 189,16 192,20 195,26 (ota E) 170,25 173,15 181,11 183,17.32 184,1.2 187,

13. 24 192,18. postremo et in margine et in textu lectiones iuveniuntur

quae ex libris mihi notis non desumptae sunt: 165,21 169,24.30 171,5.6

176,18 185,20 186,19 189,12 193,3 196,29 197,13. videntur igitur huius

libri auctori praeter fidele Veneti apographum (nam ipsum Venetum nonexscripsit cf. 194,4) cum alii tum eius familiae codex praesto fuisse, quam

nos libris ES novimns.Habes librorum catalogum, quo patebit cur Veneti lectiones cum

pulvisculo exhauserim, ex apographis meo arbitrio mutuatus quae mihi

digna viderentur. licebat autem eo parciorem esse, quia veterum edi-

tionum discrepantia ex consilio harum editionum accurate adnotata, quid

litterae renascentes Alexandro cum profuerint tum nocuerint optime docet.

Bagolini versionem, quam ille primum edidit Venetiis cum Quaestio-nibus anno 1541, in apparatum non recepi. nam etsi certum librum

inter eos quos supra examinavi non licet indicare, quem ille interpretatusSuppl. Arist. II 2 Alex. scripta minora. C

xxxiv PRAEFATIO

sit, dubitatione tamen exemptum est, praeter Veneti V apograpba nibilei uppeditasse. ne Eusebio quidem usus est, nam vertit 166,2829xal yap Etp^tisvov] etenim si nec omnia quae fiunt dictum numerum non

e.vcedunt et 167,24 ubi verum vel ex a 2 potuit discere cum Veneto fruc-

tuum quorundam attrectationes. dubitantibus banc tabulam propono lo-corum in Veneto corruptorum et ad verbum a Bagolinis redditorum

165,23 tov etTretv] quorum in primis ea de re, quid esset maius quam ex Aristotelissententia dicere

170,24 171,1 av Etjjt.pjjiv7)v] nisi quid melius in ipsa factum ab ea quae secundum

naturam emoverit, dolores sustinebunt, et mala patientur et in talibus exitus j-ursus

vitae secundum fatum sunt

185,7 o

(3ooXeuoi|J.ei)a quod si non consuluerimus, fuisse si consulamus187,2 Ttept xaAo'v] ipsi pro ipsis sint bonum

2G et ydp

tjjmov] nam si eo modo a nobis fiunt189,9 12 -a6aavT0 vofj.o*}eTat?] sed omittant sermonum ambitionem, concedantque id

quod in nobis solutum esse liberumque arbitrium et auctorem in eligendis oppo-sitisque agendis, in his quae hominibus occurrunt merito versari creditum, tum a

vulgaribus quam a legislatoribus205,1-3 to 7rav] dicere vero praestare illos, qui non putant in servando actionem

animalium impulsoriam servari iam et id, quod in nobis, eo quod non omne.

Addo ipsum emblema, quod 165,24 casu irrepsit sensu plane carens,ab illo servatum esse. ex neutra editionum pendet Bagolinus, etsi cum

utraque affinitate coniunctus est. consentit enim cum posteriore 177,20

187,8 189,25 191,2 201,10, cum utraque 182,16 186,19 189,16 199,22.25

ignorat autem posterioris emendationem 191,24.25 et prioris 165,3; lacu-nas, quae a 1 et a 2 communes sunt, explevit, et cum codice A et C consentitin notabili lectione (cf. p. XXXI) 177,1 oux sariai Suvaia ovxa ouaft [xavTsaiouvaiotc stooaiv jasv auta xsxcoXuxsvat] non erunt possibilia entia: cum pos-

sint ipsi vates, qui quidem cognoscunt, ea ipsa impedivisse. liber igitur sive

libri, quibus Bagolini usi sunt, intermedii iacent inter Venetum et editiones.

Ediderunt libellum post Trincavellum Ioannes Caselius Rostocbii

anno 1588, Anonymus cum latina versione Londini 1658, Ioannes Orelli

cum Hugonis Grotii versione latina Turici 1824.

Caselius quibus subsidiis usus sit, in praefatione, quo Andream Paul-

lium adloquitur, quocum ante duo et viginti annos in eodem contuber-

nio Bononiae satis familiariter vixit", et tacet neque nos cum difficultate

quaerere oportet. nam Zanettianae editioni, cuius et vitia et omissiones

repetit, tam arte se adplicavit, ut dubitare liceat, num Aldinam noverit.

ei autem posterioris editionis exemplo, quo usus est, videntur ex libris

manuscriptis, quos supra recensui, nonnullae lectiones adscriptae fuisse.

ita explicatur e. gr. 196,16 209,26.27.

III DE CODICIBUS LIBRl DE FATO xxxv

Ut Caselio Zanettiana, ita Anonymo Aldina editionis fundamenturn

fuit. praeterea autem et illa ei nota fuit et Eusebius, ut in praefa-

tione ipse fatetur: quae in Aldinis exemplaribus Qraecia truncata sunt aut

quovis modo mutilata ex Eusebio partim ex coniectura non vana restituimus

ct versionem perspicuam magis quam concinnam adiecimus. et supplevit

quidem ex Eusebio 166,28 29, lacunas autem quas ex altera editione

sarcire potuit hiantes reliquit. non desunt emendandi conamina Caselii

audaciora, velut 177,1.2.5 180,16.

Orellii editioni maxime profuit quod Hauniensis collatione uti po-tuit; neque Caspari Orellii symbolis, quibus librum ornavit, sine fructu

utere. ipse autem nec recensendi nec emendandi muneri par id quod

ingenio peccavit ne diligentia quidem compensavit. nam adnotatio erro-

ribus scatet.

Post Bagolinos elegantissime librum latine interpretatus est Hugo

Geotivs in libro Philosophorum veterum de fato et de eo quod in nostra

est potestate collectae partim et de graeco versae, Parisiis 1624; Lugduni

Batavorum 1648. 1679. germanice Schvltess in libro Bibliothek der grie-

chischen Philosophen T. IV p. 150 sq., gallice Nourisson in libro De la

liberte et du hasard Paris 1870.

Chrysippea ex Alexandri libro collegit et recensuit A. Gercke in

Supplementis annalium philologorum anni 1885 p. 691 sqq. nonnullos

locos tractavit Heine in programmate Stoicorum de fato doctrina" Naum-burgi 1855.

i*C

IV

DE CODICIBUS LIBRI DE MIXTIONE

I7spt xpa^aswc xal au^asu)? huic libro inscripsi, et auctoritate mo-tus codicis A, de quo infra disseram, et argumento libelli in quo Trspl

xpaascoc agitur ab initio usque ad 233,14, inde usque ad finem irepl au?rrastoc; cf. praeterea 214,17 216,14 218,14 228,6. de discrimine, quod

inter xpSffiv et [ii&v intercedit, videas 228,26 sq., unde liquet Parisini Ret Aldinae 1 ) rubrum rcspl [iisa>c falsum esse. tertium titulum Themi-

stius praebet (Paraph. Phys. Ausc. 256,21) irepl xpaaswv, quo magis

placet libris traditus. sed certo de hac re non licet diiudicare, quia non

integer liber servatus est.

Codicum qui eum continent novi hos:

A Venetus Marcianus 257, in 4 chartaceus fol. 283 saeculi circiterXII secundum Zanetti p. 127 ; rectius Morelli p. 144 saec. XIV eum ad-tribuit. fol. 111 continet tusoI xpaasmc xal ao^s^c, sequuntur Varia,

quorum catalogum a Zanettio confectum Morellius correxit 1. c. permultis

compendiis parumque diligenter scriptus est, prima pagina temporis in-

iuriis attrita lectu difficillima est. bis ipse contuli 1881 et 1887.

Qui sequuntur codices saeculi sunt XV vel XVIB Taurinensis 94 fol. 84 inter varia excerpta mathematica et philo-

sopha hunc libellum continet fol. 4355. contuli ipse. cf. Pasini cata-logum 1, 184.

R Parisinus 1848 continet f. 136147 nostrum libellum (contulit Elter)S Parisinus 2540 f. 93138 (contulit Elter)P Parisinus 2028 f. 107 131 (contuli ipse. omnes tres libri Parisini

Ioannis Francisci Asulani erant, ut ipse in primo folio adnotavit)

') Ex Aldina autem videtur in Parisinum R titulus venisse. nani in hoc alia manuadditum est testante Eltero.

IV DE CODICIBUS LIBRl DE MIXTIONE xx.wn

Vaticanus 1302 f. 203218 (contuli ipse) CEscorialensis X,I, 11 (cf. Miller 350) f. 6479 (initium contulit L

Bethe).

Accedit Aldina editio anni 1527 Philoponei commentarii ad Aristo- a

telis De generatione et corruptione et Alexandri ad Meteorologica, quorum

in calce impressus est hic liber sub titulo rcept jxifews.

Discedunt hi libri in tres classes, quorum primae unus testis est

Venetus A, altera formatur his quinque BSCPL, tertia Parisino R etAldina. hanc autem ex Parisino R vel gemino huius libri provenisselacuna testatur 223,34 et adnotatiouis meae quaevis pagina.

BCPSL eodem originis vinculo contineri iterum et omissiones etmenda demonstrant his quinque communia. conferas 213,21 214,28215,13 218,20 219,2 223,16 224,3 225,16.22 229,34 238,14 etc, alia

possum addere, quae in adnotationem non recepi, ut 222,20 dWpojv]dVstpov BCPS 26 xpaatv BCPS, sed haec sufficiunt. Escorialensem L utconfidenter his adnumerem, etsi pars eius tantum mihi nota est, movet

me 213,21 ^ivsafrai] fenestra L et 213,23 tooko TpairsvTss.

Nunc si quaerimus, quibus affinitatis gradibus hi libri distineantur, ^chetypu8

primum veri simillimum est patrem esse A codicum BCPS. nam si 213,21, ubi -psaOai posui, in Veneto, cuius primam paginam dixi madore etfrictione laesam esse, huius verbi intermortua vix vestigia deteguntur,

fenestra in BL hiat, cum CPS a verbo TaXXa sine lacunae indicio ad scp'trauscurrant, B et L religiose, CPS neglegenter codicem A repraesentarevidemus. accedit, quod et 218,5 et 229,34 idem suadent. quod si verum

est, porro sequitur ex his locis

235,4 fxus ex corr. ARa: om. BSP: fenestra C238,14 Iva^tov ARa: fenestra BCPS

non ex ipso Veneto singulos descriptos esse, sed ex eius apographo

nescio qua causa duobus his locis mutilato. praeterea pauci et levissimi

errores in hoc libro correcti erant (cf. 215,13 218,33. 34 221,17. 29 (nametiam in B videtur otatpoovTa esse) 227,1. 6 231,17 236,3) temere muta-tum 225,16, ubi Alexandri verba restituit Schwartz {xs/pt

xxxviii PRAEFATIO

dibilia Parisinum S. raro in singulis inveniuntur lectiones considera-

tionedignae, ut 215,29.30 223,14 227,5.21 229,2.3 231,13. levia sunt

et ex parte videntur ad Parisinum R redire.A 3 Neque multa adscripsit altera Yeneti manus neque quae adscripserit,

certo mihi licuit circumscribere. videntur autem primae manus correc-

turae esse eae, quibuscum consentiunt BCPS, ut 216,26.31 235,2 3.

contra iUre mibi videor correctori aetatis minoris tribuere ea, quae con-

iectura ex parte falsa inventa sunt, ut laxtv eTvai 214,11 et 214,29. 31.

secutus sum eam 217,1 232,21. alia ex Parisino R recte desumpsit:214,27 219,2 233,28 235,6 236,26.

R Restat igitur, ut de Parisino R iudicem. non pendet ex fonte codi-cum BCPS, nam 213,21 235,4 238,14 non est lacunosus. cum A autembic quoque mire consentit. ita religiose compendium servavit, quodetiam in A exstat pro uAixaT? neglegenter formatum (223,16); hoc BCPSfalso solverunt in unxaT?, a ut non intellectum omisit vacuo relicto. ge-

nuinum praebet R, ubi A corruptus est, non saepe quidem, sed praebetunus 213,9 216,20 228,9 237,28.31; accedunt ei loci, ubi A 2 dixi exR Venetum correxisse. sed obstat his virtutibus multo maior pars de-pravatarum lectionum, quas ex adnotatione nolo hic repetere. qua re

verisimilius est, Parisinum quoque R apographum quam fratrem esseVeneti. certe hic fundamentum recensionis debet esse, quem in appa-

ratu cum Parisino R integrum proposui ex BCPS graviora tantumadnotans. Denique moneo lacunam in archetypo indicatam fuisse

229,21.

Venimus ad veteres versiones latinas, quarum duas novi Caninii

Anglariensis, quae primum prodiit Venetiis 1555 x) (editione usus sumanni 1559), et Iacobi Scheckii (Tubingae 1540). neutram in adnota-tionem criticam recepi. nam Caninium sive Aldina sive gemello codicis

R usum esse demonstrat lacuna, quae 223,34 his cum Caninii interpre-tatione communis est. item 225,16 in verbis interpretis cum vero talis

sit, necessario alterutrum ipsis duntaxat dicendum erit" co'gnoscitur Pa-

risini R lectio toiouto? 8s wv sTyj av [ii/P 1 wv^aai 8uo auxot? jxovr^. nequetacebo in media parte huius versionis magnam hiare lacunam. desuntenim Alexandri verba xa \ii^6\iBm usque ad jxsTapoX^v (229,4230,13).

quae utrum in officina perierint latina an ad graecum exemplar mutilum

referendum sit quod desunt, nescio, sed memorabile est post magnum

*) Cf. Hoffmann Lex. Bibl. 1, 111.

IV DE CODICIBUS LIBRl DE MIXTIONE xxxix

hiatum sequi apucl Caninium eius enuntiati abruptum membrum per sesensu cassum, quocum ad verbum consentitinitium fol. 145 v graecae Aldinae.

Etiam Scheckius ex Aldina pendet, quamquam quominus accuratiushoc persequar obstat neglegentissima et semibarbara huius vcrsionis na-

tura. quae quanta oscitantia conscripta sit, duo liceat exempla proponere.

verba 225,13 18 rt au^xptjia] p. 58 ita vertit: Adhaec Deus ille per

omnia permeans, materia ipsa tempore esset posterior, siquidem materiatum

corpus omne, materia ipsa posterius est, Deus autem tale corpus est, qua-

propter duo principia non erunt, quae oratio eorum prae se fert, sed reveratantum unum erit, atque ille Deus procreatus cx materia aut elementum

quoddam erit aut ex elementis concretus. 222,31223,7 ouxeAsyEiv] (p. 55)atqui forma nulla separatim esse potest, absque eo in quo defixa est, ipsum-

que lumen nisi in pellucido separatim nemo intueri potest, neque anima sinecorpore separatim consistit, et ut uno verbo dicam, quid absurdius cogitari

potest, quam materiam cum sua forma misceri. quam rursus ridiculum

illud etc.

Edidit libellum nostratium unus Ideler in Aristotelis Meteorologico-

rum vol. II p. 589624 Lipsiae 1836, si editionis nomine ornare volumus

Aldinae apographum neglegentissime (desunt enim non solum verba, sed

tota enuntiata) confectum, in quo sanata quidem sunt pauca, sed multa

mutata, quae vir doctissimus, si rem iterum pensitasset, ipse removisset.

Multo plura debeo Ottoni Apelt, qui doctissima commentatione

inserta Philologi volumini XLV p. 82 sq. libellum nostrum persecutus aliafeliciter emendavit aliis prudenter medelam praeparavit.

Habes subsidia, quibus usus sum in singulis Alexandri scriptis.

nondum vero de auxilio dixi, quod mihi per omnia aeque paratum fuitiucundissimum, Hermanni Diels et Eduardi Schwartz amicorum. quo-rum opera factum est, ut viam emenso non tam molestiarum, quibus

non caruit iter, surgat recordatio, quam laetissima laborum communionis

memoria. qui viri doctissimi, dum in corrigendis typothetae erroribusme adiuvant, quantum studium emendandis ipsius Alexandri vel difficil-

limis librorum partibus impertiverint, mecum admirabuntur legentes sen-

tientque, quid debeat haec editio illorum acumini. Vsenerus autem,

qua est erga me benevolentia, gratissima etiam hoc volumen ornare

dignatus est symbola, quam invenient legentes in Addendis, ubi eadescripsi, quae in exemplo quo utitur Vsenerus Quaestionum Spengelia-narum adnotavit.

ADDITAMENTUM I(cf. p. XVII)

5,3 rapas 6,14 8e 7,8 xat 25 dt8tou 12,5 xo 13,9 to 16,3 to 32.33 u-ep-(3oAt] 20,3 da&evetai 24 6e 21,5 Ta 14 Trept 15 ou8e\ 22,18 to 23,21 dxetvun

24,29 afxa (corr. V 2) 26,24 xaAov || ou8evoa 25 utto 26 to 31,4 dvTt 32,12 8e 33,21 im35,2 xat 6 8e 36,8 TipoTepov 37,18 eiti 38,6 pr. 8e 9 auTuii (corr. V2) 39,7 to40,24 jxev II 46,17 fxev 47,11 racXiv 24 8e 49,14 ev 50,11 8e 51,16 6e (sic) 52,27 d-

yev 53,10 pr. T7)i 23 pr. Xeuxov 54,15 pr. Ctorj 24 alt. Ttpoa (et 26) 60,9 auvetaayetv

20 TOTe 28 alt. to 64,27 pr. xtov 71,5 etatv 21 Ta 73,29 Sta 74,12 8e 75,23 fxeTa-PoXtj

IIou8e 24 To8e 29 pr. to 78,29 otj 85,17 ais^ia 86,2 Tia&oa 90,10 to 16 at-

aOTjTTJpiov 91,12 8tacpopat 32 rjfxaa 94,23 xptvet || xeywptafxevd 96,5 to 99,31 tuh

104,4 8e 23 to 27 Tiepatvetv] ante p litura 1 litt. 105,2 rpoa 107,2 yevotTo 112,4 oVtu)-

fxevun sic 28 fxev 115,34 fxeptaTov 119,9 tou 16 to 17 pr. fxr) 120,21 r)8ovat

127,11 Tata 17 alpsxai 129,21 auxa 130,30 ouSeta 131,2 to 7 to 12 ante xTWfxs&a

lit. 1 litt. 16 to 24 ante dtuiv lit. 1 litt. 34 to 132,1 Ta 2 pr. to 133,15 excov]V

ante u> lit. 1 litt. 29 rjoe bis 134,18 touto (v addit v. c.) 136,4 ywpta 21 pr. rcepi

138,9 alt. Ta 15 auTou 25 auTv] et in lit. 13 YvlGia 14 dpeTT)

17 fxev 28 Tiept 33 yap 150,1 pr. oe 4 8e 10 to 11 dpeT

ADDITAMENTUM II(Notantur lectiones Vindobonensis quae a Veneto V sive ab alterutra eius manu dis-

crepant, cf. p. XXII)

45,28 toZsto] ttjs xaTd 32 to dfAepes 46,3 v tuj tcA. || dStatp^Tou 6 Aeyet 13 icpt-CTdfJievov || TcAdafJia Te 15 ^ 19 Tco'au) tuj 24 r) xtvetrat auTrj auTrj rj xat auTrj xtvou-

Tat (sic) dv 26 i^tOTaTo 47,3^ || auTrjv 5 cpajjt-ev om. || auTou xtvetv 8 r\ 19 xa$o'Ti

25 to 48,1 ef] rjet 2 rcav ydp aujfjta om. 3 aTcXio? 6 tou? || auTOV || aunrj 8 TeXet

14 TeAofav Trj 15 to Ttupt 18 e"xet to (et 20) 25 dfj.otpa 30 r) 49,10 to rj ttjs 13 p.e-TaXajx(3dveiv. touto TcAeov eov 27 f/iv ouaa 28 rjs 33 yetTvtiov Tt 50,2 auTots 4 auTrj ||toT? toutu)v 4 rj TcavTrj 5 fjivToi || e*vavT(u>v 6 dXXot dv 11 atrta 19 Te 19. 20 xat

to elSos auTots 21 6tacpopd 30f/./j lau) iv 20. 21 dBuvaTOv to ouv 25 acoCotTo ex sil. || xaTa ouatav TcdvTa 27. 28 to xaJF

28 tuT to 52,3 ou to 5 [xrjv eVt ttjs auTOts 12 a6T0? om. || rj exaaTov 20 et om. 23 rj

25 7) toutcov || h ttj || cpuaet 27 et || 29 tcouo 30 auTrjs 53,1 8v] v 2 ou] oux 4=V J5 tcoAXous 6 7 etrj 8 oTcotov 12 rj 13 oux eaTt 23 to 30 f/iv ti 54,8 6'pov Ao'yov10 6uvd[i.evat 19 rj om. 25 aurrj e. s. 30 r) 55,4 ttjv j'uXT)v ? xai om - 8 rjv 8rj

9 ouv 11 ov om. 12 ti 8v] ev 1417 = V 1 19 ecTutv r) Te 22 auTou 23 ou 25 rj27 fjtiv om. 56,1 rj ouSev rj || xat om. 4 tuT] tv] h 10 ev 13. 14 auTrj 21. 22 = V 1 23 tou extou Iv 25 ouoe] TOue 27 dx

ytveaftat om * 28 afrtuiv 29 alt. xat om. 30 toutcovSexTtxrj 31 xat ei 32 rj auTuiv iv 57,1 ouatv 3 rj Vj 7 ou] eu 10 atrtov 19 ttjv 1'aov

26 o || i] ttjv 27 eTt vt dv 58,7 ydp fxrj 9 rj] rj || ttjs] ttj 11 Tcpo tou 13 to 24 to

om. 58,2 ou6'] 6'aa 6 6 xotvov to 8 to tijj 9 eVtov 13 6'aTe 17 uiv || tois 18 outo?]

tu> '.* (3 a

ouTe 59,29 ei' ys ex sil. 60,2 ttjv] tujv 4 ei' ti 5 det, et? to fxeTapdXXetv in mg. L 1 : ziqto IvavTtov Ttvt 8 rj 10 toutwv auTrj 14 auTui 17 tu) ivavT^u) L 1 toov ivavTtcov L3

18 duvaTov 27 Btacpopd 61,5 tou om. 9 TauTrjv 25 Tcap' auTou 62,4 Ta ydp 12 fbtt-Tpocprj 13 to] tou 28 optaTto 30 fxev ouv 32 6t] oet 63,2 fxo'vrjs 3 6' outu> x. 4 au-Tat 7 ou6e (3datv] ouS

1euaatv 9 dv om. 11 tivi Td^et elvat ex sil. 12 e/ot 13 Tcpo-

vor^aavTos 16 Tcpovor^aovTOc 17 fjtipos 64,7 Ta? om. 8 rjv] xat | alt. ^v om. 11 8]ou 22 tou h om. 32 ifj.fj.evov 65,1 fj.eTa(3dAAovTa 12 Te Ta

]

Tcpurca rjv 22 aTco-xptveaOat 24 oi ex sil. 66, 2 TcpoT$ea#at 32 eTceaftat 67, 4 AeyovTes elvat ex sil.9 u ovds 11 dXX' ou 26 rj 31 Tcpovooufxevujv opuifxev] opuiv e\> 68, 1 outoi yeTpo'7iu)v ex sil. 69, 1 aTOTCov dv elvat So^ete TcavTaTcaat toutu) (^ete TcavTaTcaat del. et 6e

ex 66) 5 xa P lv om - ^ *}xls /tovos dvacpeXr^Tat sic 9 Trjs om. ex sil. 10 to etvat

20 auTuiv 26 ti fj.rj 70,11 Ttva ex sil. 28. 29 ouTe &t 33 aux-iv 71,6 etatv9 oer/OrjTO 13 etrj 26 etrj 72,1 6e TcipeaOat 12 Tcpos om. 13 ttj? tou 15 cpepea^a

xui ADDITAMENTUM

22 a&rqc 28 T -/.ai om. 73,2 xtvst toc] xtvstTat 4 xepa || ot'6~ en. 6 eyet 10 ol; -d-atv e~ 14 pr. y.ai om. 16 xatetv Sv xatetv || xo ex sil. 29 oux fiXXa 74,1 f] 'r/.jxd;2. -") d-6 toutcov etxd; 16 ttjv a. 21 Tcav t

ADDITAMENTUM xliii

18 BUTtOV XT7j

XLIV ADDITAMENTOI

Aettov 22 eyet 24 -daat; 26 Travxl 27 ttjv 28 xdoe] Trjvoe || xfjvoe 6e 29. 30 exdarrj

158,6 cpatvofjivou dyairou 7. 8 toiouto 10 auTou 12 dftatpeTO? 14 aipe&r)aeTai 19 TtdvTa

22 Sariv iauiv 23 ai 6e eY icp' r)p.tv 24 6td 159,2 pr. xai] f) j| dxouata 7 auTr); 10 twv

toioutwv] toutiov 14 oUx ecjioOev 7iotet ora. 16 atTta] 6td ti 18 Te xat 22 eyov 23 TasxaiP 28 6T auTa 30 Tioiet 33 opiCo^e^a 34 dxouattov 160,1 2 ytvo[j.eva 7tpoa(peatvom. 2 fj.Ta Xdyou Te 3 616] 8e 10 Tiepi om. 12 YfveTOtt 14 auTOu 15 ofov || ytvovTat

18 pouXeuTa 21 auvTEAouvTes xai || Te xat iXoq 25 r) op. 27 Ta om. 29 exouat'u>s || xaTa

TajTa? t. ? 31 dxTto{j.^a || ydp om. || pr. 7ipdTTetv] Tipd^tv || Ytvio[j.eOa 32 tb; ydp 37 etom. 161,2 eV om. 3 exdaTO sic 5 Xe^eto; 8 toTs TOtauTot? 14 6eT] 6r) 16 e( om. 17 xp(-

vet 19 xat at dpeTat 20 auTat cp. 21 auTT) cpuaet] auTrj 6e cpuaet 25 eyotxTrjaatTo] ouyotou 6avaxTr)aatT0 (sic) 26 cprjvat bis 162,1 f) iaTiv? || e?t? f) 4. 5 = V, sed toutcov

6 T)6o'vTa || tiov 7 etr) dv 8 fjieTaf3dXAeiv 9 6e f) om. || TOtauTr)? 10 ^i^ovzo 12 r) uAr)

om. || er)s 13 e*v ei'6et || Y tV0Vevat 14 *upfa>?] xaXto? || xai e*x ttjs ot. 14. 15 tb? hu-oxciu-evou 16 elvat om. 17 tivo? elvat 11 ou ydp tivo? om. 18 X^P^ T7iS | to24 |j.Ta(3dAXouaa 25 Ta 28 auTOts om. 163, \ zic, o fjiv om. alt. at om. 4 f)5 Trj? aTepr)aea>s 6 dcp'

A D D E N I) A

Ad Praef. p. XXIII. Debeo hanc notitiara Boyseno meo, qui de exemplo BibliothecaeBerolinensis regiae haec mihi scripsit: Das Exemplar der Berliner Bibliothek unter-scheidet sich von den iibrigen nur dadurch, dass es nach Alexander De fato, womit jeneabschliessen, noch des Magentinus Commentar zu den Analytica enthalt, mit besondererPaginirung fol. IXLV, fol. XLVb des Magentinus giebt die auf dem Titelblatt hier wiesonst fehlenden Angaben iiber Druckerei und Druckort. Dass diese auch fiir Alexandergelten, beweist das auf Titel- und Schlussblatt (fol. XLVb ) gleiche Druckerzeichen (Knabemit Oelzweig und der Umschrift 06 [xexd izoXb dvrjp ladpt-evos). Dass der Magentinus nichtbloss angebunden ist, geht aus dem Registrum der Bogencustoden hervor, welches eben-falls fol. XLV b steht a b c d e f g h i k 1 m n aa bb cc dd ee ff quaterniones omnespraeter a et ff terniones". Mit aa beginnt der Magentinus. g fehlen und enthieltenwol die in sammtlichen bekannten Exemplaren fehlenden Nummern des Titelblattes (cf.Hoffmann lex. Bibl. I, 114 Orelli Al. de fato p. VI xyz Rhein. Mus. 23,670)". ceterumeadem Magentini editio aPanzero Ann. typogr. VIII, 556 No. 1908 memoratur coniunctacum Ioannis Grammatici Philoponi in priora analytica Aristotelis commentario.

Deinde quas in extrema praefatione commemoravi emendationes has debeo Usenero:

101,10 6 Xdyos

abT

xlvi ADDEXDA

YA ev olij 70 Sorepov 1% dvdyxijc, v exeivoi; u.6vot; dXTj&ec oei/Oeitj to "el to irp>Tov,e; dvdyxijc to SaTepov*, Strl 6e tt,; e{; ctTrEtpov ysvECJEio; oux scjti to uaxepov l| dvdyxTjs Tq5ut^oe ytveaftai [to] auTo, o6S' fiv icpo tou saydTOu ytvouivou d-XtiJ; czv Tt ; dvdyxijs yfvoiTOT(jj uovto; tu>v u.sTa;u to TeXeUTatov to dvayxatov d-Xu>; lyeiv ~apd tou teXou;, st touto

dicX&c to ytvou.evov I; dvdpwjC d ydp xetvo s'; dvdyxTjc d~Xtb;, tots xat Ta jcp6 auTous; dvdyxijc saTat, Ttov u.Tot;'j tou [te] [cuoq Spengelio] Iri dicetpov ytvou.svou SxaaTOV ;urrotlsasto; to dvayxatov lyov. ei ydp to v toiouto lcpcai, oet xal toiouto Etvai to -poauTou, xai 6u.ot'to; jcdXtv exs tvo to [cum Victorio] dvayxatov s';sr (dicXuic) ydp ixetvo saTatS; dvdyXT,;. i TO U.ETCt TOUTO, Xal 0UTU>; JCpOtdVTUJV. d-t (6e> U.Tj6ev ISYaTdv ^Tt TOU Ct-L-pou, (ou d~Xtb;> ; dvdyx^; u.sXXovto; ytvsafrat, d~Xtb; i; dvdyxrjs eyfveto xal Tct rrpo au-tou, ot; jcdXtv ; dvdyxrj; ytvouivot; efrceTO xal to TeXeuxaTov ; dvdyxT^; ytveafrat, st Tct-puJTa, ooxeV sVt tujv ouTto ytvou-svtov laTat XajBstv TTjV towc6ttjv dxoXouOtav tt)v "e to

icpuJTOV, it, dvdyxTj; to uaTepov".Praeterea scribas 72,6 dvayxatto; ETieaftai toutuj et lytvsTo (to> e{. denique debe-

bara in inscriptione huius capitis Aristotelica verba (71,7) cum codice E ita scriberedXX' ouo

11$ oico^aetus.

C R R I G R N I) A

(in adnotatione)

7 adnotationem ad v. 15 deleas et substituas 14 rcepi V Vict. Sp.: idpat FGSLa"

8,18 pro to V" legas to V"9,8 post SovaTov] a s. v. V" deleas :"

14 pro [j.dva VBR 2 S 2 " legas fttfva VBRS 2 "10,13 post fortasse octe ytvdfj-Evov" deleas: B"13,17 pro (iv om. FL)" legas (v om. GL)"

18 post x6 6e Ss S 2 " addas to Stj tooe B 2 "

15.17 pro tou VGVSLa" legas tou VGSLa"18.13 pro /^r & VB^S 2 Vict. Sp." legas xatT iS VBS 2 Vict. Sp."24 in extrema adnotatione legas non 21, sed 29

26,10 pro dyvr)Ta Sp." legas yvr)Ta Sp."30.14 alternm adnotationem legas sic alt. 6s VB Vict. Sp. : ts GFSLa"31.18 pro uTrap^ew? G" legas b'izdp%&tQi G 2 "

35,7 pro auTr) GFBSLa" legas auTrj V 2GFBSLa"9 7] V 1 (corr. V 2 )" referas ad r) (v. 10)

36,1 post IV dv irj" excidit coni. Sp.

"

3 ante B 1 addas V 2 "

2

8 ov et q. s. " referas ad v. 9

37,19 ante BS 2 a Sp." addas V40,1 post a6Toj T GFBSL" addas a"45,26 26 corrigas in 25

27 27 corigas in 26

48,1 pro i'rj FS" legas i'rj F 2 S"50,17 17 corrigas in 7

31 verba to VH et q. s. " novam adnotationem incipiunt60,30 pro EvavT*a S^a Sp." legas IvavxCa S 2 B 2 a Sp."69,7 pro i ti? GFV Vict." legas ei tis GF Vict."71,21 pro Ta V" legas Ta V"83,15 post 6[ji.oio>? VFBSa" deleas Sp."85,33 33 corrigas in 34

91,5 pro te]" legas alt. te]"95,7 pro Td? BSa 2 " legas Ta? BS 2 a"130,30 pro aOTot a Sp. " legas ai)T0ts a Sp. K

158,13 post r) t (^Et G i t Vict. rj e* L)" deieas :"161,27 post Xa(j.pdvst a" deleas Sp."

,

169,21 addas Jtcttujv a 1 "

191,27 addas s'xot a 1 "

196,18 in prima ad verba 7t(os oo adnotatione legas non Va J : ojs oov a 2 ", sedV: tb s o o v a 12 "

18 post verba tertiae adnotationis o66s ydp fjtr) tuj a 2 :" addas oo ydpjj.)] x

ALEXANDRI

SCRIPTA MINORARELIQUA

Suppl. Arist. II 2 Alex. scripta minora. 1)

AAEEANAPOT A4>P0AI2IEQ2 DTSIKQN 2X0AIKQN AnOPIQN spSUKAI ATIEQN BIBAION nPQTON

KEOAAAIA I

a. Ata tlvcov dv xic aoarrjaat t6 ttoojtov atrtov xaTa 'AptCTOTsXyj. 1

5 p. Hspt )(po>[xaT6c Ttva.

Y Ttvojv optajxot.

o. 2)(6X.iov sv StaXo^tp icepl tou, st TrdvTa *[t'votTO xai)' stjxapjxsv^v,

dvatpstcDat to ouvaTov xat evSe^ojxsvov.

s. Ata Tt yj auc^atc xaTa to stooc jxovov, dXX.' oo/t xat xaTa tyjv uayjv. io

10 c riwc st jxdXXov to uStop uoojp xaTa to ^o/pov 7] xa~d to u^pov,

7] txsv stc to Ospjxov aoTOu sx tou ^o^poo jxsTapoX*}] 06 cp&stpst

aoTO, Yj os sx tou oYpoo eic to CTspsov cpOstpst. 15

C. Iltoc oox svavTta to [xsya xat to jxtxpov, st' ^s stc svavTta jxsv yjixsTapoXrj, to os a6|coasvov xat [xsto6[xsvov stc TauTa [xsTapdMst. 2

15 vj. Opoc to jxyj slva.t to stSoc sv rjj oayj 6jc sv uTioxstjxsvo).

i). IIojc o6)t tyj suscta 7] vococ dvTtxstTat jxdMov tyjc xa^s^tac. 5t. TIojc st Tsccapa Ta airia, oux sCTtv xat sv Totc .Ostotc to 6iroxei-

jxsvov uXyj.

ta. llojc slpyjTat sv toic Trspt ^o/yjc to yap Cojov to xafroXoo yJtoiIO20 OUSSV SCTtV, Yj UCTSpOV.

ij3. ritoc otov ts d

2 AAEXANAPOV AIIOPIQN KAI ATEEQN

et. "Oxt et f, auTYj SXtj xal ev xotc OsiV.c, eaiat xdxstva cp&apTa. 20

tC. Asc(oc i^Yj^atc etpYjuevYjc ev tco a Ooaxr(c dxpoda=ojc irepi too ia

evavTta tcojc Tac doydc Tcotstv TcdvTac-

l. 'Ott JJLY] -0 itOOC SV TYj uXTj OJC v OTCOXSttXEVOJ. 25

5 itj. Tht {jlyj ofov ts tov xoauov dcp&apTov etvat ota tyjv pouXr^atv too

1)300, i efyj cp&apToc TY] aOTOO ^uast.i

ib. Ilojc Yj aoTY] oovajjLtc dtxa tojv svavTtojv etvat XeyeTat. 3

x. Ata ii too Oepooc OTcvojTtxojTSpot' eausv, sl 6 otcvoc otd tyjv too aua-

9'JTOl) 7JJJ.IV ITSpfXOO tC TO SVTOC dvTtTCSptaTaatV. 5

10 xa. 'Ev Ttvt jtatTfYopta tj xtvYjatc.

Xp. Et TO XtVOO(XSVOV STCt TtVO? xaTOC TO TCpOTSpOV (XOptOV atJTOO TCpOTSpOV

XtVEtTat.

xy. TIojc et cpi)apTYj 7j "pj, oox svos/STat aoTTjv xal dat tyjv xt'vr^atv xt'vrjatv elvat oo ^vyjtyjv. 5

1 Seiot? tit. a Sp.: ^solcj V 2 a xrj? tit.: a Tiept a Sp. AptcJTOteXoix; Tcepl tit. Sp.4 v xV]] ai)T7] a 5 po6Xr]CJtv] pouXrjv a Sp. 6 eu] om. a 9 dvxtTieptaTaaiv tit.Sp.: dvTt^eptiaraxat Va 11 ^Tit V xo om. tit. auTOu (j.o'ptov a Sp.13 cp^apTr] tit. a Sp.: cp&apTtxr] V 14 5. tyjs tit. Vict. Sp. AptcJTOTe^ou; irrl tit.Vict. Sp. etpr][jivr]s tit. Vict. Sp.: etprjjxevr] V: om. a 19 auCTrjaat to Sp.: auaTr)-aatTO libri 20 primum caput legitur excerptum in Pseudo-Alexandri commentariis adArist. Metaph. A 6. p. 685,29 Hayduck Xap(bv oTt q ouata -pu>Tr] twv dfXXo>v (touto ydp hi-oetxTai) Xeyet oTf zl (xrj eaTtv ouata dtSto?, dXXd Ttaaat cpHapTat Ta V 21 ouD'] 006' Sp.22. 23 ou dtoto; ydp] OTt oe ou 7:dvTa Ta Tiapd ttjv ouatav eart cpDapTa, or]Aov. r] ydp xt-vr]at; oeoetvcTat 6'ti dtoto; xat d/-p}apTo; Ps. Al. 23 Ttdv to ytvo'(jLevov a Sp. 24 d Vl's. Al.: dXX' GB 2 (in lit.) SFLa Sp. 26 rj xfvr^aic Ps. Al. 27 ep.TtoScbv Va29 alterum x(vyjcjiv add. v. c. V: oin. ex parte libri Ps. Al.

BIBAION IIPUTON 1 3

dXX' 7j xtvTjat* sv Ko xtvoouivto, axate xal rj dtotoc v toJ dt8t'a>v dptatov ejx^oj^ov, 16 62. xuxXocpo-pTjitxov aojjxa toioutov. dk\d. [xr]v irav t6 xtvouu-evov utto tivos xtveTcai,

15 xat touto ov xat 16 xaid. '^o^tjv|xtvouuevov irdv utto itvo^, et ye to [xv V.i

xaid ^o/7]v xtvoujxevov xai)' optxrjv xtvetiat, 7] 0 opixT] xai' z