E d i t o r i a a l

JACARANDA 04/4 - 1

Het gaat goed met Zuid-Afrika. Is dat zo, vragen wijons nog steeds af, want vaak komt Zuid-Afrika tochmet negatief nieuws in beeld.Het bleek nog eens toen enkele weken geleden dezoon van Nelson Mandela aan aids is gestorven. InZuid-Afrika zijn naar schatting vijf miljoen mensenbesmet met HIV/aids. Elke dag sterven gemiddeld 600mensen aan de gevolgen ervan.Het land telt honderdduizenden weeskinderen. Toege-geven door Mandela dat hij zelf als president de ernstervan had onderschat. Nu is hij uitgegroeid tot één vande voortrekkers in de strijd tegen aids. Hij riep de Zuid-Afrikaanse jeugd op de strijd tegen aids aan te gaanzoals zijn generatie tegen apartheid had gestreden.Door er openlijk over te praten wil hij het taboe door-breken, en tevens zware druk uitoefenen op de rege-ring van Thabo Mbeki. Het viel ons trouwens op hoe inhet straatbeeld steeds meer anti aids campagneszichtbaar worden. Vele mensen dragen openlijk hetanti aids symbool. Het probleem wordt dus niet meerontkent. Dat geldt ook voor andere problemen waar-mee Zuid-Afrika wordt geconfronteerd. De regering ende provinciale regeringen werken aan talloze projec-ten. De huisvesting is er een van. Maar ook de bestrij-ding van de armoede, een tijdbom onder Zuid-Afrika,waar 40% van de bevolking onder het levensminimumleeft. Het bevorderen van opleiding en tewerkstellingzijn hiertoe een antwoord.We moeten niet ontkennen dat de instroom van miljoe-nen Afrika mensen de laatste tien jaar het probleemverzwaard hebben. Letterlijk plakken zij in het “plak-kerskamp” tegen de townships en de steden aan. Vaakeen gemakkelijke bron voor criminaliteitsontwikkeling.Ook in de bestrijding ervan wordt vooruitgang geboekt,alhoewel nog een hele weg dient afgelegd. Hier endaar wordt reeds het principe van de “zerotolerantie”toegepast.Zuid-Afrika uitbouwen tot een moderne democratischenatie blijft een streefdoel. Een zware opdracht voor denieuwe zwarte elite en gezagsdragers.Het integratie en samenwerkingsmodel vordert maarlangzaam. Nog heel wat blanke Zuid-Afrikaner zijnsceptisch en terughoudend, bang voor de toekomst.Maar toch. Aan een andere blanke toergids vroegenwij zijn kijk op de voorbije tien jaar van het nieuweZuid-Afrika en of dit land de goede richting uitgaat.Natuurlijk wees hij op de problemen die nog een oplos-sing moeten krijgen maar zijn eindconclusie was dat hijalhoewel vroeger pessimist er vast in gelooft dat Zuid-Afrika een toekomst heeft waarin alle Zuid-Afrikaneneen rol spelen.Dit is wat je wel steeds weer hoort. ‘Ondanks het ver-leden moeten we samenwerken voor de toekomst vandit wondermooie land.’Dat is ook de positieve boodschap die president Mbekihier bij zijn bezoek in november ll. liet verstaan.

De prestaties van de economie verbetert flink. De eco-nomische groei versnelt en de inflatie daalt. Maar destrijd tegen de armoede – de grootste uitdaging – ver-eist volgens Tito Mboweni, de gouverneur van Zuid-Afrikaanse centrale bank – drie belangrijke acties. Teneerste moet de economische groei toenemen. Tentweede moeten de investeringen stijgen.Met 17 procent van het BBP zijn de investeringen nuveel te laag en tenslotte moet de financiële sector wor-den versterkt. Net zoals in Europa streeft Afrika onderimpuls van Zuid-Afrika op termijn naar één munt enéén centrale bank. Europa staat hierbij als model.Het bezoek van Mbeki aan ons land had meer dan eenbetekenis. Immers door onze relatie met Congo en derol die Zuid-Afrika in Afrika wil spelen vraagt ons totsamenwerking. Zo is er een akkoord over de hervor-ming van het Congolese leger. Deze samenwerkingverhoogt de kans op slagen omdat Zuid-Afrika alsAfrika land de druk op Congo en dus invloed hoog kanhouden om aldus vooruitgang te boeken.Maar ook de politieke samenwerking met Zuid-Afrikawordt versterkt. Tussen premier Verhofstadt en presi-dent Mbekei werd een intentie verklaring ondertekendom een gemengde commissie op te richten. Dat pastin het voornemen om voortaan op regelmatige engestructureerde basis politiek en militair te overleg-gen. Dat overleg zou niet alleen gaan over CentraalAfrika, maar ook over multilaterale en wereldwijdeaangelegenheden. Zo hebben Zuid-Afrika en Belgiëwederzijds interesse in een zitje in de VN-veiligheids-raad.Ook Vlaanderen wil de bestaande samenwerkingvoortzetten en versterken. Ging het in het verledenbijna uitsluitend over ontwikkelingssamenwerking, danis het de bedoeling dat Vlaanderen ook meer econo-misch gaat samenwerken. Vlaanderen en Zuid-Afrikahebben daarom twee intentieverklaringen onderte-kend, met name over een samenwerking in de wereldvan de KMO’s en in de diamantsector. Mbeki hoopt opde Vlaamse steun voor de Zuid-Afrikaanse informeleeconomie. Het budget voor de samenwerking zou rondde 5 miljoen euro per jaar blijven draaien.Afrika blijft België en Vlaanderen dicht bij het hart lig-gen. Het is goed om Zuid-Afrika als een van onzebelangrijkste partners buiten Europa te zien.Samenwerking helpt Zuid-Afrika te lukken in haareigen ontwikkeling maar vooral ook als de stabielevoortrekker in Afrika.De relaties tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika groeienverder. Er zijn nog vele behoeften waarop wij met onzebescheiden mogelijkheden toch wel belangrijke bijdra-gen kunnen leveren…

Johan Beke

Samenwerking met Zuid-Afrika wordt uitgebreid

JACARANDA 04/4 - 2

Met een geschiedenis van meer dan 300 jaar weer-spiegelen de Zuid-Afrikaanse wijnen de traditiesvan de de Oude Wereld, hoewel ook beïnvloeddoor de hedendaagse stijlen van de NieuweWereld.Deze merkwaarige combinatie helpt mee de stij-gende hedendaagse populariteit van de Zuid-Afrikaanse wijnen in de laatste jaren te verklaren.Het staat buiten kijf dat de Zuid-Afrikaanse wijneninmiddels hun plaats wereldwijd gevonden hebben– en dat onder andere, doordat het seizoen watvroeger valt, de nieuwe wijnen zes maanden voorhun “nouveau” Europese tegenhangers in deschappen liggen!Het mediterrane klimaat, met warme zomers enregen in de winter, gecombineerd met de vruchtba-re grond, garanderen de groei van sterke en gezon-de druiven – ideale omstandigheden die nergensanders ter wereld worden gevonden.Kaapstad is de poort naar het voornaamste Zuid-Afrikaanse wijngebied. Het Kaapse wijngebiedstrekt zich uit over een ruisachtig gebied, van hetnoordelijk westkustgebied aan de Atlantische kusttot vlakbij de woestijn van de Kleine Karoo. Er wor-den meer dan 100.000 hectare wijngaardenbewerkt en er wordt wijn gemaakt in meer dan 340wijnkelders en wijngaarden.

Witte wijngaardvariëteiten zijn onder andere deChenin Blanc, Colombard, Chardonnay, SauvignonBlanc, Pinotage ( een variëteit die bijna alleen inZuid-Afrika voorkomt), Merlot, Shiraz en Pinot Noir.In 1973 werden de wijnlanden in Zuid-Afrika ver-deeld in een reeks officiële gebieden, districten enafdelingen.Zuid-Afrika’s Kaap heeft vijf wijngebieden, deCoastal, Olifants River, Boberg, Breede RiverValley en Kleine Karoo.Ze hebben allemaal hun eigen wijnroutes waarbezoekers altijd welkom zijn.De Coastal Region bestaat uit de districten Paarl,Stellenbosch, Swartland, Tulbagh, Tygerberg enCape Point. Binnen dit gebied liggen vele belangrij-ke afdelingen zoals Constantia, Durbanville,Franschoek en Simonberg.Route 62, die zich door de Breede River Valley ende Kleine Karoo slingert, loopt door de fruit en wijnproducerende steden Barrydale, Montagu, Ashton,Bonnievale, Tulbach, Paarl en Wellington – waar-door het de langste wijnroute ter wereld is.

W ij n e n

Paarl, Franschoek, Wellington, Stellenboschen HelderbergPaarl - Op ongeveer 50 km van Kaapstad in devruchtbare Berg River Valley aan de voet van PaarlMountain. Na de regens glinsteren de opvallendegranieten rolstenen in de bergen als parels – van-daar de naam van dit pittoreske stadje. Een van degrootste attracties vormen de wijnkelders van KWV,een organstaie die een vooraanstaande positieinneemt bij de export van kwaliteitswijnen en cog-nacsoorten naar de wereldmarkt.Franschoek – Dit gebied werd in de zeventiendeeeuw het eerst gekoloniseerd door de franse prote-stante Hugenoten, die hun kennis van wijnbouwmeebrachten. De meeste van de wijnboerderijen enlandgoederen hebben Frans klinkende namen.Franschoek is gelegen in een schilderachtig dal opeen uur rijden van Kaapstad, en biedt de bezoekerseen uitgebreide serie wijnen als begeleiding van defijne Franse keuken.Wellington – De kleine compacte Wellington-wijn-route is een rit van 45 minuten vanaf Kaapstad.Wellington ligt dichtbij Paarl en staat bekend omzijn rode wijnen van top kwatiteit zoals CabernetSauvignon, Merlot en Pinotage alsmede aloudefavorieten zoals Chenin Blanc, sauvignon Blanc enChardonnay.Stellenbosch – Het schilderachtige universiteits-stadje Stellenbosch is beroemd om zijn Kaaps-Hollandse architectuur en zijn met eikenbomenomzoomde straten, en is al meer dan 300 jaar eenbelangrijk centrum voor de Zuid-Afrikaanse wijnpro-ductie. Het ligt op 30 minuten rijden ten oosten vanKaapstad. De plaats van de wijngaarden, op de gol-vende heuvels van de Stellenboschbergen en dezee, is cruciaal voor de kwaliteit van de wijnen.Alhoewel het gebied het meest bekend is voor zijngecorseerde rode wijnen zoals CabernetSauvignon, Merlot, Pinotage en Shiraz, zijn er hieren daar ook kleine wijngaarden die eerste klas wittewijnen produceren.Helderberg – Dit is de nieuwste wijnroute van deKaap, op nog geen 15 minuten rijden van de lucht-haven van Kaapstad met adembenemende verge-zichten over False Bay. Sommige wijngaarden zijnwinnaars van talloze prijzen en hebben wijnkeldersdie nog steeds gebruik maken van de traditionelepersingmethoden.

Z U I D – A F R A A N S E W I J N E N

Een paar prima wijnen leren kennen

JACARANDA 04/4 - 3

Durbanville, Constantia en TulbachDurbanville – de Durbanville Hilles, 20 km tennoorden van Kaapstad, bieden spectaculaire ver-gezichten over de Tafelbaai, Tafelberg enRobbeneiland. Grenzend aan de AtlantischeOceaan zorgen de golvende heuvels en dalen vooreen verscheidenheid aan microklimaten, ideaalvoor de productie van edele wijnen.Constantia – De Constantia Valley ligt verscholentussen de lagere hellingen van de Contantiaberg,een uitloper van de Tafelberg – het is dus de dichtstbij Kaapstad gelegen wijnroute. Het is eveneens demeest historische – vier van de vijf landgoederenin dit gebied maken deel uit van de originele wijn-

boerderij, Groot Constantia, gesticht in 1685 doorSimon van der Stel, de eerste Hollandse gouver-neur van de Kaap. Koele zeebriesjes, uitstekendegrond, gematigde zonneschijn en een goederegenval helpen bij de productie va, eerste klasrode, witte en dessert wijnen.Tulbach – De wijngaarden van Tulbach, op een uurrijden van Kaapstad, zijn geplant langs fruitboom-gaarden en tarwevelden, aan drie zijden omringddoor de Winterhoekbergen. Tulbach’s historischeChurch Street heeft niet minder dan 32 nationalemonumenten. De eerste wijnranken werdengeplant door Rijk Tulbach drie eeuwen geleden.

Swartland, Olifants River en Kleine KarooSwartland – de naam verwijst naar donkere, rijkegrond van dit gebied. Een 40 minuten durende ritvan Kaapstad brengt u naar de wijngaarden vanSwartland die zich van Darling aan de Westkust totaan de Olifantsberg bij Porterville in het oosten uit-strekken. In de afgelopen jaren is het Swartlanduitermate succesvol geweest bij de productie vaneersteklas Pinotage wijnen. De stad Darling isbefaamd om zijn wilde voorjaarsbloemen en orga-niseert elk jaar een bloemenshow.Olifants River – een groep van zeventiende-eeuwse Hollandse ontdekkingsreizigers noemdendeze rivier Olifants, omdat zij er op de oevers eenkudde van 300 olifanten zagen. De traditie van hetwijn maken in de Olifants River Valley dateert van

W ij n e n

JACARANDA 04/4 - 4

meer dan 200 jaar geleden.In het gebied liggen Citrusdal en Vredendal. Dewijnroute slingert zich meer dan 200 km door deCederbergen en Namaqualand, beroemd door zijnovervloed aan wilde bloemen in het Zuid-Afrikaanse voorjaar.Het heeft de hoogste wijnkelder van het land –1150 meter boven de zeespiegel.Kleine Karoo – Deze 300 km lange route, omringddoor spectaculaire bergketens, is de meest ooste-lijke van de Kaapse wijnlanden. Het strekt zich uitvan Montagu tot Oudtshoorn en produceert eenaantal van Zuid-Afrika’s beste wijnen en cognac-soorten, muskadels, stevige cabernets en lichterewijnen. Er zijn ook struisvogelfarms in dit semi-aride gebied.

Robertson, Worcester en OverbergRobertson Valley – Op minder dan twee uur rijdenvanaf Kaapstad ligt de Robertson Wine Valley,bekend om zijn kampioenspaarden, excellente wij-nen en rijkdom aan rozen, vandaar de omschrij-ving “dal van wijn en rozen”. De loop van deBreederivier volgend heeft dit gebied zichzelfgeprofileerd als een eersteklas wijn producerendcentrum, grotendeels dankzij de kalksteengronden de koele nachttemperaturen, in het bijzonderideaal voor Chardonnay, maar ook voor CabernetSauvignon en andere soorten.Worcester – Qua omvang is Worcester Zuid-Afrika’s grootste wijnproducerende gebied; het pro-duceert bijna 25% van de wijnen en alcoholhou-dende dranken van het land. Het ligt in de schiler-achtige Breede Rivier Valley, op een uur rijden vanKaapstad, en omvat ook Wolseley, Rawsonville ende schilderachtige Hex River Valley. In de stadWorcester ligt de KWV Brandy Cellar, de grootstein zijn soort ter wereld. Het district staat ookbekend om zijn Chenin Blanc en Chardonnay wij-nen.Overberg – Dit is een relatief nieuw wijndistrict,waar de meest zuidelijke Kaapse wijngaarden zijnte vinden. In het Walker Bay gebied kunnen bezoe-ken aan wijngaarden gecombineerd worden methet observeren van walvissen vlakbij Hermanus.Een koele Atlantische bries is ideaal voor produc-tie vanSauvignon Blanc, Chardonnay en Pinot Noirwijnen.

Andere wijngebiedenOranjerivier – Deze wijngaarden liggen niet in dedirecte omgeveing van Kaapstad, maar bevindenzich in het noorden van Zuid-Afrika, in de NoordKaap. Hoewel ze in een droog, door de zon ver-schroeid landschap liggen, gedijen de wijnranken

door de irrigatie door de Oranje,-Vaal- en Rietrivier.Loopspruit – Het meest Oostelijke wijnlandgoedin Zuid-Afrika is te vinden bij Loopspruit inMpumalanga.Jacobsdal – Het landgoed in Jacobsdal in deVrijstaat produceert een aantal prima wijnen.

Historie van de wijn in Zuid-AfrikaDe wijnproductie in Zuid-Afrika dateert uit 1659,zeven jaar nadat Jan Van Riebeeck een basis hadopgezet voor de Nederlands-OostindischeCompagnie bij de Tafelbaai.Hij schreef in zijn dagboek: “Vandaag, prijs deHeer, werd voor de eerste keer wijn geperst vanKaapse druiven.”Toen Simon van der Stel de eerste Hollandse gou-verneur van de Kaap werd in 1679, moedigde hijde aanplant van nog meer wijngaarden actief aanen stichtte zijn eigen wijngaarden bij Constantia,die beroemd werden door de zoete Constantia-wij-nen die in de achttiene eeuw heel populair warenin europa.De wijnproductie werd verbeterd door protestanteHugenoten, die uit katholiek Frankrijk vluchten omaan de vervolging te ontkomen. Ze arriveerden in1688 in Zuid-Afrika en werden de grondleggersvan het wijndistrict Franschoek.De Kaapse wijnindustrie bloeide in de achttiendeeeuw toen de Napoleonistische Oorlogen de wijn-export naar Engeland stil legden. Na de vredeklapte de wijnexport naar Engeland echter uitelkaar en in 1886 werden de wijngaarden gedeci-meerd door ziektes. De nekslag was het uitbrekenvan de Anglo-Boerenoorlog, die de wijnindustrie inchaos deed storten.Stabiliteit keerde terug met de vestiging, in 1918,van de Co-operative Winegrowers’ Association, ofKWV, die tegenwoordig optreedt als marketingsor-ganisatie namens zijn 5000 wijnboeraandeelhou-ders.

Bron South African Tourism

W ij n e n

JACARANDA 04/4 - 5

Vooruitstrevende ondernemers

Met de opkomst van de zwarte ondernemersin de toerienbranche van het land in de laat-ste jaren zijn er ook steed meer mogelijkhe-den gekomen voor de reiziger om tot nu toerbrgen aspecten van zuid-Afrika te ontdek-ken.Deze ondernemingen worden omschrevenals SMMEs (Small, Medium en MicroEnterprises) door de Zuis-Afrikaanse toeris-tenbranche en leveren dimensies die geheelnieuwe dimensies toevoegen aan aan hetZud-Afrikaanse reisavontuur.U kunt de warmte van Afrikaanse gastvrijheidervaren in kleine guest houses of bed en bre-akfast accommodatie. Of u kunt de traditione-le Afrikaanse keuken proberen – zoals kip,schapenstoofpot, kerrieschotels, boerewors,ting (sorgumpap) en pompoen – in authenti-ke restaurants.Bard in Afrikaanse stijl, bekend als shebeensof jazzclubs, zijn de perfecte plek om deplaatselijke bevolking te ontmoeten en dehartslag van Zuid-Afrika te voelen.Reisorganisaties in de SMMR-sector biedenniet alleen safari’s mar ook autentiek inzichtin de Afrikaanse manier van leven,zowel vroeger als nu, met bezoekenaan ownships, cultural villages enandere community projects.Makers en verkopers van inheemseafrikaanse kunst en handnarbeidzijn typische SMMEers en gevenreizigers de kans mooie en interes-sante souveirs te kopen tegen spot-prijzen.Gezien de ‘oude’ geschiedenis vanZui-Afrikaans van overheersing doorgrote bedrijven, geforceerde concur-rentie en ongelijke verdeling vanrijkdommen, zijn SMMEers belang-rijk voor het verschaffen van werk enhet bereiken van een meer even-wichtige verdeling van inkomsten.

Het aanmoedigen van ondernemingen

South African Tourism heeft de EmergingEntrepreneur of the Year Award ingesteld –met voor de winnaar een grote investering incash in hun bedrijf.De bedoeling is de ontwikkeling te bevorde-ren van deze opkomende bedrijven en hunbewust te maken van de waardevolle rol diezij spelen in de groei van Zuid-Afriika’s toeris-tenbranche.De laatste winnaar was Berry Ramunenyiwadie – letterlijk, tot het maken van de bakste-nen toe – Vevisa Lodge heeft gemaakt, enluxe guest house in Thohoyandou, in hetVenda-gebied van de Limpopo provincie. Hetrestaurat serveert traditionele Venda-gerech-ten en gasten die delicatessen als bijvoor-beelde de mopaniwormen durven te etenworden beloond met een ‘Brave Mouth’ certi-ficaat. Culturle excuries naar makers van han-denarbeid, kunstenaars, traditionele dansersen genezers kunnen ook geregeld worden.Website www.vevisalodge.co.za, E-mail: vevi-sa@ifrica.com , tel.: +27(0)159625252.

T o e r i s m e

Voel Zuid-Afrika’s hartslag

JACARANDA 04/4 - 6

De vorige winnaar was Berbard Morobe, diealles wat hij has verkocht om Mankwe herita-ge Safaris op te richten. Zijn bedrijf biedt edu-catieve excursies om meer te leren over deTswana-cultuur alsmede wandeltochten enwildritten met gids in het Pilansberg NationalePark, Noord-West provincie.Websiite: www.mankwesasafaris.co.za, E-mail: mankwesasafaris@telkomsa.net, Tel.:+27(0)145557056De huidige provinciale finalisten zijn:• PM Motel - dichtbij Bisho, in de Oost-

Kaap. Dit familiehotel is een prima uit-gangspunt om de rijke Xkosa-cultuur vande omringende dorpen te leren kennen.E-mail: pamm@border.co.zaTel.: +27(0)406369001

• Pabi’s Guest House – dit guest house ligtin het QwaQwa Nationale Park, Vrijstaat,binnen het bereik van het BasothoCultural Village.E-mail: pabis@xsinet.co.za, Tel.: +27(0)587133096.

• Sakhumzi restaurant – in het hart vansowet in Vilakazi street – waar tweeNobelprijswinnaars, Nelson Mandela enAartsbisschop Desmond Tutu eensgewoond hebben – dit restaurant serveerttypische Soweto-gerechten en heeft eenterras om buiten te kunnen eten.E-mail: eat@sakhumzi.co.za, Tel.: +27(0)115361267.

• Mbonise Cultural Concept – dit is en boer-derij die bezoeken verzorgt aan hetHluHluwe Wildreservaat en een plaatselij-ke school. Het avondprogramma omvattraditionele Zoeloe-liederen en -dansen

ineen boma. Website: www.mbonise.com, e-mail: spihile@mbonise.com, tel.: +27(0)355620949.

• Cosmo Leisure Restaurant, Guest Houseand Conference Centre – in de LimpopoProvincie, het guest house heeft gezins-kamers en het restaurant serveert seaf-ood en traditionele gerechten.E-mail: info@cosmoleisure.co.za, Tel.: +27(0)152636190.

• Mondedeni View Lodge – in een weelderi-ge omgeving op eeen paar minuten rijdenvan Nelspruit, Riverside Mall enEmnotweniCasino, worden zeven elegan-te kamers met bad en toilet aangebode-nalsmede een suite met een patio metprachtig uitzicht.E-mail: beauler@mweb.co.za, Tel.: 27(0)137449789.

• Klipkolk Lodge – er zijn veel aktiviteitenmogelijk voor gasten in deze door familiegedreven lodge in het Kalaharigebied vande Noord-Kaap, o.a. tochten per vierwiel-aangedreven voertuigen, excursies naarwildboerderijen, vogelobservatie, tochtjesper paard/ezel en wagen. Traditioneledansen worden uitgevoerd door deKhomani san. Tel.: +27(0)721596726.

• Gaabo Motho Cultural Village & LykenGuest House – beleef de tradities vanZoeleo, Vendam Mokhkhu, Tswana enNdebele, en verblijf in een tweepersoons-kamer met bad en toilet in het guesthouse. E-mail: gaabomotho@yebo.co.za,Tel: +27(0)125630168

• Way 2 Go Tours – zes minibusjes biedenpendeldiensten van Kaapstad Inter-national Airport naar de stad en veschil-lende bestemmingen binnen Kaapstad enhet schiereiland.E-mil: way2go@iafria.com, tel.: +27(0)219346409.

©: Zuid-Afrika ReisgidsSouth African Tourismwww.southafrica.net

T o e r i s m e

JACARANDA 04/4 - 7

Excursies naar de townships, de gebieden rondzuid-Afria’s steden die tot stand kwamzijn geko-men als gevolg van de rassenscheiding tijdens deapartheid, geven toeristen de gelegenheid te com-municeren met de plaatselijke gemeenschappen.Onder de leiding van goed geinformeerse gidsenstelt een townshipexcursie i in staat zelf de leven-digheid van de stedelijke gebieden te zien waarinmiljoenen van zuid-Afrika’s meerderheidsbevol-kingsgroep leeft.Soweto – een acroniem voor South WesternTownships – plaats van de studentenoproerehn in1976 en een krachtig 20-eeuws symbool voordemocratie in Zuid-afrika – is tegenwoordig éénvan de top 20toeristische bestemmingen in hetland.Het ligt op 15 minuten van Johannesburg, en geenenkelen bezoeker van het gebied mag dit missen.Er zijn handenarbeidmarkten, levendige wijkcen-tra en kunstgalleries, spaza-winkels en shebeens.De Soweto Shebeen Route biedt een uniekerevringaan de bezoeker om bewoners van sowe-to in een veilige omgeving te ontmoeten.Soweto gonst 24 uur per dag! Het is de moeite erde nacht door te brengen om de echte vibraties terevaren – er zijn een aantal guest houses waartoeristen worden getracteerd op een authentiekeAfrikaanse ervaring op het gebied van gastvrij-heid.Alexandra Township ligt binnen den Noordoostelijkebuitenwijken van Groot Johannesburg – dichtbij hetchique zaken- en winkeldistrict van Sandton.Alexandra is één van de oudste townships in hetland en kent een turbulente historie en veel histori-sche plaatsen uit de tijd van het verzet zijn er nogsteeds te zien.Bezoekers kunnen de ‘Heritage Trail’ volgen diehen naar de East Bank brengt, het eerste elitewoonproject in alexandra waar kunstenars, musicien vaklieden wonen. De Organic Market biedt eenverscheidenheid aan ambachten, verse produktenen traditionele Afrikaanse muziiek en dans.Dichtbij Kaapstad ligt het Sivuyile centre in detownship Guguletu kunstenaars aan het werk zienen stimuleert de verkoop van in de gemeenschapgeproduceerde kunstnijverheid. In de nabijgele-gen township Khayelitsha kunnen tijdens eenmuziekexcursie, georaniseerd door Cape Town

Tourism, alle vormen van muziek waaronderAfrikaanse Jazz, jiveen rhytm & blues gehoordworden.Buiten Kimberly, Noord-Kaap, in de townshipGaleshewe, voert een nieuwe cultural vilagetoneel-, dans- en muziekproducties op.Langs de Tuinroute kunt u authentieke Xhosa-cul-tuur ervaren in het Khulani Xhosa village inThembalethu, George. Hier wordt u vermaakt metang, dans, verhalen en traditionele rituelen, enbekend gemaakt met het eten, drinken en dekunstnijverheid van de Xhosa.Dichtbij Qunu, de geboorteplaats van de vorrmali-ge president Nelson Manela, ligt JonopoTraditional Village and Craft Centre, waar u denacht kunt doorbrengen. Zie hoe Xhosa-kralen-werk wordt gemaakt en breng een bezoek aan een‘sangoma’ (waarzegger).Zoeloe-handnijverheid wordt overal in winkels inKwaZulu-Natal verkocht, bovendien heeft dezeprovincie een aantal traditional villages waar decultuur zang en dans van de Zoeloes wordt gede-monstreerd.Er zijn talloze andere SMME’s en gemeenschaps-centra die de mogelijkheid bieden meer te wetente komen over de Zuid-Afrikaanse cultuur, waarbijtegelijkertijd initiatieven van de gewone mensenworden ondersteund om zo ten goede te komenaan voormalige minder bevoorrechte gemeen-schappen van het land.

© Zuid-Afrika ReisgidsSouth African Tourismwww.southafrica .net

© Johan Beke

T o e r i s m e

Leven in de Townships

JACARANDA 04/4 - 8

Dié uitgestrekte land (groter as Duitsland enFrankryk) wat grens aan Angola in die noor-de, Zambië, Zimbabwe en Botswana in dieooste en Suid-Afrika in die suide, is in die15de eeu deur die Portugese seevaardersontdek.Die eerste blanke wat Namibië (ook bekendas Transgarieb - die land wat aan die oor-kant van die Garieb – die Oranje Rivier – lê)binnegetrek het, was ene Jakobus Coetsé.Die eerste Europese sendelinge het hul sta-sies in 1805 gevestig.

In 1884 is die destydse Suid-Wes Afrika(Namibië) deur Otto von Bismarck tot ’nDuitse protektoraat verklaar.Tydens die Eerste Wêreldoorlog het Suid-Afrikaanse troepe egter die land beset en ditvan die Duitse heersers verower.

** Die Duitse Regering het enkele maandegelede vir die eerste keer erken dat hy tydensdie koloniale tydperk hom skuldig gemaakhet aan massamoord (genocide) op dieHerero-stam in Namibië.Die Duitse Minister van Ontwikkelingshulp,Heidemarie Wieczorek-Zeul , het in Augustus(as eerste Duitse minister) die 100-jarige her-denking van die Herero-opstand teen dieDuitse besetters in Okakarara bygewoon.Tydens die driejarige opstand is meer as65.000 Herero’s (80 % van die bevolking) uit-gemoor. Duitsland het om vergifnis gevra enekonomiese steun beloof vir die herstel enopbou van die plaaslike bevolking.

Volgens ’n Volkere Bond (later VN) man-daatsbepaling uit 1920 het Suid-Afrika diebestuursadministrasie van Suid-Wes oorge-neem.Na die Tweede Wêreldoorlog is dié mandaathernu, maar Suid-Afrika het in die daaropvol-gende jare sy greep op die gebied in so ’nmate uitgebrei dat hy uiteindelik Suid-Wes bydie destydse Unie ingelyf het.Dié omstrede saak is verskillende kere na dieInternasionale Hof van Justisie verwys en in1972 het die VN beslis dat Namibië se beset-ting deur SA onwettig is. Die Swapo-bevry-dingsbeweging (South West African People’sOrganisation) met leier Sam Nujoma in bal-lingskap is deur die VN verklaar as die enigewettige verteenwoordiger van die Namibiesebevolking.Suid-Afrika het die VN-bepaling genegeer enin 1975 die Demokratiese Turnhalle Alliansie(DTA) as politieke raad aangewys, bestaandeuit blanke vertrouelinge en enkele etniesegroepe en partye.Suid-Afrika het betrokke geraak by die oorlogin Angola waar Kubaanse soldate aan diekant van die Marxistiese MPLA geveg het.Die koste van die oorlog en die toenemendeWesterse druk het Suid-Afrika uiteindelik totdie onderhandelingstafel gedwing.Buitelandse troepe aan beide kant is onttreken in April 1989 is begin met die oorgangspe-riode wat tot Namibië se onafhanklikheidmoes lei.Op 21 Maart 1990 het dié land na 106 jaarvan buitelandse besetting onafhanklik geworden is Sam Nujoma, na 30 jaar banneling, aseerste president ingehuldig.

P o l i t i e k

Namibië

Kort Historiese Oorsig

JACARANDA 04/4 - 9

P o l i t i e k

Onderhoud vlaamse regering met Thabo Mbeki

Een delegatie van de Vlaamse regeringonder leiding van minister-president YvesLETERME, met vice-minister-presidentFientje MOERMAN, minister Kathleen VANBREMPT, minister Kris PEETERS en minis-ter Marino KEULEN heeft vandaag een bila-teraal onderhoud gehad met de Presidentvan de republiek Zuid-Afrika,de heer ThaboMBEKI. Ook de President was vergezelddoormeerdere ministers uit zijn regering.

Beide delegaties hebben een stand vanzaken opgemaakt van tien jaar bilateralesamenwerking tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika, en nieuwe klemtonen gelegd voor deverdere samenwerking in de toekomst. Ookde internationale actualiteit stond aan deagenda, met o.a. de rol van Zuid-Afrika in deAfrikaanse Unie (AU), ten aanzien vanNEPAD, en in de pacificatie van het gebiedvan de Grote Meren in Centraal-Afrika.

1. Precies tien jaar geleden, november1994, tekenden de Vlaamse en de Zuid-Afrikaanse regering een intentieverkla-

ring om te gaan samenwerken. Dat bleekhet startschot voor een heel intense bilate-rale samenwerking en interactie. Er kwameen cultureel verdrag in 1996.Later werd een algemeen verdrag onderte-kend in 2000.Inmiddels opende de Vlaamse regering in1999 ook een eigen diplomatieke vertegen-woordiging Pretoria.Over de voorbije tien jaar heeft de Vlaamseregering meer dan ?60 miljoen vrijgemaaktvoor samenwerking met Zuid-Afrika.Tevens besliste de ministerraad op 12-11-2004 jl. 4 projecten te subsidiëren voor eenbedrag van 2580650 euro.A. Het project “Groutville Community Care

Homes forOrphans and vulnerable children”.B. Het project “Implementation of a housing

component within a municipal structureand provide housing consumer educa-tion at municipalities”.

C. Het project “Children at risk, breakingthe cucle of violence”.

D. Het project” Home and communitybased care”.

Op het Egmontpaleisbespraken premierVerhofstadt en presidentMbeki onder meer deoprichting van eenGezamenlijke Commissie,waarbinnen België enZuid-Afrika onder anderhun inspanningen voorvrede en stabiliteit in deRegio van de Grote Merenverder op elkaar zullenafstemmen.

JACARANDA 04/4 - 10

P o l i t i e k

2. Beide delegaties onderstreepten de wensom de erg vruchtbare samenwerking in detoekomst onverminderd voort te zetten.Volgende week, op 24 november, is enonderhoud gepland tussen de ministersvan Buitenlandse Zaken, mevrouw DLA-MINI-ZUMA en minister Geert BOUR-GEOIS, die de krijtlijnen zullen trekkenvoor de Zuid-Afrikaans-Vlaamse samen-werking in de volgende jaren.

3. Inmiddels is tussen beide regeringen welovereengekomen om de samenwerkingook meer economisch te kleuren. Namensde Vlaamse regering ondertekende minis-ter Fientje MOERMAN vandaag samenmet haar Zuid-Afrikaanse collega MabutoMPHAHLWA een intentieverklaring tussenbeide regeringen, om de samenwerkingtussen kleine, middelgrote en micro-ondernemingen in beide landen te stimu-leren. Een gemengde werkgroep zal daar-over tussen dit en een aantal maandenconcrete voorstellen formuleren.

4. Tussen beide regeringen werd vandaagook een intentieverklaring ondertekendover mogelijke samenwerking in de dia-mant-sector. Vlaanderen huisvest inAntwerpen een van de meest toonaange-vende wereldcentra inzake diamant. Zuid-Afrika daarentegen behoort tot ‘s wereldsgrootste leveranciers. Daarom zal wordenonderzocht tot welke voor de hand liggen-de vormen van samenwerking dit aanlei-

ding zou kunnen geven. Deintentieverklaring werd onder-tekend door minister Fientje

MOERMAN en haar Zuid-Afrikaanse col-lega P. MLAMBO-NGCUKA.

5. Met de president van Zuid-Afrika werd ookde voortgang besproken van het NewEconomic Progam for African Develop-ment (NEPAD). NEPAD is het sociaal-eco-nomisch programma van de AfrikaanseUnie, waarvan de president van Zuid-Afrika een van de grote gangmakers is. DeVlaamse Regering behoort tot de eersteinternationale sponsors van NEPAD. In2002 investeerde zij ? 400.000 in deondersteuning van het NEPAD-secretari-aat en de acties die het opzet ter verster-king van het draagvlak voor- en het eige-naarschap van NEPAD op het Afrikaansecontinent.

6. Tot slot werd ook de problematiek in hetgebied van de Grote Meren besproken, ende toestand van Centraal-Afrika in hetalgemeen. De Vlaamse Regering heeftgrote waardering uitgesproken voor hetpersoonlijk engagement van PresidentMBEKI en van de Zuid-Afrikaanse rege-ring voor de ontwikkeling van heel hetAfrikaanse continent.De talloze Zuid-Afrikaanse inspanningenom te bemiddelen bij gewapend conflict, ombij te dragen tot verzoening en wederop-bouw, en om pacificatie en stabiliteit te be-vorderen, zijn daarin een belangrijke pijler.

© Beelden

Op 16 november bespraken presi-dent Mbeki en Vlaams minister-presi-dent Leterme de toekomstige Vlaams

- Zuid-Afrikaanse ontwikkel-ingssamenwerking. Onder hun goed-

keurend oog ondertekendenVlaanderen en Zuid-Afrika ook inten-tieverklaringen over samenwerking inde edelsteenkunde en de waardeto-

evoeging aan mineralen en overnauwere samenwerking in de ontwik-

keling van de KMO-sector.

JACARANDA 04/4 - 11

Die regerende SWAPO-party van PresidentSam Nujoma het die afgelope AlgemeneVerkiesing (15, 16 November 2004) , soosalgemeen verwag , met ‘n oorweldigendemeerderheid gewen.

In die aansluitende Presidentsverkiesing, hetPres. Nujoma se kandidaat-opvolger,Hifikepunye Pohamba , ook skoonskipgemaak deur 76,4 % van die stemme in tepalm.

Die opposisieparty , Kongres van Demokrate(KvD) , se Presidentskandidaat, mnr. BenUlenga , het slegs 7,3 % gehaal.

In die Algemene Verkiesing het Swapo alte-saam 619,066 stemme uit die totaal van

827,042 wettige stembriewe behaal. (Totalebevolking van Namibië 1,8 miljoen mense).Swapo se magsbasis lê veral in die noorde-like Owamboland (tuiste van Nujoma enPohamba).

Met die 55 setels in die Parlement van 72setels besit Swapo nogsteeds ’n tweederdemeerderheid.Die KvD het 59,494 stemme (5 setels) en dieDemokratiese Turnhalle Alliansie (DTA)41,697 stemme (4 setels) behaal.

Ondanks die feit dat algemeen aanvaar wasdat Swapo sou wen, is daar uit verskeie poli-tieke kringe kritiek op die werking van die(onafhanklike) Verkiesings Kommissie.

Verkiesing in Namibië

Nujoma GroetDie 75-jarige Nujoma sal in Maart 2005 (na 3ampstermyne) as President uittree, maar diégeharde politieke strydos sal nogsteeds leiervan die Swapo-party bly tot 2007.

’n Groot aantal Swapo-parlementslede vandie ou-garde sal ook moet plek maak vir ’nnuwe jonger generasie politici. Nuwe gesigtesal in die Kabinet gesien word.

Nujoma se tydgenote wat ook teen die blan-ke oorheersing en kolonialisme in Suider-Afrika gestry het, is onder meer NelsonMandela, Samora Machel, Kenneth Kaundaen Robert Mugabe.

P o l i t i e k

Nuwe President - UitdagingsMnr. Pohamba (69 jaar), tans Minister van Land, sal op 21 Maart 2005 Namibiëse 2de Presidentword sedert onafhanklikheid in 1990.

Sy eerste taak sal wees om ’n nuwe Kabinetsaam te stel aangesien ’n groot aantal ouParlementslede uit die politiek verdwyn.Enkele bekende name onder die jonger gene-rasie is, Utoni Nujoma, Paulus Kapia, LuciaBasson, Hansina Christiaan en PeyaMushelenga.

Die leierskap van Pohamba tydens sy vyfjaartermyn sal veral op die proef gestel word metdie wyse waarop hy die omstrede grond-ont-eining en landverdeling vraagstuk gaan han-teer.

Nagenoeg 4,000 boere, waarvan die meer-derheid blankes , besit 44 % van Namibië sebewerkbare grond.Die huidige Regering het hom reeds verbindtot maatreëls om dié onewewigtige situasie

JACARANDA 04/4 - 12

P o l i t i e k

van grond-eienaarskap te herstel deur ’nvreedsame oordrag van eiendom wat gepaardgaan met die nodige kompensasies.

Onder blanke boere bestaan die vrees dat diéproses ook kan verloop volgens die ramp-spoedige Zimbabwe-scenario waar duisendeblanke boere hul plase verloor het sonderenige kompensasie. Die hardhandige engeweldadige optrede van die Mugabe-rege-ring het duisende blanke boere op die vluglaat slaan, waardeur die ekonomie (veral land-bou-sektor) van die land op die rand vanineenstorting staan.

Mnr. Pohamba het egter reeds te kennegegee dat hy ten gunste is van’n grondige dia-loog met die blanke boere sodat die hele pro-ses vreedsaam en sinvol kan verloop.

Die verwagting is dat mnr. Pohamba, na syinhuldiging as President , verder in die voet-spore van sy mentor (Nujoma) sal volg met ’npragmatiese regeringsbeleid wat gemik is opvoortgesette ekonomiese groei en ontwikke-

ling en verdere konstruktiewe samewerkingbinne Suider-Afrika.

* Die Duitse gesant vir Afrika, Uschi Eid , hetintussen ’n ontmoeting met mnr. Pohambagehad en laasgenoemde het ’n uitnodigingvan Bondskanselier Gerhard Schröder aan-vaar om Duitsland aanstaande jaar tebesoek. Duitsland is op grootskaal betrokkeby ekonomiese en ontwikkelingshulp inNamibië.

Die nuwe Namibiese Ambassadeur in België,Prof. Dr. Peter Katjavivi , is geen onbekendein Europa nie.Tydens die laat sewentigerjare was hySwapo-verteenwoordiger in Londen waarondergetekende (as buitelandse korrespon-dent vir die SA-media) gereeld met hom kon-tak gehad het.Hy het altyd ’n goeie verstandhouding met diemedia onderhou gedurende ’n tydperk toe die

Apartheidsregime op sy felste geheers het.Suidwes-Afrika (Namibië) was nogsteedsmandaatgebied van Suid-Afrika. Dié grond-gebied is destyds gebruik vir die Suid-Afrikaanse militêre aksies teen die MPLA-regering in Angola.

Dr. Katjavivi , wat self ook jarelange ballings-kap meegemaak het , is vandag vasbesloteom Namibië se belange in die Benelux (en bydie Europese Unie) te verbeter en uit te bou.Hy sal hom steeds beywer vir goeie betrek-kinge op bilaterale vlak asook met alle EU-lande.

Hy wil België en sy mense grondig leer kensodat daar ’n deeglike basis kan wees virwedersydse samewerking op verskillendevlakke.

Die Afrika Vereniging van die Universiteit van

Gent (AVRUG) is inmiddels van voornemensom Amb. Katjavivi aanstaande jaar uit te nooivir ’n kennismaking en voordrag. Die moont-likheid om ’n spesiale Namibië-dag (semi-naar/tentoonstelling) in 2005 te organiseer,word ook in die vooruitsig gestel.

Info: Namibiese Ambassade: Tervurenlaan454, 1150 Brussel. Tel. (02) 771.1410.Fax: (02) 771.9689. e-pos: nam.emb@brute-le.beKonsul vir Namibië in Vlaandere : Dr. JacquesG. Delobel. Tel. (09) 226.5506.

Jan L. Coetzee. PR AVRUG: e-pos: coet-jan@yahoo.com

Nuwe Ambassadeur

JACARANDA 04/4 - 13

S p o r t

CAPE TOWN,,In 2004 lanceerden we de Cape Epic alszwaarste en mooiste etappekoers voor moun-tainbikers ter wereld. In 2005 verfijnen we hetconcept, breiden we het aanbod uit en wer-ken we aan de uitbouw van het bedrijf achterde Cape Epic. In 2006 zijn we dan klaar omsterke veranderingen door te voeren aan dewedstrijd zelf’’. Aan het woord is KevinVermaak, een voormalig globetrotter die van-uit zijn thuisbasis Cape Town zijn inzicht inmarketing en liefde voor de mountainbikecombineerde voor de organisatie van deCape Epic. Zijn eerste organisatie wasmeteen goed voor de trofee ‘Beste Zuid-Afrikaanse mountainbike-race van het jaar’,een trofee die Vermaak ontving tijdens de uit-reiking van de trofeeën voor de beste Zuid-Afrikaanse wielrenners. Voor de tweede editievan zijn wondermooi mountainbike-avontuurschreven zich inmiddels 250 Zuid-Afrikaansekoppels en 150 internationale teams in. Uithet verruimde aanbod blijkt duidelijk dat

Vermaak aan de uitbouw van het bedrijf ach-ter de Cape Epic werkt en tegelijk het toeris-me een flinke por in de rug geeft. ,,Vanaf ditjaar bieden we de deelnemers de keuze omhet ‘Premium Option’-pakket te nemen. Wiedaarvoor kiest betaalt extra, maar slaapt ’savonds in een hotel in plaats van in een ten-tje. Om het groepsgevoel te behouden wor-den die deelnemers wel naar de grote tentgebracht voor het avondmaal en de briefingvoor de volgende etappe. Ik geloof niet dat ditinitiatief het groepsgevoel zal aantasten. Wefinishen immers vaak in kleine plaatsjes metbeperkte hotelaccommodaties zodat weslechts een klein aantal deelnemers dat‘Premium Option’-pakket kunnen aanbieden’’,wapent Vermaak zich meteen tegen mogelij-ke kritiek van echte mountainbikers. Nognieuw is dat supporters en toeristen de wed-strijd kunnen volgen. ,,We brengen dezemensen met busjes naar de belangrijkste toe-ristische trekpleisters van de Western Capeén naar verschillende punten waar de deel-nemers van de Cape Epic passeren. Op diemanier kunnen ze het land leren kennen enondertussen ook de wedstrijd volgen’’,omschrijft Kevin het sportief-toeristische pak-ket.De deelnemers aan de tweede editie van deCape Epic krijgen tussen 2 en 9 april 780 kilo-meter en 16.000 hoogtemeters te verwerken.Met hoogtemeters bedoelt men het totalehoogteverschil dat de fietsers moeten over-winnen. In het geval van de Cape Epic valt hethoogteverschil te vergelijken met tweebeklimmingen van de Mount Everest vertrek-kend vanaf zeeniveau en dat met de fiets enin één week... Net als vorig jaar start de wed-strijd in Knysna en ligt de finish op het wijn-goed van Spier. De start- en aankomstplaat-sen van de etappes verschillen echter van dievan 2004. Op dag 1 finishen de deelnemersaan de George- universiteit van Saasveldwaar ze op de tweede dag vertrekken vooreen rit naar Herbertsdale. Daarna passerenachtereenvolgens Riversdale, Barrydale,Montagu, Villiersdorp en Boschendal de

Volgeboekte Cape Epic 2005 met nieuwe etappes

JACARANDA 04/4 - 14

S p o r t

revue. Van aan het roemruchte Boschendal-wijngoed loopt de laatste uiterst technischeetappe naar finishplaats Spier. Wie de 2005-uitgave van de Cape Epic op de voet wil vol-gen kan zich op www.cape-epic.com inschrij-ven op de nieuwsbrief. (Bart DeSchampheleire)

Zuid-Afrikaanse mountainbikers zwermen uitSAN JOSE (Costa Rica)De organisatie van de eerste Cape Epicmountainbike-etappekoers zette het voorbijejaar aardig wat in gang binnen het Zuid-Afrikaanse wielerwereldje. ,,De interessevoor onze wedstrijd is zowel in binnen- alsbuitenland groot. Dat verheugt ons om meer-dere redenen. Door de mix van Zuid-Afrikaanse en buitenlandse teams kunnenmijn landgenoten zich meten met de bestemountainbikers van over de hele wereld. Daarsteken ze heel veel van op’’, aldus wedstrijd-organisator Kevin Vermaak. Om de Zuid-Afrikanen ook te laten kennismaken met bui-tenlandse wedstrijden sloot Vermaak onderandere een deal met Roman Urbina die inCosta Rica ieder jaar La Ruta de losConquistadores (www.adventurerace.com)organiseert. Net als de Cape Epic is La Rutaeen mountainbike-etappekoers, in dit gevalmoeten de deelnemers in drie dagen tijd de350 jungle-kilometers tussen de oost- en dewestkust van Costa Rica per fiets overbrug-gen. Hannele Steyn-Kotze van het Zuid-Afrikaanse Bianchi-team stond op het strandvan Limon op het tweede podiumtrapje.,,Fantastisch dat we dankzij de samenwer-king tussen de Cape Epic en La Ruta de losConquistadores van dit soort evenementenkunnen proeven. De organisatie in mijn thuis-land staat op een hoger niveau dan hier inCosta Rica, maar uiteraard speelt het verschilin cultuur mee. Daarenboven is het in CostaRica ongetwijfeld moeilijker om dit soort wed-strijden te organiseren want hier komen weecht op bijna onbereikbare plaatsen’’, glun-derde Hannele na afloop. In de 2005-uitgavevan de Cape Epic krijgt Hannele in het pelo-ton alvast het gezelschap van 22 (!) Belgen.(Bart De Schampheleire)

Populaire trainingsbestemming voor profwiel-rennersCAPE TOWNZuid-Afrika en dan vooral de streek rondCape Town wordt ieder jaar populairder alswinterse trainingsbasis voor profwielrenners.,,Altijd lekker weer, geen tijdsverschil engoede wegen. Daarenboven kan je er op vlak-ke weg trainen en bergop rijden. En aange-zien je geen last hebt van een jet lag kan jeals sportmens meteen na je aankomst inZuid-Afrika aan de slag’’, zegt RobertSlippens die samen met zijn ploegmaatDanny Stam eind november de zesdaagsevan Vlaanderen-Gent won. De baanwielren-ners sprongen meteen na hun zege op hetvliegtuig om de ‘dode’ maand tot de volgendewielerzesdaagse te overbruggen in Zuid-Afrika. ,,Aangezien het ginds nu goed weer islopen we minder kans om ziek te worden. Diekans is reëel als je in België of Nederland blijften dagelijks in weer en wind moet trainen. Weverblijven in Stellenbosch zodat de wieler-baan van Belleville niet veraf is, maar ik weetniet of we daar ook effectief zullen trainen’’,meldt Slippens voor zijn afreis naar CapeTown. In die buurt werd deze winter ook deDuitser Jan Ullrich gesignaleerd. (Bart DeSchampheleire)

JACARANDA 04/4 - 15

S p o r t

Chapman’s Peak Drive:

Chapman’s Peak Drive tussen Noordhoek enHoutbaai op de Zuid-Afrikaanse landtong‘Cape Peninsula’ is de mooiste route terwereld. Geen twijfel mogelijk want zowat elkeautofabrikant trok er al heen om reclamefilmste draaien. Negen kilometer en 114 bochtentussen rotswand en oceaan zijn een nattedroom voor elke fietser.In 1607 stapte de Britse zeevaarder JohnChapman aan land tussen Houtbaai enNoordhoek. Een vreemde beslissing van deBrit want aanleggen voor de schitterendestranden van Houtbaai en Noordhoek lijkt veellogischer dan tegen de steile rotswandopklimmen. Ongeveer halfweg op de negenkilometer lange weg tussen de beide plaatsjesligt Chapman’s Point, 593 meter boven deAtlantische Oceaan. In het voorjaar van 2003maakte ik voor het eerst kennis metChapman’s Peak Drive. Geprikkeld door deroemruchte reputatie van deze pas reed ik inde dagen voor de Cape Argus Pick’n PayCycle Tour mijn kilometers in de richting vanHoutbaai. Na een paar kilometers klimmenvanaf Houtbaai stootte ik echter op het hekdat de prachtige route van december 1999 tot20 december 2003 afsloot. Door de onsta-biele ondergrond was Chapman’s Peak Drivesinds zijn aanleg door Italiaanse gevangen in1922 nooit een veilige weg. Maar na bosbran-den en felle regens gind het eind 1999 flinkfout en donderde en derde van de weg deoceaan in. Aanvankelijk trachtten de lokaleoverheden door middel van fondsenwervinggenoeg centen in het laadje te krijgen om deraak op te knappen, tot bleek dat echt wel eenpak geld nodig was voor de grondige restau-ratie. Nadat een private firma de weg voordertig jaar in erfpacht kreeg begon dat bedrijfmet de heraanleg die in totaal twintig miljoeneuro zou kosten. In maart 2004 bleef ik namijn deelname aan de Cape Epic mountain-bike-etappekoers nog een weekje rond-hangen op de landtong tussen Kaapstad enhet nationaal park van Kaap de Goede Hoop.

Met de afgewerkte Chapman’s Peak Droveom de hoek kon ik niet weerstaan aan de ver-leiding en vanuit Kaapstad fietste ik roude vande Cape Argus Pick’n Pay Cycle Tour. Eerstveertig kilometer zuidwaarts langs de schit-terende oostkust van de Cape Peninsula, viaPittoreske plaatjes met schitterende namenals Muizenberg, Kalkbaai, en Simon’s Townlangs de omheining van het Kaap die GoeieHoop - reservaat met zijn duizenden bavia-nen naar Kommetje om uiteindelijk in noord-hoek te belanden aan de voet van Chapman’sPeak Drive. Fietsers kunnen gratis over detolweg die niet bepaald een fysieke uitdagingis, elke geoefende fietsers rijdt met gemakdeze adembenemend mooie pas. Niet delastigheidsgraad van de klim, maar wel deprachtige omgeving doet de adem stokken.Achter elke bocht wacht een nieuw en schit-terend uitzicht op de Atlantische Oceaan diesteeds dieper onder je wegkruipt. Achter elkebocht wacht een nieuwe blik op de grilligerotspartijen en over een lengte van 155 meteris de weg letterlijk in de rotswand gehakt. Deklim vanaf Noordhoek wordt gekenmerkt dooreen bijna eindeloze opeenvolging van vrijekorte bochten, in totaal liggen er over de heleroute 114 stuks. Aankomen aan Chapman’sPoint is tijd maken om te genieten van hetuitzicht en uiteraard komt het fototoestel eraan te pas. Om de hoek wacht een razend-snelle afdaling naar de hagelwitte strandenvan Houtbaai want langs deze kant loopt deweg minder steil tegen de berg op en zijn debochten lang en vloeiend. Voor wie dezeroute volgt nog een uitsmijter: vlak na detolpoortjes aan de Houtbaai-kant van de pasvind je bij het binnenrijden van het badplaat-sje een schitterende snackbar aan derechterkant van de weg. De milkshakes zijner heerlijk en je neemt ze zo mee naar deandere kant van de straat waar je meteen jevoeten in de zee kan ploffen. Genieten in hetkwadraat. (Bart de Schampheleire).

JACARANDA 04/4 - 16

SPORT in Suid-Afrika is byna soos gods-diens - met RUGBY as koning - wat weersinoniem is vir Springbokke!

In sonnige Suid-Afrika is sport alledaags endeel van die hele samelewing en dié nasio-nale tradisie oorheers ook die hele media.Op Sondae is Sport voorbladnuus in diegrootste koerant, Rapport.Maandag se koerante is weer vol van dieafgelope naweek se sportbyeenkomste.

Tydens Apartheid was ons land se sportman-ne en –vroue van internasionale kompetisiesuitgesluit en swart en wit was slagoffer vandie binnelandse politieke manipulasies enbuitelandse boikotte.

Na die vrylating van Nelson Mandela en dievooruitsig van ’n Nuwe Demokratiese Suid-Afrika , kon die land se talentvolle sportlui in1992 weer vir die eerste keer sedert Rome(1960) aan die spoggerige Olimpiese Spele(Barcelona) deelneem.Sedertdien is Suid-Afrika met sy “reënboog”sportspanne weer in alle glorie terug in dieinternasionale sportarena’s.

Miljoene mense (deur TV) was in 1995 getuietoe die Spingbokke die Rugby Wêrelbekergewen het en ook toe ’n trotse Pres. Mandelamet die nr. 6 trui (kaptein) op die veld baljaarhet met die uitbundige reënboog-skare in diestadion.

Rugby was tradisioneel ’n sport vir die blank-es, maar die afgelope jare toon steeds meerswartes belangstelling om dié nuwe spel aante durf. (Sokker bly natuurlik dié oorweldigen-de gunsteling onder die swartes).

’n Blanke afrigter het nog onlangs op ‘n inter-nasionale TV-program bevestig dat SA ’narsenaal aan talentvolle swartes het wat metdie nodige afrigting en begeleiding uiteindelikdeel kan word van die toplaag van rugbyspe-lers.Dis in elk geval veral op skoolvlak waar dienuwe (swart) talent gekweek word.

In die komende jare sal die oorwegend witSpringbokspan steeds meer swart engekleurde spelers insluit - dis nie eenvoudig’n kwessie van kleur-verwisseling nie, maardie spelers moet steeds op meriete (strengeise van sportvaardigheid en fisiese kondisie)gekies word. Slegs die beste spelers, onge-ag kleur of afkoms!

Die afgelope Britse Toer van die Springbokkewas ’n duidelike voorbeeld van die vooruit-gang wat reeds gemaak is met minstens vierswart spelers. Solly Tyibilika en sy span-maats het die kleurgrens deurbreek en salbeslis sorg vir die nodige inspirasie onderander jong talentvolle swartspelers om in hulvoetspore te volg. Die volgende Wêreldbeker(Engeland 2003 huidige kampioen) word ’nbesondere uitdaging vir die ‘Bokke!

S p o r t

Oor kleurgrense heen – open internasionale deur

JACARANDA 04/4 - 17

Duitsland, Nederland en natuurlik België, inaksie op die Dendermondse rugbyvelde.Die kompetisie word oor 2 dae beslis tussenmanne en vroue spanne wat ding om die ver-skillende bekers, trofeë en skilde.Elke span bestaan uit 10 spelers (normaal 15spelers) wat ’n vinniger tempo aan die spelverleen en ook meer opwinding vir die toes-kouers verskaf.

** Die 12de Flanders Open Tens op 14 en15 Mei 2005!Info: Adres: K. Albertstraat 140, 9200Dendermonde. Tel. (052) 223274.www.dendermonderugby.be

Dendermonde Rugbybastion

Oxbridge

’n Klub wat al reeds jare rugby op nasionaleen internasionale vlak bekendstel, isDendermonde.Die energievolle Kris Van Damme, gesteundeur ’n toegewyde bestuurspan, onderwieGert Van den Steen, en entoesiastiese klub-lede (manne en vroue) organiseer elke jaardie sogenaamde Flanders Open Tens byeen-koms.

Dié toernooi van internasionale klubs het dieafgelope 11 jaar uitgegroei tot die grootstevan sy soort in Europa.Die afgelope jare was daar klubs uit Amerika,Kanada, Suid-Afrika, Israel, Serbië, Skotland,Engeland, Wallis, Switserland, Frankryk,

Vroeër het ek van gemengde spanne gepraat– nou iets van ’n ander kleur.

Die jaarlikse Studente Rugby kragmeting tus-sen die Universiteite van Oxford enCambridge was weereens met spelers vanverskillende nasionaliteite.Dié keer egter tog uniek sedert die eerste afs-kop in 1871.

Vanjaar se Kompetisie het ’n glans van dieSuidelike Halfrond uitgestraal!Die Oxford span kon spog met ’n kaptein vanAustralië en die Cambridge 15-tal was aan-gevoer deur die Suid-Afrikaner, Simon Frost!Groetnis tot die volgende skrum-praatjies.

Jan L. Coetzee.

Rugby in België

Suid-Afrika tel onder die grotes (Enge-land,Wallis,Skotland,Ierland,Frankryk,Nieu-Seeland en Australië) wat InternasionaleRugby betref, maar daar word ook in anderEuropese lande, waaronder België, op ’nrelatief laer vlak rugby gespeel.

Die Belgische Rugbybond vzw is eind 1934gestig, maar het aanvanklik ’n tydperk vanstagnasie deurgemaak weens die TweedeWêreldoorlog.Teen die einde van die vyftigerjare was daar

weer ’n oplewing gevolg deur ’n konstantegroei met die oprigting van meer klubs.Trouens, die Belgiese Grootbaas van dieOlimpiese Spele, dr. Jacques Rogge , wasmede-oprigter van die Gentse Rugby Klubwaar hy een van die topspelers was.

Vandag is 55 klubs lid van die BelgischeRugbybond wat in ’n Vlaamse (VRB) enWaalse (LBFR) streek verdeel is. Belgiëspeel ook in die B-afdeling van dieInternasionale kompetisie en die 2 besteklubs neem ook aan die Eurocup deel.

S p o r t

JACARANDA 04/4 - 18

HERMAN VAN NAZARETH se werk lewermeedoënlose sosiale kommentaar op die ver-drukker en die verdrukte.Dit sou maklik gewees het om sy werk tereduseer tot blote versetkuns - ‘n stromingwat lank die botoon in Suid-Afrikaanse kunsgevier het - of om te praat oor die misbruikvan mag.Maar die beklemmende gevoelens en die uit-sigloosheid van die individuele verdrukte selyding is wat die kyker ontstellend bybly.Die meeste van die skilderye is gesigloosgereduseer tot pionne. Die onbekendes, dieverminktes, die afwesiges wat binne ‘n same-lewing die stomme prys betaal (het) omdatmagsfigure oor hul lot ‘n uitspraak gelewerhet.Dit is onmoontlik om voor hierdie uitstalling testaan sonder om op diep psigologiese vlakmet afgryse vervul te word oor die vergrypevan enige ideologiese heerskappy. Want dieuitstalling lewer nie kommentaar op oorlog,die regstelsel, die kerk of samelewingstruktu-re per se nie, maar eerder daarop dat ‘n hiër-argie van mag bestaan wat sekere mense instaat stel om lewensverwoestende besluiteoor ander mense te neem. En dat ons almalin meerdere of mindere mate slagoffers enslawe is, juis van die mense wat ons totmagsposisies verkies.Die beeldhouwerke bevat dieselfde temas asdie skilderye. Op die trap wat lei na die uit-stalling van die skilderye is ‘n werk van ‘n rui-ter op ‘n perd. Die perd is fors en bonkig,maar die figuur leun armloos agteroor.Lewensmoeg en gedaan word die menssteeds meegesleur deur die perd wat hy

spreekwoordelik opgesaal het, die perd watnou ‘n perd van ‘n ander kleur geword het -om die Engelse spreekwoord letterlik te ver-taal.Selfs die lafenis van die fontein in die muse-um-agterplaas het skielik ‘n sinistere snykant.Bo-op die fontein is ‘n metaal-traliewerk waar-op ‘n reeks brons-borsbeelde staan. Dit voelsoos ‘n skaakbord waarop pionne uitgepak istotdat ‘n mens nader kyk en sien dat vier vandie beelde na mekaar gedraai is.Die vier figure wat met mekaar in gesprek is,herinner aan samesweerders of militêre stra-teë wat, omring deur hulle niksvermoedendebeskermers of voetsoldate, besig is om nuwegruwels te smee.Die onheilspellende impak van dié werk worddeur die installasie vergroot - en daarvoor krydie museum volle punte.Dieselfde Orwelliaanse karakter kan in DeRode Generaal, Die Kardinaal en DieMagistraat bespeur word, terwyl skilderyesoos Angs, Vincent II, Geskende Gesig enVerbystering emotief aan Edvard Munch seDie Gil herinner.Kyk ook na die kleurgebruik en hoe die dooiegryse en die skelrooie heeltyd in die werkaanwesig is.En deur alles loop die spanningslyn tussendie ontheemdes, die agtergeblewenes, diegemarginaliseerdes, die beroofdes, die ver-wondes, die verminktes en die magsdraers,die leiers, die besluitnemers, die misbruikers,die identiteitsdiewe en die despote.Hierdie universele spanning maak die uitstal-ling tydloos, en dit is verbasend om te sien datwerke wat reeds in 1965 geskilder is, steeds

K u n s t

Herman van NazarethTENTOONSTELLING

‘n Voorloper in die Suid-Afrikaanse kuns.In die Sasol-kunsmuseum,

Universiteit van Stellenbosch, Ryneveldstraat 52.

Een stem uit Zuid Afrika: Die Burger

JACARANDA 04/4 - 19

vars, kontensieus en betekenisvol is.Die tentoonstelling is nie net belangrik as ‘nkunsgebeurtenis nie, maar ook in die lig vandie sosiaal-politieke strominge in die heden-daagse Suid-Afrika.Almal wat ingelig wil lewe, behoort die uitstal-ling te sien.En koop gerus die katalogus wat by die deurteen R120 beskikbaar is.

Herman van NazarethDie Kardinaal

K u n s t

JACARANDA 04/4 - 20

K u n s t

Uitgave van een grafiekmap met de mede-werkers van de laatste workshop, die heeftplaats gehad in de Artist Proof Studio, tijdensde zomer 2002 in Johannesburg - Zuid-Afrika. Op 9 maart 2003 werd deze studiodoor een felle brand geteisterd.Niet alleen menselijk verlies werd geledendoor het verlies van één van de medeoprich-ters van de studio, kunstenaar NhlanhlaXaba, maar ook alle infrastructuur en materi-aal is in de vlammen opgegaan.Deze uitgave en expositie wordt aan hetslachtoffer en de studio opgedragen. Deopbrengst gaat integraal naar de Artist ProofStudio.

Blues for NhlanhlaHet concept van de grafiekmap is ontstaandoor al de vrijwillige medewerkers die geparticipeerd hebben aan de workshops inde zomer van 2002 in de Artist Proof Studiote Johannesburg - Zuid-Afrika. Voor de jongeZuid-Afrikaanse kunstenaars is het van grootbelang geweest om gedurende vele dagen tekunnen werken met een reeks gekende engewaardeerde Vlaamse kunstenaars. Zijhebben er zichtbaar van genoten en hebbenzonder twijfel hun inzicht in en kennis van degrafische technieken verruimd.

Maar ook voor die groep Vlaamse kunste-naars was de workshop een bijzonder inte-ressante ervaring. Voor iedere deelnemerheeft het iets bijzonders betekend daar terplaatse te kunnen werken en hun kennis tekunnen delen met hen die nooit de kans heb-ben gehad zich professioneel te scholen. Zijhebben die diepe indrukken en die warmegenegenheid meegenomen naar hun ateliersthuis. Daar zullen zeker sporen van Zuid-Afrika in hun werk verschijnen.

Solidariteit Artist Proof Studio –Johannesburg, Zuid-Afrika

JACARANDA 04/4 - 21

K u n s t

De map is een hommage aan de kunstenaarNhlanhla Xaba, medeoprichter van de studio,die bij de tragische brandramp op 9 maart2003 om het leven kwam. Tevens is de map,waarvan de opbrengst integraal ten goedekomt van de heropbouw van de studio, eenaansporing aan de artieste Kim Berman ommet haar schitterend werk verder te gaan enmet de hulp van velen een nieuwe plek te zoe-ken. Zij heeft de studio gesticht, vorm gege-ven en bezield. Haar levenswerk zal verdergezet worden door de hulp van ons allen.

Deze map is daartoe een goede aanzet.Maar het is ook onze hoop om in de nabijetoekomst de samenwerking ter plaatse te hervatten en nieuwe educatieveen artistieke gezamenlijke projecten op te zet-ten.

Suzanne Van Kerckhove

Deelnemende kunstenaars

Kim Berman / Jean Bilquin / Francky Cane / Jan PieterCornelis / Enk De Kramer / Valérie De Ravet / ThomasRoelant / Veerle Rooms / Suzanne Van Kerckhove

Grafiekmap Blues for Nhlanhla

Technische gegevensAfmetingen: 35x50 cm50 exemplaren, waarvan 35/35 en XV/XVverkoopprijs: 625,00 euro

Giften zijn uiteraard welkom op het nummer:750-9344181-38 (AXA bank)SOLIDARITY ARTIST PROOFP/a Kemzekestraat 109190 Kemzeke

Voor meer info kan u terecht bij:Suzanne Van Kerckhove03 779 56 890494 16 24 48

JACARANDA 04/4 - 22

Die Stellenbosch Libertas Koor het die afgelo-pe Oktober en November met die amptelikebekendstelling van ‘De Nieuwe Bijbelverta-ling’ ’n aantal spesiale optredes in Nederlanden Vlaandere gehou.

Die Nederlandse en Vlaamse Bybelge-nootskappe het dié betrokke toer georgani-seer van die spesiale musikale uitvoeringonder die titel “Messa da Boa Esperanza” -Boodskap van Goeie Hoop , van inisiatiefne-mer Gert-Jan Buitink.

Die premiére van die Messa-uitvoering was indie bekende Domkerk van Utrecht as deel vandié kerk se 750ste herdenking.

Die optrede van die Libertas Koor inAntwerpen was ook met die medewerking vandie Antwerpse Raad van Kerke onder leidingvan ds. Dick Wursten.

Veelrassige Koor

Die feestelike optrede van die Libertas Koormet sy uitgebreide repertoire van gewyde lie-dere in die Antwerpse Katedraal, wat deurenkele honderde Vlaminge bygewoon is, wasvoorwaar ’n belewenis.

Dié veelrassige koor van ’n honderdtal manneen vroue wat alle gemeenskappe in Suid-Afrika verteenwoordig, het die aand sy leuseen missie van “vryheid in harmonie” opnuutgestalte gegee.

Die voordragte en musiek van komponisLungile ka Nyamezele, is meesterlik gediri-geer deur Johan de Villiers (prof. Wiskunde,Universiteit Stellenbosch).Die koor en solo-sangers is op Afrika-ritmebygestaan deur musikante op instrumentesoos marimba, konga en bongo tromme, kla-vier, guitar en kudu-horing.

’n Kort oorsig van die program toon dievolks-mosaïek van Suid-Afrika:

Die intree: Die Here is my Herder (Engels);Bonga (Zulu) Dankt - de Heer).Kyrie: Mulamuleli (Venda) (Antwoord mij alsik roep).Gloria: Tlotlo a e nne ya Modimo (Tswana)(Ere zij God in den hoge).

Dan volg enkele Skriflesings (uit die Bybel)met die tema “Kanaän toe” (Afrikaans).Uit die Afrikaanse Bybel: Habakuk 3 (die vye-boom) en die Nederlandse Bybel: Mattheüs 6(saligspreuke).

K u n s t

Libertas “Reënboog” KoorIn Antwerpen

JACARANDA 04/4 - 23

Werklik heel besonder op die oor was dievoorlesing van Paulus se bekende 1Korinthiërs 13 (Die Liefde Bo Alles) in dieAfrikaanse Griekwa-dialek (Gert Banjwa).

“Al sal ek die tale van mense en van ingelepraat, maar ek het die liefde geloop geruil virdie haat, dan het ek net ’n raaslike paraffien-blik gekom raak. En nou is dit die geloof endie hoop en die liefde wat nou bly staan, maarnet die liefde sal saam met my na die Jirre(Here) se jimmel (hemel) toe gaan”.

Verdere indrukwekkende musiekstukke hetgevolg in die tale, Xhosa, Swati, Ndebele,Pedi, Sotho en Tsonga.

Deurgaans was die liedere en voorlesings ’nduidelike getuienis van die Christelike geloof-soortuiging van die grootste deel van Suid-Afrika se multikulturele bevolking.

Die Antwerpse Katedraal het die nodigegewyde ruimte, die gewensde akoestiek endie dieper geloofsdimensie verskaf met skil-derye van Rubens wat in stille eerbied toege-kyk het.

In ’n neutedop: Dit alles was gevoelvolle,diepsinnige en toegewyde musikale lofpry-sing en aanbidding met ’n boodskap van hoopvir alle volke en kulture.

Libertaskoor Baanbreker

Die Libertaskoor is reeds voor die eerstedemokratiese verkiesings (1994) in Suid-Afrika gestig met die doel om deur musiek dieideale van versoening , respek en samewer-king te bevorder.Destyds was dit uiters gewaagd om ’n veel-rassige groep bymekaar te bring weens dieApartheidswette.Vanjaar met die 10de herdenking van ’n NuweSuid-Afrika is die koor steeds besig om brûete bou tussen kulture, inheemse musikale tra-disies uit te bou, nuwe talent te koester engehore te inspireer.Die koor wat 15 jaar oud is, het sedert sy ont-staan reeds verskeie oorsese toere onder-neem en internasionale roem verwerf in dieaanwesigheid van hooggeplaastes soos oud-pres. Nelson Mandela, pres. Thabo Mbeki,pres. Johannes Rau van Duitsland, prinsPhilip van Brittanje en oorlede prins Bernardvan Nederland.Bestuursaangeleenthede van die koor worddeur Johan se vrou Louwina gehanteer.Alle sukses verder toegewens aan dieLibertas-ambassadeurs van Suid-Afrika!

Jan L. Coetzee.

K u n s t

JACARANDA 04/4 - 24

B o e k

Nomfusi Vinah Yekani werd geboren inWhittlesea, een klein dorp in de Zuid-Afrikaanse Oost-Kaap. Op haar negentiendewordt ze door haar familie uitgehuwelijkt, ensamen met haar man krijgt ze drie kinderen.Na vele ongelukkige jaren besluit Vinah haarlot in eigen handen te nemen en ze vlucht methaar kinderen naar Kaapstad in de hoopgenoeg geld te kunnen verdienen om hun eenopleiding te kunnen geven, en vooral eenzekere onafhankelijkheid. Ze is vastbesloteneen betere toekomst op te bouwen voorhaarzelf en haar kinderen, ondanks de zwarelast van de vooroordelen en moeilijkhedenveroorzaakt door het apartheidsregime.

Kaapstad is door de regering echter bestem-peld als ‘blanke’ stad en daardoor niet debeste plek om een baan te vinden. MaarVinah zet door en vindt uiteindelijk een baanals schoonmaakster voor twee families. In de28 jaar dat ze voor hen werkte werd ze ver-schillende malen gearresteerd omdat ze nietover de juiste papieren zou beschikken, maardoor haar ongelooflijke levenskracht wist zeuiteindelijk haar geluk te vinden.

Ontwaken in vrijheid is een hartverscheurendrelaas over het leven in een traditionelegemeenschap, maar tegelijkertijd hetbuitengewone levensverhaal van een sterke,onafhankelijke vrouw in het Zuid-Afrika vanvoor de eerste democratische verkiezingen.

Fransje van Riel verhuisde midden jarennegentig naar Zuid-Afrika, waar ze nog altijdwoont. Tegenwoordig is ze als freelance jour-naliste werkzaam voor verschillende krantenen tijdschriften. Eerder verscheen van haarVoor Darwin en alle andere bavianen. Mo-menteel werkt ze aan haar derde boek.

Ontwaken in vrijheid / Fransje van Riel enNomfusie Vinah Yekani

Paperback - 222 blz. - € 18,50ISBN 90 697 4595 XOorspronkelijke titel:

The crowing of the roostersVertaald door:

Jeannet Dekker

Een uitgave van ArenaVoor België: Standaard Uitgeverij

Verkrijgbaar in de boekhandel

Ontwaken in vrijheidHet bewogen levensverhaal van een Xhosa-vrouw in Zuid-Afrika

Fransje van Riel en Nomfusi Vinah Yekani

Het onthullende levensverhaalvan een Xhosa-vrouw in Zuid Afrika

JACARANDA 04/4 - 25

B o e k

Boekenbeurs Van Antwerpen

Vanjaar se 68ste Boekenbeurs in Antwerpenhet ’n rekordaantal van 182,465 besoekersverwelkom met goeie verkope en tevreden-heid onder die meeste uitgewers.Die vorige hoogste aantal was 179,557besoekers tydens die Beurs van 1998.

Meer as 80 % van die stalletjie-houers wasuiters tevrede met die verloop van die rekord-beurs. Die meeste van hulle het ’n groteromset gehad deur die flinke kooplustigepubliek.

Die belangstelling vir die uitgebreide programasook die sogenaamde tema-dae van dieBoekenbeurs was aansienlik groot.

Nagenoeg 14,000 besoekers het die lesings,paneelgesprekke en ander aktiwiteite uit dieprogram bygewoon.

Die tema’s rondom Die Bybel, Die Liefde,Liggaam en Gees, Antwerpen, Strokiesprenteen die Wêreldoorloë het meer nadruklik tot hulreg gekom deur die spesiale tema-dae.

Tydens die twee weke het meer as 660 versk-illende skrywers deelgeneem aan handteke-ning-sessies.Antwerpen is nog tot 22 April 2005 Wereld-boekestad waar daar in die laaste aantalmaande nogsteeds boeke en die lees engeniet daarvan bevorder sal word.

• Op 30 Oktober is die eerste eksemplarevan ‘De Nieuwe Bijbelvertaling’ op dieBoekebeurs aan Vlaamse politieke en kul-turele verteenwoordigers (Paul vanGrembergen en Wivina De Meester) oor-handig. Dié besondere geleentheid isopgeluister deur ’n optrede van dieStellenbosch Libertas Koor. Die ‘reën-boog’ koor van 100 lede het reeds interna-sionale bekendheid verwerf met optredeswat deur o.a. Nelson Mandela, Prins Philipvan Engeland en Pres. Johannes Rau vanDuitsland bygewoon is.

• Die Suid-Afrikaanse digter en skilder,Breyten Breytenbach, was in Septemberop ’n blitsbesoek in Brugge vir die PoësieFees. Die 65-jarige Breytenbach watdeesdae baie tyd in Senegal deurbring,het spesiaal uit Amerika gekom vir dieeendaagse besoek aan België. Tydensdie aandprogram het Breyten van sy eiegedigte in Afrikaans voorgedra, waarna ditin Nederlandse vertaling voorgelees is.(Meer oor Breyten in ’n volgende uitgawe).

Boekenbeurs: www.boek.betel. (03) 230.8923.Geertrui Schoeters (promosie verantwoordelike).

Jan L. Coetzee.

JACARANDA 04/4 - 26

B o e k

De Smaak van de Kaap

Karl Symons’ beste inside-tipsvoor Kaapstad & omgeving

JACARANDA 04/4 - 27

B o e k

Long Street

JACARANDA 04/4 - 28

B o e k

LannooUitgeverij LannooD/2004/45/127ISBN 90 209 5595 0NUR 442Ook te verkrijgen bij hetVlaams Instituut voorZuidelijk Afrika (VIZA) vzw, Limburgstraat 909000 GentTel.: 09 223 01 36Email: info@viza.bePrijs: € 14,95 +verzendingskosten

JACARANDA 04/4 - 29

Nobel Prys:Mw. Wangari Maathai van Kenia het Afrika seeerste vrou geword om die gesogte Nobel Prysvir Vrede te ontvang.In haar toespraak tydens die amptelike plegtig-heid het sy ook hulde gebring aan ander AfrikaNobel Prys wenners soos Nelson Mandela, F.W.de Klerk en Desmond Tutu.

Mw. Maathai het haar reeds enkele dekades inKenia beywer vir natuurbehoud bewaring vanwoude en plantegroei en die aanplanting vanbome wat in belang is vir die lewensonderhouden voortbestaan van mens en dier.Sy het ook daarop gewys dat dergelike natuur-bewaringsaksies voorsien in werkverskaffing enekonomiese vooruitgang.Die groter bemagtiging van vroue in die samele-wing toon ook dat hulle ’n uiters belangrike rolkan speel om armoede, honger en agterstand tebeveg.Vroue het ’n sleutelrol in die stryd teen die voort-gesette geweld en oorlog in Afrika wat miljoeneburgers (veral vroue en kinders) teister.Mw. Maathai het ’n dringende oproep tot alleAfrikaleiers gerig om hulle daadwerklik te beywervir vrede, geregtigheid en demokrasie. Met poli-tieke en sosiale stabiliteit kan daar ook ekono-miese vooruitgang gemaak word. Sy is hoopvoldat dit alles bereik kan word deur toegewydemense wat die belange van Afrika en sy menseeerste stel.

Handelsmissie:’n Vlaamse handelsmissie onder leiding vanExport Vlaanderen het Suid-Afrika en Mauritiusin November besoek om kontakte te lê vir moont-like beleggings en uitvoer na dié twee lande.Lede van nege Vlaamse bedrywe van uiteenlo-pende sektore soos tekstiel, voeding, vloerbekle-ding, sintetiese kurk, IT-sagteware en chemie,het die vyfdaagse sakereis meegemaak.Die afvaardiging is begelei deur ExportVlaanderen se Vlaamse ekonomiese verteen-woordiger in Johannesburg, Mw. MiekePynnaert, en Afrika-manager, Sabine Soetens.Die missie het vrugbare kontakte in en rondJohannesburg gemaak waar die meeste ekono-miese aktiwiteite gekonsentreer is. (Daar wastrouens ook nog tyd om die Belgiese restaurant,Carver’s te besoek vir informele gesprekke).Enkele bedrywe het ook belangstelling getoonvir ’n blitsbesoek aan Kaapstad.

Die besoek aan die eiland Mauritius, was vir diemeeste lede egter ’n eerste nuwe verkennendeervaring. Die ere-konsulaat in die hoofstad, PortLouis , het vir die nodige kontakte en ontmoe-tings gesorg. Dié nuwe mark word voorwaar ’ntoekomstige uitdaging vir die Vlaamse sakelui enbedrywe.

Suid-Afrika is nogsteeds die belangrikste uitvoer-mark vir Vlaandere op die Afrika-vasteland met ’ntotale Vlaamse uitvoer van 468 miljoen euro in2003.

• Die World Print and CommunicationsKongres vind van 24 tot 28 Januarie 2005 inKaapstad plaas. Vervaardigers en gebruikersvan die gedrukte media en verwante produk-te asook uitgewers, drukkers en reklamesakesal in die hawestad bymekaar kom om rond-om die tema ‘The World of Print ProfitingToday and Tomorrow’ te praat.

• Die African Airports World konferensie wordvan 22 tot 25 Februarie in Johannesburggehou. Die stand van Afrika se Lughawens endie opstel van ’n strategieplan vir die verbete-ring van die infrastruktuur en algemenebestuur, staan op die agenda.

Tutu Vereer:Die bekende Suid-Afrikaanse kerkleier, aartsbis-kop Desmond Tutu , ontvang op 18 Maart 2005 ’neredoktoraat van die Universiteit van Gent.Die UGent wil Tutu met dié onderskeiding prys virsy jarelange inset binne die Suid-Afrikaansegemeenskap in die stryd teen Apartheid. In bes-onder ook vir sy bemiddelende rol wat hygespeel het as voorsitter van die bekendeWaarheids- en Versoeningskommissie na dieafskaffing van Apartheid.Desmond Tutu is een van die Suid-Afrikaners watdie Nobel Prys vir Vrede ontvang het. Tydens diebitter stryd teen Apartheid was Tutu ook goedbevriend met die blanke aktivis Afrikaner, ds.Beyers Naudé , van die NG Kerk, wat trouensdeur sy eie mense verwerp en verban is.Oom ‘Bey’ (soos Beyers Naudé bekend gestaanhet) is in September op 89-jarige leeftyd oorlede.Nelson Mandela het hom gehuldig as ’n grootprofeet (in eie land nie ge-eer nie).Die ANC-Regering gaan die straatnaam, D.F.Malan (vroeëre Eerste Minister van dieApartheidsregime), in Johannesburg verander naBeyers Naudé.

N u u s b r o k k i e s

JACARANDA 04/4 - 30

N u u s b r o k k i e s

Mosambiek:President Joaquim Chissano van Mosambiektree in Januarie 2005 na 18 jaar uit die aktiewepolitiek.Hy sal hom in die toekoms veral wil beywer ommet die vredesprosesse in die oorloggeteisterdeen konflikgebiede van Afrika te help.

Jan L. Coetzee

Mozambique wil meer toeristenMozambique, wil in navolging van andereAfrikaanse landen meer westerse toeristen trek-ken met strand-en safarivakanties. De Mozam-bikaanse regering creëert daarom samen met debuurlanden Zuid-Afrika en Zimbabwe een enormgrens overschrijdend wildpark. In het Mozam-bikaanse deel wonen echter nog duizenden men-sen. Zij dreigen nu te worden verdreven.

Lev Leviev maakt van Namibië een rijkeAfrikaanse staatDe Israëlische zakenman Lev Leviev exploiteertsinds kort een grote diamantslijperij in Namibië.Hij knaagt daarmee op een sluwe wijze aan hetdiamantconcern De Beers.

Immers de regering van Namibië wil al lang deverwerking van diamanten in eigen land. Door ditte doen geniet Leviev over veel sympathie in deregering van Namibië. Het Zuid-Afrikaanse DeBeers heeft dat uiteraard zo niet begrepen maarvoor Namibië betekent dit meer inkomsten.

Hoofdrekenen in Suid-AfrikaNu gaan jullie het eindelijk kunnen: een truukjeom de tafel van negen te leren.Het is wel afkomstig van Zuid-Afrika en het is inhet Zuid-Afrikaans maar ’het is echt ongelooflijk.En nu allemaal tellen – voor diegegen die wis-kunde nooit gesnapt hebben!!!Hoe om die tafel van 9 te onthou:Wat is 9x7?Gebruik hierdie metode:

Hou al 10 jou vingers in die lugt voor jou uitge-sprei met die handpalms weg van jou af.Laat sak nou die 7de vinger.Daar is atlesame 6 vingers links van die gesaktevinger en 3 vingers regs van die gesakte vinger.Die antwoord is 63.

Gebruik nou dieselfde metode met 9x2, 9x3, 9x4,ens.Dit werk elke keer.

S P E S I A L E K E R S G R O E T EE N N U W E J A A R S W E N S E

I N 11 T A L EV A N D I E R E E N B O O G N A S I E

Tilokotfo kwetitse temnyakaDitakaletso tsa selemoNdueliso dza nwahaNgemibuliso emihle

FeesgroeteMadume a ngwaga

Tumediso tsa selemoMarungula ya lembeSeason’s Greetings

Imfifela kuhle

KERS- EN NUWEJAARSGROETE UIT BELGIË

Zalig Kerstfeest en Gelukkig NieuwjaarJoyeux Noel et Bonne Année

Gesegnete Weihnachten und Prosit Neujahr

Ke r s- e n N u w e j a a r s g r o e t e

JACARANDA 04/4 - 31

I n m e m o r i a m

Twintig oktober 2004. Een nachtmerrie in klaarlichte dag. ’s Avonds tijdens een vergaderingverneem ik het ongelooflijke nieuws dat mijngoede ‘Zuid-Afrika vriend’, Denis Bouckaert tij-dens een tocht in Namibië is verongelukt. Ik kanhet maar niet geloven, maar de realiteit was ver-schrikkelijk.Woensdag twintig oktober, na de middag op wegvan Brugge naar Gent. Ik wou nog een docu-ment ophalen thuis in Mariakerke en dus lagmijn weg langs Zomergem en Lovendegem. Aande overkant in Merendree ligt het huis van Denisen Lies. Plots denk ik aan Denis en de zaken dieik met hem eerstdaags wil bespreken. Ik zouhem bellen. Maar plots die nachtmerrie alsof ikdroomde in klaarlichte dag. Een flits in fractiesvan seconden. Ik hoorde en zag Denis…Hij riep ”let op, wat gebeurd er nu…” In mijngedachten flitsen flarden van het ongeval. Ikschud het van mij af als onwezenlijk. Tot ik s’anderdaags hoor wat er is gebeurd … Mijn harthad verdriet. Denis was een goede vriend. Ikontmoette hem in 1994 en logeerde bij hem tij-dens mijn tweede Zuid-Afrika reis in 1995, gast-vrije Denis en Lies. Wij ontvouwden onze verde-re plannen en deelden samen onze liefde voorZuid-Afrika.Hij was de zakenman, ik diegene die vooral metculturele , kunst – en toeristische activiteitenbezig ben. Maar alvast zouden we samenwer-ken. Dat is het ook geworden.. Vaak zaten wesamen in Merendree maar vooral op het terrasvan zijn levenswerk

‘Den Anker’.Met enthou-siasme sti-muleerde ikvele bezoe-kers naarZuid-Afrikavan een be-zoek aandit café-restaurant.Een droom-plek aan hetwater metzicht op dealom be-kende Ta-felberg.Denis was steeds enthousiast, wou steeds voor-uit. Hij wist gauw, hij had er een neus voor, metwie hij verder kon.Den Anker is een begrip geworden. Ik kom ernog vaak ook onlangs nog een paar keer.Alhoewel het er steeds vol is toch een beetjeleeg. Ik, wij missen de gedreven maar sympa-thieke bezieler ervan … Denis. Ik verlies in hemeen Zuid-Afrika vriend en het Vlaams Instituutvoor Zuidelijk Afrika in hem een goed Zuid-Afrika adviseur.Bedankt Denis. Ik zal je nooit vergeten.

Johan Beke

Denis Bouckaert

JACARANDA 04/4 - 32

BAR & RESTAURANT “DEN ANKER”

Authentieke Belgische keuken en gastvrijheid op de plaats waar de Tafelberg en de zee elkaar ontmoeten!

“Den Anker” situeert zich aan de voet van de Tafelberg op de Waterfrontin Kaapstad. Vanop het zonnige terras van dit restaurant heeft men

een prachtig zicht op de haven met zijn prachtige jachten en watertaxi’sen men kan er heerlijk genieten van typisch Belgische gerechten,

zoals Gentse waterzooi of mosselen,of van een lokaal of een populair geïmporteerd Belgisch biertje.

De eigenaar-restaurateur,Denis Bouckaert,

heet u alvast van harte welkom!