Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Jak finansować działalność?
Albert Tomaszewski
Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii SGH
Źródła finansowania w startupach(dane za 2016 r.)
79%
24%
22%
17%
7%
6%
6%
2%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Środki własne
Dotarcja z UE
Venture Capital
Anioł biznesu
Akcelerator
Strategiczny inwestor branżowy
Kredyt bankowy
Crowdfunding
Źródło: Polskie Startupy, Raport 2016. Fundacja Startup Poland, s. 33. http://startuppoland.org/wp-
content/uploads/2016/09/Startup-Poland-Raport-2016-16.pdf
Źródła które startupy zamierzają pozyskać(dane za 2016 r.)
56%
59%
35%
18%
10%
11%
16%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Dotarcja z UE
Venture Capital
Anioł biznesu
Akcelerator
Strategiczny inwestor branżowy
Kredyt bankowy
Crowdfunding
Inne
Źródło: Polskie Startupy, Raport 2016. Fundacja Startup Poland, s. 34. http://startuppoland.org/wp-
content/uploads/2016/09/Startup-Poland-Raport-2016-16.pdf
Cele przedsiębiorstwa a finansowanie
Finansowanie
inwestycji
Utrzymanie
płynności
Podejmowanie
inwestycji
Regulowanie
zobowiązań
Maksymalizacja
wartości
Ciągłość
działania
Perspektywa długookresowa
Perspektywa krótkookresowa
Zadanie
• LPP SA zostało wprowadzone do obrotu na GPW 16 maja 2001 r. W trakcie emisji sprzedano 300 tys. akcji, a w zamian uzyskano 14 mln zł. Oznacza to, że średnia cena sprzedaży wyniosła 46,67 zł za akcję. Sprzedane akcje stanowiły 19,82% wszystkich akcji spółki. Tym samym spółka została wyceniona na ok. 70,6 mln zł.
• Pięć lat później akcje LPP były wyceniane przez inwestorów na GPW na poziomie 610 zł za jedną.
• W latach 2001 – 2006 poziom marży bankowej wynosił 8%, a stopa procentowa WIBOR 3m kształtowała się na poziomie:
• 16 maja 2001 r. – 17,39 %
• 16 maja 2002 r. – 9,92 %
• 16 maja 2003 r. – 5,49 %
• 16 maja 2004 r. – 5,98 %
• 16 maja 2005 r. – 5,42 %
• Czy z punktu widzenia finansowego wejście na GPW było lepszym rozwiązaniem niż skorzystanie z kredytu bankowego (zakładając, że taki był dostępny)?
Dwie ścieżki finansowania
Finansowanie dłużne Finansowanie
kapitałowe
Finansowanie kapitałowe
Wady:
• Wspólnik = oddanie części kontroli
• Ryzyko problemów we współpracyze wspólnikiem
Zalety:
• Nie obciążamy przedsięwzięciadługiem
• Wspólnik może wnieść do biznesurównież wartościowe kontakty iknow-how
Finansowanie dłużne
Wady:
• środki trzeba zwrócić
• odsetki
• często wymagane zabezpieczenia, w tym: osobiste
Zalety:
• Zachowujemy pełną kontrolę nadprzedsiębiorstwem
• Mechanizm dźwigni finansowej –dług jest tańszy
Skąd wziąć środki na rozwój biznesu?
Inwestor
Sprzedaż
produktów
Giełda
Kredyt
kupiecki
Leasing Kredyt
Obligacje
Podstawowe źródła finansowania
Własne
oszczędności
i 3F
Finansowanie dłużneFinansowanie kapitałowe
Małe
potrze
by
Duże p
otrz
eby
Anioły biznesu
Fundusze VC
Fundusze M&A
Crowdfunding
3F – „family, friends and fools”
• Środki rodziny i znajomych (bliższych i dalszych)
• Duże znaczenie relacji osobistych
• Główne źródło w początkowych etapach rozwoju biznesu
Leasing
• Finansowanie majątku trwałego• Pojazdy, maszyny, sprzęt, oprogramowanie, nieruchomości
• Łatwo dostępny• Przedmiot finansowania jest głównym zabezpieczeniem umowy
(leasingodawca jest właścicielem przedmiotu)
• Często udzielany bez wkładu własnego
• Droższy (najczęściej) niż kredyt
Crowdfunding
• Charytatywny – projekty społeczne; brak gratyfikacji dla wspierających
• Nieruchomości –wspólne inwestycje w projekty z rynku nieruchomości
• Nieudziałowy – wsparcie w zamian za nagrody niepieniężne lub produkty
• Kapitałowy – wsparcie w zamian za udziały/akcje przedsiębiorstwa
Crowdfunding
Portale międzynarodowe
• Kickstarter.com
• Indiegogo.com
Portale polskie
• Beesfund.com
• Polakpotrafi.pl
• Wspieram.to
• https://vimeo.com/157741818
Inne akcje zrealizowane na Beesfund.com
Zalety crowdfundingu
• (poza możliwością finansowania)
• Budowanie i angażowanie społeczności
• Budowanie bazy klientów
• Testowanie koncepcji produktu przy małych nakładach
Kapitał ryzyka
Kapitał ryzyka
Private equity
Venturecapital
Wykupy menedżerskie, lewarowanie
Kapitał nieformalny
Aniołowie biznesu
Anioły biznesu
• Osoby prywatne - doświadczeni biznesmeni z nadwyżkami finansowymi
• Inwestycje w przedsięwzięcia o potencjale dużego wzrostu
• Nieformalny sposób działania
• Angażują się w działalność firmy
• Ułatwiają pozyskanie kapitału z funduszy VC
• Inwestycje od 50 tys. zł
• Oczekiwane wyjście z inwestycji – 2-5 lat
• Gdzie szukać:• Własne kontakty biznesowe• Sieci aniołów biznesu, np.
• http://www.psab.pl/• http://polban.pl/
• Spotkania branżowe
Fundusze VC
• Fundusze skoncentrowane na inwestycji w przedsiębiorstwa na wczesnym etapie rozwoju
• Specjalizują się branżowo
• Specjalizują się w różnych fazach rozwoju (seed, startup, ramp-up, growth)
• Inwestycja – min. 1 mln zł
• Czas wyjścia z inwestycji – 3-7 lat
Kredyty bankowe
• Firmowe karty kredytowe
• Kredyty samochodowe
• Kredyty obrotowe
• Kredyty w rachunku
• Kredyty inwestycyjne
• Linie kredytowe
GPW - główne zalety
• Pozyskanie środków na rozwój oraz łatwiejszy dostęp do kapitału w przyszłości
• Możliwość wyjścia z inwestycji
• Zwiększenie prestiżu i rozpoznawalności
• Uzyskanie wyceny rynkowej
• Nowe narzędzia motywacji i wynagradzania pracowników
• Uporządkowania struktury i kwestii prawnych
• Łatwiejszy dostęp do innych form finansowania
GPW – główne wady
• Koszt przeprowadzenia IPO
• Koszty funkcjonowania jako spółka publiczna
• Konieczność publikowania informacji o działalności spółki
• Większa formalizacja
• Zmienność akcjonariatu i ryzyko utraty kontroli
• Zwiększona podatność na wahania koniunktury
Koszty wejścia na rynek główny GPW w latach 2003-2013
Źródło: „Droga na giełdę”. PWC, 2014
Koszty wejścia na NewConnect
• przekształcenie w spółkę akcyjną • min. 10 tys. zł
• badanie sprawozdania rocznego • min. 10 tys. zł
• umowa z autoryzowanym doradcą i opracowanie dokumentu informacyjnego • min. 30 tys. zł
• opłaty dla GPW • 6 tys. zł wprowadzenie do obrotu; 1,5 tys. zł opłaty rocznej
• opłaty dla KDPW • 2,5 tys. przyjęcie do depozytu; 6 tys. opłaty rocznej
GPW a NewConnect
GPW NewConnect
Minimalna
kapitalizacja
15 000 000 euro Brak ograniczeń
Wielkość
emisji
Nie mniej niż 1 000 000 Euro Brak ograniczeń
Audyt przed
emisją
3 ostatnie lata 1 rok
Obowiązki
informacyjne
• kwartalne informacje
finansowe
• półroczne informacje
finansowe zatwierdzone
przez biegłego rewidenta
• roczne sprawozdania
finansowe sporządzone przez
biegłego rewidenta
• kwartalne informacje
finansowe
• roczne informacje zbadane
przez biegłego rewidenta
Obligacje na rynku Catalyst
• Emisje o wartości od 400 tys. zł
• Oprocentowanie: 3,5% - 18,8% (większość emisji 6-10%)
• 33% przedsiębiorstwa nienotowane na GPW i NewConnect
• 52,9% emisji przedsiębiorstw to obligacje niezabezpieczone
Instytucje wsparcia startupów
Inkubatory Anioły biznesu Akceleratory
Czas zaangażowania 1-5 lat Ciągłe 3-6 miesięcy
Zespołowość Nie Nie Tak
Model biznesowy Wynajem,
nonprofit
Inwestycja Inwestycja/
nonprofit
Selekcja Niekonkurencyjna Konkurencyjna,
ciągła
Konkurencyjna,
cykliczna
Faza rozwoju
startupu
Wczesna lub
późna
Wczesna Wczesna
Edukacja Ad hoc, wsparcie
HR i prawne
Brak Seminaria
Mentoring Ograniczony Uzależniony od
anioła
Intensywny,
wzajemny
Lokalizacja startupu W inkubatorze Na zewnątrz W akceleratorze
Źródło: I. Hathaway, Accelerating growth…, 2016
Zrozumieć inwestora
Polowanie na jednorożce
Źródło: http://fortune.com/2015/01/22/the-age-of-unicorns/
Startup czyli co?
Startup, czyli…
• organizacja, która poszukuje swojego modelu biznesowego?
• organizacja, która potrzebuje kapitału do wzrostu i osiągnięcia długofalowej rentowności?
• organizacja skupiona wokół idei, która ma potencjał ogromnego wzrostu?
„Dolina śmierci”
Osawa, Miyazaki, „An empirical analysis of the valley of death…”, 2006
Oczekiwanie nr 1:
•Wysoka średnioroczna stopa zwrotu
• Ile procent oczekują inwestorzy?
Oczekiwanie nr 2:
Unikalność przedsięwzięcia:
• Opcja 1 – przedsięwzięcie tworzy rynek, którego nie ma
• Opcja 2 – budujemy niszę, która ma potencjał wzrostu
• Opcja 3 – rewolucjonizujemy stary rynek w formule 80/20 („80% użyteczności dzisiejszego produktu, za 20% dzisiejszej ceny”)
Oczekiwanie nr 3:
Ukierunkowanie na rynek
• Czy produkt jest technologicznie wykonalny?
• Czy model biznesowy jest sformułowany w sposób sensowny?
• Czy jest opracowana strategia wejścia na rynek, rozwoju na tym rynku i osiągnięcia na nim pozycji wiodącej?
• Czy przedsięwzięcie ma potencjał do trwałego wzrostu?
• Czy przedsięwzięci posiada już klientów i osiąga przychody?
Oczekiwanie nr 4:
Zespół, który będzie w stanie wdrożyć pomysł
• Wysoka motywacja
• Odpowiednie kompetencje
• Doświadczenie
• Wysoka etyka pracy
Oczekiwanie nr 5:
Profesjonalne opracowanie przedsięwzięcia
• Dokumentacja planów
• Szacunki przychodów i kosztów
• Wycena przedsięwzięcia dziś i za 2-5 lat
• Określenie wielkości oczekiwanej inwestycji
• Propozycja wielkości udziałów
Oczekiwanie nr 6:
Jasno określona ścieżka wyjścia z inwestycji:
• Sprzedaż udziałów inwestorowi branżowemu?
• Sprzedaż udziałów inwestorowi finansowemu?
• IPO?
• Wykup przez założycieli?
• Wykup przez spółkę?
Gdzie szukać inwestorów?
• Listy funduszy:• http://www.psik.org.pl/fundusze.html
• http://startuppoland.org/investor/
• Sieci aniołów biznesu:• http://polban.pl
• http://www.lba.pl
• http://www.aniolybiznesu.org
• http://www.psab.pl
• http://www.resik.eu
• http://www.amberinvest.org/pl/
• http://wsab.org.pl
• Spotkania branżowe i networkingowe:• https://www.wolvessummit.com/pl
• http://aulapolska.pl
• https://www.meetup.com/find/tech
• https://www.meetup.com/find/career-business
• I wiele innych
Instytucje wsparcia startupów
• Wyszukiwarka inkubatorów, akceleratorów i parków technologicznych• http://startuppoland.org/ecosystem/
• Akceleratory beneficjenci programu ScaleUp
Beneficjent Projekt Dotacja (PLN)
HardGamma Ventures Sp. z o.o. GammaRebels powered by Poczta Polska 5 859 275
Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o Techniki satelitarne dla transportu intermodalnego 5 900 000
FundingBox Accelerator Sp. z o.o. IMPACT_Poland 5 695 990
Fundacja Przedsiębiorczości Technologicznej Program Akceleracji MIT Enterprise Forum Poland 5 900 000
Krakowski Park Technologiczny Sp. z o.o ScaleUp KPT 5 899 996
Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Startup SPARK 5 530 074
Huge Thing Sp. z o.o Huge Thing.vc 5 772 449
DGA S.A. Akcelerator Innowacji Przemysłowych INDUSTRYLAB 5 505 750
Ideo Sp. z o.o. IDEA Global 5 854 091
techBrainers Sp. z o.o. Program Akceleracji - Pilot maker 5 881 500