jan~ ne - UAMD · Nese do t'i referohemi sistemit lalimor ne vendin tone ai perbeilel nga nje pakete li gjesh, udhh imesh. rregulloresb, marrveshjesh tatimore me vendet e Ijera, ne

Impakti i ndryshimit te politlkes tiskale tek te ardhurat buxhetore Rasti r tatimi mbi te ardhurat personale

ABSTRAKTI

Aslnu 5i shu mica e vendcve ni lrazici on edhe Shqiperia fshte p~rballur me mungeSin e eksperiences ne lidhje me sisternin latimor kjo e ka here It nevojsl~m ndermarrjen e reronnave per ta ~rmiresu ll r dhe mod emizuar Me ane IE kt lij punimi syno) II paraqes mendimet qe jan~ shpalosur per lidhjen qt ekziston ndermjel normave tatimore dhe Ie ardhurave Gjithashtu nt kelt punim bl ilet edhe prezantimi j t31lmi mbi IE ardhunu persona Ie (TAP) ne Shqipltri duke paraqilur karakteristikat elemente kryesor Ie lij dhe m~ pas evidentohet kronologjia e zhvillimille TAP-it qe nga viIi 1990 e deri n~ dilct e sotme duke (Xrshkruar ndryshimet qC ka ptsur TAP-i referuar edhe legjislacionit tat imor Duke iu referuar si ste lll it H tati me ndlr vite konk ludohelse sislem i i laksave ne Shqiperi ka pesuar ndryshime duke klluar her nga sitemi progrcsiv here nga a i i shesht Gjilhashtu bhet edhe nje krahas im me vendet e rajonit qe jane duke aplikuar akmalisht lak5en e sheshte prsa i perkel normae qe ap likojnt dhe zhvillimeve ql ka paturNje ri ndesi t ~ veyante i kushlOhet ecurisl sc te dhinave buxhelOre nga viti 2000 deri ne dit t t e sOlme duke analizuar keto t ~ clhena zbulojme se cila forme tati mi sjel me shuml te ardhura

Fjal et kyse Politika tiskale Tatimi mbi II ardhural persona Ie Ie ardhura lat imore at im sheshte atim progres iv reforma latimore

ABSTRACT

Like mosl countries in trans ition even Albania has faced the lack of experience in Ihe fie ld of lax system and this has made it necessary to undertaking refomls for its improvement and modernization Througll Ihis sludy we present the arguments in re latioll with the taxing system and its role in the economy by specifica lly focusing our aUention on the income tax (lax on revenues from employment) Also il will presenl the ad vantages and disadvantages of the actual tax system in Albania with its main characteristic s end elemems Then it will be evidenced the development of tax syslem frolll 1990 until now describing the ways th at our tax syslem has changed over the years by referring to our legislation In Ihis way by studying our lax syslem over the years we conclude lhat it have been Inany changes by pass ing from the progressive tax system in proponional ( nat) system Also we compare flat tax system in Albania with other countries in Balkan In the other hand here we describe the development ofblldgel dala from year 2000 and by analyzing these information we argue aoout the most co rrect form ofapplying Ihe lax SY51em Ihat is more benelicial in comparison with Olhcr taxalion systems

Keywords fiscal policy persona l income tax (PIT) income tax the flat tax progress ive taX tax re form

III

lmpakti i ndryshimit tEi potitikes fiskale tek te ardhurat bu)(hetore Rasti i tatimi mbi te ardhurat personale

MIRENJOHJE

Sigurisht qe ne per[undim Ie studimeve Ie mia nuk mund Ie Ie pa falendcruar te gjithe ata persona qe me kane ndihmuar dhe mbeshlctur perfshjre ketu edhe statin akademik nga Ie cilet pervetesova njohurite e nevoj shme per ta reaiizuar kete Ierne

Nje rnirenjohje e V~iln1 1 eshte per udheheqesen lime profesoresh Marsida lsmaili per ndihmen dhe gal ishmerine e o fruar per ta reali zuar kelt punim me sllkses

Me ane te ketU pllnimi gjithashtu gjej rastin Ie falenderoj dhe Ie shpreh mirenjohjcn time ndaj familjes e eila me ka mbeshtetur me ka ndihmuar dhe me ka nxi tur per Ie arritur deri ketu

IV

Impakti i ndryshimit te potitikes fis kate tek te ardhurat buxhetore Rasti i tatimi mbi te a rdhurat personate

TABELA E PERM BAJTJES

Abslrak ti III

Hyrje

I QcJlimi Objektivat ____ __ 3 2 Metodoiogjin dhe Hipoteza 3

Kapitulli 1 Rishikimi i literatures

11 Lidhja q~ ekrislo n nderrnjet talim1 dhe Ie ardhllrave persona ie - 4

12 Propozimet e Ha ll dhe Rabushka __ __ _ __ 8

13 Kurba e Laffer-it 10

Kapilulli 2 Tatimi mbi te a rdhurat personale ne Shiperi

21 Tenninologjia dhe karakleristikat e tatimit mbi Ie ardhurat personaie __ _ _ 14

2 11 Personal e tatueshemsipas li gi il H Imimi mbi Ie ardhurat personale 18

22 Historjku i tatimi mbi t~ ardhurat personale ne Shqiperi 19

Kapitulli 3 Tatimi i sheshte kundrcjt talimit progresi

3 1 Kuptiwi i talimil Ie sheshte dhe atij progresiv 25

31 1 Tatimi i sheshte 25

312 Tatimi progresiv _ _ 27

32 Tatimi i sheshte ne Shqiperi 29

33 Tatimi progresiv ne Shqipcri 31

34 Tatimi i sheshtc ne vendet e rajoni 33

Kapitulli 4 Impakti j ndryshimil Ie poJitike1l fiskale te Ie ardhurat buxhetore ne Shq iperi

41 Ecuria e pagae dh~ TAP- it 37

42 Trendi j Ie ardhurave tati more per periudhen 2000middot2010 _ 38

43 Trendi i te ardhurave tatimore nga 20 10 deri ne 20 16 40

4 3 1 Ecuria e Ie ardhura latimore nga viti 2010 den ne 2013 40

4 3 2 Ecuria e Ie ardhures tatimore nga viti 20 13 deri ne 2016 43

44 Efekti i ndryshimit te po lilikes fi skale te Ie ardhural personaIe _ 45

Perfund ime dhe Rekomandime 47

Biblografia 49

v

Impakti i ndryshimit te polltlkes flskale tek te ardhurat buxhetore Rasti i tatiml mbi te ardhurat personale

LlSTA E SH KURTIMEVE

FMN Fondi Monetar Nderkombetar

TAP Tatimi mbi Ie ardhurat personale

TF Tat im Fitimi

TVSH Tatimi mbi vleren e shtuar

PBB Produkti j Brendshem Brute

BSH Banka e Shqiperise

DPT Drej terill e Pergjithshme e tatimeve

MF Ministria e Fj nances

VI

--- - ---

Impakti I ndryshlmit te politikes fiskale tek te ardhurat bu)(hetore Rasti i ta timi mbl te ardhurat personate

L1STA E TABELAVE

Tabela 1 Te ardhurat nga paga sipas ligj ille viti 1998 ka qene si me posh Ie

T abcla 2 Te ardhurat e tatueshme sipas paketes se re fi ska le 20 13

Tabela 3 Teardhurat e tatueshme sipas paketes fi skale 20 15

Tabela 4 Ndrys himet qe solli tatimi i ri progres iv

T a beJa 5 Tatimi j sheshte ne vend et e Europes Lindore

Tabela 6 Krahfls imi i pages mesa tare mujore per nje Ie punesuar me Ireguesil makro

T a beJa 7 Ecuria e tatimi t mbi te ardhu rat nga pagal dhe shperbli mel

Tabela 8 Te ardhurat e buxhetit Ie shte tit per pcriudhen 2000-2010

Tabcla 9 Ecuria e Ie ardhurave tat imore nga viti 2010 deri ne vitin 203

Tabela to Struktura e Ie ardhurave buxhelore ne mili l1 rd leke per periudhen 20 13-201 5

Tabela 11 Krahasimi i tatimit Ie sheshlc dhe atij progresiv ne vilel e plra Ie apliki mit

VII

-

Impakti i ndrvshlmit te pol1tlkes fiskale tek te ardhurat buxhetore Rasti i tatimi mbi te ardhurat persona Ie

LlST A E GRAFIKEYE

Gfafiku 1 Kurba Laffer

Grafiku 2 Te ardhurat nga tatimet dhe doganat

G rafiku 3 Paraqitja e Ie ardhurave tatimore ne buxhetin e shlelil per periudhen 2000-20 13

L1STA E FIGURAYE

Figura I Raport i ) Ie ardhurave lat imore jOlatimore dhe ndihmave ndaj tOlalit Ie Ie ardhurave per viti n 2013

Figura 2 Raporti ) I~ ardhurave latimore jOlalimore dhe ndihmave ndaj lolalit Ie Ie ardh urave per vil in 2016

VIII

----

I mpnJui i ndfyshimilli polilikh fisknlt It Ie lIfdhur1l bUlhclort Rnsli i 1l lim mbi Ie ~rdhural perHmlle

HYRJ E

Periudha e trall zieianit ne te eilen eshte ndodhur per nje kohe Ie gjate vendi yne ka shtuar sfidat e Shqiperise ne lidhje me efekti vitetin eil~s jne dhe permiresimin e politikes fi skaJe Polilika fiskaJe eshte poltika me e re ndes ishme e nj i vendi sepse i referohel vendimeve qe ndermerren ne lidhje me shpenzimet qe do Ie realizoje dhe te ardhurave qe ka grumbulluar nj i shIel i eaktuar Nj e elemenl mjaft i rendesishem i Ie ardhurave Ie buxhe Lil Ie shlelil jane padyshim te ardhuffil lalimore TalimeL perbejne instrumenlin kryesor Ie sigurimit Ie Ie ardhurave buxhetore per ydo shlet perfshire kelu edhe vendin tone Tatimi dhe menyra qe zgjedh ydo shtel per Ie laksuar ka oje ndikim Ie ndjeshem jo velem persa i perket aspektit ekonomik por edhe atij soc ial

Shqipena shpesh eshte ndodhur perpara dilemes se eila forme e laksimit eshte me e mira per te siguruar me shume te ardhura buxhelore par njekohesisht te siguroje edhe barazine soeia le te lalimpaguesve Te gjitha shtelet kane nevoje per Ie a rdhurat latimore pa to asnje vend nuk do te eee perpara ne rruge1 e zhvillimit ekonomik nuk do Ie munde Ie pem1bushe synimet e tij per Ie palur nje stabilitet ekonamik par njekohtsishl kjo nuk mund te arrihe l nepermjel politika di skriminuese dhe shtypese ndaj grupeve Ie caktuara shoqerore

Nese do ti re fe rohemi sistem it lalimor ne vendin tone ai perbeilel nga nje pakete ligjesh udhh imesh rregulloresb marrveshjesh tat imore me vendet e Ijera ne Ie cilat gjejne pasqyrim Jlojet e tatimeve dhe laksave qe aplikohen ne Shqiperi niveJet c tyre procedural p r vendosjen ndryshimin dhe heqjen e talimevel procedurat e vleresimit dhe mbledhjes se delyrimeve lalimore si dhe fonnat dhe metodat e kontrollit lalimor Nepermjel polilikes fi skale synohet rritj a e Ie ardhurave ne favor Ie ofrim it Ie sherbimeve publ ike

Gj ithmone ka ekzistuar debati se eilen forme Latimore duhet Ie zgjedh nje shle t per Ie patur sa me shume Ie ardhura nc buxhetin e lij Kjo lidhet edhe me raktin se sa me shume Ie ardhura buxhetore te rea li zoje nje shlet aq me shume mundes i do Ie kele per Ie reali zur shh bime dhe per Ie o fruar Ie mira publike per q)letarel e lij Mirpo ajo qeeshte e rendesishme edhe per kush tel ekonomike te vendil tone duke patur parasysh edhe eksperieneen e vonshme dhe te paket te nje sislemi tatimor mode r nuk ka me shume vlere rritja e normes tatimore seSltI mireadminislrimi i laksave Kur themi mireadministrim Ie taksave irefe rohemi penniresimil dhe thjeshtezimit le legjisJaeionit tatimor tmjnimin e punojesve ndem1alTja e fushatave ndergjegjesuese per rendesiIle e pagimit Ie laksave si dhc dhenies rund apo reduktimil Ie evazionit fi sk

Debat i i vazhdlJ eshem qe ka ekzisluar dhe vazhdon edhe ne ditct e SOlme ne Shqiperi lidhel me fonnen e e taksimil nese duhel aplikuar nje tltlkse progresive ape nje takse e sheshte Ideja se eila forme taksimi eshte me e ptrshtalshme per vendin tone dukel se akoma nuk eshte shume e qarte kjo lidhet edhe me historikun e tatimit Ie vend it lone Shqiperia ne historikun e saj Ie tatimeve ka apl ikuar forma te ndrysnme laksimi duke kaluar nga laksimi progresiv qe aplikonte den ne vitn 2003 1 lek taksimi i sheshte qe aplikoi deri ne vitin 201 3 e perseri kaloi lek laksimi progres iv qc po aplikohet qe nga janari j vitit 2014 Ne hislorikun e lij Ie zhviJimil sistemit lalimor ka patur evoluim pozi ti v duke u permi resur dhe modemizuar vazhdimisht edhe persa i perket legjislaeionit tatimar

1

- - - -- ~

fisk~le It Ii ardhural buxhelore Rasli i mbi If ardhllrat

Politikflt fiskale ne vend in tonHant SI qellimin apJikimin e strukt1lres me te mire Ie taksave ne menyre qe j pergjigjet sa me POZilivishl mbledhjesse lc ardhurave tatimore dhe krijimitte nji klime nxitese per rritj en dhe zhvillimin e sektorit privat dhe publik ne Shq iperi Si rezultat j ketyre transformimeve dhe politikave fi skale qe j ane ndennarrene Shqi peri Ie ardhurnt lal imore kane patur nji tende nce rrilese e cila shenoi rezultatet me Ie larat ne vitin 2010 krahasuar me vi let e tj era qe nsa vitin 1993

Edhe pjesa me e madhe e vendeve lana fq inje jao~ duke apljkuar lakseo e sheshte 5i forma me e mire e taksimit qe plnnireson gjendje n ekonomjke por edhe administrimin fiskal Per shumicen e kelyre vendeve rezultatet kane qene pozitive per aq kohe sa vazhdojne Ie aplikojne per nj i kohe Ie gjate kel e fa nne laksirni duke mos patur lendence per te hequr dore prej saj Gjate ke lyre viteve vende l Evropes Lindore pesllan nje rrilj e ekonomike dhe duket se kjo rri~ e ka ardhur si pasoje e apli kimit Ie taksesseshesh tt

Nesc i referohemi politikave tatimore le ndjekura deri me lani ka nje tendence nga di sa vende Ie BE-se dhe Ie rajonit per Ie zvogeIuar barren e taksave ndaj ta ksapaguesve Ie lyre Madje ne lidhje me tehyrm e mbledhura nga tatimi mbi te ardhurat shohim nje tendenee ne rritje nga viti oe viI Kjo ka ardhur si rezultat i rritjes se I1llmerit te kontribuesve per tatimin mbi te ardhurat por njekohesisht edhe si rewltat i pel111i regtim il Ie admini st rimi t It latimeve Tat imi mbi te ardhurat personale ka qene dhe mbelel nje nga laksal me Ie prekura ngaevazioni fiskal ne Shqi peri

Vitel e fundit Shqiperi a po perballej me nevojen e nje sitemi Ie ri latimor dlle kjo e shl yu drejl marrjes se vendimil se ka ardhura koha per kalimin drejt s islemi( progresiv NO nlwlisht rezu ltatet qe priten nga ky sistem nuk mund te arrihet ne m~nyre Ie menjehershme duke patur paraysh se ka velem dy vjet qeeshte apJikuar Megj ithate nese bej rne nje analize te Ie dhen(l vc sla lisli kore shohim se kjo form e taksimi solli me shume Ie ardhura buxhelore Ie ardhurat me Ie larla II shenuan ne vilin 20 IS dhe kjo na ben te mendojme se ndoshta ishte momenti i duhur per Ie ndryshuar sis lemin tali mor Gjithesesi perseri dullet te j emi skeplike nesc keto rezultate erdhen ne menyrc d irekte gt i rezuhal i aplikimil Ie lakses progresive apo ishin rezultal indirekt i perpjekjeve Ie vendit tone per t j dhene fllnd evazionit fiska l Sigurishl qe kesaj dileme do ti jepel fund ne vi tel ne vazhdim kur Ie shihen edhe me qaI1e efektet e ke lij ndryshimi fi skaL

2

Impakli i ndryshimit Ii politikes fi s kllc tek Ii flrdliurtl buxhetore RASli i latimi mbi Ii ardhurat personR1e

QELLIMI

Me ane Ie kesaj Ierne synoj Ie bej nje pasqyrim Ie ndryshimeve qe ka pesuar sistemi lalimor nder vile duke paraqitur karakteristikat kryesore Qellimi kryesor i studimit tim eshte qe Ie kuptohet qarte lidhja qe ekziston ndermjet fonnave Ie ndryshme Ie sistemit tatimor Ie tatimit Ie sheshte dhe atij progresiv dhe Ie ardhurave latimere Ie realizuara ne Buxhelin e Shlctil ne menyre qe le kuplohel se cila fonneeshle me e pershlatshme per lu aplikuar ne vendin lone

OBJEKTIVAT

Objeklivi kryesor i kelij punimi eshle mal izimi i Ie ardhllrave latimore perampjate vileve te aplikimit le dy fonnave H laksimit takses se sheshle dhe takses progresi ve

Ndersa nder objeklival dytesore qe synohen t ~ arrihen nga punimi jane

1 Pershkrimi dhe nxjerrja ne dukje avantazheve dhe disavalliazheve qe ka tatimi i sheshte

2 Pershkrimi dhe nXJerrJa n~ dukje avantazheve dhe disavantazheve qe ka tahmi progresiv

3 Krahasimi i dy rormave tatimore Ie aplikuara ne vendin lone 4 Krijimi j nje pamje Ie pergjithshem te talimit Ie sheshte ne vendet e rajonit

HIPOTEZA

Tatimi progresiv sjell me shume la ardhura buxhelare nga tatimi mbi Ie ardhurat personale se talimi i sheshle

METODOLOGJlA

Persa i perkel metodologjise per shkrim in e ketij punimi fillimisht perdoren Ie dhenat dhe informacionel e s iguruara nga lileralurat e shqynuara nga shqyrtimi i malerialeve artikujve publikimeve qe lidhen me e1ementet sistemin latimar qe kam ne rokus per te shqyrtuar

Me pas behet nje pershkrim i hi sto rikut te lalimjl Ie Ie ard hura ve persona Ie ne Shqiperi kur filla aplikimi I TAP-it ne vendin tone si u zhvilua gjute rrjedhjes kohore ndryshimet qe pesoi

Gjithashtu nj e e lement i rendesishem esh le edhe mbledhja anali zimi dhe interpretimi i inforrnacianit ne lidhje me legji s lacionin latimer te Shqiperise

Persa i perket analizes 5e Ie ardhuraw latimore jam bazuar Ie rapotel fi skale Ie Ie dhenave tatimore te publikuara ne faqen e Ministri sese Financave drejtorise se pergjithshme te tatimeve dhe INSTAT-it

3

lrnpakti i ndryshirni t ~ poliikes lisklile tek II a rdhurat hux hctore Ras ti i tatirni rn bi Ie ardhu rat personalc

KAPlTULLI I SHQYRTIMI I LITERATURES

11 Lidhja qe ekzislon ndem1jenatimil dhe Ie ardhurave personale

Taksalluajne nje ro l Ie rendes ishem ne promovimin e mireqen ies sociaJe sepse latimi eshle mjeti i rishpe lTldarjes se pasuri ne dhe burimeve nga nje seklor ne nje Ijeter ne mellyre qe shoqeria te mund Ie perfitojllc burimet Argumentet ne mbeshtelje te pari mit aftesia-per te paguar tradicionalisht mbeshte ten ne nje viziotl te botes ku ala q~ kane mundesi Ie paguajne me shume taksa jane te detyruar Ie paguajne me shume

John Stuart Mill paraqiti vizionin e lij te kombeve si komunitete ku Ie gjithe indi videt Ie pakten deri ne nje mas Ie caktuarl duhel Ie veproj ne sebashku pef nje qeI lim ne Ie cilin Ie gj il he jane Ie intereslIar kur secili ka konlribuar sipas mundesive te lij pm ka bere nje sakrifi ce Ie barabarte per objekti vin e perbas)kel Qellimet e polilikes lalimore jane permbushja e di sa krilereve kyye si barazia efikasileti Ihjeshtesia dhe slabiJi leti Nt nje bole te persosur Ie ardh urat nga laksat duhel te mbl idhen ne nj~ menyre sa me Ie drejle Ie jete e mundur te prodhojne sa me pak shtremberime ne ekonomi te jene sa me te thjeshta p~r Iu administruar te kuptohen ne menyren m~ te thjeshte Ie mundeshme

Cdo shlet synon harlimil) c nje sislemi te Ie ardhura ve qe inku rajon qeveri sjen e mire permireson pergjegjshmeri ne e qeverive per qytetarel e tyre dhe kulti von drejtesine socialc Vendet me Ie ardhura Ie 11 lela perba llen me nje numer sfidash per te rrilur Ie ardhu ral e lyre nga burime Ie brendshme s i~ jane taksal Taksal jane burimi kryesor i Ie ardhurave Ie buxhelit Ie shieh q~ eshle shfrytezuar mire nga qeve ria e ~do shIelL Ajo ap likohet mbi indi videl dhe kom panile pe r te financuar sherb imet qe shleti eshte i delyruar Ie siguroje dhe per Ie permbushur qel limet e saj Ne rasle shume Ie rra ll a qeveri le kane perdorur burime Ie Ijera Ie ndryshme nga tatimi per shembull Ie ardhurat nga burimet nalyrore Megj ithate si rregu ll i pergjithshem shumicn e qeverive perdorin mbledhjen e laksave si mjet kryesor per fi nancimin e shpenzimeve Ie lyre Per shumiccn e njerezve Imimi mbi Ie ardhu ral personale perben nje lakse mbi pagnI e lyre vjelore si dhe 9dote ardhure Ie realizuara nga inveslimel apo kursimel Ie formave te ndryshme

Ne lidhje me sistemin e latimi t ka pikpamje 1e ndryshme nje nder keto pikepamje eshle edhe ajo Xhon Lokul perfaqesues i pikparnjes liberaJe Xhon Loku ishle fil ozof dhe mjck qe jetoi nga vilin 1632 ne 1704 Ai ishte Ihemeluesi i trad iles li berale qe dha konl ribulel e saj ne mbrojtjen e Ie drej ta ve dhe liri ve ind ividuale sigurise se prones si dhe i nocioni t Ie qeveri se se kufizuar Xhon Loku me pikepamjen e lij mbrontc Ie drej tal natyrore Ie njeriut keto Ie drejta siguroheshin permes ak liviteteve prodhuese dhe shleli duhet Ie siguronte mbrojljen e kesaj Ie drej le duke j sigunlar individit mundesine per Ie gezuar phlitimel e siguruara neperrnjet pe rpjekjeve te lij

Sipas mendimit te Xhon Lokul ekziston nje lidhje mid is prones private Ie individi t dhe lransfonnimil Ie kesnj prone Nje individ nese ka perfilime nga prona pri vate mund lja sh loje vleren asaj Pm ne kele menyre Xhon Loku thekson marredhenien mes sjelljes prodhuese Ie nje individi dhe pasojave Ie kesaj sje lljeje Sipas ketyre pikepamjeve si taksat mbi Ie ardhural dhe taksat e konsumit nderhyjne ne Jirine personale duke ulur e klhimit nga puna Talimi mbi Ie ardhu ra personale redukioll H~ ard hu rat e disponueshme dhe keshtu aftesine individuale per bterj en e mall rave dhe

4

I buxhtloc Raui j mbi Il lIrd hurat

sherbimeve Tatimi mendohet ne pergj ithesi si krijuesi i pengesave te metejshme per Ie punuar l

Fakti qe burimet jane Ie pamjaftueshme juslifikojne vendosjen e raksave ne menyre qe qeveria Ie siguroje mbeshtetjen e duhur ndaj atyre indi videve qe nuk kane mundlsi per siguruar burimet e nevoj shme per te jetuar dhe kjo lidhel me drejtesine progresive shperndarese Sipas kesaj pikepamjeje ekzislojn( Ie paklen dy ni vele lalimore (I) nuk ka te taksave per sendet themelore te mbijeteses dhe (2) tal imi do te aplikohet ve lcm pasi individi ka siguruar mjetet e nevojshme per mbijetese Ne fakl shumica e propozimeve Ie taksave te konsumit pasqyrojne nje pikepamje te ngjashme duke siguruar Jehlesim per nrritjen e niveleve te jetcses duke perfshire perjashtime sluepiake der ne ni velet e pereakluara Ie Ie ardhura ve ose edhe perjashtimel per ushqim Pra ekziston pikepamja se taksat duhel te perdoret si nje mekanizem per te rishpemdare pasurine nga taksapaguesit me te pasur ne drejtim Ie atyre taksapaguesve me me pak pasuri pra ata qe jane me Ie pasur duhel Ie kont ribojne per t j u ardhur ne ndihme individeve me Ie varfer

Tatimi mbi Ie ardhurat personale fokusohet ne tatimin e pasurise sl krijuar nga ydo indiv id gjate nje periudhe kobe Ie caktuar pavnrsisht nese kjo pasuri eshte krijuar nga shfrytezimi ose jo i burimeve nalyrore dhe ekonomike Ie nje vendi Ie eaktuar Perkufizi mi modern i tatirnit mbi te ardhurat personale eshte percaktuar nga Henry Simons Sipas tij te ardhurat personale perkufizo hen(l ) si shuma algjebrike e vleres se tregut Ie te drejtave te ushtruara ne konSlim (2) dhe ndryshimit te v1eres Ie te drejtave Ie pronesise ne fillim dhe ne fund Ie peri udhes ne fjale Me fjaIe te tjera ajo eshte thjes ht rezultat i qe perf10hel duke shluar i konsumit gjale periudhes pasurine e Xrfiluar ne fund te periudhes dhe pastaj duke i zbritur pasurine qe zoteronle ne fi lliml Sipas tij baza e talimit mbi Ie ardhurat ~rfshine sasine e blerj eve te reali zlwra nga individet qe ne vetvete nuk eshte gje tjeter vecse sasi e te mirave Ie konsumuara Pra talimi mbi te ardhurat personale aplikohel ndaj aftes ise se tatimpaguesi l per te konsumuar mallra dhe sherbime si dhe aftesise se tatimpaguesit per te sigunlara dbe ak umuluar Ie ardhura

Kur i refe rohemi tatimit mbi Ie ardhurat persona Ie i re ferohemi menYleS me Ie e ilen qeveria e nje vendi perpiqet qe nepennjel tatimit te ndryshoje pasurine e nje individi gj ate nj e periudhe kohe Nga ana tj eter nje qeveri mund Ie tatoje vetem konsu mi n e burimeve ekonomike Ie nje individi qe do te thote Ie aplikohet tatim i mbi konsumin Nje fo rme ~eler e lalimil qe eshle aplikuar nga qeveri a eshle dhe Talimi mbi Vleren e Shtuar ( TVSH-ja) Tatlmi mbi Vleren e Shtuar ~shte nje paraqitje e tali mit te sheshte Taksa e sheshte ashtu si edhe TVSH-ja - nuk zbaton tatimin mbi kursimet e individit (psh II ardhurat e inleresave dividendeve ose fitimeve kapi tale) por nje individ do te paguajne laksa vetem per pagen e lij apo Ie ardhurat e pensioni Nga ana tjeler baza tatimore e konsumit Olund Ie te arrihet ne menyre H terthorle duke lejuar individeve per te zbri tur nga ti ardhurat C lyre ydo kursim Aplik imi j tatimit mbi konsumi n i shtrine efektete e tij vetem ndaj tie mirave dhe sherbimeve qe konsumon nje indi vid duke injoruar grumbullimin apo Ildryshimel ne pasurine neto te tij Ne kele menyre nd ikimi j alimt mbi konsumin eshte kOIlsideruar neutral ne vendimin per Ie konsumuar nje Ie mire tani apo per la konsumuar me vooe Tatill1 i mbi konsumin

Ishih Joel Slemrod The Economics o f Taxing the Rich (Natl Bureau of Economic Resea(ch Working

Paper 6584 1998) ~shih Harry C Simons Persona l Income Taxation SO (1938)

5

impakli i ndryshimil t~ polit ikh fi skl tek lit Ilrdhu r11 bu ~hetore R1Isli i talimi mbi It ardhurat personate

ndikon me shume lek Iiria indi viduale sesa tatimi mbi te ardhurat sepse nj e individ eshte i lire per te vendosur vete nese do qe te konsllmoje nje te mire ose sherb im ne kete menyre zgjedh per tju nenshtruar pageses se talimit pra edhe qeverise i li nd e drejla e vje lj es se lalimit ndersa me tali min mbi (e ardhural personale ai ka me pak lili Te gjit ha sistemel tatimore imponoj ne nje fo rml kufizimi Ie lirise persona Ie sepse nepennjet lyre qeverile ndikojne ne di sa aspekte Ie prones se individit Te gjitha taksal e kufi zojne lirine e indi vidit per Iu angazhuar ne veprimtatine qe eShle tatuar

Nese do Ii referohemi lakses se konslimil aj o e zvoge lon aft es ine blerese Ie individil Marrim shembullin e nj e takse prej 10 mbi shiljen me pakice te nje Ie mi re si~ eshte mak ina Vendosja e kesaj takse do le sje lle rritjen e rm imi t t~ shitjes me pakiee te mak ines me 10 duke reduktuar keshllt fuqine blerese te individit me te njejten shurne Pra Ie dy lI ojet e laksave s i taksa mbi konsumin edhe tatimi mbi Ie ardhurat personale ulin afte sine blerese Ie ind ivideve Per shkak Ie ndikimit negativ te dy lojeve te tati meve tati mi ideal sipas Xhon Lokut nuk duhel Ie perfshije asnje nga kelO taksa Ne ve nd Ie kesaj tatimi idea l duhet te perfshije oe bazen talimore vetem ato aktivitete qe nuk ndikojne ne sje lljen produktive te ind ivideve Sipas ketij prelendimi latimi duhel Ie aplikohet ndaj dhuratave apo pasurive Ie lrasheguara sepse nje dhurate apo nj e trashegimi nuk rezulton nga veprimtaria produktive e nje ind ividi Por kj o siguri shl nuk eshte e mundur per t u zbatuar ne nje s is lem modem te taksave i e ili Ie bazohel vetem ne talimin e dh ura la dhe Irashegimise per shkak se perdorim i eksk luziv i kesaj takse nuk do ti rrise mjaftueshem Ie ardhurat

Sipas konkluzioneve Ie mesiperme nje lakse konsumi eshle me e preferuar sepse

Irajlon ne menyre te barabarte Ie gj ilha formal e krijimil Ie pasuri se ndryshe nga latimi mbi te ardhurat persona Ie Ne mstin e talimit mbi te ardhumt personale nese Ilje individ filon me shume te ard hura do Ie paguaje me sbume 181im dhe kjo nuk e lejon ate qe duke fituar me shu me Ie ardhura Ie reaJizoje me shume kursime Ekonomistel klasike Ie cilet e vene theksin le rendes ia e kursimit shprehen se kursimel jane mjetet me Ie eilat nje rezil kane mundesi te shtojne produktivilelin e lyre pra jane burim j sigurimit te le ardhurave n~ Ie ardhmen

Epslein thot~ se latimi duhel Ie nderhyj e sa me pak Ie jele e mundur ne zgjedhje n e nje individi per Ie perdorur dhuntine e tij nat yrore ( dmlh talenti n fl ftesile marrjen persiper Ie rrezikut elj) oe menyren qe ai e sheh Ie arsyeshme Nje takse duhet Ie ndikoje sa mepak te j ete e mundu r ne vcodimel e zakonshme te nje indi vid i per Ie he re investime apo per Ie kursyer Ie ardhurat e tyre Epstein shpre h deshiren e lij per nje neulralitellt tatimor i eili beri j ehone Ie dukshem n~ Ie gjilhe literaturen lalimore qe di skuton meritat e laksave mbi konsumin Ne thelb shume komenlatore argumentojne se lalimet mbi te ardh urat disk riminojne kursimlareve duke imponllar nje barre me H madhe tatimore per kursime( e tyre dhe ndl)she ndodh per kursimtaret dhe shpenzuesil ne nje bote jO-lalimore Nje krilike e mad he e laksave mbi konsumin tshte se alo taksojne konsumin vetem ne fo rmen e lij Ie prekshme dhe jnjorojnt fakti qe kursimet dhe pasuria kane vlere pE rtej konsumit ak tual sepse njerezit Olund Ie deshi roj ne Ie kursejne parale e lyre per Ie krijuar nje te ardhme me Ie sigurte per velen dhe familjen e lyre

Pra vendosja e takses duhe Ie jete e liUi qe Ie beje Ie muodur perfshirjen e indiv ideve ne poundI to aklivitete qe ala deshirojne Taksa t e konsumil ne pergjithesi nuk e shtremberon zgjedhje midis konsllmi dhe kurs imeve dhe kesh(u Ie roje ne nj e kufizim me Ie vogel Ie liri se individ uale ne krahasim me poziciollin e nje indi vidi ne baze Ie nje tali mit

6

Impllkti i ndryshimit Ie politikfs fi skt lc fek Ie ardhurAt buxhetore Rasti i lalim mbi Ie a rdhurat persona Ie

mbi te ardhurat Nje talimi mbi Ie ardhllrat shqeteson ekui librin duke diskriminuar kursimtaret Argumenti i mesiperm pro takses se konsumit dhe dhenies perparesi ndaj talimi mbi Ie ardhurat personale eshte mbeshtetur edhe nga Hobbes dhe me pas nga tilozofet Ie (jere Ie shquar s i John Stuart Mill dhe James Madison

Kritiket e sistemit Ie talimi mbi Ie ardllllrat ndonjehere sugjerojne se nje takse mund Ie justifikohet vetem nese ndjek parimin e perfitimit sipas Ie eilit individet duhet Ie paguajne taksu velcm per perfit imel qe ata marrin nga qeveria Perkrahesit e ketij pozicioni shpesh argumentojne se taksat duhet Ie j ene proporcionale (dmth nj e tarife e fiksuar) ase tatime pragresive (psh no rmat te larta Htlimore per te ardhurave te larta) por kjo Ihjesht sjel diskriminim ndnj taksapaguesve relativi sht Ie pasur

Pra latimi mbi Ie ardhurat personale imponon nje barre me Ie madhe tatimore per tat impaguesit me Ie pasur sepse ala kane relativisht te ardhura me Ie medha dhe keshtu do te paguajne me shume taksa Arsyeja per proporcionalitetit ka qene keshtu shpesh bazuar tek teoria e sigurimit te shletit ku eshle argumenlllar individet me pasuri me te mad he perfitojne me shume nga mbrojtj a e shletit dhe keshtu duhet tj paglJajne nje perqindje me te madhe latimore qeveri se ne kembim Ie mbrojtj es se pro nave te tyre Duke iu rereruar liri se individllale duket se individet do te jene te kenaqur me ate s istem taksimi qe ju jep atyre mundes ine per Ie pagllar laksa ne menyre Ylllnetare sislcm taksimi i eili duket se ka ekzistuar ne mesjete

Monteskje dyq ind vjet me pare shgyrtoi gjithashtu pOliti ken latimore dhe amti ne perfllndimin sc wksat mund te jene me Ie renda ne raport me lirine e subjektit dhe se kR nje nevoje per reduktimin C lyre ne proporcion me rritjen e skllave ri se Kjo ka qene gji thmonc dhe gjithmone do Ie vazhdoje Ie ekzistoje sepse rrjedh nga natyra qe nuk ndryshon MOllleskje sugjeron se taksat jane ne perpulhje me lirine sepse ne vendet demokratjke qYletaret e shohin taksen si pages konsensuale per perfitime le prekshme qe ala marrin si dhe nj e ga ranei e sigurise dJle qelcsise

Gjit hashlu eksperienca e vendeve Ie botes tregon se qeverite qe aplikojne niveJe Ie latta te laksave jane ala qe kane edhe nj e shkalle me te larte Ie liri se individuale dhe njekohesishl edhe standarle j elese me Ie larte Te gjilha keto qeveri perdorin sistemet e lotimjl mbi Ie ardhural progresi veJ Qevcrilc qe kane s landal1e je lese me Ie uleta dhe qe apli kojne nivele re1ativi sht Ie uleta t~ t31imit jane qeverite e alyre vendeve me ekonomi ne tranzicion dhe qe bejne perpjekje per te shkuar drejt shoqerive demokratike Ie orienluara nga tregu

Pikcpamjet e Monteskje kane vleri ende edhe sot Qeverite imponojllc laksa Ie medha ne pergjithesi per te mbr~itur Ii rille e qytetareve Ie tyre ne nje mose me Ie mad he se qeverite ge kane vendosur ngarkesa me te vogla latimore Kjo thj esht tregon se sa e rendesishme eshte barro tatimore per individet dhe se politik al shoqeruese te ri shperndmjes jane ne perputhje me ruajtje n e Iiri se indiv idunle ne kllad~r te demokmcive modeme Ie o rien luara drejl tregu S ipas kesaj pikepamje nje s islem tatimor nuk perpiqet qe te barazoje pozicionin e te gjithe individeve par vepron s i nje lloj drejtesie per Ie promovllar mundesite e barabarta per individel te cilet jane relalivisht me keq

Jshih Hugh J Ault Comparative Income TaxaLion A Structural Analysis (1997)

7

kId i i

12 Propozimet e Hall dhe Rabushka

Robert E I-Iall dhe Alvin Rabushka ishin dy shoke Ie ngushte Ie Inslituc io nil Hoover Iqe kryen studimet e larta ne Universitelin e Stanford il I Ie cilet publikuan libnn Taksa e Shcshte dhe keshtu propozuan ne vitin J981 qe ne SHBA te zevendesohej sistemi aktul i tatimit mbi Ie ardhural individllale dhe t ~ korporatave me tatimin e sheshle mbi konsumin 5i nje aILel11ati ve e zgjedhur nga La limpaguesiLNe fillim Ie vitit 1995 Hall dhe Rahushka publikunr edicionin e dyte Ie librit Ie lyre Ie titulluar lhjeshl Taksa e Sheshte Hall dhe Rabushka argumentojne se duke zevendesuar taksen individuale ekzistuese Ie Ie ardhurave me taksen e sheshle do Ie sjelle nje permiresim Ie madh ~r tri arsye 1 taksa e sheshle do te jele shume me e Ihjeshte pef tu aplikuar se sa lalimil mbi Ie ardhural qe aplikohej deri 0( ate moment 2 konsumi eshle nje baze e mire e taksave rubi te ardhurat dhe kj o do te sjeUe efiltence ekonomike dhe 3 taksa e sheshte do te ishte shume me e efektshme se sislemi talimit mbi Ie ardhurat akt uale pra do Ie s illt e nje ndershmeri ne dek larimin e allmit kjo shmang evazionin fi skal

Se pari Hall dhe Rabushka pohojne se ekziston nevoja per thjeshtesimin e taksave Ata argumen tojne se kompleksileti i sistemil Ie talimit mbi te ardhurat aktuale individuale dhe Ie korporntes sjell abuzime administralive dhe shpenzime Ie papajtueshme 4

Se dyti Hajj dhe Rabushka argumentojne se nj~ takse konsumi eshle me superiore se nje lalimit robi te ardhurnl per shkak se njerezil do Ie tatohen per ate qe ala maffin nga ekonomia pm do Ie latohen per pmate qe shpenzojne dhe jo per ate qe prodhojne pra per pamle e fituara 5

Se Ireti Hall dhe Rabushka pohoj ne se s islemi aktual i tatim it sjell nje shfrytezim jo e fi ltenl Ii burimeve Alu argumenrojne se propozimi j lyre i lakses se sheshle do I(

permiresoje shperndarje n e burimeve e eila do te sjelle rritjen ekonomike dhe nje nitje Ie standard it te jeteses

Sipas propozimeve Ie Hall- Rabushka te gjilha Ie ardhural do Ie kl as ifikohen ne dy kategori ne Ie ardhura individua le nga punesimi apo paga dhe nl Ie ardhura te bizneseve llga fitimi dhe te dyja keto kategori Ie ardhurash do te tatohen ne Ie nj ejten menyre Taksa e sheshte e Hall-Rnbushkes esh te e ndare ne dy pjese nje talim mbi Ie ard hura ind ividuale dhe nje talim mbi bimesin

-Tatimi rnbi te ardhu rat persona Ie

Sipas klasi fikimit te Ie ardhurave nga Hall- Rabushka ne dy kalegori te ard hura personale dhe Ie ardhura Ilga biznes i ne Ie ardhurat personaIe do Ie perfshihen Ie gji tha Ie ardhurat e s iguruara lgn punesimi ne formeo e pages perfshi re edhe Ie ardhurat e siguruar nga skema e sigurimeve shoqerore Si pas dy autoreve Ie gjitha te

bull Gale G William and Holtzblatt Janet Measuring the impact of Administrative Factors under Tax

Reform Proceedings of the Annual Conference of the National Tax Association (1998) fq 341-349

SHall E Robert and Rabushka Alvin The Flat Ta)( California Hoover Institution ( 1995) fq40

8

tmpakti i ndryshimil If politikh fiskalr tek t~ art hunt buohttort Rasti i talii mbi te ardhurllt personait

ardhurat lalOhen vetem njehere Ie veteme ne rnomentm e zO lenmlt kj o ben qe Ie ardhural e siguruara ne formen e fitiroil kapitaJ interesave apo edhe di videnteve te IllOS jene te perfshira lek tatimi i Ie ardhurave personale por tek latimi i biznesit sepse jane taksuar ne burim ne moment in e krijimitNisur nga ajo qe u Iha mlsiper nj e familje e l10garil tatimin mbi te ardhurat personale duke aplikuar nonnen e tatimit Ie percaktuar me ligj mbi 10ialin e le gjilha Ie ardhurave It realizuara duke i zbriluf kesaj shume kufirin minimal Ie tolerances Kjo sepse propoz imi i Hall- Rabllshkes perjashton nje kategori personash me Ie ardhura Ie kufizuar nga lalimi Pra alo familj e apo individe qe kane nje nive Ie ardhurash me Ie vogel sesa nive]i i lej uar nuk perfshihen Ill skeme n e pageses se talimit Te gjilha keto Ie dhena sigurohen nga vetedeklarimi nga kjo del qe lIogar ilja e lalimit do Ie behet sipas formules

Tatimi mb Ie ardhurat personale - Norma e tatimit te shesht~ X ( pagat + shperblimet +~nsionet eli- kufirin e lejuae)

-Tatimi mbi Ie ardhurat e biznesit

Nga nda~a e Ie ardhurave ne dy kmegori pasi u anali zuan te ardhurat personate kalegoria tjeter jane Ie ardhural e biznesil Tek Ie ardhurat e biznesil do Ie perfshihen Ie gjitha Ie ardhurat e siguruara nga shitja e produkteve dhe sherbimeve Ie lyre duke zbritur Ire kalegori shpenzimesh I) Shpenzimet e pagave apo shperblimeve Ie punes qe bejne pjese tek latimi i Ie ardhurave personale 2) Viera e produkteve qe nje fiml e biznesi bien lek nje firme jeler sepse la1imi rendon mbi kompania shilese 3) Koslot e jnvestimeve ne paisje makinen etj sepse Ie gjilha paisjet objekte l qe hlihen njihen si shpenzime menieher~ ne momenlin e bletjes se tyre Per Ie gjithe pronaret e pasurive te patundshme me qira do Ie jete e nevojshme per Ie paraqi1l1r kthimin e taksave Ii biznesit 6 Nga kjo del qe latimi mbi bi znesil Ie Ilogaritet

Tatimi mbi Ie ardhural nga biznesi - Nonna e tatimit te sheshte x ( Ie ardhural totate Ie biznestit - pagal shp~rblimet - bleljet nga firmat e Ijera - blerjet e paisjeve dhe makinerive1

Sistemi HaIJ-Rabushka vlereson aplikimin e nje nje takse prej 19 perqind ndaj te gjitha bizoeseve ( e thene ndryshe korporatave) gje qe eshle identike me TVSH- ne perve~ se pagnI komributel pensionnie shpeozimel materiale dhe investimel kapitaJe jane zbritur nga baza tatimore Individet (ose familjel ) gjilhashlll do Ie paguajne oje llonne prej 19 perqind takse te sheshle ndaj pagave dhe perfitimeve Ie pensionit duke patur nje perjashtim per familjel me kater persona me Ie ardhura prej $ 25 500

Per nje firme taksa e sheshle nuk do te ndikoje ne vendimet qe kane te bejne meloden e financimit (borxhit ose kapitalil ) zgjedhjel midis inputeve lIojin e organizimit te biznesit (korporate ortakeri apo velepronesi) Sl dhe mall rave te prodhuar Llojet e tjew te latimeve mund Ie ndikojne ne nje ose Ine shurne nga keto vendime Investimet e bera nga firmat jane me Ie leverdisshme sepse latimi i shesbte sipas ketyre dy studiuesve shmang talimin c dyfishle mbi interesat dhe dividenlet Kjo eben sistemin e tatimit Ie sheshle me etiltcnt duke ndikuar poz itivishl ne rriljen e le ardhurave buxhetore sepse nga argumentet e tyre del qe tatimi i sheshte eshte nje

~Hiltr E Robert and Rabushka Alvin The Flat Tax Californiil Hoover Institution ( 1995) fq 72

9

Impakti i ndryshim illi pOli likh fisk ale tek Ii a rdhurnl buxhfton RlIsti i lal imi mbi Ii ardhurat persona Ie

tatim i bazuar Ie konsu mi Kjo sje ll keshtu nxitjen e investimeve dhe kursimeve duke palUr si pasoje rritjen ekonomike

Megjithate ky sislem i tatimit Ie sheshte sipas propozimeve Ie HaJJ- Rabushkes jo gji thrnone ka gen~ efektiv sepse gjal~ zbatimit praktik te lij ka pesuar slunangien nga versioni origjina l Dy studiues Auerbach dhe Kotlikoff mendojne se ndikimet e parashikuara nga Hall- Rabushka nuk jane te menjehershme ne rritj en ekonomike por mund Ie shfaqen pas shlale vitesh nsa aplikimi i saj 1Sipas propozimille propozimeve Ie Ha1l-Rabushkes ~r aplikimin e Tatimit mbi Vleren e Shtuar dhe tatimit mbi shitjen me pakice ata shpreheshin dhe propozuan qe te hiqej tatimi mbi interesin e obligac ioneve bashkiake ky interes ouk do Ie latohej pra nuk do te ishte pj ese e bazes lalimore Ndryshe nga obligacionet bashkiake per te gjilha lIojet e tjera Ie obligacioneve do Ie apli kohet tatimi mbi interesin

-Efeklet e takses se sheshte

Analistet e kane te veshtire Ie parashikojne me sflktesi efeklet e ndryshimeve tatimore duke ka lua r ne sislemin e takes se sheshle Nje ceshljc qendrore ne refonnen e taksave eshle percaktimi i sakle se kush fiton dhe kush humbel nga aplikimi j lakses se sheshle Sipas takses sf sheshte familjet me te ardhura Ie ulla do Ie hum basin per shkak se ata tani ( me apJikimin e sisterni progresiv) nuk paguajne asnje tatimin rnb Ie ardhurat Nje takse e sheshte do Ie siguroje fitirne te medha per familjet me te ardhura me te larla Si rezulial i kesaj ne qofle se per nje familje me Ie ardhurn me te medha nje takse e sheshli do t i mse sa me shume Ie ardhura e lyre barra e taksave per klasen e mesme do Ie duhet Ie Tile

Perceptimi i drejtesise mund Ie jete j veshlire p~r tu arritur kur ne baze te takses se sheshli disa individe te pasur dhe korporalat c medha nuk paguajne asnje takse per qeverine ndersa puneloret e klases se mesme paguajne nje norme Ie kombinuar tatimore ndelmjel tatimi mb Ie ardhurat shlelerore dhe taksat e pagave Megj ilhale mund Ie themi se ne parim duke zevendesuar latimin mbi te ardhurat me nje takse te konsumit Ie till e siC eshte laksa e sheshte ofron mundes ine e permiresimit Ie efikasi telit barazise dhe thjeshtesine se sistemi l Ie laksave Megji lhate kNo perfilime jane te pasiglirLa nese do te sjelli n rezultatet e prillira ose jo Aplikimi i lakses se sheshlc mund te sjelle ndikime Ie ndersje llta dhe kjo varet nga kushtet ekonomike Ie vendeve dhe menyres se aplikimit te kesaj takse duke u shenderruar ose ne suksesin e reformave ekonomike Ie vendeve Ie ndryshme ose ne deshtimin e lyre

13 Kurba e Laffer-it

Arthur B Laffer ka pa tur pervoje dhc sllkses ne politika( publike biznes si profesor dhe ekonom ist The LafTer Curve eshte nje nga teorite kryesore te ekonomise se ofertes duke ilustruar kompromisin midis normave te taksave dhe Ie ardhurave latimore Kurba e Laffer-it mori emrin nga studiuesi me te njejtin erner Arthur B Laffer Kjo kurbe tregon se jo gj ilhmone nje ni ve i larLe i laksave sjell nje nive1 Ie larte Ie te ardhurave Kurba Laffe r eshte e perfaqesuar Zclkonishl si nje grafi k i cili filion ne tatimin mbi me zero te te ardhurave dhe [Titet me nje nonne maksimale te Ie ardhurave ne nje shkalle te ndermjetme te latimeve dhe paslaj bie perseri ne zero te

7Auerbach Alan J amp Kotlikoff Laurence J amp Skinner Jona than ( 1983) The Efficieny Gains from Dynamic Tax ReformN International Economic Review Osaka University Instiwle of Social and Economic Research Association vol 241 fq 81-100

10

ardhurave ne nj e narme te tatimit 100 Ekzistenca aktuale dhe fanna e akores eshte e pasigurt dhe e diskulueshme8

Nese taksat do te jene shume Ie larta nuk eshle e lhenc qe qeveria e nje vendi do Ie jete me mire niveli i Jarte i tatimit sjell edhe shkaterrimin e nje ekonomie prandaj duhet bere kujdes ne percakt imin e nive lit Ie tatimit Kurba e Laffer-it paraqet pikerishl lidhjen qe ekziston ndennjet nonnes Latimore dhe tc ardhurave tatimore Ngfl kjo lidhje dalin qarte dy efekte I) efekti aritmetik dhe 2) efekt i ekonomik

I Efekti arilmeti k tregon lidhjen e drejte ndermjet normes latimore dhe te ardhurave qe do Ie thote nese norma tatimore ul et dhe Ie ardhurat nga tatimet do te ul en si dhe e anasjellta Pra nese nje norm i prej 1 sjell I milion Ie ardhura nje rritje e nonnes ne 2 do te sje lle 2 milion te ardhura nje rritje ne 5 do sjelle 5 milion Ie ardhura e keshtu me rrallc

2 Efekti ekonomi k shfaqel me faktin se nje norrne e ulet tatimore stimuJon pozitivisht prodhimin punesimin rritjen ekonomike ndersa nje norme e larte sjell efek t Ie kundert duke ngadalsuar ak tivitetin ekonomik

Marredheniet mes nOlmes se laksave dhe Ie ardhurave latimore ka Ie ngjare Ie ndrysbojne nga nje ekonomi ne tjetren dhe kjo varet nga elasticiteti j ofertes per pune dhe faktore Ie tj ere tendryshem Edhe ne te njejlen ekonomi karakteri stikat e kurbes mund Ie ndryshojne me kaJirnin e kohes Struktura e kurbes mund te ndryshohet nga vendimet politike kjo ndodh kur kemi pretekslel se taksat jane percakruar per le qene ne dispozicion te legj isiacio nit pra per Iju pershtalur legj is lacionillatirnor ne fuqi

Laffer e paraqiti kurben e lij per te treguar sc ne disa rrethana nje rritje ne normal e taksave ne te vertete do Ie rrise Ie ardburat c qeverise por kjo nuk ndodh gjithmone sepse pertej nje pike Ie caktuClr pikes optimale rritja e normes se tatirnit do te sjelle uljen e te ardhurave qeveriLare dhe kjo humbje nga lalimel nuk duhet Ie kompensohet duke uJur shpenzimel qeveritare apo duke rritur huamarrjen Nevilin 2007 LatTe r ka Ihene se kurba nuk duhel Ie jete baza e velme per ngritjen ose uljen e taksave

Grafiku ml Kurba Laffer

11

~ cv

Gra liku I eshte nje ilustrim gralik i ideve Ie kurbes se Laffer-il ne boshl in vertikal paraqiten Ie ardhurat ne buxhet ndersa ne boshtin horizon tal no rma lat imore Ashlu siy tregohet edbe ne grafik nje norme tali more 0 nuk sje ll asnje te ardhur ne buxhet sepse Ie latohesh 0 perqind do Ie thote Ie mos paguasb as edhe nje talim po ashtu edhe nje DOnne prej 100 nuk sje ll asnje Ie ardhur buxhetore sepse do te thote qe asnje individ nuk do te ishle i gatshem te paguanle 100 tatim sepse kjo do te thOle

B-yucker Blrvin Survey of Economics (engage learning (2010) pp 341

Il

Impllkl mlrys himilli polilikts fisliale l~k If ardhural buxllelo re Rasli i Calimi bi Ie ardhurH personile

qe e gjithe paga prodhimi j lij do Ie shkoje per latimin per shtetin dhe kjo do ti shtynle njerezi( Ie mas punonin

Nese nuk do te kele prod him nuk do Ie kele se ((fare Ie tatohet pm Ie ardhurat e shletit do te jene O Nga ana jeter nese shkalla latimore do te ishte 0 do Ie thote qe njerezit do Ie mbanin per velt te gjithe prodhimin e tyre qeveria nuk do Ie merrle asgje dhe kjo do ti shtynte qe te punonin maksimalisht e vetmja qe do ta kufizonte prodhimin do Ie ishte deshira per Ie punuar dhc menyra e ka limit Ie kohes se lireKjo Iregon ka gjithmone dy norma lalimoTe qe japin U njej len Ie ardhur nonna 0 dhe ajo 100

Kurba e Laffer-it thekson se nuk jane Ie ardhurat qe percaktojne nivelin e tatimil por tregon se te ardhuratndryshojni ne varesi Ie normes se tatimit dhe se nonna latimore varel nga sistemi lal imor i nj i vendi periudha e aplikimil baza ligjore lat imore dhe faktore Le tjere Nje rezultal i mundshem i kurbe LafTer eshle se rrilja e normave Ie taksave pertej nje pike Ie caktuar do Ie jete e kundert me rriljen e Ie ardhurave te metejshme nga taksave9

Sipas Laffer- it pika 1 eshte pika oplimale e lalimit pra pika ne Ie eilen qeveria arrin Ie siguroje Ie nrdhural me Ie lann nga tatimi Duke lev izur nga pika 0 ne drejtim Ie pikes t cdo rritje e ni veiit Ie tatimiL sjell me shume te ardhura ne buxhet in e shteti Pertej pikes t njerezit i bie te paguajne me shume tali me kjo do Ii shtyje qe Ie punojne me pak ne menyre qe Ie paguajne me pak latime pra per qeverine do te kele perseri me pak Ie ardh ura

Pra nga analiza grafike del se jo gjilhmone efek ti i uljes se nomlCS lalimore cshte POZiliv jo gjithmone ka vend lidhja pozitive ndcrmjel normes tatimore dhe te ardhurave latimore qe do Ie thote bie poshte pohimi se nje rrilje e talimit sjell me Slll ime Ie ardhura Nese perpara Clp likimit Ie ndryshimeve ne politiken fi skale niveli i lalimit ndodhel ne Ie djathle Ie - dhe prane ni ve li J00 nese do ecim ne Ie majte te 100 ne drejt im It 1 shohim se nje zvogtlim i normes latimote sjell nji rritje Ie Ie ardhllrave Ie qeveri se Kjo ndodh per aq kohe sa niveli i lalimit ndodhet ne Ie djathle Ie pikes optimaJe t Par nese perpara apJikimit Ie ndryshimeve Ie polilikes fiskaJe niveli i talimit ndodhel ne Ie majle Ie nivelit t dhe me arer pikes 0 cdo rritje ne ni velin e normes lalimore ne drejLim Ie pikes optimaJe 1 sjell rriljen C Ie ardhu rave te qeve ri sc pm ndodh erckli i kundert me ale Ie shprehur pak me siper Pra sa me afe r pikes 0 te ndodhemi aq me te ndjeshme jane te ardhural e qeverisc nga niveli i talimit dhe klo vleresime te Laffer-itjant bere per formeuron e lalimit Ie sheshle

Kurba Laffer ka lene perdorur si nje juslifikim per shku rt imin e tak save mbi te ardhurat dhe laksave mbi pnsurine me argumentin se nese aplikohen norma te ulta tatimi stimulohen njerezil per te punum dhe bizneset per te krijuar pasuri dhe kjo do Ie zgjeroje bazen e taksave te bizncseve dhe individeve q~ paguajne taksa dhe do Ie sjelle uljen qe kane gjithmone individet par me shume biznesel per Iiu shmangur pageses se tatimit pra shmang evazionin fiskal Shfaqel keshtu nje pikepamje Kejnes ianisle mbi efektet e reduktimeve (e taksave mbi te ardhural e qeveri se lidhur me faktin se laksat me Ie ul eta drejtpeTdrej t stimulojne shpenzimel me te larte kjo ne velvele rrit kerkesen prodhimin fitimet dhe punesimin te cilat nuk Ie realizohen nga aplikimi i niveleve me Ie larta Ie latiOlit

) Fullerton Don (2008) ~ laffer curve In Durleaul Steven N Blume Lawrence EThe New Palgrave Dictionary of Economics (2nd ed) fq 839

12

i i fiska[e tek ti Irdhuflll R~st i i tarim mbi Ii a rdhurat

Laffer argumenton se sa me shume para Ie marra qeveria nga nje biznes ne formen e taksave aq me pak te hoHa ka biznesi per Ie investuar Nje biznes ka me shume gjasa per Ie gjetur menyra per Ie mbrojtur kapitalin e tij nga taksat ose per Ie zhvendosur Ie gjilhe ose nje pjese Ie operacjoneve Ie tij investuese jashte shlelil oe ato veode qe aplikojnc norma tmimi me te ulta dhe me favori zucse se vendi i tij Investitoret kane me pak gjasa Ie rrezikojne kapitalin e lyre ne qofte se ngD fitimet e lyre merret nje perqindje Kur punetoret shahin rriljen e pjese se tyre te marra nga qeveria per shkak Ie pageses se tatimeve ata do te hum basin nxitje per te punuar me shume Per ydo lloj tatimit ekziston nje nonne pragu mbi te cilin nxitja per Ie prodhuar me shume zvogelohel duke zvogeluar sasine e Ie ardhurave qe qeveria meTro

Te ardhurat e pergjithshme nga taksat e mbledhura nga pagat eshte pTodukt I

prodhimit Ie nonnes se (alimit dhe numeri l Ie oreve te punes ne total ne ekonomi

Total i i H~ ardhural = I n Ku t- eshte norma e talimi dhe n - numeri i oreve Ie punes

Ne kete menyri shihet qarte se Ie ardhu rat lotale jane ne raport tl drejte me nonnen e tatimit qe do Ie thote se nese norma e tatimil do Ie zvogeohel edhe e ardhura totale nga tatimi gjit hnshtu do te zvogelohet dhe anasje lltas Edhe algjebrikisht shpjegohet qarte ajo qe eshte shprehur mesiper ne lidhje me dy pi kat kur niveli i Ie ardburave (olale eshte zero Se pari kur niveli i lal imil eshte zero pra t= 0 do Ie sjelle qe TOlali i Ie ardhurave = 0 bull n = O Se dyt i kur nive li i tatimit eshle 100 kjo do I i nxise pune-Ioret te mos punojne dhe sipasoje numen i oreve Ie punes do Ie jete i barabarte me 0 pra n= 0 kjo do Ie sjelle qe Totali i Ie ardhurave= t 0= 0

Pra shihet qane qe edhe niveli 0 i tatimit edhe niveli 100 i (atimi kane te njejtin efekt mbi nive lin total Ie te ardhurave

Nje nder kritikal ndaj kurbes se Laffer~ il (Shle se aplikimi i tak save perlej nje niveli Ie cakluar do Ie sjelle pakesimin e Ie ardhurave lalimore Ie qeverisf du ke shkakluar keshtu de fic ite l buxhelorc dhe kjo do ta delyroje ale qe nf Ie njej len kohe Ie zvogeloje shpenzmet e saj per Ie shmangur humbjet

13

ardhlJrat mbi

KAPITULLl2 TATIMI MBI Ti ARDHURAT PERSONALE NE SHQJPERJ

21Tenninologjia dhe karakteristikat e Tatimit mbi Ie Ardhurat Personale

Talimet jane instrumenti Ihemelor finaneiar i mbledhjes se Ie hyrave (te ardhurave) me te eilat nje shiel mbulon shpenzimet e veta me qellim plotesimin e nevojave mbareshoqerore Rendesia e tatimeve eshle e madhe sepse nepennjet tyre nje shIel realizon ofrim in e sherbimeve per qytelarel e tij Nje element shume i rendesishem i s iste mit latimar Ie nj~ vendi perfsbire kelU edhe Shqiperine eshle ulimi mbi te ardhural persona Ie Ky lalim ne vendin lone i ka fitlesal vone duke u paraq itur rrelh fillim vileve 1990

Talimi mbi Ie ardhurat persona Ie si~ e Iregor) edhe vete emri eshte nJe tatim qe synehet Ie vihet mbi individet dhe jo vetem mbi lransaksionet ape veprimel e lyre Ky talim nuk aplikohet ndaj te gjithe kalegorive Ie individeve por ndaj atyre qe gjenerojne Ie ardhura te tarueshme mbi nje nivel Ie cakluar ne periudhen latimore perkalese Sidoqofte ne Shqiperi ky talim fillirni sht eshle vendesur vetem tnbi Ie ardhural e tatueshme Ie individeve nepemljet mbaj0es ne burim dhe me pas ka tentuar Ie vendoset mbi individet qe kane Ie ardhural te tatueshme ( nepennjet deklarates individuale vjelore Ie Ie ardhurave)10 Megjili1ale duhet Ihene se tatimi mbi Ie ardhural persona Ie sjell pak Ie ardhura ne to talin e Ie ardhurave tatimore dhe kjo eshte lipike per vendet ne zhvillim dhe a lo ne lrazicion Te ardhuHlI lejojne grumbullimin e Ie gjilha Ie ard hurave brute per lIogari0en e detyrimi l latimor dhe tejon nivele Ie ndryshme talim per nivele Ie ndryslune Ie te ardhurave ese Ie kategorive Ie ndryshme te te ardhurave

Reforma e tatimit mbi Ie ardhurat personale nc Shqiperi ka ende nje mlge te ampjute perpara per Ie arritur nje politike fiskalc efirente e eila do Ie rregullonte fushen e aktivileteve per seeilin nivel Ie qeverisjes Per shembull ne Shqiperi qeveria qendrore ka nevoje per Ie sigurullr nje sere burimesh te Ie ardhurave Ie tilla siy eshle talimi mbi Ie ardhural personate dhe lalimil mbi konsumin ne menyre qe Ie permbushe rolin e saj ne rea li zimin e potitikave sociale

Megjithate nj e flUmer fushash te rendesishme Ie administrates tatimere jane permiresuar duke e bere akoma edhe me Ie lehle proees in e mbJedhjes se taksave Sislemi aktual i tatimit mbi te ardhural persona Ie ne Shqiperi i kerkon individeve ne vend Ie familjes ne teresi per Ie paguar detyrimet e lyre talimore Ie cilat nuk marrin parasysh aftesine e lalimpagues it per Ie paguar aftsi kja e eila eshte e prekur edhe nga siluata famiij are I Megj ilhale ne vendosjen e tatimit mbi Ie ardhurat personale duhel Ie kihet parasysh s iluala ekonomike duke bere perjashtime per ato familj e qe kane nje nive te Ie ardhura ve poshle minimum it Ie lejuar

Talimi mbi Ie ardhurat personate aplikohcl ndaj Ie giithe individeve qe jane rezidenle ne tcrrilorin e Republikes se Shqiperi se ne lidhje me Ie gjitha burimet e Ie ard hura ve Ie lyre si dhe ndaj individeve jo rezidente Ie Republikes SI Shqiperise por qe burimel e te ardhurave Ie tyre i kane ne territorin e shtetit tone Me~ithate Ie ardhurat e individeve qe konsiderohen 5i (e ardhura (if (alueshme do Ie jent

lORrumbuliaku Ollion Taksiml Urtesia Bektashiane(2015l fq 192 II International Journal of Economics and Financial Issues Vol 3 NO1 2013 fq42-49 L2 Tafa Genta Shkenca mbi financat dhe e Drej ta Financiare TiranEH2009) fq 197-169

14

Impakti i nd ly5himjll~ polilikes fiskal e Itk Itt IIrdh urJI buhelore Ruli i tIIlimi mbi Ie ardhural perSOJJale

a) Pagal dhe shptrblimet e tjera ne lidhje me marrdheniet aktuale Ie punes ku perfshihen si paga ashtu edhe shperblimet ne vlere ge perfiton individi gjate punesimit aktual per shkak te vlersimit te punes shperblimet nga fondi i ve9anle apo pagesa Ie tjera Ie kesaj natyre

Tenni shperblime If tjera perfshio te gjitha Ie ardhural apo shperblimet qe perfilohen nga rezuitatct e punes ne vendin e punes imit aklual te indivjdil Nt kelt kategori bejnc pjese Ie ardhurat qe merr individ i ne fonne shperblimi nga fondi i veltante apo nga fonde Ie krijuarn me akte te ndryshme ligjore apo statutore te shogerive SI page e 13-te apo pagesa te ndryshme Ie kesaj natyre

Ne gntpin shperblime te tjera perfshihen gjithashtu te ardhurat qe reali zohen nga pjesemarrja e individit ne komisione komitete keshilla borde drejtuese keshilla mbikqyrese etj Ne keto raSle menyra e lIogaritjes se talimit mbi Ie ardhurat personale do Ie jete si me poshte

bull Kur shperblimi i perfituar pe[ pjesemarrje ne komisione komi tete keshilla borde drejt uese keshill a mbikqyrese etj paguhet jasbte qendres efektive te punes se individil keto te ardhura tatohen ne masen 15 perqind (Ndryshuar me Udhezimin Nr 31 date 29 122014 Bonlar ne Fletoren Zyrtnre Nr 206 date 8 jannr 20 5 )

bull Kur shperblimi i perfiLuar pltr pjesemarrje ne komisione komilcte keshilla borde drcjluese kcshilla mbikqyrese etj paguhcl ne qendren efeklivc Ie punes Sl indi vidit keto te ardhura do te tatohen duke u bashkuar me pagen e muajil perkates

b) Te ard hurat qe rrjedhin nga fitimi i ortakut apo aksionerit ne shoqerine tregtare te ardhura ne fomlcn e ndarjes se fitimi( apo ne fonnen e dividenteve

c) Te ardhurat nga interesat bank are apo ato 1t perJituara nga letrat me vlert me perjashtim te interesave Ie marra nga bonot e thesaril ose ietral Ie tjera me vlere Ie Qeveri se

d) Te ardhurat qe njedhin nga e drejla e autorit ose pronesia jnlelektuale e) Te ardhura nga enfiteoZJ hltaja dhe qerate Ku me enfiteoze kuplohel kontrata

me te ci ten nje person i jepe e drejta te perdore dhe te permiresoje nje pasuri te paJuajtshme

f) Te ardhu ral nga kalimi i te drejles se pronesise mbi pasurite e paluajthme ( te ardhurat nga shitja e ketyre pasurive te paluajtshme)

g) Te ardh urat e realizuar nga diferenca ndermjel ymimit Ie shities dhe ltm imit Ie ble rjes se kllolave ose aksioneve qe nje ortak ose aksioner zote ron dhe ia shet nje personi Ijeter

h) Te ardhurat ardhurat nga aktivitete si IYlesimdhenie trainime shkrime oe gazcta etj ku perfituesi eshtc i rregjistruar ne organet tatimore

i) Ie ardhurat nga lojrat e fatit dhe kazinote

Te ardhurat e perjashtuara nga tatlmi mbi te ardhu rat personale

a) Te ardhural e perfi tuarn si rezullal i sigllrimil ne skemen e delyrueshmete sigurimeve shoqerore dhe shendelesore si dhe ndilunal ekonomi ke pef individet pa te ardhura ose me te ardhura te ulla si pas percaktimeve te legjislacionil perkates ne rugi

15

ImpJikti ndryshimil Ii pOlilikh fiskl1le Ick Ii ardhurat buxhetorc IUsti i IMimi mbi If ~rdhurllt persona Ie

b) Bursal e nxenesve dhe studenleve pavarsishl nga burimi i financ imil deri ne masen e percakluar ne dispozitat e legjislacionil ne fuqi qe rregullojne bursat e nxenesve dhe studenteve

c) Shperblimet e marra ne rast semlUldjesh fatkeqes ish par masa e shperblimit qe perjashlohet nuk duhel te katoje 20 te te ardhurave vjetore nga punesimi j

punojesil perfitues Ie shperblimil d) Te ardhural e perfituara perfshire te ardhu rat ne formen monetare ose ne

nalyre nga pronaret si shperblim per shpronesimet qe i When nga shteti per interesa publike

e) Te ardhurat e perfituara si demshperblim nga kompanite e sigurimit t) Te ardbufal ne natyre ne [onnen e us hqimeve per biznesel qe e parashikojne

nje gje Ie lille ne aklet ligjore e nenligjore g) Perjashlohen nga tatimi mbi te ardhural personale te ardhurat nga pagat dhe

shperblimet per marredheniel e punes te zyrtareve Ii konsul1atave diplomateve ose funksionareve Ie ngjashem Ie vendeve te Ijera si dhe te organizatave nderkombetare Ie diet gjate kryeljes se funks ioneve te tyre zyrtare oe Republikeo e Shqiperise ne perputhje me konveolat apo marreveshjet nderkombetare te nenshkruara ose Ie pranuara nga Republika e Shqiperise apo Qeveria Shqiplare kane statllsin e diplomatit Nuk do te perfitojne te drejten e ketij perjashtimi individel shqiptare apo te huaj te cilet mund te jene Ie punesuar ne kelO organizata apo organizma por nuk kane statusin e diplomatit

h) Te ardhurat qe rezultojne nga kthimi i iovestimit perfshire filimet nga kapitali prcj investimeve Ie kryera me aselel e fond il te pensioneve ampjatl administrimit nga shoqeria administruese

i) Te ardhurat qe perjashtohen ne baze te marrcveshjeve nderkombetare te ratifikuara nga Kuvendi i Shqiperi se

j) Te ardhurat e pertituara si rezultat i kompensimil financiar per ish-pronaret dhe ish-te denuaril politike Kontributel e bera nga punedhenes i pcr sigurimin e jetes dhe te shendetit te punemarresve

k) Perfitimet per demshperblime te malTa nepermjet vendimeve Ie fonnes sl prere Ie gjyk atave si dhe kompensimet e caktuara per kostot gjyqesore Perfitimet per punonjesil e larguar nga puna per Ie cilet Gjykala ka vendosur kthimin ne vendel e punes dhe perfitimin e pages deri ne momentin e ktJlimil ne pune nuk jane objekt perjashtimi

I) Te ardhurat e perfiluara nga institucionet shteterore pcr arriljet ne shkenct sport kultu re te dhena nga institucionet buxhetore sipas vendimeve te Keshillit Ie Ministrave qe percaktojne mas~n dhe kriteret e perfitimit te percaktuara gjilhashtu ne ligji n vjetor perkates Per buxhetin e shtetit

m) Te ardhurat e pe rfituara nga kalimi i se drejtes sf pronesise mbi token bujqesore nga nje Fenner i regjistmar te nje fenner apo person fi zik a juridik qe kryen aklivitet bujqesor j ane Ie ardhura te perjashluara nga lalimi mbi le ardhurat personale

Te ardhurat persona Ie ne Republikene Shqiperise rregullohen me li gj in nr 8438 date 2amp 121998 Per Tatimin mbi Ie Ardhurat Ky tatim qe rregulJon marrdherue l e punes imit midis punedhenesit dhe punemarresil mbahel ne burim nga punedhenesi i cili ben derdhjen e tij ne organin latimor perkates jo me vone Sl data 20 e muajit pasardhes Periudha tatimor perkon me vilin kalendarik dhe ne fund ne deklarimin vjetor te tatimeve mbi Ie ardhurat personale do t~ pasyrohen tl ardhurat bruto te

16

Implkli i IIdryshimit Ii pOlilik~s skale lek Ie llrdhural buhelore Rlsti i tatimi mbi IE ardh ural persollale

punojesve edhe neSe ky i fundil j ka paguar ose jo detyrimet latimore Nje s ituate ku punedhenesi i cili eshte personi pergjegjes per pagesene tatimeve nuk i ka shlyer delyrimet tatimore per punojesit e tij eshte vetepunedhenesi personi mbi te cilin do rendoj ne pasajat e mospagimit te talirneve silt jane kamatvonesat apo edhe gjabaL Kjo i yli ron punemarresit nga ltdo pergjegjesi sepse ala si kembim Ie punes se tyre marrin pagen nelO qe rezullo n nga zbrilja nga paga brulo e latimil mbi Ie ard hural personate por edhe Ie s igurimeve shoqerore Edhe nese nje punedhenes nuk eshte Ill gjendje Ie paguaj detyrimet latimore perseri punemarresi esllle i yliruar nga pergjegjesia latimore madje nese bi znesi shpall falimentimin dhe tatimi mbi te ardhurat personaie nuk eshte paguar ekzislon nje rradhe qe fillimi sht i jep perparesi pageses se konlributeve shoqerore dhe shendetesore dhe me pas tatimit mbi Ie ardhurat persona le

-Per percaktimin e tatimil mbi Ie ardhurat personale duhet te perdoren kater koncepte baze

5e pari dispozitat percaktojne personin ose individin qe duhet Ie deklaroje tatimin

Se dyti percaktohet se per erfare peliudhe lalimore do Ie vendoset (mimi Periudba latimore esbte kahezgjatja prej 12 muajsh mirpo mbajtja ne burirn mund Ie ndodhe ne erdo moment dhe me dek larime mujore ose tremujore

Se treLi koncepti i til ardhurave Ie IJueshme percaklon bazen e tatueslune Te ardhura t e talueshme jane nje rezultat neto i periudhes latimore Te gjitha sistemet lat imore kerkojne te ve ndosin t1timin mbi shumen neto qe re flek to n rritjen e kapacitetit ekonomik Ie individit ne periudhen perkatese E ardhura e talueshme e individit percaktohet si diferenca midis Ie ardhurave brulo me shpenzimet e zbritshme te lejuara Ie periudhes

Se katerti koncepli me i rendesishem mbelel lalill1 i paglleshilm Ne nji model Ie Ihjeshle kjo mund lerealizohet duke vendosur normal e lalimit rubi Ie ardhural e latueshme l3

Lidhur me zbatimin e ligjit per tatimin mbi te ardhurat personale perbejne shkelje

bull Fshe hja ndaj o rganeve lalimore e shumave te mbledhura dhe falsifikimit Ie jnfo rmac io nit per te ard hural

bull Mosdokumentimi i Ie ardhurave bull Mosmbajtja ose mosderdhja e tali mit mbi Ie a rdhurat personale ne buxhelin e

shletit

bull Mosparaq itja ose leshirni me vo nese j deklarates bull Mospagi mi ne afa l i del yrimil latimor bull Shkeljet e mesiperme kur nuk perbejne ve per penate jane kundravaj lj e

ad ministrati ve dhe denohen me gjobe

tlRrumbuUa ku OHion TakSimi Urtesia Bektashia ne (2015) fq 19 3 - - 17 j 0 II

i i mbi

211 Personat e tatueshem sipas ligjit te tatimit mbi te ardh urat personale

Ligji mbi te ardhurat personale ptrcakton individet rezident~ qe i nenshtrohen t8timit mbi te ardhurat personaie per Ie gjitha burimet e te ardhurave t1 tyre si brenda edhe jashte terrilorit Ie RSH gjati gjithe periudhes latimore ndersa individet jo rezidente do ti nenshtrohe n tatimit mbi te ardhurat personale per ato Ie ardhura qe e kane burimin e krijimil Ie lyre brenda te rritorit Ie RSH gjate periudhes latimore

Rezidem ne Republiken e Shqiperise jane keta persona

1) Individi ne rast se

gt ka nj e vendban im te qendrueshem ne territorin e Republi kes se Shqiperise ne kuplim te nenit 12 te Kodit Civi l

gt- eshle shte tas shqiptar dhe funksionar konsullor diplomatik ose i ogjashe m Republikes se Shqiperise jashte tem loritle saj

2) Individi qe ne menyre Ie vazhdlleshme ose me nderprerje qendron ne Repllbliken e Shqiperise per me teper se 183 dite te nje periudhe tatimore

Pm do te konsiderohen rezidente tatimore shqipetar Ie gjithe ala individe Ie ci let gjate nje vitil latimor qendrojne ne Shqiperi ne vazJldim ose nl nderprerje me leper se 183 dile dhe kjo pavarsishl nga nenshlelesia apo vend i se ku i kane inte resat jeli ke

Se pari indivjd i konsiderohet rezident shq ipeLar pef qellime tati more kur ka nje banese Ie perhershme pra ka inleresa jetesore dhe ekonomike ne Shqiperi pavarsishl se mund Ie punoje pef periudha Ie ndryslune jashte vend il apo mund Ie kelt nenshletes i Ie huaj

Se dyti diplolni1let ose punojesit e tjere shqipetar Ie cflklua r me pune nga sh teli ne ambasada konsullata apo organizma nderkombelare jashle vendit Ie c ilet edhe pse jetojne me vile jashle Shqiperise do Ie konsiderohen rezidenle talimore shqipelar

lTatimpagues it individe rezidente ne Republiken e Shqiperise qe reaJizojne Ie ardhura Ie tatueshme ne territorin e Repub likes se Shqiperise dhe jashle saj dorezoj ne deklaraten vjetore te te ardhurave prane administrates tatimoTe qendrore Dek larues te te ardhurave indiv iduale vjetore jane edhe latimpaguesi t jorezidente te cilet krijoj ne te ardhura Ie tatueshme me burim ne Republiken e Shqiperise

2 Talimpaguesil e dorezojne dek lar~ len vjelore Ie Ie ardhurave prane administrates tatimore qendrore jo me vone se dltt ta 30 prill e vilil qe pasco peTiudhen wlimore per te cilen behe l dcklarimi

3 ltdo dek larate individuale vjetore e te ardhurave plotesohet me nllrnrin e identifikimil personal ne lelemjoftimin e individi l j cil i sherben si kodi fi skal i individit Edhe ne rastin kur individi eshte person jorezident ne Republiken e Shqiperi se s i kod fi skal sherben numri i identifikimit personal ne letemjofiimin e individit

4 Perjashtohen nga detyrimi per plotesimin dhe dorezimin e deklarates individuale vjelore te te ardhurave te gjilhe individet qe realizojne Ie ardhura bruto vjetore nga Ie gjitha burimet ne shu men e pergj ithslune me pak se 2 000 000 (dy milione) leke

18

-- --

Ie ardhufllt Rast i i tatimi mbi Ie ardhurat

5 Perve9 tatimpaguesve deklarata vjetore e Ie ardhurave mund Ie plotesohet edhe nga persona Ie ljere qe vendosin te bejne deklaraten megjithese nuk kane detyrimin ligjor per kete per arsye se duan te perfilojne nga skema e shpenzimeve Ie zbritshme e parashikuar ne kelt ligj kur keta individe plotesojne kushtel e perfitimit Ie zbritjes sl shpenzimeve

3) Personi juridik i ciJi

gt ka seline qendrore (zyren qendrore) ne Repub liken e Shqiperise gt ka vend in e menaxhimit efekliv Ie biznesit oe Republiken e Shqiperi se

4) Personi fizik qe sipas tegjisladoni t Ireg lar eshte regjislruar me kete cilesi ne organ in e ngarkuar me ligj Ie ve9ante per regjistrimin e subjekteve 14

Sbqiperia eshte ne nje udhekryq midis sistemit te taksave proporcionale dhe progresive Transaksionel me parale ne Shqiperi jane krye r kryesisht me para ne dare duke krijuar veshtiresi per Ill kapur nga sislemi ta limof Sistemi latimor shqipelar eshte nje sistem i ri dhe evazioni fiskal apo edhe zhvillimi i sektorit fomlal latimor eshte li pik per vendet ne zhviJlim Tatimi rnbi keto transaksione te paqarta eshte nje sfide per qeverine shqiptare Gjilhashtu veshtiresia ekziston edhe per faktin q ne zonat Iurale ka mungese te zbatimit dhe mbledhjes se latimit mbi te ardhurat personale nga ana e pushlelit latimar

22 Historiku i Tatimit mbi te ardhurat personate ne Shqiperi

Aplikitl1i i tmimit mbi te ardhurat personale ne Shqiperi ka nje histarik ja te hershem Para se te ndodhnin ndryshimel thelbesore ne vendin tone ne viti n 1990 shqipelaret ish in Ie bindur se ata nuk paguanin as taksa as tnlime MegjitJ1ese ata nuk paguanin ne mynyre di rek te aksa dhe tatime i pagunnin a to ne menyre indirekle nepermjel ~mjmeve te kontrolluara te maJlrave dhe she rbime ve Ie cilat i perfilonin nga ndermarrjel shteterore Megjithate versioni aktual i tatimil mbi te ardhural personale nc Shqiperi nuk ka ekzistuar deri ne fillim te vi teve 990 kur Shqiperia ishte nj e vend socia li st me nje ekonomi te centralizuar dhe te planifikuar

Ne Shq iperi aklete e para ligjore per aplikimin e sistemit tatimor j ka ne vitin 199 1 vit kur u hartua legjislacioni lalimor i cili hyri ne ruqi ne 1992 Ne keLt menyre u miratua nje pakete ligjesh latimore qe perrnblidhte legjislacioni tatimor per aplikimin e laksave dhe tatimeve si dhe Ie kushteve dhe rrethanave te aplikimit te lyre Gjate kesaj periudhe u institucionali zua sistemi lalimar duke e ocre me te arritshme dhe me te rea li zueshme mundesine e mbledhjes se laskave dha tatimeve Megjithese sfidat me te eila l do te perballej sistemi latimor nuk ishin te pakta dhe sfida me e madhe ishte padyshim mungesa e eksperi ences latimore modeme ne vi let e mepareshme Ne kele menyre me mimlimin e ket ij legj islacioJli lalimor u hodhen thernelet per ndertimin e sistemit tatimor modern Ky sistem tatimor beri nje ndarje te ta limeve ne tatirne direkte dhe indirekte

bull Tatimet direkte perfshi nin tatimin mbi fitimin TAP-in tati min mbi biznesin e voge l dhe taksat direkle

14Shiko Lifljin Nr 8438 date 28121998 Per Tatimin mbi te Ardhurat i ndryshuar

19

I mpakli j ndryshimit t polilikh rlShlt tek Ie l r (l h ura t bu~hetore Rlsti i IAlim i mbi IE anlhural personale

bull Tatimet indirekle perfshinin tatimin mbi qarkullimin (zevendesuar me pas me TVSH-n) akciza dhe taksat doganore

Keshtu talimi rubi Ie ardhurat personale eshte nje instrument relativisht i ri i poli tikes tatimore ne Shqiped Vetem me 14 korrik Ie 1992 u miratua per here Ie pare ligji Per tal imin mbi Ie ardhurlt1t Ligji dhe rregulloret per tatimin mbi Ie ardhuJal personate ne Shqiperi kane kaluar nep~r disa elapa refo rmash gjate dy dekadave Ie fuodil Ndryshimet politike sociale dhe ekonomike krijuan nevojen e menjehershme te rishikimi Ie politikave buxhetore dhe fi skale oe vend Seeili round ta mendoje se sa i veshti re ishte riprezan limi pas nje perildhe gati gjysemshekullore me nje sistem te ri latimor dhe nje administrate talimore efi~ente Veshtiresite drej t refo llllimil te s islemil Ialimor ishin le shumla kjo per disa arsye Gjendja e ekonomise dhe e financave ishte ne kri ze Ie thele gjate periudhes 19911 992 kjo edhe si rezultat i nie mW1gese tolale te kuadrit ligjor rregullues ne fushen ekonomike 15

Megjithali zhvillimi i ligjeve te tali mit mbi Ie ardhurat personale ne Shqipen nuk mund Ie ndahet nga jela dhe zhvillimi ekonomik i vendit Ne Ie verlete privali zimi i ekonomise qe nga vitet 1990 dhe reformat ekonomike kane qene Ie shoqenlar me ndryshime Ie rendesishme ne institucione t fiskale dhe marredheniet mes qeverise Ie lokale dhe qeveri se qendrore Me rilni en e komunizmit ndjekur nga liberalizimi i ckonorn ise dhe hapja me boten perendirnorckalua tek theksimi j sektori privfLI dhe kjo do te si llte si pasoje rritjen e popullsise urbane duke rritur keshtu Ie ardhurat e lyre personaJe Keto ndryshime krij uan kush let dhe nevojal per miralimin e lalimit mbi Ie ardhural personale Transformimi i shpej le i shoqeri se dhe mjed isit ekonomik krijuan bazat per pabarazile e Ie ardhurave e ciln papritur u be nje ~esh~e urgjente per qeverint shqiptare dhe tatimi mbi te ardhurat persona te u be nj e nga zgjidhjet kryesore t~ politikave

Zhvillimi hi storik i sistemit lal imor shqiptar dullet II shihet ne raport me ko hen dhe rrethanat e fiJlimil Ie regj imil demokra tik dhe nd ryshirnil nga nje e konomi e planifikllar dhe e centra lizuar drejt nje ekonomie Ie lire Ie tregut ne fund Ie vit il 1990 Me krijimin e ndermarrjeve te para filloi ngrilj a e struklurave Ie administrates latimore Si rezultat i negoc iatave dhe bashkepunimit me Banken BoterOTe dhe FlvINmiddot 11 paketa e pare fiskale eshte pergaljlur dhe miratuar gjate vitit 1991 e ndjek ur nga legj islac ioni me i pi Ole i taksave gjate vilit 19926 Nd ryshimet qe fililian Ie ndodhnin ne Shqiperi ne fill imin e v iteve 90 s i ne aspeklin social kuhuror edhe ne aspeklin ekonomik e bene te nevojshme kushtimin e nje vemendjeje te posa~me situates ekonomike te vend it Duke i kushtuar rendesi fakIit qe elemnti kY9 per funksio nimin ekonom ik Ie nje vendi eshte buxheti vemendja u dreitua nga burimi kryesor i te ardhurave te buxhet it te shtetit Ie ardhurave nga lalimet dhe taksave Para se te ndodhnin ndryshimet ne sistemin tatimor ne fiHim te v iteve 90 pagesa e tat imeve behej ne mcnyre indirekte nepeonje l ymimilte maJlrave dhe tashme do te kaJohej ne oje forme te re Ie tatimit lek tatimi i Ie ardhurave personale Kjo do t~ ishIe nje periudhe e veshtire sepse nder te Ijera kerkon dhe zhvillimin e administrates tatimore

Megjithate vekm ne fund te vitil 199 1 dhe oe fillim te vitit 1992 kerni nje zhvillim te legjislacionit latimor ne lidhje me percakt imin e bazes latimoTe dhe normes latimore dhe vetem ne vitin 1993 kemi krij imin e nje kuadri lig ior bashkekohor Ne ke lC

15 Mateli A Sistemi Tatimor n~ Shqiperi Tiran e (2013) Fq 37 1lnternational Journal of Economics and Financia l Issues (2013) VoI3No

20

Impakti i ndryshimit Ie politikh tisk~le Irk I ardhurat buxhrtort Rllni i Mimi mbi Ie nrdhurAI pcr1onale

periudhe u kJijua edhe Drejloria e Tatimeve e ciJa do Ie kishte pergjeampJesme e mbledhjes se latimeve ne nivel kom~tar Ne nentor Ie viti 1993 u miratua Ligji Per Investimet e Huaja i cili trajlonte ne menyre Ie barabarle investitoret Ie huaj dhe vendas Ne lidhje me investimet e huaja nevoja per thithjen e investimeve Ie huaja ne vend u karakterizua nga tarifa ~rgjithesisht te niveJit mesatar dbe te tile si dhe nga lehtesira dhe perjasht ime fi skal e me qellim s timulimin e veprimtarive prodhuese Politika shqiptare e talimil mbi Ie ard hurot personale u konsolidua me li gjin nr7786 dale 2701 1994 Per TaLimin mbi Ie ardhllrat personale s ipas Ie cilit fYdo person shletas apo i huaj i cili fiton te ardhura eshte i detyruar Ie paguajne tatimin mbi Ie ardhurat personale per aq kohl sa nuk shprehet ndryshe ne ligj Ky Ugj kryesisht kishte ne shenjester profesionislet e huaj me te ardhura Ie larta qe punonin ne Shqiperi pasi qytetare shqipetari me Ie ardhura Ie larta ishin Ie pake per te pennbushur pragun e 10001 leki ne muaj Ky ligj shihel si nje tatim progresiv mbi tatimin mbi Ie ard hllr31 personate dhe ishte nje hap i madh drejL nje sislemi mbi lalimin personal shkeneor J( standardizultlr dhe mcio na t

Legjislacian i latimor u persos edhe me tej me zbatimin e Tatimil mbi Vleren e Shluar me Ligjin nr 7928 date 27 041995 Per tatimin robi Vleren e Shtuar ne Republiken e Shqiperise qe do te ishle nj e zevendesim i tatimit mbi qarkullimin si nje fonne e mbledhjes se latimit ne menyre indi rekte Aplikimi i TVSH-se do te kisht e dhe efektet e vela ku qe ne fjllimet e aplikimil Ie tij par edJ1e (Ie vilel ne vazhdim do Ie sillte nje rrilje Ie Le ardhurave lltllirno re indirekle Faza e dyle e Iranzicionit u shoqenla me modemizimin e legj is lacionit ekzistues lalimor dhe ~rpjekjet per modemizimin e administrates wlimore

Pas vilit 1997 fllloi perpjekja ~r O1iratimin e ligjit Per t3timin mbi biznesin e vogel i eili u aTit te miratohej ne vitin 1998 Ky ligj synante qe ta lehlesonte procesin e mbledhjes se lalimeve ndaj bizneseve dhe te mundesonte edhe ushtrimin e kontrollit Ilt1timor ndaj lyre S i pjese e reforrnes fiskale li gj i i mesipenn per talimin mbi Ie ardhural personaJe u rishikua dhe u 2cvendesua nga Ligji Nr 8438 dale 2812 1998 Per Talimin mbi Ie Ardhurat ne Republiken e Shqiperi se i eili inLegronle ne nje ligj Ie velem Ie ardhurat e indiv ideve dhe atyre Ie kompanive Ky ligj gjithashtu pennbante kushte dhe pari me Ie panjohura me pare par Ie aplikuara gjertsisht nga admisi strdtal latimore te vendeve te zhvilluara Ne vija te pergjithshme latimi mbi fitimin eshte i krahasueshem me tatimin e koorporatave qe aplikohet ne Ie gjithe vendet e tj era me perjashlim Ie faktit se ai pereaklohet nga xhiroja dhe jo nga stallisi juridik i kompanise Pc r sa i perket tatimil mbi U ardhural e indi videve ky ligj sanksiononte formen progresive Ie tatimil mbi Ie ardhu mt Sipas kesaj forme latimore sa me Ie lana Ie ishin Ie ardhurat e individeve aq me j larte ishte dhe detyrimi qe ai paguantc per seklorin pubJik Ajo qe vi en Ie thcksohel ne kete pjese eshte fakti qe edhc pse behel fjale per thuajse dy dekada me pare arsyetimi i cili pershkroi ndertimin e kelij sistemi tatimar eshte mjaft aktual edhe ne ditel e satme Ky ligj rreguHon marredheniet qe lindin 11e fushen e tatimil mbi te ardhurat persona Ie tatimit mbi filimin dhe tatimil te O1bajtur ne burim duke pe rfsh ire edhe nje nurner perjashlimesh ne lidhje me pagesen e tatimeve dhe den imel ne rast shke ljeje

Me kalimin e viteve do Ie beheshin ndryshime si ne fushen e legjislacionit por edhe ne menyren e emertimeve ku ne vitin 1995 do Ie behej kalimi nga Drejtoria e Tatimeve ne Drejtorine e Pergjithshrne Ie Tatimeve e cila do Ie funksiononte m~ vete jashte stmkturave Ie Ministrise se Financave par gjithmone nl mbikeqyrjen dhe varesi ne e saj Ajo qe ka rendesi pertej menyres se emerimit te administrates latimore eshte

21

Rasl i i

efiyenca paanshmeria dhe profesionalizmi i saj ne ushtrimin e funksioneve dhe pennbushj en e detyrave te saj Ajo ka rolin kryesor per ti nxitur tatimpaguesit ti marrin persiper pergjegjesite e tyre dhe 11 paguajne tatimet si nje nga detyrimet qe ato kane nd aj shtetit ne tl cilin jetojne

Sigurisht qe permiresimi i strukturave dhe legj islacionil tatjmor ka nje rendesi Ie mad he por kjo nuk mjafton qe Ie kerni nje zhvillim sa me Ie mire dhe qe Ie funksionoje siy duhet sistemi latimor eshte e rendesishme qe t i kushtohet nje rendesi me vete edhe edukirnit te tatimpaguesve ne lidhje me rendesine qe ka per rnirefunksionimi n e shtetit pagimi i taksave Nje edukim qe ne dukje duke i veshtire par qe nuk eshte i pamunduri c ili megjilhese eshte pare i nevojshem qe ne vitet e fillimil Ie aplikimit Ie talimil mbi Ie ardhurat persona Ie edhe ne ditet e sotme akoma nuk eshte bere e mundur Ie arrihet plotesisht pavaresi sht fushalave Ie ndelmarra De funksion Ie kesaj nevoje

Parimi baze mbi Ie cilen u mbeshtet polilika fiskale ne kele periudhe ishle pannI l teorik i uni versalitetit te tatimeve sipas se ciles cydo subjekt qe realizon Ie ardhura nga veprimtaria ekonomike duhet te kontribuoje ne te ardhurat e buxhetit te shtetit per permbushjen e funksioneve me karakter Ie pergjithshem Ie tij Kjo marrdhenie do te ganmtohej nga parimi i paanesise se tfl timpaguesve ne menyre qe te gjithe Ie trajtohen njesoj nga ligj i dhe Be Ie njejleo kohe Ie jene Ie barabane perpara tij 17

Tabela J Te ardhurat nga paga sipas Itgiil te viti 1998 ka qene si me poshte

Te ardhunt c t3tueshme De muai Perqindjct tlltimorc 0- 14000 leke + I Ie shumes mbi 0 leke 14000 leke- 40000 loke + 5 te shumes mbi 14000 leke 40000 leke -90000 leke + 10 te shumes mbi 40 000 leke 90000 leke -200000 leke + 15 Ie shumes mbi 90 000 leke 200000 leke - dhe ne vazhdim + 20 Ie shumes mbi 200000 leke Burtlm Mlluslla e Fmancave

Nje vit me pas ne vilin J 999 u miratua Ligji nr8560 date 22121 999 Per Progedural tatimore ne Republik~n e Shqiperise ligj ky qe do Ie rreglillonte veprimlarine e administrates latimore duke percaktuar Ie drejtat por edhe detyrimet e saj gjale ushlrimil te veprimtarise te tatimpaguesve si edhe pari met kryesore mbi te eila do Ie mbeshlelet ne rea li zimin e det ymveligj ky i ei li me vone do Ie ze endesohej me ligj in nr 9920 d te 19052008

Edhe ne vazhdim ne vitin 2001 pragu me i ulet i t~ ardhurave Ie tatueshme eshte vendosur Ie jete mbi 14000 leke ne muaj Eshle e qarte se shqetesimi kryesor ne themel te kesaj reforme ka qene pnba razia e gjere e Ie ardhu rave ne ShqiperiTnbeJa e te ardhurave Ie tatueshme eshle ndryshuar ne pajtim me ndryshimet e bera me Ligj in Nr8841 datel112 2001 (Drejtoria e Pergjithshme e Tatimeve) Tabela e lalimit mbi Ie ardhurat personale ka nd ryshuar vazhdimisht qe nga viIi 1994 por pa ndryshuar thelbin e laksimit progresiv U bene vazhdimishl p~rpjekje per Ie permiresuar marredheniet midis tatimpaguesve dhe organeve tatimore pe rmiresimin e me tej shem

l1Luja R Assessment and Recovery of lax incentives in the EC and in the WTOlntersentia 2003 Fqll

22

Impakti i ndryshimit Ii politikh fiskalc tck I~ anlhunH buxhelore Rasli i latimi rnbi t~ Ardhurat persona Ie

Ie legjis lacionit latimor duke here korrigjime per Ie eleminuar mangesite e sistemit latimor ekzistues

Nese do ti referohemi periudhes nga viti 2000 e deri ne 2008 nuk eshte se do II kisbte ndonje ndryshim Ie madh ne rushen e sistemit dhe legjislacionit tatimor Ne dhjetor Ie vilil 2002 u miralua ligii nr 8976 dale 12 122002 Per akcizat ne RepubJiken e Shqiperise i eili nepemljet nivelit Ie unifikuar Ie larifave Ie parashikuara peT prodhimin e vendi dhe atyre Ie importit piotesoi nje oder kushtet kryesore Ie vendit tone per anetaresim ne Organizaten Bolcrofe Ie Treglis~

Ajo qe shihet 5i ndryshim gjalc kesaj periudhe ishle ulja normes se latimit mbi Ie ardhural persona Ie ku para ketij viti perdorej pers hkaUezimi i paraqilur ne labele n e mesiperme dhe ne vitin 2005 talimi u ul nga 25 ne 23 dhe ne vi tin 2006 shkoi ne 20 Ndersa pas vilit 2008 fiUoi Ie aplikohej tatimi i sheshte dhe norma tatimore do Ie ishte 10 Ajo qe ishte e rendesishme dhe qe duhej t i kushtohej rcndesi ishte edhe penniresimi i legjislacieni t tatimer duke e paraqinrr ne menyren me Ie thjeshte Ie mundshme sepse eshte nje legjislacion Ie u drejtohet t~ gjithe shtetasve shqiptare dhe jo vetem aryre qe kane njohuri ne Cushen perkalese ndaj duhet Ie formulohet ne menyre te title qe Ie jete plolesisht i kuptueshem nga Ie gjithe

Nga 1 janari i vilit 2008 do te fiUoj e apJjkimi i sistemit proporcional i talimit mbi Il ardhurat personaJe apo sislemi i njohllr ndryshe si laksa e sheshle e ei la hyri ne fuqi me miratimio ne vitin 2007 Ie paketes se re fi skale Kjo pakete e re fiskale do Ie si llte zevendesimin e pese nive leve Ie talimil progresiv mbi Ie ardhural personale me nje nonne Ie velme talimi ate Ie nonnes 10 Par edhe ne kete rast do Ie kishim nje rregull perjshtimor qe i referabet personave me paga Ie uleta deri ne 30000 leke Te gjithe individet qe kltln~ nje nivel Ie ardhurash page bruto deri ne 30000 leke nuk do te paguajne tatim mbi le ardhurat personale ndersa Ie ampjilh individet e tjere qe kane nje page brulQ mbi 30000 leke do t~ latohen me normen 10 Sistemi j tali mit Ie sheshte ne krahasim me sislemin progresiv demlOn individel me Ie ardhura personale Ie uleta dhe Ie mesme dhe favorizon Ie gjilhe individet qe filojne me shume Duke qene se individet me Ie ardhura te ulela dhe te mesme perbenin pjesen me Ie madhe Ie te dy sektareve si Ie seklorit publik edhe te seklorit prival edhe konlributet e tyre ne buxl1ctin e shletil nepemljet te ardhurave buxhetore do Ie ishinme Ie medha

Amendamenti i fund it per li gjin e lalimit mbi te ardhurat personale eshte bere me ligjin nr2012012 j dates 010320J2 sipas te cHit Ie gjithe indi videt qe realizojne Ie ardhura brulo vjelore prej 2 mil ion Jeke ase me shume jane Ie delyruar Ie paraqesin kthimin e lyre latimor Ie Ie ardhurave jo me vane se data 30 prill Ie vitil te po asaj periudhe tatimore dhe Ie gjithe individel qe kane Ie ardhura poshte kesaj snume jane te lire qe vullnelari sht te paraqesin kthime t e tyre tatimore ne raSI se ata vete duan Ie perfitojne prej saj Ne vitin 20 12 ad ministrala latimore shqiptare pergjegjese per administrimin e mbledhjes se tatimeve ne buxhelin e shlel it perbehej nga dy nivele

bull Niveli qendror me dy agjencile kryesore administraten tatimore qendrore dhe adminislralin doganore

bull Niveli i dyte ishle niveli loka l me rrjetin e adminiSlratave talimore ne ni vel vendor

23

----- - -

I ural

Tabela nr2 Te ardhurat e UlIUeshme sipas pakeles se re fiskale 20 13

Tc urdllUlat e tatueshme Ierqindja t timore 0-30000 loke 0 30000 leke - ne vazhdim 10 Ie shumes mbi 30000 leke Burimi Minisria e Financave

Vendi yne vazhdimisht ka bere perpjekje per Ie qene pjese e Bashkimit Evropian dhe kjo eshte shfaqur edhe ne aspektin e legjis lac ionit latimor duke bere vazhdimisht perpjekje per la perafruar ale me legjislacionin evrpoian Kjo perpjekje dhe arsyetimi pef tll ard hur ne ndihme fam iljeve me Ie ardhura Ie uleta dhe Ie mesme bene qe parlamenti shqiptar ne dhjetor Ie vitil 2013 Ie miratonte paketen e re frskale Mimlimi i pakehS se re fiskale do Ie ishte nji ndryshim dhe kalirn nga talimi i sheshte i Ie ardhurave personale lek laLimi progresiv i lyre

Tabela nr3 Teardhurat e talueshme sipas pakeles fiskale 2015

Te ardhurat c tatucshme Icrqindja tatimorc 0-30000 loke 0 30000 - 130 000 leke 13 Ie shumes mbi 30000 leke 130000- ne v3zhdim 130000 leke +23 Ie shumes mbi 130000 Burimr Mintsria e Financuve

Nese do te bejme nje interpretim Ie Ie dhenave ne labelen e mesiperrne mund te themi qe aplikimi i tali mil progresiv favorizon indi videt me Ie ardhura Ie uleta dhe Ie mesme SiY duke edhe ne tabelen e mesipenne individet Ie ciJlt kme nje nivel te ardburash personale deri ne 30000 leke i nenshtrohen nje niveJi latimor me shkalle 0 Individe mbi 30000 leke e me nivelte ardhurash deri ne 130000 do Ie paguaje nonnen t3timore 13 mbi diferencen e ni velil te Ie ardhurave qe ka mbi 30000 leke Po ashlU individel qe kane nje nivel Ie ardhulash robi 130000 leke do Ie paguajne 13000 leke plus 23 Ie nivelit Ie lyre te Ie ardhurave rubi J 30000 leke Nder ndryshimet me Ie rendesishme qe solli kjo pakete fiskaJe perve9 kalimit Ie Ie ardhurave nga paga nga sistemi i taksimit Ie sheshte ne taksimin progresiv per format e tjera Ie te ardhurave mbei perseri tatimi i shesnte klu mund Ie pennendim Ie ardhurat e tje ra Ie mbajlura ne buriOl qe latohen me Ie njejlen norme J5

24

Jmpakti i ndryshinlir t~ politikh fiskale uk t~ ardhurat bu xhetorc Rasli i lalimi mbi tl ardhurat personate

KAPITULLl3 TATIMI I SHESHTE KUNDREJT TATIMIT PROGRESIV

J) Kuptimi i tatimit Ie sheshle dhe atij progresiv

Jlt Tatimi i sheshte

Nj~ takse e sheshle eshle nje sislem tatimor i cHi j referohel nj e nomle uniforme ( Ie njejle) taLimi pavaresisht nivelit Ie Ie ardhurave pra pavaresishl nese baza lalimore eshle e ndryshme nese mtet apo nese ulet Te ardhurat talimore qe re-t ultojne nga aplikimi i tatimit te sheshte jane ne perpjestim te drejle me nonnen latimore qe do te thole se nese norma tatimore rritet edhe Ie ardhurat tatimore do Ie rrilen dhe anasjelltas

Nese bejme nje veshtrim historik Ie sislemeve letaksimit verejme se ampjale gjysmes se pare te shekullit Ie XIX aplikimi i nje mveli Ie velcm taksimi perbente nonna litetin ne me te shumn e vendeve ne induslrializim Mirepo tillimet e veta kjo fonne laksimi i ka ne vitel 70~80 ne SHEA dhe Brilanine e Madhe respeklivishl me presidentin Regan dhe zonjen e bekurt Margaret The~er Synimi kryesor i aplikimit 1e tabes sC shesbte ishte qe t i jepej fund krizes ekollomike Ie viteve 70 qe kishte perfshire ekonomite me Ie medha Ie bates Qe prej asaj periudhe ideja e takses se sheshte eshte rikonsideruar me shume se nje here ne nje mori vendesh Ketij koncepti po j kushtohet njc vemendje e vecante sidomos ne vitet e fundit kur nje pjese e mire e ckonomive ish~komllniste ne tranzicion te Evropes Lindore e Qendrore zgjodhen te zbalojne pikerishl kete alternative taksimi Megjitheseka palur debate Ie perSerilura e me inlensitel gjithnje ne rrilje deri me ani asnje ekonomi Pereodimore nuk i eshle rikthyer zbatimit te nje regjimi taksimi Ie bazuar mbi konceptine takses se sheshte Ka qcne me shume nje forme taksimi qe cshte zbatuar nga vendet ne trazicion Ie Evropes Qcndrore dhe Lindore Ie cilat ishin futur ne rrugen e ekonomi se se tregul dhe duhej qe Ie ndertonin nje sistem li skal a trakti v dhe sa me Ie thjeshle per Iu kuptuar dhe implementuar dhe kele e pane Ie mundur per La arritur nepennjet sistemit Ie taksimitle shcshle

Tatimi proporcional ne vetvele nuk eshle ampie ljeler ve~se nje tatim i bazuar te kOllsumi Edhe nga pjkepamja ekonomike konsumi rezulton nga diferenca midis Ie tlldhurn ve dhe kursimeve pra ajo pjese e te ardhurave qe nuk kursehet shpenzohet konsumohet Pikeri shl dallimi midis tatimil mbi Ie ardhural dhe tatimil mbi konsumin qendron ne menyren se si i lrajlojne kursimet Tatimi mbi Ie ardhurat personate j taton kursimet oe dy raste edhe kur Ie ardhurat gj enerohen edhe kur te ardhurat gjenerojne interesa pra kursehen ndersa lalimi mbi konsumin i taton kJrsimet vel~m nje here kur ala konsumohen

Tiparel klyesore Ie nje lakse Ie shesfe jane

Nje norme e vefme Te gjitha propozimet ne lidhje me taksimin e sheshte kane gene per aplikimin e nje norme Ie velme ndaj It gjitha niveleve te Ie ardhurave qe zakonisht eshle me pak se 20 per qind

EJiminimin e preferencave tc vetanta Propozimet ne lidhje me aplikimin e taksimit te sheshtt do te sillnin elem inimin e trajtimit preferencial mbi sjellje dhe veprimtari te caktuar qe do te thote nje trajlim i barabarte i Ie gjilhe tatimpaguesve

10 tatim te dyfishte Ie kursi01eve dhe investimeve ApJikimi i sistemit te laksimil te shes ht~ do t i jepte fund dhe do te eJeminonle latimin e dyfi shte te te ardhurave te

2S

Jmpakti i ndrysecthim il t~ politikes fisk ale tek If ardll ural bux hctorc RlSti i lalimi mbi II artlhurat persona Ie

ruajtura ase te krijuara nga investimet Te ardhurat do Ie tatohen velcm nje here ne momentin e zoterimit Ie lyre duke eJemi nuar tatimin e interesit apa edhe Ie dividenteve Tndividel taksohen per Ie ardhurnt e lyre ndersa bizneset per fitimet Nje takse e sheshle do Ie je te me e lehle per I U zbaluar dhe me e fa vorshme per krijimin e vendeve Ie punes dhe fonnimin e kapitaiil

Tfltimet territorialc Te gjitha propozimet dhe aplikimet e takses se sheshte jane Ie bazuflra ne Docionin e tat im i territorial qe do Ie thOle se qeverite duhe Ie tatojne vetem Ie ardhurat e fi1Uara brenda kufij ve kombetare Ie nje shleli

Favorizuese ndaj familjes Ky kocept i taksimit te sheshte lidhet me familjet qe kane nje nivel te ulet te Ie ard hllrave keto familje perjashtohen nga taksimi per ate nivel Ie ardhurash deri te niveli minimal i laksimit

Avanlazher e lakses sf sheslIe

J Taksa e sheshte eshte me e lehte per u kuptuar dhe per tu zbatuar dhe ne kete menyre do Ie zvogelohen gabimet dhe mashlrimet me taksat

2 Eshtc me e lelne per I u adminislruar Duke qene se taksa e sheshte eshte me e Jehle per Iu aplikuar nuk ka shume nevoje qe te pergatilen punojesit dhe keshilltarct latimore JXr aplikimin e saj ne kele rnenyre mund te kursehen paraKjo e ben adm inistraten tatimore me efiyente dhe e zvogelon kompleksitet in e sistemit Iatimor dhe ne kele menyrezvogeJon edhe shpenz imel administrati ve

3 Rrit ndergjegjesimin e lalimpaguesve per pagimin e lalimilKjo lidhel me faktin se latimpaguesi t jane me Ie prirur per te shmangllr tatimet nese shkalla latimore eshte elane gje qe nuk ndod h me tatimin progresiv i cili zakonish t aplikon lonna tatimore me te uleta se 25

4 Taksa e sheshte nxil oferHn e punes Kjo lidhet me fak tin se tatimpaguesj( do te paguajnc nje Ilorme Ie njejlc pavarsisht nivel il Ie te ardhurave Ne kele menyre ata nxiten te punojne me shume sepse edhe nese te ardhu rat e tyre do te rriten ata nuk pena li zohen nga norma me te larta tatimi

5 Mbron parimin e barazise para ligjitl sepse i taton te gjithe individet ne Ie njej ten mase

6 U jep perparesi te pasurve Duke u dhene mundesi qe te rri sin kapitalet e Iyrel kjo i nxit ata qe te ndermarrin investime te reja dhe kjo sjell me shume Ie ardhura ne buxhetin e shtetit gjeneron rritjen ekonomike dhe rrit punesimin

7 Krijon stimuj nepermjel nonnave me Ie uleta dhe rregullave Ie Ihjeshta dhe te qanltl per raportimin e sak te Ie Ie ardhurnve

8 Reduklon joefikasile lin nc ekonomi me shmangien e tatimit Ie dyfi shte sepse te ardhural laksohen velcm njehere ne momentin e krijimit

Disavunfazhel e Iaimif Iii ~middotheshlij

1 Rril hendekun midis klnsave shoqerore dhe ne kele menyre nxil pabarazine duke bere qe te pasuril te pasurohen edhe me shume dhe Ie varferit tevarferohen edhe me shume Ne kete menyre krijohet nje diference sllume e madhe ne rishpernd nrjen e te ardhu rave kombetare nderkohe qe eben kl asen e mesme joekzisleme

2 Eliminon dimensionin e poJitikes soc iale nepermjel rishpemdarjes se Ie ardhurave qe ofron sistemi i taksimit progresiv

26

Imp~kli i ndry himit It polilifs rukAle lek If ardhurlil buxhclorr Rasli i IlI limi mbi Ie ardhural personate

3 Trajtim dhe vleresim i barabarte nt taksimin e litimit Ie realizuar si nga veprimtaria e individeve (tatimi mbi pagen) ashtu edhe nga vepnmtaria ebiznesit (ne fonnen e tatim-fitimit) Kjo do Ie thOle qe i trajlon nje lloj s i Ie ardhurat e individeve edhe Ie ardhurat e bizneseve

4 Tatimi i sheshte shlon nje barre Ie pashmangshme ne punesimin e kOOlpanive sepse kosta shlohen dhe jane te lana edhe per pagal e uleta qe mund Ie ofrohen

5 Shmangen mundesile e grupeve shoqerore me pak Ie favorizuara per tu c limar nga taksimi

6 Nuk sjeJ llxitje Ie rrities se te ardhurave Ie indi videve

3 12 Taksimi progresiv

Qe ne fillimet e shekullit Ie xx ka mbizoteruar ideja se talim progresiv i pasurise eshte nje kusht i domosdosMm j barazise soc iaJe Kjo kerkon qe te pasurit Ie latohen me nonna nitese me rritjen e nivelit te te ardhurave dhe aseteve te tyre Njc sistem laksimi progresiv eshle ai sislem ne Ie cil in nonna tatimore (filet me rri(jell e Ie a rdhura ve kj o do te thoU se ata individe qe fitojoe me shu me do Ie tatohen me shume dhe ansjelltas Tatimi mbi Ie ardhu rat eshte i ndare ne shkaJle qe do Ie thole se indiv idet do Ie paguajne ale nOmle tatimore sipas shkalJ es ne Ie cilen ndodhen Ie ardhurat e lyre

Qefhmi i Ialimil progresiveshte

bull Per Ie ndihmuar ne reduktimin e pabarazise - duke aplikuar nonna tatimore me te ul eta ndaj atyre individeve qe kane nivele me Ie uleta te pagave dhe duke marre me shurn taksa nga ata qe kane paga me te larta

bull Pe r Ie rrilur nxitjen e njerezve me Ie ardhura Ie uleta qe Ie punesohen pra njerezil me Ie ardhura te uJeta duke e ditur qe do te paguajne nonna Ie ulela tatimi hyjne ne tregun e punes dhe behen me te gatshem pef Ie gje lur nje pune

bull Tt lak ioje me shume Ie pasuril ne menyre qe tu krijoje me shume mundesi konsumi Ie varferve

bull Te grumblilloje me shume Ie anJhura ne buxhetin e shletit n~ menyre qe I i krij ojc mllndesine qe Ie ofroje me shume sberbime publike si ne arsim shendetesi transport sherbimet sociale e~

Tatimi progresiv ko Iri objekiva kryesore sodoff

bull Se pari eShle per rishperndarjen e barrts tatimoTe nga individet me Ie ardhura me te uleta tek ata me te ardhura me te larta

bull Se dY1i gellimi i aplikimit Ie sislemit tatimor progresiv eshle sigurimi nga ana e qeve ri s~ j mjeteve per Ie shpemdare te ardhurat ne mjetet per te ri shpemdare Ie ardhural

bull Se treli ka Iidhje me pohi min e intelektualeve se pushteti ekooomik dhe ai politik d uhet ne nje fare menyre te zbehen dbe kj o arrihet nepe rrnjet tatimit progreSJv

Shume shlelC dhe shoqeri Ie zhvilluara perdorin s istemet e wksimit progresiv meqe individet me Ie ardhura me te larta mund Ie kont ribuoj ne me nje pjese me Ie madhe Ie Ie ardhurave te tyre per shkak se ata konsumojne me pak pjese Ie ketyre le ardhurave

27

Imp~kti i ndrys himille polilikb fis kale Itll IlardlUIflU buxhelOre RltSli i lallm mb Ii ardhural personalf

De plotesimin e nevojave baze qe mund Ie kent 18 Ideja e taksimit progresiv lidhet edhe me faktin se individet me te pasur perdorin me shume sherbimet publike qe ofrahen nga shleli dhe per kele arsye duhel Ie taksohen me sllume Mi(epo ne Ijdhje me bizneset duhel Ie kerni pilrasysh se taksimi progresiv mund Ie kele efekle negati ve sepse biznesel duke u tatuar me nji norme tatimore me Ie larte me rritjen e Ie ardhurave Ie lyre mund Ie nxiten Ie mas e zgje(Oj ne akti vitelin e lyre ne menyre qe Ie reduktojne Ie ardhurat per Ie paguar me pak taksa Kjo round Ie sjeJle reduktimin e vendeve Ie punes dhe apo edhe ne mosnxi tje pef Ie punesuar punonjes te rinj dhe e gjilha kjo mund Ie ((oje n~ rritjen e numril Ie te papuneve dhe ne uljen e Ie ardhmave ne buxhetin e shleliL Megj ithate sislemi progresiv i laksimit ka s i avantazhe edhe di savantnzhe

Avanlazhet e nje lakse progresive

I Vleresohel si nj e mjet efikas per Ie s iguruar rishpemdarjen e te ardhura ve ne ekonomi 19 Kush filon me shume duhet te paguaje me shum~ keshtu zvogelohel he nde ku mjdis sblresave Ie varfera dhe atyre Ie pasura It shoqeri se

2 S istemel progresive Ie laksave reduktojne barren e taksave per njerezit qe kane me pak mundesi Iinanciare per ti perba lluar alo duke u lene ketyre njerezve me shume para ne xhepat e tyre p~ r t i shpenzuar dhe ne keH menyre pe r Ie slimuluar ekonomine

3 Taksi mi progresiv sjel me shume Ie ardhura ne saje te taksimit me norma me Ie larta qe u ben shtresave te pasura

4 Ekonomite ku mireqenia e pergiithshme eshle me e larte mbeshteten tek pari met e taksimil progresiv Ne kCle menyre taksa progresive lejonqe njerezit me sasi me Ie medha Ie Ie ardhurave Ie financojne nj~ pjese me Ie madhe Ie sherbimeve publike nga Ie eilat perfilOjne te gjilhe an~laret e nje shoqerie

5 Mbeshtetesit e taksi mil progresiv mendojne se me Ie pRsuril duke qene se shrrytezojne me shume sherbimet publike duhel Ie taloheo me shume Jane pikerisht keLa qe perdorin me shume rruget transportin gjykalal elj

6 Qellimi i taksimit progresiv eshle mbrojtja e alyre qe nuk ia dalin dhe jo penaJizimi i atYTe qe mund tja dalin me foreat e lyre

7 Sislemel progresive tatimore gjithashlu kane aftesine per Ie mbledhur me sh]ll1e taba se sa taksa e sheshte apo taksa regresive pasi normal e taksave jane Ie indeksuara per I u rritur me rritj en e Ie ardhurave

Disavantazhel e nje takse progresive

I StimuJon evazionin fiskal sepse ala qe filojne me shume kane prirjen dhe tentojne Ie fshehin Ie ardhurat e tyre si nje mundesi per tiu shmangur detyrimeve

2 Eshle nje sislem taksash qe ka kosto te lark funksionimi sepse eshte i komplikuar per I u hartuar dhe implemenluar

3 ES hte nje shkelje e Ie drejtes sc indi vidil apo kompanise per Ie gezuar nt liri Ie plote Ie ardhurat e s iguruara ne nje treg Ie lire Sistemi eshte diskriminues ndaj personave Ie pasur duke i taksuar me shu me ata

4 EShte demotivues per rriljen e prodhimit dhe te ardhurave

~Rlumbullaku Qltion Taksim Urtesia Bektashiane (2015) fq19 t~hUp IwwweconliborglibrarvtEnc1ProgressiveTaxeshtml

28

te ardhufRt Rasti i tatimi mbi t~ ardhurat

5 tshte shume e kompli kuar dhe e veshti re Ie aplikohel ne raslet kur kemi persona apo kompani qe kane Ie ardhura Ie yrregu llta nga njeri viI ne Ijelrin

6 Taksimi progresiv krijon me shume mundesi per korruplimin e zyrtareve pubJike dhe latimore

7 Taksi mi progresiv nx it shperberjen apo parcelizimin e bizneseve duke ndikuar negativisht ne e fiyencen ekonom ike

32 Tatimi j sheshte ne Shqiperi

Nocioni i laksimit ka qen~ j njohur qe nga krijimi i shteteve Pavarsisht menyres se si eshle organizuar nje shiel qofie nese eshte oj shIel komunist apo demokratik taksat dhe tatimet jane mjeli me i rendesishem per sigurimin e Ie ardhurave Pjesa me e madhe e vendeve fqinje njesoj si edhe vendi yne pas ndryshimeve Ie politikes fiskale Ie ndodhura ne fund Ie vitil 2013 kane aplikulr sistemin e takses se sheshle Aplikimi i takses se sbeshte ne Shqiperi filloi ne vitin 2007 Megjithese ideja dhe di skuti met per Ie aplikuilr kete [onne (at imi ki shin filluar qe ne vitin 2004~ kjo u be e muodur velcm ne vitin 2007 me aplikimin e talimit te sheshte ndaj te ardhurave personale dhe ne 2008 me lalimin ndaj fitimit Para kesaj pcriudhe vendi yne ka aplikuar taksen progresiveShume vende asht u si edhe vendi yne kaneaplikuar taksen e sheshte per arsyen se ky sistem gjeneron efekte ekonomikc me pozitive per ekonomine

Aplikimi i takses se sheshte ne Shqiperi do Ie silJle dhe unifikirnin e taksave ne dy Ie vel me

I ) lalim mbi Ie ardhural personale

2) lalimi mbi fitimin qe i refcrohet tllimit qe reali zojne koorporatatJ kompanite

Ndennarrjn e reformes fiskale ne vitin 2007 z~vendesoi tatimin progresiv me nonnen 10 tc talimil Ie sheshte ndnj Ie gjitha lJojeve Ie Ie ardhurave personale Sistemi j

takses se sheshte funksionon ne menyre Ie tille qe paga minimale ( 10000 Jeke) nuk tatohetdhe ndaj pagave deri ne 30000 leke aplikobet nonna latimoTe 10 odaj diferences se pages se individit me pagen minimaie dhe per pagal mbi 30000 leke aplikohet nonna tatimare 10 ndaj totalit Ie pages Aplikimi i takses se sheshte ne vendin tone ishte lidhur me nje sere masash per te shmangur efektet negative qe Olund Ie sill te implementimi i kesaj fo rme laksimi NderS8 tatimi mbi fitimin pesoi nje ulj e nga 25 n~ 10

Ne fakt aplikimi i takses se sheshte oe Shqipe ri u mendua per dy arsye kryesore

lAplikimi i takses se sheshte synante qe Ie reduktonte dhe pse jo la yOnle drejt zeros shkaUen e in fonnalilelit ne tregun e punes ne Shq iperi

2ApJik imi i takses se sheshte synonte te ishte ne koherence me pohtikat tatimore rajona le duke qene se shumica e vendeve te rajonit aplikonin sislemin e takses se sheshte

Nepermjet reduktimit te normave latimore nd aj bizneseve synohej ulja e barres fi skale duke synuar utjen e evazionit fi skal i cili edhe me aplikimin e takses se sheshte duket se nuk dha rezultate pozitive

Megjilhese synimel ishin (e qarta rezultalet e prilura nuk II alTilen Informaliteli oe tregun e punes vazhdon edhe 501 Ie mbetel nje problemalike ne Shqi peri ne keto vile

29

Impnkti i ndryshimit I~ politikls fislUlle tck It ardhurnt bUlhttore Rasti i tatimi mbi Ii ardhurat person A Ie

Ie ap likimit te tij nuk ka asnje studim qe Ie vertetoje rritjen e investimeve ne Shqiperi sipasoje e aplikimit Ie takses se shesht~ per sa i perkel tatimit mbi te ardhurat personaJe Megjithate De anen tjeter per t~ reduktuar nivelin e infonnalitetit ne tregun e pasurive Ie paluajtshme u ndennoren edhe ndrysbime ligjore per procedural latimore Prandaj Ie gjitha lIojel e transaksioneve mund Ie behen velem nepermjet kanaJeve bankare Ie kootro l1ueshme ne menyre Ie till ie qe Ie sigurohej dhe le rritej edhe niveli i trnnsparences dhe i konkurrences si dhe per Ie shmangur konkurrencen e pandershme dhe arbi traritetin e disa bizneseve

Nje raklor tjeter qe e ~ai vendin drej l ap likimit Ie lakses se sheshle ishle dhe niveli i larte i korrupsionil sidomos ne administ rattln latimore Taksa e sheshle e bente me transparente proYesin e deklarimit Ie tatimeve dhe redukt1l8r kostat e raportimit

Megjilhate nga pervoja e kaJuar me aplikimin e takss se sheshle ne Shqiperi ka palur rezuilale pozilive nga mbledhja e Ie ardhurnve shlese nga lalimi mbi Ie ardhural personale si rezultat i aplikimit Ie takses se sheshte Keshtu nga Ll e PPBmiddotse ge mbulonte kjo takse 4 vite para aplikimit te tatimit progresiv arriti ne mesatarisht 22 e PPBmiddotse pas apJikim it Ie takses se sheshte

Aplikimi i nomles tatimore prej 10 5i per Ie ardhural personaJe dhe ndaj fitimil ne nje fare menyre synonte qe Ie eleminonte prirjen e individeve apo edhe bizneseve per mospagimin e lalimeve duke fshehllr vleren Teale te filimit te tyre dhe duke u shfagur dhe deklaruar si nje bizne5 i vogel

Aplikimi i lakses se she5hle erdhi edhe sipasoje e mungeses 5e kapaciteteve institllcionale burimeve njerezore dhe financiare Kjo sepse aplikimi i takses se sheshle bazohel ne vetedeklarimin e latimpaguesve Edhe pse vendi yne u mbeshtet ne pro~esin e vetedeklarimit perseri nuk pati sllkses sepse ne te vertete shume pak tatimpagues raportuan tatimin mbi Ie ardhurot e lyre

Aplikimi i slruktures se lalimil progres iv ne Shqiperi so lli rezultate Ie ndryshme ne krahasim me vendel e zhvilluara aplikuese Ie tatimit te sheshte Ne keto vende tatimi mbi Ie ardhurat personaJe siguron burimin kryesor Ii Ie ardhurave ne buxhetin e shtetit ndersa ne vendin lone Ie ardhural e reali zuara nga ky tatim perbejne vetern 7 Suksesi i kelij sistemi do te varet ne nje rare mase ne kostot dhe lehtesine e raporti mit Nt kete drejtim taksa e sheshle ka perparesi te shllmta per shkak te thjeshtesise se saj ne llogari tjen dhe raporlimin

Ka disa argumente ne lidhje me faktin se perse Ile vendin lone u pa 5i e pershtalshme aplikimi i lalimit proporciooaJ Ie cilatjane si me POShlC

I Vendi yne asblu si cdhe vendet me qeveri Ie re e shohin apHkimin e sistemit tatimor proporcional si nje sinjnl drejt kalimit lek nje sistem Ie ekonomi se se tregulle lire

2 Vendosja e sisteltlit Ie lalimit proporcional erdhi edhe si pasoje e problemeve Ie shumla ge ekzislonin De lidhje me administrimin e talirneve evazionin fiskal De nivele Ie larta dhe Ie kOITupsionit

3 Aplikimi i nje nonne Ie velme latimare ndaj Ie ampiithe niveJeve Ie Ie ardhlJrave e ben adminislrimin e lalimeve me te lehle dhe sjell nje grumbullim me Ie madh Ie Ie ardhurave De buxhelin e shlelit kjo sjell nje rritje Ie efi-ences se sislemit tatimar si nga pikepamja adminisualive edhe nga pikepamja e normave talimore

30

Impakl i mJryshim il lf politikh riskale lek If Mdhurat buxhttort Rase i t11imi mbi It llrclhural ~rsonAte

Mirepo implementirni i sistemit I~ talimi proporcional ne vendin tone solli edhe probleme dhe kishte edhe ane negati ve si

1 Nje nga problemet e aplikimit Ie sistemit latimor proporcional ishte 111ungesa e starttgjive afatgjata ape moskoordinimi i tyre midi s sektoreve Ie ndryshem Ie sektoril publik Mendimet se aplikimi j ta tiolil proporcio nnl ishin velcm mendime Ie pabawara ne siud ime se ky s is lem ishte me Ie vertele me i miri per t u aplikuar ne nje vend si i yni dhe mbetej vetem Ie pritej implementimi i tij ~r Ie pare se nest do Ie sjeJle realisht rezultatet e pritshme

2 Problem tjeter qend ronte tek menyra e im pementimit Ie ketij sistemi ne vendin tone Ashlll SI per ~do produkl qe hidhet per he re Ie pare ne shilje edhe per kjo forme e latimit duhet te ishte txre me ~hurne e njohur per qytetaret per tju prezanruar efeklet pozitive qe do te sillle ne menyte tl tille qe te mas shfaqte pengesa tatimore

3 Tatimi j sheshle preZllpoZOIl norma latimo re Ie 1I1elar e lille ishte dhe ajo e apl ikuar ne vendin tone ne nivelin 10 mirepo normal e ulela e limitojne rolin e nje shleli dhe mundesine e zgjerimit te ketij ro li Kjo per fak tin se nj i nOm1e e ulet do t~ thote me pak te ardhu ra ne buxhetin e shletit do te thote me pak sherbirne Ie o f wara nga shleli per q ytetare t e tij

33 Tatimi Progresiv n~ Shqiperi

Me 28 dhjetor 20)3 pas propozirnit Ie KeshilJil te MinislTave Kuvendi i ShqipeTise miratoi paketen e re fi skale e ci la do te si[Jte ndryshime Ie medha ne fushen e 1egjislacionit tatimaT ndryshime qe hyne ne fuqi me I janar Ie 20t4 Keto ndryshime i referohen TVSH-se TAP-it pro~edurave latimore detyrimeve doganore dhe akcizes laksave ko mbetare Qe nga fillimi i viii 20 14 ne vend in lOne 1I vu ne zbatim s istemi progresi v i tatimit mbi Ie ardhu rat personaJe i cili ka ne fokus tatim in e Ie 3rdhurave duke i ndare ne disa shkalle nmiddotitese

Tatirni mbi Ie ardhurat e kompanivel bizneseve ( tatim-fitimi ) ne Shqiper i rritet nga 10 ne J5 Kjo mtje ndikon Ie gj itha bizneset e regjisUuara per talimin mbi Ie ardhurat e kompanive (ne pergiithes i talimpaguesi eshte i delyruar te regji strohet per tatimin mbi te ardhurat e koropanive bisnes i vogel nese qarku1Jimi i lij tejkalon 8 mi lion leke ne nje vi fi skaJ) Perve~ Ie ardhurave persona Ie nga punesimi tatimel e mbajlura ne burim nga lI ojel e Ije ra Ie te ardhurave tato hen nepermje l nji no nne Ie sheshte prej 15 KelO mund Ie per fshijne dividenlel Ie ardhurat qe rrjedhin nga fitimi i ortakul interesat qerate si dhe Ie gjitha shperblimet dhe Ie ardhurat e tjera qt nuk bejne pjese te Ie ardhurat personale Gjithashtu talimi i Ie ardhurave nga tjetersimi i pasllri se se paluajtshme loke dhe ndertese do Ie j e te 15 Ie fitimeve kapilaie Ie rea liwara Tatimi progresiv mbi Ie ardhurnt personale bazohel ne nda rjen me di sa shkalte te tt ardhuraveFormula e talimil progresiv mbi pageD konsiston ne

bull Te ard hurat nga pagal ngn 0 deri ne 30 rnije leke ne muaj talOhen me zero perq ind pra perjashtohen nga lalimi mbi Ie ardhurat persona Ie

bull Te ard hural nga pagal nga 30 mije Jekemuaji deri ne 130 mije leketmuaji latohen me 13 Ie diferences midis pages me pragut1 30 mije lekemuaji

bull Te ardhurat nga paga mbi 130 mije lekeJmuaji tatohen me 13 000 leke plus 23 e diferences se pages me 130 mije leke

31

Impakli i ndryshi mille politik~$ fiskllie tck If nrdhu r3t bu(hctorc Rasli i lal imi mbi Ie IIrdhurat pusonalc

Tatimi i thjeshtuar mbi [jlimin vendoset mbi Ie ardhurat e personave fizike dhe juridike Ie cilet reaJ jzojne nje qarkullim vjelor jo me shume se 8 milion leke ne viI Bizneset e vogln ne vetvete jane Ie ndara ne dy nenkalegori

bull Me qarkullim vjetor 0-2000000 Jeke jane subjekt i alimi Ie thj eshtuar mbi fitimjn ne vlere fikse 25000 leke Ky latim ka vetem nje kest dhe afali i parapagimil eshte 30 qershori i vitil koren

bull Me qarkullim vjetor 2000 00 1- 8000000 ieke jane subjekte Ie tatimi Ie thjesh lllar mbi filirnin me shkalle latimore 75 por jo me pak se 25000 leke Ky talim paguhet me kater kesle ne2D prill 20 korrik 20 letar dhe 20 dhjetor te vitit koren

Sipas kesaj fonnule paga ne tC eilen percaktohet kufiri nites i tatimil efekt iv mbi 10 eshte paga 130 mije 1ekemuaji Sipas kesaj fonnule nonna efeklive e kaJon mascn 10 per pagal mbi 130 000 leke Kjo do te Iho te se pagal nen 130 000 leke do Ie taksohen me pak se me skemen aktuale dhe alo me Ie lana se 130 000 do Ie taksohen me shume Mbi 40 te Ie punesuarve ne vend do te perftojne ulje takse nga kjo fonnule e latimil progresiv Ne Shqiperi norma progresive eshte me bnze mujore per tatimin mbi te ardhurat personale nga punesimi por ka edhe shlele qe perdorin norma progresive me baze vjelore njevjecare e eila eshle dyrnbedhjelefishi i normes me baze mujore pec kele arsye edhe paga mujore duhet Ie shumezohet me J2 pec Ie llogaritur projektimin me baze mujore Ie te ardhurave vjelore

Tabela 11f4 Ndryshimel qe solli tatimi i ri progresiv

Tatimi

Norma e tatimiJ -0

Tatimi mbi fitiwin 15 Tlriwi mbi ti udburat persooale 0 13 23 (progresilatation)

Talimi i mbajtur De bUMW i 15

Tatimi mbi vleren e shtuar i 020

Tatimi mbi pasuMDe e paluajtsbme ~ Ni-elin e taksave per ndenesa ~shte Ddermjet ~ 5 - 400 ALL m1 it n~ haze te Uojit te ndertesa-e dhe Ie zones h-U ajo ndodhet

l Nivelin e taksae per token bujqesore eshle ~ odennjet 700 - 5600 lekelhalit sipas katcgorise 1 se vendil dhe te rrelhil l-u ajo ndodhet

Akciza Ne middotatesi te mallrave

Progresivileti pershkruan nje efekt Ie shpemdarj es se Ie ardhurave dhe shpenzimeve duke iu refenlar ecuris~ se normes s~ perqindjes nga me e uleta tek ajo me e larta Tatimpaguesil jane Ie kategorizuar sipas bazes se lillueshme te Ie ardhura ve tc lyre Taksa progresive lenton te redukloje pasojat e tatimit Ie individeve me kapac itel Ie ulet per Ie paguar taksa duke e zhvendosur kete kapacitet per te paguar laksa tek njerezit me e paSUL Ne shikim Ie pare duket se taksa progresive ben qe Ie gjithe qylclarel Ie sakrifikojne ne ITIenyre Ie barabarte dhe shleli Ie ushlroje Ie njejlin

32

I

presioni tnbi te gjithe Taksa progresive De nje fare menyre synon qe Ie luftoje pabarazine qe ekziston midis qytetareve shqipetare persa i perkel ni vel it Ie Ie ardhurave

Ne pamje Ie pare ap likimi i sistemit progresiv ne vend in tone synon qe Ie siguroje me shume Ie ardhura oe buxhetin e shleti pershkak se shleli do Ie vjele me shume te ardhura nga biznesel e medha

Argumentat pro takscs progresie bull lnvestimi qe behe tek shtresa me e varfer e shoqerise sjelJ pasoja

ekonomike pozitive Kj o ndodh duke rrilur kapitali n e lyre njerezor dhe si pasoje edhe kapacitetin prod hues Ie vendit

bull Per me teper polilika Ie tilla zblls in edhe probleme Ie medha shoqerore si papunesia nive li i Jurte i krimil dhe penarj en shoqerore Keto jane rezultate Ie padeshirueshme nga ana sociale dhe perbejne nje kosto ekonomike per te ampjithe ne

bull GjithashlU ekziston dhe leza se shtresal me Ie varfera kane nje tendence me Ie madhe per Ii shpenzuar te ardhurat mbi produkle vendase duke krijuar keshlu nje impakl poziliv ne nx i~en e kerkeses se brendshme ne Shqiperi

Argumcnlat kunder takses progresive

bull Se paripervelesimi i fry teve Ie punes se nje punonjesi nga qeveri a eshte shke1je e Ie drejtave Ie individit Se pari arsyet ekonomike jane Ie lidhura me ate qe taksa progresive do te sjJ1te zvogelimin e nivelil te pergjilhsnem Ie kursimeve si pasoje e lransfertave nga me Ie pasuril tek me Ie vnrfe rit qe kursejne me pak Kja do te zvogelonte edhe lolalin e fondeve Ie mundshme per Cu ioveSluar Mungesa e Iregjeve Ie mirefillla Ie kapitalil (blrsave) ne Shqi peri do Ie thOle se per Ie keyer investime Ie medha pasuria duhet le jeH e perqendmar ne duart e disave

bull Se dytii ndiYidet do Ie ki shin me pak incentiva monetare dhe si pasoje mund Ie zgjidhnin Ie punonin me pak se me pare Kjo nu k eshte detyrimi sht e vertele ne Ie gj itha ra stet par eshte nje mundesi teorike qe duhet 1T1lttrre gji thsesi parasysh

34 Tatimi i sheshte ne vendet e rajoni t

Ta limi i sbeshte eshte forma e sis temit lalima r qe eshle me e pe rhapur ne vendete Eurores Li ndore Arsyeja e apl ikimit Ie ke tij sis lemi lalimor lidhej me nevajen e ketyre ve ndeve per Ie treguar ne nje fare menyre kalimin nga ekonomia e cent ralizuar drej t ekonomise se tregul Ie li re Mirepo asnje nga vendet e rajonil nuk e ka aplikuar si temin e taksimit te sheshle ne menyre Ie paster sipas propozimeve Ie Hall shyRabushkes_ Megjilhese ishle perhapur rilozofi a se s islemi i takses se sheshte ishte nje nga fonnal me Ie Ihjeshla te taksimit per ve nde t e Europes Lindore rezuha i leper kompleks Bazuar tek eksperienca e tele vendeve Ie raj onit Ie Evropes Lindore ku eshte zbatuar reforma e taksimil Ie sheshte pasojat qe ka parur ky sistem taksimi tek Ie ard hurat e buxhelil Ie shtetit kane qene Ie ndryshme per vende te nd ryshme te rajonil ne di sa rosIe jane konstatuar rritj e dhe ne d isa raSle Ie Ij era renie e Ie ardhurave

33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie

Ne vi tin 1994 Estonia u be vendi i pare ne Evropen Qendrore dhe Lindore q~ do te zhatonte sistemin e takses sl sheshte me nji Donne 26 Taksa e sheshte zevendesoi nje sistem progresiv tatimor Me pas kjo fonne taksimi pasoi edhe nga vendet e tjera ba lltike neLituanidhe Lelooi Ilt~ cilat filluan zbal imin e reformave Ie takses st sheshle ne vitin 1994 dhe J997 POlilikeberesit kane perzgjedhur nga sistemi ekz istues progresiv nivele kryesishl te larta taksimi respeklivi sht 33 dhe 25

Nderkohe qe pas viteve 2000 eksperiencal e vendeve Ie Ijera kane pranuar ni vele me Ie ulela per I(lrimin mbi Ie ardhural nga 12 ne Gjeorgj i deri ne 19 ne SllovakiStrokturat e taksimil te sheslll~ qe vendet kane adoptuar ndryshojne shume nga njeri- tj eleri me perjashtim Ie funksionit te plrbashket qe ala imponojne nji norme te vetme latimore per te ardhurat personale norma qe shkojne nga 10 ne Shqiperi 13 ne Rusi deri ne nivele edhe me Ie larta si ato ne Ukraine dhe Lituani me 33 Ne di sa vende eshte aplikua r tatimi proporciona l si mbi te ardhurat persona Ie edhe per Ie a rdhurat e koorporatave dhe dividendeve pra edhe per tatim- fitimin Estonia Sllovakia dhe Rumania kane te njejtat norma te sheshta si per Ie ardhurat personale dhe per te ardhul(lt e korporatave Sllovakia ~ithashtu ka vendosur edhe per TVSH-ne e saj Ie njejten nOrme si per TAP-in dhe TF Vlen Ie pennendel se reforma e lakses se sheshte ne Silovaki konsiderohet Ie jete me e ngjashme me tatimin e sheshle te propozuar nga Hal l-Rabushka Par e para qe do Ie aplikonte Ie njejtat nonna latimore ne fillim 14 dhe me pas 1051 per TAP-in dhe TF do te ishte Serbia ne vilin 2003 Me pas u ndoq nga Ukraina me 25 ne vilin 2004 Sliovak ia po ashlll me 19 duke vazhduar edhe me shtetel e Ijera me 1 janar Ie 2005 do Ie ishte Rumani me 16 Ndersa Rusia nuk zbato i te njejtat norma ne vi tin 2000 ajo aplikoote norrnen 13 per TAP-in dhe 24 per fit imet e kompanive Po ashtu Gjeorgjia aplikonte oe 2005 normen 12 per Tap-in dhe 20 per fitimet e kompanive Ne vitin 2008 Bullgaria do Ie benle kalimin nsa sistemi progresiv i talimit ne ate proporcional me norme tatimore 10 Rusia lillo i valen e dyte Ie miratimt Ie takses se sheshte ne vitin 2001 Sllovakia Ukraina Rumania Gj eorgj ia do Ie filJonin zbatimin e takses Sf sheslllc ne vitin 2004 dhe 2005 Kohet e fundi Maqedonia Mal i i Zi Shqiperia Repu bJika yeke dhe BuJJgaria kane miratuar siternin e takses se sheshle Ne Labelen 4 jepel nje permbledhje e vendeve Ie Europes Lindore qe kane aplikuar laksen e sheshte vi tin e zbatimit dhe nonnen e tatimit

Tabela nrS Tati mi j sheshte ne vendet e Europes Lindore

Ve ndi Vit i i zbal imit Nonna talimore mbi fltimin e Kompani ve_ Eslonia 1994 26

Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19

Kl Shih COIporate and Ildirect Tax SUrvL-Y 1012 kpmgcom fox

34

-- -- --- -

Impllkti i ndryshimit It polilikls fi$kale tck Ie IIrdhurat buxhetore Rasti i tatimi mbi Ie ardhLlrat personale

Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10

Bosnje-Hercekovina 2009 10

MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19

Burimi Corporate and Indirect Tar Sw-vey 2011 kpmgcQIIIlax

Politikeberesit ne ndonje rast kane nd~nnarre edhe nderhyrje artiftciale per territur hazen e taksueslune si ne rastin e Rusise ku eshte pCrfshire ne sistemin e taksimitedhe e liminimi i perjashlimeve per sherbyesit e ushtrise

Aplikimi i takses se sheshte ne rajon eshte perqendruar kryesi sht ne ndryshimet e dy taksave kryesore tatimi mbi Ie ardhurat personale dhe talimi tnbi fitimin Megjithate ka paluar edhe disa rast e unike si ai i Sllovakise kur refonna e aplikirnit I~ taksesse sheshte ka perfsh ire edhe TVSH-ne Megjithate (atimi mbi Ie ardhurat personale ka pesuar ndryshimel me Ihelbesore duke perbere edhe thelbin e ndryshjmit te takses se sheshte Nga nje sistem me shume shka lle u kaJua ne nje sistem me nje norme Ie vetme tatimore Nderkohe qe ne rastin e tatimit mbi fitimin koorporaliv eksperiencat e rajonit tregojne se politikeocresit jan~ treguar m~ Ie malur Keshtu Lituania Lelonia dhe Gjeorgjia kane preferuar Ie lene Ie pltUldryshuar latimin mbi fitimin ne procesio e reformes se takses se sheshte ndersa Rusia ka aplikuar rritje deri me 7 Nd~rkohe ge Estonia ka bere levizjen me Ie guximshme me tatimin mbi fitimin pasi e ka ulur ale me 9 duke e ruar ne nje nivel prej 26 ndersa tatimin me Ie ulel mbi fitimin e ka aplikuar Ruman ia ne vleren 16

Tipari me dominues i reformes se lakses se sheshte ne vende r e rajani ka qene nderhyrjae po]itikebereve lek sistemi i laksave Ie tjera kryesi sht me erekt rrites Kelo nderhyrjenuk kane marrl ne konsiderale thelbin teorik qe udheheq filozofine e takses se sheshtetaksimin e njefishte dhe te unifi kuar Ie te ardhurave perkundrazi kane nxitur taksimin edyfishte sidomos ne ras tin e fUljes ne skemen e laksimit Ie tatimi t mbi dividendin dhetatimin mbi fltimin kapitalAjo qe Ie bie ne sy eshte se nderhyrja ne keto taksa e prirur nga arsye pragmatiste meteper sesa parimore kaqene vendimtare per rezultatet tek Ie ardhurat e buxhetit Ie shtetil ne krahasim me rezuhatet e verejlura tek Ie ardhural e buxhetit pas reformimi( Ie dytaksave (tatimshyfilimit dhe talimil mbi te ardhurat personale) ne kuader Ie takses se sheshteTe till a kane qene rastet e Rusisc dhe SlIovakise

Nje nder taksat qe ka p~suar ndyshimet me te medha gjale historise se apJikimit te lakses se sheshlene rajoni n e Evropes Lindore ka qcne TVSHmiddotja e cila i ka shfaqur efektet e saj edhe te buxheti i shtelit duke qene seTVSH-ja eshte nje nder burimet kryesore te Ie ardhurave S lIovakia ka njohur rritj e te TVSH-s~ per ushqimet nga 14 De 20 duke pasur here-here nje ulje Ie lehle nga 20 ne 19 Ukraina ka aplikuar e liminimjn e perjashtimeve Ie apJikimit It TVS I-I middotse ne disa sektore te rendesishem ekonomike si seklOri i ndertimitiodustria e aeroplaneve ndertimi i anijeveNderkohe q~ eliminim Ie perjashtimeve nga TVSH-ja ka aplikuar edhe Gjeo rgjia dhe Rusia madje kj o e fund it ka realizuar edhe perfshirjen e biznesit te vogel ne skemen e TVSH-se gjate refonnimit Ie kesaj takse

35

Impakli i ndrysh imit Ii politik liskllie Ifk Ii lIrdhural bu ~hdore Roasti j 1lIimi mbi If a rdhural personal

Tatimi mbi Ie ardhurnt e tjera ka pesuar rritje me Ie dukshrne ne rastin e Rusise ku tatimi mbi dividend in u dyfi shua nga 15 ne 30 nderkoh~ qe nl rastin e Ukraines rolimi mbi Ie ardhurat e Ijera u shtua si tak~ ne masen 13 gjale rerormes se laks~s se sheshtendersa tatimi mbi filimin kapitai adoptohet me nje perkufizim me gjitheperfshires me erekt rril es Ruman ia nga ana tjeter rriti nivelin e tatimit mbi dividendin si dhc talimin mbi leardhurnl pasive gjate vales se ndryshimeve fi skale per taksen e sheshte Tatimi mbi Ie ardhurat e tjera shoqerohet me eliminimin e di sa preferencave dhe perjashtimeve ne vitin 2003 dhe 2004 ne Ukraine dhe m~ vone edhe ne Gjeargji

Ne vendet e rajanit qe aplikuan sistemin e sheshte Ie IfIksimit nuk eshte ende i qane ndikimi me efekl rriles ape zb rites i nivelit t~ Ie ardhurave Pas zevendesimit te takses progresive me taksen e sheshte per tatimin mbi Ie ardhurat personale rezultate pozitive dhe qe sollen e fekte me mtje per ni velin e Ie ardhurave oe buxhelin e shlelit jane evidentuar ne Lilliani dhe Letoni ku edhe niveli iaplikimit te kesaj takse ka qene nder me Ie Janet 33 per Lituanine dhe 25 per Letonine ndersa per Ukrainen SlIovakine Gjeorgjine dhe Rumanine aplikimi i kesaj takse ka palur efekle negative qe u shaqeman me renie Ie nivelil Ie Ie ardhurave Keto vende kane rrez ikuar duke apli kuar nje nive me Ie ulel Ie talimi l nga 12-19 Rusia ka mbledhur me shwne Ie ardhura ne buxhelin e shletit nga talimi mbi Ie ardhural personale nga punesimi por ky rczu llal mendohet se ka ardhur sipasoje e fuljes ne skemen e taksimit Ie ushlarakeve gjeqe ka sjelle automatikishl rrilje artific iale Ie Ie ardhurave ne buxhe t

Ne Ie gjjtha raslet kur eshte aplikuar nje ulj e e talimit mbi fitimin ka palur humbje Ie Ie ardhumve konkretishl ne ESloni Ukraine SlIovaki dhe Rumani Ashlu siC mund Ie prilet rrilja e latimit mbi fitimin ne rastin e Rusise ka sjell~ me shume te ardhura ne buxhet Nderkohe qe ne Liluani edhe pse nivel i i lalim-filimil nuk ka ndryshuar ka palm humbje nga mbledhja e kesaj takse ne buxhetShumka derrmuese e vendeve qe kane ap likuar taksen e sheshte ne raja n ka njahur nitje Ie te ardhurave nga taksat indirekle Ndersa velem Rusia dheLetonia kane njohllr ren ie Ie lehle Ie kelyre Ie ardhllrave

36

- - ----

Impakri i n~ryshimil Ii polil ikfS lislate Irk Ii ~rdh ur a t budlclort Ruti i tar imi mbi If ardhurJU personAte

KAPITULLl 4 IMPAKTI I NDRYSHIMIT TE POLlTIK ES FISKALE TEK TE ARDHURAT BUXHETORE NE SHQIPERI

41 Ecuria e pagave dhe tatimit mbi te ardhurat personaJe

Nje ndeT arsyel kryesore sepse Shqiperia zgjodhi Ie kalonte drej l nje sislemi proporcional talimi ishte per faklin se ky sistem sjell me pak evazion fiskal dhe i nxil me tepir tatimpaguesil per Ie paguar latimet duke gene se edhe norma e tatimjt Ie sheshle qe u aplikua ne vendin tone ishte e ule Mirepo akoma vazhdon debati nese per kushtet e vendi tone eshte me i pershtatshem aplikimi i s itemit latimar proporcional apo progresiv Pergjigja se eila prej dy formave Ie lalimi gjeneran me shu me Ie ardhura ne buxhetin e shletit gjendct vetem tek anali za e te dhenave Ne kele punim i referohemi Ie dhlnave nga burime d yl~sore si Ministria e Fi nances Drejloria e Pergjithshme e Tatimeve dhe fnsUlti

Te ardhurat tola le te buxhetit te shtetit perfshijne te gjitha te ardhurat nga burimet e ndryshrne qofshio keto burime latimore jotatimore dhe ndihmat e dhena nga qeverite e shteteve te huaja apo nga donatore te ndryshem Te ardhurat latimore vijne nga latimet dhe doganal pushtet i lokal dhe fondet speciale Te ard hurat jotalimore jane Ie ardhura qe vijne nga veprimtaria eko nomike e ndermar~eve publike dhe nga pro na publike nga sherbimet administrative dhe te ardhurat dytesore

Ne dhjete vilet e fundit ne Shqiperi kane ndodhur ndryshime te ciJat jane shfaqur duksbem edhe ne sistem in tatimor Kj o shihet qartesisht edhe ne ecurine e pagave dhe ne tatimin e lyre Ne labelen e meposhteme jepet ecuria e pagave nder vite krohasuar me lreguesit makroekonomikc

Tabela nr6 Krahasirni i pages mesatare mujore per nje te punesuar me tregues l makro (sektori pub lik dhe privat)

IJI XlIIIraquo) raquo)I DIS IS bull lIt mo tn tpiamplS ftWrt~1ilNr I~ (11 UJ~ IJJI ~ m UJ ~ll UJI III

JW IN III III IN 16 III III lJj lJ ~ rIQI~ W IN n t~ IJJI Il N IX 1111 lJl

Burimi insai DPT BSf

Po te shohim ecurine e pagave Ile keto v ile ne projeksion me rritjen eko nomike dhe inflacionin shohim se rritja e pages mesatare si per sektorin publik dhe privat ka patur nje lendence me te larte duke i paraprire presio neve ndaj mireqenies eko nomike Megjithese po te shohim vitet e fundit giithmone duke palur parasysh vitet e marra oe shqyrtim eshte ngush tuar diferenea midis rritjes ekonomike dhe inflaci onit duke shfaqur keshtll kushte t per nje stabilitel te je les ekonomike ne rapon me prodhimin e brendshem Ecuria e rritj es se pagave shihet edhe e lidhur edhe me eeurine e talimit mbi pagat Tatimi mbi Ie ardhurat personale dhe shperblimet perbejne elementet kryesore Ie sistemit te pagave dhe kjo shfaqet edhe ne tabelen e meposhteme

37

Jmp~kti i ndr)shimit t ~ polilikh fiska le tck I ~ ltrtlhural buahclore Rani j t~timi mbi te ardhunl ptrsonalt

Tabela nr7 Ecuria e tatimit rub te ardhurat nga pagat dhe shperblimet ne mid leke

IhPtrtllrnel ll II lJ 30 ]A I~ 8 III

(IIJUtWlIt~~1) 10lt ]1 13 RlpOt1 tJt10n lllli papll ArIIlwIToU

]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT

Si ~ shihet edhe nga tabela tati m i rubi Ie ardhurat personale ka ardhur n~ rritj e dhe kj o Jidhet edhe me lendenc~n oe rritie qe kane shfaqur pagal Megjithate ky uHjm nuk e ka kaluar niveln 15 Nese do i referohemi Ire viteve Ie fundit kur filloi edhe aplikimi i la(imil Ie shesllle me nje shka lle Ie velme tatimore shohirn nje rrilj e Ie peshes SI tali mit mbi pageD ne raport me Ie ardhurat dhe kjo vjen me se shumti nga pagal e larta se nga alO te uleta duke patur pardsysh se tat imi i sheshte favorizon m~ shum~ shtresat e varfera dhe ato Ie mesrnet

42 Ecuna e te ardhurave tatimore per periudhen 2000-20 10

Ne vendin tone tatimi mbi Ie ardhurat personale ka qene subjekt i evaziooit fi ska ~r shkak Ie mosdeklarimit Ie Ie ardhurave kj o e lidhur edhe me faktin qe den ne vitin 2007 ka qene ap ikuar s isterni progresiv i tali mit Ie pages Menyra dhe fo rma e lakesirnit ndikon ndjeshem edhe ne ni veli n e Ie ardhurave qe grumbullohen ne buxhetin e shtetit nga tatimi Megjithate ndikimi i formes se tatimit progresiv apo i sheshte shfaqet tek Ie ardhurat qe grumbulJohen nga lalimi i Ie ardhurave personaJe Kj o lidhje e Ie ardhurave nga tatimet dhe doganat shfaqet edhe ne grafikun e meposhtem

Grafiku nr2 Te ardhunu nga tatimet dhe do anal

Te ardhurat nga tatimet dhe doganat

300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT

Ie ardhurat tatimore kane fi ll uar Ie rrilen ne vilin 2008 dhe m~ pas ne dy vitel ne vazhd im kane pesuar rritj e Ie metej shme Kjo rritje esh l ~ favorizuar me shume nga

38

Implkli i ntl ryshimil ~ polilikls fl$bh Itk Ie IIrd hllrAl bUlhtIOft Rasli i Illtirni m b i Ie lIraumlt ptrson~It

TVSH-ja e e il a ne vitin 2008 perbenle 98 h GOP-SI Ndersa ne vitin 2013 ky raport shkoi ne vleren 82 Ndersa talimi mbi [jlimin i ci1i i refe rohet tacimit mbi filimin e kompnnive qe lidhet me xhi ron vjetore te kompanise pavarsisht formes j uridike Ie orga nizimil ne 2001 pcrbenLe J 1 Ie PBS-se Te ardhurat me Ie larta nga lMimi mbi fitimin jane realizuar ne vi tin 2006 me pas pesoi nje rcnie lidhur edhe me Tenien qe pesoi norma tatimore ne vi tin 2008 nga 20 ne 10 Nt lidhje me ecurine e (alimil mbi fit imin norma uuimore deri Ile vilin 2004 ka qene 25 me pas ne 2005 ajo ra ne 23 dhe me pas deri ne vi tin 2007 ajo ka qene 20

Nese do l j Teferohemi latimil mbi Ie ardhural personale vendi yne deri ne viljn 2007 ap likonte sistemin latimor progres iv mbi pagen duke e taksuar pagen sipas shkalJeve Ie caktuara Nga vi ti 2007 deri ne vitin 20J3 u vendos Ilj e takse e sheshte prej 10 Nga grafiku i mesiperm dukel se ka nje odryshim Ie Ie ardhurave Ie mbledhura nga kjo takse e eila ka filluar ritmet e rritjes qe nga vi ti 2008 kur edhe fiU oi aplikimi i tali mit Ie sheshte Me aplikimin e talimit Ie sheshlele ardhurat nga TAp-i erdhen duke u rrilur ng8 viii 2008 e ne vazhdim Per Ie pare ndryshimin ne vlere ge kane pesuar Ie ardhurat referohemi tabeJes se meposnteme

Tabela nr8 Te ardhurat e buxheti t Ie sh tetit per periudhen 2000-2010 (ne mil ion leke) Ernertim I

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10

TO 1306 145 6 1545 1672 1843 2041 2294 2515 2 2995 3247 ardhura 42 39 95 24 55 63 44 55 9123 97 19 gii lhsej 8

TO 1041 114 2 1289 1453 1659 1838 2055 228 1 2644 2708 2886 ardhura 12 94 48 88 75 16 23 64 2 1 30 28 tatimore

Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8

3 148 1652 2 1 19 2 152 192 1 1598 14 17 1589 22 11 2258 2433 To 4 0 8 9 9 8 5 2 8 8 6 ardhura jotal imo re Ndihmat 1000

6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39

RlISI 181im mbi Ie a rdhural

Sir e kemi pennendur edhe mesiper Ie ardhurat buxhetore perbehen nga Ie ardhurat latimore Ie ardhurat jOlatimore dhe ndihmat 21

l Te ardhurat latimore I Te ardhurat nga tatimel dhe doganat

a) Tatimi rubi vleren e sh tuar b) Tatimi robi filimin c) Akciza d) Tatimi rubi Ie ardhurat personale e) Taksat nacionale 1) Taksat doganore

2 Te ardhural oga p ushleli toka a) Taksat lokale b) Tatimi rubi bisnesin e vogel c) Taksa rubi pasurine (ndertesat)

3 Te ardhura nga buxheti i pavarur ( kontribulet) a) Sigurirni shoqeror b) Sigurimi shendetesor c) Fondi i kompesimil tlt pronareve

If Te ardhuratjotalimore 1 T ransferimi fitimit nga BSH 2 Te ardhurat nga inslilUcionel buxheto re 3 Te tj era

III Ndihmat

Kalimi i s islemit lalimar nga ai progresiv ne ale Ie sheshte i re ferohet lalimil Ie Ie ardhuravepersonale Efeklel e ketij tatimi shihen qartazi edhe oe labelen e mesiperme Nese do I i referohemi ni veli t Ie Ie ardhura ve ne buxhe tin e shtetil shohim se nga viti 2000 deri ne 2007 kur ka qene aplikuar sistemi progres rritja e Ie ardhurave nuk ka ltlene shum e ndjeshme Po te shohim viI in 2008 e ne vazhdim kur (jUoi aplikimi i s istemi latimor Ie sheshl~ rritja e te ardhurave ne buxhel ka qene me rllme te medha ku per nj e periudhe mja ft le shkurter prej tre vilesh Ie ardhurat nga TAP-i j ane dyfishuar Kjo ka ardhur sipasoje e 11ljes sl evazionit fiskal nxitjes se tatimpaguesve pe r Ie paguar talime s ipasoje e normes sc ule ta tatimore por edhe s ipasoj e e mire administrimit dhe Ihjeshlez imit Ie proyedurave latimore efekte keto Ie talimit Ie sheshle

43 Trendi i Ie ardhura ve tatimore 20 10-20 16

431 Ecuria e Ie ardhurave lat imore nga viti 20 10 defi ne 2013

Per Ie dale ne konkluzione se cila form e talimi sjell me shume Ie ardhura duhet te ana li zohen keto Ie dhena duke pare ecurine e lyre flt vile Ne vi tin 2008 filloi edhe aplikimi i latirnil te sheshte ne vendin tone dhe e feklel e tij shihenme se miri tek tatimi i te ardhurave personale mbi Ie cilin edhe aplikohet Per Ie pare ecurine e te ardhurave pas vitil 2010 e deri ne v ilin 20 13 viI nga i cHi fillo i aplikimi i s islemil progresiv Ie tatimil shohim labe l en e meposhlme

UShih ligjin Organik per bu xhetin e shtetit

40

---- - - -

Impilkti i ndrysh irnit (c pol ilikh fisk~lf Irk Ie lrd hural bU ~ helo rt RasH i Itim mb II ard hur1I perso nale

Tabela nr9 Ecuria e Ie ardhura ve Imimore nga viti 20 10 deri ne vilin 20 13 (ne mJlOn e eteT i n dheoat lane v letore Emertim i 201 0 201 1 20 12 20 13

TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412

TO ardhu ra talimore

Tap-i

328729

33862

To ardhura I jotatimore

24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF

Nese do Ij referohemi Ie dhtnave tatimo re Ie buxhetit Ie shtetit ne vitin 201 0 Ie ardhurat tatimore ish in 328729 miljo n leke dhe perbenin 257 Ie PPB ku 192 e PBB jane nga tatimet dhe doganat 16 nga Ie ardhurat e pushteti t vendor dhe 49 e PBB nga Ie ard hu rat e fondeve speciale Ndersa Ie ardhurat oga Tap-i ishin 33 862 milion leke dhe perrell in 26 Ie PBS-se

Ne vitin 20ll Ie ardhurat tatimore ishi n 332778 mi lion leke dhe phbenin 241 Ie PPB-se Nga keto Ie ardhura nga Tap-i ish in 32084 mil io n leke dhe perbenin 24 te PBB-se Nese do te bejme nj e krahasim Ie Ie ardh ura ve Ie vitit 20 11 me vitin 20 10 shohim se Ie ardhurat latimorejane lTilUr nga 328729 milion leke ne 332778 mili en leke prajane rrittlr me 4049 mi lien Jeke prajane rrilur me rrelh 101

Per vilin 20 12 Ie ard hurat lal imore Ishin 325306 m il io n leke pra perocnin 23 4 Ie PBB-seku te ardhurat nga tatim mbi te ardhural pe rsona Ie perblnte 29754 milion leke q do It thoti~ rreth 2 1 Ie PBB-sl Krahasuar me vitin 20 11 Ie ardhu rat lalimore jane ulur nga 332778 milio n leke ne 325306 mil iard Jeke pra j ane ulur me 7472 mi lion leke prajane ul u me gati 1

Nt vili n 20 13 Ie ardhu rallalimore ish in 2939 10 mi lion leke qe perbenin rre lh 2 17 Ie PBS-st Nga keto Ie ardhura latimore te ardhural nga tatimi mbi Ie ardhurat persona le perbeni n 284 12 mi lion leke osc rreth 2 1 Ie PBB-se Po Ie krnhasojme vitin 20 13 me vit in 20 12 sbohi m se klmi perseri nje re nie Ie Ie ardhurave la limore nga 325 306 milion eke ne 2939 10 mil ion ieke pra j ane zvogeluar me 31 396 mil ion leke me rre Lh 1

Nese do ti referohem i tatimit mbi Ie ardhural personaie shohim se nga viti ne vit kane pesuar nje renie ed he pse jo ne o ivele snume Ie larta Ne vitin 20 10 Ie ardhu rat nga Tap-i ishin leke dhe ne 33862 mi lion nleke dhe ne vili n 2013 arri ten l1e 284 12 milion eke pra jane zvogeluar me 545 milion ieke kjo renie ka qene me lTeth 08 pm jo shume e larte Megj ithale shohim se l31imi i sheshte lluk solli efektet e p rilura per rriljen e Ie ardhurave nga latimi i Ie ardhurae persona Ie mb i Ie c ilat u ap likua Kjo

41

Impakli i ndry~himillc politikls fiskalt Irk If lIrdhllf llt bll J(htlorr IUsl i Illimi mbi Ie anJhural persona Ie

ievjzje e te ardhurave tatimore ( nga 2010 ne 2011 u rriten nga 20 11 ne 2012 u ulen nga 20 12 ne 2013 u ule n) shprebet dukshem edhe ne grafikun e meposhtem duke u perqendruar lek yilet 2010-20 J3

Grafiku nr3 Paraqitja e Ie ardhurave tatimore ne buxhetin e shtetit per periudheJl 2000-2013

TO ardhurat buxhetore 2000-2013

400 bull Te ardhura

joalimore

bull Te ardhura 300 lalimore

bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011

Burimi Minisfria e Fnancave

Sit duket edhe grafikishl U~ ardhurat latimare zene peshen kryesore Ie Ie ardhurave buxhetore me 917 Ie tyre te pasuara nga Ie ardhurat jotatimore qe zene 66 dhe ndihmat qe zene 17 Pesha qe zene secila nga Ie ardhural latimore jOlatimore dhe ndihmat ndaj totalil te Ie ardhurave buxhelore paraqilet edhe ne figureo e meposhlme

Figura ml Raporti i Ie ardhLlfave latimore jotatimore dhe ndihmave ndaj totalit te Ie ardhurave per vitin 20 13

Viti 2013

bull Te af(lhura no ndihmat V s T otaht

bull To ardhura tuime dhe (lOgan Vs Totall t

bull T~ arClhura lotatimore Vs Tolalit

2012 2013

Pesha mesatare qe zene te ardhurat tatimore ne vi tin 2013 alTin rreth 9 17 Ie lotnlit te Ie ardhurave pra edhe nga figura shihel se te ardhurat talimore zene pjesen mt Ie madhe Ie totalit Ie Ie ard hurave Ie buxhetil Ie shletit Deri ne vitin 20 13 nuk eshle se ka palUr ndryshime Ie dukshme persa j perket sisternit latimor Pas viti I 201 3 geveria

42

ImplIkli i mlrys himilli polilikis fiskl l~ Irk It ardhural buxhrlorr RJlsii i lalimi mbi f nrdhurM personlle

propozo i dhe miratai paketen e re fiskale e ciJa hyri ne fuqi me J janar te 2014 dhe u shoqerua me aplikimin e sitemit pragresiv Ie tatimit Ie Ie ardhurave

4 32 Ecuria e Ie ardhurave Inti mare nga viti 201 3 deri ne 2016

Ne vitio 2013 u miratua paketa e re fi skale e ci la do Ie si llte efektet e saj persa i perket Ie ardhur3ve latimare nga TAP-i Per vilin 2014 ishle parashikuar qe Ie ardhurat latimare Ie ishin 336838 milia n leke por realisht u reali zuan 3359 milian leke pra rrelh 0938 milion ase 1 me pak ku Ie a rdhurat nga TAP-i II tejka luan velem me J Ne tabelen e meposhlerne jepet ecuria e Ie ardhurave lalimore nga viti n 2013 e deri ne vit in 2015 vite ku eshte ap likuar si sterni progresiv

Tabela nLIO Struktura e Ie ardhurave buxhetore ne miliard lekl per periudhen 2013shy neml Ion I lenal Jane v]etare 20) 5 ( like middot e) e dl

Emertimi 201 3 20 14 2015

Te ardhura gjithsej 325 9 18 367949 414469

Te ardhurat latimore 2939)0 336838 377069

Tap- 28412 28202 35317 Te ardhurat jotatimore 24128 2261 ) 25400

Te ardhurat nga 7880 8500 12000 ndihmat

Blinn1 MF DPTDPD

Nt vilin 2014 e gjit he zerat perberes te Ie ardhurave buxhetore kane pesuar rritj e ne vlere absolute krahasuar me vitin 20)3 Te ardhurat nga TVSH-ja jane nje ze i rendesishem j te ardhurave buxhela re Ne vitin 20 14 u mblodhen rreth I I me shume II ardhura sesa ne vit in 2013 duke arrilur nje vi ere prej 1238 milian leke Per vitin 2015 eshte parashikuar Ie mbJidhen 135 2 milion leke oga tatimi robi v ler~n e shtuar22 Te ardhur3t nga kcizat jane nje Ijeler ze i rendesishlm ne Ie ardhurat buxhetore i cili paraqet vIera rritese pergjate vileve 2013-2014 dhe ne pnrashikimet e vi ti 2015 Nt vitin 2014 u mbladhen 72 me shume te ardhura nsa akc iza sesa ne v itin 2013 Te ardhurat nga tatimi mbi filimjn peSUcln nje rritje me 64 miliard leke ne vitin 2014 krahasuar me vitin 2013 Te ardhurat nga tatimi mbi Ie ardhurat personale ne vi lin 20 10 shenuan vle ren e lyre me Ie larte qe prej viti 2004 Ne vitin 2013 pati nje renie Ie ktyre te ardhurave me 24 krahasuar me vi tin 20 I 0 dhe n vitin 20 14 pati rerseri nje renie te te ardhura ve por kjo renie nuk ishle shume e ndjeshme

Ne vit in 2013 te ardburat nga TAP-i ishin 28412 mi lian leke ndersa ne vitin 20 14 shkuan ne 28202 milion leke pra u ulen me 021 milion leke me rreth 1 Par per vilin 201 5 Ie ardhurnl nga T AP-i ishin 35317 milian leke pesuar keshlu nje rritj e prej 7115 mil ion leke me rreth 125 me shurn se viIi 2014 Ne vitin 2016 eshl parashikuar nje ni~e me rilme akoma me te larta Kelo parashikime a ptimisle

UTe dhenat e TVSH-se dhe tl dhenat e tjera talimore per vitin 2015 jane te parashikuara

43

mbeshteten ne odryshimet e paketes fi skale per vilin 2015 ku Ie ardhural qe vijne nga interesat divictentet honorarel qi raja etj do te kene nje shkalle lalimi prej J5 dhe jo 10 si~ eshte apJikuar deri ne fund Ie vitit 2014 pra do tatohen si Ie ardhura ne bu rim

Te ardhurat nga laksal nacionaJe dhe te Ijera paraq iten ne trend rrites ku ne vitin 2014 u mblodhen 42 miliard leke me shume se ne vitin 201 3Te ardhurat nga taksat doganore kane pesuar rritje ne vilet 20 I 3-20 14 Edhe p~r vilin 20 15 esble parashikuar nje rritje e ketyre Ie ardhurave me 52 krahasuar me vitin 2014 Te ardhurat nga tnksa mbi pasurine dhe Ie ardhurat nga taksal lokaJe paraqilen ne viera rritese ne vilel 20 13-20 14 dhe ne parashikimet per vi tin 2015 Te ardhurat nga taksa mbi biznesin e vogel ka pesuar renie si ne vilel 20 13-20 14 ashtu edhe ne parashikimet per vitin 20 I S Pesha qe zene te ardhurat nga biznesi i vogel ne te ardhurat buxhetore eshte shume e vogel ne shirra nen 1

P~r vitin 2015 u parashikuan 377069 milion leke te ardhura tatimore por u reali zuan ve lem 355610 milion Jeke pra 6 me pak Te ardhurat nga TAP- i u realizuan ne masen 90 Krahasuar me buxhetin fa ktik Ie vitit 2014 te ardhural latimore u [fiten me 6 1 Pergjlhesishl ka pamr nje ITilje Ie Ie ardhurave perv~ Ie ardhurave nga akciza (-7) nga taksat doganore (-10) nga taksat nacionale (-2) Te ardhurat nga Tap-ijane rrilur me 12 krahasuar me viii 20 14

Per vitin 20J6 Ie ardhural talimore jane parshikuar tejene 3772 14 milion leke Nga te cilat 28221 J milione jane parashikuar nga te ardhurat e tatimeve dhe doganave 16502 milion leke Ie ardhura nga pushleti vendor dhe 78501 milion leke nga fonde speciale Krahasuar me vitin 20 15 Ie ardhurat tatimore jane parashikuar te rriten me 6 Per vitin 20 16 prilel nje rritje e Ie ardhurave latimore duke perfshjre edhe te ardhural nga Tap-i

Figura nr2 Raport i i Ie ardhurave tatimore jotatimore dhe ndihmave ndaj total it te te ardhu rave pe r vitin 20 16

J rn lgt n-bullbull ~ middot~Un U ~Ol

T T n middot 0shytHIgtIO -e-~

-

Pm perseri shihet qane qe pesha e Ie 8rdhurave latimore ndaj lota lil te Ie 8rdhurave buxhetore eshte ndjeshem shume here me e lane ne krahasim me llojet e tj era Ie H~

nrdhurave Nt krahasim me vtin 201 3 pesha e te ardhurnve tatimore ndaj totalit Ie Ie Cl rdhurave buxhetore eshte ulur nga 917 Ile 907 pm eshte zvogeluar me 1

44

Impakti i ndryshimille pOli likis fiskaJe Itk Ii ardh ural buxhetott Rasti i IlIlimi mbi Ie Ardhurat persona It

44 Efekti i ndryshimit te politikes fiskale Ie Ie ardhurat personale

Nese duam Ie arrijm~ ne konkluzionin se cila forme taksimi sjeJl me shume Ie ardhura ne buxheti n e shletit ape cila formeeshte me e pershtateslune per kushtct ekonomike dhe sociale Ie vendit Lone duhel Ie anali zojme Ie dhenat sial istikore Ie mes iperme Ne vendin lone tatimi progresiv u propozua ne vilin 20 13 dhe do Ie hynte ne fuqi me I janar te vi ti 2014 Normalisht kalimi nga nje fo rme tati mi ne (jetren smund Ie sjell e efekte te menjehershme Ndaj per Ie krahasuar efeklet e dy fonnave Ie tatimil Ie apJikuara ne vendin tone duhe Ie bejme nje krahasim Ie dy periudhave Ie barabarta kohore

Tabela nrll Krahasimi latimil Ie sheshte dhe atij progresiv ne v ilet e para Ie IY Pll Imlt

Tatimi i Sheshti TO ardhurat nga Tap-i

2004 6414

2005 6852

2006 7402

Tatimi Progresiv To amhurn nga rap-i

2014 28202

2015 353 17

201 6 Nuk ka te dhena perfundimtare

Shentm Ie dhenol per feclm vI Jane Ie dheno Vlelore per kele arJye per vilin 2016 Illik ka Ie dhena perjllndimlare

Pm dukshem dukel se Ie ardhurat ne vilet e para Ie aplikimit Ie s istemil progresiv Ie latimil jane shume here me Ie medha se Ie ardhurat ne vilel e para Ie aplikimit Ie sistemi latimor te sheshte Ne vitin 201 2 nitja e te ardhurave nga Tap~i arriti ne 10 leteardhuravetatimore Ndersa rriljen me te madheuro e kishle shenunr ne vitin 2010 Ky vii ishle edhe viIi qe do Ie s ilhe me shume Ie ard hura nga Tap~ i gjale gj ilhe periudhes se apJikimil Ulja e te ardhurave nga Tap- u shenua ne vi tin 201 3 me 5 Viti 2013 shenoi edhe fundin e aplikimit te tatimille sheshle Nevit in 20 14 qe ishte edhe viti i pare i aplikimil te talimit progresiv duktt se nuk so lli ndonje ndryshim Ie dukshem tek te a rdhura[ latimore ku rritja ishle vetem 03

Ndersa ne vilin 2015 do te shenonte nje rritje teper Ie madhe qe arriti deri ne 12 Ie Ie ardhurave nga Tap-i edhe pse do Ie ishte vetem vitit i dyte i aplikimit Ie kesaj forme Lalimi Pra nga nje rritje prej 5 qe ishte ne vitin 2013 dhe ne vilet e para te tatimit Ie sheshte edhe me e ultt kemi dyfishim te Jltesaj rritjeje Ie Ie ardburave nga tatimi mbi te ardhural personaJe per nj e periudhe -vjeyare te aplikimit te sislemit

45

Impakti i ndryshimit Ii polilik~ S fhule lek Ii ardhunll buxhelorc Rasli i tlltimi mb t~ ardhurat ersonale

progresiv Dhe duke u bazuar ne ecurine e te ardhurave ne vilel e fundit parashikohet qe kjo nitje te jete edhe me e larte ne vile ne vazhdim duke e ocre kele forme taksimi te dobishme per buxheljn e she til

yeshtja qe lind eShle se si duhen pare efektet e kesaj forme latimi tek te punesuarit te cilet preken drejperdrejl nga ndryshimi j fannes se tatimit Nese me taksimin e sheshte barm tatimare ishte 10 e totait te pages me tatimin progresiv barra tatimore do jete me e vogel se 10 den te paga 130000 leke qe do Ie thote pel gati gjysm~n e popullsise a diryka me shume (56) Dhe barren tatimore me Ie rende do e kene Ie punesuaril me Ie ardhura nga paga mbi J30000 leke qe perbejne 3-5 te te punesuarve dhe pjesa tjeter nuk do te rendahet nga pagesa e tatimit qe jane te punesuarit me paga den ne 30000 eke Pra nga pikepamja sociale kjo fonne laksimi nuk eshte shume e drej te sepse nuk i trajton ne m~nyre Ie barabane te punesuari t

Faktikishl vendi yne ka qene gjjthmone i prekur nga evazioni fiskal dhe kjo ka ndikuar edhe ne shtremberimin e Ie dhenave duke mos j prarqitur ashtu siy jane realishl Pra me aplikimin e sistemit progresiv ndihmohen me shu me shtresat e uleta dbe Ie mesme te popullsise dhe sulmohen shtresat e larta Mirepo ne vendiJl tone shtresat e uleta dhe Ie mesme perbejne shumicen e popull sise pro teorikishl i bie qe tatimi progresiv Ie sjelle me pak Ie ardhura ndersa praklikishl duke iu refe runr Ie dhena ve slatislikore oga burime Ie rendesishme ka ndodhur e kunderta Pra sistemi progresiv ne vendin tone ka sjelle me sbume te ardhura ne buxhelin e shletit ku per vitin 2015 te ardhurat nga Tap-i u mten ne masen 14

46

fishlt lek ti udhurat b4uhetl)rc- Rasli i talimi

PERFUNDIME DHE REKOMANDIME

Te ardhural nga tmimel dhe doganal U ofrojne qeverive fondete nevojshme per Ie investuar ne zhvillimin lehtesimin e varferise dhe ofrim in e sherbimcve pubUke te drejluara ne drejlim Ie infrnSlrukLures fizike dhe sociale Ie nevojslune per Ie nxilur (Tiljen afalgjale dhe per Ie permiresuar jelesen e Ie gjith~ anetareve Ie shoqerise

Nj l sislem latimor eficenl ndikon pozitivishl nc niljcn dhc permiresimin ckonomik Ie nje vendi Ie caktua r duke e cuar para ne zhviJIimin e lij

TI pare qe hod hen idene e lakses se sheshte ishin Hall dhe Rabushka Ie cild e shihnin kelt forme taksimi 51 me Ie drejle dhc qe do Ie si lhe efiyence ekonom ike sepse ishte me c lehte ~r t u z-batuar dhe monitoruar

Ekziston nje pikepamje se nje norme latimore nuk duhet Ie rritet pafundes isht sepse do Ie shoqerohel me efekte nega li ve qe do te re nektohesh in ne buxhelin e shie l it kjo ish te pikepamja e Laffer-it

Ndryshimet politike ekonomike dhe soc iae qe ndodhen ne Shqiplri nl filii min e viteve 90 sollen damosdoshmerine e refolmimi te sistemit latimar Vetem ne vitin 1990 filloi Ie aplikohcj laimi mbi te MuhUrltlt personale i cili ne njedhen historike ka pesnar ndryshime si persa i pcrkel normes latimore cdhe persa j perket bazes talimorc

Pjesen me Ie m~dhe te Ie ardhulClve buxhelore ne vcndin (One e lene te ardhural latimore ne masen 90

Nje nga arsyet krye~ore Ie zbatimit te s itemit proporcional me norma te uleta mbi Ie ardhurat personate ne Shqiperi lidhet me synimin pcr Ie shmangur evazionill fiskal dhe per tj nxilUf tal i[l1paguesit te paguajne dhe Ie dek1arojne vulnetarishl te ardhurat qe fitojne nga punesimi Sistemi proporcional nenkupton nje sistem me Ie lhjeshtezuar Ie lIogaritjes se detyrimil lalimor dhe reduklimin e kos tove ad ministrati ve

Konel e fundil u pa e domosdoslune ndennarrja e nje re[onne fi ska le persa i igtcrket fonnes se sistemit tatimor qc do Ie aplikohet ne vendin tone Nga refonna fiskale ne Shqiperi qe prej vitil 2014 po aplikohel sislemi progresiv i Imimi Nga analiza krahasimore e te dhenave stalistikore Ie sigumar nga burime dytesore arrihet ne perfundimin se tatimi progresiv ~jell me shuttle te ardhura buxhetore MegjiLhale duhen Ie kemi parasysh qe kelO rez uliale mund te jene edhe rrjedhoje indirekte e masave dhe shtrengimeve ligjore qe jane ndennarre nga qeveria per pagesen e lalimoreve nga Ie gjilhe punonjes it dhe shlengimi i bizneseve per deklarimin e te gjithe punonjesve tC tyre

Aplikimi i Ultimit progresiv dha efekte te menjehershme kur brenda nje viti aplikim u arriten te ardhurat me Ie larta nder vile nga talimi mbi Ie ardhural personale kjo u shenua ne vili n 2015

Impakti i ndryshimit t ~ politikh fiskllit lek Ie ardhurnt bu~helore Ilasti i l4timi mbi If ardhunll personale

Pjesa me e madhe e vendeve Ie rajonit jane duke aplikuar aktualisht taksen e sheshte Shqiperia eshte rradhilur ndermjet vendeve Ie rajoni qe aplikojne normen me Ie ulet latimore vendi yne ka aplikuar norme talimore De maseD 10 Shqiperia eshH~ nje vend qe shenon te ardhurat me Ie uleta nga Ie ardhurat tatimare edhe pse ka mundesine per ti rrilur keto te ardhura

Rekomandime

Shqiperia duhet Ie marrE masa per rritjen e Ie ardhurave latimore sidomos nga lalimi mbi te ardhurnt personale kjo round Ie amhet nepermjel

bull Ndergjegjesimil dhe edukimit Ie opinionil publik per rendesine Ie kane pagesat e tatimeve per rea li zmin e te mirave dhe sherbimeve publike

bull Shmangies se evazionit fi skal nepennjet heqjesse punonjesve Ie korruptuar dhe autoriteteve latimore te paana per Ie menaxhuar me efektivitet latimel

Nevojilet gjilhashtu edhe trajnimi i punonjesve te administrates per Ie qene sn me koherent dhe te integruar me ndryshimet qe ka pesuar legj isJacioni tatimor

Nuk rekomandohet rritja e vazhdueshme e nonnes tatimore pertej nje kufiri if cakluar jo velem qe nuk do Ie sje lle rrilje te melejshme Ie Ie a rdhurave latimare por do Ie sjelle inefi~nce Ie sistemjl

Gjithashtu nevojilet thjeshtezimi i egjislacionit tatimor per la here me te kuplueshem edhe nga individe te dIet nuk kane formim juridik dhe duke e bere me Ie lehle per t u aplikuar Kjo do Ie sillte gjilhashlu edhe reduktimin e kostove administrative Ie nevojshme per interprelimin e legj isJacionit lat imor

Duke palur parasysh qe organet tatimore nuk kane nje informacion Ie sakte mbi Ie ardhurat reale te punojesve duhet lie bellen me shume kontrolJe iatimore derisa Ie alnhet ne ndergjegjesimin lola I Ie individeve per (e deklaruar Ie ardhurat C lyre

48

Impkti i ndryshimit te polilikb fislclle tek t~ ardhural buxhttort Rasti i ta limi mbi Ifc IIrdhural persona It

BIBLOGRAFIA

1 Auerbach Alan J amp Kotlikoff Laurence J amp Skinner Jonathan ( J983) The Efficieny Gains from Dynamic Tax Reform International Economic Review Osaka Uni ve rsity lnstitute of Social and Economic Research Association voJ 2411

2 Fullerton Don (2008) Laffer curve In Durlauf S teven N Blume Lawrence E The New Pal grave Dictionary o f Economics (2nd ed)

3 Gale G William and Holtzblatt Janet (998) Measuring the impact of Administrati ve Factors under Tax Refonn Proceedings of the Annua l Conference of the National Tax Association

4 Hall E Robert and Rabushka AJvin ( 1995) TIle Flat Tax Califo rnia Hoover Institution

5 Harry C Simons (1938) Personal Income Taxation SO 6 Hugh J Ault ( 1997) Comparati ve Income Taxat ion A Structural Ana lysis 7 International Journal of Economics and Financial Issues Vol 3 No1 (20D) 8 Slemrod Joe l (1998) The Economics of Taxing the Rich NaIl Bureau of

Economic Research Working Paper 6584 9 Ligjin nr 8438 date 28121998 Per Tatimin mbi te Ardhuraf i ndryshuar 10 Ligji or8560 dCtte 22121999 Per pro~edurat tatimore ne RSH 11 Ligji organik per buxhetin e shtetit 12 Luja R (2003) Assessment and Recovery of tax incenti ves in the EC and in

the WTO Interseo tia 13 Mateli A (20t3) Sistemi Tatimor ne Shqiperi Tirme 14 Rrumbullaku O (20 15)Taksimi Urtesia Bektashiane 15 Tara Genta (2009) Shkenca mbi Finaneat dhe e Drejta Financiare Tirane 16 Tucker B Irvin (2010) Survey of Economics Cengage Learning 17 httpwwweeon liborgllibrarvEnc1 ProgressiveTaxeshtml 18 http wwwhooverorglpublicationslbooksl3602666html I9 hM0Iwwwoecdorgtaxln-poli ey revenue-statislics-tax-structureshtm 20 htt pNWWfi nancagoYa1ft lesluserfi lesfLegj is lacionil-l islori ku T mimorlAna

Iiza e te ardhurave oe 20 vie t (1992-20J2(rregulluar)pdf 21 httpsltoughnickelcompersonal-financeF lat-Tax -vs-Progressi ve-Tax-Prosshy

and-Cons- for -the- US 22 hitpIwww2del 0 itIe comJallenpagestaxlart i cl estax-n ews- ia n uary - februaryshy

2015html 23 hIt pllieconom ies com al ban ia-pe rsona 1- income- lax -rale 24 wwwtatime goval 25 httpwwwfinancagovalfilesuserfiJesiProgramimi EkonomikoFiska llRaDor

te dhe Statistika Fiska le MuioreStatistika Fiskae MujoreStatistika Fi skal e Janar - Dhjelor 201300

26 http mo rdorrrotacom20 14sh tet i webdocsl20 121 12 16bux heli-i -shtelit -neshyvite

27 wwwministra e financesgov

49

lmpakti i ndryshimit tEi potitikes fiskale tek te ardhurat bu)(hetore Rasti i tatimi mbi te ardhurat personale

MIRENJOHJE

Sigurisht qe ne per[undim Ie studimeve Ie mia nuk mund Ie Ie pa falendcruar te gjithe ata persona qe me kane ndihmuar dhe mbeshlctur perfshjre ketu edhe statin akademik nga Ie cilet pervetesova njohurite e nevoj shme per ta reaiizuar kete Ierne

Nje rnirenjohje e V~iln1 1 eshte per udheheqesen lime profesoresh Marsida lsmaili per ndihmen dhe gal ishmerine e o fruar per ta reali zuar kelt punim me sllkses

Me ane te ketU pllnimi gjithashtu gjej rastin Ie falenderoj dhe Ie shpreh mirenjohjcn time ndaj familjes e eila me ka mbeshtetur me ka ndihmuar dhe me ka nxi tur per Ie arritur deri ketu

IV



Abslrak ti III

Hyrje

























Biblografia 49

v





TF Tat im Fitimi






VI

--- - ---


L1STA E TABELAVE












VII

-


LlST A E GRAFIKEYE




L1STA E FIGURAYE



VIII

----


HYRJ E






1

- - - -- ~






2


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49



Abslrak ti III

Hyrje

























Biblografia 49

v





TF Tat im Fitimi






VI

--- - ---


L1STA E TABELAVE












VII

-


LlST A E GRAFIKEYE




L1STA E FIGURAYE



VIII

----


HYRJ E






1

- - - -- ~






2


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49





TF Tat im Fitimi






VI

--- - ---


L1STA E TABELAVE












VII

-


LlST A E GRAFIKEYE




L1STA E FIGURAYE



VIII

----


HYRJ E






1

- - - -- ~






2


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

--- - ---


L1STA E TABELAVE












VII

-


LlST A E GRAFIKEYE




L1STA E FIGURAYE



VIII

----


HYRJ E






1

- - - -- ~






2


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49


LlST A E GRAFIKEYE




L1STA E FIGURAYE



VIII

----


HYRJ E






1

- - - -- ~






2


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

----


HYRJ E






1

- - - -- ~






2


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49






2


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49


QELLIMI


OBJEKTIVAT






HIPOTEZA


METODOLOGJlA





3









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49









4








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49








5








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49








6









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49









7

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

kId i i













8










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49










9










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49










10








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49








11

~ cv



Il









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49









12









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49









13

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

ardhlJrat mbi









14

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

















15
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49
















16











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49











shletit




i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

i i mbi















18

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

-- --












19








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49








20






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49






21

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

Rasl i i









22









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49









23

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

----- - -

I ural







24












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49












2S

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

















26


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49


















27

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

















28

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

















29












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49












30












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49












31







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49







Tatimi

Norma e tatimiJ -0








32

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

I












33

---- - - - - -=--- --- shy

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

- -- -------

tek Ie





Liluania 1994 15

Letonia 1995 15

Rusia 2000 20

Serbia 2003 10

Ukrainea 2004 2 1

SIIovakia 2004 19


34

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

-- -- --- -


Rumania 2005 16

Maqedonia 2007 10

Shqiperia 2008 10


MaliiZi 2010 9

Hungaria 2011 19






35





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49





36

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

- - ----












37





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49





]So ~7 S4 SJ JG

lJurimi DPT






300 000

lgtOooo

200000 - -$0000 - - 00 000 -- - 0000

deg

BlIrimi MF DPT


38





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49





2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 10



Ta p-i 4590 6300 6149 6414 6852 7402 8580 1485 2449 2682 2705 0 8 0 8


6 1015 6

411 9 26 17 2392 6 168 8025 1280 4228 4430 4605

Bunmt MFBSH

39








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49








III Ndihmat






40

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49

---- - - -



TO ardhura gjhhsej

360955 362 223

332778

32084

355759

325306

29754

325 9 18

293910

28412


Tap-i

328729

33862


24450 2 1023 206 11 24 128

Ndi hmat 7776 8422 9843 7880

BUrme MF






41





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49





400 bull Te ardhura

joalimore


bull Ndihmat

100

o 2000 2002 2004 2006 2008 20tO

2001 2003 2005 2007 2009 2011




Viti 2013




2012 2013


42






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49






Emertimi 201 3 20 14 2015





Blinn1 MF DPTDPD




43








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49








-



44






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49






2004 6414

2005 6852

2006 7402


2014 28202

2015 353 17





45





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49





46














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49














Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49



Rekomandime








48


BIBLOGRAFIA














49


BIBLOGRAFIA














49

Documents

jan~ ne - UAMD · Nese do t'i referohemi sistemit lalimor ne vendin tone ai perbeilel nga nje pakete li gjesh, udhh imesh. rregulloresb, marrveshjesh tatimore me vendet e Ijera, ne