30
Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long A IDS I kilim PNG Yakam Kelo i raitim PAMUK pasin long Papua Niugini i bikpela tru na dispela pasin map mekim namba bilong sik AIDS i bikpela tru long lO-pela yia bihian. Tude long Papua Niugini rekot bilong ol manmeri I gat sik AIDS I sanap olsem 10,184 we 855 em ol pikinini aninit long 18 krimas. Dokta Susan Hunter husat i wok wantaim UNICEF i kamapim wan pela ripot bilong wok painimaut bilong em olsem pasin bilong ol pipel long slip nabaut wantaim man na men i bikpela moa hia long PNG. Dokta Hunter i kamapim dispela ripot bihain long ol i lukluk insait long sin daun na laip bilong ol Iiklik pikinini na 01 men we planti bilong 01 dispela pikinin I nogat papamama na arapela I lukautim ol. Dokta Hunter i gat ripot bilong wok painimaut bilong we em bai mekim klia long Fonde tude. Em I tok rekot bilong PNG tude long mak bilong sik AIDS I ron long en I bikpela samting bikos namba I wok long go antap hariap tru winim arapela kantri we ol I gat ol rot na wel bilong daunim namba bilong sik AIDS long i noken kamap planti. 01 opisa bilong UNICEF i bin tok tok wantaim ol manmeri long Is Sepik, Morobe, Isten Hailans, Westen Hailans, Simbu na Pot Mosbi long kisim tingting bilong ol long laip na sindaun bilong ol tude. 01 i toktok tu wantaim sampela manmeri husat i gat sik AIDS. Na ol dispela toktok bilong ol manmeri I kamapim dispela ripot. Dokta Huter i tokaut olsem rekot bilong PNG bai bikpela moa long ol kantri long Esia bikos nau yet mak bilong PNG I antap moa long pasin bilong pamuk pasin bikos: *Nau yet planti manmeni I gat sik nogut olsem gonoria, sipilis na ol kain sik bilong pamuk pasin. *Planti pipel bilong PNG i gat moa poroman o pren bilong ol long sait salt. *PIanti men i wok long kisim mani long salim bodi bilong ol. *Planti manmeri I no save laik yusim kondom. .01 program bllong stopim kain hevi olsem I no bikpela tumas. I go moa long pes 2. pasin long_ I : Wan Wik, Niuspepa bilong yumi ol PNG stret! I. ro t Qim. 11W PVKS Ki tasol I

wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592

01 ntis bdong skul h42Tavurvur I pam geu P3

Pamukbikpeia

Isi long A IDS I kilim PNGYakam Kelo i raitim

PAMUK pasin long Papua Niugini ibikpela tru na dispela pasin mapmekim namba bilong sik AIDS ibikpela tru long lO-pela yia bihian.Tude long Papua Niugini rekot bilongol manmeri I gat sik AIDS I sanapolsem 10,184 we 855 em ol pikininianinit long 18 krimas.

Dokta Susan Hunter husat i wokwantaim UNICEF i kamapim wanpela ripot bilong wok painimautbilong em olsem pasin bilong ol pipellong slip nabaut wantaim man namen i bikpela moa hia long PNG.Dokta Hunter i kamapim dispela ripotbihain long ol i lukluk insait long sindaun na laip bilong ol Iiklik pikinini na01 men we planti bilong 01 dispelapikinin I nogat papamama na arapelaI lukautim ol.

Dokta Hunter i gat ripot bilong wokpainimaut bilong we em bai mekimklia long Fonde tude.

Em I tok rekot bilong PNG tudelong mak bilong sik AIDS I ron longen I bikpela samting bikos namba Iwok long go antap hariap tru winimarapela kantri we ol I gat ol rot na welbilong daunim namba bilong sik

AIDS long i noken kamap planti.01 opisa bilong UNICEF i bin tok

tok wantaim ol manmeri long IsSepik, Morobe, Isten Hailans,Westen Hailans, Simbu na Pot Mosbilong kisim tingting bilong ol long laipna sindaun bilong ol tude. 01 i toktoktu wantaim sampela manmeri husat igat sik AIDS. Na ol dispela toktokbilong ol manmeri I kamapim dispelaripot.

Dokta Huter i tokaut olsem rekotbilong PNG bai bikpela moa long olkantri long Esia bikos nau yet makbilong PNG I antap moa long pasinbilong pamuk pasin bikos:*Nau yet planti manmeni I gat siknogut olsem gonoria, sipilis na olkain sik bilong pamuk pasin.*Planti pipel bilong PNG i gat moaporoman o pren bilong ol long saitsalt.*PIanti men i wok long kisim manilong salim bodi bilong ol.*Planti manmeri I no save laik yusimkondom..01 program bllong stopim kain heviolsem I no bikpela tumas.

I go moa long pes 2.

pasinlong_

I

:

Wan Wik,

Niuspepa bilong yumi ol PNG stret!

I. ro t Qim. 11WPVKS

Ki tasol

I

Page 2: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Pot Mosbi: Bikpela ranawe i bin kamap longBomana Haus Kalabus ausait long Pot Mosbi las

bikpela ren I pundaun.Long dispela 65 kalabus man, tupela I dring warana dal o draun long bikpela Laloki wara taim ol Itraim long kalapim I go apsait. Narapela 8-pela emol polis, woda o pablik i holim pasim ol taim ol Ikambek insait long siti.01 polis i wok long painim yet ol arapela.

Helpim EsiaSAPOS yu laik givim likilk mani long halivim oIturangu I kisim bagarap, yu ken putim manibilong yu i go long oI dispela pies:

PNG RED CROSS SOCIETYAkaun Nem: PNG Red Cross Society AsiaTsunamiBenk/Akaun #/Brens:6000 947 066, WESTPACWaigani1001 035135, BSP. Port MoresbyTelepon namba: 325 8577 I 325 0617Kontak Manmeri: Jacqueline Boga SecretaryGeneral PNGRCS, Vini Talai o Hilda Wayne

CARITAS PNGAkaun Nem: Southeast Asia Tsunami AppealBenk/Akaun #IBrens: 717856801, WESTPAC,WaiganiTelepon namba: 325 6255 I 325 6485Fax namba: 325 9626Kontak Manmen: Raymond Ton Deputy NationalDirector, CPNG

WANTOK

Papamamak sirn strongpelaaskim long peim skul fi

Veronica Hatutasi i raitim

OL PAPAMAMA I kisim strongpelaaskim long luksave long wok bilong ol napeim skul fi bilong 01 pikinini.

2005 skul yia bai stat long neks wikMande Jenuari 31 na long dispela wik, oltisa I go long 01 wan wan skul bilong ollong mekim 01 wok redi long skul bal opneks wik.

Edukesen em I rait bilong 01 pikininitasol em i no wanpela fri samting.Papamama I mas peim fi long putimpikinini I go long skul.

Gavman i save givim helpim long skulbilong ol sumatin wantaim edukesen sabsidi mani em save katim olgeta yla napeim long wan wan kwata olgeta yla. Nanarapela wok em bilong papamama longpeim hapmak bilong skul fi.

Toktok we Edukesen Dipatmen I binsalim I go aut long Disemba las yla i golong olgeta skul em long stat bilong 2005skul yla, ol sumatin Imas go wantaim skulfi peimen beng nisit I soim olsem ol Iwokim ful peimen long skul fi. Skull nomap long kisim pikinini I go insait husat Ino peim ful skul fi.

Insait long wanpela skul yia, planti skuli save givim sans na taim long ol papamama long peim skul fi long likllk hap map

01 I pinisim na tu, sapos ol I no map stret,wokim sampela sevis wok o givim kaikaina ol arapela samting long helpim skul.Dispela em wanpela rot we 01 I ken peimskul fi.

Mak bilong .oI skul fi long dispela yialong Nesenel Kapitel Distnik we DsitnikEdukesen Bod Sekula namba 0112001 näem bin givim aut long Disemba 2,2004 igo olsem. Mak bilong skul fi bilong 01Elementeri em K90 na K2 moa ejensi filong 01 5105 ejensi skul,

Grets 3 map long 6 em K140 na K4ejensi fi, Grets 7-8 em K240 na K4 ejensifi.Ol Hal skul, Sekonderi, Nesenel naVokesenel skul i gat 01 wan wan skul fimak bilong ol tu na ol i antap moa long olpraimeni skul.

Wantok I bin ring na toktok war.taimsampela skul insait long Nesenel KapitelDistrik na kisim tingting bilong ol long dispela samting.

"Moabeta long ol papamama I peim fulskul fi. Tasol bikpela samting long skulbilong mipela em long olgeta sumatin Imas kam skul long Mande taim 2005skul yia I stat. Na wok bilong peim skul fiem Iwok bilong ol papamama na gadien.Mipela I sanap strong long ol papamama Imas wokim ful peimen. 01 I mas luksavelong wok bilong ol bikos gavman tu I

Pasin pamuk pulap long PNGI kam long pes 1.Long ol asples nau em sik AIDS I go

bikpela pinis bikos pasmn bilong Igo I kamlong taun na arapela provins I opim rotlong sik nogut ya I go insait long 01asples. Narapela as tu 51k AIDS balkamap bikpela long 01 asples em 01 kampani na bisnis I kamap long pies olsemmamning, timba kampani na arapela bisnisprojek we i save kisim oI wokman I kamlong ärapela hap provins na taun we olmap karim sik nogut ya I kam givim olmen bilong pIes. Bikos 01 men bilong pIesbal seksek long ol wokman bilong 01 dispela kampani long prenim 01 na ol balmap kisim 51k AIDS na go bek givim longpIes.

Dokta Huter I tok pasin bilongoI manna men long i laik pren o pamuk Iwankain tasol. PIanti . men I gat plantiporoman bikos ol I laik slip wantaim 01long kism mani. Planti man tu I laik ama-mas tasol na planti yangpela men nau imekim pamuk pasin olsem wok, nipotbilong Dokta Hunter I tok.

Dokta Huter I tok tu olsem PapuaNiügini I gat bikpela nem long pasinbilong pait na bagarapim o reipim ol men.

Insait long nekot bilong ol arapela kantnilong Pasifik na wol tu, PNG I gat dispelabikpela nem nogut. Long sampela piestaim man I paitim men em yumi tok em

skul pasin. Long PNG I gat planti paitpasmn I save kamap long long pIes nataun taun na ol pikinini I save lukim ol dispela pasmn na kisim save long en we 01 tumap surukim pasin pait yet taim ol Ibikpela. Pasin bilong holim na bagarapimol men o reip em bikpela tru long PNG.

Em I tok 01 dispela pasin I kamap bikoswok panimaut bilong 01 tu I soim olsem 01lida long pIes na komyuniti nau I no gatstrong moa olsem bipo.

01 manmeni tude I bikhet moa na sakim10 na oda o kastom bilong pIes na komyuniti. Nanapela tu em em atoriti bilong gay-man long daunim hevi bilong 10 na oda na01 pasmn nogut o trabel nabaut tu I no wokgut moa.

Olsem na wantaim 01 kainkain heyl natrabel ol pipel I save mekim tude balmekim isi tnu long 51k AIDS balkaramapim olgeta na bagarapim plantitausen manmeri tnu, Dokta Hunter i tok.

Bikpela samting mipela I mas mekimnau em;

kinapim Nesenel Rispons bilong ol dispela hevi long tokaut na traim stretim olhevi bilong pait, pasin pamuk nabaut, 51kAIDS.

Na kamapim 0! gutpela edukesen plenna gutpela lo bilong stretim 01 kain heviolsem.

wokim hap bilong em long peim skul sabsidi.

"Tasol mipela bal mo map rausim .01pikinini sapos Igat hevi long skul fi, nogat.Bai mipela I singautim 01 papamama natoktok wantaim ol long sampela samtingol I ken wokim long peim skul fi. Olsemlong las yia, mipela I bin givim sampela rot01 papamama I ken mekim na helpim longpeim skul fi. Wanpela em long wokimsevis long skul na dispela em kaniamutwok mentenens na oi arapela rot moaskul I gat nit long em. Narapela em longgivim ol sampela samting skul I laikimlong wok bilong em na tu, kaikai samting,"wanpela sinia opisa bilong bikpela skullong Nesenel Kapitel Distnik em WardStrip Demonstresen Skul I tok.

Opisa It Ok skul I gat sampela skul fidinau ol papamama Ino peim yet. Na e mlaskim 01 dispela papamama long stretimdispela dinau we bal bung wantairnbilong dispela yla gen.

Em I tok ol gret 8 sumatin I bin gatK34,000 skul fi dinau tasol 01 I peim olgeta nau bikos taim 01 I laik kisim setifiketbilong 01, ol I mas pinisim olgeta skui fi.

Wards Strip Praimeni e ml bikpela skullong NCD na e mi gat moa long 2,000sumatin long Elementeni I go map longGret8 level. Em i gat 56 tisa.

Nogat wokMaisan Pahun i raitim

EDUKESEN Minista Michael Laimo Itokaut long taim bilong statim skul yla bilong2005 olsem edukesen I namba wan samting long plen bliong Gavman long Iongpelataim I kam bihain long kirapim ikonomi nagroa bilong Papua Niugini.

Mista Michael Laimo I bin tok dispelabikos long 2004 Nesenel Gavman I binsevim K100 milien na bin peim 01 tisa K650bones long skul yla I pinis na tu I apim pelbilong 01 tisa long 4 pesen % long las yla.

Mista Laimo I tok tu olsem 360 elementaniskul bal kirap long dispela yla na 150nupela praimeni skul gret 7 bal kamap.

01 training kolis, tisa kolis na bisnis kolistu bal kisim planti sumatin long dispela ylawe olgeta wantaim bal lukim namba I go38,500. Dispela namba I kaunim ol insevissumatin long tisa kolis, elementani na yoke-senel kolis. Dipatmen bilong Edukesen tu Ikamapim pianti sans long ol Ievol bilongedukesen. Kiostu long 65,000 sumatin balsindaun long gret eksem, 30,000 sumatinlong gret 10 eksem na 10,000 long gret 12eksem. Dispela numba I bikpela tumas natingim hamas bai I go long bikpela skulbihain. Bikpela askim na komplen I raun Iolsem ol nesenel hal, sekendani na yunivesiti graduet I skul na kisim save long.wokim wok tasol husat bal givim ol wok.

Pes2jenuari27 - Februari 2, 2005

wik we I lukim 65 kalabus man I ranawe taim

‘Nr .

r - -- _. - - - - a

TRAIN FOR :I SUCCESS ‘ prsona1I V ‘accreditedI . ‘ Certificate

I Professional accredited or DpIoma.. . . . ‘ or Degree.

I British CareerTraining . . . . . . .

ICambridge Internationalis thekey to asuccessfu1 career. Invest in accreditedquaIifications and skills for a great future.International Diplomas E130 or US$260* Accounting. Hotels1 Tourism, Computers* Business, Management, Stores, English* Personnel, Marketing, Advertising, Insurance* Economics, Secretary, Purchasing. StoresAdvanced & Honours Diplomas and MBAS* Business Marketing, Finance, Personnel

,For your FREE Information book contact:1CAMBRIDGE INTERNATIONAL COLLEGEI Box 53, Southampton,

5014OYP, England,Britain.1 Fax: + 44 2380 337200t Web: www.cambridgecollege.co.ukI Email: info©cambridgetraining.comIAcc’edited British Training & Education1tegistered with the National Training Council

flM4 PoltHo. EM LIkLLL $O,1tPEIA

srRE.-r.

Page 3: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Pes3NIUS

Tavurvur I pala genSuaKilis iraitim

OL MANMERI long Rabaul taun long Is NuBniten provins nau I wok long plum gen das Ikamaut long Maunten Tavurvur.

Tavurvur I bin stat pairap bek long 6 kiloklong Mande apinunwantaimwanpela bikpelapairap na liklik guria. Taim maunten I pairap,das I sut I go antap long skal.

Dispela em i namba wan taim gen longmaunten I pairap bihain long das I bin pinislong 11 mun I go pinis.

Taim das I bin pinis na maunten I bin stap*isi, wok bisnis I bin kirap bek long Rabaul naol plea klostu olsem Matuplt, Malaguna naRapolo.

Long mun Februanl yetTavurvur I bin pinislong tromol pipia na das na pablik na praivetsekta long Rabaul taun I bin sanap stronggen.

01 rot I bin kIla long das na bikpela wokmentenens na kllnap I bin kamap long oIhaus, 01 stua na 01 arapela bisnis. Tingting bilong kirapim bek Rabaul i bin strong tru.

Tasol nau maunten I stat long paia bekgen,em bal daunim tingting bilong ol manmeri in-salt long provins husatiwok long wok hat longpainim bek gutpela sindaun.

Maskl maunten i stat pala bekgen, ol manmen I stap long taun I gatstrongpela tlngtinglong strongim bek Rabaul.

Bihain long maunten I stat pairap longMande, Ekting Dairekta bilong RabaulVolkanolojikol Obseveth RVO, lmaltIkarai I tok biham long pala I pinis long Februari 17 las yla,oIl wok long was yet long Maunten Tavunvurlong glasim sapos pairap bai stat bek gen.

Mista ltikarai I tok saismik infomesen Ikamap I soim maunten I kirap gen long munMel, Jun na Julal 2004. Namba bilong ol liklikguna I bin go bikpela tu.

Em itokolsemolgetasamting oil painimauti bin go aut long pablik long wanpela kibunglong Rabaul long Septemba las yla, tasol nogat planti manmerl i bin kamap.

Mista Itlkarai I tokoli bin save olsem maunten bal kirap gen taim 01 gunia I wok Ion gobikpela aninit long Tavurvur long mun Novemba las yla.

Tasolem I hat tru long traim makim taim wemaunten bai pairap gen.

Em I tok kIla tu olsem RVO I gatol masin Isanap long ol kainkain hap long Rabaul, Ulamona na Hosklns long Wes Nu Bniten, Lamington long Oro na Manam long Madangprovins bilong mas long ol maunten pals.

Itlkaral I tok ol dispeka masin I ken savesapos maunten bai pairap na em I askimolmanmenl long 01 dispela pIes bilong lukautimol dispela masin na noken baganapim olnabaut.

Bisnismanmowanbellong graunlongSimbuArthur-Louis Kengoa

I raitim

WANPELA likilk bisnismanlong Simbu provins I tokautolsem em I no wanbel long Ne-senel Lens Bod I bin givim wan-pela hap graun long Kundiawataun I go long wanpela kampani Ino stap long Kundiawa.

Chris Gena, papa bilong 6 KLimited, itokolsem disisen bilongLens Bod long Miting bilong enNamba 812004, Namba 51 9,long graun em Seksen I na alotmen I I stap insaitlong Kundiawataun, Lens Bod I no bihainimstretpela pasmn.

Mista Gena I tok olsem LensBod I bin givim dispelagraun longwanpela kampani nem bilong enem Ninsulu Lodge Limited. Tasolem I tok olsem taim em I mekimwok painimaut long InvesmenPromosen Atoriti IPA, bihain

tasol long Lens Bod I bin mekimdispela disisen, em I lukim olsemdisisen bilong Lens Bod I no stret.

‘Taim ml mekim wok painimautlong lnvesmen Promosen Atonitiml nowanbeltaim milukimolsemdispela kampani husat I winimdispela graun - Seksen I Alotmen I long Kundiawataun- Nm-sulu Lodge Limited, i bin rejistaolsem kampani long 26 Mas2003 tasol na to em I famili kampani bilong wanpela NesenelMinista bilong palamen, MistsGena I tok

Mists Gena I givim nem bilongol dairekta bilong Ninsulu LodgeLtd long Wantok Niuspepana Itok ol dispels dairekta emolfamilimemba bilong dispels Minista.Dispels Minista to em wanpeladairekta bilong Ninsulu LodgeLtd.

long em, dispela I no bihainimstretpela pasin I bihainim Lo bilong ol kain lain olsem Len Bod.

Na to Mists Gena I tok olsemlong wanpela Minista I kisimmekim olsem I no stret long Li-dasip Kod bikos em mas tok kIlalong posisen bilong em olsemNesenel Minista na wanem kaininteres bilong em long dispelskain famili kampani.

"Askim bilong ml em olsem:Olsem wanem na wanpela kampani em wanpela Gavman Mm-ista I papa long en I kisim dispelskain luksave long Len Bod di-sisen na mipela 01 nanapela lainhusat I aplal to olsem 6K LimitedI no kisim?"

men Komisen, Pablik Pnosekyuta na Trensperensi Intanesenel.

Mists Gena I tok tu olsem I gat01 8 ol narapela lain husat I binaplai long dispels graun na ol tu Ino wanbel long dispela disisen.Olsem na em I tok 01 dispels lainbail ken kamap olsem ol withesbilong em long dispela spil bilongem.

Tru o nogat? I gattokwin olsem sampela papamama I wok long givim mani long 01 skul na tisa longputim pikinini bilong I go insaitlong skul bilong ol.Maski pikinini I no kisim gutpela mak long tes bilong em long las yia na I no kisim spas long gret 90 gret 11, tasol papamama I gat we bilong ol longsoim mani tasol na tisa I kisim nem bilong pikininina putim long skul. Sapos dispela kain pasin Ikamap tru long Mosbi, orait p115 tokaut long bosbilong Edukesenlong dispela kain pasmn nogutya.

Toktoklong skulnatripela pikinini I nogatspeslong Ne-senelHal Skullong dispelayia.Tasoltaimyulukimgret10 selifiket bilong 01, oloman save kilim 01 stret ya.Maks bilong ol em Credit na Distinction ys C na D.Olsem wane mol seleksen komiti jeles long 01 mankiya 0 ol i no lukim pepa bilong 01. Nau 01 papamama bilong 01 I hatwok tru long go kam long Edukesen opislong stretim nem bilong 01 na ol bosman bilong Edukesen opis I paul nogut tru ya.

Son ollain bilong Mosbi, tude bal yu hanm nius bilongnupela pmv bas fea bilong Mosbi. Nau bai IC-cc I tokaut long nupela baa fea bilong Mosbi nayumi mas redi long dispela nau. 01 bas I bin laikim80 toeaolsem na yumi wet na harim bal 80 toea oK1.00.

I gattokwin olsem wanpela disko pIes long Mosbi emolyangpela meni I save danis long fran na olgeta man-meribal lukim em. I no longtaim bal em I rausim slot nawokabautsusunating long fran na 01 manmeri bai sin-gaut na amamas long lukim em I mekim stall danlsbilong em long fran. 01 mama, plis sekim sampela papabilong yupela nogutolino go harlaplong haus long olgetsTunde naiL Nogut oI I go lukim olyangpela meni Idanis skin nating long dispela klap haus. I gat tokwinolsem tupela papa I bin go lukim pinis.

Taim bilong ren nau long Mosbi na planti manmenbilong setelmen I singaut na kalap wantaim naamamas bikos em taim bilong planim kaikai longgaden nau. Nau Mosbi I senis kamap grin long olgets hap. 01 diwai na gras i kamap grin olsem nayumi save olsem kumu tu bai pulap long maket.Plis pasim long bikpela bandol. I noken psalm Ilk-Ilk bun han olsem pastaim. Amamas long ren naamamas long salim planti kumu.

Tokstis igo long olsumatin husati go skul nau. Lukautim yupela yet na skul gut, noken Ianm 01 gnIS bilonggraun bagarap tingling, pasmn na bihain taim bilong yu.I gat taim bilong olgeta samting, na nau mamapapa 0husat I bairn skul fi bilong yu, yu amarnasirn na soimtok tenkyu bilong yu long ol long bilip olsem yu ken Ikamap wanpela bikpela man I gat planti save.

WANTOK Jenuari27 - Februari 2, 2005

. Poto I soim Maunten Tavurvur I pairap na tromol nupela das I kamaut.

. Mists Gena.

Olsem na Mists Gena I tokolsern long tlngting na lukluk bi

Mists Gens I putim pinis 6-pelasstingtlng bilong wanem em Itingolsem dispels disisen bilong LenBodinostret Emitokernigivirnpinis dispels oltlngting bilong emlong ap i go pinis long Ombuds

Wantok Niuspepa I traim longtoktok wantairn dispela Ministalong aste tasol em I no stsp longopis.

Hariap na NRL sisen I stat gen. Planti I no map wetlong lukim 01 tim bilong 01 pilal na soim stall nakala na mekimsave long 01 narapela tim. Bai I gatplanti nupela pes long ol sampela tim, na em baigutpela long lukim 01 yangpela pilaia I kisim piesbilong ol olpela, tasol son tu long sampela ololpela pilaia husat i save mekim yumi amamaslong lukim ol.

MPrkes inciudes GST THE STATIONEY SUPERMARKET

Page 4: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Pes4

Hap HapNius

Turis manmeripulap long

RabaulKlostu sarnting olsem1000 tunis man namen I bin kam luklukraun long Rabaul nssampels hap longGazelle Peninsulataim wanpela bikpelatunis sip I kamap longRabaul long las wikSarere. Planti long 01dispela tunis em olSiapan husat I gatsampels intares longRabsul I go bek longtaim bilong Wol Woa 2map nsu long ol kainwok halivim manisamting. 01 tunis hia Ilukluk raun long oltanol we ol siapan I bindikim long tairn bilongwoa. Musium longKokopo we ol masingan na balus na ol kaol I bin yusim long woaI stap na ol arapelahap long Gazelle.Dispels si 01 I kolim"Peace Boat" I raunimwol klostu samtingolsem 100 pela del nabai go bek longSiapan, bihain long emI stop long Rabaul.

-Sua Kills

Bogenvil lidano wanbel

James Taraisi, wanpela lids bilongBogenvil I no wanbellong bikpela hapnamba bilong ol manmen bilong Esia i opimol stua long Buka.Mists Taraisi i tokolsem taim nau I nostret bilong ol binis Ikam long susait longBogenvil bilongwanem nau tasolBogenvil I sanapimmama 10 bilong ol naprovinsel gavmsn bal Isanap long bihsin longdispels yla.

Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NGI NIUS WANTOK

Kisim tingting long brukim TalaseaSua Kills Iraitim long ol wok kaunsel wantsim ol pipel ns ol lids man

tu long baundri bilong Talasea Open llektoret.ILEKTOREL Baundris Komisin bal mekim lukluknaun na holim kibung wantsim ol pablik seven, 01 Mists Volyol I tok wok painim aut I soim olsemlids man na ol pipel long Wes Nu Briten long kisim kaundim bilong 01 pipel inssit long Talasea ilektorettingting bilong ol long brukim Talases i go tupels I bikpela tru na abrusim mak.distrik. 01 lids man long provins bipo yet i bin singsut

WNB llektorel Menesa Jacob Voivoi I tok wan- long brukim Talases I go tupels distnik.pela delegesen bilong komisin bal kisim tingting

Kirapim Das...Klia long ol dispela manki Pororan Allan long Buka I kirapim daslong pilaim musik wantaim kain stall mambu ben na gita. 01 I amamasim bikpela delong pens bilong ol.

Poto: ALOYSIUS LAUKAI

Trmpelaraskolol polmsSuaKills Iraitim

TRIPELA man husat ol polis long Is Nu Bniten Iwok long painim 01 bihain long ol pasin stil, I bingivim 01 yet I go long han bilong polls long Kokopolong Tninde long wik I go pinis.

Dispels i bin ksmap long Bitapabeke pies aussittasol long Kokopo taun.

Ekting Pnovinsel Polls Komsnda lnspektaSamuel Nibs, husst I bin lukim dispels sarenda weI bin kamap long Bitapabeke Yunaitet Sios graun Itok pasin tnipela man his i mekim long givim ol yetI go long polls i soim olsem oIl laik tru long kamspgutpels man insait long komyuniti.

Tnipela man his em Tata Tommy, 18 knismss,Junior Tsding, 19 krismas, Junior Tamai, 18 knismas. bilong Bitapabeke yet.

m wok long pamnmmtanmmbelPolls i wok long painim ol long robeni, reip,

brukim na go inssit long haus ns plsnti ol srapelapssin nogut inssit long Kokopo taun na ol pIesklostu long Kokopo.

Kaunsol bilong Bitapabeke, Alan Tsma, tneningpssto Ronald Tsmai, Pasto Kova ToVue na ol lidsman long pies Bitspsbeke yet I bin halivim tripelsmsnhia long ssrends ns givim tu wsnpela horn-met sot gsn I go long lnspekts Nibs. 01 manmerilong pies I bin lukim dispels ssnenda.

lnspekts Niba I tokim tnipela man hia olsem Isipinsait long pssin stil i hat tru bikos I nogat gutpelasindsun, amsmas na lo bsi bihainim ol yet.

Em I givim tok amams long tripela long pasintnipela I rnekim long givim ol yet I go long han bilongpolls.

tu long ol pipel biIon

kamap long WNB long mun Februsri 11 ns bai toktok wantaim Gsvans Clement Nskmai na pnovinseleksekyutiv kaunsel, ekting edministrets KingstonJimbade na 01 pablik seven long kisim tingtingbilong 01 S5POS 01 i sapotim tingting long brukimTalasea I go tupels distnik.

Komisin Imas kisim gut tingting bilong olgeta lainbipo long brukim bllong Tslasea.

IPA bai glasimIs Nu Briten

Sua Kills IraitimINVESMEN Pnomosen Atoniti IPA bal mekim

wsnpels Databês sevel o wok painimaut longRabaul Kokopo long Is Nu Bniten na wokim longWes Niu Bniten stat long mun Jun, 2005.

IPA I bin wok long mekim dispels databes sevelstat long 1998 olsem eksessis long kisim 01tnfomesen long 01 provins.

As bilong dispels wok em long:Kisim stoni long 01 bisnis long stretim 01 infome

sen o nekod Atoniti I gat;Bungim 0 kisim ikonomik stoni o infomesen;Painim 0 lukssve long 01 heyi 01 bisnis lain i

save bungim o I gat; naPainimaut 0 luksave long wanem 01 rot I stap

long kamapim mos bisnis.Atoriti i bin mekim wanpels sevel pinis long

Nesenel Kspitsl Distnik ns dispels i bin pinis long2004.

Dispels databes sevel I karamapim 01 kainkainbisnis bilong PNG yet na ol waina man tu.

IPA I rait I go long ENB Semba ov Komes nsIndastni long askim 01 long ssmpela halivim longgivim nem bilong kampani husat 01 I membs longsamba 01 I stap long Rabsul Kokopo.

Bitspsbeke long bningim nanspels 5-pela manhusat polls i laikim 01 tu. Wantairn em wanpela manhusst I bin ronswe long Kerevst Haus Kalsbustupela yla I go pinis.

lnspekts Nibs i took polls I kisim nipot olsem I gatwanpela M16 raifel I stap nabaut long hap bilongBitspabeke. Em I tok polls i ting dispels gan I ksmlong Bogenyil.

lnspekts Nibs I givim bikpela tok tenkyu long ollids long halivim 01 givim tnipelamsn his I ksm longhan bilong polls.

Dispels i soim gutpela wok bung namel longkomyuniti na polls long strongim wok bilong 10 nsods.

Pasto Tama ii tok 01 lida long pies bal wok hat yetlong kisim 01 dispels arapela faivpela man longsarenda.

bikpela save na long taim bipo, plantii bin kisim 01 gutpela nisal na kisirn olgutpels wok. Planti long 01 I go bekns wok long pnovins.

Mists Chsn I tok 01 papamams Iwan olsem nsu plsnti pikinini I nosave kisim gutpela msk na ol I gatplsnti wan na sskim long edukesensistem.

Em i 01 pspsmama I sore long olpikinini tsim ol I painim olsem ol Idrop sut long gned 10 na 12.

Em I tok divisen bilong edukesenns 01 bikman insait long provins Inoken gisman na tok 01 samting Ionait, tasol 01 I mas kirsp na painimsampela rot long halivim o givimedukesen long pikinini husat I dropsut longgnet 10 ns 12.

Mists Chsn I tok 01 Nu allan I gat151k long skul na kisim save na gay-man I mas lukssve long dispels nagivim hailvim bsi ol I ken kisimwanksin skul olsem long ol nanapelahap long kantni.

01 papamamawanSua Kills I raitim

OL PAPA mama bilong ol sumatinhusat I pinisim gret 10 12 insait longNu Allan long 2004 I gst wan nssakim long edukesen sistem bihsinlong planti sumatin I no winim msklong go long hala edukesen.

Memba bilong Namatansi ByronChan I bin autim wanpels tetmenwe em I autim dispels wan bilong 01papa mama long Nu Ailan.

Em I tok planti papa mama I askimwsnem ssmting nau bal kamap long01 pikinini husat I no map go het longgret 11 na 01 nsrapels yunivesiti.

Toktok antap long 2004 nissl bilongol sumstin, Mists Chsn I tok long 960Gned 10 sumatin, 120 tasol bal golong gret 11 long NsmstsnaiSekendeni Hal Skul.

Sampela bal go long Nesenel HalSkul tssol nsmba I likIlk tumas longtokaut long en, Mists Chan I tok.

Em I tok 01 Nu Allan pipel I gat

Mists Voivol I tok delegesen bilong komisin bai

lnspekta Nibs I singaut

r;MM5111p44r4D 1*4s01. I15Pu1cA eft.OI4c fA1AM I KRc*

NO4AI IMAMPELIjA MMBA I 50W f iiocwt . . .

P5 UNAj k -I

fàpMIM Q%4’1.A I1 i_f___LMM tbO CAMJ

of- i1c SAPOSOLj

Page 5: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

WANTOK MOMASE NIUS

Kabwum fama na.TDCJenuari 27 - Februari2, 2005 Pes5

Hap HapNius

laikim rot long kisim sevisJamesKila Iraitim

WANPELA kopi fama na man I go pas long kopidivelopmen insait long Kabwum distnik longMonobe provins I mekim bikpela singaut I go longMorobe Proyinsel Gavman na Gavana SongangLuther Wenge long putim mani long stretim rot I golong distnik bilong em.

Appolos Ziwe i bilong Derim viles na em Igo pasolsem siamsn bilong wanpela kopi fektoni longKabwum we i non aninit long nem TimbeDivelopmen Koporesin TDC. Dispels fektori emol rurel fams bilong Kabwum yet i kinapim longhelpim 01 long kisim likllk mani na helpim sindaunbilong 01 insait long komyuniti.

Wok bilong TDC I bin winim lews bilong ol lainbilong balm kopi long Japan, husat I bin raun i golong Kabwum long yla 1999.

Tasol bikpels hevi long rot tasol I mekim nsturangu 01 fams long hap I bin painim hat tru longpromotim gut kopi bilong Kabwum long wol.Dispela bikpels hatwók bilong TDC na Ksbwumfamas em Monobe Provinsel Gavman I no luksavetumas long en.

Appolos Ziwe em wsnpels stnongpela kopi famatru bilong Kabwum distnik husat I go pas longmekim planti 01 wok long strong bilong em yet longgivim sevis i go long ol runel pipel long ilektoretbilong em.

Wantok Niuspepa I lukssve olsem Mists Ziwe emwanpels smatpela smol indastni man husst i binwokim wsnpela horn meld liklik kopi mssin bilongem yet long stretim kopi.

Em I yusirn kopi tu long wokim kain kain manasinna tu putirn kopi long kontena. Dispels ol kain ksinlikIlk aidia ns informal wok bilong Ziwe i winim trulewa bilong planti ogenaisesen olsem SmolholdenSspot Sevis Pailot Projek SSSPP na ol I binbringim i go aut ns em i bin soim ol pnodsk bilongem plsnti taim long Morobe Agrikslss So.

Mists Ziwe I tok Morobe gavana Luther Wengena Morobe Provinsel Gavman I mas noken pilalpolitik na I mas stretim rot long helpim ol nurel fama

bilong Kabwum husat i save painim hatpels tsimtru long kanim kopi bilong 01 I go aut long sslim.

I no Iongtaim i go pinis Mists Ziwe i bin stap inssitlong wanpels miting long Goroka we em I tokstrong tru olsem Morobe Provinsel Gavman I savepilai politik tasol na i no save lukluk stret long

helpim wok bilong kopi diveloprnen long provins.Dispels bung long Goroka em ol lain JspanisEkstenol Tred Ogenaisesen JETRO, Kofi lndastniKoporesin CIC na Invesmen Promosen AtonitiIPA I bin kamspirn ns i lukim planti ol bikman nsol ekspota I bin stap long en.

01 yangpela longManamtripela man Esia

LAE Distrik Kot longdispels wik I bin givimmekimsave long tnipelsyangpels man

Esia long peimK6,000 long as bilongstap insait long kantniwantaim nogat tok onaitpepa.

Tupela em manSaina na wanpela embilong Tailan.

Long dispels wikTunde, Majistret PosainPoloh I bin hanirnkotkeis bilong ChengGuang Biso husat I gat27 knismas na ChengMing Qing husat I gat20 knismas bilongSaina na KamseangThawec husat I gat 36knismas na I bin binkam long PNG las ylaEpnil olsem 01 I asuslong stap long kantnibikos ol I nogat gutpelatok orait pepa.

Tnipela I bin gat visatasol long stap long sot-pela taim na 01 tarnbulong wok na 01 I masgat tiket long go beklong pIes bilong ol longtaim bilong ol I pinis.

Long taim rnsjistnetPoloh I givim mekimsave long wan wan Ipeim K2,000 fain, em

bin tok em I Iuksavelong nipot we loysbilong ol na polls loys Ibin putim kamap.

Loys bilong 01 I binputim nipot long kot Idaunim mekim savebikos tnipela man I binwok gut wantaim olpolls, 01 I no binua longkomyuniti na dispelsem namba wan taim olI wokim nong.

Loya I bin askim kotlong wan wan longtnipela man I peim K500na I no K5,000 fain Ibrukim maigresen lo Imss peim long wsnem,ol klain bilong e ml binlusim tingting longrinyuwim visa bilong 01.

Tasol majistret PolohI tok dispels i no gut-pela as na Kkniminel lo Itok kIla olsem lusimtingting 0 I no bisi long10 em Ino ekskius.

Majistret Poloh bintokim tnipela manolsem I nogat evidensolsem ol bin traim longninyuwim visa bilong olna ol I no bin bihsinimlo na ol i amamas i staplong dispels kantniolsem ol sitisen o manmen stret bllong PapuaNiugini.

Ailan i knos long saplaiOL MANMERI bilong Manam

ailan long Madang provins I belhat ns paitim 01 wokrnan bilonggivim sut ol kaikal na 01 saplsilong ol long dispels wik.

Long Msngem kea sents 01yangpela manki bilong pIes I nosmamas long pasmn 01 I ting olopiss husst I go pas long skelim01 kaiksi ns ssplsi I mekim long01.

Kodinets bilong MadangDisasts ns Emejensi PeterLavida I tokaut olsem olsem olpipel I ting olsem ol opisel I noskelim stret 01 saplsi na I woklong salim ol dispels saplalbilong 01 gen long ol pipel.

01 pipel I ting ol dispels saplalem ol helpim we gavmsn nsolgets pipel long Pspus Niuginina 01 kainkain grup na bisnisinssit long ksntri I bungim bilonggivim I long helpim ol. Tssol nsu01 I sutim tok olsem ssmpelsopisel Iwok long salim 01 dispelskago na ssplsi bilong ol nsksmspim dispels pait.

Mists Layids I tok tnipela opisaI kisim bagsrsp long dispels psitwe 01 ysngpels bilong Mansm Iksmspim long ol.

Dispels hevi em Mists Lsvida Itok baiol I lukluk inssit ns skelimsapos I tru o I no tru.

01 smi I toksut tu olsem wokbilong stretim 01 rot na 01 samtingbilong ol ksiksi na saplal I ronbihsinirn I go long 01 pipel I nostsp klls tumss. Na dispels imekim wok bilong skelim olssmting I no ron gut.

Psblik Rilesens opiss bilongPNG Difens Fos LutenenThomas Kilala I tokaut olsem olsmi Ipsinimsut olsem 01 lain I noskelirn gut ol ksiksi na ol sspaliolsern na ssmpela kes sents I nokisim map saplsi na ssmpela Ikisim mos long arspels.

Mists Kilals I tok ssmpelasenta i kisim saplai bilong ol longolgets fotnsit na sampela long

olgets mun.Mists Kilsls I tok I luk olsem ol

opisa I nogst rekot long smssrnanmeri stret long wsnwsn kessents na nipot bilong sindsunbilong ol olsem na kain hevibilong skelim ol kaikal ns 01ssmting I no ron gut.

Em I tok provinsal disasts opislong Msdsng I gat olgeta saplalns ol samting I stap pinis tasolbikpels hevi em long 01 savemanbilong mekim dispels ksin wokbilong skelim 01 ssmting longkain hevi olsem I nogat. Olsemns 01 OpiSs bilong PNG DifensFos bal wok klostu long kanimsutdispels wok.

. Mists Ziwe I soim 01 kopi wain em I wokim long kopi bilong Kabwum. Poto: JAMES K/LA

Madangsumatin winim

skolasipTnipela sumatin bilongSt Michael’s Praimeniskul long MadangProvins I kisim skolasip I ksm long RDTuna Canners long gowokim gred 9 longMslsla Catholic halskul. Dispels tnipelasumstin em RaymundLambert, Collins Iwapns Allison Balim.Olgeta yet I bilongKansm pies na narapels pIes klostu longTuna fektori. Dispelsskolasip progrem emseken wan bilongKampani long sponsanim ol pikinini 1 gowokim gned 9. Fes wani bin ksmap long 2004we I lukim nau 3-pelasumstin bal wokimgred 10 I stsp longMalals High Skul.Aninit long dispelsskolssip progrem RDTuna bal balm skul fina pies blong slip nskaiksi. Na tu bsi peimslawens I go longsumstin long wsnwsnmun. Bihain tsim skul Ipinis ksmpsni bal balmtnenspot fi bilong 01sumatin long kam bekgen long pIes. Dispelsem wanpels helpimRD tuna Canners Isave givim Igo long olasples I stsp klostulong fis fektoni longMadang Provins.

FM Morobekisim taimlong CHM

Sampela .ben we Isave rekod wsntaimChin Hol Mm CHMstudio i tanim na gorekod wsntsirn sistsstudio bilong FMMorobe Power Housestudio ns dispels Iwokim ol CHM belnogut. Long dispels 01 Istopim FM Morobelong noken pilaim 01song bilong CHM Irekodim Tokssve Ikam long 01 listensbilong FM Monobe I tokolsem nau yet Radiostesin I wok tong pilaim01 singsing bilongPower House studiotasol. Power Housestudio em 01 Papindogrup ov bisnis I ronimns ol ben olsem P2UIFwe bipo I bin nekodwantaim Pacific GoldStudio i nau nekodwantsim PowerHouse. Pacific GoldStudio em wsnpelarekoding studio we isave givim sslens longCHM long 1980’s ns90’s. Bihain long sam-pels yis I go pinis CHMI balm Pacific GoldStudio ns KumulStudio long Goroka nawok long sslim kasetna CD bilong dispelstupela studio.

. Birua long Manam I mekim ol manmeri sindaun olsem.

Page 6: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Jenuari27- Februari2,2005 HAILANS NI US WANTOK

01 pipe! bilong Nèbilyerstretim rot bilong ol yet

James Kila Iraitim

OL PIPEL bilong Kuwsr long IowaNebilyer insait long Westen Hailansprovins I soim tru olsem self nilaiens Iken senisim lsipstail na bningim sevislong komyuniti bilong ol.

Las wik ol manmeni insait longKuwsr I ksrim sawol, bus nsip na 01nanapels samting bilong wok ns statlong stretim rot stat long KauglePraimenl Skul I go olgets long OkukHaiwe.

Dispela not seksin oi I kIlnim nastnetim em klostu 8 kilomita. Rot ystasol I save bningim gavman seylslong 01 fl5 tu helpirn 01 long kanim kopibilong 01 I go salim long MsuntenHsgen.

Mos long 7,000 manmeri I tok oraitna amsmss long stretim not ns plan-im ol gutpela fisus long salt bilongrot. Dispels seksen bilong rot em ol Ibin mekim long taim bilong Australiagavman I go insait long ens bilong oli bin bagarap tru. Las tsim rot meintenens I kamap em long 2002, tssolbihairn not ys I go bsganap gen.

Dispels rot I karamspirn 5-pelsksunsel wol long Lows Nebilyer.Olsem na ol msnmeri I pasim tok ns Itokorait long 01 manmeni long wanwan dispels wod bsi wok long 1.5

kilomits seksen bilong rot long eniabilong ol.

Kaunsola bilong Kuwar eniaThomasNimba I tok olsem komyunitiyet I laik yusim taim bilong ol longstretim rot na bringim sevis I go insaitlong enia bilong 01.

"Mipels 01 komyuniti yet i laik traimlong sansp olsem self nilsiens. Mipelsmo 151k wetim tasol gsvman longmekim wok.," ksunsola Nimba I tok.

"Mipels I plum tu olsem taim mipelsI wet tasol gavmsn long mekim samting em I save kisim longpela tàim.Olsem na mipela 151k wok na helpimns bningim 01 sevis I kam long ensbilong mipela long sspotim sindaunbilong mipela insait long komyunini."Ksunsola Nimbs I tok.

Em I tok tu olsem dispels wokbilong stretim not ns planim ol gutpelsflaus snere long rot long mekim pies iluk nais em namba wan pnojekkomuyuniti I 151k kamspim long dispels yla.

Nimbs I tok dispels seksen bilongrot we I baganap I bin stopim planti olksn long go insait long ens bilong olna bningim sevis. Planti taim olbikpela trak na ka i save pss longgraun na pianti taim ol manmeni Isave pusim ks ns westim tsim bilongol.

Kainantutu givim hanlong EsianaManam

KAINANTU distnik long IstenHailans provins I soim sapot bllong 01tu long bungim helpim bilong givm Igo long ol manmeri bilong ManamAllan long Madang provins na tu longol manmeri I kisim baganap long Esialong bikpela binus bilong solwsna.

Memba bilong Kainantu YuntuviBso I mskim Ilektorel Opiss bilongem Conroy Inspe long go pss longwanpels komiti we ol I kamapim sam-pela wok bilong putim mani stat longhap bilong Yonki, Aiyurs, Kainantu ns01 ens klostu long Summer Instituteof Linguistics.

Mists Inape I tok tupela wik bihsinbai 01 I statim dispels wok bilong fanreising long pulim 01 mani ns ksgobilong salim I go long ol manmeni Ikisim bagsrap long hap bilong Esia

Bao askim pipel long nokenbagarapimbris projek

MEMBA bilong Kainantu YuntuviBao I askim 01 pipel bilongAimontenu eria long wok bung gutwantaim Maybe and Johnson bniskampani taim 01 I mekim bris longhap bilong 01.

Elektorel opisa bilong Mists Bao Itok kampani I wok long mekim brislong Aimontenu Wara.

Em i askim ol pipel long noken sin-gaut long kompensesen o nokenaskim bikpela kompensesen tumaslong kampani bikos dispels bris pro-jek em bilong helpim olgeta pipelbilong dispels hap enia long longpelataim I kam bihain.

Mists Bao I tok dispels projek I binstat long nu yla ns bai pinis long munFebruani samting.

wantaim ol lain long Indonesia na tulong Manam Allan long Madangprovins we bagsrap I bin kamap longoI taim volksnu I bin pairap na tnomoioI hot ston na grsun long ol manmeni.

Mists Inape I tok Kainantu I laik gohet tu long givim sapot na helpimlong 01 pipel bilon.g PNG na tu longovasis long soim olsem 01 nem nogutna nipot nogut 01 manmeni I savehanim long Kainsntu I no olsem. 01pipel bilong Kainantu tu I gat son nabel wan long ol arapela I kisimbsgarap long kain bikpela bagarapolsem.

Em i tok taim dispels olgeta wok ipinis na nedi, bal 01 I askim wanpelaopisa bilong Gavana Jenerel I goantap long Kainantu na kisim olsamting 01 pipel I bungim I stap.

Em i tok dispels bris bai sevim moalong 20,000 manmeri bilong dispelahap eria olsem na ol pipel I mas ama-mas long dispeta projek.

Em I tok dispels bnis bai opim rotgo tu long nupela maining tong BillMol gol main long Kainantu na tu dispela hap eria I save planim kainkainkaikal bilong gaden long sevimmaket long provins na arapelapnovins tu.

Opis bilong memba bai tokaut longwanem taim bal ol I redi long opimdispela projek taim projek I pinis.

Planti taim ol gutpeta wok projek Isave kamap long 01 pIes tasol pasinnogut bilong sampela 01 lain tasol Isave bsgsnapim 01 dispels projek naamamss bilong 01 narapels lain tu.

Pes6

?J-1ap flapNius

Asples askimlông pei bilong

turis sevis01 papagraun longhap bilong MsuntenWilhem long Simbuprovins I givim toklukaut long ol tunis bisnis husat I laik kisim oltunis I go sntsp longmsunten Wilhembikos long sampelshevi bilong pel.Dispela asples lain Itok olsem wanpelatunis bisnis longGoroka I redi longkisim ol ovasis tunis Igo woksbsut longmaunten Wilhem tssolI ol I no stretim sam-pela peimen yet.Dispels singaut bilongpeimen I karn taimwanpels bos bilongtunis kampani ys I sin-gsut antap long wan-pels pspagraun taimpspagrsun ys I askimlong 01 peimen ksmpaniya ino bin stretimyet wantaim ol.Wanpels mausmanbilong asples I tok dispela tunis kampani Igat sampela peimenem I no stretirn yetwsntaim 01 ssples longol sevis ol pies Isin Ibin givim long ol pinis.

. Wanpela yangpela bilong Nebilyer I yusim savol long stretimsalt bilong rot. Poto: JAMES K/LA

PABLIK NOTIS

FAN MENESA BILONG PACIFIC BALANCED FUND PBF NA PACIFIC PROPERTYTRUST PPT, I LAIK TOKSAVE LONG OLYUNIT HOLDA OLSEM FAN EDMINISTRESENOPIS I MUV PINIS LUSIM LEVEL 2 ERA RUMANA NA NAU I STAP LONG LEVEL IPACIFIC MMI BILDING I STAT LONG MANDE, JANUARI 24, 2005.

TELEPON NA FAX NAMBA NA EMAILADRES I STAP WANKAIN YET, OLSEM:

Telepon: 321 2855, 321 2207, 321 2724, 321 2820 na 321 2073

Fax: . 321 1240

Email: edfund©peiI.com.pg

JOHN K RUIMBMENESING DAIREKTA

PACIFIC EQUITIES & INVESTMENTS LIMITED

OL INVESMEN MENESA, FAN EDMINISTRESEN NA ASET PROPETI MENESAHELPIM LONG GROIM OL INVESMEN NA MANI BILONG YU

Page 7: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Pes7WANTOK

ICCC I givimapim PMV

Joe lvaharia I raitim

INDIPENDEN Konsums na KompetisenKomisen ICCC, opis bilong lukautim ns makim 01prais bilong ol kaiksi na ol srapela samting wan-tsim 01 sevis insait long kantni long tude bsi I givimtok orsit bilong en long spim PMV fea insait longNesenel Kspitel Distnik NCD.

Long wanpela pss bilong ICCC I kam long ol niusogansisesen, Taunao Vsi, Meness bilong Prsis naReguletoni Afeas Divisen bilong komisen I tok tokorsit bilong dispels bsi 01 I mekim long wsnpelskonfenens we bsi I kamsp long 10 kilok long Fondetude.

Dispels tok orait bilong ICCC I bin bihainim wan-pels sskim I ksm long 01 NCD PMV Onas

01 Laloki viles kotopisel i no kisim pei

OL VILES kot opisel long Laloki, Sentral provinsI tok ol I no kisirn pel bilong 01 long wanwan munbihsin long 9-pela yla olgeta.

Viles kot opisel I save kisim K25 na K30 olsempei bilong 01 long wanwsn mun we provinsel gsvman I save balm 01.

Wanpels viles kot klak bilong Lsloki Joe Msso Ibin autim dispels wan bilong ol we em I bin tokolsem 01 I no bin kisim wsnpéla pel bilong 01 statlong 1996 we e ml tok tu nogut wankain pasin Iwok long kamap long 01 srspela opisel inssit longSentrol provins.

"01 i no balm mipela yet maski mipela I go pinisna lukim ol opisel long Viles Kot seksen longprovinsel het kwsta long Konedobu. Taim mipels Ikamsp long givim tok wan bilong mipels ol I savepainim 01 ekskus ns tok ol I mekim wsnpela pepa0 sabmisin pinis long bsim mipels", Maso I tok.

Em I tok bipo I nogat ksin 01 hevi long peimentaim mipela 01 viles kot opisel I bin stap aninit longluksut bilong Nesenel Jastis dipatmen.

Long neks wik bal mipela I ststim wok bilongmipels bihsin long holidel malolo na mipels I lukolsem bal mipela i wok hat nating. Sapos nogat pelI mosbeta long oIl ken pssim dispels viles kot opislong provins.

Long wankaim tu Msso I tok long las yia NesenelGavman I bin makim sampela mani olsemK200,000 igo long balm 500 viles kot opisel insaitlong provins tssol dispels man I bin go long nanapela hap.

Clerk blong Sentnol Provinsel Asembli JimmyAniswa husat I bin gst likIlk lukssve long dispelakomplen I tok ol viles kot opisel long MekeoKainuku/Hini elektoret I bin kamap long provinselgavman hetkwata long Konedobu we 01 bin putimdispels komplen.

SAL TEN NIUS

fea long NCJJAsosiesen husat I bin mekim dispels askim long las tokaut long tudel.yla.

01 PMV onas I bin komplen olsem prais bilong olPMV pats na petrol wsntaim disel I wok long goantap we I mekim 01 I painim hat tru long luksutimol PMV bilong ol.

Wankain tu planti ol pssindia I no save balm olbas fe gut ha planti bilong ol ons I kisim taim longbalm bek ol benk Ion ol I bin kisim long balm PMVbilong ol.

PMV fe bilong las yla I bin stsp long 50 toes longol bikpels msnmeni ns 20 toes long ol skul sumatin.

Long nsu PMV fea ol I askim long en em I gosntap long 80 toes long ol bikpels msnmeni ns 50toes long ol likIlk tasol konfemesen bilong dispelsem opis bilong ICCC I mekim wok lukssve ns bal I

Long wsnem taim dispels nupels PMV fea I statem tu bai ICCC tokaut long en bihain long olgetapsblik I kisim tokssvQ.

Plsnti bilong ol pablik I bin mekim bikpela tokkomplen long noken apim 01 PMV fes long wanem01 PMV I no save pinisim ol ron bilong ol long makol atoniti Len Transpot Bod I bin mskim ol longmekim.

Na tu planti bilong ol PMV tu I bagsrsp pinis tasOlol I wok long ron yet ns karim pssindia I go I kamlong not.

Long pasin na non biong ol PMV inssit long NCDyumi no kIla bsi I senis o nogat wsntsim dispelsnupela PMV fea na bai yumi lukluk na skelim dispelatasol.

Strongim Infomol Sekta...siti Menesa bilong Nesenel Kapitel DistrikBernard Kipit I mekim toktok long ol pablik long Gordens maket long lonsin bilongNCD Infomol sekta Lo dispela wik. Poto: JOE IVAHARIA

Jenuari27 - Februari2, 2005

Hap I-lapNius

Planimol dai man

Pot Mosbi JenerelHaus 51k long las wikI bin statim wok longplanim 01 dal manhusat I bin stap long-pela taim long bokisais mog bilong haus51k. Dispela I kamap

. bihain long nogatwanpela wan pisinbilong 01 dal man Ikam na kisim 01 01bodi bilong 01 longplanim. Mekim naPMGH haus sik I binstat long planim olbodi we long wanwandel ol I planim moalong 7-pela bodi.Dispels 01 bodi wesampela bilong 01 tuem ol pikinini I binstap long bokis aismos long wanpela ylsolgeta. 01 wokmanlong haus sik I tokplanti bilong 01 bodi Ibin bagarap pinis na01 Wsntok I no kamlong kisim 01 bodi welong nsu bokis aisbilong haus sik I woklong pulap olsem namipela I planim 01.

Pati tasoltingim laip tu01 manmerI husat Ilaik go sut long patllong 01 nait klab insaitlong NCD I maslukautim gut 01 yet.Dispels em tok bliongNCD Polls KomandaAsisten KomisinaTony Wagambiebihsin long ol raskol Ibin holim wanpelaman na stilim karbilong em las Sarere.Dispels man I woklong Iusim tnipela menlong Genehu longhaus bilong ol bihainlong pinis bilong naitlong pati long Sarerebik moning taim sikspela rsskol I stIIim kabilong em. 01 raskol Ibin holim em wantaimol bus naip na ol botol

tok orait long

Page 8: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

NIUS NABAUT WANTOK

Gan Kontrol Komiti redilong toktok wantaim ol pipe!

NESENEL Gsn Kontrol Komiti bal kinapimwanpela bikpels wok bilong 01 likIlk tsim longtoktok long ol pipel long pasin bilong holimns yusim 01 gsn.

Sismsn bilong komiti, olpela Jenerelbilong PNGDF, Jerry Singinok, I tok 01 plenbilong wanpela progrem long karimsut dispels 01 wok i wok long redi nsu na 01 baitokaut long Pot Mosbi ns wok bal kinap ns Iron i nap long wanpels bikpela bung bilongtoktok long ol gan we bai I kamap longGoroks long Jun.

Mists Singirok I tok pasin bilong holim ganna yusim long rot nogut em i no gutpels na Isave bsganspim sindaun bilong plsnti man-men bilong PNG na ausait wantaim nasapos I nogat wsnpela samting Iksmsp longstretim dispels, em bal bagarapim kantri.

01 nipot I kam long polls I soim olsem plan-ti bilong 01 bikpela trabel I save gat ol man Iyusim gan long wokim olsem ol bikpela stilyusim gan, robeni, reip, kilim man na brukimhaus ns stil.

"Dispels kain samting I save bagarspimikonomi bilong kantri, ol bisnis ns 01 man-men tu I save kisim taim.

" Pasin bilong holim gan na yusim long rotnogut I no gutpela long kantni na bsi I nomap helpim ksntni long kisim ol fonen invests o oi ausait bisnis husst I laik putim msni Ikam insait long ksntni, I no gutpela long tnedna sekyuniti bilong ol pipel," Mists Singirok Itok.

Em I tok dispels eksessis o progrem 01 baibihsinim em I nambs wan tsim stret we 01bal lukluk I go insait mos na wokim mos wokpsinim sut long pssin bilong holim na yusimgan long rot nogut na 01 bal I lukluk tu longol rot bilong daunim dispels ol pssin.

"Em Istap long pasin bilong wsnwan man-men olsem na mipela I mas trsim ns stnetim.

"Mipets I save olsem dispels bal Iwsnpelahatpels wok tasol em i mss kamsp saposyumi I Isik stretim PNG," Mista Singirok I tok.

Komiti I singaut long ol pipel long givimtingting long pssin bilong yusim gsn na 01 Iken toktok wantaim komiti tsim komiti I naunlong 01 provins na mekim wok long toktoklong dispels o taim ol I kamsp long tok bekso long redlo.

"Dispels 01 lain husat I save yusim ganlong wokim ol bikhet pasin tu I ken toktokwantsim mipela na tok long wanem as tru olI save mekim dispela kain 01 pasin," mistsSingirok I tok.

Em I tok komiti I kisim pinis plsnti toktok natingting bilong 01 pipel I stsp wantaim 01 tssol01 I Isikim sampela mos I ksm long 01 pipellong olgeta hap na msk bilong komyunitilong helpim wok bilong 01.

Mists Singinok I tok smsmss tu long gay-man long sapot bilong en long dispels wokns em I singaut long ol narspels tu longsapotim na tok komiti bal stretim ol pnogemna putim long pablik long psitim tok long enpsstaim long 01 I givim long gavman.

Jenuari27- Februari2, 2005

* Gan. Bikpela hevi long PNG.

Page 9: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

MERI NIUS

Wok bung long helpirnol mama na pikinini

VeronicaHatutasi Iraitim

WOK bung I mas kamapnamel long 01 edukesen,welfes na men netwok gruplong Bogenvil ns provinselgsvmsn long traim helpim 01

. mama na pikinini husst Ibungim hevi long peim skul fi.Na bikpels ssmting em longnejistaim nem bilong ol mamana ol pikinini I stsp long dispels kain hevi, bosmsn bilong01 skul long Bogenvil, TonyTsons, I tok.

Mists Tsors I mekim dispels

toktok bihainim askim bilongWantok Niuspepalong wanemluksave na helpim Dipatmenbilong Edukesen I givim longol mama ns 01 pikinini we ol Ibin kilim dsi 01 55 bilong ollong bikpela hevi na pait longallan moa long lO-pela knismas I go pinis.

Mists Tsons I tok baset omsni plen bilong Bogenvil longdispels yls I soim olsem sam-pela kain helpim bal I go long01 mama ns pikinini I stap longdispels 01 pIes.

"Baset bilong Bogenvil long

dispels yls I kstim I go longedukesen I soim olsem bailgat sampels ksin helpim I golong 01 mama ns pikinini husatI bungim hstpels taim longpeim skul fi.

"Dispels em 01 I bin kilim daioI papa bilong ol long Bogenvilhevi.

"Tasol 01 mama I no kisimnipot bilong 01 long soim namipeis I ken lukiuk long 01.Long las yls, sampels helpim Ibin go long ol sumstin I stspinssit long skul fi hevi.

Sapos ol mama I ken kam

long mipels wantsim sampelanipot long karsmspim olgetamama long Bogenvil I staplong wankain hevi long lusim01 papa long pait na nau 01 Ikisim taim long peim skul fi,em bal mipela I ksmapim wan-pela p01151 long helpim 01," emI tok.

Dispels em I spesol keis nsbal gutpela sapos Igst rejistresen bilong olgeta mama wan-taim wankain hevi em bsi gut-pela bikos bal mipela wok longbaset long helpim ol, MistsTsora i tok.

01 mamasalimhombru 01 Bethel LuteranASKIM I go long gavmsn long go

hetim long lo I karsmspim hombnu nspasin bilong wokim na sslim dispels.

Provinsel Polls Komsnds bilong IsSepik provins, Leo Kabilo, I tok olsembihsinim planti mama I wok longsslim hombru.

01 ripot I tok ol mama I wok longsalim wanpels botol hombru namellong KI0 na K20 bikos 01 I Isik kisimmani bilong peim skul fi na ol arapelsksikai ssmting bilong fsmili.

Planti ol mama I sslim hombru emoi dispels bilong ol setelmen 01 I binkirapim long tsim vanils bisnis I binkisim bikpela mani. Na tu, 01 dispelswe ol I rausim ol long skwats setelmen long ol arspels provins olsem IsNu Bniten na Madsng.

Mists Kabilo I tok polls I bin salimwsnpela petisen o sskim I go longprovinsel gsvman long rausim 01setelmen tssol nogat samting I

ksmsp yet.Em I tok 01 loman I wan bikos plan-

tI 01 yangpela msnki krismas bilong 01em 14 yla I wok long balm na dringimhombru na wokim 01 trabel longfamili, komyuniti na sosaiti.

Em I tok long nsu, ol polls I woklong sssim ol lain I wokim ns salim nsbalm hombru aninit long Smuk NogutEkt bilong sssim ol msnmeni I yusimol strongpela drag, tasol dispels I nogutpela tumss.Ns gsvmsn I maskirapim stret dispela 10.

Em I tok tu olsem ol I bin sssimpinis tnipels mama long sslim hombrulong Wewsk tsun maket.

Long wsnksin taim tu, sampelamama long 01 arspela provins I woklông salim hombru tu long kisim manilong helpim peim skul fi bilong olpikinini. 01 loman ns atoriti I masstopim dispels pssin bikos em Ibagarapim planti yangpels.

Mama strongim wokPaulus Tall Iraitim

OL BETHEL LuteranSios mama I savestrongim tru wok bilong01 inssit long komyunitins 01 wel pam blok.

Dispels em longKimbe insait long WesNu Bniten provins.

Wanpels men husat Isave go pas long wokbilong ol Bethel mamaem Rosa Mekoni I bintok 01 mama I savegivim taim bilong 01stret long kanimaut wokbilong Bikpela.

Em I bin tok olsemmaski pasto I no stap,01 mama yet I sanapstrong long skruim 01

wok bilong sios longtaun na long 01 welpamblok.

Em I tok planti long olmama I bilong Wes NuBriten yet tssol I mar-itim ol man Morobe na01 I bilong Lutenan Sios.01 men nau I kamapolsem 01 Luteran Siosmemba na 01 I holimstrong long bilip naksnimaut ol sios wok.

Bikpels hstwokbilong ol I bin kamaplong pies kIla taim ol binholim wanpela bikpelakonferens 0 bungbilong ol Luteran Siosmama insait longNiugini Ailans nijon I nolongtaim Igo pinis.

Jenuari 27 - Februari2, 2005

Lo bilong r*ilukautim olmama na

pikinini menLo I tambuim pasin pamuk wantaim ol

arapela pasin nogut long ol pikinini01 dispela rong em pamuk pasinSkruim ol toktok long Lo bllong PNG long pasin

pamuk wantaim ol arapela pasin nogut I go long olpikinini. 01 dispela rong em pasin pamuk wantaimpikinini we krismas bilong em I stap aninit long 16 krismas.

Pasin bilong mekim pkinini raun olsern pamuk nasoim bodi Pasin bilong mekim pikinini kamap pamukman o men na soim bodi em I rong long Papua Niugini.Aninit long nupela lo, 01 manmeri husat I mekim olpikinini I mekim dispels pasin bal kisim bikpela mekimsave.

Pasin bilong mekim pikinini kamap pamuk.*Em I rong long yusim pamuk pikinini o long bairn

em long rnekirn pasin parnuk.*Ern I rong long lanim haus bilong yu I karnap olsern

haus parnuk bilong ol pikinini.‘Em I rong long kisim ol mani o 01 samting em I

bilong pamuk wantaim pikinini.‘Em i rong long papa o mama I larim pikinini bilong

ol I kamap wanpela pamuk.‘Em I no rong long pikinini sapos em i kamap wan-

pela pamuk. 01 kain kain pikinini olsem Inidim helpim.Mekim save: Manmeri husat Kot I painini olsem em I

wokim 01 dispela pasin, bal I go kalabus map em I dal.01 dispels totkok kam long Family and Sexual

Violence Action Committee Sapos yu laik kisirn helpirnlong ol, etres em long telipon namba: 3211744 Feks:3217223.

Sotpelatok lukautSkruim toktok long Famili Plening rot

Openesen bilong pasim bel we ol I ken wokimlong olgeta haus sik na sampela helt senta.Long wanem taim stret na yu ken kisim opnesenbilong pasim bel?

Yu ken kisim openesen bihain tasol mama Ikarim bebi. Sampela tsim dokta I ken karimautopenesen bilong pssim bel long tsim dokta Ikatim mama long kisim bebi I ksm aut. 01 spesells I ken kanimaut dispels operesen tu. Gutpelasapos yu toktok wantaim man bilong yu bipo yukisim openesen.

V, ..*J -

Kuk Kona

iàiiio

Stail Kuk na SelYu mas I gat: nsmel long sel bilongKuk baraun na wait kukans naunim sneremit bilong kuka wantaim retpela mit,Mull juis 6-Bilasim wantsim o1Parsley hap parsley na ol hanSol bilong kuka.

Peps pauds bilongkuk Sel OysterBretkrams I.Opim sel wantaim

Sel na ol han bilong naip na nausim sntapkuks sel.

We long KukimI-Putim 1-pela tebolspun bretkrams longbraunpela mit bilongkuks2-Putim tu sol, pepa,mull juis, ns parsleyyu katim katim pinis.3- Pulumapim I goinsait long sel bilongkuka4-Kisim waitpela mitbilong kuka na putimso, pepa na mull juiswantaim parsley emyu katim katim pinis.5-Putim dispels

2-Sindaunim antaplong ala na ksikaiwantsim mull nalemon juis na pepa.

Sapos yu gat sam-pela we long kukimol kaikai olsem saksak, banana, taro, okaukau na yu laikserim wantaim olnarapela men, pils,salimpasI kamlongmipela na bal mipetaI putim long niuspepa.

Meet Wantoki laik savesaposyupelai savelaikim ol atarimipelai saveprrntim Rait i kamlong Men Wantok,Word PublishingCompanyP0 Box1982, Boroko, NCD oring i kamlong telipon 325 2500 natoktok long VeronicaHatutasi Yu kensalimol stori tu longemail word@globalnetpg

WANTOK Pes9

S Tnipela mama long Buka I autim stoni bilong hevi ol I bungim long laip wantaim nogat man. 01 man na bratabilong ol I bin dal long Bogenvil hevl. Poto: VERONICA HATUTASI

Page 10: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

PeslO

TOKTOK NATINGWantaim

Fr.Paul Liwun SVDLONG wanpela apinun, I gat wanpela likllk

men, krlsmas bilong em I 0 yla I bin ksmap longhaus bilong Paten long kam long haus bilong olna prea wantaim paps bilong em. Pater I tok onaitna em I go lukim famili bilong 01.

Taim Pater I kamap long rum bilong papa, em Ibin Iuklm man ya I slip tasol tupela han bilong emI bin sapotim het bilong em. I gat wanpela emtisia I step klostu long bet bilong em. Paten I bilipolsem 01 I bin tokim dispels man, Psten bai kamvisitlm em. Pater I tok; "Ating yu stap wetim sam-pela visits?" Man I bekim; "Nogat. Na yu husat?""Mi em i nupela penis pris bilong yu," pater I tokimem. Na Paten I tok mos: "Tsim ml lukim wanpelsemtl sia I stsp, ml tingim olsem sampela lain I bintokim yu olsem ml bal kam." "Oh ys...dispelasia?, sik man I sskim. Bihain em I tokim Paterlong pasim dua bilong rum. Man I tok: "Mi no binsave askim wanpela man long pssim dus. Mi tu Ino save askim 01 pikinini men bilong ml tu longpasim dus. Na em I tok mos olsem; "Long laipbilong ml, ml no save gut yet, olsem wanemmekim prea. Long Ssnde, taim ml bihainimmisa/lotu, missve hanim Pater I toktok na givimskul long prea. Tasol I nogat wanpels skul bilongPater I bin go inssit long bel bilong ml. Olsem nsml lusirn 01 ksin kain pasin bilong wokim pres,map long wsnpela de long 4-pels yis I go pinis,gutpels pren bilong ml I bin tokim ml; Nysdu,...pnea em I wanpela likllk wok long tokok wantaimGod tasol. Mi I gat wsnpels rot bilong helpim yulong wokim prea. Insait long rum bilong yu, yusindaun *na putim wanpela emit sis long pesbilong yu. Nsu long bilip bilong yu, lukluk longGod i sindaun long dispels sis. Dispels I no wan-pela giamsn toktok tasol. Nogst. Bikos Jisas,pikinini bilong God i bin tokim yumi olsem em Ibsi stap wantsim yumi olgets taim. Nsu. . .Iukluklong sia na toktok wsntaim em ns opim ysu nahanm gut olsem yu hanim ml toktok nsu."

aPater Long dispels as tasol ml bin traim nsu.Mi bin traim planti tsim na ml smamss na mlIsikim tru. Olgets de ml spendim planti taimbilong ml long toktok wantaim dispels emit sis.Tasol, ml mas lukaut gut. Bikos, sapos pikininibilong ml I lukim ml toktok long dispela emit sis olbal kirsp nogut na tingim olsem ml longlong pinisns sslim ml go stap long haus sik bilong 01 long-long lain." Taim Pser I hanim toktok bilong sik manem I bin givim strong long dispels sik man longbihainim dispels we bilong prea bilong em. PsterI prea wantsim dispels sik man, ns givim sskrsmen unsio na blesim dispels 51k man na Igo beklong hsus pster. Tupela nait bihsin, dispels likIlkmen knsmas bilong em 10, I bin ringim pater natokim Pster olsem papa bilong em Idsi pinis longspinun. Paten I sskim likllk men olsem: "Papabilong yu I bin dai gut?" Na men I bekim: "Ys,Paten. Em I dsi gut tnu. Long 2 kilok apinun, mllaik go long stus, Papa I bin singautim ml go longrum bilong em na stoni long ml long wanpela faniston na em I bin kis long sait pes bilong ml. Nalong 3 kilok tsim ml ksm bek long stus, ml painimPapa bilong ml i dai pinis. Tasol ml bin painimsamtlng I nsrakain. I luk olsem, bipo em I dal,papa I bin pundsun. Bikos ml bin psinim Papaindal na het bilong em I pas long dispels emti siaI oltaim step long salt bilong bet bilong em.

SCSNIUS WANTOKNupela hetman bilong Emmanuel Luteran Sioskisim blesing

Paulus Tall IraitimEMMANUEL Luteren Sios kongnigesen

long Gerehu Stes 2 insait long Pot Mosbilas wik I lukim wanpela nupela hetmanbilong ol I kisim blesing.

Harry Aboys bilong Okapa long IstenHailans provins I bin kisim blesing longhan bilong olpela distnik presiden, PastoAnonga Pininga.

"Yu mss wok klostu wantaim pasto longlukautim kongrigesen long salt bilong lotuna ol narapela wok bilong misin," Pasto

MASKI pIes I maunten na bikbus we Ipulap long 01 natnat I dningim blut bilong01, 43 yangpela man bilong Monobeprovins I bin raun long 01 baisikel o wilwillong mekim 01 bisnis man na ol memba IIuksave long ol sosel hevi I bungim olyangpela.

01 dispels yangpela I bin lusim Monobeprovins na bihainim msunten rot nsksmap long bods bilong Sentral provinsns kam kamap long Mosbi bihain longtupels wik. Mosbi em I dispelps pies wepolitiks na bisnis I kamap strong long en.

Lids bilong grup em 01 I kolim longMorobe Bikers Adventure KIab Jay SimonI tok ol bin wokim dispels long kamapimswesnes long HIV AIDS, vailens egensim01 men, sot long ssmting poverty, 01famili I bruk na 01 srapela sosel hevi Iksramspim 01.

"Mipela I bin ron long baisikel longksmspim swesnes long 01 dispels ssmting ns kamapim mani tasol I no kisim gut-pels sapot tumas long 01 bisnis haus.Tasol Bsibel Sosaiti I bin askim ol sapos 01I ken salim ol buk Baibel ns dispels em inambwsn taim we wanpels Kristen ogensisesen I bin askim mipela long kanimautkain wok olsem," Mists Simol I tok.

01 dispels yangpels baisikel man bai Ibihainim non olsem long Magi Hsiwe longSentnal provins map ol I go ksmsp longAlotsu long Milen Be provins.

01 I wok long lukluk long pablik longmani na ol arapela sapot long sknuim wokswesnes na ol I askim pablik na 01 bisnishaus long sspotim ol.

"Welfea Minista Ledi Kidu I bin helpimmipela gut tsim mipela I kam kamap longMosbi. Em i bin psinim haus long mipela Islip long en wantaim ksiksi tu," Mistssimol I tok,

Eksekyutiv Seketeri bilong BaibelSosaiti, Leontine Tamate, I tok ol baisikelrnanki bal helpirn long tilim ol buk Baibelna ol anapela ssmting olsem 01 kalaningbuk, membasip fom bilong BaibeI Sossitina buk I gst ol Baibel stoni.

Baibel Sosaiti I givim 01 dispels wanwsnman wanpela Buk Baibel bilong ol I nitimns save long Tok bilong Bikpels. Na tu,long helpim 01 long save long em ns em Ikam insait long Isip bilong 01 taim ol I karl-

Lutersn Sios long Koki I tok taim em Isutimtok.

Pastor Barry I tokim ol yangpels husat Ikisim konfemesen tu olsem ol I lusimpspsmama bilong ol na ol I mss sanapstrong long bilip bilong 01 yet.

"Preis em I ki bilong Jisas Knais olsemns yu I mas pre strong na save olsem dispels konfemesen I helpim yu long go insaitlong banis na haus bilong God," PastorAnonga I tokim 01 manmen husat I binkamsp na smamas long dispels bung.

Skruim wok bilongBikpela wantaim balk

maut wok.Misis Tamate I tok Tok bilong Bikpels I

stap long buk Bsibel em I bekim bilong 01sosel hevi na ol nsrapela hevi ol yang-pela I bungim long tude na givi9m Baibel Igo long 01 bal strongim 01 long wokabautbilong ol long baisikel I go long Alotau naol arapels raun bilong ol.

01 lain manki bal raun I go long Alotsulong Milen Be bihainim not long Sentralprovins I go na bihain long dispels, 01 bsikisim sip I go bek long Lae insait longMonobe pnovins gen.

Mists Simol I tok ol I plenim gen nanapela wokabsut long baisikel na dispelstaim, ol bai raun I go long Bogis longMadang provins na I go olsem longWewak, Vanimo na go olsem lonjg lnisnJays long Wes Papua. 01 bal kamap longhap taim Tned Fea So I stap ns dispels emlong mun Ogas long dispels yis.

Mists Simol I tok plsnti ol manki wan-taim em i kam long 01 famili wantaim hevins pspsmama I dal long HIVAIDS. Na emI tok dispels asosiesen bilong ol baisikellain em I olsem famili bilong ol.

Bruder PeterHinawai kamap dikonMENDI Katolik Dalosis I bin Seminsni long Kap Msdsng na Institut long Bomana, Pot

gat selebresen las Sande pinisim gnet II na 12. Mosbi.Jenuari 23 taim Bruder PeterHinswsi I bin kisim belsingbilong ksmsp Dikon.

Bihain em Igo stadi long GutSepet Kolis long Bsnz, embikpela semineri bilong ol

Taim em I kamap dikenpinis, Bruder Pits bal stap longMendi na wok long nupela

Bisop Stephen Reichent dsiosisen kendidet long Katekis Skui map long taim embilong Mendi Katolik Dalosis Asdalosis bilong Hagen. I kamap dalosisen pnis.long Sauten Hsilans I bin givimblesing bilong Diken longBruder Pits Hinawal Katidralhaus lotu ‘ong Mendi.

Em I mekim pastoral wokbilong em wantaim Pata Henrilong Pangia na spiritual ylalong Wewsk.

Bruder Pita I mekim plantigutpela wok long 01 hap em Ibin stap long em na dispelamakim bilong em olsem dikon

Bruder Pits em I bilongHomania long Sent Josef Penislong Manganims.

Em bin skul long Sen Fidelis

Las tru Pits I kisim moa savelong tok bilong God na ol skulbilong Katolik Sios long HoliSpirit Kolis ns Katolik Tiolojikel

em i ksikai bilong hat wokbilong em. 01 lids na manmeniI smamas long Iukim wankainwok i kamsp nau tu.

Jenuari27 - Februari 2, 2005

Anongs I tokim Mists Aboys.Dispels bung tu I lukim moa long 500

manmeni I kamap.7-pela nupels yangpela manmeni I bin

kisim blesing bilong konfemesen longwankain taim tu.

"Wasman I mas lukautim gut sipsipolsem nsu 01 yangpela I kisim konfemesen.

Dispels i makim 01 I kam insait longhaus lotu olsem banis bilong God," PastoBarry Wilson bilong Good Sherphend

S Sampela memba bilong Morobe Bikers Adventure KIab.

eo

Pu4 N*w

"Yupela I mas Prea longGod I helpim mipela."

01 brats, mipels I gat wanpela tok moa. YupelaI mas prea long God I ken helpim mipela, na baltok bilong Bikpela I ken ran I go long olgeta hapna kisim biknem nem wankain olsem em I binkisim nsmel long yupela, Na yupela I mas prealong God i ken kisim bek mipela long han bilongol man nogut. Bikpela I save mekim pasin I tru.Olsem na yumi map long bilip tru long em. Embal I strongim na lukautim yupela, na Satan balI no map mekim wanpela samting long yupela.Na Bikpela I mekim mipela I save gut olsem,yupela I mekim olgeta pasin mipela I tok longyupela I mas mekim. Na bihain tu yupela bal Imekim olsem tasol. Mipela I laik bal Bikpela Iken stiaim tingting bilong yupela, na bal yupela Iken save tru long pasin bilong God bilong laikimtru 01 manmeni, na long pasin bilong Krais bilongsanap strong na kanm hevi.

2 Tesalonaika 3: 1-5 [..* Bruder Peter.

Page 11: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

SIO NI1S

Angliken Sios. glasirn"mercyKILIM del long manlmari o Mercy Killing

0 Euthanasia i wanpela bikpela samtingwe planti sios long wol I egensim bikosbikpeia bilip 01 I sanap long en em Godtasot I ken klsim laip, I no man.

Mercy Killing em I kamap taim dokta Iken givim marasin osut 0 lusim laip sapotlong man o men husat I kanim bikpela pentumas na I no map long orait. Marasintasol I holim em I stap laip.

Long sampela kantrl tasol nau, to I tokoraitim mercy killing I kamap, msski olsios I egensim yet dispela.

Tasol long las wik, 01 nlpot I kamapolsem sinia edvaisa bilong het bilongAngliken Sios em Asbisop bilongKentebeni, Dokta Rowan Williams i tok Igat strongpela tingting long son I stap weI ken lanim Mercy killing o soim manimarilong kilim dal man o men I sik nogut tru.

Ripot I tok canon Robin Gill em profesabilong Tioloji long Kent Yunivesiti longInglan I tok strong olsem pipel na hauslain husat I helpim ol lain I sik nogut tnu naI no map long orait na ol I stap longbikpela pen tssol marasin I holim ol I stspI mas noken kisim mekimsave long lo.

Em bin givim piksa bilong Diane Prettyhusat I bin gat bikpela sik long knu na embin kempen strong long nait bilong helpimem I dai tasol em I lus.

killing"Profess Gill I tok I gat strongpela keis

long voluntia long kisim euthanasia ohelpim em I dai. I get bikpela sapot longkeis bitong Dianne Pretty.

Long las wik, Asbisop bilong KenteberiDokta Rowan I bin singautim Profess Gilllong sindaun long komiti bilong palamentong Inglan we I mekim wok painim longpralvöt membas bil we Lord Joffe I laikputim kamap we bal helpim 01 lainil gat sikol I kanim bikpela pen long en na 01 I nomap long onait.

Profesa Gill I tok em I no kila long tingting bilong Asbisop long dispels samtingtasol em yet I bilip strong olsem 10 1 masnoken kotim na givim mekim save taim 01

I helpim man I laik dal long dispelskantni 0 S5P05 01 I go long ausait kantrilong helpim wanpela famili membs i dallong kantni we 10 I narakain.

Voluntia Euthanasia Sosaiti I wanpelagrup I wok long kempein long senisim lobilong euthanasia I givim ful sapot. Na 01 Ilukim olsem Angliken Sios o 5105 ovInglan I wok long go isi likIlk long luklukbilong em egensim euthanasia o manimanikilim dal.

"Asbisop I makim Profess Gill I soimolsem em I laik go insait long ol toktok Ikanamapim dispels bikpela ssmting na mlbilip em bal strongim ol arspela kleji long

long givim sapot,’ sief eksekyutiv bilongsosaiti I bin tok.

Wanpela mausman bilong Sios ovInglan Angliken Sios I bin tok tingtingbilong profesa Gill I no makim msusbilong 5105 tssol I bilong em yet.

"Sios ov Inglsn I bin wokim join stetmenwantaim ol Katolik bisop long AssitedDying Bill I egensim long givim tok orsitlong euthanasia o mercy killing,’ siosmsusman I bin tok.

Nanapels membs bilong Jenerel Sinod Ibin tok plsnti Kristen I no map wsnbel 10tingting bilong Profess Gill bikos Godtssol I ken pinism Isip bilong man.

Profess Gill I gat intres long euthanasialong planti yls nsu ns long 1998 em binkamapim wsnpela buk 01 I kolimEuthanasia and the Churches.

Em bin kainmaut tu wanpela rises long01 lain i save go olgeta taim long sios napainaut olsem bikpela mak map long 66pesen long ol I sspotim marimani kilim dallong helpim ol lain i 51k nogut tru wemarasin tasol I holim ol I stap long dsi.

Long 1998 Lsmbet konfenens,olAngliken bisop I bin wanbel olsem nokensuvim 0 ovsnim long givim marssin tsimsikman I no map long kamap orait I stapinsait long bilip bilong ol Kristen long woltu.

01 Baibel bai givim gutpelastia long polisAivaTamate Iraitim

POLlS Dipstmen I bin kisimmos long 800 liklik blupelapoket sais Baibel long PNGBaibel Sosaiti.

Eksekyutiv Dainekts bilongSosaiti Leontine Tsmste I tokSosaiti I save kisim mani longdonesen bilong pablik na salim01 buk Bsibel long Mosbi nakantrl tasol ol dispels likIlk bukBaibel 01 I givim long PollsDipatmen em long gutpelatingting na wok namel long ol.

"Sapos Polls Dipatmen I laikdonetim sampela mani I golong Baibel Sosaiti, e ml ssmting bilong ol," Misis Tamate itOk.

Em i tok moa olsem bikpelssamting em long ol polls man-men I kisim Tok bilong God naem bal stisim ol gut long laipna wok bilong 01 long lukautimlo na oda long kantri.

lnspekta Adam Busil bilongPolls Pablik Rilesens tsim e mlkisim ol Baibel long han bilongMisis Tamate I bin tok 01 I plenim long holim wanpela peneid

bilong ol Komisins o psblikpareid we p1 bsi givim ol BaibelI go long ol wan wan polls manna men.

Em I tok olsem hap wokbilong en em long wok tu wan-taim ol yut, sios na famili insaitlong polls fos yet na ol dispela

buk Baibel bal givim gutpelshelpim tru long stisim nastrongim ol long spiritual saltna ksunseling.

Wan long ol pikinini na mama graunWANPELA bikpela wan we Lutersn Wol

Federesen LWF I gat long birus bilongsunami long Ssut Is Esia em long 01pikinini na envaironmen o mama graun.

Long toktok bilong em, Jenerel Seketenibilong LWF em Reveren Dokta lshmaelNoko I tok dispels nupela yls I bin statwantaim pen long salt bilong piksa longlukim bikpels solwara I solap I karim olpikinipi, sampels long han bilong 01 55-mama ns ol I no map long sevim ol.

"01 pikinini I laikim lukaut I kamap longpIes kIls long dispels birua na em I gut-pela skul long yumi I lainim na putim 01151k bilong ol pikinini long namel long 01praloniti long 01 plening bilong ol rilijeskomyuniti ns sosaiti," Dokts Noko I bin

tok.Long 01 nipot, plsnti pikinini I binlus long

sunami ns plsnti mos I nogat papamamsbikos sumani I kilim dal 01 papamama.

Dokts Noko I bin tok bikpela samting tuI mas kamsp nau long lukautim envaironmen bikos plsnti ens long nambis em 01liklinim ns kstim ol diwal bilong mekim 01nisot na 01 haus ns dispels Iwanpela asuawe I bin isi long sunami long bagarspimna kanim olgeta samting long rot bilongem. Em I askim sapos moa pikinini I binsevim Isip bilong ol sapos moa long 01diwsi na bus long nsmbis I ssnsp yet.

Dokta Noko I wan tu long 01 hevi Ikaramapim 01 pikinini we inogst papamsma long lukautim ol bikos 01 I ken kisim ol

olsem ol . pikinini soldia, kisim 01 longmekim wok pamuk na trefikim ol drag.

Tu, em I wan long ol pikinini we papa-mama I dsi long HIV AIDS ns 01 haus nafamili we 01 pikinini tasol I stap ns go paslong em.

Bihainim ol dispels wan, Dokta Noko Isskim sios long kontribiut mos longwelfea bilong 01 pikinini husst I bihsin taimbilong 01 sosaiti.

Long wankain taim tu, LWF I wok wan-taim ol membs sios na tu, 01 arapela siosgrup long helpim wsntaim 01 nilif wok longIndonesia, India , Sri Lanka na 01 snapelaksntri mos I bin kisim bsgarap long suns-ml na wok bllong ol I wok long helpim longksmspim gutpela sindaun gen.

Jenuari20 - Februari2, 2005

tok.

Pesli

Vatiken egensim haitim nakisim go aut sunamipikinini

VATIKEN I egensim pasin bilong trefikim ohaitim ns ksnim I go sut long ksntni 01 pikinini nspipel bihainim Disemba sunami long Saut Is Esia.

Nau mak I stap olsem klostu 200,000 pipel I bindal na mos long milien mos I kisim bagarap nshevi I stap long Indonesia, Sri lanka, India, TailenmMaldives na ol arspela kantni long Afnika.

Presiden bilong Pointifikel Aksdemi Bisop ElioSgreccia husat I kisim dispels wok nupela tasol Ibin tokim Vstiken Redio olsem pslnti pikinini Ikamap 01 ofen o I no moa gst papamama bihaininsunsmi na sampela ejensi I wok long ofaim olpikinini long adopsen o 01 narspels I lukautim.Tasol ol I salim 01 long sampela manimak.

"Yumi mas rausim dispels kain pasin," em bin

Taim nupela yla I bin stat, Vatiken I bin gatbikpels wan lông ol sunsmi pikinini na hetmanbilong Katolik Sios long wol, Pop John Paul 2 I binsslim mesej bilong son na helpim Igo long 01 ksntrina famili we birus I bsgarapim 01 stret.

Em bin tok bilip long lukim 01 gutpela taim longdispela yla em I stap long olgeta pipel I pas wan-taim na helpim wanpela nsrspels wsntaim helpimbilong Bikpela. Na em bin tok bilip I skulim yumiolsem Bikpela I no save lusim yumi long ol hatpelataim ns taim nogut.

Long wankain taim tu, Kadinel ChristopherSchonborn bilong Vienna na Presiden bilongAustria Bisops Konferens I bin lukluk raun Igo longAceh long Indonesia we i bin kisim bikpelabagarap tru long sunsmi. Em bin go wantaimNunsio bilong Indonesia ns Asbisop bilong Medänem Asbisop Alfred Malcolm Ranjith long lukim pIesna pipel I kisim bagarap.

WANTOK

Lusim PiesWantaim

Bisop Peter FoxbilongAngliken Sios,

Pot Mosbi.

SEA of Galilee oSolwana bilong Gslili Imas wanpels long olnsispela pIes trU longdispels gnaun.Wsra Isave pulap long ol pis,planti pisin I pulap longdispels hap na ol likIlkmaunten 0 hil I lainimnambis I go em i luknais ns grin.

Em I 151 stret longplum olsem yu stapklostu long Jisas na ollain poroman bilong embikos tingting I kennausim planti tausenknismas na long ai we istsp long tingting, wan-peis I ken lukim "ol likIlkbot bilong painim piswe 01 sell bilong ol I p151nabaut long win, 01manki I pilal long nambis, 01 manmeni bilongCapernsum I maket naJisas yet I wokabautlong ol hil klostu.

Tasol long dispelstsim nau, I gat 01 kibutsim 0 01 viles we ol Jew0 pipel bilong Israel istap wantaim long en,01 pIes we ol tunis I golong malolo na lukimpIes i stap long en, ol5105 namel long 01olpela bilding we sam-pela I bsgsrsp tasol olman I ken hanim yet olHibru 0 Jew i stoni natoktok long kain nek websi yu ting olsem 01 Isingsing.

Na wanpela I kenhanim nek bilong 01pisin I singsing I stap.Wars bilong Galilee emIswit mos long dring na

em I kIla tru. Sapos I nobin gat pait na ol ami Ikem long iskos bilongnambis ns ol mainfilwantsim na tu, pait longGolan Heights, pIes balluk olsem pikss bilongheven.

Em bin mas hat longSimon Peter, Andrew,James na John longlusim olgeta dispelssamting bihsin tasol olbin wokim dispels longbihsinim Jisas.

Taim Peter Igo Ispunlong sevim Bikpels longautim Gospel na wetlong haus kalabus longRom wetim 01 Ihangamapim em, tingting bilong em I mas gobek long Galilee. Embin wanpels longpelans hatpels wokabaut.

Long ol wod o toktokI stsp long ol tokplesbilong yumi, I nogatplanti wod I we yu kenkolim na lsik krsi olsemlong wod "Home’ opIes. Yumi save hang-ene long em, olsemtasol Peter i bin mekim.

Ekspiniens bilong emI soim wanpela hatpelssamting long Isip bilongol Kristen. Yumi nokisim singaut long longssnap nating tasol longwokabsut I go long pIesyumi no save long enwantaim Jisas em I Rot,tnupela ns Laip. John14:6. "Long his, yuminogat siti bal stapoltsim oltaim, tasolyumi wok long painimsiti bal I kamyet.’ Hibru13: 14 Trupels pIesbilong yumi em Hevenns Lsip em I jeni o wok-absut I go long Spes naTaim we yumi I maskamap long en.

* Misis Tamate lephan I givim 01 Baibel long Mists Busil bilong Polls PablikRilesens divisen long Polls hetkota long Konedobu. Poto: A/VA TAMATE

Page 12: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

es12

wantaimDavid Ephrairn

Nius BilongHIV AIDS

Thk Lukaut

? *"t

_‘.‘ -

INSAIT long 01 bikpels bus antap long msuntenI kam map long nambis bilong yumi I gat plantiknos, pait I wok long ksmsp insait long plantifamili. Dispels kain hevi I wok long kamap nsmellong ol yangpels na ol msmapsps bilong 01. Kainpasin olsem long dring, smok, nogat wok, raskolpssin na boi na gel pren pssin. Moa long dispelsbikpela kros I wok long ksmsp taim 01 I painim sutolsem 01 I gst HIV AIDS.

Planti tsim dispels kain hevi I wok long kamapnamel long ol famili bikos long pasin na lsipstsil Iwok long senis taim divelopmen I wok long gobikpels inssit long kantni bilong yumi we 01 plantimanméni I no redi long go inssit long en. HIV AIDSem I nupels yet insait long ksntri bilong yumi.Planti manmeni I no save long rid na rait na plantiI stap yet wantaim pasin na tingting bilong ol pasintumbuns we i wokim hat mos long kisim nupelakain we long lainim 01 long HIV AIDS na 01 nanapels bikpels hevi I wok long kamap na bsgsrspimfsmili bilong yumi ol Pspua Niugini.

Dispels em wsnpels hevi we i wokim not bilongskulim ol msnmeni bilong nsu long 01 bikpela hevina senis I hat mos.

Long kisim nupela senis I go inssit long pIesbilong yu, yu mss pastaim stadi na lukssve longwsnem ksin laipstsil 01 wantok bilong yu stap longen nsu. Taim yu lukssve orait yu ksmsp wantaimol wel long bringim senis long msk we 01 bsi klislong en.

Noken haniap na kisim senis olsem WayahersIntent sistem Igo inssit long bik bus na putim tasol01 manmeni bal mekim wsnem long en? Dispelsbai wokim yu kamap longlong long si bilong oldevelop kantni manmeni.

Intenet em wanpels save kilim system we i kenhelpim planti manmeni tasol tingim level bilongsave bilong ol manmeri long pIes pastaim yumibningim ol bikpela senis I go inssit. Pastaim longsenis I go inssit I mas gat gutpela I stsp dispels isave wokim ol manmeni I helti na fit wantaimbikpels mos tingting long helpim 01 yet. Dispelsbal opim tingting bilong oI long psinim rot bilongsenisim na divelopim living stsnded bilong 01.

Long pinis bsi ml tok yu nogat narapels humennsit I stsp tssol yu gst bikpels rait long stsp laip.Mekim yus. HIV AIDS stap pinis blokim em bipoem I kilim king bilong yu I dsi.

Long Tok Lukaut long dispels wik bsi ml toktoklong ssksesfulo.gutpela Isip. Sskses em I taim yuI inapim ol gol o strongpels tingting bilong yu longIsip.

Mi bilip olsem yupels olgeta manmeni I Isikkamap ssksesful long laip bilong yupela we longbihsin tsim bal yupels luk bek long rot yu bin wok-sbaut long en long kamap ssksesful long laipbilong yupela na hsmamas long en.

Plsnti bilong yupels bal tingting olsem saksesem Iwanem? Sskses em i no yu gat olgeta ssmting yu Isikim long en, em I no mani, I no nambalong wok bilong yu, em I no 01 narspels manmenispim nem bilong yu, em Ino olgeta ssmting bilonggraun yu gat long en.

Tssol em I taim God yet husat I wokim yumiolgeta i tokim yu olsem "yu win man tru, yu gut-pela wokman tru". Sakses em.taim man i honeslong wok bilong em ns soim stretpels pasin longlukautim ol responsibility o wok we God i givimem. Em olsem bos bilong yu I givim yu wok longwokim na yu pinis gut long we em I laikim long en.Sskses em I ssnsp strong long tok tru wsntsimolgets bel save na tingting bilong yu inapt aimgrsun I pinis. Sakses em taim yu pinisim gut 01 laipgols bilong yu wantaim olgeta save yu gat na wan-taim olgeta strong map yu nogat win long kisimmos em taim yu dal. HIVAIDS stap pinis askim yuyet sakses em wsnem? Taim bilong wok, Isinimna kamap ssksesful long Isip.

Veronica Hatutasi I raitimI GAT bikpels nid o as tingting long

ol tiss long olgets level long ol skullong Bogenvil long kisim trening naspgretim save bilong 01, wanpels tisahusat I no 151k bal Wantok Niuspepa Iputim äut long niuspeps I tok.

Dispels i tok Bogenvil Imas spgretim edukesen sevis bilong em na dispels I karamapim 01 tiss husat I maskisim mos insevis na 01 arapels trening. Bikpels lukluk I mas go long 01elementeni tiss na skul.

"Long ksmspim gut 01 edukesensevis long provins, em I bikpels ssmting long apgretim save bilong 01 tisalong elementeni level I go antap. Naol bal lainim gut 01 sumatin.

"Long wankain tsim tu, 01 elementeni tisa I mas kisim moa treningna tu, apgretim save bilong 01. Plantibilong elementeni skul tisa I no kisimtrening na 01 I no kwalifaid tisa.

"Tu, long dispels tsim, I nogatpemenen kunikulum bilong 01 elementeri level skul.

"Mosbets ol elementeni tiss I kisimmos trening ns tu, olgets tisa I maskisim trening map long diploma level.

"Olsem em I bikpels ssmting longol tiss long olgets level long Bogenvillong kisim moa trening olsem insevisna 01 arspels trening bilong apgretimsave bilong ol tiss," tisa I tok olsem.

Em i tok Lshsrs kos we planti oltisa long Bogenvil I bin sindaun longem long las yla krismss I gutpelsbikos em Igivim sans long ol tisa longspgretim save long wok bilong 01.

Bipo long Bogenvil hevi, 01 skullong allan I save mekim gut tasol nsu,dispels I no kamap. Na tisa I tok em Iwanpela ens we Iautim long pIes klisstret olsem 01 tisa long allan I maskisim moa insevis trening kos.

Long wsnkain taim tu, tiss I tokwanpels hevi we plsnti tisa long olrurel skul long Bogenvil I bungim emlong pe bilong ol.

Em I tok planti taim, 01 tiss I nosave kisim potnait peisek bilong ol nadispels I save abrusim planti mun.Mekim na plsnti tiss na ol familibilong ol I save stap long hevi bikos ol

I mss gat msni long balm ol ssmtinglong go hetim gut laip ns sindaunbilong ol.

Em I tok em I hat tru long 01 tisa Istap longwe long 01 pIes skul long gons seksp long 01 pei bilong 01 longbenk bikos long trenspot hevi.Dispels em bikos ol mss peimbikpela mani long 01 ka long go longBuka we beng I stsp na Igo bek gen.Wanpela man I save peim KI00 longwsnpela we na K200 long I go na Ikam long Buks.

Long wankain tsim tu, tiss I tokbikhet pssin insait long ol skul I woklong ksmap we sampela manki I savedningim hombru.

Em i tok tu olsem pssin bilongkisim spakbrus maniwans I wok longkam inssit we sampels skul msnki Isave smokim maniwana.

Tisa I tok sampels ol spakbrus emsampels lain I save karim I go longallan long sip na sampela nipot I tokspakbrus I gro long sampela hapbilong allan.

Em i tok 01 polls na 01 loman ns 01atoniti Imas sekim gut 01 SIp na pasindia taim 01 I kam sus long Buka bris,Bum na Kieta long lukim olsem ol dispela ssmting nogut I no go long allanna kamapim lo na oda na sosel hevi.

WANTOK

Pebilong oltisa longkantri I

VeronicaHatutasi Iraitim

OL TISA long kantni I kisim lukssve longhatwok 01 I mekim na 01 bal kisim nsrspela4 pesen % mos long pe bilong ol longdispels yia, Siaman bilong Nesenel TisingKomisin, Alan Jogiobs I tok.

Dispels em sntap long 4 pesen gosntsp long pen a bonus ol bin kisim longlas. yis. Olgeta dispels ssmting Ikaramapim go antap long pe I stap aninitlong Memorendum ov Agrimen bilong yls2004 map long neks yla 2006. Na dispelsnarapela 4 pesen long pe bilong 01 tisa Igo antap bal kamap long nsmbs wan hsfbilong dispela yla, Mists Jogiobs I tok.

"Gavman bilong PNG I Iukssve longgutpels wok yupels I mekim olsem 01 tisana I peim yupels dispels 4 pesen I gosntsp na bonus wsntaim," Mists Jogiobs Itok.

Taim em i tok tenkyu I go long ol tisslong gutpela wok 01 bin mekim las yls natsim dispels nupels yls taim skul I 151k stat,

go antapMists Jogiobs I sskim olgets tisa longsenisim pasin ns tingting I no gutpelsbilong las yla ns statim dispels yis gutwantaim gutpels na senis pasin ns tingting.

Long dispels wik Mande Jenusni 24,olgeta tiss long kantni I sapos long staplong skul na stat wok bikos skul bal statlong neks Mande Jenusni 31.

Tsim Mists Jogiobs I tok welkam long34,728 skul tiss long olgeta level elementeni, praimeri, hal skul, vokesenel,sekondeni , teknikel, bisnis kolis, tisa kolisna institut, em strongim 01 long givim gut-pels edukesen I go long 01 sumatin.

"Mi tok welkam long yupela olgeta long2005 skademik yls na bilip olsem yupelsbsi givim kwsliti edukesen I go long olsumatin.

"Tingim, 01 papamams, ol was pspsmsma, ol sponsa na gsvman I tromoimbikpels msni long skulim 01 pikinini.

"01 tiss I save kisim pe long skulim olpikinini. Olsem na ml askim yupela long

moawok gut na ksnimaut gut ol wok olsem oltisa long 01 pikinini na kantni," MistaJogiobs I tokim ol tisa.

Mists Jogiobs I tok em I bikpela samtinglong 01 tiss I pulumapim ol Risamsen DutiFom taim 01 I stat na Hetmasts, ApointingAtoriti na tiss yet bal ssinim dispels fom.

Mists Jogiobs I tok wsntsim nupels gay-man peirol sistem, 01 I mas pulumapimdispela fom long kisim pel.

Em i strongim olgeta tisa long stap longskul long taim na 01 dispels i no go kamaplong skul long taim kamap long skul longdispela wik ns nedim 01 samting bipo skulI stat neks wik.

"Yupela I gat wok long stap long skullong dispels wik. 01 pikinini I laikim yupelalong stap long skul long dispels wik," em I

Long makim Nesenel Tising Komisin, 01papsmama, was pspamama, 01 skulpikinini na gsvman, ml Isikim olgeta tisa Imas stsp long skul bilong em long dispelawik," Mists Jogiobs I tok.

HIV AIDS woksopgivim gut trening

Veronica Hatutasi I raitimANGLIKEN Sios long PNG bal holim 01 woksop

na aweanes trening long HIV AIDS insait longkantni long wsnpels mun.

Dispels wok I bin stat long las Sarere na em balkamap long 4-pels pnovins we Angliken Sios Igatol bikpela opis bilong em. Em long Kimbe insaitlong Wes Nu Briten, Dogurs na Tufi Dineni longMilen Be na Oro provins, Newton Kolis long Oroprovins, Niugini Ailans na Aipo Rongo Daiosis balholim woksop long Kefamo insait long Goroka,Isten Hailans na laspela em long Pot Mosbi.

Pster Nicholas Mkaronda bilong Afnika I go paslong dispels progrem we I bin stat long las FondeJenuari 20, em taim we Pster Nicholas I bin kamlong PNG. 01 dispela trening woksop bal pinis longFebrusni 20.

Olgets 125 kleji 0 01 pater ns bruder wantaim olbisop bilong 01 long olgets Angliken Sios Dalosisinssit long kantni I wok long sindaun long 01 trening woksop we bal kamap long tnipela de insaitlong wan wan wik.

Provinsel Projek Opiss wantsim Angliken Sios Itok as tingting long ol dispels trening woksop emlong redim 01 pster long lidssip wok bilong 01, paStonal na spiritual wok inssit long 01 komyuniti na olinstitusen we sIkAIDS I ksmapim bikpels bagarap.

Tu, em I bilong kamspim wanksin level bilongIukssve long HIV AIDS, rot em I kamap, wsnemssmting I kamapim dispels sik na 01 kikbek bilongdispels sik, luksave long bihain tsim bilong dispelsbinatng bilong HIV AIDS long ol wan wan man-men, 01 fsmili, komyuniti ns nesen long sea longekspiniens bilong Afnika long dispels 51k we I binbagarapim tru kantri.

Tu bilong glssim long salt bilong sios Ikarsmspim tok klis ns kamap wsntsim sampelatingting long watpo sik ya I ksmap, Ikalap Igo longplanti manmeni ns na wsnem samting binatang Iwokim.

Nanapels as tu em long luksave long wanemsamting 01 I ken mekim long resim aweanes, longstopim, na senisim pasin, lukautim ol lain i stapwantaim sik HIV AIDS, na helpim 01 long stapbihainim Positive Living ns gutpels laip, senim 01preis, pasin bilong sios long wokim lotu long plan-im man I dal , liteji material ns ol nisos na luksavelong prektikel, spiritual ns pastoral sapoSt bilongol pater husat I stap long fron bilong 01 HIVAIDSwok.

01 kleji, ol bisop, 01 pasto ns 01 woklain bilong5105 bal sindaun long ol trening woksop I kamaplong ol dsiosis het opis insait long 01 wan wanprovins bilong 01.

Dispels woksop bal helpim tnu ol manmeni I golong en na ol pipel I lainim long ol.

tok.

Jenuari27 - Februari2, 2005 HELT na EDUKESEN

01 Bogenvil tisa maswokim insevis trening

* 01 skul sumatin longBogenvil I redi long go longskul. FAIL POTO

Page 13: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

HELPIM ESIA Jenuari27 - Februari2, 2005

Sunami-01 sapot nahelpim 1 go long Esia

Sri Lanka KornyuOitiK40,723.48

Maisan Pahun I raitim

SRI LANKA Fund Raising Committee i salim 15,000Swiss Frank K40, 723.48 i go insait long InternationalFederation of Red Cross and Red Crescent societies longhelpim hevi long Esia.

01 Sri Lanka komyuniti long Papua Niugini i bin kamapimbikpela fan resing draiv long helpim 01 lain i kisim bagaraplong Esia Sunami. 01 i givim helpim mani i go long RedCross yusim Telegraphic Transfer. Gavana Jenerel GG naPatron bilong Red Cross PNG Sir Paulias Matane wantaimhet bilong Red Cross PNG opis Mista Ervin Bulathsinghalai bin kamap witnes long dispela na i tok tenkyu i go long ol

Komiti bilongSkate helpim

go long ol manmeri i namba bilong mani we ikisim bagarap long kamap olsem K86,070Indonesia longDisemba 26, 2004.Wankain tu ol bungimhelpim tu bilong givim igo long ol manmeribilong Manam husat ibin kisim hevi longbagarap bilong maunten paia long las yla.

Sir Bill Skate i mekimsingaut i go long olgetapipel givim helpim i goyet long ol manmerilong givim helpim i goyet long Nesenel RilifApil Kodineting Komitiwe Gavman i sanapimlong bungim 01 helpimbilong 0! pipel bilongPapua Niugini.

01 wok olgeta grup imekim long bungim olhelpim i no bilong wanpela man o apim nembilong wanpela man ogrup tasol, em i tok.

Dispela em bilongbungim helpim i go longol brata susa bilongEsia husat i kisimbikpela bagarap longbirua bilong soiwara asunami, Sir William BillSkate i tok.

Sir William i tok Acehsunami rilif apil i binkamapim pinisK167,674 kes maniwantaim ol kaikai nakolos we i kos samtingolsem K100,000.

Sir William i kamapimsamting olsem K27,500bilong givim i go tu longol manmeri i kisimbagarap long Manamailan long Madangprovins.

kes mani na wanpelabikpela kontena nevibisket i kam Lae Biscuitkampani.

01 helpim i go longhan bilong Sir Williamna IndonesiaEmbeseda JohannesDjopari long Indonesiaembesi long Mosbi longdispela wik.

01 i salim bikpela tokamamas na tenkyu i gotu long Mista Chan,Mista Ng, Misis KathyJohnstone, Misis RosaYip, Misis Loulo Tan naMisis Lena Hanafi longgo pas long dispelawok bilong pulim manina ol kago i go longAceh apil.

01 sapot i kam tu longol bisnis na kampaniolsem Brian Bell,Cathay Club Inc. ChinH Mm & Sons, DACReal Estate, GadensLawyers, HouraniDiesel, Ivan Lu,Kerewara Ltd, KwilaInsurance Corporation,Nesa PNG Foam,Patricks Transport,PBC Supa Hosel,Super Value Store.Wankain amamas tu igo long ol pipel bilongPapua Niugini longgivim sapot bilong 01long kamapim dispelabikpela wok bilonghelpim.

Planti manmeribilong PNG i bin givimgutpela helpim long olbrata susa bilong 01 istap long hevi.

PABLIK i givimbikpela sapot tru longsunami apil we SirWilliam Bill Skate i gopas long er longbungim ol mani nahelpim, bilong givim i

Em i mekim bikpelatok amamas i go long ollain i bin kamapim NuYia kaikai na danisbilong Indonesia sunami apil we i binkamapim bikpela

lôngPNG Sri Lanka komyuniti.

Long makim maus bilong 0! Sri Lanka komyuniti membaWansantha Kumarasiri na Dush Dahanayake i tok amamasi go long Sir Paulias Matane long kampim tingting longhelpim ol lain i kisim bagarap long sunami.

Mista Kumarasiri na Mista Dahanayake i tok tenkyu tu igo long ol pablik long PNG, ol ogenaisesen, kampani naintanesenel komyuniti insait long kantri long sapotim dispelafan resing wok.

"Na tu spesel tenkyu i go long ol midia haus long karimauttoksave long dispela bagarap sunami i kamapim," MistaKumarasiri i tok.

Dispela helpim mani 15,000 Swiss Frank 01 i givim i 48

Air Niugini givim Ki 50,000long sunamibagarapInsait long kantri planti manmeri long ol

wokples, stesen, na taun i bungim olsamting bilong givim i go long EsiaSunami eria na ol Manam pipel longMadang provins. Sampela bisnis haus naogenaisesen tu i wok long kamapimbikpela helpim long helpim ol lain i kisimbagarap.

Air Niugin balus kampani tu wantaim olwokman bilong em i bin wan long wanemsamting i kamap long Esia Sunami naManam ailan we maunten i pairap na

pesent %tasol long helpim pIes i bagarap. Planti moa plenbilong kamapim fan resing i stap yet map long Februari longdispela yia.

Olsem na ol dispela fan we bai i kam bihain bai i go longhelpim wokim projek olsem klasrum lông ol skul na hausbilong ol pikinini i nogat papamama. Olgeta fans na mani SriLanka komyuniti ikolektim bai KPMG kampani bai oditim.KPMG Auditors em wanpela kampani husat i voluntia longhelpim wok bilong sunami long mani sait na kamapim gutpela rekot long mani ol manmeri i givim.

Dispela mani ol Papua Niugini i givim bai i go long olkantri sunami i bagarapim long helpim ol lain i stap laip yet.Moa bai i go long helpim ol pikinini i stap long bagarap eria.

Long narapela helpim Air Niugini i givimK50,000 i go long ol pipel long ManamAilan nau i stap long 01 kea senta long bikpIes Bogia bihain long Maunten i binpairap na bagarapim pIes bilong 01.

Air Niugini i givim dispela mani i go longCaritas PNG.

Caritas em wanpela wol rilif opis bilongKatolik sios we i save helpim ol lain i staplong bagarap long na 01 lain i no gat sanslong gutpela laip na mekim sindaun bilongol i gut moa.

WANTOK es13

givirnhelpirn

bagarapim ol pIes na ol laip bilong 01 manmen.

Olsem na olgeta wokmanmeri bilong AirNiugini i bin bungim mani mak olsemK100, 000 i go long nesen waid NesenelGavman Fanresing Komiti. Aninit longdispela Nesenel Gavman FanresingKomiti Nesenel Gavman i lukautim olgetamani i kam long ol pablik na gavman ogenaisesen na bai salim i go long 01 lain ihelpim long karim autwok rilif long Saut IsEsia.

TSUNAMI CHARITY ONERTPort Moresby country Club

aturday 29th January 2005

Page 14: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

01 Usa I longlong bihainirnlamsam Disemba 2004Dia Edith,

Mi sem na les likIlk long pasin bilong mipela oltisa bilong PNG. Mi lukluk raun long Hagen, Banz,Minj, Simbu na ol pIes olsem taim olgeta tisa longPNG i kisim holide pe bilong mipela, ai yo, man ino save kaikai buai, spak, smok, danis na toktoklong pablik i mekim save stret long mekim ol dispela ol samting.

Cl tisa, em wanem kain nau ya? Dispela i gutpela pasin o nogat? Plis bihain taim yumi nokenmekim olsem. 01 pikinini bai lukim na bihainimwankain pasin ya. Mi sem tru.

MATT DEDEBOH HOLEYAHJIWAKA TISA DALAKI

Ritim gut Baibelna kisim gut saveDia Edith,

Long mun Novemba11-17 2004 mi ritimwanpela pas bilongbrata John Lumbu longLae i raitim longWantok Niuspepa, em ibin tok aut long desabat na Sande.

Insait long pas bilongen, seken hap em tokolsem ol lain i save lotulong sabat tasol bai golong Heven bikos ol isave holim na strongimsabat.

Brata, mi laik tokimyu stret yu no mappainim wanpela singelteks insait long Baibellong Buk Gen Rev baitoktok long dispela,nogat tru.

Olsem yu bin toklong Matyu 5:8 Jisasbai lukluk tasol long belbilong manmeni na ol igat pasin bilong Jisas obel bilong ol i kIm.

Em tasol bai go longHeven. Yu no ken toktok beksait long arapela sios, bilip bilongyumi tasol bai skelim.

Long namba tn lainbilong brata John igivim sampela Baibelteks olsem, Matyu12:1-14, Mak 2:23-28,3:1-6, Luk 6:1-11.

Brata i luk olsem yuyet i no save nitim oldispela Baibel teks gut.Sapos yu sindaun nanitim gut, yu map longluksave ya.

Long kliaim tingtingbilong yu long BukKolosians 2:16-23Jisas olgeta taim i savestap long rait sait osave nait na fea olgeta

Olsem na ol penisi itraim tru long painimasua o rong long Jisas.Yurni no ken paolim 01manmeni wantaim giaman toktok na asua.

Narapela yu tokolsem dai bilong Jisasem i pinisim sabat nawokim nupela kontrakna yu tok olsem Sande

em nupela kontrakbilong Jisas na tu yutok God salim Jisas Ikam daun long pinisimolpela kontrak na putimnupela kontrak.

Brata, I luk olsem trutru yu no save nitimBaibel gut o pastabilong yu i haitim tok trulong yu.

lnap yu lusim dispelapies nau yu stap longen na mi laikim yu prewantaim bel bilong yulong God na God baigivim yu spirit bilong nitna luksave long bukBaibel na em bai givimyu dispela tingtingbilong luksave.

Plis yu nitim dispelateks Matyu 5:17-19 naem bai givim yu kliatingting long nupela naolpela kontrak yu bintoktok long en.

Narapela, dai bilongJisas em i no brukimlaplap long tempel ikam daun long graunolsem yu bin tok.Matyu 15:38 i tokolsem laplaphangamap long tempeli bruk namel.

Yu kisim dispela toktok long we, maski longpaolim ol manmenibilong God. Laspelayumi no ken paolim olmanmeni bilong Godbikos Baibel i tokimyumi klia olsem wanemyumi planim em bai yukisim.

Olsem na bratalukaut gut long ol toktok yu tokim na moabeta yumi stadim Baibelgut.

KOIS KAUPAYONKIISTEN HAILANSPROVINS

OL PAS

TingimRamu

Dia Edith,Mi wanpela manki Kobon insait long

Simbai distnik long Madang provins.Dispela em I namba tu taim bilong mi longkisim maus bilong pipel long distnik na raitI kam long Wantok Niuspepa.

Wan bilong mipela i go olsem, mipelatingting planti long Madang ProvinselGavman i no tingim moa ol pipel long distnik. Planti yia I go pinis, na ol membagivim baksait long mipela olgeta. Mipelapipel i makim ol lida bilong karim hevibilong pipel na divelopim distnik tasol ollida i no mekim wok bilong oI.

Mipela laikim wanpela bikpela samtingem Madang Ramu nesenel haiwe na brisbilong Wara Ramu. Hia em i strongpelasingaut bilong pipel i go long OpenMemba Ben Semri, Madang ProvinselGavman na Nesenel Gavman long ol Imas lukluk stretim Midel Ramu Haiwewantaim Wara Ramu bnis.

Mipela laikim wok bilong rot mas statlong dispela yia 2005 na yia i kam.

Dia Edita,Mi laik bekim pas bilong Kulina Nane

bilong Lae, Morobe provins I bin kamaplong Wantok Niuspepa Disemba 9-16,2004. Het tok em I nait olsem "As yurnisave long kaikai" Taim em i sapotim pasbilong lapun Peter Nan, Avi Blok, WestenHailans provins na bekim pas bilong MistaP1 long Lorengau.

Mi bin nitim tnipela pas olgeta longWantok Niuspepa na mi skelim olsem;pas bilong tupela lapun Peter wantaimKulina sut stret na toktok long kaikai abuso pik mit. Na pas bilong brata P1 em Iolsem, yumi mas bilip long Jisas Knaistasol na bai God i kisim bek yumi na givimyumi lamp i stap gut oltaim. Na em i tokimLapun Peter taim em i bekim pas bilongem, sampela gutpela pomn brata P1 imekim, emi klia tru olsem dispela pasmnbilong kaikai abus kIm na i no kIm, em Inamel long Israel ná God tasol. Na i noyumi Jiu lain olsem PNG, tnipela man itokaut long tupela kain bilip. Tambuimkaikai pik mit blImp na bilip long BikpelaJisas Krais tasol.

Bilip bilong Peter na Kulina olsem taimyumi kaikal pik mit, bai yumi kamap dotilong ai bilong God na heven tu. Bikos pikem i no klinpela enimol laka! Kulina em iblImp kaikai ol frut tasol na I stap gut na kimolsem Adam na lv long gaden lden.Tupela i kaikai frut na dning wara tasol. Na

WANTOK

MadangHaiwe

Nesenel Gavman I fandim K3.3 milienkina long rot projek insait long MidelRamu Distnik tasol mipela skelim dispelamani i no map long rot projek. Mipela ilaikim 20 i go antap long 50 milien kinamap long wokim na pinisim nupela rot projek.

Mipela i ken wokim ol liklik wok bisnisna Iukautim mipela yet. Tasol wanpelasamting I pasim rot bilong kisim sevis, embikpela problem em rot trenspot tasol.Olsem na mipela toktok planti long ol lidalong karim ol hevi bilong 01 trangu pipel nastretim bel wan bilong ol.

Cl lida long gavman 01 i bin tok promislong mipela long planti samting, tasol ol Ino mekim wok bilong ol na inapim dispelaol tok promis bilong ol. Hia em i askimbilong mipela. Mipela pipel makim ol lidalong pait hat long palamen na bringimsevis i kam long distrik.

Tasol yupela ol lida i no mekim wokbilong yupela. Yupela slip nating longpalamen na pairap olsem dram na nogat

kaikal bilong em. Yupela kamap lida longtingim pipel o dringim kap U long palamen.Yupela husat ol lida slip nambaut na i nomekim wok bilong yupela. Yupela maskirap na mekim wok bilong yupela namnapim ol laik bilong ol pipel.

Mi pikinini pIes, ml no amamas wantaimol lida bilong gavman bikos oIl givim baksait long ol pipel long indipendens I kammap nau. Mipela I no pipel bilong Fiji,mipela i no pipel bilong Vanuatu o mipelài no pipel bilong Solomon Ailans. Mipelabilong Papua Niugmni stret na bilongwanem na gavman lus tingting long olSimbal pipel? Bai yupela mekim wanemsamting na bai pipel I amamas wantaimyupela ol lida? Save na tingting I stap longyupela yet.

SIMON BIDIK KOBONSIMBAIMADANG PROVINS

Mambu...Mekimsave

long winim mambulong Mambu naGaramut Festivellong is Sepikprovins las yia.Dispela festivel weI bin kamap nambawan taim, I binkamap tu longIndipendens longamamasim dispelade na planti manmen husat I bin i golong lukim dispelafestivel i bin amamas long kala nakalsa we i binkamap.

Poto: BIG JOE

Krais tasol em rotem i tok long ol ensel long Heven tu. Tasolwanpela samting tasol em I no tokaut kliaolsem nau ml i stap long gaden Iden oheven wantaim ol ensel na ml kaikai fruttasol I stap, nogat. Mm nitim pas bilong em,em i stap long Lae. Lae em i Gaden Iden,Heven 0 PNG? Tasol brata P1 em i biliplong Bikpela Jisas Krais tasol na God emmsave tekewe sin bilong yumi long blutbilong Jisas Krais na bai yumi kamap kImlong al bilong God.

Dispela tupela bilip i soim yumi pies kliatru olsem, men made o home made blImpna bilip tru femenen Baibel bilip olsemGod em yet i tok long en.

Nogut yumi tok pait nating. Yumi mas Igo long God yet Holi Bambel long Jon 3:16na lanim em yet i tokim yumi wanem blImpem I tru na wanem bilip em Igiaman.Yumiolgeta nitim Jon 3:16. God i gat wanpelapikmnmni tasol I stap. Tasol God I laikimtumas olgeta manmeni bilong graun olsemna em i givim dispela wanpela pikininilong 01. Em I mekim olsem bilong olgetamanmeni i bilip long em oI i no ken lusnogat, bai ol I kisim laip I stap gut oltamoltaim. God em yet I tokaut long dispelayes 16. Olgeta manmeni husat i bilip longpikinini bilong God Jisas Krais bai ol ikisim lamp oltaim. Em i no tok olsem olgeta manmeni i no kaikai p1k mit o kipim desabat o bihainim 10-pela lo o kaikai fruttasol bal ol i kisim laip I stap gut oltaim

nogat ya.Dmspela kain bilip ol i kolim home made

0 men made bilip. BlImp tnu i stap long toktru bilong God yet. Em i tok pinis man Ibilip long Jisas Krais Bikpela tasol. Olsembrata P1 em i bilip na em I tokaut long bilipbilong em. Olsem Baibel I tok long Rom10:11. Man i bilip Jisas em bai em I nokisim sem. Yumi i go long God yet longtupela Baibel yes moa na lanim em yet itokim yumi. Wanem samting I save mekimyumi kamap kIm long ai bilong Holi naHevenli God em yet. Ritim Ef 1 :7 na 1Jonl:7-9. Dispela Baibel yes em yettokaut pIes kIla tru. Blut bilong Jisas Kraistasol em I save balm bek yumi na tekeweolgeta sin bilong yumi na mekim yumikamap kIln long al bilong Holi God. KulinaNane yu tambuim p1k mit na kaikal fruttasol, dispela i no mekim yu I kamap kilnlong al bilong God. Yu tanim bel long sinpasin bilong yu na bilip long Bikpela JisasKrais bai God i kisim yu na wasim sinbmlong yu. Planti manmeni ol i bin kaikaipik mit pinis na planti I no kaikal p1k mit tuolgeta I stap long heven wantaim GodJon 14:1-3. Bilong wanem? Bikos ol Ibilip long Jisas tasol. Jon 14:6.

PETER KELOKAINANTUISTEN HAILANS PROVINS

Pes14 Jenuari27 - Februari2, 2005

tu

Bilip long Jisas

taim.

Page 15: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

KOMENTRI

LO bilong tambuim sotgan I wok longkisim bikpela sapot long planti pipel nawanpela komiti nau i go pas long strongimdispela lo insamt long kantni.

Nesenel Gan Kontrol Komiti bai kmrapimwanpela bikpela wok bilong ol liklik taimlong toktok long ol pipol long pasin bilongholim na yusim 01 gan.

Siaman bilong komiti, olpela jenerolbilong PNGDF, Jerry Singirok na ol i redilong opim program bilong 01 long Gorokalong Jun.

Pasin bilong holim gan na yusim longrot nogut em i no gutpela na I savebagarapim sindaun bilong planti manmeribilong PNG na ausait wantaim na sapos Inogat wanpela samting I kamap long stretim dispela, em bal bagarapim kantni.

01 nipot I kam long Polls i soim olsemplanti bilong ol bikpela trabol i save gat olman I yusim gan long wokim olsem am holap, robeni, rep, kilim man na brukim hausna stil.

Dispela kain samting i save bagarapimikonomi bilong kantri, ol bisnis na ol manmen tu i save kisim taim.

Bilong wanem na Igat nid long Lidasip:Lidasip i no samting weman I holim long bilasimem yet long namba nabiknem we bai em i kenpilim gut olsem yet I gomoa. As tru bilong mano men I kamap Lida emlong kamapim samtingna impruvim lamp na sindaun bilong pipel i golong mak we yu maplong kamapim. Longkamapim sampela kainwok long inapim nidbilong ol manmeni na ino bilong bosim nara

pela manmeni. I nobilong yu ken holimpawa na kisim gutpelasamting long yu yet.Lidasip yu holim emlong bal yu kenkamapim sampela kainwok I kamap pIes kIla.Sampela kain visen na

TOKPISINwantaim

PETER MAIME

Pasin bilong holim gan na yusim longrot nogut I no gutpela long kantni na bal ino map helpim kantni long kisim ol foreninvesta 0 ol lain ausait long kantni husat ilaik putim mani i kam insait long kantni, ino gutpela long tred na sekyuniti bilong 01pipol tu.

Dispela eksesais 0 prognem 01 balbihainim em i nambawan taim stret we 01bai lukluk i go insait moa na wokim moawok painim aut long pasin bilong holim nayusim gan long rot nogut na ol bai I lukluktu long ol rot bilong daunim dispela olpasin. Em I taim nau long eksen I kamaplong dispela bikpela hevi we planti pipel isave stap wantaim prêt long laip na sindaun bilong 01.

Em i stap long pasin bilong wanwanmanmeni olsem na mipela I mas traim nastretim.

plen bilong yu I kenkamap pIes klia taim yuwok hat long implimentim 01 polisi na visenbilong yu.

Na Lidasip I stap longkamapim wok bilongGod hia long PapuaNiugmni. Bihainim laik

bilong God long wokmisin na ivenjelisimlong bningim moa manmen I kam insait longKingdom bilong God,long kamapim laikbilong God hia longgnaun bilong yumiPapua Niugmni longbningim manmeni i kamklostu long God na baiol I ken lotu tru longGod long Spirit na longpasin I tnu.

Long Papua Niugini Igat planti manmeni Itingting planti na I laiksave wanem kain man-

es15

0! pipol I mas givim tingting bilong 01long 01 pasin bilong yusim gan na ol I kentoktok wantaim korniti taim komitl I raunlong 01 provins na mekim wok long toktoklong dispela o taim ol i kamap long tok bekso long redio.

Dispela ol lain husait I save yusim ganlong wokim ol bikhet pasin tu I ken toktokwantaim komti long wanem as tru ol I savemekim dispela kain bI pasin.

Dispela komiti I kisim pinis planti toktokna tingting bilong ol pipol I stap wantaim 01tasol of i laikim sampela moa I kam long olpipol long olgeta hap na levol bilongkomyuniti long helpim wok bilong 01 olsemna mipela olgeta i mas givim tingtingbmlong mipela long dispela binua samting.

Yumi olgeta i save olsem gan em binuasamting we i save kisim laip bilong olmanmeni na pnetim lamp bilong ol manmeni.Olsem na yumi mas strong long rausimdispela binua samting bai komyuniti I kenstap gut na wokabaut bilong yumi I ken friigoikam.

men I mas I kamap Lidastiaim kantni bilongyumi.

Na long sios tu, 01manmeni I laik painim olgutpela Lida bilongstrongim sios na kantni.Long Baibel, BikpelaJisas Knais I tok yumimas was gut bal yumimakim ol gutpela manmen tasol I kamap Lida.Dispela WantokNiuspepa komentni Iken helpim yu saveolsem Lida em I wanemkain man tru tru.

WANTOK Jenuari27 - Februari2, 2005

KKOMENTRIRot bilong AIDS i op

long kilim PNGPapua Niugini I gat bikpela nekot long pasin

bilong paitim men na baganapim men na tupasin pamuk I bikpela hia long PNG. Dispelaem nekot 01 saveman I mekim stadi na painimaut.

Long 0! asples nau em 51k AIDS Igo bikpelapinis bikos pasin bilong I go I kam long taun naanapela provins I opim rot long sik nogut ya Igoinsait long 01 asples. Narapela as tu sik AIDSbal kamap bikpela long 01 asples em ol kampani na bisnis i kamap long pies olsem main-ing, timba kampani na anapela bisnis projek weIsave kisim 01 wokman i kam long arapela happrovmns na taun we 01 map kanim sik nogut ya Ikam givim 01 men bilong pIes. Bikos 01 menbilong pies bai seksek long ol wokman bilongol dispela kampani long pnenim 01 na 01 baimap kisim sikAIDS na go bek givim long pies.

Dokta Huter I tok pasin bilong 01 man na menlong I laik pren o pamuk i wankain tasol. Plantimen I gat planti ponoman bikos 01 i laik slipwantaim 01 long kism mani. Planti man tu I laikamamas tasol na planti yangpela men nau Imekim pamuk pasin olsem wok, nipot bilongDokta Hunter i tok.

Dokta Huten i tok tu olsem Papua Niugini Igat bikpela nem long pasmn bilong pait nabagarapim o neipim 01 men.

Insait long rekot bilong 01 anapela kantni longPasifik na wol tu, PNG I gat dispela bikpelanem nogut. Long sampela pIes taim man Ipaitim men em yumi tok em skul pasin. LongPNG I gat planti pait pasin I save kamap longlong pies na taun taun na ol pikinini i savelukim ol dispela pasin na kisim save long en weol tu map surukim pasin pait yet taim ol Ibikpela. Pasin bilong holim na baganapim olmen o neip em bikpela tru long PNG.

Em I tok ol dispela pasmn i kamap bikos wokpanimaut bilong 01 tu I soim olsem ol lida longpIes na komyuniti nau I no gat strong moaolsem bipo. 01 manmeni tude i bikhet moa nasakim 10 na oda 0 kastom bilong pIes nakomyuniti. Nanapela tu em em atoniti bilonggavman long daunim hevi bilong 10 na oda na01 pasin nogut o trabel nabaut tu I no wok gutmoa.

Olsem na wantaim ol kainkain hevi na trabel01 pipel I save mekim tude bal mekim isi trulong sIkAIDS bai kanamapim olgeta na baganapim planti tausen manmeni tnu, Dokta Hunter Itok.

Gan pretim fridom bilong mipela

Published Weekly, Wednesday, for WordPublishing Company, Ltd.

P.O. Box 1982, Bonoko, NCDPapua New Guinea

Telephone: 325 2500Fax: 325 2579

Email: wond©global.net.pg

Pe bilong wanpela yia52 niuspepa

PIes:PNGAUSTRALIAASIA PACIFIC na JAPANAMERICA na EUROPE

Air:K140.00US$100.00US$80.00US$150.00

Manmeri laikim eksenlida long 2005

General ManagerJustin Hansu Kill

EditorYakam Kelo

Published by JeremyBurgess and printed byPacific Star-P.O. Box 6817Boroko NCD at allotment13 section 38 Waiganidrive, Port Moresby

Word Publishing Company Limietlis owned ha lb lour major churches 01PapeaHew Guinea* Catholics 50%,Lutheran 25%, 0ngIicn 10%, UnitedChurch 10°. The comuanu reservesthe right to acceOt or reject ant advertisement or other material submittedfor publication which it deems con-frart to the tiublics interest at itsabsolute discretion. The publishersgeneral term acceptance are availahleat Word Publishing Conipan Ltd andare set out lull on the display advertisinp form.

Page 16: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

WOL NIUS WANTOKFes 16 Jenuari 27- Februari 2,2005

WOE NUIS WOE NWS WOE NWS WOE NWS

Page 17: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

WANTOK

_______

WOE NWS WOE NIIJS WOL HillS WOE NWSWOL NIUS Jenuari 27 - Februari 2, 2005 es17

Page 18: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Jenuari27 - Februari2, 2005

wokSalimArthun-Louls Kengoa I naitim

S APOS yu save stap longMosbi siti, ating yu bin golong Tabani pinis. Em hap

pies long Bonoko klostu long bas stopwe 01 manmeni I save salim bilum,banana na spia, basket, ston akistamiok na 01 kain kain samtingbilong yumi ol Papua Niugmni stret.

Ating sapos yu bin i gat taim longsindaun liklik na stoni wantaim sam-pela bilong 01 dispela maket lain, baiyu lainim sampela samting o kisimsampela tingting we i gutpela longlaip bilong yu.

Long namba 11 mun bilong yla i gopinis 2004, wanpela man Hailans Ibin kam long Mosbi. Tasol em I no bingo naun nating nating long olgeta hapbilong siti. Em bin sindaun olgeta debilong mun Novemba na Disembalong 2004 long Tabani tasol.

Man ya bilong pies Nondugl, emlong boda bilong Westen Hailans naSimbu Provins. Taim Sylvester Teinebin flai long Air Niugmni balus I kamlong Mosbi, em bin putim insait longbek bilong em 01 sampela kain ston.

01 dispela ston i no 01 ston nating.Nogat tru! 01 I gat bikpela wok longlamp bilong Sylvester na famili bilongem, olsem em yet i autim stoni bilongem long Wantok Niuspepa.

"Mi save salim 01 dispela ston nalukautim famili bilong ml na baimsukul p1 skul fi bilong ol pikininibilong ml. Wanpela pikinini bilong mlem I wok moni pinis na nau emhelpim ol likIlk bilong em. Tasol minoken wetim em, ml mas go het yetlong mekim dispela wok.

LAIPSTAIL

stonbilong

"Mi statim dispela wok long yla1980 long pies bilong ml yet, emNondugl. Mi save salim long GonokaSo na Hagen So naLae So. Na tu mlsave salim long Nesenel -MusiemNational Museum," Sylvester i tok.

01 ston bilong Sylvester i nanakainolgeta. 01 Igat pes bilong ol man longen. Sampela ston I gat pes bilongwanpela man tasol.

01 narapela ston I gat pes bilongman na men. Na 01 narapela ston Igat pes bilong man, men na pikininiolsem wanpela famili.

Sylvester i tok olsem em bin statimdispela wok bilong salim 01 ston taimem lukim olsem ôI I no wankainolsem of narapela ston - "01 I gat pesbilong man. Em bikpela samting tru."Na taim em statim dispela wok, emkisim 01 ston long tupela bikpela hulbilong ston.

Wanpela em long Maunten Polamblong Nondugi yet na nanapela emhapsait tasol long Jimi. Em tok dispela hul bilong ston long Jirni em AipeKu. Sylvester tok olsem long kisim 01dispela ston, em bin stretim longpasin bilong pies olsem bai wanbel Iken stap olgeta taim.

Olsern na 01 lain I laik bairn ston, olI no save balm tasol bikos I gat gutpela kala o stail. 01 i save askim pastairn.

"01 kainkain lain i save bairn. 01Papua Niugini, o waitrnan na 01Siapan Japanese tu.

"Planti man laik balm ol save askirnpastairn - ol kain askim olsern: Yukisim long we? Em ol wanem kainston? Bilong wanem yu mekimolsern? 01 I no save balm nating.

emWANTOK

hapTeine

* 01 kain ston we i gat pes bilong man, men na pikinini emSylvesten i save painim long bus bilong em long Jimi, WestenHailans provins. Cl Poto: ARTHUR-LOUIS KENGOA

Nogat tru.""01 ston Igat pes bilong man na ml

no save senisirn. Nogat, ml savesalim olsem ml kisim long en. 01 manI save laikirn olsern."

Tasol pasin bilong ol nanapela manmen I no gutpela tumas. I gat oI lainhusat I save lap long Sylvester o tokbaksait long em.

Tasol ol dispela kain pasmn em Iikliksamting tumas long Sylvester. Em ino save wan o tingting planti long dispela.

Em I tok dispela em ‘likilk toktok’ na‘likIlk tingjing’ tasol bilong 01 man.Kaikai bilong dispela wok i bikpelaturnas.

"Long dispela wok tasol na longmoni bilong dispela wok na ml bairnskul fi bilong ol manki.

"Wanpela nau wok long ElkornPNG Pawa, narapela em bodi bildapilai sports bilong karnapim bodi omasol long bodi em Johnny GlenTeine, nanapela pmnisim gret 10 narnanit na narapela I mekim gret 11.Las pikinini I stap yet long skul longpIes."

"Planti lain i save lap long ml tasolml amarnas tairn ml lukirn 01 turis na olSiapan na waitman I balm na givirn mlmani.

01 dispela lain I no map givirn mlmani o helpirn ml. Mi mas helpim mlyet na famili bilong ml."

Moa yet Sylvester i tok olsem sin-

daun bilong 01 man long pies na longsiti 0 01 taun I wankain tasol

Em olsem I gat baganap na hevilong olgeta hap, long pIes na longtaun. CI kain hevi bilong divelopmen,rot bilong mekim o karnapim mani, nalong sindaun bilong 01 famili.

Olsem na Sylvester i tok wanwanman na men imas trairn long halivimem yet na famili bilong em.

"Nau em I no gutpela taim. I gathevi long pIes na tu I gat hevi long siti.Yumi yet mas painim wei long lukautim yumi yet."

"Mi save salirn 01 ston long K500tasol taim 01 givirn K150 o K200 mlwanbel na kisim tasol. Nau I no gut-pela taim na ml no map long kisim oldispela ston I go bek long pIes."

PIes Nondugi I longwe long Mosbisiti, tasol long wanem likIlk save natingting em i gat, Sylvester i soimolsem long dispela taim bilong plantihevi, yurni olgeta i ken stap gut nakantni bai I ken go het yet.

Em sapos yurni yusim tingting nasave yumi gat pinis long en, maskisapos yurni no bin go long skul.

Olsem tasol na sapos yu save staplong Mosbi siti, onait sapos yu go longTabani wanpela taim long dispela yia,traim sindaun na tok pisin wantairnsampela ol wantok bilong yumi.

Tnu turnas, bai yu kisim sampelagutpeia tingting na sampela gutpelasave, olsem ml bin kisim longSylvester.

pesl8

Stori bilong wan-pela man husat Isave salim 01 stonbilong bus bilongem we sampelabilong ol I gat pesbitong 01 man, sam-pela I gat bilongman na men nasampela moa I gatpiksa bilong man,men na pikininiwantaim.

* Salim ston I helpim gut tru Sylvester long stap bilong em nafamili bilong em.

Page 19: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Pes20 jenuari27 - Februari 2, 2005

01 MW!LONG MOSS!ATS TIETA:

Sapos yu staplong Mosbi Siti nayu laik lukim muvipiksa long bikpetavidlo skrin, raun Igo long Mosbi AtsTieta long Waiganina lukim ol dispelapiksa long Sarere,Jenuari 29:

12 kilokapinun

FUNGUS THEBOGEYMANGutpela muvi

bilong ol pikinini.Fungus em nembilong wanpelakain tewel man Isave pretim olpikinini. Em I laikporetim ol man-men na em I pulimI go daun long piesbilong em.

2 kilok apinun

ALIENVSPREDATOR

Tupela bikpelasamting nogut yaem tupela alien. 01bal bung na pait.Insait long dispelamuvi, ol saintis Ipainim wanpelabikpela pyramidlong Antarctica nadispela tupela lainI wok long pait Istap.

Oshen

buiongDidi Men i raitim

L ONG 01 naispela grin maunten wara bilongFinsafen i go daun long waitpela wesannambis bilong Hawaii, Jason Hershey i stap

long lewa bilong olgeta manmeri.‘Planti i save long arapéla nem bilong em,‘Oshen’ na em yet em i wanpela Ailan Warriorhusat I wok long pait long makim 01 bilip bilong eminsait long musik.

Nau yet manki Finsch ya i stap raun insait longkantri long promotim namba 5 albam bilong em,‘Rising Son’.

Em I skin kirap long kam bek long pies na i woklong amamas long san na liklik ren tu. Narapelabikpela samting em i amamasim stap em Ol kaikaibilong PNG yet we em i no save lus ting long en.

Em taim em i gat fri taim, em i save mekim ol dispela samting.

Tasol pastaim, em i bin go bek long Finsafen nastap long hap map long tripela wik bilong stap wan-taim famili bilong em.

Em i no guria long go bek long Hawaii na em baistap bek long hia map long mun Epril.

Olsem na noken wan, bai yu gat sans long lukimem yet.

Toksave i kam long 01 lain bilong em i tok olsemChin H Meen bai kamapim wanpela musik konsetwantaim Oshen yet. Olsem na sapos yu save indaikirap long dispela stall manki, putim iau na lukluktasol long niuspepa long taim 01 I makim bilong dispela musik konset.

Dispela nupela albam bilong em i gat 01 singsingolsem "Dynamite" wanpela singsing bilong wan-pela rap musik grup bilong Hawaii yet ol I kolim 01‘Sudden Rush’ na Laka Carpenter bilongSharpnote Records long Honolulu. Em i gat wan-pela nupela kain pairap na I Oshen yet i putim likIikstail bilong em bihain long em i bin stap longJamaica.

Wanpela hap singsing long dispela nupela albamtu we bai I ken tanim tang bilong yu, em "SaltwaterAnthem" o singsing bilong soiwara.

Dispela singsing em iwanpela singsing tumbunabilong Hawaii, tasol Oshen na Laka Carpenter Itanim na tromoi 7-pela tokples I go insait. 01 tokpies em Hawaii, Tahiti, Tonga, Samoa, Fiji, PNG natok Inglis yet.

Tasol em i kisim nem ‘Rising Son’ bilong dispelanupela albam I kam long wanem hap?

Oshen yet I tok olsem dispela nem I soim olsemem yet I wok long groa olsem wanpela musik atisna em i pikinini tru bilong Pasifik.

Em i tru, musik na nem bilong Oshen I bikpela

MU S1K/MU VI

‘Rusung

Papua

Son’WANTOK

Nuugunu

S Manki nogut bilong Finshafen, Jason Hershey husat 01 man I save kolim Oshen, baikamapim nupela albam.insait long Pasifik pinis, na hap bilong singsingbilong em ‘Throw Away The Gun’ i bin stap insaitlong wanpela bikpela muvi long Amerika ‘50 FirstDates’ we tupela biknem ekta bilong US, AdamSandier na Drew Barrymore i bin mekim long.Hawaii.

Planti moa singsing bilong em Iwok long kamapinsait long ol TV so long Hawaii.

Oshen I salim wanpela tok I go long olgeta man-

men i laikim musik bilong em olsem em I mekimmusik bilong yupela tasol.

Em I wok long mekim dispela na makim PapuaNiugini olsem wanpela gutpela embeseda longmusik bilong em tasol.

Oshen i tok, "Sanap strong long pasin tumbunabilong yu na kalsa bilong ol. Bel isi, laikim arapelana onaim 01 arapela em i stretpela pasin. Mi baimekim ol dispela samting I go long taim yet.

[I I I I II I I I I I:

, **I

:l

E5

830PM - FRAIDE NAIT MUVI 8.3OPM - TRINDE NAIT - QUARANTINE- THE QUEST

01 teroris man nogut i traim wanpelaF 1JãJean Claude Van Damme i kain sik bilong kilim man long wanpelastap insait long dispela muvi. ‘ ikIk pies na ol i kilim olgeta manmeri.Taim em I yangpela manki Presiden bilong Amerika I go pas longyet, em i save stil nabaut long 01 saintis long painim wanpela marasinstrit. Bihain long em i kalap , bilong dispela 51k. 01 i mas painimhait long wanpela sip kepten i kwiktaim nogut dispela sik I kilim dalpainim em na em i wok long . ‘ olgeta manmeri long wol.sip. Tasol I no long taim na 01 "

arapela lain i kisim em I go .

long wanpela ailan na salim . .

em olsem wanpela pait man.55 $/ SS

.... "S S

I III IZII III I

Page 20: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Benbulong

WANTOK

D ISPELA grup i binkamap insait longmusik indastri wan-

taim wanpela bikpela as tlngting na em bilong strongimkempen egensim pasin bilongmaritime 01 yangpela. Dispelatoktok em ol I tromoi insait -

long musik ol ben membayet i raitim.

01 yangpela membabilong dispela ben I bilipolsem olgeta marit bilong olyangpela we papamama isave makim long pIes isave kamapim kainkainhevi long bihain taim na 01 -

pikinini bilong ol I kamapbihain i save karim bikpela pennating.

"Planti long ol yangpelamanmeri nau husat i savemarit taim 01 I yangpela tumasyet i nogat plen na I nogatekspiriens long 01 salens isave stap insait long famili namarit laip," Chique M. Kuks, lidsinga bilong Pikinini BlackBokiss, wanpela nupela musikben i kam long Raikos longMadang provins.

Chique i bin i kam sindaunlong opis bilong las wik, na emI stori, "01 dispela yangpelamarit aninit long 20 krismas Isave kamapim kainkain hevina ol liklik pikinini i savekamap na i save painimbikpela hevi tru. 01 I nogat gutpela kaikai, nogat skul na 01pikinini i save stap natingbilong wanem ol yangpelapapamama I no map painimmap mani long iukautim 01gut."

Chique Imen husatsave karim

tok 01. yangpelaI nogat strong ihevi olgeta taim

prornotimol

bilong wanem 01 marit bihainim pasin tumbuna i wok longmakim 01 nating, na ben bilongem i no laikim stret dispelakain pasmn bilong wanem isave bagarapim ol rait bilongol men long tok nogat.

CLASIM MUSIKwantaim

"KPikinini Black Bokiss 15

kamaut wantaim namba wanalbam bilong 01, ‘Lusim Pies’,wanpela projek we ol i stretiminsait long 6-pela yia olgeta. 01dispela manki Raikos i binmakim rot bilong musik bilong01 stat long 1998 yet longpainim rot bilong mekim samting long laip bilong ol.

Nem bilong albam yet imakim laip bilong ol mankitaim 01 I yangpela yet. Taim ol Ilusim pies na ol papamama naI go raun nating.

Bihain long 01 skul longRaikos Hal Skul, 01 I bungimwanpela bikpela askim tru. Bai01 I go we nau?

Chique M. Kuk, brata bilongem Rusty, Kamilus ‘Kokoros’Iven na brata bilong em KeiyuI tingting planti long skul bilong01 na pasim tingting longpainim wok na traim strongbilong 01 long pilal musik.

Laip biiong mekim nem longmusik tu I pulim ai bilong 01, na01 I bihainim tasol.

Long 1999, 01 manki I pekimolgeta samting bilong 01 nalusim pies bilong 01. 01 I wok-abaut 3-pela nait na 3-pela dei go long Wasu long Morobelong painim nupela laip.

Taim 01 I stap long Wasu, 01bikpela lait na arapela samtingbilong siti laip we ol I saveharim planti stoni long en ipulim ol na 01 I go het long Laesiti.

Chique, Rusty, Kamilus naKeiyu i bin lusim Lae long golong Pot Mosbi we 01 I painimsapot na stap long haus bilong01 wanfamili na poroman.

01 i katim wanpela demokaset na givim long PacificGold studios long traim.

5.5,01 I kisim tingting bilongPGS, tasol I bin i gat planti arapela musik atis husat I bin gokamap pastaim long 01.

01 I no bin save olsem bihainlong en, PGS i bin pasim duabilong em na salim olgetasamting i go long CHMSupersounds.

Sampela mun I lus insaitlong siti na ol dispela mankiAmele Pies long pIes busbilong Raikos I stat long pilimlaip em i hat tru. 01 I nogatmini bilong bim kaikai, ol Itraim long kisim helpim long olwantok long haianim ol instramen bilong ol poroman bilongwanem 01 i iaik pilai musik namekirn mani.

01 I painim hat tumas na ol Itanim I go long oi poroman na

laini Itistapipies long Sentral provins.

Taim 01 I stap long Gabadi, 01i kisim 01 arapela musik atisbilong Sentral na GaIp provins.Gita man Sonny Param, BenMikes na Sam Aikati I bin bungwantaim 01 long ben.

Em nau Pikinini BlackBokiss i bungim oigeta kainkain kalsa na 01 manki I raitimol singsing na lainim gut longredi long namba wan aibambilong 01.

Taim 01 I kam bek long siti, 01i painimaut olsem 01 bai wetwanpela yia moa, oisem na oli traim long resim mani bilongol yet.

Alphonse Diru we plantimanmeni I save kolim emKanage em I namba wan manI halanim Pikinini Black Bokisslong pilaim musik bilong emtaim em irekodim namba wanmusik albam bilong em wan-taim CHM Supersounds.Chique na Camilus I piiai guttru na Kanage I singautim oi Ikam bek long rekodim nambatu albam bilong em.

"Em I hat tru long painimmani oisem na mipela I stretimmipela yet na yusim wanemhap liklik mani mipela I mekimlong pilal musik nabaut longsiti," Chique I tok. "Long dispeia taim nau mipela I gat pienpinis long bairn ol rnusik instramen bilong mipela yet narnipeia I lukautirn gut tru manimipela i wok long mekirn."

Long stat bilong 2004, toksave i kam oisem CHMSupersounds i redi longrekodirn ol namba wan singsing long albam bilong 01.

01 manki I go bek gen longstudio aninit long saun enjinia,Dika Dal, nä Pikinini Black

ra it

"Ben I nogat wanpeia fevretsingsing bilong wanern rnipelai bilip olsem olgeta samtingmipela Igivim long 01 rnanmerilong musik bilong mipela," LidSinga na Asisten Menesabilong ben, Chique I tok. "Naem I gutpela tu bilong wanemKamilus, Keiyu na ml yetmipela I laikim 01 singsingbiiong mipeia long sutim trubel bilong ol manmeni I harim."

Wanpela long 01 singsing weChique I raitirn em i kolimLukluk Gut i stoni long hevi Istap tairn ol rnanmeni I rnanityangpela long han bilong 01famili bilong ol.

"01 ben rnernba bilongPikinini Black Bokiss Iegensirntru dispela pasin na mipela Isingaut strong long ol sief, oilida bilong pies na oi papamama long lukluk long dispelahevi na senisim dispela kainpasin tumbuna bilong wanem Ino save heipirn wanpela manmen," Chique i tok.

*Yu ken ritim storiblong ol musik

man/meri long What’sOn With Raitmaninsait long POSTCOURIER tasol,Trinde, olgeta wik.

Pes21

EMTV GAID

5.30 JOYCE MEYERMINISTRY6.00 TODAY SHOW9.00 MALOLO CLUB11 .00 CREFFLO DOLLAR11.30 DR PHIL12.30 EM1V PRIME TIME LINE UP4.57 EMTVTOKSAVE5.00 THE PRICE IS RIGHT

$100,000 SUPER SHOWCASE6.00 NATIONAL EM1V NEWS6.30 A CURRENT AFFAIR6.59 LOTTO DRAW7.00 CHM SUPER SOUND7,57 EM1VTOKSAVE8.00 FEAR FACTOR9.00 WITHOUT TRACE10.00 RUBY WAX with LIZA

MINELLI10.30 EMTV NEWS REPLAY11 .00 WALKER TEXAS12.00 NIGHTLINE0.30 STATION CLOSE

4.59 STATION OPEN5.00 CREFFLO DOLLAR5.30 JOYCE MEYER MINISTRY6.00 TODAY SHOW9.00 ONE DAY SERIES

.AUSTVPAK1Z30 SOME CALL IT SPORT1 OO CRICKET CONTINUES4.57 EM1V TOKSAVE5.00 THE PRICE IS RIGHT

$100,000 SUPER SHOWCASE5:30 CRIKET CONTINUES6.00 NATIONAL EMTV NEWS6.30 ACURRENT AFFAIR6.58 NEWS UPDATE TOK PISIN6.59 LOTTO DRAW7.00 FRIDAY FIGHT NIGHT FINAL8.30 FRIDAY NIGHT MOVIE:

THE QUEST10.30 EMTV NEWS REPLAY11.00 NIGHTLINEOO.3OAM STATION CLOSE

S S S Sarëre: 29101105 .

7.00 BARNEY7:30 JAYJAY THE JET PLANE8.00 PLANET FANTA9.30 DOWNLOAD10.00 SO FRESH11.30 XTEAM12.00 SURFSPORT1 .00 THEY MUST BE MADI.30 THE WONDERS

OF AUSTRALIA2.30 SATURDAY AFTERNOON

MOVIE: MY FAVORITE YEAR4.30 THE CAR SHOW5.00 ESCAPE WITH ET5. 30 FISHING AUSTRALIA6.00 NATIONAL EMTV NEWS6.30 SPECIAL PRESENTATION

CIRQUE DU SOLEIL‘NOUVELLE EXPERIENCE"

8.00 SOUTH PACIFIC MUSIC8.57 EMTV TOKSAVE9.00 XENA WARRIOR PRINCES10.00 HECULES11 .00 EMTV NEWS REPLAY11 .30 THE LEGENDARY HIDDEN

CITY0.10 KING OF QUEENS00.40 CLOSE

6:59 STATION OPEN7.00 WORLD OF WILDLIFE7.30 BUSINESS SUCCESS8.00 SUMMER SUNDAY9.00 STAP WANTAIM

MAUNTEN PAIA9.30 SAMOA TARO INDUSTRY10.00 PACIFIC DIARY FARMING10.30 PACIFIC SMALL BUSINESS11.00 THE PACIFIC WAY12.00 SUNDAY AFTERNOON

MOVIE: DENNIS ThE MENACE2:00 THE MAKING OF SINBAD2.30 JAPAN TOPIC VIDEO2.45 SURFSPORT3.15 CRICKET . AUST V PAK6.00 NATIONAL EM1V NEWS6:30 CRICKET CONTINUES11.15 EMTVNEWSREPLAY11.45 PRAISE00.45 STATION CLOSE

-77S

5.00 JOYCE MEYER MINISTRY6.00 TODAY SHOW9.00 CREFFLO DOLLAR10.00 DR PHIL11 .00 EMTV PRIME LINE UP2.30 KIDS KONA4.57 EMTV TOKSAVE5.00 THE PRICE IS RIGHT6.00 NATIONAL EMTV NEWS6.30 A CURRENT AFFAIR6.58 TOK PISIN NEWS UPDATE7.00 LOITO DRAW7.01 PRAISE8.00 THE APPRENTICE8.30 THE ALAN BORDER MEDAL10.30 EMTV NEWS REPLAY11.00 CHM SUPERSOUND12.00 NIGHTLINE12.30 CLOSE

5.29 STATION OPEN5.30 JOYCE MEYER MINISTRY6.00 TODAY SHOW9.00 CREFFLO DOLLAR9.30 DR PHIL10.30 EMTV PRIME LINEUP12.15 CRICKET: PAK V WINDIES6.00 NATIONAL EMTV NEWS6.30 A CURRENTAFFAIR6.58 TOK PISIN NEWS UPDATE6.59 LOTTO DRAW7.00 CRICKET CONTINUES8.30 HOLIDAY SHOWDOWN9.27 EMTV TOKSAVE9.30 THIRD WATCH10.30 EMTV NEWS REPLAY11.00 ER00.00 NIGHTLINE0030 STATION CLOSE

: ‘ Trinde ..: :5Q2lfp5

6 2S STATION OPEN5 30 JOYCE MEYER MINISTRY6.00 TODAY SHOW9.00 CREFFLO DOLLAR9.30 DR PHIL10.30 EMTVPRIME LINE UP2.30 KIDS KONA4.57 EMTVTOKSAVE5.00 THE PRICE IS RIGHT6.00 NATIONAL EMTV NEWS6.30 A CURRENTAFFAIR6.57 TOK PISIN NEWS UPDATE6,59 LOIFO DRAW7.00 PNG EDUCATION AWARENESS730 WIFE SWAP. NEW SERIES8.57 EMTVTOKSAVE9.00 WEDNESDAY NIGHT MOVIE:

QUARANTINE11.00 SOUTH PACIFIC MUSIC11.30 EMTV NEWS REPLAY12.00 NIGHTLINE12.30 STATION CLOSE

MUSIK/TV GAID JenuariZ7 - Februari2, 2005

pukinini

NATIONAL WEEKLYHIT PARADE

singsing long albam bilong olLusirn PIes.

Pianti long ol singaing em olrnanki yet i raitirn na ol arapeiaem oi poroman bilong 01 Iraitim. 01 I singsing long tokpisin, tok pies Simbu, Koiani,Baniara, Gabadi, Motu naInglis.

01 I tok dispela musik aibamem biiong olgeta pies insaitlong kantni.

YUMIFM NATIONAl. WEEKLY

HEIPARADESarere Janua 29, 2005 Twlsties I sponsa

Singsing MusikAtis DispelaYk

Liii itambu IMi no biksot yet Dadii Gil 2Kande Dadii Gli 3Towescop Itambu 4Iti Bayama Armstrong 5Dimigura Bits & Pieces 6Kudougu VanessaQ 7Sigi Mangi Grumo Masaiai 8Sweet Karanas Oshen 9Lewa Hausboi 10NaWonde TomLa IIKina.com.pg Simbary 12Sharon Uralom Kania 13Jombie Kunex New Painim Wok 14Manipure Pongoros 15Lareva Ex Hollie M 16Veuaka PuneKapa 17Parasfte Monica Maibak 18Hard Life X.Anats 19Naike Hausboi 20

Fear FactorFraide, 8.00

CSIMande 9.3Opm

Page 21: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

ed9dsrnNOJLIL’M 6uoIq 6u!6u!

t4a5lO W!jeW OU ! sadeIBSIP 6UOl opjo 10

e!P3 6uoiqASIO1uosdeio Suol sad ou!

we !eq W9SIO !Ae 10 U!eJ W!e-ueM n6 we sew ! UBWAB9

1oIeJ JOM eledn6 je6! !JOW 0 uew 10 W!S!N sew ! 10s!do eladJq ule W1l014 6uoI 10WDBW ! 10 6uol odiq !JewuBw10 in6 W!IejS sew ! !i!J0e 106u!46u!1 Rueld 3e6ou w!eiueM

6uolq fOM wpew ! 01 jnew*1.I 6uoIq sido io 0 S!lOd !eqS!dO wisnl ! !Jewuew 10 U!8lBIOdSIP eeqaow I inewuedOM wpew 6uol S!lod 10 6uoIq101 w!sed ! 10 n6ou weue6uol S!dO 6uoi des ! 10 6uoleledfl6 ou I °I W!BlueM !A8L1ie6 ! 10 W!ej 6UOI sido WI0q 0des ua ou !ew 0 uew ueW8SIO 6u14 M su!AoJd dIBO‘eweJe> 6uoIlq ! !IN !lV

WeSlO uew u!e W!Spuejou 6uol S!dO eledfq 10 6uoluew 10 WDfBW flBI ! 10 W!e4 n6tItfll S8W ! uewAe6 tuei was6uoI su sgdo lqed 10 wloquaou sew ! neu eu odq Suol01 W!1uBM Aeq 10 e6 uew 10U!Bf llI !V9 n 10 6uoI $A55fl! eq 01 ØM 101 6uolq !B 6uoldeues sew !a w!eueM uaw10 U!B eu wasio6uo neqeu eAOl do ue 10je6 10 8M 01 6uol sniqe anes!10 WB eladwes uew$!q 10 6uoIlose! 1!eu eu ap 819610 des01 w!elueM we W!5D 9A85 ! 10OM ue jnjsei6 o ijawuew HI-N!I 10 6uotq !e 6uol jn6 f OU!eleds!G sdo tIqed 6uol 1!5u!

deis 0 Wf0 ! 01 6uoI inaqw!eueM uew 10 ôuol eledn6ou! wasiol iw 6uoliq 6ui6utj.

lowoju! eladueM!w eu ewaa 6uopq !V’J

!IAl XBlJ

ua 6uollq 0M wpewI 0 wpe eu sido wsn sew! 10 u!sed was w!snei 0 wauw!Aas 6uol n6 6uq6u! sew! 10 uew 10 u!e 6uol eu WO5li!uRuB 0 deiue des ! elad-ueM e6ou ! 9M !J1ue 6uoIq!iawuew ela6lo 6uoI u!eueM! wa o ni 6uoq ense elad-5!P 6uol new!u!ed IÔM wpaw! 01 WiJel eu w!Ioq nA s!do euues!sod elads!p W!Sfll sew nA6uol eiadin6 I 01 wie4ueM aqje6 s eu S!dO !lqed 10 woqI eu uewq BladueM nA sodei.uaso !w 6uolq 6u!6u!j.

!ifleN uei

ela6lo6uolq I O ewe we 6uolqjOM sido was eleds!p 6uoI leqwe ! 10 WDfBW eu 10 w!leISue I !4!Jole 10 1!eJO 6uoi je6 ou! 10 sodeS snqele ôuol o6i 10w!es eu 10 W!0 neu wa 6uoiW!u!ed I 01 eu ense ! ueW!q10 sodas e W!5!f ees! !Jawuew llPI!l 10 n6ue Iose10 6uoI ses je6ou ! eM 01 W!el-ueM sniqe aes I uew!q 10!lueld s!d0 6uoi deis I 10 WUl6uoi eladln6 ou I f0 6uol!q!AO11 10 u!ej waue 6uol mew-!u!ed 0M wpaw o w!Jel eujaA 10 6uollq weu W1A85 6uo5!dO W!sfll sew i 10 m!eio sido6UOI ilesu! dejs ! 10 sodes ej

wiem 6uol 10 W!U!eq!q

! 01 sodes jeA 10 6UOliq enseI eq we me6ou sodeS eIed-sIP Suoi mneom sew I 10 W!elflMl 10 W!eW I uewAe6 sodeseu je6 ! 10 A9 ufe waueanes I ieA 10 uew 10 !WflA5!d0 JIqed 10 WilOLJ ueou

I 01 6uoI ,Aeq wie4ueM uewu!e elads!p wasp I !w 6uolq6u!16u!i ]am6ued w!emueMOM !W eu !eiewes 6uolq M

snqe-le 6uol 06 I 10 WIles ense I 10sodeS 10 6uol lflew!u!ed $OMwnaw sew ! 01 eu s!do lqed10 6U0l W!B I!MI 10 W!SflJsew ! uewAe6 o wisn sew I 01wie4ueM !AOq me6 I uew 10 !N6u!m M °I 6uolq ueq 6uol W!Bw!sn aes ! 10 jnjsei6 10 6uoIn6ueinj IOSBI jneqeu 6uol10 W!8I 6uol eAoI eledflq10 weq aes ! 10 OM !uew!mueld e6 I 10 waue 6uoi

01 6uoqueq 6uol w!ei W!5! aesou ! 10 osem IimueI w!deje6eqeu u!sed Ined 10 Wbf9W ees! uewq 10 iad!d mnjsei6 I!Pl!l10 6U0l m!esueM u!sed wpawI eq elads!a sido jejs euilqed 10 6uol meI 0M eu deis! 01 wlemueM !Aa14 ufe eled-wes e6 ! uew 10 6U0I uisedeladmn6 ou ! nm 6u!4 !Vi qepweflaJ 6uoI saia wesio0M !W eu eweia 6uoq !I’J

neew uesns

nm paw o uew i!eJ 10Wb$W sew ! ni uew 10 wpjew!eI !w !el uewAe6 nm u!eueM6uol N stdo IIqed 10 6uoIdes eu fOM 6uoI moei s!lodw!emueM uew 10 w!Jeluaou sew ! !lUOTe 10 eoms6uol s!du!1 0 uos 10 w!l!4s 6uol01 w!emueM n6ou w!em wspjaes ! jesnq lad!d mnjsei6 106UOl 4lesueM ! we weue 6uoIs!dO mams 0 fllqed 10 6uol ieAJOM eu deis I 01 w!ejueM !e10 w!emueM uew 10 wn!eIou !V1 !Jawuew 10 wilned 6uolu!sed u!ejueM wjew ieq nms!dO fIqed 10 6uol des IW85l0uew u!e me6 I sodaS ep!l eled-SIP 6uoIIq u!sed Ined uieueMw!ufeq!q ieq nm led!d 109M !ueJ I !eq we 6uolfq neqe-NOM eu ledld 10 w!lned I !eqep!l dewe I 10 eu u!sed Ined0 ie6 Iuew weue sodeswasp oj je6 I aqfe nqweso I fW 6uoliq 6u146u!1 6uoiuaq wlemueM fOM eu su!AoJdeiiuas 6uol 06! §uoliq !VJ

oqo uosp

s!do lqed eled5!P W!I014 6uol uew eladln6

wiuied 6uo ueselIlde 10 mn6w!Ies eu wpes sew I uewne6eu !!.oe 10 5!dO !lqed 10 6uoluew NOM 10 wpjew 6UOl thIelweso nm 6u!4 !VJ 0l weueeniq 10 !B e6ou 10 W!4led!d 10 6uolq IedS!J w!u!MI eq used uIe l0 6uol enes-wDfew ue I 01 neu we jeôousodes eu s!dO eleds!p 6uoldéms eu eq 06 uej I 10 4!eJO10 6uoiq Buoi e6ou wiued ! 01sodeS nm 10 6uolq WOU wJepue w wie was 6uol eu10 6uoq !Aeq u!e weue 6uoIw!ejsed 4new!u!ed fOM wpewI 01 w!Jel eu SIdo eieds!p w!snlsew I 10 sodes eledmn6 ! !e nj01 ewew eu s!nes lqed 6uolq01 !N 10 wpn.iq ! elads!O s!dO!lqed 10 6U0l IOM 0 !lO ! 01w!e4ueM !naq meB ! esnq uenesfllqed 10 6uol eiedmn6 ou ! 0fW OM eledeje 10 W9SIO I n w6uoliq 6um6ua oqsneqdeis !w eu lneqej 6uolfq !Vl

epuoj Je;e

2=

eled4n6 ou!u!sed u!e 5!dO !lqed 10 WIlOjOM 6uoi 10 6uoIIq uewoiod 10wew enes I 10 BM eqwew 10eu es!u!w 0 !1!J01 10 6uol dejs! !neq eledj!q 6u!m !W losel deiS! uasdeio eu sni I luew ‘u!sedIned IWeld wINnI IwnA ieA neS!do Iqed 10 eladsip 6uoluew $OM 10 wiNew enes I meic10 weue 6uoi 6uoIIq ense! we iosem dejs ! we W!5!j

6uol 0M I neu uewne6 aMsido mems eu flqed 10 6uoI s!u!ddewe I utsed Ined Ilueld sIdo!lqed 10 sew ! u!sedeledmn6 eu dfIq je6 ! 0 seiwiemueM losel uew 10 neqeuuesisod doj 0 sido !lqed 10w!loq ueou sew I 01 w!emueM!e e6 ! uew eladslpweso Su!1 !lt’J 6uol IOMeu ieimues eu dleO 6uoIq !VJ

. dems! wnA 6uoIq !Jmue wlunep6uOI I0M ! sido !lqed 10 6uoijn6ou u!sed u!e$ losel 4M0 o6! nnw 6uol IwnA 6uoq w!e IW3 meA des ! n6ou uised u!e10 wpaw 6uol OM ! !wnA loselR!A 0 nsop s!u!d suepued!pulWSp !wnA ne 1fJ 6uolq 01wpnjq ! we soq sdo lqedW!lOLJ 6uoi u!sed ue w!em-ueM weso uew 10 U!uejou I 10 !el !Vi S!dO 6uoIuesdwo weso u!sed u!ejueMI W eledsla 5!dO fIqedwoq 0 OM eu des 6uoi 01w!eueM !Aeq je6 I uew 10 6uoiu!sed eieiimn6 ou I wesio 6uM 1u!6n!N JIV weueM 0Meu su!noJd ieimues 6uoliq M

uewuew /0 5uoj.iq 6u.ii5un wispj eu unei ! eueqe, ao wejue !neq w5unq ! jo wie e5ou o sido .ijqed joejedsip 5uoj jOM eu dejs 6uoj deui es.idoo WeUeM 6uoj neyo ! jo ØM pewuew jo 5uopq 5uqôuq we ei s.ijod euOj wjejue lAst! je5 ! JO PISW s.ido jo ejeds.ip 6uoj jeA dejs eu fOM ! 10 5uoj.iq ejedweS dejs ! 0, 0 s.ijod W.I&JU&M !Aeq

W!SIf uiq ! es!doeiuis /0 Ijueld 9M Jes 0 uewne5 6uoq s.ido j.ijqed jo 5uoj iesui dewe.y 6uoj IjOM aised jned llUId

ae6oLi 0 eA sido qed woqense WPlaW 1 UEW I5uo Eiadn9

wvv9od nxoeairr m

3tllTd HuMSOYIM1flOBY13ISIQL

wYoovdHuna W3thSMW3

SM3N ffOJOMt1YXJYAf9434idOSlQL3OO

YSOA1OHP1d3dS.N3AV ‘VWILYd

PMlOOidHSON3 Pf3thSM3NTY3O1 OWtK

smasH!svum avmos

3dSOOdOiS4OHXO934fT 3flOHLVO

35Ml3d500dOisHOHA3i3 OIlING dOJ31dH33emdsoeNooHvaidY

iMMVHiOHSo ao saiooi

wnec&isnstavSM ffWH!I

smasH!dOiSsH

xosawrmeo

*sHdHsnew

aMMft141sH3s*1sanu ilUadsm

*0sHd wsnaw

dSOOdOON3WN8OsHd

HSnON3XO93fl’flsHiV3

4Gn9Naafrd}uwSO1flOffYi31S}l0L

WV9sHd Hufl$PBNY3isMal1Y301 3dYJN

OMaN ONY3l1YAsJJ,Ys3dnsSsHA1OH

viaviaaaa oicsH!OOd usnsua wci

sH 1 3d

sJjosavd }4355j$ Oj3dSOOdOiNOH

xooawTtnoHiY335OOdOiSNON

AsHal awmadO131dWlStdSOOSAMVSdflS

tneodHsnsH3NY5livA

sn

H!OOdHuflflH!SM4OI0?W9LWwas3dIs’isaa

sH1Otftth7t9s

3s dSOOsHH!OHuflSUMOdiM3xoe31ITOnOHN3

oHAen’doisaa

SM3WW3N3SM ffO*ANY

AII5OtIA1OHJw OS3’AsVlW

H!8CsHdHSflSWJwNv

OOdOiSNsH

3soo4oisNsHAsH WINO :IOi3ViO

0iA3il

H!OOdHufl H!sH

smasH!

NIM3xoBawr3noHLYo5NOWON5S

VN0sHd usnsuarwxasMma

... HuflONOH!sM GH!

as

smasH!

- Sal

- 0001

- oo:g- 01:9- 009- 00L

001, 009. 019- 059- 059. 059

. 001’- 050. 050- 051

- 051- 01’ZI

-SZI- 0501-own- 956

- 096

-099

- 011- 091

- 999. 099

-0501

- 0501

- 096- 059- 919

009- 051- 051- 009- ot:g- 999- 009- 099- 004

- 05- 990- 051- 091

-05l

- 0591-0901- 099

-006- 099- 95-1

- 091

- 999. 099

-0900-

-096- 009

909- 001- 051- Do-i-059- 909. 099-09;

. St- Dot- 050- 0101

. 09’00-0091-0090-0091- 05-00-0901- 95-6- 0560106-001. 951- 99:1- 0101

-091.099

01StWBdSO0dQL$øt - 0000QYA3l/0S09O1 JOLM

H!0Od HSflsfeNYOILYA - 991SMD 0HY0 - 001

JIDOISM 310H1Y0Hv9sHA1sH - 061

istvieaAs -

wmetvdsIL31Im9fss

A099B :101311c54301STh00

wnai

A9MASfltLP1

3N1 iStM43fl3 AYOINflSdSNsH

.... H9fl0919 NYSILVA

WNOLLVdSNWIOILVJJa3I

. Inn- 00’9- 050- Dot- 0991-0090-0090-0090- 0910- 0000- 096- 95-9- 059-059

- 999- 009

:: : :

3605aOisH0N

H9flsH3H!31LYA

LMSMAO01*W0OdHuflfl

0109.B000OdO1sHN

3InWDodSOOA3l# 9U1diO

HSflH!3

smasH!

SM H!3

H!WS3HLYflO

M401idSPI!IOliYAJsmasH!

0901OOdWSNONWVd6sHdHufløNY

XOO3NITOflOHLYDscnvMDI SNO1imoi

H!5OddHSfl09H!3U

SSt3IL:3O00401MS

Do00OSdOLS1ON

sffeefq0600OOMSN0N

SOlT0110lILY3SNOWI00

0d09fl0

DoodH09isom13COdQiSNsH

-05-00

-0090-0090-096

. 009

. 051

. 091

.099

- 509009- on- GOP- Ott-0119- 0991

-0091-9090-0091. 0910-0091- 056009. 01-1- 009- 051- WI

- 909- 1909

- on-u. 0005- WOO- 096-059- 91-9-099- 051

- Dcl- 999- 099- 099- 194

. 1900. 099- 051.. 091

-9021-0091-0001-0000. 909. 999- 096-069- 051

-0101

- on-0109

anea01mPaw.lw - ownS09liIS*3L - on

wneoud4ensfa*000 - onrw3o.01*qa - 019019OW3UMl - on

ieiznois - £19ftWD9 - 051

,w,Huol36H&w 99ddl91sY1 - 999

510.w9o1elsU - 069

snw - on- on

01S1Bi5ODdQLsHt*d 51o3t4 Do9990310150 - 51

13d9O6dO1Ot St- 0119

Rl taW1 - on- *90

wwsDe* -

01MH! -

5 - 0090amsoeeon -

9B19 - 9901WsHNO 0001*ef00 - DPI

- 01-601M3lI01 - inn

bUhnr - 001- 990

IV40000SBMYasciwann - 902

LU5I1 - on

t’Vd 9E0LoIavJ 3IIOHIVO

IOiNVM i3dId ONO1HI zzsaJ

ilO OU!IGflb3ef

s00z1z j*Iluqa: LZ p!nuaf

Page 22: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Nem: Yojino KakiyamaKrismas: 62 manAdres: 2-16-5 lchinomiya, SamukamaMachi, Kanàgama - Psen, 253-0111, JapanSave iaikim: Piiai tennis na wokim gaden.

Nem: Elsie AnthonyKrismas: 12 menAdres: KVS, P0 Box 1374, Goroka,Eastern Highlands ProvinceSave iaikim: Raitim pas long penpren, go longiotu,nitim Baibel na serim pnesen wantaimnanapela na tu naun lukim 01 pies.

Nem: Richiove GormanKrismas: 28 menAdres: P0 Box KN35, AG.Kwanyako, Ghana, West AfricaSave laikim: Pilal spot na naun lukim pies.

Nem: AifnectKusi MensahKrismas: 17 manAdres: Church of Christ Secondary School,P0 Box 237, Ejisu-Kumasi Ashanti Region,Ghana, West AfricaSave laikim: Danis, swimming, ritirn stoni buk.

Nem: Lyne GigipaniKrismas: 18. menAdres: P0 Box 1184,Wewak, East Sepik ProvinceSave laikim: Piiai nagbi, harim gospel keset,go long lotu, hanim nius na raitim pas.

Nem: Milley MalseyKrismas: 24 manAdres: P0 Box 400, Kimbe,West New Britain ProvinceSave laikim: Mekim penpren, ritim buk, wokimgaden na go huk.

Nem: Ken PokenuKrismas: 20 manAdres: Anglican Mission,P0 Box 6491, Bonoko, NCDSave iaikim: Painim pren bliong narapelapnovmns, senisim poto na presen.

Nem: Hanema LutonKrismas: 19 manAdres: P0 Box 170, Goroka,Eastern Highlands ProvinceSave laikim: Ritirn ol buk, toknupela wantok, hanim musik,lukim TV, singsing kwaiya, gowantaim ol pren.

Nem: Henry Noel WarupiKrismas: 32 man

piiai, bungimpilal volibol,lotu na naun

Adres: P0 Box 474, Gondons, NCD-135Save laikim: Bungim nupeia pnen, nitimWantok Niuspepa, raun long nanapela kantni,hanim wol nius long Catholic FM nedlo na BBCFM, nitim Baibel na pne long oigeta do.

Nem: Mongz Elal AnjinKrismas: 20 manAdres: Huon GulfP0 Box 144, Lao, Morobe ProvinceSave laikim: Ritim oi buk, nonim wilwii, pilaigita, naitim pas na swim.

Nem: Ands TanusKnismas: 24 manAdres: Cl- Kipusing,P0 Box 2140, Lao, Monobe ProvinceSave laikim: Go iotu, piiai musik, pilal spot nabungim nupela pren.

B tru, I gat wanpela manmen na tupela pikinini bilong ol Istap. Na man ya I save kaikal

kawawar bilong bus tasol. Na men wan-taim tupoia pikinini 01 i save kaikal tanotasol. Men i save haitim ol tano aninit longpaiawut. Taim man I no stap, em I savekukim na kaikai wantairn tupela pikinini.

Long wanpela do men ya I go longgaden wantaim namba wan pikinini men.na man bilong em I was long likilk pikininibilong em na I stap long pies. Klostu longbelo, pikinini I krai long hangne. Na papa ikukim ol wel kawawan na givim pikininitasol, pikinini I no laik. Na em i knai yet. Napapa I ting olsem bilong wanem na migivim em kaikai na em i no kaikal? Na taimpikinini I knal, em Iwok long poinim pingabliong em i go long pies we mama i binhaitim tano long en. Em nau papa i ting,olsem wanem na pikinini I poinim dispelahap yet? Em I no save 01 tano men bliongem 1 haitim hia long aninit long ol palawut.

Olsem na papa i go apim 01 palawut na.em I lukim ol tano I stap. Nau em I kisimtupela tano na em I kukim long paia. Na

Mi gat bikpela hevi longpasin biiong statim boipnen nageipren pasin na I laikim yulong helpim ml na stnetim.

Mi bin tnaim long abnusim 01manki taim ml stap longkomyuniti skul yet na nau mlstap long hal skul. As bilongdispela I bikos ml save lusimsamting 01 lain i givim 0 ml yetI bairn na ml save wan tru nasampeia taim ml save iaikhangarnapim ml yet.

Mi save plum olsem saposmi gat boipnen na bihain lusimem tu, bal lewa bilong ml brukna nogut trutru bai mihangamapim mi yet. Dispela Ias ml save abrusim ol mankibikos nogut dispeia bai kamaptru.

Sapos mi gat boipren, em ino mm olsem bal em I kamapman bliong ml long bihain taimbilong wanem ml save oisemml gno yet na ml save bal mlsenisim tingting bliong ml longbihain taim.

Plen bilong ml em long gatwanpela boipnen tasol husatbal kamap gutpela papa taimmi nedi long kamap mamabliong wanem miles long gatboipnen husat bal lusim ml.

Nau yet ml gat wanpelaboipnen tasol Iowa bilong ml Ibruk bikos ml save olsem mlbal lusim em bilong wanem emI bilong lain famlil bliong ml.

Famlil bliong mitupela I nokiostu tumas tasol ml saveolsem papamama bilong mitupeia bal I no map long lanimmitupela I pren. Mi iaik maritimwanpela man husat I klostulong ml we mitupela I no bilong

Jenuari 27 - Februari 2, 2005

tanimkamap

tano I tan pinis na wanpela em I givim I golong pikinini. Na arapela em i smelim naem Iwok long trautim 01 kawawan Igo aut,na em I kaikal dispela taro.

Na long apinun men bliong em wantaimnamba wan pikinini I kambek. Na men Ihangne nogut, na em I laik kukim tanobilong em. Na em I nausim ol palawut naem i no painim tano. Na meni I no toktok,em I go ausait na I kisim of skin bilongmambu na wokim wanpela pis. Na nau emI traim long swim long wana. Na em I lukimIgutpela tnu, na em I lusim bek na I haitimdispela skin bilong mambu. Na em I kamlong haus na em I askim man bilong em.

Husat tru I kisim taro bilong ml? Na man1 tok, oltaim ml olsem longlong man na yuI save givim ml ol wel samting bilong busna yu yet, wantaim ol pikmnmni I kaikal olgutpela tano, a?

Na men I tok, em i onait. Nau yu kenlukautim tupela pikinini na I stap. Na em Itaitim wana bilong susu bliong em I goinsait long wanpela mambu, na I givimlong bikpeia pikinmni na I tok. Yu putim Istap na bnata bilong yu I knal, onait yu kengivim em. Na taim susu I pinis, orait, yuken bningim brata bilong yu I kam longwana Ungu, na yu singsing olsem: "Avomao na ni pamo". Nau men I kisim skin

wanpela famiii. Wanem kainrot bal ml bihainim long daunim dispela hevi?

Dia Pren,Hevi bilong yu I no narakain

long Laiplain. Wanpela samting mipela Imas save gut pastaim em wanem as bliong"boipren" na "gelpnen"? Wanwan man I lukim as bilong emlong we bilong ol yet. Sampelalain i save tingim olsem saposwanpela men I tok "dispela Iboipren bilong ml" I mm olsemtupela Ipren, na oil nogat anapeia boipnen o gelpnen.

01 anapela I save ting manna men wantaim I ken i gatplanti boipnen na gelpnen longwankain taim. Sampela I saveting pasmn bliong I gat boipnenna gelpnen I bilong ol long slipwantaim tasol ôl arapela I nosave ting olsem.

Bal yu lukim olsem I gatplanti as long dispela tokboipren na gelpnen. Olsem namipela I no kllatumas long asbilong boipnen long pas bilongyu. Dlspela I mekim hat longmipela long bekim gut pasbliong yu.

Taim yu stap long hal skul,

p’sbilong mambu na I tanim olsem pis na emI swim I go long naun wana Ungu.

Namba wan pikinini meni I was longbnata I go map susu I pinis, orait, em ikisim brata bliong em I go long wara Unguna singsing olsem mama I bin tokim empinis na mama bilong ol I save kam givimsusu long pikinini bilong em. Oltaim olsemtasol I go.

Na wanpeia taim papa I go halt arerelong wara Ungu, na em I lukim olsemwanem na men, em I save I kam givimsusu long pikinini. Em I lukim pinis, orait,em Igo bek long pies. Na em I salim tok igo long pies. Na em I salim tok I go longoigeta pies, bal ol man I kam bung nakisim bek men bilong em Igo.

Long wanpela do olgeta man I kambung, na banisim dispela wara Ungu. Nataim em I kam givim susu yet long pikinini,wantu ol man I kam holim pasim men.Tasol wantu men I tanim olsem pis gen nakalap I go pinis long wara. Na em i goolgeta i no kambek moa long dispela hapgen. Olsem tasol long pies bilong ml, menIwan long tano, ol I save lanim bikos men iwan long tano na tanim olsem pis.

BRUNO MALAIJOSEPHSTAAL, MADANG

klla sapos yu save go naunsampela taim wantaim ol meno stap insait long wanpelagnup bilong ol manki na men.Dispela I gutpela not bilong

na men.Mipela I iaikim yu toktok

wantaim papamama bliong yulong pilings bliong yu long dispela boipren bilong yu. Saposol tok nogat long yu manitimem, em I onait bikos yu baltokim ol long wan bilong yu na01 bal givim yu sampela gut-pela tok stia.

Long bihain taim bal tingtingbilong yu I senis long manitimdispela manki o manki ya tubal tingim olsem em I las longnaun wantaim yu na bai yukisim bikpela wan tru. Yu balplum olsem yu iaik hangamapolsem yu bin tok long pasbilong yu tasol yu bai no mapmekim. As mipela I tingimolsem em bikos long pas yu Isoim olsem yu wanpela men Igat gutpeia save na I no mapmekim nating na bningimbikpela wani long famili bilongyu sapos yu kilim yu yet longdispela kain not.

Tasol mipela I wan longpasin yu laik mekim longpainim wanpeia man tasolhusat bal kamap gutpela papabikos mipela I save olsem dispela bal I no map givim yu naitman.

Yu laikim wanpela boipnentasol, wanem not bai yu saveolsem em I rait man sapos dispeia I namba wan taim bilong

Sampela men I save gat plantiboipnen long wanpela taim naol anapelal save gat wanpelalong wanpela taim. Long dispela tupela rot wantaim ol Igatgutpela sans long makim naitman bikos long dispela not balol map long lukim wanemmanki I gat gutpela pasin namakim. Mipela bal askim yulong bihainim dispela kain rotna I no bilong makim natingnamba wan man yu ting balkamap gutpela man longbihain taim bikos dispela kainpasin I ken putim yu long hanbiiong man nout.

Las toktok mipeia I laikmekim em dispela. Taimmipela Itok wanpelameni Imasgat pianti boipnen, mipela I nomm olsem tupela bol na gel Imas go dip long pilings bilongol. Dispela I ken bnukim lewasapos wanpeia bilong tupela Ilusim anapela. Dispela I nomm tu olsem tupela I ken slipwantaim, nogat.

Mipela I laikim bai tupela Iken toktok na naun wantairnlong save gut longol yet.Olsem na yu mas amamaslong wanem kain nilesensip yugat nau. Yu ken tingting longpainim nait man bilong yu longbihain taim.

LAIPLAIN

WANTOK VAIPSTAIL

MenLaikirn Peiipren

Pes

STORITUMBUNA

Dia Laiplain, em I gutpeia taim bilong yu yu long bungim em bipo longlong save long planti ol ana- yu save gut long em?pela manki na men. Yu no tok Planti men husat I save

makim gutpela man bilong ofyet I save gat planti boipnenlong sampela yla na bihainmakim wanpela tasol longkamap man bilong of.

save gut long ol anapela man

Worried

Page 23: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Jenuari27- Februari2, 2005

Noken pasirn Kainantu RDB brens- 1-skirn I go long 4-pela bikpela distrik long Isten

agrikalsa ministaJames Kila I raitim

SIAMAN bilong Isten Hailans KofiBlokholda Asosesin, Kollen Upa long dispelawik I raitim wanpela petisen o tok egens i golong Agrikalsa na Laipstok Minista, MathewSiune, long noken pasim daun RurelDivelopmen Benk RDB brens longKainantu.

Mista Upa I tok egens dispela proposal idisisen we I toktok long klosim na pasim duabilong RDB brens long Kainantu. Dispeladisisen bilong RDB menesman long pasimKainantu brens em i bihainim ol hevi bilongmoni na tu re-straksa bilong RDB emAgrikalsa Minista Mista Siune I bin givim tokorait long mekim.

"Olsem wanpela lokal man bilong Kainantueria, ml tok egens tru long dispela disisenbilong RDB menesman long pasim duabilong RDB brens long Kainantu," Mista UpaI tok.

Em I tok tu olsem dispela brens longKainantu i save sevim 4-pela distrik olgetana em i save mekim bikpela wok tru longhelpim ol rurel fama insait long dispelaprovions.

01 dispela distrik Kainantu brens I savesevim em Kainantu, Obura-Wonenara,Henganofi na Okapa, em I tok.

01 as tingting Mista Upa I givim long tokegensim dispela disisen bilong RDB menesman long klosim daun Kainantu brens emolsem of likIlk wok bisnis insait long dispela

painim hat-taim stret.Mista Upa I tok olsem narapela bikpela as

tingting bilong em long go egensim disisenbilong RDB menesmen em olsem dispela 4-pela distrik, Kainantu, Okapa, Henganofi naObura-Wonenara I save kontribiut samtingolsem 75-pesen long agrikalsa sekta I golong ekonomi bilong Isten Hailans aninit longhelpim I kam long RDB. Olsem na taim benkI pas olgeta ekonomi bai bungim hat taimstret.

Narapela samting Mista Upa I tok em hevibilong lo na oda bal kamap bikpela taim RDBbrens I pas.

Dispela em bikos ol yuts na ol likIlk manlong pies bal nogat rot long kisim mani longhelpim agrikalsa wok bilong ol olsem na olbai mekim raskol pasin, em I tok.

Mista Upa I tok strong tru olsem Kainantubrens em Isave sevim wanpela eria we makbilong en I mos long 40,000 skwea mailolsem bisnis jon.

Dispela bisnis jon I bikpela moa longGoroka brens we I gat samting olsem 25,000skwea mails, Mista Upa I tok.

Em I tok strong tu olsem sapos MinistaSiune na of RDB menesmen I lukim gut ol balpainimaut olsem Kainantu brens I gat woklong ektiv Ion potfollo em olsem K4.15 milien.Goroka brens i ron long Ion potfollo mak emK0.65 milien tasol na em I daubilo tru longwok man bilong Kainantu brens.

Taim Gavman na RDB menesmen I bihainim dispëla disisen long pasim benk longKainantu ol bal bagarapim tru of liklik manmen long ol rurel eria husat I save kisim sevislong benk long wok bilong agrikalsa.

Pes24 BISNIS NIUS WANTOK

Page 24: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

WANTOK - BISNIS NIUS Jenuari27-Februari2,2oi5.. . 25-

Bogenvil ino redi longol ausait bisnis

. Polls bilongBogem . 1 gat bikpefa wok long mekim long lukim olsem lo na oda I mastap na of bisnis I ron gut. Long poto, sampela I sanap wantaim Minista bilong IntaGavman Rilesens, Sir Peter Barter, namel long 01 polls husat I bin mekim bikpela woktu long karim Bogenvil I kam long mak em I stap long en nau. FAIL POTO

Aloysius Laukai I raitimWANPELA lida bilong Bogenvil, James Taraisi, I

wan long bikpela namba bilong 01 pipel bilong Esiahusat I wok long traim long kirapim ol stoa longBuka.

Mista Taraisi I tok olsem taim I no stret yet bilongol bisnis bilong 01 ausait long kam insait longBogenvil bikos nau tasol Bogenvil i pinisim MamaLo bilong em na bal makim wanpela gavmanbihain long dispela yia.

Em i tok olsem em I no taim bilong kamapim olbisnis olsem ol supamaket taim gavman we baikamap I no kamapim of polisi long we of bai kirapimbek ikonomi bilong Bogenvif yet.

Mista Taraisi I singaut long GavanaBogenvil, John Momis, EdministretaBogenviI Peter Tsiamalili na PresidenBogenvil Pipels Kongres BPC Josephlong tok kila long ol dispefa samting.

Em I singaut tu long of fokef bisnis long Bogenvillong daunim prais bilong ol guds bikos prais I antaptumas em I as of bikpela bisnis I wok long traimlong kam long Bogenvil wantaim 01 guds bilong olwe prais I no antap tumas.

fORTPt:orio

MORESBYI1’ j

32 0i4:iThcnF *

LAE....j

$72 14P

TA; II :1-;

BUBL.j.-%

Em I givim tok fukaut olsem ol dispela husat Iwok long brukim lo na ronim 01 bisnis bilong ol longBogenvil wantaim nogat tok onait long gavman o 01narapela atoniti, I mas stopim dispela pasin.

Long wankain taim wanpela Bogenvil Sainabisinisman, Wally Seeto, I kirapim wanpela stoapinis long Buka na Iwok long wok wantaim 4-pelananapela lain Esia long dispela stoa.

Planti pipel Iwok long go long stoa bilong em nabisnis komyuniti long allan I wok long tingting plan-ti long dispela.

Dispela stoa I bin op bihain tasol long Mu Yia2005.

Papamama bliong Mista Seeto pastaim I binronim Laiken and Sons stoa long Bum pastaimlong Bogenvil Kraisis o hevi. Mama I bin karimMista Seeto long Bum.

Mista Seeto I tok olsem em I wanpela sitisenbilong Bogenvil na em I gat nait long kmrapim bisnislong hap.

Em i tok of narapela lain Esia husat I wok longwok wantaim em Iwok long helpim em long kirapimdispela bisnis long Buka tasol na bal go bek bihainlong olgeta samting I stret.

bilongbit ongbit ongKabul,

C.at: !:rISHydraulic

3,05c:, 3O7,:3ØC 311G312C 3140,315C,3180,32OC3220,32:c

:7wrpii1eii *‘ Srie.cH’drdjc io rl,’:1’i?fl.9,,r ipror-d t 1ore a i-’ersut,, .LngiI1t! .LIfld LlYdrwUliCs . , :u .:1in:1. .:th :: a2r:l1fi*:: ‘ .

. : . -: :‘ * 1I *I*

*"1rn’l1ir-s. I.r.:..r’.:1:: ‘::

,*-.

lI.IrI : -: *ir-.- ‘ n-!*.* r**u_1_*. :*** ,i. *, :r$ 41r;otior it1l1’I9,. ll;,- . -. . .. : . .... -. ..

:. : * * ‘** ::u:L ,..:1 .1’.fl.: .!. .- :; . I.:. :‘:"; .:: : -I..::’:. - ,u1o i..-:o* o . . 1l;!,.

* .,... riD:.-9hiJjl I : *:** - -t* f . * -, .. :. I ?*

LHtjflgSfleerfflgRAA

_?c-u. J:. L.F.o:-92- 1-2

Page 25: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

LAIPSTAIL es27

Tok pilaf wantaftn Kanaqe olgeta wild!0! tru tru poro o wantok biong gutpela raitman Kanage I laikim tru sapos yupela I ken salim sampela tokpiiaibiiongyupela I kam na mipela putim long tok pilal kona biong Kanage. Salim I kam long TOK PILAI KANAGE RO.. Box 1982.Boroko NCD o kam long opis kiostu long BSP Waigani na neksdua long Mondo Sekanhan klos stua..Mipela stap long las opis. Sapotim raitman bliong yumi, Kanagell

MATr DEDEBOH HOLEYAHBANZ

Kanage em lapun Sepik Istap long blok long Popondetaiongpela taim. Lapun misisKanage I dal pinis na bol nogutem yet i stap.

Wanpela taim ol senses lain Ikam bilong kaunim nambabilon gol manmeri. Wanpelasenses opisa I go long biokbilong Kanage na askim em,hel pren amas age bilong yu?Kanage harim na het paul natokim em, yu ting kain lapunolsem ml bal karim kain siknogut olsem raun.

Em yupeia 01 wokman bilonggavman tasol i save karim siknogut ya na givim long ol gutpela lain ya. Koan go pinis.Senses boi ya i save olsem emI no tok pisin stret olsem na emi askim, son papa, ml laik saveamas krismas bilong yu. TaimKanage harim em tok, ml stap11 krismas long Popondeta.

Senses bol I paul oigeta longlapun Kanage.

MASTA WAI1 MOSBIKanage em I bilong Sigini

viles, Banz yet na em I wan-pela stim bodi stret. WanpelaSarere olgeta manmeni bunglong Ane Bei pies na kaunsol Igivim toktok I stap. I no longtaim Kanage wantaim porobilong en Mak I kamap longwokim nambaut long maket.Man, kaunsol na ol man I wililim tupela na mekim save longtupela stret.

Tupela kisim taim na krai Istap. Bihain Mak lukim pesbliong Kanage na tok el poroyu lukim olsem pusiket naKanage lukim Mak na tok eiporo yu luk oisem bafalo. Man,tupeia yet kres na trausis I lusna tupela as nating na I notingim hap bliong go halt. 01komuniti nonim tupela I go longlain kopi.

MAlT DEDEBOH HOLEYAHBANZ

Likilk junia Kanage I wok-abaut wantaim mama bilongem I kam daun long geit bilonghaus bilong ol na wanpela basbilong haus sik I draiv I kamabrusim junia na mama bilongem. Hariap tru junia I luksaveolsem em haus sik bas na embikmaus. Kam kisim mami i gobek long haus sik. Mipela I noamamas long bebi Annayupela givim long mami na emkisim I kam long haus ya.Olgeta lain i sanap anene Ihanim na lap indai olgeta longdispela toktok bilong juniaKanage.

BATA KITTMOSBI

Kanage I wok ofsem draivabol bilong wanpela bikpela

kampani na em saveolsem em wana sta dai.bilong kampani,

Oigeta tairn em i mas melum,

olgeta samling wantàim eksestasoi na 01 ausait lain Iting olsern Kanage em wpela bikbos bilong kampani ‘,.

Wanpela taim kampanI I bthn01 nupela ka bilong op4s naKanage kisirn bpe1a filingslong em bal draivim nupela icena lusim olpela Ice :IOflg ol siniaopisa I yusim.

Wanpela junia opisa I kirapna askim Kanage, hel boa. nauyu gat nupela ka nau bal boa Ipromotim yu tu o nogat. Bikoseksen bilong yu I olsern pro-mosen I kisirn yu longtairn yet.

Kanage I no bisi, em ama-mas long nupela ka na draiv natekov tasol.

KANAGE PRENMOSBI

WANTOK Jenuari27 - Februari2, 2005

Kanage em I wanpela ektingbodi bilong hap long Banz 01 Ikolim Kalanga viles. Nik nembilong em Tais Wara. Em I savedraivim lasmangi daina longBanz-Kirnil rot. Wanpeia taimbuk I kamap stret long lek mitbliong em na wara nogut Ikamaut.

Dispela taim em i bin werimwanpela blakpela spotwebilong Susana na draiv I golong Banz taun. Long hap yetem kamaut long kisim bual nawolcabaut I krangi likIlk. Man oimen long KNK I lap na tokPorok o Draiva" Kanagestrongim salt na tok "em taiswara ya noken tok". 01 menKNK lap na ronawe.

KAJA4 60 444 LJAK MAIM V#I4IA ILO4 M’’

Raitmori long

10K PILAI

E.M lIS1M /Ii I4 11N6TI Lf4 4IM‘1MPlA S1K,pK, t4A PRINi 1IoMI4oeKJc p_u,

NOKIM td‘sK;PK’j PA’

I

-1

Page 26: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

es28 Jenuari 27 - Februari 2, 2005

Pot Mosbi Soka Asosiesen Bel Isi TonamenTaim TimSarere 29/01/0510:00 Mirel Momase vsANZ University12:00 Rapatona vs Cosmos

Sande 30/01/0510:0014:00

OL SPOT DRO NA POTOG rau n

B2 1st Kwata FainolB2 2nd Kwata Fainol

Lusa 1st Kwata Fainol vs Lusa 2nd Kwata Fainol 82 Tn na Foa plesingWina Kwata Fainol vs Wina 2nd Kwata Fainol B2 Gren Fainol

Pot Mosbi Kriket DroSarere 29 Jenuari 2005Pies R6 A Gret 2 Day Taim Mat/Stumps AmpaiaAmini OS Hoods vs Raukele 10:O0amHoods AssnColts Chubb United vs Doguna 10:OOamUnited Assn

B Gret 40 overs Rescheduled Matches from WeekSIC Mobil Steamshipsvs Aussie Hi Com 12:30 MISTCNomads Lamana Maninersvs OS Hoods 12:30MB PB Cheung vs BNG Poneponena 12:30 PCCHMS2 Chubb United vs Pan 12:30 United Val NouR14 Under 19 30 overs End of CompetitionSIC Mobil Steamshipsvs KCC 8:10 MISTC Numa AluR13 Under 17 25 overs Stumps Only - Mat OptionalNomads Mobil Steamshipsvs Lamana Maninens 8:10HMS2 Chubb United vs BNG Poneponena 8:10 UnitedR13 Under 15 20 overs Stumps Only - Mat OptionalKCC Raukele vs KCC 9:00 KCC Anutu GoasaRules 1ST Coasters vs Chubb United 2:00 CoastersRules BNG Poneponena vs Pan 11:00 Pan Sinaka KilaRules Doguna vs Lamana Mariners 8:00 Doguna Sinaka Kila

Sandey 30 Jenuari 2005Pies R6 AGret 2 DayAmini Mobil Steamships vsColts BNG Poreponena vs

BanoaB Gret 40 overs

SIC Raukeie vs DogunaNomads TST CoastersMB Kempa vs KCCR14 Under 19 30 oversHMS2 Lamana Mariners vsMB Chubb United vsR13 Under 17 25 oversRules Raukele vs KCCRules Kempa vs PanRI 3 Women’s 25 oversNomads TST CoastersHMS2 BNG Poneporena vsSIC Doguna vs Lamana Mariners

Lakani Oala/David JohnsClive EllylHerea Pegi3 Round 1lamo ManegaManinensWalo CharlieRaka ipi

ManinensWalo CharlieKila iga

Sinaka Kila

Taim Mat/Stumps Ampaia1ST Coasters I 0:OOam M/STC Assn Vole Kula/imnan AluLamana Mariners 10:O0amManiners Assn Hale Ginate/Fnank

Rescheduled Matches from Week 3 Round I12:30 Dogura TonyAluvs Curries 12:30 Coasters lnoa Baeau12:30 Kempa Raka Ipi/Kila KalanaEnd of CompetitionBNG Poneporena 8:10 PCC Kila lgaKempa 8:10 Kempa Kila Nouaini/Raka ipiStumps Only - Mat Optional12:30 KCC Sinaka Kila2:00 Pan Sinaka KilaEnd of Competition Stumps Only - Mat Optionalvs KCC 8:10 Coasters Henea PegiChubb United 12:30 PCC Kila Iga

8:10 Doguna Walo Charlie

BYE: Under 15 OS Hoods Under 19 Dogura

Toksave:1 Umpires: Club captains to make alternate arrangements if the appointed Umpire is not in attendance.2 Umpires to declare the winner, must print their names in the sconebook as well as sign the book.3Both Sconebooks to be completed with names of batsmen, bowlers, catches, wicket-keepers, DNB5

and the winner declared. Penalty: one point.4 A further penalty of two 2 competition points for failure to hand in your sconebook to Tony Elly’s nes

idenceat Hohola by 7pm after the match.5 Balls: ‘A’ Grade "Googly" K50,Lower gnades "Gem" K40.

WANTOK

- - ------ Kabewa 1Kurti Andra traim bun longi

. Gol suta bilong i-long Praivet Kampani Netbol Resis.

. Damien Wartovo biiong Brown Eagles i lap long fes bes long wanem em I seif.

Page 27: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

WANTOKOVASISSPOT

Maski em i insJuari 27-Februari2, 2005

Moiik I binPes29

kamapim gutpeiaMELBOURNE, Australia- Namba wan Australia tenis pila

Ia I lus long Lindsay Davenport bilong Amenika husat Inamba wan tenis bilong 01 men long wol.

Molik husat I pilal long win wantaim olgeta lewa bilong embipo long 01 Australia spota long dispela Australia TenisOpen long aste.

Bihain long stnongpela pait we I kisim moa long tu-na-hapaua aninit long 100 digni dispela pilal Davenpont bihain tnu Iwin wantaim sotwin.

Dispela win bilong Davenport I helpim em long go insaitlong semi fainol we bai kamap tede.

Molik I stap long namba 10 pies long wol we em I pusimDavenport wantaim 01 stronpela pilal bilong em na piantimanmeni I ting men nogut bilong Australia bal win tasol savebilong Davenport long tenis I win likIlk na dispela I helpimem long win.

Davenport husat I gat 23 knismas I mekim wanpela long 0112-pela bnek poin long namba ni set we I kisim tupela fainollong taim em Igo pas wantaim I5-40.

Long taim em I laik winim Gnen Slem taitol we las taim emI win em long 2000, Davenport I mekim olgeta manmeri Ikirap nogut taim em i bungim Fnans men Nathalie Dechyhusat I stap long namba 19 pies.

Dechy I traim hat yet long winim namba 12 pIes men PattySchnyden bilong Switzerland 5-7, 6-1, 75 long Tninde kwatafainol.

Tupela pilala tu I kamapim wanpela strongpeia pilai we Ikisim tupela aua na 33 minit olgeta.

Dechy husat I no kamap likilk long wanpela kwata fainolbilong Gren Slem long ol 36 piiai bilong em Iwilwilim winabilong Frans Open Anastala Myskmna 6-4, 6-2 long Mande.

Davenport tu I strongim kona bilong em I iait yet long goinsait long 01 fainols wantaim namba 7 tenis piiai bilong 01men long wol na Amenika wantok biiông em yet SenenaWilliams husat bal bungim Mania Shanapova bilong RasiaShanapova I wina bilong las Wimbledon sempionsip longnanapela semifainol pilal.

Molik husat I luk gut long kamap olsem namba wanAustralia men long winim Australia Open tasol I lus. LasAustralia men husat I winirn Open taitol em EvonneGoolagong long 1978.

Tasol maski Molik i lus planti ol sapota i amamas tnu longwei I pilal we dispela em i namba wan taim bilong em longkamap long kwata fainol long wanpela Gren Slem pilal.

Molik I non bihain long nenk bilong tennis long wol tasol Imekim pianti 01 manmeni I kmnap nogut long lukim em Ikamaplong namba 10 pies. Las taim em Istap long 12 pies.

Long fes namba wan lO-pela pies bilong ol men em statlong namba wan Davenport, Amelia Maunesmo Frans,

Manki- nupelanemlonggemgolf

Birdie, igel na saposnogat albatross em olbiknem nem long pilaibliong golf tasol nemmanki I no wanpela nemyu bal save laik hanim longgolf.

Tasol sapos yu no savedispela em nem ol i kamaptaim 01 pilala I plial longnamba tu raun long SautAfnika Open long DunbanKantri Kiab long Fraide.

Long taim lokel pro-fesinol pilala Mark MurlessI kamap long namba 7 we ikamap tu long grin saltbanka na long taim em Iwokabaut i go log balbilong em em i iukim wan-pela manki I stap long liklikbus na I wok long lukluklong em

Long taim Munless I lukluk I stap dispela manki Ilaik long lusim bal I go

daun tasol abrus na em I Dispela I lukim em Iholim bal I non I go insait lusim taim long Sanenelong bus. long tingting olsem em I

Tasol em non I go ihsaitmanki ya I plum bal I strongtumas na I no gutpela longkaikal na olsem em I tro-

namba wan golfa longYuropian Tua long mekimdispela pilal I kamapmanki.

mol I go daun long wan-pela pies nogut.

Long 10 biiong plial golfMuniess long lukim em Ipilal yet em Imas putim ballong wanpela mak we Imoa kiostu long dispela

Birdie, igel nasapos nogatalbatross em ol

hap we bal bilong em Istap. Taim em I mekimolsem em i no ken stop

biknem nemlong pllai biong

long pilal.Long dispela taim 01 I

wok long pilal long par-72raun.

golf tasol nemmanki i no wan-pela nem yu bai

Tasol long namba wande long 76 long Fonde laswik dispela I mm olsemMuniess I misim kat longtupela sot.

save laik harimlong golf.

Anastala Myskina Rasia, Maria Shanapova Rasia,Svetlana Kuznetsova Rasia, Elena Dernentieva Rasia,Senena Williams USA, Justine Henin-Hardenne Belgium,Jennifer Carpniati USA Venus Williams USA, VeraZvonaneva Rasia na Alicia Molik Australia.

Long wankain taim long pilal bilong ol man Australia manna bipowol namba wan Lleyton Hewitt i pairapim Spain manRafael Nadal long Mande long go insait long kwata fainollong aste.

Hewitt i gat planti ekspiniens na Iwinim isi tasol Nadal 6-

SYDNEY, Australia: Australia betsmanMichael Clarke I amamasim 100 ron bilongem long taim em I helpim Australia long winimPakistan long kniket pilal bilong tupeia.

01 Pakistan bai oltaim tingim dispela pilalwe olgeta pilaia bilong Pakistan i go aut longdispela wanpela-de kniket pilal bilong 01.

Clank i mekim 103 ron we dispela I hapimeveneds bilong em Igo antap long 123.67 long01 intenesel pilal bilong em.

Na sapos ol Pakistan i laikim moa Clank isoim olsem 01 I no ken lukiuk moa long kisimansa.

Long wanpela pilal bipo long Clank ikamapim 100 ron bliong em kiostu namba

__________________

wan pilala bilong Pakistan Shoaib Malik Iholim bal tasol I abrus.

Stall pilal bilong Clank I mekim Australia Iabrusim Pakistan husat I mekim tasol 163 ronlong 36.2 ovas.

Opena bilong Australia Mathew Hayden Imekim tasol 27 ran long 65 bal na dispela imekim planti man I askim sapos I gutpelaClank i kisim pies na stap long opena.

Clark Igat namba long paitim bal."Taim Adam Gllchnist I kam bek mi bai stap

daunbilo gen long lada na dispela em i orait,"Clark I tok. "Tasol sapos wanpela taim mlkisim bet long oda long 01 namba ‘wan piesdispela bai i gutpela tru.

__________________

Planti taim pesman Shoaib I klostu I laikautim tiket bilong Clark na bihain RickyPonting tasol dispela I no map. Ponting i

Davenport i nambawan men tenis longwol.

I , 6-1 long tupela set.Hewitt bipo I winim US Open na Wimbledon Open tasol I

no bin go insat long wanpela kwata fainol yet bihain longnanapela 8-pela pilai em Ikamap rong en.

Long wol renk bilong 01’ man namba wan I0-pela man emRoger Fedener Switzerland Lleyton Hewitt Australia,Olivier Rochus Belgium, Joachim Johansson Sweden,Canlos Moya Spain, Fernando Gonzalez Chile, IvanLjubicic Croatia, Taylor Dent USA, Juan Ignaclo ChelaArgentina na Ivo Minar.

S Wanpela kriket pilaia.mekim 17 non na I no go aut.

Tasol maskim ol I lus Pakistan i kamapimwanpela tupela pilal.

"I gat planti manmeni long Pakistan husat Itok ml no keptentasol ml wan long dispela,"lnzamam-ul-Haq I tok.

Planti Pakistan sapota I wan olsem top pilaIa bilong 01 Akhtar I no stap. Sapos em I stap Igat bilip Pakistan map long mekim sampelagutpela ron. Tasol asua long em I gat hevilong bodi bilong em I mekim em I no pilal.

Tasol maski Akhtar I pilal Australia I gatsampela gutpela boula olsem Glen McGrath,Bnet Lee, Michael Kasprovwicz na ShaneWatson long stopim Pakistan.

"Dispela em I no gutpela tumas long taim yupilal long pIes bilong yu yet," Ponting I tok longpiiai bilong Clark.

piiai...

S Namba wanAustralia men tenis piiaia Alicia Molik i lus long Lindsay Davenport bilong Amerika longkwata fainol. Tasol maski em i ius long dispela Australia Open tonamen em i kamapim gutpeia 01 pilal.0l stori na poto longdispela pes: SYDNEY MORNING HERALD

Clark helpim Australia long win

Page 28: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

Jenuari27 - Februari2,2005

Stall

longWANPELA likllk wara i

brukim tupeia stes -

Morata ‘wan long dispelasalt na Morata tu long hap salt. Tasollas fripela wik bilong Stet ov Orijin Itokaut pfanti long dispela liklik paret.

Dispela salons I putim stnet tingting1 go insait long het ‘bilong 01 manmenio3sem tru I gat dispela tupela salt.

Long taim dispefa gutpela luksave Ikaniap long wankain taim tu dispelapilal I bungim tupela salt wantaimrnoa kiostu.

Pastaim 01 manmeni long dispelatupela salt I save lukim of yet olsem 01I bifong Morata tasol. 01 I no tingtingtumas long nanapela narapela. Tasolnau of I fukim ofsem I gat sampelamak I narakain long of yet na olsem Igutpela tru of i ken stap wantaimmaski I gat dispefa of kainkain mak 01

gat long en.Of kain niak ofsem wanpela I bilong

Kandep na narapela I bilongKainantu o narpaefa I bifong Sepik nanarapela I bilong Tolal o wanpela Ibliong Haifans na narapela I bilongPapua.

Dispefa Stet ov OrIjin I bningim gut-pefa luksave na kamapim tingting wenarapela I tingting moa long nanapefa. I olsem pilai I kamapim gutpeialuksave na wanbel pasin.

Pastaim long dispela Stet ov OnijinI gat tu Monata ov-sisen nagbi 1mg kompetisen we Morata fig yet I wok longnonim.

Pastaim long dispela Stet ov OnijinI gat olsem 14 tim insait long tnipeladivison. dispela 01 divison em A, B naC gret.

Monata 1mg I stap olsem 1mg 23 ylaolgeta.

Dispela namba bilong em long stapI mekim ol opisel I kamap wantaimtingting long ronim Stet ov Onijin pilal.

01 I opisel 1 faik fukim ol top pilalabilong wanwan tim bal pilal insait longtupefa tim na kamapim Monata LigStet ov Onijin.

"Mipefa I kamapim dispela pilal longsenisim we em mipela i save pilal

WANTOK

bilong MorataStetlong en long ov sisen pilal bilongmipela.

"Bipo I save gat 01 spesel pilal longkrismas we mipela I save salensim 01‘tim bilong narapela hap long sitiolsem Gerehu na Hohola tasol naumipela I laik traim strong bilongmipela yet," Vais Presiden bilong 1mgna Gem Kodineta, John Mauwi I tok.

Em i tok hg I gat tingting longmakim wanpela gutpela tim long dispela Stet ov Onijin pilai na bungimmap mani tu long heipim ol longnonim 1mg na tu long salim dispela timbilong ol I go long Ipatas kap, narapela bikpela ov-sisen pilai we I savekamap long Hailans na Lao.

Morata Stet ov Onijin I save wokolsem, tim bilong Morata wan emMaroons na Monata tu em Blues na olpilaia bilong dispela tupela tim I kamlong 01 sinia tim o A gret pilai bilongdispela ov sisen pilal bilong 01.

"Husat i stap long hapsait longwara bal pilai long tim bilong em imakim dispela hap.

"Olsem sapos em I save stap long’Morata wan tasol em I pilai long wan-

pela tim bilong Morata tu, long taimbilong Stet ov Onijin em bal I go bekna pilal long salt bilong Morata wanwe em I kam long em," Mauwi I tok.

Monata fig I kamapim sampela 01biknem pilala long Pot Mosbi taunkompetisen we sampela I pilal pinismakim kantni olsem Geno Kima naNixon Nagle na kain samting olsemMorata Stet ov Orijin bal 1nap longkamapim sampela moa gutpela pilaIa.

Dispela kompetisen tu I helpimlong daunim 01 bikhet pasin longMonata we I baganapim nem bilongpies.

"Taim fig i stat map nau ml lukimolsem bikhet pasin insait long MorataI wok long go daun na Morata Stet ovOnijin ml ting bal pulim planti moamanmeni I kam na dispela bal I helpimlong daunim nem nogut bilong pies,"Mauwi I tok.

Dispela sisen em i namba wan taimbilong Monata Stet ov Onijin tasol em I

ov

soim pianti gutpela na bikpela sampinis long iukluk na non bifong emlongbihain taim.

Yumi olgeta I harim olsem bikpelahevi I bin painim 01 lain long Esia taimsunami 0 solwana I kirap na kilim olpipol na bagarapim pies.

Bihain long dispela pianti manmenilong ol nanapela kantni i helpim longputim han na givim mani na ol samting i go long heipim dispela ol lainhusat I kisim bagarap long stretimpies na laip bilong 01 ken. PapuaNiugmni tu I helpim na namel long olgrup na ogenaisesen na ol komyunitihusait i helpim em Morata 11g.

"Mipela I laik soim olsem mipela tuI ken kisim bagarap sapos sampelasamting Ibaragapim mipela na olsemmipela I laik long heipim," PresidenBillie Yaki I tok taim em I givim mani Igo long Embeseda bilong Indonesia.

Lig i bin bungim mani map oiowantaim 510 rupiah we em I manibilong Indonesia yet, long namba tngem bilong Morata Stet ov Onijin weMemba bilong Nesenel Kapitel Distnikna Siaman bilong Sunami NesenelDisasta na lmejensi Sevis, Sin

Wifliam Skate, I bin i stap na lukim.K1800 I kern long mani of i kisim longget, KIlO I kam long raun kempenbilong 01 yet na pastor Joseph bilongMorata I putim K100 antap.

"Tenkyu tru long yupela of pipelbilong Morata.

Dispela mani yupela I givim em i nomani nating, yupeia i givim lewa natingting bilong yupela tu," Sin WilliamI tok long pasin ol I wokim.

Na long Stet ov Onijin tupela tim itok; "I nogat wanpela tim I lus insaitlong dispela gem, tupela tim wantaimI win bilong wanem as ting bilongyupela long pilai I no long win o lustasol long helpim ol lain i kisimbaganap na long dispela yupela Isempion bilong Monata na PotMosbi."

Petron 0 waspapa bilong 1mg, RexPaki husat I sponsaim Morata Stet ovOnijin salens wantaim K1000 na trofi Itok taim em I amamas long 01 pilal em01 I kamapim.

"Mi tok amamas na tenkyu I go longyupefa long pasin yupela I soim na mlbal sapotim Morata Orijin na ol narapela pilal bilong hg," Paki I tok.

P!3O SPOTIiiPSTJL

Md-ew MoIn stontng oi sarnting Ikamap ‘ong Moratao’v sisen cagbi UgStet ov Orijrn ola:

--aOrijinII

I

‘1

. Morata Blues kepten Kevin Kepas I painim taim nogutwantaimdifens biióng Morata Maroons.

. Difens bilong Wes Kange i kurakum long Warriors long Morataov sisen ragbi Hg pilai long Kone Tigers pilai graun.

. Morata Blues hap Stanley Douglas I save em I hat long brukimkain difens. Maroons win 13-6

Page 29: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

WANTOK

Maisan Pahun i raitim

OL SPOTS bodi long kantni I mas wokstrong wantaim long kamapim gutpelapilal namel long ol spots manmeri insaitlong kantni long wanem Saina I tok pinislong helpim kantni nedi long Beijing 2008Olympic.

Vais Minista bilong spot na Vais Siamanbilong Saina Olimpik Komiti COG YuZaiqing wantaim 4-pela opisel bilongBeijing 2008 Olimpik komiti bin tokautlong naun bilong 01 long Pot Mosbi.

Zaiqing wantaim Dairekta jenerol nadeputi jenerol bilong State Spot JenenolEdministresen ov Saina I bin toktok wan-taim Minista bilong Spots Dame CarolKidu na 01 opisel long PNG Spot Komisenna Fedenesen.

insait long toktok bilong 01 Zaiqing em Itok bal gavman na COG I helpim PNGlong salt bliong Saina givim teknikoi tnening na asisten I kam long ol PNG spots,kamapim kosing prognem na helpim long01 spoting prognem insait long kantni.

Dispela ol tnipela tingting Zinqing I tokbal kamap long bihain taim sapos 01 PNGspots opisel na Minista Dame Kidu Ikamapim bilong 01 na salim I go lôngEmbasi bilong Saina long Papua NiuginiLi Zhengjun.

Long 2008 Beijing Olympic Gems Sainagavman I nedi long heipim PNG gavmanlong spot. Long dispela sampela mani baikam long Olimpik Komiti lOG.

Nau yet Beijing siti I nedim wok longkisim na lukautim moa long 25,000 etlitsna ofisal. Dispela gems bal lukim tu 20-30tausen nius nipota go ripot long 01 pilal we01 plial bilong wara bal kamap long 01 sitianene long nabis bilong China.

John Kambuou bilong PNG SpotKomisen PNGSC I amamas long 01 tint-gting bilong Zaiqing na I tok kantni balsalim 01 etlits long boksing, swiming, talk-wando, wetlifting, judo na suting I go longBeijing Olimpiks.

bikpela pilai. FAIL POTO"PNGSC bai kamapim wanpela doku

men na lukim ambasado Zhenjun longkamapim wanpela Memorandum ovAndastending MOU we bal I go longChinese deliget," Kambuou I tok.

01 samting em PNGSC I tok long kisimhelpim em,

. wanpela spots sains senta

.‘ indo stadium na jimnasum long NS1

Goroka

Andrew Molen I raitimGUTPELA wei bilong paitim bal na ron I

lukim Manalos i ronowe long Maiagan wan-taim 7-4 skoa insait long A-Gred sofbol pilaibilong ol man long Pot Mosbi.

Tripela horn ran i kam long David Mama longfes na namba tn ining na Daniel Piarkoloslong seken inning we i lukim 01 givimMalagan 6-0 long fes tripela ining.

01 narapela lain I kisim ol rans bilongManalos tu insait long dispela ol ining em OraGimi long fes na Paul Bogen na RobertLivingood long namba tn ining.

Planti beta bilong Malagan I kisim taim tulong han bilong pitsa bliong Manalos, IsimelMaranapal husat I kisim nainpela straikaut.

01 Malagan I no was na holim bal gut long filna dispela I lukirn Manalos i ron isi I go long01 bes.

Namba foa na faiv ining I lukim Malagan Ikarn bek strong na nogat wanpela tim i skorimwanpela poin long dispela tupela ining.

Malagan I kisim strong bilong ol bek naWillie Petali. I go na paitim wanpela hom ranbilong ol manki biiong em long namba siksining.

Long laspela ining bilong gem John Moni Ibihainim Petali na paitim wanpela horn ranlong kisim em na Xavier Knox husat i stap redilong ted bes long ran i go long horn bes.

Laspela beta bilong Malagan, Chris Timi iskorim laspela ran bilong ol we i lukim 01 Iwinirn las tupela ining, 4-0 tasol dispela I nobin map long abrusim skoa bilong Manaloshusat I go pas pinis.

Long 01 narapela A Gred gem, Brown Eaglesi kaikaim Dolphins 11-6, Elcorn paitim Bears

13-3 na Gazelle i waraim Kopex13-0.

Hohola SpotsBIKPELA spot pilai nau I wok long

long Hohola Sabeb 2 long NesenelDistrik.

karnapKapitol

Hohola 2 Spot Asosiesen i bin stat namellong las yla we 01 kornyuniti I bin kamapimtingting long bungim 01 yangpela rnanmeriwantaim 01 papamama long pilai spot.Wantairn kain tingting 01 I statim dispelaasosiesen we 01 I bin makim 01 eksekyutivlong lukautim na ronim dispela asosiesen.Presiden bilong asosiesen Blaise Golu na tresera Joe Lahari wantaim ekting seketeri TeraHaro I tok asOsiesen i wok long pilaim tupelaspot- basketbol bilong 01 men na tas ragbibilong ol man.

I gat 12-pela tim long basketbol na 13-pelalong tas ragbi we 01 tim i karn long 01 wanwanrot insait long Hohola namba 2 eria.

Tresera bilong asosiesen Joe Lahari I bintokirn Wantok Spot olsem olgeta pilal bilongol I save karnap long Hohola spots ovol. Longstat bilong kompetisen mipela 1 no binbungim wanpeia hevi i kam nau we mipelastap long raun namba 9 na I gat tupela moaran i stap bipo long 01 fainols i kamap. Bihainlong raun 9 las wiken long basketbol pilaibilong ol men Figgy Dumpers wantaim 01 pilaia bilong 01 olsem kepten Itari Lahari, Lydia"abida" Mitaharo, Taisi Taule, Mary Pasi, KelaSteven wantaim tupela susa Rose na Babra ibin soim ol arapela tim long lukaut long oltaim ol I nekim bipo kompetisen lida Paradise20-10 insait long mein gem.

Kepten Lahari i bin go pas long skoriml2peia poins wantaim sapot i kam long wanpiiai bilong em Rose we long hap taim Figgy Ibin go pas long skoa 9-8. Paradise i kam bekstrong long seken hap we skipa Helen Ensinia I traim long kirapim strong bilong 01 pIlaia bilong em oisem Wendy Memafu, RosaLaumaea, Laho Horope na Veronica Marktasol I no map. Figgy I bin kamapim gutpeladifens long pasim ol stnet na winim gem 20-10long ful taim. Long ol arapela pilai Flames Iwinim Loukas 17-13, Osi Steelens I bin pretimol nupela kompetisen lida Enima bipo 01 I binlus 22-24, Danks I wanaim Dogs 26-4, Cedarwinim Zerupi 27-20 na Karma nekim Teak 20-15.Bihain long dispela raun 9 poins lada isanap olsem; Erima 16, Cedar 14, Paradise 14,Danks 12, Flames 11, Zerupi 9, Loukas 8, Figgy8, Karma 6, Osi Steelers 5, Dogs 3 na Teaknogat poin yet.

Saina I laik helpim PNG long spotsJenuari 27 - Februari2, 2005 pes3l

Manalos kaikaimwantok Malangan

. PNG pilaia I rebouns long putim basket egensim tim bilong Guamlong 2003 Saut Pasifik Gems. Gutpela indo stedum bai ken holim 01

. senisim 01 trek long Sir John GuiseStedum

. kamapim spot skolasip na

. senis long spots progrem namel longPNG na Saina. Dame Carol Kidu wantaimofis bilong Community Development naSports i bin kamapim dispela bikpeia mit-ing namel long tupela kantri..

PNGSpot Federesen statimfanresingLONG taim Tnukai Indastni I lonsim 2005

Trukal Fan Ran ‘I’ set em i tokaut longkisim PNG biknem wetlifta Dika Touaolsem wokmeni bilong em.

Dispela I mm olsem maski Toua I stapwok wantaim lndastni o I stap tnen longnanapela kantri olsem nau em I stap trenlong Fiji 0 em I kamap long sampela hapkantni long pilal em bal kisim yet fotnait pebilong em.

Tnukài lndastni maketing menesa BretSchofield i tokaut long dispela stap bilongToua long taim bilong lonsing long Tunde.

Long amamas long Toua SeketeriJenenol bilong PNGSF Sin JohnDawanincuna I tok em I laikim 01 spotmanmen mas traim bihainim lekmak bilongToua.

"Em Isave kaikal, ship na tnenim wetlifting tasol," Sin John i tok. "Dispela em kainkomitmen em Toua I gat long en.

"Long aste Mande taim em I pundaunlong pies balus em I go stnet long jim natnen.Toua I save tren tnipeia taim longwanpela do.

Dispela yangpeia Hanuabada men iwinim gol medol long 53 kilo gnen divisonlong Olimpik Yut tonamen long Sydney,Australia las wik.

Schoflied I tok lndastni I amamas longpas wantaim Toua.

Na long nosing mani bilong Federesenem I tok las yla Indastni I bin kamapimK245,691 we em I bikpeia moni em Ikamapim long ol dispela taim em I mekimwok long kàmapim mani bilongFedenesen. Long dispela yla Indastni I lukluk long kamapim K300,000.

Trukal I mekim sponsasip aninit longPiatinium gnup ol sponsa I givim manimak olsem K250,000 I go antap.

Trukal husat Iwanpela opisel sponsa tuI bin ionsim 2005 Trukal fan ran we bai Ikamap long Sande Jun kilok bik mon

. Daniel Duncan bilong Trukai Indastri I givim sek plek kad longPNGSF presiden Sir Henry ToRobert bilong 2004 fanresing. Lukluk emfanresing siamam Syd Yates. Poto: JOE IVAHARIAing.Ol dispela mani I bilong helpimFederesen long salim PNG Tim i go longmini-Saut Pasifik Gem long Palau longdispela yla.

PNG I mas kamapim K1.9 mifien longsalim tim. tong fan ran dispeia yla bal Iwankain olsem oi anapela yla we balmipela I mekim oksen bilong 01 t-set na olkampani husat I balm 01 t-set I ken pninimnem bilong 01 long slot na 5soim nembilong kampani bilong ol.

Fan Ran t-set oksen bal I kamap longFonde Epnii 4 long Royol Papua Yot Kiabwe bal Istat long 6 kilok long nait.

Long dispela t-set oksen bai planti olskul long NCD bal I kisim bikpeia heipimwankain long ol spot etlits na 01 saniti gnuptu. Schofield I tok tu olsem wankain tu balmipela I kisim wanpela biknem spot man-

meni olsem ges spika long toktok longtaim bilong dispela I-slot oksen. "Mi laiktok tenkyu long 01 bisnis haus na pabliklông sapot bilong ol long 2004 Tnukai FanRan na mipela I lukluk gen long sapotbliong yupeia long dispela yla", SchofieldI tok. Long Mande dispela wik NECBusiness Solutions kampani I bin mekimK20,000 sponsasip I go long Federesen.

Dispela sponsasip I karamapiml3-pelaniupela telepon set we kampani I givim Igo long Spot Fedenesen long senisim oIolpela telepon lain long opis bilong em.

Rijinol menesa bilong kampani GraemeO’Flahenty I tok kampani bilong Iamamaslong givim kain sapot I go long Fedenesenlong wanem em I mekim gutpela wok Istap long divelopim 01 spot na tu longhelpim na promotim 01 spot.

Page 30: wantokniuspepa.comwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/2005/... · Jenuari 27 - Februari 2, 2005 NAMBA 1592 01 ntis bdong skul h42 Tavurvur I pam geu P3 Pamuk bikpeia Isi long

anam na

sunami salensAndrew Molen I raitim

MOA long 30 kampani I rejistarim timbilong ol pinis long pilai insait long dispelaPraim Minista Golf Salens long kamapimmani na salim i go long ol lain pipel bilongmipela long Manam husat i kisirn bagaraplong maunten na ol lain long Esia husatkisim bagarap long sunami.

Dispela pilai bai kamap long tumoro longPot Mosbi Golf KIab.

Sampela ol kampani husat i givimpinis em Detoitte, IPBC, Mirupasi Lawyers,POSF, Rio Tinto, EMTV, GlobalConstruction, Pot Mosbi Country Kab, PNGPawa, Sefti PNG na Steamships Hardware.

Menesa bilong Pot Mosbi Golf Kiab RogerWilson i tok olgeta samting i redi na ol iwetim tasol long pilai we ol kampani i masrejisterim ol pilaia bilong ol wantaim K1000bipo long ol i pilai.

Independen Pablik Bisnis KoporesenIPBC long las wik i givim K30,000 weIPBC siaman i givim mani long tonamenogenaising komiti Nick Kuman long POMGolf Kiab.

Long taim Sief Eksekyutiv Opisa bilongIPBC, Masket langalio, i givim mani em i tokIPBC I ibikpela bodi bilong ol bisnis hanbitong gavman olsem Telikom, Elcom, AirNiugini tasol dispela wanwan bilong 01 tu igivim helpim i go long ol pipel bilong Manamna Esia lông ol yet.

Em i tok Telikom bai i givim K150,000 weK100,000 bai i go long Manam na K50,000bai go long Esia sunami apil.

Dispela pilai i lukluk long traim na bungimmani mak olsem K72 000 tasol dispela bai istap long amas tim i kamap long pilai naamamas ol i putim.

"Mipela save olsem mipela bai i no maplong bungim kain mani olsem ol lain i

ci

bai i go long wanpela hap.Hap mani bai i go long Esia na hap bai i

go long ol lain bilong Manam.

WALIMANV402

catft*thVcDIcDiCD4iMP1

rd *mtvGST

I-j

LAEBISCUIT

!.:W*N 11.

p

LAEBISCUIT

holirngolf

bilong Brown Eagles. Eagles win 11-4. Lukim stori long pes 31. Poto: JOE IVAHARIASeif..Tony William bilong Dolphins i kirapirn das long kam seif long horn bes. Redi long autim em George Taule

bungim long Australia we map olsem $14 mipela i save kisim bipo taim mipela i kisim500 000 AUS tasol amas mipela i ken bagarap," Kuman i tok.bungim em map bekim wanem helpim Tasol i no olgeta mani long dispela pilai

VCD/1DVCD/CDPLAYER

..4OtESME ENMESLO*

_____

it W W $IIfl $E$ I

a**,1

ror Cric1v

Zmm Fact

Publishedby Jeremy Burgess.at Allotment2, Section 209,HoholaandPrintedby Pacific Star Limited, at Allotment 13,Section 38,WaiganiDrive.