PsYCHE

FABULA APULEI I.

QUAM

VEJslA AMPL. FAGULT. PHILOs. ABOCNsIs

P. P.

JOH. GABII. LINsEYPhil, Mag. Luterat. Jlom. Adjunctus ,

&

OTTO WILHELMUs MOHELLstip, Puil, Viburgensls.

P. III.

In Audit. Philos. die VI Novembr. MDCCCXXII.h. a. m. s.

ABOiE, excudebant J. C. Frenchell <ir FU.

Thesium Continuatio.

X.Aeque vetustos ac Poesin ipsam animi humani nativo studio

ortum debere numeros seu versus, minime est dubitandum. Nequeigitur ex vera Poesi hos umquam sejungere licet.

XI.Qui poemata lingui quadam condita in aliam transferunt,

soluta tamen oratione pro vorsa utentes, non poetam, sed disjestaejus atque mortua membra istiusmodi carmen legentibus ostendunt.

XII. ,

Neque vero inde effici putamus, in essisto idem servandam

esse metrum, quod 7U*CCTCTV7tOV exhibet poema: quippe qua inre linguarum diversum ingenium, quin & saculi, resie consulitur,

XIII.

Igitur vel homoeoteleutis uti licet interpretaturo carmen sineiis panstum.

17Vit; sed ad destinatarii fraudum pedicam sermones con-serentes, dissimulanter occipiunt sciscitari, qualis eimaritus, & unde natalium sectacula provenirent. Tuncilla, simplicitate nimia pristini sermonis oblita, novumCommentum instruit: aitque maritum suum de provin-cia proxima, magnis pecuniis negotiantem, jam me-dium cursum aetatis agere, interspersum rara canitie»Nec in sermone isto tantillum morata, rursum opiparismuneribus eas onustas, ventoso vehiculo reddidit» seddum Zephyri tranquillo spiritu sublimatae domum red-eunt, sic secum altercantur: Quid soror dicimus detam monstruoso satuae illius mendacio? Tunc ado-lescens, modo florenti lanugine barbam instruens;nunc aetate media, candenti canitie lucidus. Quis ille,quem temporis modici spatium repentina senecta resor-mavit? Nil aliud reperies, mi soror, quam vel men-dacium istam pessimant seminam consingere, vel sor-mam mariti sui nescire. Quorum utrum verum est,opibus istis quam primum exterminanda est. Quod siviri siti faciem igubrat, Deo prosecto denupsit: stDeum nobis praegnatione ista gerit. Certe si divinipuelli, quod absit! haec mater audiverit, statim melaqueo nexili suspendam. Ergo inierim ad parentesnostros redeamus, & exordio sermonis hujus quamconcolores sallacias adsexamus. sic inflammatae, pa-rentibus sastidienter appellatis, & nocte turbatis vigiliispercitae, matutino scopulum pervolant: & inde solitoventi praesidio vehementer devolant; lacrymisque pres-sura palpebrarum coactis, hoc astu puellam appellant;

18Tu quidem felix, & ipsa tanti mali ignorantia beata,sedes incuriosa periculi tui; nos autem, quae pervigilicura rebus tuis excubamus, cladibus tuis misere cru-ciamur. Pro vero namque comperimus, nec te, sociaescilicet doloris casnsque tui, celare possumus, imma-nem colubrum, multimodis voluminibus serpentem,veneno noxio colla sanguinantem, liiaulemque ingluvieprofunda, tecum noctibus latenter acquiescere. Nuncrecordare sortis Pytineae, quae te pertrucis bestiae nu-ptiis destinatam esse clamavit. Et mulli Coloni, quiquecircumsecus venantur, & accola; plurimi videre eumvespera redeuntem e pastu, proximique stuminis vadisinnatantem. Nec diu blandis alimoniarum obsequiis tesaginaturum omnes asfirmant; sed, cum primum prae-gnationem tuam plenus maturaverit uterus, opimiorefructu praeditam devoraturum. At hic jam tua est ex-istimatio, utrum sororibus pro tua cara salute sollicitisadsenliri velis, & declinata morte secura pe-riculi vivere, an saevissimae bestiae sepeliri visceribus.Quod si te ruris hujus vocalis solitudo, vel clandestina;Veneris soetidi periculosique concubitus, & venenatiserpentis amplexus delectant, certe pie sorores nostrumsecerimus.

Tunc Psyche misella, ntpole simplex & animi te-nella, rapitur verborum tam tristium formidine: &,

extra terminum mentis sua; posita, prorsus omniummariti monitionum suarumque promissionum memoriamessudit, & in prosundum calamitatis sese praecipitavit,tremensque, & exsangui colore lurida, tertiata verba

19

semianimi voce substrepens, sic ad illas ait: Vos qui-dem, carissimae sorores, ut par erat, in officio vestraepietatis permanetis; verum & illi, qui talia vobis assir-mant, non videntur mihi mendacium singere. Necenim umquarn viri mei vidi faciem, vel omnino cujatissit novi; sed tantum nocturnis subaudiens vocibus, ma-ritum incerti status, & prorsus lucisugam tolero, be-stiamque aliquam recte dicentibus vobis consentio: me-que magnopere semper a suis terret aspectibus, malum-que grande de vultus curiositate praeminatur. Nunc,si quam salutarent opem periclitanti sorori vestrae po-testis asserre, jam nunc subsistite. Ceterum incuriasequens prioris providentiae benesicia corrumpit. Tuncnactae, jam portis patentibus, nudatum sororis animumfacinorosae mulieres, omissis tectae machinae latibulis,districtis gladiis fraudium, simplicis puellae paventiscogitationes invadunt.

sic denique altera; Quoniam nos originis nexuspro tua incolumitate periculum quidem nullum ante

oculos habere compellit, viam, quae sola deducit iterad salutem 5 diu diuque cogitatam monstrabimus tibi.Novaculam praeacutam, adpulsu etiam palmulae lenien-tis exasperatam, loi’i qua parte cubare consuesti, la-

tenter absconde: lucernamque concinnem, completamoleo, claro lumine praemicantem, subde aliquo clau-dentis aulae tegmine; omnique isto apparatu tenacissimedissimulato, postquam sulcatos intrahens gressus cubilesolitum conscenderit, jamque porrectus, & exordiosomni prementis implicitus altum soporem slare coepe-

20

rit, loro delapsa, nudoque vostigio pensilem gradumpaululatim minuens, caecas tenebrae custodia libei'atalucerna, praeclari tui facinoris opportunitatem de la-minis consilio mutuare; & ancipili telo illo, audaciterprius dextera sursum elata, nisu quam valido noxiiserpentis nodum cervicis & capitis abscinde. Nec no-strum tibi deerit subsidium; sed cum primum illiusmorte salutem libi seceris, anxiae praestolabimur: cun-ctisque ocyus tecum rebus relatis, votivis nuptiis ho-minem te jungemus bomini. Tali verborum incendioslammata viscera sororis jam prorsus ardentis deseren-tes ipsae protinus, tanti mali consinium sibi etiameximie metuentes, slatus alitis impulsu solito porrecta)super scopulum, illico pernici se suga proripiunt: sta-timque conscensis navigiis abeunt,

At Psyche relicta sola, nisi quod infestis suriis agi-tata sola non est, cestu pelagi similiter xnoerendo stu-ctuat: &, quamvis statuto consilio, & obstinato animo,jam tum facinori manus admovens, adhuc incerta con-silii titubat, multisque calamitatis sine distrahitur alse-ctibus. Festinat, dissert: audet, trepidat, dissidit, ira-scitur; &, quod est ultimum, iu eodem corpore oditbestiam, diligit maritum. Vespera tamen jam noctemtrahente, praecipiti festinatione nesarii sceleris instruitapparatum. Nox aderat, & maritus advenerat, primis-que Veneris proeliis velitatus in altum soporem de-scenderat. Tunc Psyche, & corporis & animi alioquininfirma, sati tamen saevitia subministrante, viribus ro-boratur! & prolata lucerna, & arrepta novacula, sexum

21

audacia mutavit. sed, cum primum luminis oblationetori secreta claruerunt, videt omnium serarum mitissi-mam dulcissimamque bestiam, illum ipsum Cupidinemformosum deum, formose cubantem; cujus adspectalucernae quoque lumen hilaratum increbuit, & acuminissacrilegi novaculam poenitebat. At vero Psyche tanto

aspectu deterrita, & impos animi, marcido pallore de-secta, tremensque decedit in imos poplites; & serrumquaerit abscondere, sed in suo pectore, Quod prosectosecisset, nisi serrum, timore lauti slagltii, manibus te-

merariis elapsum evolassel, Jamque lassa, salutequedesecta, dum saepius divini vultus intuetur pulcritudi-ncm, recreatur animi. Videt capitis aurei genialemcaesariem ambrosia temulentam, cervices lacteas, genas-que purpureas pererrantes crinium globos decoriterimpeditos, alios antependulos, alios retropendulos:quorum splendore nimio fulgurante, etiam ipsum lu-men lucernae vacillabat. Per humeros volatilis Deipinnae roscidae micanti flore candicant; & quamvis alisquiescentibus extimae plumulae tenellae ac delicatae, tre-

mule resultantes, inquiete lasciviunt. Ceterum corpusglabellum atque luculentum, & quale peperisse Vene-rem non poeniteret. Ante lectuli pedes jacebat arcus,& pharetra, & sagittae, magni dei propitia tela. Quaetum insatiabili animo Psyche salis curiosa rimatur at-

que pertractat, & mariti sui miratur arma. Depromitunam de pharetra sagittam, 5c puncto pollicis extre-mam aciem periclitabunda, trementis etiamnum articulinixu sortiore pupugit altius; ut per summam cutemroraverint parvulae sanguinis rosei guttae. sic ignaraPsyche, sponte in Amoris incidit amorem.

22

Tunc magis magisque cupidine slagrans Cupidinis,prona in eum efflictim inhians, palliis ac petulantibussaviis festinanter ingestis, de somni mensura metuebat.sed, tura bono tanto percita saucia raente fluctuat,lacerna illa, sive persidia pessima, sive invidia noxia,sive quod tale corpus contingere & quasi basiare &

ipsa gestiebat, evomit de summa luminis sui stillamserventis olei super humerum dei dextrum. Hem au-dax & temeraria lucerna, & amoris vile ministerium,ipsum ignis lotius deum aduris: cum te scilicet amatoraliquis, ut diutius cupitis etiam nocte potiretur, primusinvenerit! sic inustus exsiluit deus, visaque detectaefidei colluvie, prorsus ex oculis & manibus infelicissi-mas conjugis tacitus avolavit. At Psyche statim re-surgentis ejus crure dextro manibus ambabus arrepto,sublimis evectionis appendix miseranda, & per nubilasplagas penduli comitatus extrema consequia, tandemsessa delabitur solo. Nec deus amator humi jacentemdeserens, involavit proximam cupressum, Aeque ejusalto cacumine sic eam graviter commotus assatur: Egoquidem, simplicissima Psyche, parentis meae Venerispraeceptorum immemor, quae te miseri exfremiquehominis devinctam cupidine insimo matrimonio addicijusserat, ipse potius amator advolavi tibi. sed hicseci leviter, sejo: & praeclarus ille sagittarius, ipso metelo meo percussi, teque conjugem meam seci, ut be-stia scilicet tibi viderer, & serro caput excideres meum,quod istos amatores tuos oculos gerit? Haec tibi idem-tidem semper cavenda censebam, haec benevole te mo-nebam. sed illae quidem consiliatrices egregiae tuae

23

tam perniciosi magisterii dabunt actutum mihi poenas;te vero tantum suga mea punivero. Et cum terminosermonis pinnis in altura se proripuit.

Psyche vero humi prostrata, &, quantum visu po-terat, volatus mariti prospiciens, extremis affligebatlamentationibus animum. sed ubi remigio plumae ra-ptura maritum proceritas spatii secerat alienum, perproximi stuminis marginem prajcipitem sese dedit.sed mitis fluvius, in honorem dei scilicet, qui & ipsasaquas urere consuevit, metuens sibi, confestim eaminnoxio volumine super ripam florentem herbis expo-suit. Tunc forte Pan deus rusticus juxta superciliumamnis sedebat, complexus hic humo Cannam deam,eamque voculas omnimodas edocens cecinere. Proximeripam vago pastu lasciviunt comam fluvii tondentescapellae. Hircosus deus sauciam Psychem atque de-sectam, utcumque casus ejus non inscius, clementerad se vocatam sic permulcet verbis lenientibus: Puellascitula, sum quidem rusticanus & opilio, sed senectu-tis prolixae beneficio multis experimentis instructus.Verum, si recte, conjecto, quod prosecto prudentes viridivinatoucm autumant, ab isto titubante & vacillantevestigio, deque nimio pallore corporis, & assiduosuspiratu, immo & ipsis moerenlibus oculis tuis, amorenimio laboras. Ergo mihi ausculta, nec te rursuspraecipitio, vel ullo mortis accersito genere perimas.Luctum desine, & pone moerorem, precibusque potiusCupidinem, deorum maximum, percole; &, utpote ado-lescentem delicatum luxuiiosumque, blandis obsequiis

24promerere. sic locuto deo pastore, nulloque sermone

reddito, sed adorato tantum numine salutari, Psychepergit ire. sed antequam multum vise laboranti ve-stigio pererrasset, inscio quodam tramite jam delaban-te, accedit quamdam civitatem, in qua regnum maritusunius sororis ejus obtinebat. Qua re cognita, Psychenuntiari praesentiam suam sorori desiderat. Mox in-ducta, alternis amplexibus mutuae salutationis expletis,percontanti caussas aditus sui sic insit;

Meministi consilium vestrum, scilicet quo mihisuasistis, ut bestiam, quae mariti mentito nomine me-cum quiescebat, priusquam ingluvie voraci me misel-lam hauriret, ailclpiti novacula perimerem. sed cumprimum, ut reque placuerat, conscio lumine vultusejus adspexi, video mirum divinumque prorsus specta-culum: ipsum illum deae Veneris silium, ipsum, in-quam, Cupidinem leni quiete sopitura. Ac dum tantihoni spectaculo percita, & nimia voluptatis copia tur-

bata, fruendi laborarem inopia, casu scilicet pessimolucerna servens oleum rebullivit in ejus humerum.

Quo dolore statim somno recussus, ubi me serro &

igni conspexit armatam: Tu quidem, inquit, ob istudtam dirum facinus confestim toro meo divorte, libiqueres tuas habeto. Ego vero sororem luam, & nomen,quo tu censeris, ajebat, jam mihi confestim arra atquehis nuptiis conjugabo. Et statim Zephyro praecepit,ultra terminos me domus ejus efflaret. Necdum ser-

monem Psyche sinierat: illa vesanae libidinis & invidiaenoxiae