Jorge Luis Borges - Sonsuz Gül

7/26/2019 Jorge Luis Borges - Sonsuz Gl

1/55


2/55

La Rosa Profunda (1975)

1989, Mara Kodama

Bu kitabn yayn haklar The Wylie Agency (UK) Ltd.in araclyla alnmtr.

letiim Yaynlar 769 ada Dnya Edebiyat 166

ISBN 975-470-958-0

2001 letiim Yaynclk A. .

1. BASKI 2001, stanbul (1000 adet)

YAYIN SORUMLUSUOsman Yener

DZ KAPAK TASARIMImit Kvan

KAPAKUtku Lomlu

UYGULAMAHsn Abbas

DZELTNecip Kkbutros

MONTAJahin Eyilmez

KAPAK BASKISI Sena Ofset

BASKI ve CLTefik Matbaas

letiim YaynlarKlodfarer Cad. letiim Han No. 7 Caalolu 34400 stanbul

Tel: 212.516 22 60-61-62 Fax: 212.516 12 58e-mail: [email protected] web: www.iletisim.com.tr

JORGE LUIS BORGES1899da Buenos Aireste dodu. ngiliz asll annesi ve ngilizedebiyatna dkn babas sayesinde ngilizceyi spanyolcadan nce konutu. Ortarenimini Cenevrede tamamlad ve daha sonra zel dersler ald. ykleri nce Ar

jantindeki Surdergisinde, daha sonra spanya ve Fransada yaymland. 1961de spanyada Formentor, 1962de Fransada Commandeur de lOrdre des Arts et Lettresdllerini almasyla n btn dnyada yayld. eidi Amerikan, ngiliz ve Franszniversitelerinde ders verdi, bir sre Avrupada dolat ve btn dnyada birokdller ald. Borges, 14 Haziran 1986da Cenevrede, yirmi yldr tand ve son yllarnda yanndan ayrlmayan Maria Kodamayla evlendikten ksa bir sre sonra ld.Balca yaptlar: Evaristo Carriego (1930), Discusin (1932), Historia universal de lainfamia (1935), Ficciones (1944), El Aleph (1949), Otras inquisiciones (1952), El in-

forme de Brodie (1970), El libro de arena (1975), La rosa profunda (1975), Siete noches(1980), Nueve ensayos dantescos(1982), La memoria de Shakespeare(1983).
mailto:[email protected]://www.iletisim.com.tr/http://www.iletisim.com.tr/mailto:[email protected]


3/55

JORGE LUIS BORGES

Sonsuz GlLa Rosa ProfundaSPANYOLCADAN EVRENLER

Aye Nihal Akbulut - Cevat apan


4/55


5/55

Yaynevinin Notu:

letiim Yaynlar, J. L. Borges'in eserlerinin telif haklarn elinde bulundu-

ran Jorge Luis Borges Vakf'yla yapt anlama uyarnca, Borges'in toplu

eserlerini orijinal basklarndaki yapya sadk kalarak yaymlayacaktr. Bor-

ges'in balca eserlerinin gemi yllarda Trkiye'de eitli yaynevleri tara-

fndan yaymland gznne alnrsa, ilk kez yasal telif haklar gzetile-

rek yaplan bu almada, eski basklarda yer alan baz yklerin yinelen-mesinin bir gereklilik olduu anlalacaktr.

Elinizdeki kitap, letiim Yaynlar'nn Borges Vakf'yla yapt anlama

uyarnca, orijinal basksna sadk kalarak dizilmi ve baslmtr. iirler Aye

Nihal Akbulut ve Cevat apan tarafndan spanyolca asllarndan evril-

mi, her iirin sonunda evirmenin adnn ba harfleri yer almtr. J. L.

Borges'in Toplu Eserleri'nden daha nce yaymlananlar: Ficciones, Alef,

Brodie Raporu, Alakln Evrensel Tarihi, Kum Kitab, Yedi Gece, Dante-

vari Denemeler / Shakespeare'in Bellei. leride yaymlanacak olanlar:

Evaristo Carriego, Discusin, Otras lnquisiciones.


6/55


7/55

NDEKLER

nsz........................................................................................................... 9

Ben............................................................................................................ 13

Evrenin oluumu.......................................................................................14

D............................................................................................................ 15

Browning air olmaya karar veriyor......................................................... 16

Dkm...................................................................................................... 18

Pars........................................................... ............................................... 20

Bizon......................................................................................................... 21ntihar....................................................................................................... 22

Kllar....................................................................................................... 23

Blble..................................................................................................... 24

Oyum ben.................................................................................................25

Onbe sikke.............................................................................................. 26

Simn Carbajal..........................................................................................30

Aionso Quijano d gryor..................................................................... 31

Bir Sezar'a................................................................................................. 32


8/55

Protheus................................................................................................... 33

Protheus / Bir baka deike.................................................................... 34

Bir gelecek................................................................................................ 35

lanus'un bir bst konuuyor...................................................................36

Bilinmez bunlardan hibiri....................................................................... 37

Brunanburh, .S. 937.................................................................................38

Kr adam.................................................................................................. 39

Bir kr....................................................................................................... 41

1972.......................................................................................................... 42

At............................................................................................................ 43

All our yesterdays...................................................................................... 44

Srgn (1977)............................................................................................45

Anglica'nn ansna..... ............................................................................. 46

Aynaya....................................................................................................... 47

Kitaplarm.................................................................................................. 48

Tlsmlar..................................................................................................... 49

Tank.......................................................................................................... 50

Ephialtes.................................................................................................... 51

Dou.......................................................................................................... 52

Ak geyik..................................................................................................... 54

The unending rose.....................................................................................55


9/55

NSZ

airlerin esin kaynann bir Musa (esin perisi) olduu yolun-

daki romantik gr klasik yazarlarn bir yargsyd; iiri, ze-

knn bir ilevi sayan gr ise kendisi bir romantik olan Poe

yaklak 1846da ne srmt. Birbiriyle elien yarglarbunlar. Bedein szn ettii obann d ve Coleridgein nld gibi dsel esinlenmenin ayrks rneklerini bir yana b-

rakrsak, bunlar sz konusu srecin deiik aamalarnn kar-

l olmadka, her iki grn de bsbtn yanl saylama-

yaca aktr. (branilerle Miltonun Ruh dedikleri eye bizim

zavall mitolojimizde Bilinalt deniyor,) Bana gelince, bu s-

re bende hemen hemen hi deimiyor. Ben genellikle zaman-la bir ykye ya da iire dnen gzme arpan bir biimden,

bir eit ssz adadan yola karm. Bu yolun sonunu da ba-

langcn da grrm; ama arada ne olduunu gremem. Eer

yldzlar ya da talihim elveriliyse aradakiler de yava ortaya

kar. ou zaman glgelere bakarak attm admlarn izin-

den geri dnerim. Yaptn evrimine elden geldiince karma-

maya alrm. Bizim iin en nemsiz eyler olan kiisel g-

rlerle yaptn arptlmasn istemem. Sanatn bir uzlama

9


10/55

olduu gr bence ii bir anlamda basite indirgemektir, n-

k kimse ne yaptn tam olarak bilemez. Bir yazar bir kssa

tasarlayabilir ama, Kiplingin de belirttii gibi, ondan nasl birhisse karacan bilmeyebilir. Yazarn bal kalmas gereken

szde gerekliin geici koullar deil, kendi imgelemidir.

Edebiyat iirden yola kar ve dzyaznn olanaklarna

ulamas yzyllar alabilir. Anglosaksonlar drt yzyl sonrageride yalnzca hayran olmakla kalnmayacak bir iir ve g-

lkle anlalr bir dzyaz braktlar. Sz balangta zamann

tefeciliinin tketip harcad byl bir simgeydi herhalde.airin amac, hi deilse belli bir lde, sze ilkel ve artk

gizli olan gcn yeniden kazandrmak olmal. Btn iirlerin

iki ykmll olmal: bize ak seik bir rnek iletmek ve

denizin varlnn yapt gibi bize fiziksel olarak dokunmak.Buna Vergiliustan vereceim bir rnek var.

Sunt lacryme rerum et mentem mortalia tangunt

Bir rnek de Meredithten

Not till the fire dying in the grate

Look we for any kinship with the stars

(Ocan zgarasnda ate snmeden

Yldzlarla bir yaknlk aramayz biz)

Ya da spanyolca'nn Latinceye dnmeye alt Lugo-

nesin u aleksandrin dizesi:

El hombre numeroso de penas y de dias.

(Nice aclar ekmi, gnler grm o adam).

Byle dizeler bellekte kendi deiik yollarn izleyip giderler.

Uzun yllar ok uzun yllar edebiyatla uratktan sonra

bir estetik kuram oluturmu deilim. Alkanln bizi be-

nimsemek zorunda brakt doal snrlara u ya da bu kura-

10


11/55

m neden eklemeli? Kuramlar da siyasal ya da dinsel inanlar

gibi, bizim iin drtlerden baka bir ey deildir. Bunlar her

yazar iin deiir. Whitman uya kaldrmakta haklyd; amabyle bir olumsuz karar Victor Hugonun almas aptallk

olurdu.Bu kitabn dzeltilerini yaparken, houma gitmese de, kr-

ln yaknlacak bir rol oynad dikkatimi ekiyor. Oysa ha-

yatmda bu yaknlacak bir olgu deil. Krlk bir eit hapis-

tir, ama ayn zamanda da bir zgrle kavuma, yaratmaya

elverili bir yalnzlk, bir anahtar ve bir cebirdir.

J.L.B.

Buenos Aires, Haziran 1975

11


12/55


13/55

Ben

O kafatas, o gizli yrek, kann

Hi grmediim o yollar,

Dlerin o yeralt dehlizleri, o Protheus,

O i organlar, o ense, o iskelet.

Onlarn hepsiyim ben. Garip ama,

Bir klcn, nce altna, sonra klrengine,

Sonra da hilie dnerek batanYapayalnz bir gnein de ansym ben.

Limanda yava yava yaklaan gemileri

Seyreden biriyim. O az bulunur kitaplar,

Zamanla anan gravrler de;

Gp gitmi lleri kskanan da ben.

in daha garibi bir evin bir kesinde

Bu szckleri a gibi ren o adam olmam.

C. .

13


14/55

Evrenin oluumu

Ne karanlk ne kaos. Karanlk

gren gz ister, sesin

ve sessizliin kulaklar gereksindii gibi

ve ayna, biimler ister kendini mesken tutan.

Ne uzam ne de zaman. Hatta ne de

Kafasnda kuran bir tanrsal g,

Zamann ilk gecesinden nceki sessizlii,

Sonsuzlaacak olan o ilk geceden.

Karanlk Herakleitosun koca rma

Gizemli yatanda dur durak bilmeden

Akar gider gemiten gelecee,

Akar gider bir unututan tekine.

Hl ac eken bir ey. Yakaran bir ey.

Sonra gelir dnya tarihi. imdi.

A. N. A.14


15/55

D

Gece yars saatleri sap savururken

Bereketli zaman,

Daha da telere gideceim Ulissesin yoldalarndan,

nsan belleinin ulaamad

Dler lkesine.Aklmn almayaca paralar kald bende

O sualt dnyasndan:

lkel bir bitkibilimden otlar,

Her trden hayvanlar,

llerle konumalar,

Aslnda hep birer maske olan yzler,

ok eski dillerden szckler,

Ve zaman zaman bir korku, gndzn

Bize sunduuna hi benzemeyen.

Ya bunlarn hepsi olacam ya da hibiri.

O teki olacam, bilmeden olduum,

O teki de, uyank halime

Bakm olan kii. imdi onun deerlendirdii,

Yaknmadan ve glmseyerek.

C..

15


16/55

Browning air olmaya karar veriyor

Londrann bu kzl labirentlerinde

bakyorum en garibini semiim

insan uralarnn, bir bakma hepsi de,

kendine gre, yle olsalar bile.

Ele gemez cvadafelsefe tan arayan

simyaclar gibi

sradan szckler yapacam

-hileli kumarbaz ktlar,

halkn uydurduu szler-

Thor esin ve patlama,

gk grlemesi ve tapnmayken

onlar bylerinden vazgeireceim.

Bugnn deyiiyle,

sras gelince ben de

lmsz szler syleyeceim;

daha deersiz olmamaya alacam

Byronun yce yanksndan.

Yaralanmaz olacak ben olan bu toz.

Bir kadn akm paylarsa,

16


17/55

iirim onuncu katma deecek emerkezli gklerin;

bir kadn omuz silkerse akma,

ezgiler yaratacam hznmden,

zamann iinde yanklanan koca bir nehir.Kendimi unutarak yaayacam.

Grr gibi olup unuttuum o yz olacam

Hainliin kutsal yazgsn

kabul eden Yehuda,

bataklktaki Caliban,

korkusuz ve inansz len

paral asker olacam,

yazgnn geri evirdii yz

grmekten korkan Polycrates,

benden nefret eden o dost olacam.

ran blbl sunacak bana, Roma klc..

Maskeler, derin aclar, dirililer

rp skecek aln yazm

ve ben bir yerde Robert Browning olacam.

C. .

17


18/55

Dkm

Trmanmak iin bir merdiven dayamal. Bir basamak eksik.Ne arar insan tavanarasnda

Dankl artracak bir eyden baka?

Kf kokusu sinmi havaya.

ken akamn szyor aralktan.

Tavan kirileri hemen tepemizde ve deme ryp ypranm.

Ayak basmaya kalkacak yok.

Krk dkk bir adet katlanr yatak

Bir iki tane be para etmez alet.

Rahmetlinin tekerlekli iskemlesi.

Bir adet abajur aya.

Paraguay ii, yar skk, pskll bir adet hamak.

Ara gere ve katlar.

Bir adet gravr, Aparicio Saraviann kurmaylar.

Bir adet eski kmr ts.

Durmu bir saat, sarkac krlm.

18


19/55

Yaldzlar dklm bir ereve, ii bo.

Mukavvadan bir satran tahtas, birka krk ta.

ki bacakl bir adet mangal.

Deri bir sigara tabakas.

Kflenmi bir adet kitap, Foxeun ehitler Kitabnn

gotik harfli ustalkl bir basks.

Artk kimin olduu anlalmayan bir fotoraf.Tarazlanm bir post, bir zamanlar kaplan derisiymi.

Kapsn yitirmi bir adet anahtar.

Ne arar insan tavanarasnda

Dankl artracak bir eyden baka?

Unutua, unutulmu her eye dikiyorum ben bu ant.

Kuku yok, daha dayanksz tuntan ve kaynayp gidecek

tekiler arasnda.

A. N. A.

19


20/55

Pars

Gl parmaklklarn ardnda pars

Tekdze yryn srdrecek

Kara bir kuyum, hzn ve tutsaklk

Olan yazgsna (kendisi habersiz).

Binlercesi gelir geer ve binlercesi

Geri dner, ancak tek ve sonsuzdur

lmcl Pars, Yunanlnn dne girenlmsz Akhilleosun tasarlad

yolu tasarlarken, ininde.

ayrlardan ve dalardan habersiz,

Titreen i organlar

Kr boazn doyuracak geyikleriyle.

Gkyz boa deiir durur. Herkesin

Payna den yolculuk nceden belirlenmitir. A. N. A.

20


21/55

Bizon

Dalk, puslu, anlalmaz,

Snmeye yz tutmu kor kzl,

ri yar, ar aksak dolanyor ba bo

Yalnzlnda tkenmeyen bozkrnn.

Silahlanm alnn yukar kaldryor. inde

Uyuklayan fkesiyle bu alar ncesi boada

Vahi batnn kzl derililerini gryorumVe Altamiranm yitmi insanlarn.

Sonra bakyorum, izgesini yanstan aynas

Bellek olan insanca zaman yok sayyor.

Ne zaman umurunda onun ne de gemiten

Bugne akan yaam, ylesi deiken ve bo.

Zaman d, sayya vurulmayan, sfr,

En sonuncu bizon bu ve ilki

A. N. A.

21


22/55

ntihar

Tek yldz kalmayacak gecede.

Gece kalmayacak.

Ben lrken dayanlmaz evren de

tm varlyla lecek benimle,Sileceim piramitleri, madalyalar,

Ktalar ve yzleri.

Sileceim gemiin birikimini.

Toz edeceim tarihi, tozu toz.

Son gnbatmn seyrediyorum imdi.

Son kuu dinliyorum.

Kimseye hibir ey brakmyorum.

C. .

22


23/55

Kllar

Gram, Durendal, Joyeuse, Excalibur.

Eskilerden kalma savalar

Tek belleimiz olan iirlerde kol geziyor.

Evren bir kuzeye bir gneye sayor onlar.

Bugn artk toprak ve bir hi olmu erkek elinin

Ustal ekimektedir klta;

Demirde ya da tunta, o ilk gnAdemin kan olan u kl yaras.

Ta uzaklardan, bu sayp dktm kllarn

Yiitlik ykleri, sahipleri canna kym

Krallarn ve ylanlarn. Baka tr

Kllar da var, duvardakiler ve yakndakiler.

Kl, brak da seninle bu sanat deneyeyim;

Seni kullanmay hak etmemi olan ben.A. N. A.

23i


24/55

Blble

Hangi gizli Ingiliz gecesinden

ya da sadk, l tanmaz Renden,

uzun gecemin geceleri iinde yitip

cahil kulama ulam olabilir

efsaneler ykl sesin

ey Vergiliusun ve Perslerin blbl?

Belki de hi duymadm seni, oysa

hayatm hayatna bal, ayrlmazcasna.

Senin simgen gezgin bir ruhtu

Bir bilmeceler kitabnda. El Marino

Ormanlarn sireni adn takt sana;

Jlietgecesi boyunca akyorsun sen,

Anlalmaz Latince sayfalar arasndanve am ormanlar iinden Heine,

Almanyann ve Yudeann o teki blbl,

alayc, ate kuu, hzn kuu diyor sana.

Keats herkes adna dinledi seni, her zaman.

Yeryznde insanlarn sana verdikleri

Adlar arasnda biri yok ki

Erimek istemesin senin akyna,Ey karanln blbl. Mslman

Seni dledi zevkten lgn, gs kannn

Kzartt gln dikeniyle yaral. zenle

Yazyorum bu iiri akam karanlnda,

Ey llerin, denizlerin blbl,

Bellekte, coku ve masallarda

Akla yanasn, byleyen sesinle lesin diye.

C. .

24


25/55

Oyum ben

Ben kardeinin imgesini ya da gvdesini

(ikisi de ayn ey) sessizliin ya da kadehinin

aynasnda izleyen o boyce gzlemciden

daha az boyce olmadn bilen biriyim.

Ben, benim suskun dostlarm, salt unututan

baka bir ya da balanma olmadnbilen kiiyim. Bir tanr bu garip

zm sunmu her trl insan kinine.

Bunca gezip dolamama karn, tekil, oul,

Yorucu, garip, kendimin ve bakasnn

Zamannn labiretini bir trl zemedim.

Hi kimse deilim ben. Kimseye kl ekmedim

savata. Yankym, unutuum, hiliim ben.

C. .

25


26/55

Onbe sikke

Alicia Juradoya

Doulu bir ozan

Yz gz art arda baktm

ncecik puluna.

Yz gz art arda baktm

Adalarn stnde beliren ebemkuana.

Yz gz art arda dudaklarm

Bundan daha sessiz, kalmamt hi.

l

Zamansz kalm uzam.

Yukarda kum rengi ay.imdi, tam u anda,

Metaurus ve Trafalgarda lmekte insanlar.

Yamur yayor

Hangi dn, Kartacann hangi avlularna acaba,

Yayor mu ite bu ayn yamur?

Asterion

Yl insandan besinimi balar bana

Ve sarn su dolu.

Bende dmlenip kavuur ta deli yollar.

Yaknabileceim ne var sanki?

Gnbatmlarnda

Boa ba ar gelir biraz.

26


27/55

nemsiz bir ozan

Hedef unutmaktr.

Daha nceden varmtm.

Yaradl, IV, 8

Balangtaki lde oldu.

ki kol koca bir kayay frlatt.

Bir lk bile duyulmad. Kan dkld.

imdi aklma gelmiyor, Habil miydi, Kabil mi?

Nortumbria, .., 900

Gn domadan nce atn, paralasn onu kurtlar;

En kestirme yol kl.

Miguel de Cervantes

Yaradl gecemi ssleyen

Uursuz yldzlar, hayrl yldzlar;

kincilere borluyum hapse dmemi

Don Quijoteyi dlediim tutukevini.

Bat

En sonuncu kmaz, batan gneiyle.

Pampann balangc.

lmn balangc.

27


28/55

El Retiro iftlii

Zaman talar olmayan bir satran

Oynamakta avluda. Bir dal hrts

Geceyi yrtmakta. Darda, bozkr

Fersah fersah savurmakta tozlar ve dleri.Her ikimiz de birer glgeyiz, buyurduklarn

Kopyalayan teki glgelerin: Heraklitus ile Gautama.

Tutsak

Bir ee.

Ar demir kaplarn ilki.

Bir gn kavuacam zgrlme.

Macbeth

Eylemlerimiz yazgmzn aknda gidiyor,

Bitmek tkenmek nedir bilmiyor.

Kiralm ldrdm ben, Shakespeare

Tragedyasn tezgahlayabilsin diye.28


29/55

Sonsuzluklar

Denizi kuatan ve denizin kendisi olan ylan,

Iasonun suya inip kan krekleri, Sigurdun gen klc.

Zamana direnebilenler yalnzca

Zaman iinde yer almayanlardr.

E.A.Poe

Grdm dler. Kuyu ve Sarka.

Kalabalklarn Adam. Ligeia...Ama bir de u teki.

Muhbir

Savalarn dar vuran parltsnda

Canlarn verdiler u vatan uruna bakalar

Ve mermerlerle anmsanyorlar.Bense nefret ettiim kentlerde karanlk iler evirdim.

Baka eyler verdim.

Onurumu ayaklar altna alp,

Dostluuma bel balayanlar ele verdim,

Vicdanlar satn alp,

Yurdumun adn lanetledim,

Alakla boyun edim.

A. N. A.

29


30/55

Simn Carbajal

Antelo krlarnda, 90lara doru

Tanm babam onu. Belki deimitir

Unutulmu bir iki nemsiz szck.

Tek bir ynyle anmsyordu onu:

Esmer sol elinin stndeki

izik izik pene izleri. iftlikte

Herkes payna deni yapard:

Biri terbiyeci, teki srtma,

Berikinin stne yok kement atmada

Simn Carbajal da jaguar avcs.

Dadanacak olsa srlerine bir jaguar

Ya da karanlkta kkreyii duyulsa,

Carbajal dalara kard iz srmeye.

Ban, kpekleri alp giderdi.

Sonunda onu ayrda kstrrd.stne salard kpeklerini. San renkli

Canavar stne atlr onun

Adam da pelerinini sallard sol koluyla

Hem kalkanyd bu avcnn hem de

rtkan kuu. Apak karn bir an

Bolukta akard korumasz. Hayvan

eliin iine gmln duyard lmne.

Dvleri lmcl ve sonsuz olurdu.

Hep ayn jaguar ldryordu avc,

O lmsz hayvan. ok da armayn

Bu yazgya. Sizinki de ayn benimki de,

yalnzca bizim jaguarn ok deiik halleri var

klk deitiriyor hi durmadan. Ad bir an

nefret oluyor, bir an sevda, bir an aln yazs

A. N. A.30


31/55

Alonso Quijano d gryor

Adam bulank bir dten uyanyor

Dzlkler ve hanerlerle dolu bir d

Sakaln svazlyor ve soruyor kendine

yaralandm m yoksa l mym?

Ayn altnda ktlk and imi

Bycler dmeyecek mi peine?

Yok bir ey. Souk yalnzca. Belki de

Yaamn son yllarnn acs.

Bu beyefendi bir dt Cervantesin grd

Ve Don Quijote de beyefendininki.

Birbirine karyor bu ifte d ve ok eskiden

Olmu bir eyler yineleniyor.

Quijano uyuyor ve d gryor. Bir sava:

nebaht sulan ve arapnel paralar..

A. N. A.

31


32/55

Bir Sezara

Kt ruhlar ve lleri didikleyen

Kurtuklar iaret eden gecedeKehanetlerin bouna karargah kurmu

Yldzlarn tuttuu ak alanlarda.

Alacakaranlkta boynu vurulmu boann

Bouna deip karmsn barsaklarn;

Sabah gneinde bouna parlyor

Silah kuanm askerinin sadk klc.

Saraynda bekliyor haneri

Titreyerek grtlan. Daha imdiden

Biliniyor, duyumsanyor olacaklar,

Yakanlarla, yaklan atelerle,

Senin borularnn tt

Snr boylarnda imparatorluunun.

Dalarndan iniyor, altndan kaplann

Ve glgenin kirlettii kutsal dehet.

A. N. A.

32


33/55

Protheus

Odysseusun krekileri

Yorgun drmeden arap renkli denizi

Seebiliyorum akla smaz biimlerini

Ad Protheus olan o tanrnn.

Denizlerdeki srlerin oban

Bilicilik yetisiyle donanm

Birbirini tutmayan kehanetler rer

Bildiini gizlemeyi yelerdi.

stne ok geldiinde insanlar

Oluverirdi bir aslan ya da bir enlik atei,

Ya da bir aa su boylarnda glge veren

Ya da suya karp yiten su.

Msrl Protheus artmasn seni,

Sen ki tek bir adamken oulsun hem de.

A. N. A.

33


34/55

ProtheusBir baka deike

Tekinsiz kumlarn sakini,

Yar tanr yan deniz canavar,

Gemie ve yitik eylere

yatknlndan bellei yok sayd.

Baka bir frtnadan km Protheus

Hi de azmsanmayacak, gelecein

Gizlediklerini bilmek: yzne kapand kapSonsuza dek, Troyal ve Akhal.

Keye kstrlnca akl almaz klklara

Girerdi, kasrga ya da enlik atei

Altn renkli kaplan ya da pars

Ya da sular iinde grnmez su.

Deikenlerden olumusun sen de

Dnlerden ve yarnlardan. ken ve nceden...

A. N. A.

34


35/55

Bir gelecek

vgler olsun acma duygusuna

Her Kiminse, yetmi yan doldurmu

Gzlerine perde inmi beni,

Kurtaryor saygdeer yallktan

Ve kesinlikli aynalarn geitlerinden

Birbirini andran gnlerden

Trenler, izlenceler ve uzmanlklardan,

Sonu gelmez tasarlarn imzasndan

Toz iinde belgeliklere kaldrlmak zere,

Ve kitaplardan, bellein yknmeleri olan kitaplardan,Ve bana nceden yiite bildiren srgnm,

Belki de Arjantin yazgs denen bu,

Ve felekten ve delikanl servenlerden

Ve tehlikenin saygnlndan.

Belirttii gibi Samuel Johnsonn.

Srekli utan duymakta olan ben,

1874te len Francisco Borges olmadmdanYa da babam olmadmdan, mezlerine

Ruhbilim sevgisini alayan ve aslnda ona inanmayan,

Unutacam bana n salayan yazlarm,

Austin, Edinburgh ve spanya insan olacam,

Yzm Batya evireceim gndoumum iin.

Her eye kadir belleimde benim olacaksn

Yurdum, her gne blnen paracklarla deil.

A. N. A.

35


36/55

Ianusun bir bst konuuyor

Kimse ap kapayamayacaktr kaplar

Hepsinin ban eken ift ehreliyi

Saygyla anmadan. Kuatrm evrenini

Belirsiz denizlerle belirgin karalarn,

ki ayr yzm seebilir gemii

Ve gelecei. kisini de grrm ve edeerlidir

Demirler, uyumsuzluklar ve ktlkler,Silebilecekken hepsini Biri, silmemi

Silmeyecek. ki elim eksik kalm

Ve kprtszm, tatan. Diretemezdim

Kursam bile kafamda ekimeli bir

Gelecek ve bugn uzaklarda kalm gemii.

Ykntm gryorum: altmdaki krk stunu

Ve artk hi grlmeyecek olan yzlerimi.

A. N. A.

36


37/55

Bilinmez bunlardan hibiri

Ay sakin ve aydnlk olduunu bilmezden gelir

stelik ne de ay olduunu bilir;

Ne de kum kumluunu. Tek bir ey

bile yoktur biiminin benzersizliini bilen.

Fildiinden talar ylesine yabancdr

Soyut satran oyununa tpk kendilerini

Sren el gibi. Belki de insann yazgs,

Ksa sren sevinler ve uzayp giden aclar,

Aracdr tekinin. Grmezden geliriz;

Ona Tanr adn vermenin hi yarar yok bize.

Bounadr stelik korku, kuku

Ve balattmz ksack yakar.

Hangi yay frlatm olmal bir ok

Olan beni? Hangi doruk acaba hedefi?

A. N. A.

37


38/55

Brunanburh, .S. 937

Kimse yok senin yannda.

Dn gece bir adam ldrdm savata.

Yaam dolu ve uzun boyluydu, Anlafn soylu kanndan.

Barna sapland kl, hafife soldan.

Yere yuvarland, bir nesne oldu

Kargalarn nnde.Bouna bekleyeceksin onu, grmediim kadn.

San sularn stnden kaan gemiler

Geri getirmeyecek onu.

Gn doarken,

Arayacak onu dnden uzanan elin.

Dein soumu.

Dn gece bir adam ldrdm Brunanburhda.

A. N. A.

38


39/55

Kr adam

I

Yoksun braktlar onu bu bin yzl dnyadan,

Eskiden olduu gibi duran yzlerden,

Bugn artk uzakta kalan komu sokaklardan,

Dn derinlikli, bugn ukur bir tas olan mavilikten.

Kitaplardan ona kalan ancak ona sunduklardr

Bellein, ylesi bir unututur ki

Aklda kalan biimdir, anlam deil,

Ancak bir tek balklar yansr ona.

Uyumsuzluk pusudadr. Her atlan adm

D olabilir. Ar kanl tutsaym

Ben uyku sersemi bir zamann,

Ne gn doumu belli ne gn batm.

Srgit bir gece. Bakalar yok. Dizelerle

leyip yourmalym yavan evrenimi.

39


40/55

IIDoduum yldan beri, ki doksan dokuzdur,

Tepemizde asma ardandan ve aada dipsiz sarntan,

Kaplumbaa hzyla geen zaman, bellekte bir an sanki,

Bu dnyann gzle grnr biimlerini hep benden kard.

Gnler ve geceler trpledi durmadan grnn

nsandan harflerin ve sevgili yzlerin.

Tkenmi gzlerim bouna arand sorgulayarakYararsz kitaplklar, rahleleri bouna.

Mavi ve lal artk ken bir sis stme

Ve ie yaramayan iki ses. Baktm ayna

Duman renkli bir nesne. Bahede soluyorum iime,

Dostlarm, karanlkta aan hznl bir gl.

imdi bana kalan yalnz sar renklerdir

Ve gzlerim yalnz karabasanlar iin var.

A. N. A.

40


41/55

Bir kr

Ne zaman aynadaki yze baksam,

bilmiyorum hangi yz bana bakyor;

bilmiorum hangi yal yz sessizce

ve bezgin bir fkeyle kendi imgesini aryor.

Karanlmda yavaa grnmeyen izgilerimi

aratryorum elimle. Bir kvlcmn

szyor iime. Salarn tanyorum,klrengi, hatta altn sars olan.

Gene sylyorum yalnzca bo ve yapay

yanlarn yitirdim eyann.

Bu soylu szler Miltonun bilgelii,

ama ben gene de harfleri ve glleri dnyorum.

dnyorum ki grebilseydim yzmn izgilerini,

bilebilirdim kim olduunu bu benzersiz akamda.

C. .

41


42/55

1972

imdiden geip gitmekte olan gelecein

ie yaramaz, belirsiz ve bulank,

bir boycelikler tekrar, uzayp giden

bir aynalar koridoru olacandan korktum,

Ve bu dten nceki yar aydnlkta

yalvardm adlarn bilmediim tanrlarma

gnlerime bir ey ya da birini gndersinler diye.

Onlar da gnderdiler. Bu yurdumdu. Atalarm

yasaklara karn, alk ve yoksulluk iinde,

savalarda kendilerini ona adamlard,te bir kez daha karmdayd o ekici tehlike.

Oysa zamann unutmad dizelerimde vdm

o hayalet koruyuculardan biri deilim.

Yetmiini tamamlam kr bir adamm ben

lm kokan bir hastane kesinde,

Can ekien insanlar arasnda

gsne yedii iki kurunla lenDoulu Francisco Borges deilim;

Ama imdi saldrya uram yurdum benden

klcn savala ilgili hnerinden uzak

bilgilik taslayan beceriksiz kalemimle:

bir destann ayrntlarn toparlayp

kendi yerimi belirtmemi istiyor. Ben de

onu yapyorum.

C. .

42


43/55

At

Gemiten yz gzmn nnden gitmiyor:

Biri Claudiusla konuan Okeanos, bir bakas

gn doarken ve gn batarken acmasz

ve duygu nedir bilmeyen Kuzey;

ncs da lm, hepimizi alp gtren

akp giden zamana verdiimiz o teki ad.

Tarihte yaanan ya da dlenen

dnlerin o halka zg ykilediim bir su gibi eziyor beni.

Gkler altnda Danimarkaya hkmeden

Scyld Sceavingin cesedini denize

geri getiren o marur gemiyi dnyorum;

dizginleri ylanlar olan o koca kurdu,

yanan gemiye gzel l tanrnn

safln ve akln balayan;insan gvdeleri servenlerinin taban

o sularn arl altndaki

bataklklara salan korsanlar dnyorum;

kuzey Odisealarnda denizcilerin

rastladklar mezarlar. Kendi lmm

dnyorum, kusursuz lmm,

gmlecek kl ksesi ve gzya olmayan.

C. .

43


44/55

All our yesterdays

Bilmek istiyorum gemiim kimin.

Gelip geenlerden hangisinin?

Iltl yllarn sildii alt hecelik dizelerle

Latince bir iir yazan Cenevrelinin mi?

Yoksa u ocuun mu, altst eden

Babasnn kitapln, bulmak iin

En doru kvrmlarn haritann ve yabani

Biimleri, aslnda kaplanla pars olan.

Yoksa tekinin mi, ardnda lm,

sonsuza gm olan adamn yatt

u kapy iten ve pen, aaran gnle birlikte,

geip giden o yz ve lp giden o yz?

Artk var olmayanlarm ben. Yararszca

Akamleyin yitip giden bu insanlarm ben.

A. N. A.

44


45/55

Srgn (1977)

Biri iz sryor thaka yollarnda,

unutmu kraln yllarca nce

Troyaya giden;

biri yeni ele geirdii topraklan dnyor,

yeni sabann, olunu, ve belki de mutlu.

Yerkrenin snrlar iinde ben, Ulisses,

Hadesin derinliklerine indim

ve ylanlarn ak dmn zen

Tebaili Tiresiasn hayaletini grdm,

bir de, ovada aslanlarn glgelerini ldren

ve Olimposta oturan Hareklesin hayaletini.

Biri yryor bugn Bolivar ve ilide,

belki mutlu, belki deil.

Ben o olmak isterdim.

C. .

45


46/55

Anglicann ansna

Kimbilir ne eit yaamlar geip gitmi olmal

Bu acnas ve ufack lmle birlikte,

Yazgnn ya bellee gnderecei ya da

Unutulmaya brakaca ka yaam kimbilir!

Ben ldmde bir gemi de lecek birlikte;

Bu iekle lp gitti onu yok sayan sularda,

yldzlarn aydnlatt bir gelecek.

Onun gibi ben de lyorum sonsuz sayda

Sonla yazgmn bana brakmad;

Glgem hep yrekli olmu bir vatann

ypranm sylencelerinin peine dyor.

Ufak tefek bir mermer koruyor ansn;

stmzde bir yerde bymekte gaddar tarih.

A. N. A.

46


47/55

Aynaya

Neden direnirsin, bitmez tkenmez ayna?

Neden aynlarsn, gizemli karde,

Elimin en ufak kprtsn?

Neden glgede en hzl yansmalar?

Yunanlnn sz ettii teki bensin sen

Ve pusmu beklersin ezelden beri. Belirsiz sularn

Ya da dayankl camn duruluunda

Ararsn beni ve bounadr kr olmak.

Seni grmemek ve bilmek seni

Deheti biriktirir iinde, gze aldn byl ey

oaltmak saysn benliimiz oluturan

Ve talihimizi kuatan her eyin.

lecek olsan, teki olarak yineleneceksin

Ve sonra da teki, teki, teki, teki...

A. N.A.

47


48/55

Kitaplarm

Kitaplarm (benim varlmdan habersiz)

u yzm gibi tpk, benden bir para,

akaklarna kr dm, gz dumanl

Bouna arayp durduum camda aynada

Ve avucumu ukurlatrp svazladm.

Haksz da saylmam dnrken acyla

Beni dile getiren en can alc

Szcklerin bu sayfalarda oluunu,

Benim yazdklarmda olmak yerine.

Bylesi daha iyi. llerin sesleri

Sonsuza dek konuacak benimle.

A. N. A.

48


49/55

Tlsmlar

Snorrinin Edda Islandorumunun Danimarkada yaplm

ilk basmnn bir kopyas.

Schopenhauerin yaptlarnn be cildi.

Chapmann Odisseasnn iki cildi.

lde savaa katlm bir kl.

Byk dedemin Limadan getirdii ylan ayakl bir ay kab.

Kristal bir prizma.Birka soluk eski tarz fotoraf.

Cecilia Ingenierosun bana verdii babasna ait kzl toprak

renkli ahap bir kre.

Amerikann ovalarnda, Colombiada ve Texasta yrrken

kullandm oyma sapl bir baston.

inde diplomalar olan eitli metal silindirler.

Bir doktora cppesi ve kepi.

Saavedra Fajardonun gzel kokulu spanyol ciltli Las Empresas.

Bir sabahn ans

Vergiliusun ve Frostun dizeleri.

Macedonio Fernandezin sesi.

Birka kiinin sevgisi ya da konumalar.

Elbette tlsm bunlar, ama adn veremeyeceim karanla kar

etkisiz, adn vermemem gereken karanla.

C. .49


50/55

Tank

Adam dnde devi gryor

Biritayada olduunu grd dnde

Ve yreini bu yiitlik servenine hazrlyor

Ve mahmuzluyor Rocinanteyi.

Glkle dndryor kanatlarn yel

Kederli adamn saldrd deermenlerin.

Kheylan savruluyor; mzra parampara

Ve herhangi bir ey oluyor bunca eyin iinde.

Zrhlarn kuanm adam yerde yatyor;

Komunun olu gryor dtn,

Servenin sonunu bilemeyecek

Yazgsnn onu srkleyeceini Hint Adalarna.

Bir baka dzln snrlan iinde yitmi, yalnzca

Bir d olduunu syleyecek kendine u yel deirmeninin.

A. N. A.

50


51/55

Ephialtes

Dler var dn ardnda. Her gece

Yitip gitmek isterim karanlk sularda

stmden gndz ykayan, ama bu katksz

Sular altnda, bize en sonuncu Hilii sunan

Edepsiz harikann nabz atyor bu hznl saatte.

Bambaka yzm yanstan ayna olabilir.

Bir dolambacn gitgide byyen tutukevi olabilir.Bir bahe olabilir. Hep bu karabasandr.

Deheti baka dnyalardan. Ad konulmayan bir ey

Bana ular sylencelerin ve sislerin dnnden;

Tiksinilen imge retinaya yapr kalr

Lekeler uykusuzluu tpk glgeyi alaltt gibi.

Neden boy verir benden bedenim dinlenirken

Ve gnlm kalmken yapayalnz, u ahmak gl?

A. N. A.

51


52/55

Dou

Vergilius elini gezdiriyor

Su serinliindeki kuman stnde

Zaman ve kumlar aan kervanlarn

Romasna tad yk buBiim ve renk dokumas.

Gelecee kalacak bir dzesinde Georgicalarn.

Eini benzerini grmemiti. Bugn ipek diyoruz.

Bir Yahudi can veriyor

Kapkara ivilerle gerilmi armha

Yargcn buyruuyla, ama insanlar

Kuaklar boyu yeryzndeUnutmayacak akan kan ve yakarlar

Ve bir tepenin stndeki en son adam.

Byl bir kitap biliyorum altgen yldzl

Talihin bitii tr uykular ve uyanklklarn

Bizi srkledii altm drt yolu belirleyen.

Oyalanmak iin uydurulmu ne ok ey!

Kumdan rmaklar biliyorum, altn balklar,

Etiopya Kralnn, Preste Juann ynettii

52


53/55

Ganjn Aurorann yukarsndaki yerlerde.

Hai ku'yu biliyorum, iki hecede

Bir an, bir yanky, bir esriyii yakalayan;

Sar madenden bir ibrikte tutuklu

u duman cinini de biliyorum

Ve karanlklarda verilen szleri.

Ah akla smaz defineleri gmen beyin!

Yldzlar ilk gren Caldea.

Yksek direkli Portekiz gemileri: Goa.

Cliven kazand utkular, daha dn

Canna kyd Kim ve kzl lamasKurtarclar olan yolda gidecekler hep.

Buram buram ay kokusu, sandal aacnn kokusu.

Kurtuba ile El Aksa camisi

Ve kaplan, smbl denli krlgan.

te byle Doum benim. Anlarn

bomasn beni diye edindiim bahe.

A. N. A.

53


54/55

Ak geyik

ngilterenin yeil krlarn anlatan hangi baladdan?

Hangi ran tahta basksndan, hangi d lkesinden

Gemiimizin tutsak ald gnlerden gecelerden,

kp geldi bu sabah dme giren ak geyik?

Bir an akt geti. ayrlar getiini grdm

Bir akam kzllnn lgmnda yitip gittiini,

Biraz bellein, biraz unutuun rn olanArlksz yaratk, tek boyutunu gsterip gitti.

Bu tuhaf dnyay yneten cinler ve tinler

Dlememe izin verir seni ama efendin olamam;

Belki de gelecein derinliklerinde bir oyukta

Karlarz yine, dlerin ak geyii.

Ben de zaten bir dm, gelip geici, ayrlarn

Ve aklnn dnden bir iki gn daha sren.

A. N. A.

54


55/55

The unending rose

Susanna Bombal'a

Hicretin ardnda be yz yl.

ran kendi minarelerinden

l mzraklarnn saldrsn seyretti,

Niapurlu Attar da bir gle bakt

sessiz szckler syleyerek

dua eden biri deil de, dnen biri gibi:

Krlgan kren elimde. Ve zaman

bkyor ikimizi de, biz farknda olmadan,

bu akam saatinde, unutulmu bir bahede.

Senin ty gibi gvden havada nem iinde.Kokunun youn ve srekli yayl

yal ve ypranan yzme ykseliyor.

Ama ben seni bir dn katmanlar arasnda

ya da bu bahede bir sabah grm olan o ocuktan

ok daha uzun bir zamandan beri tanyorum.

Gnein beyazl senin olabilir,

ayn yaldz ya da zafer kazanm kltaki

kurumu krmz kan lekesi de.

Ben krm, bir ey de bilmiyorum. Ama

gidilecek daha ok yol olduunu ve her eyin

eyann sonsuzluu olduunu gryorum. Sen

mziksin, rmaklar, gkler, saraylar, meleklersin,

d l d

Documents

Jorge Luis Borges - Sonsuz Gül