Embed Size (px)
DESCRIPTION
Just Peace ฉบับที่ 7 ประจำเดือน มิถุนายน พศ. 2553
Citation preview
2
บอกอ
ขอค
ย
กองบรรณาธการ คณะทำงานยตธรรมเพอสนตภาพ
สำนกงานปตตาน เลขท 22/186 ถ.หนองจก ต.รสะมแล อ.เมอง
จ.ปตตาน โทร. 073-331-254
e-mail: [email protected]
website : wgjp.org
กองบรรณาธการ คณะทำงานยตธรรมเพอสนตภาพ
สำนกงานปตตาน เลขท 22/186 ถ.หนองจก ต.รสะมแล อ.เมอง
จ.ปตตาน โทร. 073-331-254
e-mail: [email protected]
website : wgjp.org
คณะทำงานยตธรรมเพอสนตภาพ
ศกรเสวนา
รายงานพเศษ
สพเพเหระ
ในนมอะไร
ลกนาย ก.
งานนำเสนอรายงานเรอง บทบาทและ
ความทาทายของผหญงมสลม
ทามกลางความรนแรงในจงหวด
ชายแดนภาคใตของประเทศไทย น.3
ผหญงมสลมในบรบทความรนแรง
บทสะทอนความเปนสมยใหม น.4
ในคนวนอนมดมด น.6
เมอถงยคท ‘สงคมไทย’ ตองลมรส
สงครามกลางเมอง น.11
ศกษา“ภมวฒนธรรม”เพอเขาถง
และเขาใจชายแดนใต กบบทวพากษ
“คนใน”ใหคดนอกกรอบ น.14
สวสดครบ
ปลายเดอนทแลว เกดเหตไมคาดคดขน
ภายในคายองคยทธฯ เมอมเหตนายสไลมาน
แนซา เสยชวตในสภาพผกคอตายในหองควบคม
ตว เปนกรณแรกทผถกควบคมตวฆาตวตาย
นบตงแตเกดเหตการณความขดแยงระหวาง
รฐกบกลมขบวนการแบงแยกดนแดน แตใน
มมมองของชาวมสลมทวไป ไมเชอวาจะมการฆา
ตวตายเพอปกปดความลบเพราะวาอสลามหาม
การฆาตวตายอยางเดดขาดและเชอวาผทฆาตว
ตายจะไมมสทธขนสวรรค ดงนนเจาหนาททเกยว
ของจะตองออกมาชแจงขอสงสยของสงคมวา
การตายไมไดเกดจากการกระทำของเจาหนาทรฐ
อยางไรกตามผลการชนสตรของหนวย
งานตางๆยงไมเรยบรอย ดงนนเมอผลการชน
สตรศพออกมา หวงวาจะสามารถตอบขอสง
สยของสงคมไดดวยหลกวทยาศาสตร และเพอ
ใหความเปนธรรมแกผตายและเจาหนาทรฐ
ภาพปกโดย:องคณา นละไพจตร
3
work
ing
grou
p on
just
ice
for p
eace
คณ ะ ท ำ ง า น ย ต ธ ร ร ม เ พ อ ส น ต
ภาพไดมการจดงานนำเสนอรายงาน
เรอง“บทบาทและความทาทายของผหญงมส
ลมทามกลางความขดแยงในสามจงหวดชายแ
ดนภาคใตของประเทศไทย” ในวนองคารท
25 พฤษภาคม 2553 ทโรงแรมซ.เอส
ปตตาน เพอสะทอนปญหาของผหญงในหลาย
มต ไมวาจะเปนผหญงทไดรบผลกระทบจาก
ความรนแรงโดยเจาหนาทรฐ จากกองกำลง
ไมทราบฝายผหญงในครอบครวผถกบงคบให
สญหาย รวมถงผหญงทอยในกลมของผใช
ความรนแรง นอกเหนอจากนนยงฉายภาพ
ปญหาทผหญงมสลมตองเผชญในฐานะท
เปนลกสาว ภรรยา หรอมารดา อปสรรคของ
การเขาถงกลไกความคมครองจากการใชกฎ
หมาย อสลามปญหาเศรฐ กจ ท ผหญง
ตองเผชญ ไปจนถงการคามนษยและความรน
แรงในครอบครว
4
จากทไดทำวจยเรองบทบาทของผ
หญงมสลมโดยใชประเดนวเคราะห หลกของ
Gender islam คอในเรองของบทบาทหนาท
ของชายและหญงตามทหลกศาสนากำหนด
มาซงในมมมองของคนตางศาสนกกมองวา
ผหญงมสลมถกกดข ผหญงมสลมไมเหมอน
คนอน แตทฤษฏทนำมาใชในการแยกคอก
คอ ความเหนท มองวาผ หญงและผ ชาย
จะมบทบาทและหนาทตามแตละเพศทแตก
ตางกน จะใหนำหนกกบเรองนเพราะเกยว
กบเรองผหญงกบภาวะสมยใหมนสงคมโดย
ทวไปจะแบงผหญงมสลมเปน 4 ประเดน
ประเดนแรกทมองวาหลกการ
อสลามกดขผหญงมสลม มมมองทวานทกคน
ตองมสทธเทาเทยมกนเหมอนกนทงหมด
มองวาผหญงมสลมจะถกกดข มมมองทสอง
คอจะมองวาจรงๆแลวหลกการอสลามไมได
กดข หลกการตาง ๆ โดยจรง ๆ แลวเทาเทยมกน
แตผชายเปนคนตความ ทมปญหาคอผชาย
เปนคนตความ สวนกลมทสามมองวาผ
หญงอสลามทำอะไรกไดไมไดถกกดขก
เหมอนคนทว ๆ ไป สวนกลมทสจะมองวาผ
หญงและผชายมบทบาทและหนาททตางกน
คอเทาเทยมกนในฐานะเปนมนษย แตมบท
บาทและหนาทตางกนในเรองของGender
คอเรองของเพศสภาพ สถานะของเพศ แต
ตามความเขาใจของผคนคอบทบาททางเพศ
Gender ทวไปกบ Gender อสลามกมหลก
คดไมตางกนคอทงผหญงผชายกมบทบาท
และหนาทของกนและกนคอหลกคดของแต
ละเพศ
ในอสลามระบออกมาในกรอาน
อยางชดเจนวาในสงคมมองเรองนเปนยงไง
Gender อสลามมองวา อสลามของเพศผชาย
และผ หญงเปนอยางไร บทบาทคอการ
เปนผนำครอบครว ผหญงคอการเปนแมบาน
กจการในบานกจะไมแตกตางกบGender
ทวไป แตของอสลามจะชดเจนกวา
แตในมมมองจรง ๆ แลวกตองยอน
ไปดในตวบทและหลกการของศาสนาดวย
วามนกตองเชอมโยงกบวถของอสลามและ
เรองผหญงมสลมในบรบทความรนแรง
บทสะทอนความเปนสมยใหม
เปดประเดนโดย ฮาฟสสา สาและคณะทำงานยตธรรมเพอสนตภาพ
5
วถของมนษยอยแลว จะเกยวของกบวถชวต
ทดำเนนไปโดยหลกการของผหญง กไดวาง
ไวแลววาระบบเปนไปตามหลกการอสลาม
แตในความเปนสมยใหมมนกมเรองของหลก
การชารอะหและหลกกฎหมาย เกยวกบความ
เหนของอลามาอหรอผรมาอธบายประกอบ
กนดวย สวนการทำงานนอกบานนนกเปน
การตความกนไป อลามาอทเขายดสายกลาง
กมการเปรยบเทยบวาสามารถทำงานนอก
บานได แตอาจมขอหามวาตองไดรบความ
ยนยอมจากสาม ซงการวางตวนนตองอยท
บรบทของครอบครวในการทจะกำหนด
ซงโดยทวไปแลวเมอพดถงผหญง
ในอดมคตผชายสวนใหญจะมองเหนถงผ
หญงทจะมาเปนคชวตมากกวา เปนผหญงท
สามารถดแลครอบครวได สวนการทำงาน
นอกบานกเปนอกเรองหนงแลวแตตามความ
เหมาะสมของแตละคน แตถาการจะทำงาน
นอกบานตองไดรบความยนยอมจากสาม
ถาสามไมยนยอมกไมสามารถทจะออกมา
ทำงานได แตหนาททบานผหญงกตองไม
ขาดตกบกพรอง คอการเลยงลกการทำงาน
ในบานทเปนหนาทของภรรยาอยแลวแต
สามกตองเขาใจวาเมอคณอนญาตใหเขาทำ
งานนอกบานแลวคณกตองเขาใจวางานเขา
ไมเพยบพรอมหรอวาอะไร คณกตองพรอม
ทจะยอมรบในสงทผดพลาดไปบาง อนนนก
ตองยอมรบในสงทผดพลาดซงกนและกน
แตสำหรบผหญง เชนกนในขณะทสาม
อนญาตใหคณทำงานนอกบาน เรากตองทำ
พฤตกรรมใหเหมาะสมกบคนทมครอบครว
แลว
ยกตวอยางกรณหนงทเกดขนใน
ภาคใตทจะมองเหนถงบาทของผหญงใน
สถานการณความรนแรงไดมากขน ทสามเขา
เสยชวตจากเหตการณความไมสงบขณะทม
อายได 24 ป หลงจากทสามเขาเสยไปจากท
เขาเคยอยแตในบาน ดแลกจการครอบครว
จนทำใหเขาคดวาความคดเขาโตกวางขน
โดยท มคนจากขางนอกมามากข น มาม
กจกรรมเสรมสรางศกยภาพของตนเองมาก
ขน จนคดวาตนเองกพงตนเองได เขาบอกว
าความรนแรงทำใหเขาเปนผนำมากขน
เนองจากตองทำหนาทแทนสามทเสยไป
ดแลลก ดแลบาน ตองทำงานทกอยาง จากท
เคยแบมอขอแตสามจนมาสการพงตนเอง
จนคดวาอยากจะลงสมครเปนผใหญบาน
เพราะตอนนรจกคนจากภายนอกมากขน ได
ทำโครงการเขาสหมบานซงในชวงแรกๆนน
ไ ม ค อ ย ไ ด ร บ ก า ร ย อ ม ร บ เ ท า ท ค ว ร
ชาวบานจะพดวา พอสามตายกออกขางนอก
บานมากขน แตเพราะการวางตวดจนไดรบ
การยอมรบ เปนตวอยางทผหญงคนหนงท
ตอสจนเอาชนะความกลวและมบทบาททาง
สงคมมากขนภายใตเหตการณความไมสงบ
ในภาคใต
6
“ในคนวนอนมดมด”
7
รายงานพเศษ
แถวรถเกราะขบเคลอนเกลอนถนนแถวทหารชมพลเดนดาหนากระบอกปนยน
ยาวจอเขามาเสยงปนแตกนำตาและความตายตาคนไหวหวนสนสะทานตาคนนแดง
ฉานโฉดกระหายตาคนปวดราวและเสยดาย ตาคนนโหดรายและเลอดเยน
ปากถกปดเอยออนเสยงวอน ขอปากทสงเมนตอความทกขเขญปากถกปดทวง
ถามตามประเดนปากทส งกลบเหนเปนวนวาย มอหยาบกรานอานทกขจงลกส
มอกมปนยนขขอกฎหมาย มอหยาบกรานแคนขนจนลมตาย มอกมปนสองสายจะเหนยว
ไก.....
ไมวาจะเรยกวา “กบฏ” “สงครามประชาชน” หรอ “การลกขนส” ความเปนจรง
พนฐานของสงทกำลงเกดขนกคอ พวกเขายอมตาย แตไมยอมใหคณปกครอง
ในภาวะเชนน คณมทางเลอกไมมาก หากไมฆาพวกเขาใหตายราบคาบไป กตองปรบ
การปกครองใหรองรบความเรยกรองตองการของพวกเขาบางตามแตจะเจรจาตอรอง
กนได
รนพผผานเหตการณทำนองนมาหลายครงเคยบอกวาการเมองไทยกลาวให
ถงทสดแลวกเปนเรองแคน คอมคนหมดความกลว ลกขนและบอกวากไมยอมใหมง
ขมเหงรงแกอกตอไป เอาไงกเอากนหากผทลกขนมจำนวนมากพอและเขมแขงพอจน
งดกนไมลงแลว ผมอำนาจกคอยๆ เรยนรทจะปรบตว
“ในคนวนอนมดมด”โดย เกษยร เตชะพระทมา : http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1274437899&grpid=&catid=02
8
อดตการฆาฟนทผานพน บรรจบผลเปนการฆาฟนใหม
แผนดนเคยฝงกลบศพปใคร ลกหลานยงคลงไคลใครฆากน
คนเคยเชอดเลอดเขยนประวตศาสตร พลกหนาใหมยงวาดดวยเลอดนน
บทเรยนทใครใครรไมทน กคอชวตนนราคาแพง
จากตอสสนตอหงสา เมอแรงมากแรงไปไลยทธแยง
จากเลอกตงยบสภามาเปลยนแปลง กลายเปนความรนแรงจลาจล
เลอดเขาตาเรารมจนคลมคลง สนสตยบยงยดเหตผล
ผปกครองทองคำขวญนำชน เกยรตแหงการฆาคนกองกำจาย.....
มการเคลอนไหวกอการรายตอรฐบาลอยางตอเนองตงแตกอนเรมการชมนม
ของ นปช.รอบลาสดกรณระเบดปวนเมองและการยงเอม 79 นบรอยครงนบแตเดอน
กมภาพนธศกนเปนตนมาจนมผบาดเจบลมตายทรพยสนเสยหายมากมายทำใหมอาจ
เขาใจเปนอนไปได โดยเฉพาะเมอการกอการรายดงกลาวเกดขนควบขนานไปกบการ
ชมนมของ นปช. กยงทำใหแยกแยะกลมกอการรายออกจากการชมนมทางการเมอง
โดยสงบยากขน
การกอการราย (Terrorism) หมายถง [การใชหรอขมขทจะใชความรนแรง
(violence or threats of violence)+ตอเปาหมายพลเรอน (civilian targets)+ซงกอให
เกดความหวาดกลวสยองขวญในหมสาธารณชนทวไป (fear)+เพอบรรลเปาหมายทาง
การเมอง (political ends)] อาจสรปยอเพอความเขาใจวา [T = V+C+F+P]
การกอการรายยอมบอนทำลายหลกนตธรรม (the rule of law) โดยตรง ไมม
ระบอบเสรประชาธปไตยใดดำเนนงานการเมองภายใตเงาคกคามของการกอการราย
ได นอกจากน มนยงกอปญหามากวาเพอตอสเอาชนะการกอการราย รฐจะสามารถ
ผกมดจำกดตวเองอยภายในกรอบของกฎหมายไดหรอไม?
แนนอนวาในทางปฏบต มนเปนเรองยากและมกกอใหเกดปฏกรยาจากฝาย
รฐผรบผดชอบดานความมนคงในทำนอง “บามากบาไป” อยางเชนการอมหาย, ทรมาน
และยงทงผตองสงสยกอการรายจงหวดชายแดนภาคใตในสมยรฐบาลทกษณ หรอการ
ทรฐบาลบชผลกเปดไฟเขยวใหซไอเอและกองทพอเมรกนใชวธลกพาตว, ทรมานและ
ลอบสงหารผตองสงสยกอการรายในประเทศตางๆ เปนตน
9
ทวาในทางกลบกน หากรฐปกปองหลก
นตธรรมจากการกอการรายดวยวธการ
ทละเมดกฎหมายเสยเองเชนน มนจะม
เปนการบอนทำลายหลกนตธรรมอน
เปนเปาประสงคแตแรกของตนเองลง
ไปละหรอ?
รฐจะปกปองหลกนตธรรมดวยการบอน
ทำลายหลกนตธรรมไดอยางไร?
หากรฐตอสปราบปรามการกอการรายโดยกลม (group terrorism) ดวยการท
เจาหนาทฝายความมนคงของรฐ [ใชความรนแรงหรอขมขวาจะใชความรนแรง (vio-
lence or threats of violence) ตอพลเรอน (civilian targets) อนกอใหเกดความหวาด
กลวทวไปในหมมวลชน (fear) เพอบรรลเปาหมายการเมองไมวาจะเปนการสลายการ
ชมนมหรอ “ขอพนทคน” หรอ “กระชบพนท” (political ends)] ซงกคอ [V+C+F+P]
แลว มนจะมกลายเปนการกอการรายโดยรฐ (state terrorism) ไปหรอ? และถากระนน
รฐตางอะไรในทางศลธรรมจากกลมกอการรายเถอนเหลานนเลา?
การลอบสงหารเสธ.แดงและการทผบาดเจบลมตายแทบทงหมดในปฏบตการ
กระชบพนทชมนมราชประสงคของ ศอฉ. หลายวนทผานมาลวนเปนพลเรอน ทำให
จำเปนตองตงคำถามเหลาน
อยาลมวาขอสรปของการตอสกบการกอการรายในประเทศตางๆ ทวโลกรวม
ทงประเทศไทยเองในอดตกคอไมสามารถเอาชนะการกอการรายโดยมาตรการความ
มนคงอยางเดยวได หากตองใชมาตรการทางการเมองเปนหลกและประกอบดวย
มาตรการความมนคงเปนรอง โดยขจดเงอนไขทางการเมองของการกอการรายให
หมดสนไป จนมวลชนทเปนฐานรองรบสนบสนนการกอการรายไมเหนประโยชนหรอ
ความจำเปนของการกอการรายอก แลวหนมาเดนหนทางตอสทางการเมองแบบสนต
วธแทน จากนจงจะสามารถแยกปลา (กลมกอการราย) ออกจากนำ (มวลชน)
และจดการกบปลา (ยตกลมกอการราย) ได
10
ผมเหนวาปฏบตการกระชบพนท/ขอพนทคนทราชประสงคนบแต 13 พฤษภาคม
ศกนเปนตนมาสงผลตรงกนขามกบขางตน การสงทหารตดอาวธสงครามเบาประจำ
กายและรถเกราะไปตงดานประจนหนากบผชมนมเรอนรอยเรอนพนทสวนใหญอยาง
มากกมแคกอนหน หนงสตก นอตเหลก ลกแกว ไม ยางรถยนต ระเบดเพลง บงไฟ
ประทดยกษ รถมอเตอรไซค รถแทกซนน ยงแปลกแยกผชมนมจากฝายเจาหนาทและ
รฐบาลมากขน ยงเพมความเกลยดกลวหวาดระแวงไมไวใจกนระหวางสองฝายมากขน และ
ในทางกลบกนกยงผลกพวกเขาไปแสวงหาความคมกนใตรมกำลงไฟของปนและระเบด
เอม 79 ในมอกลมกอการรายมากขน ยงทำใหผชมนมหนไปพงพายกยองกลมกอการ
รายเปนอศวนฮโรผปกปองคมครองพวกเขาจากเจาหนาทรฐผดจะมงรายหมายเอา
ชวตเขาเหนยวแนนขนอก นหรอทรฐบาลและ ศอฉ.ตองการ?
กมปนาทเสยงปนจงครนครน คละคลงควนฝนตลบและศพหาม
ธารเลอดเฉกเชอไฟโชนไหมลาม เปลวสงครามแรงลกทกแผนดน
คนทขดขดไปใจครกครน คนทแคนจบปนจำโหดหน
คนตอคนเขนฆาเปนอาจนต ความเปนคนคอยสนจากหวใจ
หยาดนำตา ทกหยดถวนประมวลมาคงบาไหล
บนแผนดนดาลเดอดดวยเลอดไฟ ยอมใจใครใจใครไมคงทน
เกลยดมงเกลยดมนเกลยดกนเกลอน กระหายเลอดเชอดเฉอนกนปปน
กลวศตรกลวตายและกลวตน สตวหรอคนคนหรอสตวอศจรรย.....
แลวใครทสวดออนวอนพระเจา ถงญาตมตรของเขาดวยเสยขวญ
ใครทองกวหวอดหดหครน ใครนอนกลวตวสนสดขมตา
ใครเฝาครนคำนงถงลกผว ใครรองไหเมอเสยหวทหารกลา
ประชาชนประชาชนธรรมดา ผไหลบาแบกหาบบาปสงคราม.....
ในหลายปทผานมา คนไทยฆากนมากมายเกนไปแลว
หยดฆาเถอะครบ กอนจะไมมประเทศไทยเหลอใหลกหลานเราไดอยกนตอไป
11
สพเพเหระ เมอถงยคท ‘สงคมไทย’ ตองลมรส สงครามกลางเมอง
สขม เฉลยทรพย
มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต
เมอถงยคท‘สงคมไทย’ ตองลมรส
สงครามกลางเมอง
เมอตนเดอนพฤษภาคม 2553ท
ผานมาหากมใครกลาววาประเทศไทยจะ
เกด “สงครามกลางเมอง” เชอวาคงเปน
คำกลาวทใครไดยนกตางคดวาเปนสงท
เหลอเชอและเปนไปไมได(พลางนกในใจ
วา“สยามเมองยม”หรอจะเปน“สยามเมอง
สงคราม”) แตเหตการณการปะทะเดอด
ระหวางรฐบาลกบฝาย นปช. รวมถงการ
กอกวนโดยการเผาบานเผาเมองของกลม
คนทไมประสงคดตอประเทศลวนเปน
ภาพสะทอนททำใหคนไทยจำตองยอมรบ
วา ณ.วนน เขายคท สงคมไทย ตองลมรส
สงครามกลางเมอง
Paul collier และ Ank hoeffler
ศาสตราจารย ดานเศรษฐศาสตรแหงมหา
วทยาลยออกฟอรด ผเชยวชาญดานสงคราม
กลางเมองกลาววา
สงครามกลางเมอง(civil war)
หมายถงสงครามทเกดภายในขอบเขต
ของประเทศหรอเพยงแหงเดยว ตางจาก
สงครามปกตทเปนสงครามระหวางรฐ
สงครามกลางเมองเปนสงครามทประชาชน
ในประเทศเดยวกนหยบอาวธขนมา
ประหตประหารกนเอง โดยมเปาหมายเพอ
ชงอำนาจรฐหรอขบเคลอนนโยบายตามท
ตวเองตองการ ความเสยหายของสงคราม
กลางเมองนนมแนวโนมวาจะรนแรงทง
ในแงจำนวนผเสยชวตรวมไปถงความเสย
หายทางเศรษฐกจจำนวนมหาศาล
ประเทศทเกดสงครามกลางเมองตองใช
เวลายาวนานในการเยยวยากวาจะกลบ
เขามาแขงขนในตลาดโลกไดอกครงหนง
สภาวการณทประเทศจะเกดสงครามกลาง
เมองไดงายทสด คอ สภาวะทประชาชน
ในประเทศแบงแยกเปน 2 ฝายอยางชด
เจน(ไมวาจะเปนในแงชาตพนธ ศาสนา
หรออดมการณ) และแตละฝายมขนาดหรอ
จำนวนใกลเคยงกน สงคมทมลกษณะเปน
สองขวเชนน จะมโอกาสเกดสงครามกลาง
เมองไดงายกวาสงคมทแบงออกเปนขว
เลกๆจำนวนมาก หรอสงคมทประชาชน
ทงประเทศมชาตพนธเดยวกน
อยางไรกตาม แมความขดแยงท
เปนตนเหตของสงครามกลางเมองนน โดย
ทวไปมกมหลายสาเหตประกอบกน แต
สาเหตหลกคอความขดแยงทางความคด
วถชวต ความเชอ ซงอาจเปนผลตอเนอง
มาจากความขดแยงทางชาตพนธเชนเผา
12
ทมฬ-สงหล ในศรลงกาความขดแยงทาง
ศาสนา เชนอสลาม-ฮนด ในแควนแคชเมยร
ของอนเดยหรอความขดแยงทางอดมการณ
ทางการเมองเชน ประชาธปไตย-คอมมวนสต
ในหลายๆ ประเทศชวงสงครามเยน ลกษณะ
ของสงครามกลางเมองนนจะยดเยอกวา
ความขดแยงภายในประเทศรปแบบอนๆ
อยางการเดนขบวนประทวง หรอการจด
ตงขบวนการเปลยนแปลงสงคม
จากการศกษาพบวาระยะเวลา
เฉลยของสงครามกลางเมองกอนสงคราม
โลกครงทสองจะอยทประมาณ 1 ปครงใน
ขณะทสงครามกลางเมองหลงสงคราม
โลกครงทสองจะรนแรงและยาวนานขน
ถง 4 ป โดยเฉลย สงครามกลางเมองบาง
แหงอาจยาวนานเกน 20 ป โดยหยดตอ
สกนเปนระยะแตความขดแยงในภาพรวม
ยงคงอย ตวอยางเชนสงครามกลางเมอง
ในประเทศแองโกลาซ งยาวนานถ ง
28ป(1974-2002)หรอสงครามกลางเมอง
ในโมซมบก มระยะเวลา 25 ป(1977-
2002)
เมอพจารณานยามของPaul col-
lier และ Anke Hoeffler กรดานสงคราม
กลางเมองแลวกคงไมมใครกลาปฏเสธวา
สงคมไทยกำลงเขาสยคแหงสงครามกลาง
เมอง ซงแมในขณะนรฐบาลจะสามารถ
ควบคมสถานการณการชมนมประทวง
ของฝาย นปช. และการกอความไมสงบ
ไดดขนเรอยๆ ตามลำดบ แตในความเปน
จรงสภาพของสงคมไทยขณะนน น ก
มสภาพไมตางจากสมรภมรบซงการทำ
สงครามใตดน สงครามเยนหรอสงคราม
กลางเมอง แตบทสรปทตามมากคงม
สภาพทไมแตกตางกนกคอความเสยหาย
หายนะของประเทศและสภาพจตใจท
บอบชำของคนไทย
ดงนน แนวทางการฟนฟสภาพ
จตใจของคนไทยทกระดบ เพอฟนฟสนต
ภาพใหเกดขนอกครงถอเปนสงสำคญ
มากกวาดวยซำ หรอไมจรง? แนวทาง
การเจรจาเพอยตความขดแยงนนถอเปน
แคหนงในวธทใชเพอยตปญหาเฉพาะ
หนา แตการแกปญหาระยะยาวแบบยง
ยนนน อาจจำเปนตองอาศย 10 แนวทาง
ในการสรางคานยมแหงความสมานฉนท
และความเทาเทยม อนเปนแนวคดของ
Velerie Braithwaite ประกอบดวยการ
สรางชวตทดสำหรบประชาชน หรอปรบ
ปรงสวสดการใหแกกลมคนทตองการ
ความชวยเหลอ การกำหนดกฎหมายท
มาจากประชาชน หรอการมสวนรวมของ
ประชาชนในการตดสนใจตอสงทกระทบ
ตอชมชนหรอบานเมอง การสรางความ
รวมมอกบนานาชาตโดยทกชาตทำงาน
รวมกนเพ อชวยเหลอซ งกนและกน
การสรางความกาวหนาทางสงคมและ
การปฏรปทางสงคมซงเปนการเปลยนชวต
13
ใหดขน การสรางโลกใหมสนตภาพและปราศ
จากสงคราม การสรางโลกแหงความสวย
งาม ทงความงามของธรรมชาตและศลปะ
เสยงเพลง วรรณกรรม หรอแมแต
จตรกรรม การใหความสำคญของศกดศร
ของมนษยทเทาเทยมกน การทคนใน
สงคมไดรบโอกาสทเทาเทยม การสราง
ความเทาเทยมกนทางเศรษฐกจ หรอการ
ลดชองวางระหวางคนรวยกบคนจนและ
การอนรกษธรรมชาตสงแวดลอม การปอง
กนการทำลายความงามและทรพยากร
ธรรมชาต
ทกลาวไปทงหมดนผเขยนมไดม
เจตนาทจะตอกยำ กระหนำซำเตม สงคม
ไทยทแสนจะบอบชำใหบอบชำมากกวา
เดม มไดมเจตนาเพยงวากลาว ตเตยน
กลาวโทษวา รฐบาลหรอฝาย นปช.
ฝายใด ผด หรอ ถก
แตการเสนอแนะแนวทางในการ
แกไขปญหาดงกลาวในเชงทฤษฎ สอให
ผอานและคนไทยทกทานยอมรบความ
จรง มสต รจกดำรงชวตอยอยางตนตว
และระแวดระวง แตไมตนตระหนก เพราะ
คงถงเวลาทคนในสงคมไทยจำตองยอม
รบแลววา ความแตกตางทางความคดท
ลกลามเปนความแตกแยก ความขดแยง
จนทำไปสการใชความรนแรงกำลงเปน
วกฤตปญหาทางสงคม ทเปนแผลกลด
หนอง แผลเรอรง มะเรงราย ทบอนทำลาย
ประเทศชาตบานเมองไปอกนานแสน
นาน แลวยงตราบใดทคนไทยยงใชอารมณ
อยเหนอเหตผล ใชกฎหมอยเหนอกฎ
หมาย เชอวาอยาวาแตชาตนเลยชาต
หนา หรออกกชาต สงคมไทย กคงยากท
จะสงบสขเฉกเชนในอดต
สดทายหวงวาขอเขยนนจะทำ
ให รฐบาล ฝาย นปช. ผทเกยวของทกฝาย
และประชาชนมสตและใชสต ตลอดจน
ความจรงใจในการแกปญหาแมแตถาทก
ฝายมความจรงใจ กเชอวาปญหาทกอยาง
นาจะมทางออก เปนอกหนงคนไทยทเอา
ใจชวยประเทศไทยในยคแหงสงคราม
กลางเมอง อยางจรงใจ
ตพมพครงแรกใน:นสพ.มตชนรายวน
ฉบบวนองคารท 25 พฤษภาคม 2553 หนา 6
14
ลกน
าย ก
. ศกษา“ภมวฒนธรรม”เพอเขาถงและ
เขาใจชายแดนใต กบบทวพากษ
“คนใน”ใหคดนอกกรอบ ณฏฐพชร ทศนรงเรอง / รตนนท เหลาอารกษพบล
จตตปภสสร บตรประโคน
โตะขาวภาคใต สถาบนอศรา
แมจะกดปมเปดงานกนหลงเหตการณ
รนแรงทางการเมองทกรงเทพฯ จนสง
ผลใหความสนใจของผคนทวไปตองาน
สมมนาเรอง“ภมวฒนธรรมใน 3 จงหวดชาย
แดนภาคใต” นอยไปนด แตนนกไมไดทำให
เนอหาและสาระของงานหยอนรสชาตลง
แตประการใด
งานสมมนาทเกยวกบทองถนชาย
แดนภาคใตครงน จดโดยมลนธเลก-ประไพ
วรยะพนธ รวมกบสำนกงานกองทนสนบ
สนนการวจย(สกว.) เมอวนพธท 26 และ
วนพฤหสบดท 27 พ.ค. 2553 ทหองประชม
บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏสวน
ดสต กรงเทพฯ
ภายในงานมการเปดตวหนงสอ
จากงานวจยชด “การศกษาทองถนอยาง
มสวนรวม”จำนวน 4 เลมไดแก เลาขาน
ตำนานใต,ความทรงจำในอาวปตตาน,
ยาลอเปนยะลา และเรองเลาจากหมบาน
เชงเขาบโด กรณบานตะโหนด
ศ.ดร.สวสด ตนตระรตน ผอำนวยการ
สกว.กลาววา นอกจาก สกว.จะสนบสนน
เรองการวจยแลว ยงมภารกจสอสารผล
งานวจยรปแบบตางๆ ออกสสงคม เพอให
นำไปตอยอดจากสงทไดศกษามา โดย
เฉพาะงานจากสามจงหวดชายแดนใต
ถอเปนยทธศาสตรหนงของ สกว. เพอ
สรางความรความเขาใจและคลคลาย
ปญหาตางๆ ทเกดขนในพนท
“หลายโครงการเราสนบสนนใหคน
ในพนททำวจยดวยตวเอง โดยใชกระบวน
การวจยเปนเครองมอหนงในการสะทอน
ปญหาความรสกนกคด วธคด จารตประเพณ
และประวตศาสตร เพอใหการแกปญหา
ตรงจดและตรงกบความตองการของคน
ในพนทอยางแทจรง” ศ.ดร.สวสด กลาว
และวา
“งานวจยทองถนถอเปนงานวจยท
ชาวบานเปนคนตงโจทย หาขอมลแลวนำ
มาสงเคราะห โดยจะมพเลยงเขาไปชวย
แนะนำ ซงงานวจยในลกษณะนมทกภาค
แตยงไมครอบคลมทกจงหวดทงยงม
15
โครงการวจยอนๆของสามจงหวดภาคใต
หลายโครงการ มวธการทำงานทลงไปถง
ระดบชาวบาน ซง สกว.กตองการสอไปยง
รฐบาลโดยเฉพาะทหารใหไดรบรสงทเรา
กำลงทำ หวงวาจะเกดผลมองเหนมต
ปญหาทางสงคมวฒนธรรมทหลากหลาย”
“รวมคด-รวมทำ”สรางความปรองดอง
ดร.ม.ร.ว.อคน รพพฒนประธาน
มลนธชมชนไท กลาวถงความแตกตาง
ระหวางงานวจยเชงปรมาณกบงานวจย
เชงคณภาพวา งานวจยเชงปรมาณจะใช
แบบสอบถาม ทำออกมาเปนสถต แตก
ตางกบการทำวจยแบบทนกมานษยวทยา
ทำคอ เขาไปศกษาอยางใกลชดพยายาม
เขาใจคนในทองถน ซงแบบหลงนทำยาก
“งานวจยแบบทใหชาวบานเปนนกวจย
รวมคด รวมทำ เปนเรองนาสนใจ ผทม
ความรอาจคดวาไมใชงานวจยมองวาคน
ทำไมไดจบปรญญา แตจรงๆ แลวกคองาน
วจยแบบหนงเหมอนกน ชาวบานทเปนนก
วจยรวมรดกวาเสยดวยซำเขารจกสภาพ
ภม ประเทศ ว ฒนธรรม ประเพณ
ทำใหงานวจยออกมาด และยงทำใหรความ
คดของชาวบานจรงๆ สดทายกจะสงเสรม
ใหชาวบานเปนตวของตวเองเขาใจสภาพ
ชมชน คดแกปญหาและพฒนาไดดวยตว
เอง”
ดร.ม.ร.ว.อคน กลาวตอวา งานวจย
เชงคณภาพจะชวยสรางความปรองดอง
ใหเกดขนในประเทศได ยงหากรฐนำไป
ใชในการวางแผนแกไขปญหาจรงๆ โดย
เฉพาะปญหาภาคใตกมโอกาสทจะสำเรจ
ได เพราะมาจากความรความเขาใจของ
ชาวบานเอง
“หากเราทำวจยใหเขาถงความรสก
ของชาวบาน ไมใชเอาแตสถต โดยเราตอง
เขาใจคนวาคนมความรสกอยางไรอะไร
ทำใหเกดความเคยดแคน ความปวดราว
ซงหาไมไดจากงานวจยทางสถตกจะมอง
เหนปญหาทงหมด และกำหนดแนวทาง
แกไขไดอยางถกตอง”
“ในสามจงหวดชายแดนภาคใตม
เรองชมชนศรทธาคอการปรองดองกนเอง
ทำรวมกบผนำศาสนาและองคกรปกครอง
สวนทองถนหลายหมบานประสบความ
สำเรจ แตเสนอรฐแลวรฐกลบไมเอา เพราะ
มการแยงชงงบประมาณระหวางทหารกบ
ตำรวจเงนไมถงทองถน”ประธานมลนธ
ชมชนไท กลาว
มองแบบ“ภมวฒนธรรม”
ดาน รศ.ศรศกร วลลโภดม
ทปรกษามลนธเลก-ประไพ วรยะพนธ
นกประวตศาสตรทองถนอาวโส กลาวถง
“การศกษาทองถนโดยมมมองภมวฒนธรรม”
วา ทผานมาเราศกษาพนทแบบนกภม
ศาสตร คอใชมมมองแบบแผนททวไป ทำ
ใหเหนแควาพนทตรงไหนมอะไร โรงงาน
16
จะตงตรงไหนแตมองไมเหนชาวบาน แต
หากเราศกษาทองถนโดยมมมองของภม
วฒนธรรมโดยดงชาวบานเขามามสวนรวม
ชาวบานจะมองแบบหนอนแลเหนสภาพ
พนททงหมด
“ยกตวอยางการวาดแผนทอาวปตตาน
หากวาดโดยชาวบาน เขาจะอธบายราย
ละเอยดทำใหคนรนหลงเขาใจภมวฒนธรรม
ของทองถนมากขน เขารวานแหลมนก
(ดานหนงของอาวปตตาน) เขาสามารถ
อธบายไดดวยวาทำไมถงเรยกแหลมนก
เพราะเมอกอนมนกบนมาตามฤดกาล แต
วนนมโรงงานอตสาหกรรมมาตงทำใหไม
มนกแลว เปนตน”
ภมปญญาชาวบานแกปญหาทองถน
ขณะท ผศ.ดร.สกร หะยสาแม รอง
คณะบดคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย
มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขต
ปตตาน กลาวถงปญหาการรกลำทรพยากร
สวนรวมของคน 3 จงหวดภาคใตวา ทรพยากร
สวนใหญกำลงเปลยนแปลงไป เนองจาก
การครอบครองพ นท ท งบนดน ในนำ
และในอากาศ เชน การแยงชงททำกนใน
อาวปตตาน มชาวบานกวา 10,000 ครวเรอน
40,000 คน ชาวประมงกวา 2,000 ชวต
เรอประมงกวา 2,300 ลำ อยในพนทเพยง
72 ตารางกโลเมตร มการจบจองกนเกอบ
หมด และเรมมการขายทดนในทะเลซงไม
มเอกสารอะไรเลยแตมนายทนและชาว
บานพยายามปดอาวใหตนเขน
“การแกความตนของอาวปตตาน
เปนเรองทเหนอความสามารถของมนษย
มองวาทายทสดจะกลายเปนพนดนจาก
การทบถมของตะกอน ปญหาตอนนคอ
จะทำอยางไรเพอยนหยดรกษาอาวปตตาน
ใหเปนพนทสาธารณะตอไปใหไดเพราะ
ถามโฉนดนำเมอไหรความขดแยงจะรน
แรงยงขน”
ดร.สกร ยงกลาวถงการประกาศเขต
อทยานทบททำกนวาแมจะมปญหานใน
หลายๆ พนททวประเทศ แตท 3 จงหวด
ภาคใตมวธการแกปญหาของชาวบานทนา
สนใจ เชน กรณเทอกเขาบโด (พนทหลกๆ
ทมปญหาคอ อ.บาเจาะ จ.นราธวาส) หลง
จากประกาศเขตอทยานฯไดไมนานไดเกด
การรวมกลมกนเปนเครอขายชาวบาน
มการเดนสำรวจดวยจพเอสเพอหาตำแหนง
ใชตนไมเปนหลกฐานวาทำกนกนมานาน
กอนรฐจะประกาศเขตอทยานฯ จนสดทาย
ทางราชการตองออกโฉนดให
อยาตดกบดก “คนใน”
ผศ.ดร.วฒนา สกณศล อาจารย
คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
กลาวในหวขอ “การศกษาทองถนสาม
จงหวดชายแดนใตในมมมองนกวชาการ
จากภายนอก” โดยเลาประสบการณตรง
17
ของตนเองจากการเขาไปทำงานในพนท
“เคยเขาไปศกษาชมชนบานดาโตะ
(อ.ยะหรง จ.ปตตาน) โดยจางนกศกษา
มสลมทพดมลายไดใหเขาเปนคนถามและ
ฟงชาวบาน จากนนกแปลใหเราฟงแตแทนท
นกศกษาจะแปลคำตอคำ กลายเปนวานก
ศกษาไปสอนชาวบานใหรวาสงทชาวบาน
พดเขาใจและใหความคดเหนนนไมถก
ตอง แลวพยายามอธบายวาสงทถกตอง
คออะไร เชน เมอถามถงประเพณวฒนธรรม
ซงการปฏบตของชาวบานไมถกตองตาม
หลกศาสนา นกศกษาทเปนลามกจะสอน
ชาวบาน กอนจะหนกลบมาแปลสรปสนๆ
ใหเราฟงในสงทเปนความเชอของตนเอง
พอเราถามวาทำไมคยกนยาว แตแปลสน
นกศกษาบอกวาทชาวบานพดไมถกตอง
เขาตองแกไข”
จากประสบการณดงกลาว ทำให
ผศ.ดร.วฒนา เหนวา ความแตกตางทาง
วฒนธรรมภายในกลมมลายมสลมเปน
อปสรรคทกางกนระหวาง“คนใน”ดวยกน
เอง เพราะฝายหนงเชอวาตวเองถกตอง
มากกวาอกฝายหนงและ “คนใน” มหลาย
ระดบซงลกษณะหลายระดบนเองทำให
แนวคดทวา “คนใน” ยอมเขาใจ “คนใน”
ดวยกน ไมไดเปนจรงเสมอไป
ผศ.ดร.วฒนา ยงตงขอสงเกตวา
เมอมงานศกษาเรองมสลมโดย “คนนอก”
มกจะถกโตแยงจาก “คนใน” วาไมเขาใจ
เขาไมถง และไมรเรองดเทากบคนมสลม
ดวยกน แตคนทโตแยงกไมไดผลตงาน
วชาการททำความเขาใจและสรางความ
เขาใจตอชมชนและสงคมของตนเองอยาง
มพลวตเพยงพอ ขณะทงานศกษาของนก
วชาการมสลมสวนใหญจะคอนขางจำกด
อยแตในกรอบศาสนา ไมสนใจชมชนทำให
ไมรวาชาวบานชมชนและสงคมนนอย
อยางไร มความเปนมาอยางไร เปลยน
แปลงและปรบตวอยางไร นอกจากหวขอ
จะแคบแลว ขนบความคดบางอยางมผล
ใหการผลตงานวชาการมจำนวนนอยมาก
นกวชาการจากมหาวทยาลยเชยงใหม ยง
แสดงความเหนถงหนงสอจากงานวจย
ชด “การศกษาทองถนอยางมสวนรวม” ทง
4 เลม โดยเฉพาะเรอง “จากยาลอเปนยะลา”
วา ไดฉายภาพการเปลยนแปลงทเกดขน
ทงดานเศรษฐกจการเมองและส งคม
วฒนธรรม ซงการเปลยนแปลงนเองไดสง
ให “ภายใน” สงคมปรแตกและขดแยงกน
การศกษาทงหมดนโตแยงกบชดคำอธบาย
ทมองเหนแต “ปจจยภายนอก” เทานนท
สงผลกระทบตอการเปลยนแปลง“ภาย
ใน” สงคมมสลม เพราะ “ปจจยภายใน”
ในแตละมตของสงคมสงผลควบคกบ
“ปจจยภายนอก”
“ทำไมการเปลยนแปลงในสงคมจง
มทศทางถดถอย ตกตำ และออนแอลงมาก
ลำพงแตการอธบายวาสาเหตมาจากปจจย
18
ภายนอกนนคงไมเพยงพอตอการทำความ
เขาใจ อาจตองกลบมาตรวจสอบ และ
วพากษวจารณกนภายในสงคมใหมาก
ขนหรอไม” ผศ.ดร.วฒนา ตงคำถาม
นกวชาการจากมหาวทยาลยเชยงใหม
ยกตวอยางทงทายจากประสบการณการ
ศกษาชมชนประมงพนบานในพนทชาย
แดนภาคใต
“เคยไปคยกบชาวประมงพนบาน
วามภมปญญาอะไรบาง ชาวบานตอบวา
ไมมภมปญญาอะไรเลย การถามตอบเชน
นเปนวธวจยทเรยกวาสมภาษณเชงลก
ตงอยบนพนฐานของการใหความสำคญ
กบมมมองของชาวบาน เสยงชาวบาน
และนยามความหมายรวมถงคณคาอดม
การณทางสงคมถาเรายดเพยงวาใหชาว
บาน ตอบชาวบานเทานนทรดคำตอบของ
การวจยนกคงสรปวา ชาวบานไมมภมปญญา
อะไรเลยเพราะชาวบานตอบอยางนน”
“แตเมออาศยวธวจยอนเขาไปรวม
ศกษาดวยเชนการสงเกตการณอยางมสวน
รวม กจะพบวาการทำประมงของชาวบาน
ตองใชองคความรหลายอยาง เชน การใช
เครองมอจบปลาและวธการทใชเรยกวา
เปนนวตกรรมเลยกวาได ทำใหเหนวา
ชาวบานมภมปญญา แตการทเขาทำอยทก
เมอเชอวน มนเปนสงทร ๆ กนอยแลว
กเลยไมสนใจและมองขามไปคดวาไมม
อะไร ไมใชภมปญญา”
กรณตวอยางนทำใหเหนวา “คนนอก”
ท ไม ไดมประสบการณแบบเดยวกบ
“คนใน” สามารถมองเหนสงทเปนปกต
ไมมอะไร หรอเปนเรองททำๆ กนมาอยาง
มระยะหางเพยงพอตอการรบรความคมชด
ของสงเหลานนตางไปจากชาวบาน ทง
หมดจงขนอยกบวาใชกรอบการวเคราะห
ใดเขาไปศกษามากกวา
นบเปนประเดน “ทาทาย” ท
นาคดและสานตอไมนอยทเดยว!
--------------------------ทมา: http://www.isranews.org
19
ความคลมเครอเจอจาวในขาวสารสมองบานบาบาถาหลงใหล
ยากแยกแยะแกะประเดนเหนขางในคนใชไกลกวนหมนใหวนวาย
นกสทธฯ นงยลเพราะตนตางรแตขางเลยวลดชองกฎหมาย
ขาราชการเกยรวางเพราะตางนายสอทงหลายขายสเบยงเพอเลยงตว
เปนผลกรรมทำไวคนไทยกอคนไทยกรบผลทชนหว
ใครมานำทำตามเพราะความกลวใครทำชวหนหนเดยวดเอง
ควนจางจางกางกนคนเราอยอยากจะรความจรงใหตรงเผงตองยนหยดคงมนไมหวนเกรง
แลวกาวไปตามเพลงประชาธปไตย
ทมา: http://th-polpoet.blogspot.com/search/label/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%B2
โปสก
ารด
รณรง
ค ใ
หป
ระเท
ศไท
ยลงน
ามแล
ะให
สตยา
บน
อน
สญญ
าระห
วางป
ระเท
ศวา
ดวย
การ
คม
ครอ
งบค
คลท
กคน
จากา
รบงค
บให
สญห
าย
