k To12 - Gabay Pangkurikulum Sa Araling Panlipunan Baitang 1-10

Republika ng Pilipinas

Kagawaran ng Edukasyon DepEd Complex, Meralco Avenue

Lungsod ng Pasig

K to12 Gabay Pangkurikulum

ARALING PANLIPUNAN

BAITANG 1-10

January 2013

K TO 12 ARALING PANLIPUNAN

K to 12 Curriculum Guide version as of January 2013 – Araling Panlipunan 2

CONCEPTUAL FRAMEWORK

Figure 1. The Conceptual Framework of Araling Panlipunan



BALANGKAS- KONSEPTUWAL NG Araling Panlipunan

(Deskripsyon)

Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng ―Edukasyon para sa Lahat 2015‖ (Education for All 2015) at ang K-12

Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang

makalinang ng ―functionally literate and developed Filipino.‖ Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang pangnilalalaman at

pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing mithiin, tunguhin (goal) ng K-

12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at

makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping pangkasaysayan at panlipunan.

Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto ( collaborative

learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/ konseptuwal, pagsisiyat,

intregratibo, interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at

pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling panlipunan ng mag-aaral sa pamamagitan ng magkasabay na paglinang sa kanilang

kaalaman at kasanayang pang-disiplina.

Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman at pamantayan

sa pagganap ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kutlura, pananagutan at pagkabansa,

4) karapatan, pananagutan at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon, distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang

pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang kasanayan sa iba’t-ibang disiplina ng araling panlipunan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at

matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat, kasanayang pangkasaysayan at Araling Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng

pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-unawa at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.

Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at isyung

pangkasaysayan, pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam, makagawa, maging ganap at

makipamuhay (Pillars of Learning). Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga konsepto at terminolohiya. Bilang

pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-

aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa tunay na buhay na may kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang

ginagalawan.



II. Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):

III. Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):

K – 3 4 – 6 7 – 10 11 – 12

Naipamamalas ang panimulang

pag-unawa at pagpapahalaga

sa sarili, pamilya, paaralan, at

komunidad, at sa mga

batayang konsepto ng

pagpapatuloy at pagbabago,

distansya at direksyon gamit ang

mga kasanayan tungo sa malalim

ng pag-unawa tungkol sa sarili at

kapaligirang pisikal at sosyo-kultural ,

bilang kasapi ng sariling komunidad

at ng mas malawak na lipunan

Naipamamalas ang batayang

pag-unawa sa (i) mga primaryang

konsepto ng

heograpiya at ang aplikasyon

ng mga ito sa iba’t ibang

pamayanan sa Pilipinas, (ii)

kasaysayan ng bansa; at ang

pagpapahalagang pansibiko, gamit

ang mas malalim na kakayahan sa

pagsasaliksik

tungo sa paghubog ng

batang mapanuri,

mapagnilay,responsable,

produktibo, makakalikasan,

makatao, at makabansa

Naipamamalas ang malalim

na pag-unawa sa kasaysayan,

kultura at aspetong

panlipunan, pang-ekonomiya,

at pampulitika sa Pilipinas, sa

rehiyon ng Asya, at sa mundo,

ang ugnayan sa rehiyon at

daigdig, at ang batayang

konsepto ng ekonomiks at

aplikasyon nito sa buhay,

gamit ang mga kasanayang

napapaloob sa kakayahan ng

pagsisiyasat, pagsusuri ng

datos, pagsasaliksik at

mabisang komunikasyon tungo sa

pagpanday ng magandang

kinabukasan

Naipamamalas ang malawak

at integratibong pag-unawa sa

nga hamon, isyu at tugon sa

kontemporaryong lipunang

Pilipino, Asyano at pandaigdig,

base sa masusing

pagsasaliksik at mabisang

paghayag ng resulta ng

pagsasaliksik, tungo sa

pagbuo ng solusyon o tugon

upang marating ang isang

makatarungan, mapayapa,

makakalikasan at makataong

lipunan at mundo

Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura, pampamahalaan, pansibiko, at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng iba’t-ibang disiplina at larangan ng araling panlipunan kabilang ang pananaliksik, pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw upang maging isang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na papanday sa kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig



Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

K Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan sa kapaligirang sosyal.

1 Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa

pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng komunidad.

2 Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng konseptong hepgrapikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.

3 Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga sa kinabibilangang komunidad batay sa (a) kinaroroonan; (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.

4 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspetong pangkultura, pampulitika, panlipunan, produksyon at distribusyon ng lokal na produkto, gamit ang mga natutunang konsepto at pamamaraan sa mga naunang baitang.

5 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ngika-20 siglo, gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsible, produktibo, makakalikasan, makatao at makabansa at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng kinabukasan.

6 Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa Pilipinas sa ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino na mapanuri, mapagnilay, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao, makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng kinabukasan.

7 Naipapamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang

sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba’t ibang panahon, tungo sa pagbuo

ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo.

8 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa katangian at kakanyahan ng heograpiya , kasaysayan,

kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya na batayan ng pagkakakilanlang Asyano at nagbubuklod sa Pilipinas bilang

bahagi ng Asya tungo sa magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng rehiyon.

9 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang

hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan,



pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan.

10 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kumpetisyon at kolaborasyon ng mga indibidwal at bansa

gamit ang kaalaman at teknolohiya sa likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman tungo sa pagsusulong ng

kolektibong pag-unlad at patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay.

11 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung lokal at ang kahalagahan ng sama-sama at

angkop na pagtugon sa mga hamon nito sa patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay

12 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung pandaigdig at ang kahalagahan ng sama-

sama at angkop na pagtugon sa mga hamon nito sa patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay ng sangkatauhan

IV. Saklaw at daloy ng Kurikulum

Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan at paaralan tungo sa paghubog ng isang

mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.

Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

K Ako at ang aking kapwa Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng

kamalayan sa kapaligirang sosyal

1-2

1 Ako, ang Aking Pamilya at

Paaralan

Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralang tungo sa pagkakakilanlan bilang

indibidwal at kasapi ng komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,

interaksyon distansya at direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at

paaralan

1-3

2 Ang Aking Komundad, Ngayon

at Noon

Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang kkomunidad, gamit ang

konsepto ng pagapapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng

pangyayari, mga simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang

yaman, at konsepto ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng

kasaysayan

1-5

3 Ang aking Kapaligran at mga

Komunidad sa Pilipinas

Paglawak ng pag-unawa sa kinabibilangang komunidad batay sa a) kinaroroonan: sa

itaas at ibaba; sa tabi ng dagat at ilog, at iba pa; b) kultura tulad ng wika; Tagalog, Iloko,

Chavacano, at iba pa; c) kabuhayan: rural at urban; komunidad ng mga mangingisda,

magmimina, magtrotroso, industriyal at iba pa; d ) pulitikal: bayan o lungsod, lalawigan, at

rehiyon; gamit ang malalim na konsepto ng pagapapatuloy at pagbabago, interaksyon ng

tao at kapaligirang pisikal at sosyal

1-6



4 Pinagmulan at Pag-unlad ng

mga lalawigan at rehiyon ng

Pilipinas

Pinagmulan at Pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspektong

pangkultura, pampulitika, panlipunan at pangkabuhayan

1-6

5 Pagbuo ng Pilipino bilang

Nasyon

Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ng

ika-20 siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan

( historical significance), pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy .

1-6

6 Mga Hamon at Tugon sa

Pagkabansa

Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan

tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at matatag na pagkabansa

( strong nationhood)

1-6

7 Mga Saksi ng Kasaysayang

Pilipino

Kasaysayan ng Pilipinas gamit ang sipi ng mga piling primaryang sanggunian

mula sa iba-ibang panahon at uri: nakasulat (liham, opisyal na report, balita); pasalita (teyp

o transkrip ng panayam); biswal (karikatura, larawan); awdyo-biswal (video, pelikula);

o kumbinasyon ng mga

nabanggit.

1-7

8 Araling Asyano Pag-unawa at pagpapahalaga sa katangian at kakanyahan ng heograpiya , kasaysayan,

kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya na batayan ng pagkakakilanlang Asyano at

nagbubuklod sa Pilipinas bilang bahagi ng Asya tungo sa magkakatuwang na pag-unlad at

pagharap sa mga hamon ng rehiyon.

1-7

9 Araling Pandaigdig Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga

pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng

heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa

pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan.

1-7

10 Pambansang Kabuhayan at

Pag-unlad

Pag-unawa at pagpapahalaga sa kumpetisyon at kolaborasyon ng mga indibidwal at

bansa gamit ang kaalaman at teknolohiya sa likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-

yaman tungo sa pagsusulong ng kolektibong pag-unlad at patuloy na pagpapabuti ng

kalidad ng buhay.

1-7

11 Kontemporaryon Isyu at Hamon

sa Pilipinas

Pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung lokal at ang kahalagahan ng sama-sama

at angkop na pagtugon sa mga hamon nito sa patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng

buhay

1-7

12 Kontemporaryon Isyu at Hamon

sa Mundo

Pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung pandaigdig at ang kahalagahan ng

sama-sama at angkop na pagtugon sa mga hamon nito sa patuloy na pagpapabuti ng

kalidad ng buhay ng sangkatauhan

1-7



BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year

Grade Time Allotment

1-2 30 min/day x 5 days

3-6 40 min/day x 5 days

7-10 3 hrs/week

ARALING PANLIPUNAN MATRIX

GRADE 1 GRADE 2 GRADE 3 GRADE 4 GRADE 5 GRADE 6

Unang Markahan

I. Ako ay Natatangi I. Ang Aking Komunidad

I. Ang Kapaligiran ng Aking Kinabibilangang Komunidad

I. Pagkilala sa Aking Lalawigan at Rehiyon

I. Pinagmulan at Pagkabuo ng Kabihasnang Pilipino

I. Pagkabuo ng Bansang Pilipinas

A. Pagkilala sa Sarili

B. Ang Aking

Kwento

C. Pagpapahalaga sa Sarili

A. Pagkilala sa Aking Komunidad

B. Ang Mapa ng Aking Komunidad

C. Mga Alituntunin sa Komunidad

D. Pagpapahalaga sa Komunidad

A. Ang Kapaligiran ng Aking Kinabibilangang Komunidad

B. Ang Likas na yaman at Pagpapahalaga sa Kapaligiran ng Aking Kinabibilangang Komunidad

A. Ang Kinalalagyan ng Aking Lalawigan at Rehiyon

B. Ang Katangiang Pisikal ng Aking Lalawigan at Rehiyon

A. Ang Kinalalagyan ng Aking Bansang Pilipinas

B. Ang Pinagmulan Aking Lahi

A. Ang Kinalalagyan ng Bansang Pilipinas sa Mundo

B. Katangiang

Heograpikal ng Pilipinas

Ikalawang Markahan

II. Ang Aking Pamilya II. Ang Aking Komunidad

II. ANG Pagkakilanlang

II. Ang Mga Kwento ng Aking

II. Ang Mga Kwento ng Pagkabuo ng

II. Ang Mga Kwento ng Pagka Makabansa




Ngayon at Noon Kultural ng Aking Kinabibilangang Komunidad

Lalawigan at Rehiyon

Aking Kultura

A. Pagkilala sa mga Kasapi ng Pamilya

B. Ang Kwento ng Aking Pamilya

C. Mga Alituntunin sa Pamilya

D. Pagpapahalaga ng Pamilya

A. Ang Kwento ng Aking Komunidad

B. Ang mga Tao Ngayon at Noon

A. Ang Kultura ng Aming Komunidad

B. Ang mga Kwento ng Aming Komunidad

A. Pagkilala ng Sariling Lalawigan at Rehiyon

B. Ang Mga Kwento

ng Aking Lalawigan at Rehiyon

A. Pagkilala sa mga Sinaunang Pilipino

B. Mga Pagbabago sa

Panahon ng Kolonyalismo

Ang Mga Kwento ng Kasarinlan ng Aking Bansa

Ikatlong Markahan

III. Ang Aking Paaralan

III. Kultura at Pagkakakilanlan ng Aking Komunidad

III. Ang Lipunan sa Aking Kinabibilangang Komunidad

III. Ang Pamamahala sa Aking Lalawigan at Rehiyon

III. Lipunan at Pamamahala Mula sa Sinaunang Pilipino Hanggang sa Panahon ng Kolonyanismo

III.Pamamahala Tungo sa Kasarinlan ng Bansa

A. Pagkilala sa Aking Paaralan

B. Ang Kwento ng Aking Paaralan

C. Ako Bilang Mag-aaral

D. Mga Alituntunin sa Paaralan

E. Pagpapahalaga sa Paaralan

A. Ang Kultura ng Aking Komunidad

B. Mga Pagkakakilanlan sa Aking Komunidad

A. Ang Pamahalaan, mga Pinuno at Iba Pang Naglilingkod sa Aking Kinabibilangang Komunidad

B. Ang Pakikipagtulungan sa Pamahalaan Tungo sa Pag-unlad ng Aking Kinabibilangang Komunidad

A. Ang Pamamahala sa Aking Lalawigan at Rehiyon

B. Ang Mga Paglilingkod ng Pamahalaan Tungo sa Pag-unlad ng Aking Lalawigan at Rehiyon

A. Ang Pagtanaw sa Kalagayan ng Lipunan ng Sinaunang Pilipino

B. Ang Pagtanaw sa Pamamahala ng mga Espanyol sa Panahon ng Kolonyalismo

Pagtanaw sa Lipunan at Pamamahala ng mga Dayuhang Mananakop




Ikaapat na Markahan

IV. Ako at ang Aking Kapaligiran

IV. Pagtutulungan at Kabuhayan sa Aking Komunidad

IV. Kabahagi ako sa Pagsulong ng Aming Komunidad at Kapaligiran

IV. Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng Aking Lalawigan at Rehiyon

IV. Kabahagi Ako sa Pag-usbong ng Pag-unlad ng Kamalayang Pambansa

IV. Kabahagi Ako sa Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon sa Kasarinlan ng Bansa

A. Ako at ang Aking Tahanan

B. Ako at ang Aking Paaralan

C. Pagpapahalaga sa Kapaligiran

A. Pagtutulungan sa Komunidad

B. Kabuhayan sa Komunidad

Ang mga Karapatan, Tungkulin at Pananagutan Bilang Isang Kasapi Tungo sa Pagsulong ng Aking Kapiligiran at Kinabibilangang Komunidad

Karapatan, Tungkulin at Pananagutan sa Sariling Lalawigan at Rehiyon

Kabahagi Ako sa Pagbuo ng Aking Bansa Bilang Isang Nasyon

Kabahagi Ako sa Mga Kwento ng Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon sa Kasarinlan ng Bansa



ARALING PANLIPUNAN I

Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang

pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang

indibidwal at kasapi ng komunidad.

CONTENT CONTENT STANDARDS PERFORMANCE STANDARDS LEARNING COMPETENCIES

UNANG MARKAHAN

I. Ako ay Natatangi

A. Pagkilala sa Sarili

Ang mag-aaral ay…..

naipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng pagkilala sa sarili gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago


buong pagmamalaking nakapagsasalaysay ng kwento tungkol sa sariling katangian at pagkakakilanlan sa malikhaing pamamaraan


Napahahalagahan ang mga katangiang nagpapakilala sa sariling

katangian at pagkakakilanlan

1. Nasasabi ang batayang impormasyon tungkol sa sarili: pangalan, magulang kaarawan, edad, tirahan, paaralan at iba pang pagkakakilanlan

2. Nailalarawan ang pisikal na katangian sa pamamagitan ng iba’t ibang malikhaing pamamaraan

3. Nailalarawan ang sariling pagkakakilanlan sa iba’’t ibang pamamaraan

4. Nailalarawan ang pansariling pangangailan: pagkain, kasuotan at iba pa

5. Nailalarawan ang mga pansariling kagustuhan tulad ng: paboritong kapatid, pinsan, pagkain, kulay, damit, laruan at iba pa sa malikhaing pamamaraan




B. Ang Aking Kwento

Nasusuri ang sariling kwento at mahahalagang pangyayari sa

sariling buhay

1. Natutukoy ang mga mahahalagang pangyayari sa buhay simula isilang hanggang sa kasalukuyang edad

2. Nakikilala ang timeline at ang gamit nito sa pag-aaral ng mahahalagang pangyayari sa buhay

3. Nakabubuo ng kwento ng sarili sa pamamgitan ng timeline 4. Nailalarawan ang binuong timeline ng sariling kwento 5. Nakapaghihinuha sa konsepto ng pagpapatuloy at

pagbabago sa pamamagitan ng pagsasaayos ng mga larawan ayon sa pagkakasunod-sunod

6. Nailalarawan ang mga personal na gamit tulad ng laruan, damit at iba pa mula noong sanggol hanggang sa kasalukuyang edad

7. Naipakikita sa pamamagitan ng timeline at iba pang pamamaraan ang mga pagbabago sa buhay at mga personal na gamit mula noong sanggol hanggang sa kasalukuyang edad.

8. Naihahambing ang sariling kwento o karanasan sa buhay sa kwento at karanasan ng mga kamag-aral

C. Pagpapahalag

a sa Sarili

Napahahalagahan at naipagmamalaki ang personal na

pagnanais para sarili

1. Nailalarawan ang mga pangarap o ninanais para sa sarili sa malikhaing pamamaraan

2. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mga pangarap o ninanais para sa sarili

3. Naipakikita ang pagmamalaki sa sarili sa pamamagitan ng




mga malikhaing pamamaraan at iba pang likhang sining.

IKALAWANG MARKAHAN

II. Ang Aking Pamilya

A. Pagkilala sa mga kasapi ng Pamilya


naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa sariling pamilya at mga kasapi nito at bahaging ginagampanan ng bawat isa


buong pagmamalaking

nakapagsasaad ng kwento ng

sariling pamilya at bahaging

ginagampanan ng bawat kasapi

nito sa malikhaing pamamaraan


Napahahalagahan ang mga katangiang nagpapakilala sa

katangian at pagkakakilanlan ng sariling pamilya

1. Natutukoy ang bawat kasapi ng pamilya

2. Nailalarawan ang bawat kasapi ng pamilya sa pamamagitan ng likhang sining

3. Nailalarawan ang iba’t ibang papel na ginagampanan ng bawat kasapi ng pamilya sa iba’t ibang pamamaraan

4. Nakabubuo ng kwento tungkol sa pang-araw-araw na gawain ng buong pamilya

IKALAWANG MARKAHAN




B. Ang Kwento ng Aking Pamilya

Nasusuri ang kwento at mahahalagang pangyayari sa buhay ng

sariling pamilya

1. Nakikilala ang ―family tree‖ at ang gamit nito sa pag-aaral ng pinagmulang lahi ng pamilya

2. Nailalarawan ang pinagmulan ng pamilya sa malikhaing pamamaraan

3. Natutukoy ang mga mahahalagang pangyayari sa buhay ng pamilya

4. Nailalarawan ang mga mahahalagang pangyayari sa buhay ng pamilya sa pamamagitan ng timeline

5. Natutukoy ang tradisyon o nakagawiang gawain ng pamilya noon at ngayon

6. Nailalarawan ang mga pagbabago at patuloy na tradisyon o nakagawiang gawain ng pamilya

7. Napaghahambing ang mga tradisyon o nakagawiang gawain ng pamilya noon at ngayon

8. Nakabubuo ng kwento ng sariling pamilya sa mailkhaing pagpapahayag

9. Naihahambing ang kwento ng sariling pamilya at kwento ng pamilya ng mga kamag-aral

10. Naipakikita ang pagpapahalaga sa alituntunin ng sariling pamilya ay pamilya ng mga kamag-aral

C. Mga Alituntunin sa Pamilya

Naisasagawa nang may katapatan ang mga alituntunin sng

pamilya

1. Natutukoy ang mga alituntunin ng pamilya 2. Nasusuri ang batayan ng mga alituntunin ng pamilya 3. Naikakategorya ang iba’t ibang alituntuninng pamilya ayon

sa batayan nito 4. Nahihinuha ang mga alituntunin ng pamilya na tumumutugon

sa iba-ibang sitwasyon ng pang-araw-araw na gawain ng pamilya

5. Naipakikita ang pagtugon sa iba-ibang sitwasyon sa pang-araw-araw na gawain ng pamilya




6. Naihahambing ang alituntunin ng sariling pamilya sa alituntunin ng pamilya ng mga kamag-aral

7. Naipakikita ang pagpapahalaga sa pagtupad sa mga alituntunin ng sariling pamilya at pamilya ng mga kamag-aral.

D. Pagpapahalaga sa Pamilya

Naipakikita ang malalim na pagpapahalaga at pakikipag-

ugnayan sa sariling pamilya at iba pang pamilya

1. Nailalarawan ang batayang pagpapahalaga sa pamilya at nabibigyang katwiran ang pagtupad sa mga ito

2. Nakikilala ang mga pagpapahalaga ng iba’t ibang pamilya 3. Naihahahambing ang mga pagpapahalaga ng iba’t ibang

pamilya 4. Nakalalahok sa pagbuo ng konsensus sa klase tungkol sa

pagpapahalaga sa pamilya 5. Nakapagbibigay ng halimbawa ng ugnayan ng sariling

pamilya sa ibang pamilya 6. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa mabuting pakikipag-

ugnayan ng sariling pamilya sa iba pang pamilya.

IKATLONG MARKAHAN




III. Ang Aking Paaralan

A. Pagkilala sa Aking Paaralan


naipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng batayang impormasyon at pisikal na kapaligiran sa sariling paaralan at ang kahalagahan ng paaralan sa paghubog ng mga batang mag-aaral


buong pagmamalaking nakapagpapahayag ng pagkilala at pagpapahalaga sa sariling paaralan


Napahahalagahan ang mga batayang impormasyon na

nagpapakilala sa katangian at pagkakakilanlan ng sariling

paaralan

1. Natutukoy ang mga batayang impormasyon tungkol sa sariling paaralan: pangalan nito, lokasyon, mga bahagi nito, taon ng pagkakatatag at edad nito

2. Nailalarawan ang pisikal na kapaligiran ng sariling paaralan 3. Nakapagbibigay ng hinuha tungkol sa epekto ng pisikal na

kapaligiran ng paaralan sa buhay ng mga mag-aaral 4. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paaralan sa buhay ng

bata

IKALAWANG MARKAHAN

B. Ang Kwento ng Aking Paaralan

Nasusuri ang kasaysayan at mahahalagang pangyayari sa

pagkakatatag ng sariling paaralan

1. Nakapagsasaliksik ng mga impormasyon tungkol sa sariling paaralan

2. Naisasaayos ang mga nakalap na impormasyon tungkol sa paaralan

3. Nailalarawan ang mga naging pagbabago ng paaralan sa iba’t ibang panahon tulad ng pangalan nito, lokasyon, sukat, tauhan, bilang mag-aaral at iba, gamit ang timeline at iba pang pamamaraan

4. Naihahambing ang mga pagbabago ng paaralan sa iba’t ibang aspeto ngayon at noon

5. Nakabubuo ng kwento tungkol sa sariling paaralan sa pamamagitan ng malikhaing pamamaraan at iba pang likhang sining




C. Ako Bilang Mag-aaral

Nauunawaan ang bahaging ginagampanan ng mga batang mag-

aaral sa paaralan

1. Nailalarawan ang isang araw sa paaralan sa pamamagitan ng timeline at iba pang malikhaing pamamaraan

2. Natutukoy ang mga tungkulin sa paaralan 3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pag-aaral 4. Nahihinuha ang kahalagahan ng pagtupad sa mga tungkulin

sa paaralan

IKALAWANG MARKAHAN

D. Mga Alituntunin sa Paaralan

Naipakikita ang pagtupad at pagsunod sa mga alituntunin ng

paaralan

1. Natutukoy ang mga alituntunin ng paaralan at nabibigyang katwiran ang pagtupad nito

2. Nakapagbibigay ng halimbawa ng mga pagsunod at paglabag sa mga alituntunin ng paaralan

3. Naihahambing ang epekto sa sarili at sa klase ng pagsunod at hindi pagsunod sa mga alituntunan

4. Nahihinuha ang kahalagahan ng alituntunin sa paaralan at sa buhay ng mga mag-aaral

E. Pagpapahalaga sa Paaralan

Naipakikita ang pagpapahalaga sa sariling paaralan

1. Naiisa-isa ang mga gawain at pagkilos na nagpapamalas ng pagpapahalaga sa sariling paaralan

2. Nakapagsasaliksik ng mga kwento tungkol sa mga batang nakapag-aral at hindi nakapag-aral

3. Nahihinuha ang epekto ng nakapag-aral at hindi nakapag-aral sa buhay ng tao

4. Naipakikita ang pagpapahalaga sa paaralan sa iba’t ibang pamamaraan at likhang sining.




IKAAPAT NA MARKAHAN

IV. Ako at ang Aking Kapaligiran

A. Ako at ang Aking Tahanan


naipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng pisikal na kapaligiran na ginagalawan ng mga bata


malikhaing nakapagsasalarawan ng pisikal na kapaligirang ginagalawan batay sa konsepto ng distansya

malinaw na nakapagpapahayag ng pag-unawa sa kaugnayan ng kapaligiran sa bahay at paaralan


Napahahalagahan ang pisikal na kapaligiran ng sariling tahanan

batay sa konsepto ng distansya

1. Nakikilala ang konsepto ng distansya at ang gamit nito sa pagsukat ng lokasyon

2. Nagagamit ang iba’t ibang katawagan sa pagsukat ng lokasyon at distansya tulad ng kanan, kaliwa, itaas, ibaba, harapan at likuran sa pagtukoy ng nilalaman at gamit sa bahay at kung saan matatagpuan ang mga ito

3. Natutukoy ang mga bahagi ng tahanan at ang lokasyon nito sa loob ng tahanan

4. Nakagagawa ng payak na mapa ng loob at labas ng tahanan 5. Nailalarawan ang kabuuan ng sariling tahanan 6. Nahihinuha ang konsepto ng lokasyon, lugar at distansya

gamit ang nabuong mapa ng tahahan 7. Naiisa-isa ang mga bagay at istruktura na makikita sa

nadadaanan mula sa tahanan patungo sa paaralan 8. Naiuugnay ang konsepto ng lugar, lokasyon at distansya sa

pang-araw-araw na buhay sa pamamagitan ng iba’t ibang uri ng transportasyon mula sa tahanan patungo sa paaralan

9. Nailalarawan at naiguguhit ang panahon at pagbabago sa mga istruktura at bagay mula sa tahanan patungo sa paaralan

10. Nakagagawa ng payak na mapa mula sa tahanan patungo sa paaralan

B. Ako at ang Aking Paaralan

Napahahalagahan ang pisikal na kapaligiran ng sariling paaralan

batay sa konsepto ng distansya

1. Natutukoy ang nilalaman/bahagi at gamit sa loob ng silid-aralan/paaralan at kung saan matatagpuan ang mga ito




2. Nakagagawa ng payak na mapa ng silid-aralan/paaralan 3. Naipaliliwanag ang konsepto ng distansya sa pamamagitan

ng nabuong mapa ng silid-aralan at ang distansya ng mga mag-aaral sa ibang mga bagay dito

4. Nasusuri ang konsepto ng distansya sa pamamagitan ng nabuong mapa mula sa silid-aralan patungo sa iba’t ibang bahagi ng paaralan

C. Pagpapahalaga sa Kapaligiran

Naipakikita ang pangangalaga sa pisikal na kapaligirang

ginagalawan

1. Naiisa-isa ang mga paraan ng pangangalaga ng tahanan at paaraalan

2. Naikakategorya ang mga gawi at ugali na makatutulong at nakasasama sa kapaligiran: tahanan at paaralan

3. Naipakikita ang iba’t ibang pamamaraan ng pangangalaga ng kapaligirang ginagalawan

4. Naipakikita ang pagpapahalaga sa kapaligirang ginagalawan sa iba’t ibang pamamaraan at likhang sining.



ARALING PANLIPUNAN II

Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit

ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng konseptong

hepgrapikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga

labi ng kasaysayan.


UNANG MARKAHAN

I. Ang Aking Komunidad

A. Pagkilala sa Aking Komunidad


naipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng kinabibilangang komunidad


malikhaing nakapagpapahayag/ nakapagsasalarawan ng kahalagahan ng kinabibilangang komunidad


Napahahalagahan ang mga katangiang

nagpapakilala sa sariling komunidad

1. Nasasabi ang batayang impormasyon tungkol sa sariling komunidad Halimbawa: pangalan ng komunidad;

lokasyon; taon ng pagkakatatag nito;

bilang ng taon o edad nito

2. Nailalarawan ang pisikal na kapaligiran ng sariling komunidad

3. Nailalarawan ang katangiang pisikal ng sariling komunidad

4. Nailalarawan ang sariling komunidad

B. Ang Mapa ng Aking Komunidad

Nailalarawan ang sariling komunidad sa tulong ng

payak na mapa

1. Naiisa-isa ang mga pananda na maaaring gamiting palatandaan sa paggawa ng payak na mapa ng sariling komunidad

2. Nailalarawan ang mga bagay, istruktura at




palatandaan at kung saan matatagpuan ang mga ito (kanan, kaliwa, itaas, ibaba, harapan at likuran)

3. Nagagamit ang mga pangunahing direksyon at mga pananda sa pagbubuo ng payak na mapa ng komunidad

4. Nakagagawa ng payak na mapa ng komunidad mula sa sariling tahanan

5. Nailalarawan ang nabuong payak na mapa ng sariling komunidad

C. Mga Alituntunin sa Komunidad

Naisasabuhay ang mga alituntuning

ipinatutupad sa sariling komunidad

1. Nasasabi ang mga alituntunin sa komunidad at nabibigyang katwiran ang pagtupad nito

2. Nakapagbibigay ng halimbawa ng mga pagsunod at paglabag sa mga alituntuning ito

3. Naihahambing ang epekto sa pamilya at sa komunidad ng pagsunod at hindi pagsunod sa mga alituntunin

D. Pagpapahalaga sa Komunidad

Naipaliliwanag ang kahalagahan ng komunidad sa

buhay ng batang Pilipino

1. Nahihinuha ang kahalagahan ng komunidad sa buhay ng bata

2. Nabibigyang halaga ang iba’t ibang uri ng pamumuhay sa sariling pamayanan

3. Napahahalagahan ang pagpupunyagi ng mga tao tungo sa pag-unlad ng sariling komunidad

IKALAWANG MARKAHAN

II.Ang Aking Komunidad Ngayon at Noon

Ang mag-aaral ay….. Ang mag-aaral ay….. Ang mag-aaral ay…..




A. Ang Kwento ng Aking Komunidad

naipamamalas ang pag-unawa sa kwento ng sariling komunidad batay sa konsepto ng pagbabago at pagpapatuloy.

nakapagsasalaysay nang may kawilihan sa kasaysayan ng sariling komunidad

Nauunawaan ang kwento ng sariling komunidad

1. Nailalarawan ang sariling komunidad sa iba’t ibang panahon

2. Nasasabi kung paano nagbago ang komunidad: ang laki nito, pangalan, lokasyon, populasyon batay sa iba’t ibang saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan

3. Naihahambing ang mga pagbabago ng sariling komunidad sa iba’t ibang aspeto noon at ngayon

4. Nabibigyang halaga ang kwento ng sariling komunidad

B. Ang mga Tao Ngayon at Noon

Naipaliliwanag ang kahalagahan ng tao sa

pagsulong ng sariling komunidad

1. Nakikilala ang mga unang tao/pamilya sa sariling komunidad

2. Nakikilala ang mga mahahalagang tao/pamilya na nakaimpluwensya sa kultura ng sariling komunidad

3. Naiuugnay ang kwento ng mga matatanda at ninuno tungkol sa kanilang pagkatao sa kasalukuyan

4. Nabibigyang-halaga ang iba’t ibang pangkat etniko sa sariling komunidad

IKATLONG MARKAHAN

III. Kultura at Pagkakakilanlan ng Aking Komunidad

A. Ang Kultura sa







Aking Komunidad

Pamumuhay

Tradisyon/ Kaugalian

Mga pagdiriwang

Sining

naipamamalas ang pag-unawa sa sa kahalagahan ng kultura sa pagkakakilanlan ng sariling komunidad

nakapagpapahayag ng malalim na pagpapahalaga at pagmamalaki sa kultura at pagkakakilanlan ng sariling komunidad

Naipagmamalaki ang kultura at pagkakakilanlan ng

sariling komunidad

1. Nabibigyang-halaga ang mga tradisyong may kinalaman sa pagkakabuklod ng mga tao sa komunidad

2. Nabibigyang halaga ang mga kaugaliang kaugnay ng pagdiriwang na pansibiko at panrelihiyon sa komunidad

3. Nabibigyang-halaga ang iba’t ibang uri ng sining ng komunidad Hal.: panitikan, musika, sayaw, isports at iba

pa

B. Mga Pagkakakilanlan sa Aking Komunidad

Napahahalagahan ang mga pagkakakilanlan ng

sariling komunidad

1. Nailalarawan ang mga bagay, istruktura, bantayog at sagisag na pagkakakilanlan ng sariling komunidad

2. Nabibigyang-halaga ang mga makasaysayang sagisag, istruktura, at mga bantayog na matatagpuan sa sariling komunidad

3. Nabibigyang-halaga ang mga yamang likas na

nagpapakilala sa sariling komunidad




IKAAPAT NA MARKAHAN

IV. Pagtutulungan at Kabuhayan sa Komunidad

A. Pagtutulunga sa Komunidad


naipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng pagpapanatili ng pagtutulungan at kabuhayan sa sariling komunidad


nakapagpapahayag ng malalim na pagpapahalaga sa pagpapanatili ng pagtutulungan at kabuhayan sa komunidad


Napahahalagahan ang pagpapanatili ng

pagtutulungan sa pagtugon sa pangangailangan

ng komunidad

1. Nailalarawan ang mga gawain na nagpapakita ng pagtutulungan tungo sa pagkakabuklod ng mga tao sa komunidad

2. Nailalarawan ang mga gawain sa komunidad na nagpapakita ng pagkakabuklod ng mga tao sa panahon ng sakuna at kalamidad

3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng

pagtutulungan sa paglutas mga suliranin ng komunidad

4. Nailalarawan ang kahalagahan ng pagtutulungan ng babae at lalaki sa mga gawaing nakakayang pagtuwangan




IKAAPAT NA MARKAHAN

B. Kabuhayan sa Komunidad

Nasusuri ang pangunahing kabuhayan sa

komunidad na nakatutulong sa pamumuhay ng

mga tao

1. Nailalarawan ang pangunahing hanapbuhay sa komunidad na tumutugon sa pangangailangan ng mamamayan

2. Naiuugnay ang uri ng panahon at lokasyon sa pangunahing hanapbuhay sa sariling komunidad

3. Nahihinuha ang epekto ng lokasyon at uri ng panahon sa hanapbuhay at pinagkukunang yaman sa komunidad

4. Nailalarawan kung paano tinutugunan ng komunidad ang pangunahing pangangailangan ng mamamayan

5. Nabibigyang-halaga ang pagpupunyagi ng sariling komunidad na matugunan ang pangangailangan ng mamamayan



ARALING PANLIPUNAN III

CONTENT CONTENT STANDARDS PERFORMANCE

STANDARDS

LEARNING COMPETENCIES

UNANG MARKAHAN – ANG KAPALIGIRAN NG AKING KINABIBILANGANG KOMUNIDAD

A. Ang Kapaligiran ng Aking Kinabibilangang Komunidad

Kinaroroonan

itaas at ibaba

tabi ng dagat o ilog

kapatagan

urban o lungsod

at iba pa Batayang inpormasyon

direksyon

lokasyon

populasyon Katangiang pisikal

anyong lupa

anyong tubig

Naipapamalas ang pag-

unawa at pagkilala ng pisikal

na kapaligiran ng aking

kinabibilangang komunidad

batay sa ilang batayang

impormasyon ng heograpiya

Nakapaglalarawan ang mga mag-aaral ng pisikal na kapaligiran ng kinabibilangang komunidad gamit ang mga batayang impormasyon tungkol sa direksyon, lokasyon, populasyon at paggamit ng mapa

1. Natutukoy ang kinaroonan ng kinabibilangang komunidad 2. Nailalarawan ang pisikal na kapaligiran ng kinabibilangang

komunidad batay sa ilang batayang impormasyon ng heograpiya

3. Nailalarawan sa mapa ang natatanging katangiang pisikal

ng kinabibilangang komunidad 4. Nakagagawa ng payak na mapa na nagpapakita ng

distansya at ilang mahahahalagang pook sa kinabibilangang komunidad

B. Ang Likas na yaman at Pagpapahalaga sa Kapaligiran ng Aking Kinabibilangang

Naipapamalas ang pagunawa

sa iba pang katangiang pisikal

at kahalagahan ng

pangangalaga ng kapaligiran

ng kinabibilangang

Nakapagbibigay ang mga

mag-aaral ng mga

panukala sa

pangangalaga sa

kapaligiran ng

1. Nailalarawan ang iba pang katangian ng pisikal na kapaligiran ng kinabibilangang komunidad

2. Naiisa-isa ang mga likas na yaman tulad ng uri ng pananim

at hayop sa kapaligiran




STANDARDS


Komunidad

Pinagkukunan

Yaman

Likas na yaman

Klima at

panahon

komunidad kinabibilangang

komunidad

3. Naiuugnay ang klima ng kinabibilangang komunidad sa uri ng pananim, at hayop

4. Nailalarawan ang mga magagandang tanawin at pook

pasyalan sa kinabibilangang komunidad 5. Nasasabi ang mga pamantayan na nakatutulong sa

pagpapanatili ng kagandahan at kalinisan ng mga magagandang tawain at pook pasyalan ng kinabibilangang komunidad

PANGALAWANG MARKAHAN – ANG PAGKAKILANLANG KULTURAL NG AKING KINABIBILANGANG KOMUNIDAD

A. Ang Kultura ng Aming Komunidad

Mga tao

Kabuhayan

Panahanan

Dialekto at wika

Paniniwala at

tradisyon

Kapaligiran at

uri ng

Komunidad

o Pakikiangkop

ng mga tao

o Gawaing pang

komunidad

Naipapamalas ang pag-

unawa at pagpapahalaga sa

pagkakakilanlang kultural ng


Nakapagpapahayag ang

mga mag-aaral ng may

pagmamalaki at pagkilala

sa nabubuong kultura ng

kinabibilangang

komunidad

1. Nailalarawan ang pagkakakilanlang kultural ng kinabibilangang komunidad

2. Naiuugnay ang kapaligiran sa uri ng pamumuhay ng


2.1 Naiisa-isa ang mga pangkat ng mga tao sa kinabibilangang komunidad batay sa kanilang hanap-buhay at tungkuling na ginagampanan

2.2 Naiisa-isa ang mga produkto at kalakal na matatagpuan sa kinabibilangang komunidad

2.3 Nailalarawan ang uri ng panahanan sa kinabibilangang komunidad

2.4 Nailalarawan ang mga gawi sa kinabibilangang komunidad bunga ng pakikiangkop sa kanyang kapaligiran

3. Naihahambing ang katangian ng kinabibilangang

komunidad sa iba pang komunidad tulad ng likas na yaman, produkto, hanap-buhay at panahanan

4. Nabibigyang-katwiran ang pang-aangkop na ginawa ng




STANDARDS


mga kasapi sa kinabibilangang komunidad

B. Ang mga Kwento ng Aming Komunidad

Pinagmulan at

mga

Pagbabago

o Makasaysay

ang pook

o Kaugalian

o Mga Saksi

ng

Kasaysayan

Naipapamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga na ang pagkakakilanlang kultural at mayamang kultura ng kinabibilangang komunidad ay nabubuo bilang pakiki-angkop sa kapaligiran

Nakapagpapamalas ang

mga mag-aaral ng

pagmamalaki sa

mayamang kultura ng

kinabibilangang

komunidad sa

pamamagitan ng

pagsulong ng sariling

kultura at paggalang ng

kultura ng ibang

komunidad

1. Naiuugnay ang impluwensya ng kapaligiran sa paghubog ng kinabibilangang komunidad

2. Nasusuri ang pinagmulan at pagbabago ng kultura at

tradisyon ng kinabibilangang komunidad

3. Naisasalaysay ang kwento ng mga makasaysayang pook na nagpapakilala ng kinabibilangang komunidad

4. Nakabubuo ng mga panukala sa mga paraan at pagmamalaki ng kultura ng kinabibilangang komunidad

5. Naipapakita sa iba’t-ibang sining ang pagmamalaki sa mga natatanging tradisyon ng kinabibilangang komunidad

PANGATLONG MARKAHAN – ANG LIPUNAN SA AKING KINABIBILANGANG KOMUNIDAD

A. Ang Pamahalaan, mga Pinuno at Iba Pang Naglilingkod sa Aking Kinabibilangang Komunidad

Pamamahala ng komunidad

Mga balangkas ng pamahalaan

Mga paglilingkod ng pamahalaan

Naipapamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkilala sa pamahalaan, mga pinuno at iba pang naglilingkod upang mapanatili ang kaayusan kapayapaan at kaunlaran ng kinabibilangang komunidad

Nakapagpapakita ang mag-aaral ng aktibong pakikilahok o pakikiisa sa mga proyekto at gawain ng pamahalaan at mga pinuno sa kinabibilangang komunidad tungo sa kabutihan ng lahat (common good).

1. Nailalarawan ang ginagawang pamamahala sa kinabibilangang komunidad bilang pagtugon sa pangangailangan ng mamamayan

2. Natatalakay ang balangkas o istruktura ng pamahalaang pambarangay

3. Naipaliliwanang ang kahalagahan ng pagkakaroon ng

pamahalaan/opisyal sa bawat komunidad o barangay

4. Nasusuri ang mga proyekto at iba pang gawain ng pamahalaang pambarangay sa kabutihan ng lahat o nakararami.

5. Nakalalahok sa mga proyekto at iba pang gawain ng pamahalaang barangay sa kabutihan ng lahat




STANDARDS


B. Ang Pakikipagtulungan sa Pamahalaan Tungo sa Pag-unlad ng Aking Kinabibilangang Komunidad

1. Nasusuri ang iba’t ibang paraan ng pagkikipag tulungan ng pamahalaang pambarangay at iba pang tagapaglingkod sa kinabibilangang komunidad.

2. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagtutulungan ng mga

pinuno at kasapi ng komunidad 3. Nakalalahok sa mga gawaing nakakatulong sa pagkakaisa,

kaayusan at kaunlaran ng kinabibilangang komunidad

IKAAPAT NA MARKAHAN – KABAHAGI AKO SA PAGSULONG NG AMING KOMUNIDAD AT KAPALIGIRAN

Ang mga Aking Karapatan, Tungkulin at Pananagutan Bilang Isang Kasapi Tungo sa Pagsulong ng Kapiligiran at Aking Kinabibilangang Komunidad

Karapatan at tungkulin bilang bahagi ng komunidad o Sarili o Pamilya o Komunidad

Serbisyong pampubliko

Pagpapahalaga at pangangalaga sa likas na yaman

Naipamamalas ng mag-aaral ang pang-unawa at pagpapahalaga sa kagalingang pansibiko tulad ng pagtupad ng sariling tungkulin na siyang kaakibat na pananagutan sa pagtamasa ng mga karapatan bilang kasapi komunidad

Nakapagpapakita n gang mga mag-aaral ng aktibong pakikilahok sa gawaing pansibiko bilang pagtupad ng sariling tungkulin na siyang kaakibat na pananagutan sa pagtamasa ng mga karapatan bilang kasapi ng komunidad

1. Naibibigay ang kahulugan ng: Karapatan, Tungkulin, Pananagutan ng bawat kasapi ng kinabibilangang komunidad

2. Natutukoy ang mga karapatang ng mga miyembro o kasapi ng komunidad.

3. Napapahalagahan ang kagalingan pansibiko sa


4. Naipaliliwanag ang pananagutan ng bawat isa bilang kasapi sa pangagalaga sa likas na yaman at pagppatili ng kalinisan kinabibilangang komunidad. 4.1. Nasasabi ang mga sanhi at bunga ng pagkasira ng likas

na yaman ng kinabibilangang komunidad 4.2. Nahihinuha ang mga posibleng dahilan ng tao sa

pagsira ng mga likas na yaman ng kinabibilangang komunidad.

4.3. Nakapagbibigay ng mungkahing paraan ng pag-aalaga sa kapaligiran at likas na yaman ng kinabibilangang komunidad

5. Naipapahayag ang saloobin sa kahalagahan ng pagkaroon




STANDARDS


at kapaligiran ng karapatan at katumbas na tungkulin ng mamamayan sa isang demokaratikong pamahalaan/bansa.



ARALING PANLIPUNAN IV

CONTENT CONTENT STANDARDS PERFORMANCE STANDARDS LEARNING STANDARDS

UNANG MARKAHAN - Pagkilala sa Aking Lalawigan at Rehiyon

A. Ang Kinalalagyan ng Aking Lalawigan at Rehiyon

Batayang heograpiya

direksyon

relatibong lokasyon

distansya

anyong tubig/ anyong lupa

Uri ng mapa

mapang pisikal

mapang pangklima

mapang political

mapang pang-ekonomiya

mapang topographic

mapang tematiko

Naipamamalas ang pang-unawa sa pagkakakilanlan ng sariling lalawigan at rehiyon ayon sa katangiang heograpikal nito

Nakalalahok sa pangangalaga at likas kayang pagunlad (sustainable development) ng sariling lalawigan at rehiyon bunga ng pakikibahagi sa nasabing rehiyon

1. Natutukoy ang relatibong lokasyon (relative location) ng sariling lalawigan at rehiyon batay sa mga nakapaligid dito gamit ang pangunahin at pangalawang direksyon

2. Natutukoy sa mapa ang kinalalagyan ng sariling lalawigan at rehiyon sa bansa at sa mundo

3. Nakapagbabasa at nakapagsasagawa ng interpretasyon tungkol sa kinalagyan ng sariling lalawigan at rehiyon gamit ang mga batayang heograpiya tulad ng scale, distansya at direksyon

4. Nailalarawan ang sariling lalawigan at rehiyon gamit ang iba’t-ibang uri ng mapa

B. Ang Katangiang Pisikal ng Aking Lalawigan at Rehiyon

Topograpiya o lokasyon o Klima/ panahon o Anyong tubig/

anyong lupa

Naipamamalas ang pag-unawa sa rehiyon bilang konseptong heograpikal upang mapahalagahan ang sariling rehiyon gamit ang mapa at iba pang kasanayang pangheograpiya

Nagagamit ang kaalaman sa kasanayang pangheograpikal sa pagpapanukala ng mga solusyon sa pangunahing problema o isyung pangkapaligiran ng sariling pamayanan bilang isang rehiyon

1. Nailalarawan ang sariling rehiyon ayon sa mga katangian at pagkakakilanlang heograpikal nito

2. Naiuugnay ang klima at panahon sa lokasyon ng rehiyon sa bansa at sa mundo

3. Napaghahambing ang iba’t ibang pangunahing anyong lupa at anyong tubig ng lalawigan at rehiyon

4. Nailalarawan ang mga pangunahing likas na yaman ng lalawigan at rehiyon




Likas yaman o Kahalagahan at

pangangalaga o Kabuhayan at

pinagkukunang yaman

5. Naipapaliwanag ang iba’t ibang pakinabang pang

ekonomiko at iba pa sa mga likas yaman ng lalawigan at rehiyon

6. Naiisa-isa ang mga magagandang tanawin at lugar pasyalan bilang yamang likas ng lalawigan at rehiyon

7. Natatalakay ang mga paraan ng pangangalaga sa mga likas yaman ng lalawigan at rehiyon

8. Nakapagbibigay ng konlusyon tungkol sa kahalagahan ng mga katangiang pisikal sa pag-unlad ng bawat lalawigan at rehiyon ng bansa

9. Nakalalahok sa mga gawaing lumilinang, sa pangangalaga, at nagsusulong ng likas kayang pag-unlad ng mga likas yaman ng sariling lalawigan at rehiyon.

CONTENT CONTENT STANDARDS PERFORMANCE STANDARDS LEARNING STANDARDS IKALAWANG MARKAHAN - Ang Mga Kwento ng Aking Lalawigan at Rehiyon

A. Pagkilala ng Sariling Lalawigan at Rehiyon

Demograpiya Wika/ dialekto relihiyon panahanan hanap-buhay etniko, kasarian pangkat Katutubo (indigenous group)

Pagkakakilanlang

Naipamamalas ang pag-unawa sa kultura at pagkakakilanlan ng sariling lalawigan at rehiyon

Nakapagpapahayag nang pagmamalaki sa pagkakakilanlang kultural ng sariling lalawigan at rehiyon sa pamamagitan ng pangangalaga at pagsusulong ng pangkat kultural, pangkat etnolinggwistiko at iba pangkat-panlipunan na bumubuo nito

1. Nailalarawan ang mga pagkakakilanlang kultural

ng sariling rehiyon

1.1 Naibibigay ang kahulugan ng sariling

kultura at mga kaugnay na konsepto

1.2 Naiisa-isa ang mga pangkat ng mga tao sa

lalawigan at rehiyon

1.3 Naiisa-isa ang mga wika at diyalekto sa

rehiyon

1.4 Nailalarawan ang mga kaugalian at

tradisyon ng pamayanan.




kultural Wika/ dialekto Kaugalian, tradisyon, paniniwala Kabuhayan Makasaysayang pook at mga saksi ng kasaysayan

2. Napahahalagahan ang iba’t ibang pangkat ng tao

sa lalawigan at rehiyon

3. Natatalakay ang mga makasaysayan lugar at ang

mga saksi nito bilang pahkakakilanlang kultura ng sariling lalawigan at rehiyon sa pamamagitan ng iba’t ibang sining

4. Nasusuri ang papel na ginagampanan ng kultura

sa pagbuo ng pagkakakilanlan ng sariling lalawigan at rehiyon

B. Ang Mga Kwento ng Aking Lalawigan at Rehiyon

Pakikiangkop sa kapaligiran

Pagbuo ng lalawigan at Rehiyon ayon sa batas

Pagbabago ng sariling Lalawigan at Rehiyon

Patuloy na pakikiangkop tungo sa Pag-unlad

Naipamamalas ang pag-unawa na ang pagkakakilanlang kultural, mayamang kultura at pamana ng lahing ng sariling rehiyon ay nabubuo bilang pakikiangkop sa kapaligiran at impluwensya ng heograpiya

Nakapagpamalas ng pagmamalaki sa sariling mayamang kultura at pamana ng lahi sa pamamagitan ng pagsusulong ng sariling kultura at pagpapakita ng paggalang sa kultura ng iba

1. Naipaliliwanag na ang mga salik heograpikal katulad ng lokasyon at klima ay nakakaimpluwensiya sa pagbuo at paghubog ng uri ng pamumuhay ng sariling lalawigan at rehiyon

2. Naisasalaysay ang pinagmulan ng sariling lalawigan at rehiyon sa pamamagitan ng malikhaing pagpapahayag at iba pang likhang sining

3. Nailalarawan ang mga pagbabago ng sariling lalawigan at rehiyon: laki nito, pangalan, lokasyon, populasyon, mga istruktura at iba pa sa pamamagitan ng iba’t ibang batayang batas.

4. Nasusuri ang pakikiangkop sa kapaligiran batay sa

mga pagbabago ng kaugalian at tradisyon ng

sariling lalawigan at rehiyon

5. Nakabubuo ng plano na magpapakilala at magpapakita ng pagmamalaki sa kultura ng sariling




rehiyon sa malikhaing paraan.

IKATLONG MARKAHAN – Ang Pamamahala sa Aking Lalawigan at Rehiyon

A. Ang Pamamahala sa Aking Lalawigan at Rehiyon

Pamamahala ng lalawigan at rehiyon

Mga balangkas ng lokal na pamahalaan

B. Ang Mga Paglilingkod ng Pamahalaan Tungo sa Pag-unlad ng Aking Lalawigan at Rehiyon

Mga paglilingkod ng pamahalaan

Naipamamalas ang pang-unawa sa bahaging ginagampanan ng pamahalaan sa kasaysayan, mga pinuno at iba pang naglilingkod sa pagkakaisa, kaayusan at kaunlaran ng rehiyon

Nakapagpapakita ng aktibong pakikilahok at pakikiisa sa mga proyekto at gawain ng rehiyonal na pamahalaan at mga pinuno nito tungo sa kabutihan ng lahat (common good) sa sariling rehiyon.

1. Natutukoy na ang rehiyon ay binubuo ng mga

lalawigan na may sariling pamunuan

2. Natutukoy ang mga namumuno at kasapi ng mga

lalawigan sa rehiyon

3. Nakagagawa ng balangkas o istruktura ng

pamahalaang lalawigan at rehiyunal

4. Natatalakay ang paraan ng pagpili at ang mga

kaakibat na kapangyarihan, tungkulin at

pananagutan ng mga namumuno sa isang

lalawigan at rehiyon

5. Naipaliliwanang ang kahalagahan ng pagkakaroon

ng pamahalaan/opisyal sa bawat lalawigan sa

rehiyon

6. Nasusuri ang mga proyekto at iba pang gawain ng

pamahalaan sa kabutihan ng lahat o nakararami.

7. Nakalalahok sa mga proyekto at iba pang gawain

ng pamahalaang lalawigan at rehiyunal sa

kabutihan ng lahat

8. Natatalakay ang bahaging ginagampanan ng mga

iba pang tagapaglingkod ng pamayanan

9. Nasusuri ang iba’t ibang paraan ng pagtutulungan

ng pamahalaang pambayan, pamahalaang

panlalawigan at iba pang tagapaglingkod ng

pamayanan

10. Naiisa-isa ang iba’t ibang paraan ng

pagtutulungan ng iba’t ibang lingkod ng lalawigan

at bayan

11. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagtutulungan




ng mga pinuno at kasapi ng lalawigan at bayan

12. Nakalalahok sa mga gawaing nakakatulong sa

pagkakaisa, kaayusan at kaunlaran ng lalawigan

at bayan


IKA-APAT NA MARKAHAN – Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng Aking Lalawigan at Rehiyon

Karapatan, Tungkulin at Pananagutan sa Sariling Lalawigan at Rehiyon

Kagalingang pansibiko

Karapatang Panlipunan

Karapatang Pantao

Naipamamalas ng mag-aaral ang pang-unawa at pagpapahalaga sa kagalingang pansibiko tulad ng pagtupad ng sariling tungkulin na siyang kaakibat na pananagutan sa pagtamasa ng mga karapatan bilang kasapi ng kanyang malawak na pamayanan

Ang mag-aaral ay napapakita ng aktibong pakikilahok sa gawaing pansibiko bilang pagtupad ng sariling tungkulin na siyang kaakibat na pananagutan sa pagtamasa ng mga karapatan bilang kasapi ng kanyang malawak na pamayanan

1. Natatalakay ang mga gawaing pansibiko ng bawat isa bilang kabahagi ng lalawigan at rehiyon.

2. Nahihinuha ang epekto ng kagalingang pansibiko

sa pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon. 2.1 Naibibigay ang kahulugan ng kagalingang

pansibiko (civic efficacy) 2.2 Natatalakay ang mga gawaing nagpapakita ng

kagalingan pansibiko ng isang kabahagi ng rehiyon.

3. Naipaliliwanag ang sariling karapatan, tungkulin at

pananagutan sa sariling lalawigan at rehiyon ayon sa batas 3.1 Natutukoy ang mga karapatang tinatamasa o

dapat matamasa ng mga miyembro o kasapi ng pamayanan.

3.2 Nakikilala ang mga tungkuling kaakibat ng bawat karapatang tinatamasa ng mga miyembro ng pamayanan.

4. Nahihinuha na ang bawat karapatan ay may

katumbas na tungkulin

5. Naipaliliwanag ang pananagutan ng bawat kasapi sa pangangasiwa at pangagalaga ng pinagkukunang yaman ng lalawigan at rehiyon.




5.1 Nahihinuha ang mga sanhi at bunga ng pagkasira ng mga pinagkukunang yaman at mga posibleng dahilan ng tao sa pagsira ng mga ito.

5.2 Nakapagbibigay ng mungkahing paraan ng pangangalaga sa kapaligiran at likas na yaman ng kinabibilangang lalawigan at rehiyon.

5.3 Naipakikita ang pakikilahok sa mga program at proyekto ng pamahalaan



ARALING PANLIPUNAN V

PAGBUO NG PILIPINO BILANG ISANG NASYON

Nilalaman

Pangunahing Kaisipan ng Unit

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Pamantayan sa Pagkatuto

UNANG MARKAHAN

A. Ang Kinalalagyan ng Aking Bansang Pilipinas

Batayang heograpiya

absolute na lokasyon gamit ang mapa at globo o Prime meridian,

International Date Line, Equator, North and South Poles, Tropics of Cancer and Capricorn at Arctic and Antarctic Circles

o likhang guhit

relatibong lokasyon

klima at panahon

Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa at kaalaman sa kasanayang pangheograpiya upang mapahahalagahan ang pagkabuo ng lipunan/ pamayanang Pilipino

Naka gagamit ang mga mag-aaral ng kaalaman sa kasanayang pangheograpikal sa kritikal na pagsusuri ng mahalagang problema o isyu sa pagkabuo ng lipunan/pamayanang Pilipino

1. Natutukoy ang kinalalagyan ng Pilipinas sa mundo sa globo at mapa batay sa ‖absolute location‖ nito (longitude at latitude)

2. Nailalarawan ang relatibong lokasyon (relative location) ng Pilipinas batay sa karatig bansa na nakapaligid dito gamit ang pangunahin at pangalawang direksyon at iba pang kasanayang pangheograpiya

3. Nailalarawan ang Pilipinas bilang bahagi ng kontinente ng Asya at Timog Silangang Asya

4. Natatalunton ang mga hangganan at lawak ng teritoryo ng Pilipinas gamit ang globo at mapa

5. Naiuugnay ang klima at panahon sa lokasyon ng bansa sa

mundo

6. Naipapaliwanag ang katangian ng Pilipinas bilang bansang maritime o insular

B. Ang Pinagmulan Aking Lahi

Teorya ng pagkabuo ng Pilipinas

Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa at pagsusuri sa mga teorya ng pinagmulan ng kapuluan ng Pilipinas, lahing Pilipino at pagusbong ng kabihasnang Pilipino

Nakapag-papahayag ang mga mag-aaral nang pansariling paninindigan sa pinakatanggap na teorya ng pinagmulan at pagkabuo ng kapuluan ng Pilipinas, lahing Pilipino at

7. Naipaliliwanag ang mga teorya sa pagkakabuo ng kapuluan at pinagmulan ng Pilipinas: Teoryang Bulkanismo at ―Continental Shelf‖

8. Nakapaghihinuha ng pinakatanggap na teorya sa pinagmulan ng kapuluan ng Pilipinas batay sa mga ebidensiya

a. Naipapaliwanag ang kahulugan at pagkakaiba ng mga primaryang sanggunian at



Nilalaman





batay sa mga ebidensya gamit ang iba’t ibang sangunian

pagusbong ng kabihasnang Pilipino batay sa mga ebidensiya gamit ang iba’t ibang sangunian

sekondaryang sanggunian upang ipaliwanag ang iba’t ibang teorya ng pagbuo ng kapuluan

b. Natutukoy ang mga uri ng primaryang sanggunian at sekondaryang sanggunian upang ipaliwanag ang mga nasabing teorya

c. Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa pagkiling (bias) o punto de bista ng may-akda ng sanggunian

9. Natatalakay ang mga teorya tungkol sa pinagmulan ng mga unang tao sa Pilipinas

10. Nakabubuo ng pansariling paninindigan sa pinakapanipaniwalang teorya sa pinagmulan ng lahing Pilipino batay sa mga ebidensiya gamit ang iba’t ibang sangunian

IKALAWANG MARKAHAN

A. Pagkilala sa mga Sinaunang Pilipino ayon sa primaryang sangunian

Panahanan

Paghahanapbuhay at Kalakalan

Pamumuhay at teknolohiya

Kultura

Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa at paghahambing sa pagkabuo ng kabihasnan ng mga Sinaunang Pilipino hanggang sa Panahon ng Kolonyalismong Espanyol at ang impluwensya sa kasalukuyang

Nakapagpapahayag ng pagmamalaki sa mayamang kultura ng mga Sinaunang Pilipino gamit ang ebidensya ng primaryang sangunian

1. Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di pagkakasundo sa mga primaryang sanggunian ukol sa mga sinaunang Pilipino 1.1.1 Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba

at posibleng magkasalungat na paliwanag ng ilang pangyayari ng mga primaryang sanggunian ukol sa mga sinaunang Pilipino

2. Nasusuri ang impluwensiya ng heograpiya ng Pilipinas sa pagkabuo ng panahanan ng mga sinaunang Pilipino

3. Nasusuri ang paraan ng pagmamay-ari ng lupa ng mga unang Pilipino



Nilalaman





panahon ayon sa primaryang sangunian

4. Nasusuri ang uri ng pamumuhay at teknolohiyang ginamit ng mga sinaunang Pilipino ayon sa bangang manununggul, sipi ng salaysay ng mga prayle at iba pang primaryang sanggunian

5. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa paraan ng paghahanap-buhay ng mga sinaunang Pilipino mula sa mga impormasyon at datos ng mga primaryang sanggunian

6. Napapahalagahan ang mayamang kultura ng mga sinaunang Pilipino

6.1 Natatalakay ang mga paraan ng pagsasalin ng kultura

sa pamamagitan ng pagkukwento, panitikan, musika at

iba pang sining

6.2 Nasusuri ang paniniwala ng mga Pilipino sa

pagpapahalaga sa kalikasan bilang konsepto ng

Paganismo

6.3 Natatalakay ang pagyakap ng Islam bungsod ng

pakikipagugnayan sa mga dayuhan

Pagtataluntun ng daan ng pangangalakal noong

sinaunang panahon

B. Mga Pagbabago sa Panahon ng Kolonyalismo

Panahanan

Paghahanapbuhay at Kalakalan

Pamumuhay at teknolohiya

Kultura

Opinion at katotohanan sa kolonyalismo ayon sa primaryang sangunian tulad

7. Nasusuri ang pagbabago ng panahanan, uri ng pamumuhay at teknolohiya ng mga sinaunang Pilipino sa panahon ng kolonyalismo

Nasusuri ang mga datos tungkol sa reduccion, tributo at sapilitang pagtatatrabaho forced labor) ayon sa sipi ng prayle at iba pang primaryang sanggunian

8. Nasusuri ang pagbabago sa kultura ng mga Pilipino sa

Panahon ng Espanyol

Naipaliliwanag ang inpluwensya ng kulturang Espanyol



Nilalaman





ng sa sipi ng salaysay ni Antonio Pigafetta, sipi ng salaysay ng prayle at/o ng iba

sa kulturang Pilipino

Natatalakay ang bahaging ginagampanan ng

Kristianismo sa kultura at tradisyon ng mga Pilipino

Nasusuri ang ginawang pag-aangkop ng mga Pilipino

sa kulturang ipinakilala ng Espanyol

9. Natutukoy ang opinyon at katotohanan sa ilang pangyayari

sa panahon ng kolonyalismong Espanyol tulad ng

paglalakabay ng mga Espanyol sa Pilipinas at pagtatag ng

kolonya ayon sa mga primaryang sanggunian

9.1 Natataya ang historical na kahalagahan ng mga tao,

grupo, pangyayari, proseso at institusyon sa panahon

ng kolonyalismong Espanyol sa bansa

9.2 Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at

posibleng magkasalungat na paliwanang ng mga

panyayari sa pagpapatupad ng ilang kolonyal na

patakaraan

IKATLONG MARKAHAN

A. Ang Pagtanaw sa Kalagayan

ng Lipunan ng Sinaunang

Pilipino

Pamamahala

- pamahalaang Barangay - pamahalaang Sultanato

Antas ng Katayuan ng mga

Pilipino

Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa at napaghahambing ang kalagayang panlipunan at pamamahala ng mga Sinaunang Pilipino at ang pamamahala ng mga Espanyol sa Panahon ng

Nakapagpapahayag ang mga mag-aaral ng sariling pananaw tungkol sa epekto ng pamamahalang kolonyal sa lipunan ng mga Pilipino

1. Nailalarawan ang uri ng pamahalaan ng sinaunang Pilipino 2. Natataya ang kontribusyon ng sistema ng pamamahala ng

mga Pilipino sa pagkabuo at pag-unlad ng sinaunang kabihasnan

3. Naipaliliwanag ang bahaging ginampanan ng mga babae sa sinaunang lipunan bilang pagpapahalaga ng mga unang Pilipino sa mga kababaihan

4. Nasusuri ang uri ng edukasyon ng mga sinaunang Pilipino



Nilalaman





Uri ng edukasyon Kolonyalismo.

B. Ang Pagtanaw sa Pamamahala

ng mga Espanyol sa Panahon

ng Kolonyalismo

Pamamahala

- Pamahalaang sentral - Pamahalaang local - Tungkulin ng mga

opisyales

Antas ng Katayuan ng mga

Pilipino

Uri ng edukasyon

Estratehiya ng Pananakop

o Paggamit ng Krus

o Paggamit ng

Espada

5. Nasusuri ang uri ng pamamahala noong Panahon ng Kolonyalismo

6. Napaghahambing ang mga antas ng katayuan ng mga Pilipino sa lipunan sa Panahon ng Kolonyalismo

7. Nababakas ang pagbabago ng pamamahala ng mga Sinaunang Pilipino sa ng mga Espanyol sa Panahon ng Kolonyalismo

8. Nagkapagbibigay ng sariling pananaw tungkol sa naging epekto ng kolonyalismo sa uri ng edukasyon ng mga Pilipino

9. Nasusuri ang mga estratehiya ng mga Espanyol sa pananakop sa bansang Pilipinas

10. Nasusuri ang mga pagbabagong pampulitika, pang-ekonomiya, panlipunan at kultural na ipinatupad ng mga Espanyol

IKAAPAT NA MARKAHAN

Kabahagi Ako sa Pagbuo ng Aking

Bansa Bilang Isang Nasyon

Pag-usbong ng

Kamalayang Pambansa

Mga panimulang ideya ng progreso ayon sa sinulat ni Sinibaldo de Mas, Padre Jose Burgos (tungkol sa

Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa sa bahaging ginampanan ng kolonyalismong Espanyol sa pag-usbong ng kamalayang pambansa at pagkabuo ng Pilipinas bilang isang

Nakapagpapahayag ng pagmamalaki sa pagpupunyagi ng mga makabayang Pilipino sa gitna ng kolonyalismong Espanyol at sa mahalagang papel na ginagampanan nito sa pag-usbong ng kamalayang pambansa

1. Natatalakay ang sanhi at bunga ng mga rebelyon at iba

pang reaksiyon ng mga Pilipino sa kolonyalismo batay sa

ipinapahayag ng mga primaryang sanggunian

2. Natatalakay ang papel ng kolonisasyon at kristiyanisasyon

at epekto nito sa pag-usbong ng kamalayang pambansa at

pagbuo ng Pilipinas bilang isang nasyon

3. Nasusuri ang mga paraang ginawa ng mga makabayang

Pilipino sa pagkakamit ng kalayaan

a. Natutukoy at nasusuri ang patterns at trends sa



Nilalaman





sekularisasyon ng mga parokya), Gregorio Sanciano (El Progreso de Filipinas)

Mga Kilusan para sa

Kalayaan

- Kilusang Propaganda - Asosaciong Hispano-

Filipina - La Solidaridad - La Liga Filipina

Rebolusyon at Pagkakaisa

- Katipunan - Sigaw sa Pugadlawin - Kumbensiyong Tejeros - Pagpatay kay Bonifacio - Kasunduan sa Biak-na-

Bato - Pamahalaang

Rebolusyonaryo - Deklarasyon ng

Kalayaan sa Kawit, Cavite

- Kongreso at Saligang-Batas ng Malolos

- Pagtatatag ng Republika ng Malolos

nasyon

at pagkabuo ng Pilipinas bilang isang nasyon

pamamagitan ng timeline ang iba’t-ibang pagtutol ng

mga Pilipino sa kolonyalismo

b. Natataya ang historikal na perspektibo sa naging

paglaban ng mga Pilipino sa pang-aabuso ayon sa

salaysay ng prayle at ulat na opisyal.

4. Nahihinuha ang impluwensya ng Kilusang Propaganda at

iba pang progresibong kaisipan tulad ng mga sulat ni

Sinibaldo de Mas sa paggising sa damdaming makabayan

ng mga Pilipino

a. Napaghahambing ang impormasyon mula sa mga

magkakaugnay na primaryang sanggunian at

nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di-

pagkakasundo ukol sa adhikain at kahalagahan ng

Kilusang Propaganda mula sa sipi ng mga sinulat ng

mga Propandista at artikulo mula sa La Solidaridad

5. Nababalangkas ang pagkakaisa ng mga Pilipino sa mga

mahahalagang pangyayari sa Rebolusyong Pilipino ng

1896 tungo sa pagbubuo ng Pilipinas bilang isang nasyon

ayon sa mga datos at impormasyon sa mga primaryang

sanggunian

a. Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at

posibleng magkasalungat na paliwanag sa panimulang

ideya ng progreso ng mga Pilipino batay sa

paghahambing sa sipi ng mga sinulat nina Sinibaldo

de Mas, Padre Jose Burgos (tungkol sa sekularisasyon

ng mga parokya), Gregorio Sanciano (El Progreso de



Nilalaman





Filipinas)

6. Napag-uugnay-ugnay ang mahahalagang pangyayaring

naganap noong Panahon ng Kilusang Propaganda

hanggang Deklarasyon ng Kalayaan ng Pilipinas gamit ang

―Time-Line‖

a. Nakikilala ang historikal na perspektibo ng mga

mayakda ng mga primaryang sanggunian na tungkol

sa kilusang Propaganda tulad ng mga painting nina

Juan Luna at Resurreccion Hidalgo, mga sulat ni Jose

Rizal, ―Dasalan at Toksohan‖ ni Marcelo del Pilar, sipi

ng mga artikulo ni Rizal sa La Solidaridad at iba pa.

7. Natataya ang partisipasyon ng iba’t-ibang rehiyon, sektor

(katutubo at kababaihan)

8. Nakapagbibigay-katuwiran sa mga naging epekto ng

pakikipaglaban ng mga makabayang Pilipino sa pagkamit

ng kalayaaan na tinatamasa ng mga mamamayan sa

kasalukuyang panahon

9. Naipapahayag ang saloobin sa kahalagahan ng pagganap

ng sariling tungkulin sa pagsulong ng kamalayang

pambansa at pagkabuo ng Pilipinas bilang isang nasyon



ARALING PANLIPUNAN VI

Content Content Standards Performance Standards Learning Competencies

UNANG MARKAHAN

C. Ang Kinalalagyan ng Bansang Pilipinas sa Mundo

Batayang heograpiya

absolute at relatibong lokasyon gamit ang mapa at globo o iskala at pananda o sukat at layo

klima at panahon o epekto ng paghiling ng axis ng

mundo habang umiikot sa araw

o pagkakaiba-iba ayon sa lokasyon sa mundo

Naipamamalas ng mga mag-aaral ang pag-unawa sa globalisasyon bilang konseptong heograpikal upang mapahalagahan ang sariling pagkabansa gamit ang globo,mapa at iba pang kasanayang pangheograpiya

Nakagagamit ang mga mag-aaral ng kaalaman sa kasanayang pangheograpikal sa pagpapanukala ng mga solusyon sa pangunahing isyung globalisasyong kinasasangkutan ng Pilipinas bilang kabahagi ng mundo

3. Naipakikita ang kasanayan sa paggamit ng globo at mapa sa pagtukoy sa kinalalagyan ng sariling bansa at ng iba pang bansa

4. Napahahalagahan ang kaugnayan ng lokasyon at iba pang salik na pangheograpiya sa klima ng isang lugar

5. Naipaliliwanag ang epekto ng pag-ikot ng mundo sa kanyang axis

6. Natatalakay ang mga dahilan ng pagkakaiba ng panahon at klima sa iba’t ibang bahagi ng mundo

D. Katangiang Heograpikal ng Pilipinas

Pisikal na katangian

bilang bansang tropical

bilang bansang nasa ―ring of fire‖ Teritoryo ng Pilipinas

batay sa mapang politikal

batay sa kasaysayan

Naipamamalas ng mag-aaral ang pang-unawa sa konseptong pagkabansa na nagmula sa mga hamon ng kolonyalismo at globalisasyon bunga ng katangiang heograpikal nito

Nakakalahok ang mga mag-aaral sa pangangalaga at likas kayang pagunlad (sustainable development) ng sariling bansa sa gitna ng mga hamon ng kolonyalismo at globalisasyon bunga ng katangiang heograpikal nito

7. Nailalarawan ang pangkalahatang katangiang heograpiya ng Pilipinas

8. Nagagamit ang grid sa globo at mapang politikal sa pagpapaliwanag ng pagbabago ng hangganan at lawak ng teritoryo ng Pilipinas batay sa kasaysayan

Natatalunton ang hangganan at lawak ng teritoryong sakop ng Pilipinas gamit ang mapang pisikal batay sa kasaysayan

9. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng lokasyon ng

Pilipinas sa ekonomiya at politika ng Asya at mundo



IKALAWANG MARKAHAN

Ang Mga Kwento ng Kasarinlan ng Aking Bansa Rebolusyong Pilipino ng 1896

Ang Deklarasyon ng Kalayaan sa Kawit

Ang Lupang Hinirang Ang Pambansang Bandila Ang Pambansang Bayani Ang Republika ng Malolos Ang Saligang Batas ng Malolos Ang Simbahang Iglesia Filipina

Independiente Pagpupunyagi sa Panahon ng Kolonyalismong Amerikano

Pagbabago ng patakaran ng kalakal, transportasyon, sistema ng edukasyon

Pagsisimula ng Alitan

“Battle of Manila Bay at Mock Battle of Manila”

Negosasyon at Pagpapatibay ng Kasunduan sa Paris

Pagpapahayag ng Benevolent Assimilation Proclamation

Ang Pagsisimula ng digmaang Pilipino-Amerikano sa Kalye Sociego at Kalye Silencio

Pakikidigma sa mga Amerikano

Ang pakikibaka para sa kalayaan ng mga naghaharing uri at mga pangkaraniwang mamamayan

Ang Digmaang Pilipino-Amerikano sa iba’t ibang

Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa at paghahambing sa pagkabuo ng kamalayang kultural ng sariling pagkakakilanlan bilang isang malayang nasyon at estado ayon sa primarya at sekondaryang sanggunian.

Nakapagpapahayag ang mga mag-aaral ng may pagmamalaki sa mayamang kulturang Pilipino sa pamamagitan ng pangangalaga at pagsusulong kamalayang kultural ng sariling pagkakakilanlan bilang isang malayang nasyon at estado

1. Natatalakay ang mga ambag ng Rebolusyong Pilipino ng 1896 sa pagbubuo ng Pilipinas bilang isang bansa 1.1.1 Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod

ng impormasyon sa sariling salita ng mga pangunahing katotohanan at ideya tungkol sa Katipunan sa konteksto ng pakikibaka ng mga Pilipino sa kolonyalismong Espanyol mula sa pagsusuri sa mga primaryang sanggunian tulad ng sipi ng ―Dapat Mabatid ng mga Tagalog‖ ni Andres Bonifacio, ang kanyang tula, ―Pag-ibig sa Tinubuang Lupa,‖ Kartilya ni Emilio Jacinto

2. Nasusuri ang mga hugpungang pangyayari (conjunctures) sa pamamagitan ng timeline ang mga mahahalagang pangyayari sa pakikibaka ng mga Pilipino para makamit ang kalayaan at kasarinlan laban sa kolonyalismong Espanyol

3. Natataya sa pamamagitan ng pagsusuri ng mga akda, panitikan at iba pang ipinapahayag ng mga primaryang sanggunian ang mga pangunahing ambag sa ating pagkabansa ng Rebolusyong 1896

Naipapahayag ang damdamin ng pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng Katipunan sa pagsibol ng kamalayang Pilipino ayon sa mensahe ng ilang primaryang sanggunian tulad ng ―Dapat Mabatid ng mga Tagalog‖ at ―Pag-ibig sa Tinubuang Lupa‖ ni Andres Bonifacio, at ―Kartilya‖ ni Emilio Jacinto

Nakapagbubuod ng mga pangunahing katotohanan at ideya sa Rebolusyon laban sa Espanya ayon sa news clipping ng labanan San Juan del Monte, larawan ng mga bandila ng rebolusyon ayon sa sipi ng



bahagi ng bansa

Ang pakikilahok ng mga kababaihan at iba pang sector

Mga Natatanging Pilipinong nakipaglaban para sa kalayaan

Emilio Aguinaldo

Gregorio del Pilar

Miguel Malvar

Iba pang bayaning Pilipino Pakikibaka para sa kalayaan sa Pananakop ng Hapon

o “Fall of Bataan” o “Fall of Corregidor” o “Death March” o Pagbabalangkas

Pagpapatibay ng Saligang o Batas ng 1943 o USAFFE, HukBaLaHap at

iba pang kilusang Gerilya o Makapili at Kempetai

salaysay nina Bonifacio at Aguinaldo at kasunduang Biyak-na-Bato

4. Naipaliliwanag ang motibo ng pananakop ng Amerikano sa bansa sa panahon ng paglawak ng kanyang ―polical empire‖

5. Nailalarawan ang mga pagbabago sa panahon ng kolonyalismong Amerikano

6. Nailalarawan ang pagsisimula ng alitan ng mga Amerikano at Pilipino

7. Natatalakay ang mga mahahalagang pangyayari sa pakikibaka ng mga Pilipino sa panahon ng Digmaang Pilipino-Amerikano

Nasusuri ang mga pagkaka-ugnay-ugnay ng

ng sari-saring datos ng Digmaang Pilipino-

Amerikano ayon sa deklarasyon ng

kasarinlan sa Kawit, probisyon ng

Konstitusyong Malolos, ayon sa sipi ng ―El

Verdadero Decalogo‖ ni Apolinario Mabini,

karikaturang pampulitika sa magasin sa

E.U., proklamasyon ng ―Benevolent

Assimilation larawan ng digmaan, mapa ng

labanan, news clipping

8. Nakapagsusuri ng mga awit, panitikan at iba pang dokumento sa panahon ng Digmaang Pilipino-Amerikano

9. Naipaliliwanag ang motibo ng pananakop ng

Hapon sa bansa

10. Nasusuri ang pakikibaka ng mga Pilipino para



sa kalayaan sa pananakop ng mga Hapon

11. Naipaliliwanag ang Mga Patakaran at Batas Pang-ekonomiya gaya ng War Economy at Economy of Survival at ang mga resulta nito.

12. Nakapagsusuri ng mga awit, panitikan at iba pang dokumento sa panahon ng Japan

13. Nahihinuha ang implikasyon ng kawalan ng

pagkakaisa sa himagsikan at pagbubuo ng Pilipinas bilang isang bansa

14. Nakapagbibigay-katuwiran sa pagpupursige ng mga makabayang Pilipino upang makamit ang sariling pagkakakilanlan bilang isang malayang nasyon at estado

IKATLONG MARKAHAN

Ang Pagtanaw sa Lipunan at Pamamahala ng mga Dayuhang Mananakop

Pamamahala ng Kolonyalismong Amerikano o Patakarang Pasipikasyon at

Kooptasyon o Sistema at Balangkas ng

Pamahalaang Kolonyal o Mga Patakaran at Batas na may

kinalaman sa Pagsasarili

“Philippine Organic Act of 1902” (Batas Pilipinas ng 1902)

“Philippine Autonomy Act of 1916” (Batas Jones)

“Philippine Independence Act of 1934” (Batas Tydings-Mc Duffie)

Naipamamalas ng mag-aaral ang mapanuring pag-unawa sa pagpupunyagi ng mga Pilipino na makamtan ang kalayaan sa ilalim ng kolonyalismong Amerikano at Hapon tungo sa pagkabuo ng kamalayan ng sariling pamamahala at pagkakakilanlan bilang isang malayang nasyon at estado

Nakapagpapahayag ang mga mag-aaral ng pagmamalaki sa kontribusyon ng pagpupunyagi ng mga Pilipino sa pagkakamit ng ganap na kalayaan tungo sa pagkabuo ng kamalayan ng sariling pamamahala at pagkakakilanlan bilang isang malayang nasyon at estado

1. Nasusuri ang ginawang pamamahala ng mga Amerikano sa Pilipinas

2. Nasusuri ang mga patakaran, batas at estratehiyang ipinatupad ng mga amerikano na humadlang at nakasagabal sa pagbuo ng Pilipinas bilang malayang bansa

3. Natataya ang kahalagahang historikal sa pagkakamit ng mga Pilipino ng kalayaan ng mga ebidensiya sa Filipinisasyong pampulitika at kontrol sa ekonomiya ayon sipi ng ulat ng Philippine Commission, sensus ng 1903, larawan ng 1904 St. Louis Fair, Jones Law, news clipping, Bates Treaty, Payne-Aldrich Act ayon sa sipi ng ulat ng Philippine Commission, sensus ng 1903, larawan ng 1904 St. Louis Fair, Jones Law, news clipping, Bates Treaty, Payne-Aldrich Act



o Kontribusyon ng Pamahalaang Komonwelt

Panlipunan

Pampulitika

Pangkabuhayan

Pamamahala ng Kolonyalismong Hapon o Sistema at Balangkas ng

Pamahalaang Kolonyal o Pagtatatag ng Ikalawang

Republika ng Pilipinas o Mga Patakaran at Batas na may

kinalaman sa Pagsasarili

Pagtatatag ng KALIBAPI

Pagtatatag ng ―Preparatory Commission in Preparation for Independence”

Mga Batas, Patakaran at Programa

o Mga Resulta ng mga Pagbabagong Politikal

4. Natataya ang kontribusyon ng pamahalaang Komonwelt sa pagsulong ng kaayusan ng mga Pilipino sa panahon ng pananakop

Nabibigyang katwiran ang ginawang paglutas sa mga suliraning panlipunan at pangkabuhayan sa panahon ng Komonwelt

Nakapaghinuha ng iba’t ibang interpretasyon tungkol sa mga limitasyon ng nasyonalismong Pilipino ayon ilang primaryang sanggunian tungkol sa Brigandage Act, Reconcentration Act, news clipping, sipi ng ―Aves de Rapiña,‖ sipi ng talumpati ni Manuel Quezon, probisyon ng Konstitusyon ng 1935

5. Nasusuri ang ginawang pamamahala ng Hapon

sa Pilipinas 14.5.1.1.1.1.1 Nakabubuo ng mga

historikal na kamalian sa okupasyon ng Hapon ayon sa opisyal na ulat, memoir ng beterano ng digmaan, larawan ng Maynila bilang open city, larawan ng death march, clipping ng dyaryo o magasin

6. Nasusuri ang mga pagbabagong pampulitika,

pang-ekonomiya, panlipunan at kultural na ipinatupad ng mga Pamahalaang Amerikano at Pananakop ng mga Hapon

7. Nabibigyang katwiran ang mga naging bunga sa kalayaan /kasarinlan at pagkabansa ng mga Pilipino ng kolonyalismong Amerikano at Hapon mula sa pagsusuri ng mga datos at impormasyon ng mga primaryang sanggunian



8. Natataya ang iba’t ibang reaksiyon at tugon ng

mga Pilipino sa pagkakamit ng ganap na kalayaan

14.8.1 Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang magkasalungat na punto sa mga hamon ng pagsasarili na ipinapahayag ng ilang di-panatay na kasunduan tulad ng Philippine Rehabilitation Act, parity rights at Kasunduang Base Milita

9. Nakabubuo ng paghihinuha sa nasyonalismong

nalinang ng mga Pilipino batay sa pagsusuri ng ilang primaryang sanggunian tulad ng patakarang Filipino First, mga batas na nag-aalaga ng ekonomiya at industriya ng bansa, sipi ng talumpati ni Recto, at pagbuo ng kamalayang Moro

10. Nakakapagsagawa ng pananaliksik upang makakalap ng ebidensiya sa ilang pangyayari na may kaugnayan sa pagkakamit ng kalayaan ng mga Pilipino laban sa kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon gamit ang teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng sanaysay o papel, at paghahanda ng presentasyon sa pananaliksik

11. Natutukoy ang mga salik at pangyayari na nakatulong at nakahadlang sa pagkakamit ng mga Pilipino ng kalayaan at kasarinlan sa ilalim ng kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon mula sa pagsusuri ng mga datos at impormasyon ng mga primaryang sanggunian

12. Nagkapagbibigay ng sariling pananaw tungkol



sa naging epekto sa mga Pilipino ng pamamahala sa mga dayuhang mananakop.

IKA-APAT NA MARKAHAN

Kabahagi Ako sa Mga Kwento ng Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon sa Kasarinlan ng Bansa

Mga Hamon sa Kasarinlan sa Ikalawang Digmaan

neokolonyalismo

“colonial mentality”

mga di-pantay na kasunduan at pagsandal sa US

iba pang suliranin

Mga Patakaran at Programa Bilang Pagtugon sa mga Hamon sa Kasarinlan (1946-1972)

Manuel A. Roxas (1946-1948)

Elpidio E. Quirino (1948-1953)

Ramon F. Magsaysay (1953-1957)

Carlos P. Garcia (1957-1961)

Diosdado P. Macapagal (1961-1965)

Ferdinand E. Marcos (1965-1972)

Suliranin at hamon sa kasarinlan at pagkabansa ng Batas Militar o Programa at patakaran o Epekto sa pagkabansa o Mga reaksyon at Aral

Pakikibaka tungo sa ganap na Kalayaan (1972-1986) o Hamon ng Diktaturyang Marcos

Naipamamalas ng mag-aaral ang pang-unawa at pagpapahalaga sa kagalingang pansibiko tungo sa pagtugon sa mga suliranin, isyu at hamon ng kasarinlan at pag-unlad ng bansa

Nakapagpakita ang mag-aaral ng aktibong pakikilahok sa gawaing pansibiko bilang pagtupad ng sariling tungkulin na siyang kaakibat na pananagutan sa pagtamasa ng mga karapatan bilang isang Pilipino na makatutulong sa pag-unlad ng bansa

1. Nasusuri ang mga pangunahing suliranin at hamon sa kasarinlan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig

2. Natutukoy ang mga salik at pangyayari na nakatulong at nakahadlang sa pagkakamit ng mga Pilipino ng kalayaan at kasarinlan sa ilalim ng kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon mula sa pagsusuri ng mga datos at impormasyon ng mga primaryang sanggunian

3. Natatalakay ang mga suliranin at balakid sa pagkakamit ng pagkabansa ng mga Plipino mula 1946

4. Natataya ang mga tugon ng mga Pilipino sa mga suliranin at hamon ng pagsasarili

5. Nasusuri ang mga patakaran at programa ng pamahalaan upang matugunan ang mga suliranin at hamon sa kasarinlan at pagkabansa ng mga Pilipino mula 1946 hanggang 1972

6. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa pamamahala ng mga pangulo ng bansa mula 1946 hanggang 1972

7. Nasusuri ang mga suliranin at hamon sa kasarinlan at pagkabansa ng mga Pilipino sa ilalim ng Batas Militar 7.1 Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa

magkaiba at posibleng magkasalungat na



Pambansang halalan ng 1981

Pagpaslang kay Benigno Aquino, Jr.

Krisis pang-ekonomiya

“Snap Election” ng 1985 o ―EDSA People Power 1‖ bilang

mapayapang paraan ng pagbabago

Patuloy na Pagtugon sa Hamon ng Kasarinlan at Pagkabansa (1986- kasalukuyan)

Corazon C. Aquino(1986-1992)

Fidel V. Ramos (1992-1998)

Joseph E. Estrada (1998-2001)

Gloria M. Arroyo (2001-2010

Benigno Simeon C. Aquino III (2010-kasalukuyan)

paliwanag tungkol sa Batas Militar batay sa pagsusuri sa mga primaryang sanggunian na may kaugnayan sa naturang pangyayari.

8. Natatalakay ang mga pangyayari at hamon sa

kasarinlan ng bansa na nagbigay wakas sa Diktaturang Marcos

9. Nabibigyang halaga ang kontribusyon ng ―People Power 1‖ sa muling pagkamit ng kalayaan at kasarinlan sa mapayapang paraan

10. Nasisiyasat ang mga programa ng pamahalaan sa pagtugon ng mga hamon sa pagkabansa ng mga Pilipino mula 1986 hanggang sa kasalukuyan

11. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa pamamahala ng mga pangulo ng bansa mula 1986 hanggang sa kasalukuyan

12. Naipaliliwanag ang epekto ng mga suliraning ito sa pagkabansa ng mga Pilipino

12.1 Nakabubuo ng konklusyon batay sa interpretasyon ng impormasyon mula sa ilang sanggunian tulad ng sipi ng Konstitusyon (1987), sensus, Agrarian Reform, istatistiko tungkol sa mga OFW

13. Naipapahayag ang saloobin sa kahalagahan ng pagkaroon ng pananagutan bilang tungkulin ng mga mamamayan sa isang demokaratikong pamahalaan/ bansa.



ARALING PANLIPUNAN VII

MGA SAKSI NG KASAYSAYANG NG PILIPINAS


UNANG MARKAHAN

Pag-unlad, Pagpapatuloy at Pagbabago ng lipunang Pilipino mula sa sinaunang pamayanan hanggang sa pagtatag ng kolonyang Espanya sa pamamagitan ng primaryang sanggunian Pangkalahatang Tema : Panahon , Pagpapatuloy at Pagbabago , Mga Kaugnay na Tema: Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa Karapatan, Pananagutan at Pagkamamayan Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo A. Pagpapakilala sa Primaryang Sanggunian - Kahulugan at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa mga aklat at ibang sekondaryang sanggunian - Uri ng primaryang sangguniana at

Naipamamalas ng mag-aaral ang malalim na pag-unawa sa pag-unlad, pagbabago at pagpapatuloy ng lipunang Pilipino mula sa sinaunang pamayanan hanggang sa pagtatag ng kolonyang Espanya sa pamamagitan ng mga primaryang sanggunian

Ang mag-aaral ay kritikal na nakapagsusuri sa pag-unlad, pagpapatuloy at pagbabago ng lipunang Pilipino mula sa sinaunang pamayanan hanggang sa pagtatag ng kolonyang Espanya sa pamamagitan ng mga primaryang sanggunian.




sekondaryang sanggunian -Mga halimbawa ng primaryang sanggunian at sekondaryang sanggunian - Kahalagahan ng primaryang at sekondaryang sanggunian sa pag-aaral ng kasaysayan B. Sinaunang Pilipino Ayon sa mga

Primaryang Sanggunian

Naipapaliwanag ang kahulugan at pagkakaiba ng mga primaryang sanggunian at sekondaryang sanggunian

Natutukoy ang mga uri ng primaryang sanggunian at sekondaryang sanggunian

Nakikilala ang mga halimbawa ng primaryang sanggunian at sekondaryang sanggunian

Nasusuri ang mga uri ng primaryang sanggunian: nakasulat (liham,opisyal na report, balita);pasalita (teyp o transkrip ng panayam); biswal ((karikatura, larawan); awdyo-biswal (video, pelikula)

Natataya ang kahalagahan ng mga primaryang at sekondaryang sanggunian sa pag-aaral ng kasaysayan. Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa pagkiling (bias) o punto de bista ng may-akda ng sanggunian




- Sinaunang paniniwala at buhay pampamilya: larawan ng bangang manunggul, sipi ng salaysay ng prayle at iba pang primaryang sanggunian - Pang-araw araw na buhay, teknolohiya at hanapbuhay ayon sa sipi ng salaysay ng prayle at iba pang kaugnay na primaryang sanggunian

Nakakakuha ng datos mula sa iba’t-ibang primaryang sanggunian Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di pagkakasundo sa mga primaryang sanggunian ukol sa mga sinaunang Pilipino Nasusuri ang sinaunang paniniwala at buhay pampamilya ayon sa bangang manununggul, sipi ng salaysay ng mga prayle at iba pang primaryang sanggunian Nakapaghihinuha mula sa mga impormasyon at datos ng mga primaryang sanggunian sa sinaunang paniniwala at buhay pampamilya ng mga Pilipino Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng ilang pangyayari ng mga primaryang sanggunian ukol sa pang-araw-araw na buhay, teknolohiya at hanapbuhay ng mga sinaunang Pilipino




C. Pagtatag ng Kolonyang Espanya Batay

sa mga Primaryang Sanggunian - Paglakbay ng mga Espanyol sa Pilipinas at pagtatag ng kolonya ayon sa sipi ng salaysay ni Antonio Pigafetta, mga historikal na palatandaan nina Magellan at Lapu-Lapu sa Isla ng Mactan -Reduccion, tributo at sapilitang pagtratrabaho (forced labor) ayon sa sipi ng prayle at iba pang primaryang sanggunian

Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon – pangunahing salita at ideya- sa sariling salita ukol sa mga sinaunang Pilipino Nakabubuo ng kamalayan ng pagpapahalaga, gawi at kaugalian sa panahon ng sinaunang Pilipino at nakikilalala ang pagkakaiba at/o pagkakatulad ng mga ito sa kasalukuyan Nasusuri ang sanhi-bunga (cause and effect) ng ilang mahahalagang pangyayari o penomeno sa panahon ng kolonyalismong Espanyol Natutukoy ang opinyon at katotohanan sa ilang pangyayari sa panahon ng kolonyalismong Espanyol tulad ng paglalakabay ng mga Espanyol sa Pilipinas at pagtatag ng kolonya ayon sa sipi ng salaysay ni Antonio Pigafetta, sipi ng salaysay ng prayle at/o ng iba pang primaryang sanggunian Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanang sa ilang pangyayari sa panahon ng kolonyalismong Espanyol tulad ng paglalakbay ng mga Espanyol sa Pilipinas at pagtatag ng kolonya




ayon sa sipi ng salaysay ni Antonio Pigafetta, mga historical na palatandaan nina Magellan at Lapu-Lapu Isla ng Mactan, at siping salaysay ng prayle at sa pagpapatupad ng ilang kolonyal na patakaraan Natataya ang historical na kahalagahan ng mga tao, grupo, pangyayari, proseso at institusyon sa panahon ng kolonyalismong Espanyol sa bansa Nasusuri ang mga datos tungkol sa reduccion, tributo at sapilitang pagtatatrabaho forced labor) ayon sa sipi ng prayle at iba pang primaryang sanggunian Natataya ang mga impormasyon at nakabubuo ng interprestayon tungkol sa magkaiba at posbileng magkasalungat na paliwanang ng isang pangyayari tulad ng reduccion, tributo at sapilitang pagtratrabaho ayon sa sipi ng prayle at iba pang primaryang sanggunian Nakabubuo ng kamalayan ng pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon ng kolonyalismong Espanol at nakikilalala ang pagkakaiba at/o pagkakatulad ng mga ito sa kasalukuyan




IKALAWANG MARKAHAN

Pagbubuo ng Bansang Pilipinas Pangkalahatang Tema: Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa Mga Kaugnay na Tema: Karapatan, Pananagutan at Pagkamamayan, Kapangyarihan , Awtoridad at Pamamahala Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo Panahon Pagpapatuloy at Pagbabago A. Simula ng Pagtutol sa Imperyong

Espanyol

- Laban sa pang-aabuso ayon sa sipi ng salaysay ng prayle at ulat na opisyal

_ Mga panimulang ideya ng progreso ayon sa sinulat ni Sinibaldo de Mas, Padre Jose Burgos (tungkol sa sekularisasyon ng mga parokya), Gregorio Sanciano (El Progreso de Filipinas)

Naipapamalas ng mag-aaral ang malalim na pag-unawa sa pagkabuo at pag-unlad ng bansang Pilipinas sa konteksto ng kolonyalismong Espanyol ayon sa primarya at sekondaryang sanggunian

Ang mag-aaral ay nakapagpapahalaga sa naging pagsisikap ng mga Pilipino sa pagbuo at pag-unlad ng bansang Pilipinas sa konteksto ng kolonyalismong Espanyol mula sa pagbasa sa mapanuring pamamaraan ng ilang piling primaryang sanggunian

Nasusuri ang sanhi at bunga ng iba’t-ibang pagtutol ng mga Pilipino sa Imperyong Espanyol batay sa ipinapahayag ng mga primaryang sanggunian Natutukoy at nasusuri ang patterns at trends sa pamamagitan ng timeline ang iba’t-ibang pagtutol ng mga Pilipino sa Imperyong Espanyol Naikakategorya ang pagpapamalas




ng pagtutol ng mga Pilipino sa kolonyalismong Espanyol mula sa datos at impormasyon sa iba’t-ibang sanggunian Nasusuri ang iba’t-ibang paglaban ng mga Pilipino sa pang-aabuso ayon sa sipi ng salaysay ng prayle at ulat opisyal

Natataya ang historikal na perspektibo sa naging paglaban ng mga Pilipino sa pang-aabuso ayon sa salaysay ng prayle at ulat na opisyal. Nakapaghihinuha sa adhikain ng mga Pilipino sa paglaban sa kolonyalismo mula sa mga panimulang ideya ng progreso ayon sa sinulat ni Sinibaldo de Mas, Padre Jose Burgos (tungkol sa sekularisasyon ng mga parokya), Gregorio Sanciano (El Progreso de Filipinas) Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag sa panimulang ideya ng progreso ng mga Pilipino batay sa paghahambing sa sipi ng mga sinulat nina Sinibaldo de Mas, Padre Jose Burgos (tungkol sa sekularisasyon ng mga parokya), Gregorio Sanciano (El Progreso de




B. Pagsibol ng Kamalayang

Pilipino

- Kilusang Propaganda ayon sa mga painting nina Juan Luna at Resurreccion Hidalgo, liham at/o diary ni Jose Rizal, ―Dasalan at Toksohan‖ ni Marcelo del Pilar, sipi ng mga artikulo ni Rizal sa La Solidaridad, news clipping

Filipinas) Nahihinuha mula sa mga datos at impormasyon sa mga primaryang sanggunian ang mga pangyayari na nakapag-ambag at/o nakahadlang sa pagsibol ng kamalayang Pilipino Natataya ang historikal na kahalagahan ng Kilusang Propaganda bilang kilusan at mga kasapi nito sa pakikibaka ng mga Pilipino sa Imperyong Espanyol mula sa datos at impormasyon sa ilang primaryang sanggunian tulad ng painting nina Juan Luna at Resurreccion Hidalgo, liham at/o diary ni Jose Rizal, ―Dasalan at Toksohan‖ ni Marcelo del Pilar, sipi ng mga artikulo ni Rizal sa La Solidaridad, news clipping Napaghahambing ang impormasyon mula sa mga magkakaugnay na primaryang sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di-pagkakasundo tungkol sa adhikain at kahalagahan ng Kilusang Propaganda mula sa




- Pagtatag ng Katipunan ayon sa sipi ng ―Dapat Mabatid ng mga Tagalog‖ ni Andres Bonifacio, ang kanyang tula, ―Pag-ibig sa Tinubuang Lupa,‖ Kartilya ni Emilio Jacinto -

sipi ng mga sinulat ng mga Kilusang Propandista at artikulo mula sa La Solidaridad Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor ng mga primaryang sanggunian na may kaugnayan sa kilusang Propaganda tulad ng mga painting nina Juan Luna at Resurreccion Hidalgo, liham at/o diary ni Jose Rizal, ―Dasalan at Toksohan‖ ni Marcelo del Pilar, sipi ng mga artikulo ni Rizal sa La Solidaridad, news clipping Naipapahayag ang damdamin ng pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng Katipunan sa pagsibol ng kamalayang Pilipino ayon ayon sa mensahe ng ilang primaryang sanggunian tulad ng ―Dapat Mabatid ng mga Tagalog‖ at ―Pag-ibig sa Tinubuang Lupa‖ ni Andres Bonifacio, at ―Kartilya‖ ni Emilio Jacinto Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag tungkol pagkakatatag at iba pang usapin sa Katipunan mula sa mga datos at impormasyon sa mga primaryang sanggunian Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon sa sariling




salita ng mga pangunahing katotohanan at ideya tungkol sa Katipunan sa konteksto ng pakikibaka ng mga Pilipino sa kolonyalismong Espanyol mula sa pagsusuri sa mga primaryang sanggunian tulad ng sipi ng ―Dapat Mabatid ng mga Tagalog‖ ni Andres Bonifacio, ang kanyang tula, ―Pag-ibig sa Tinubuang Lupa,‖ Kartilya ni Emilio Jacinto

IKATLONG MARKAHAN

Ang Pagkakamit ng Kalayaan at Kasarinlan laban sa Kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon Pangkalahatang Tema: Kapangyariahan, Awtoridad at Pamamahala Mga Kaugnay na Tema: Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo Panahon , Pagpapatuloy at Pagbabago A. Pakikibaka para sa Kalayaan -Rebolusyon laban sa Espanya: news clipping ng labanan sa San Juan del Monte, larawan ng mga bandila ng rebolusyon ayon sa sipi ng salaysay nina Bonifacio at

Naipapamalas ng mag-aral ang malalim na pag-unawa sa mahahalagang pangyayari at naging tugon ng mga Pilipino sa pagkamit ng kalayaan at kasarinlan laban sa kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon

Ang mag-aaral ay nakapagsasaliksik gamit ang kasanayan sa pagsusuri at pagbuo ng interpretasyon ng impormasyon mula sa primaryang sanggunian sa mahahalagang pangyayari at naging tugon ng mga Pilipino sa pagkamit ng kalayaan at kasarinlan laban sa kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon




Aguinaldo at kasunduang Biyak-na-Bato

Nasusuri ang mga hugpungang pangyayari (conjunctures) sa pamamagitan ng timeline ang mga mahahalagang pangyayari sa pakikibaka ng mga Pilipino para makamit ang kalayaan at kasarinlan laban sa kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon Natataya ang historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at institusyon sa naging pagkakamit ng mga Pilipino ng kalayaan at kasarinlan sa ilalim ng kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon batay sa pagsusuri sa mga primaryang sanggunian Natutukoy ang mga salik at pangyayari na nakatulong at nakahadlang sa pagkakamit ng mga Pilipino ng kalayaan at kasarinlan sa ilalim ng kolonyalismong Espanyol, Amerikano at Hapon mula sa pagsusuri ng mga datos at impormasyon ng mga primaryang sanggunian Nakasasagot ng tanong batay sa angkop at sapat na ebidensiya sa ilang pangyayari na may kaugnayan sa pagkakamit ng kalayaan ng mga Pilipino laban sa kolonyalismong




Espanyol, Amerikano at Hapon Nakapag-aayos ng resulta ng pagsasaliksik partikular ng mga datos at impormasyon sa lohikal na paraan Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng sanaysay o papel, at paghahanda ng presentasyon sa pananaliksik ukol sa naging pagiging ng mga Pilipino para makamit ang kalayaan laban sa kolonyalismo Nakapagbubuod ng mga pangunahing katotohanan at ideya sa Rebolusyon laban sa Espanya ayon sa news clipping ng labanan San Juan del Monte, larawan ng mga bandila ng rebolusyon ayon sa sipi ng salaysay nina Bonifacio at Aguinaldo at kasunduang Biyak-na-Bato Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di-pagkakasundo ng awtor tungkol sa Rebolusyon laban sa Espanya ayon sa news clipping ng labanan sa San Juan del Monte, larawan ng mga bandila ng rebolusyon ayon sa sipi ng




B. Ang Imperyong Amerikano hanggang

Ikalawang Digmaang Pandaidig

Digmaang Pilipino-Amerikano ayon sa deklarasyon ng kasarinlan sa Kawit, probisyon ng Konstitusyong Malolos, ayon sa sipi ng ―El Verdadero Decalogo‖ ni Apolinario

salaysay nina Bonifacio at Aguinaldo at kasunduang Biyak-na-Bato

Nasasaliksik ang ugnayan ng sanhi at bunga ng Rebolusyon laban sa Espanya ayon sa sa news clipping ng labanan sa San Juan del Monte, larawan ng mga bandila ng rebolusyon ayon sa sipi ng salaysay nina Bonifacio at Aguinaldo at kasunduang Biyak-na-Bato Nakapagpapahayag ng sariling ideya o pagtingin at/o interpretasyon tungkol sa pinag-uusapan at mga natutuhan Rebolusyong Pilipino batay sa impormasyon ng ilang primaryang sanggunian tulad ng deklarasyon ng kasarinlan sa Kawit, probisyon ng Konstitusyong Malolos, at sipi ng ―El Verdadero Decalogo‖ ni Apolinario Mabini Nasusuri ang mga pagkaka-ugnay-ugnay ng ng sari-saring datos ng Digmaang Pilipino-Amerikano ayon sa deklarasyon ng kasarinlan sa Kawit, probisyon ng Konstitusyong Malolos, ayon sa sipi ng ―El Verdadero Decalogo‖ ni Apolinario Mabini, karikaturang pampulitika sa




Mabini, karikaturang pampulitika sa magasin sa E.U., proklamasyon ng ―Benevolent Assimilation larawan ng digmaan, mapa ng labanan, news clipping Filipinisasyong pampulitika at kontrol sa ekonomiya ayon sipi ng ulat ng Philippine Commission, sensus ng 1903, larawan ng 1904 St. Louis Fair, Jones Law, news clipping, Bates Treaty, Payne-Aldrich Act

magasin sa E.U., proklamasyon ng ―Benevolent Assimilation larawan ng digmaan, mapa ng labanan, news clipping Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon sa Digmaang Pilipino-Amerikano ayon sa deklarasyon ng kasarinlan sa Kawit, probisyon ng Konstitusyong Malolos, ayon sa sipi ng ―El Verdadero Decalogo‖ ni Apolinario Mabini, karikaturang pampulitika sa magasin sa E.U., proklamasyon ng ―Benevolent Assimilation larawan ng digmaan, mapa ng labanan, news clipping Natataya ang kahalagahang historikal sa pagkakamit ng mga Pilipino ng kalayaan ng mga ebidensiya sa Filipinisasyong pampulitika at kontrol sa ekonomiya ayon sipi ng ulat ng Philippine Commission, sensus ng 1903, larawan ng 1904 St. Louis Fair, Jones Law, news clipping, Bates Treaty, Payne-Aldrich Acta ayon sa sipi ng ulat ng Philippine Commission, sensus ng 1903, larawan ng 1904 St. Louis Fair, Jones Law, news clipping, Bates Treaty, Payne-Aldrich Act




Limitasyon sa paghayag ng nasyonalismong Pilipino ayon sa Brigandage Act, Reconcentration Act, news clipping, sipi ng ―Aves de Rapiña,‖ sipi ng talumpati ni Manuel Quezon, probisyon ng Konstitusyon ng 1935

Nakapipili ng mga makatotohanan at mahahalagang ebidensiya sa Filipinisasyong pampulitika at kontrol sa ekonomiya upang mataya ang historikal na impluwensiya nito sa Imperyo ng Amerikano ayon sa sipi ng ulat ng Philippine Commission, sensus ng 1903, larawan ng 1904 St. Louis Fair, Jones Law, news clipping, Bates Treaty, Payne-Aldrich Act

Nasusuri sa malinaw at maayos na paraan ang sariling kaisipan tungkol sa kaganapan o isyung pinagaaraalan na pinagtitibay ng nararapat na datos sa Filipinisasyong pampulitika at kontrol sa ekonomiya ayon sipi ng ulat ng Philippine Commission, sensus ng 1903, larawan ng 1904 St. Louis Fair, Jones Law, news clipping, Bates Treaty, Payne-Aldrich Act Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa mga magkapareho o magkaibang paliwanag sa limitasyon sa paghayag ng nasyonalismong Pilipino ayon impormasyon ng ilang primaryang sanggunian tungkol sa Brigandage Act, Reconcentration Act, news clipping, sipi ng ―Aves de Rapiña,‖ sipi ng talumpati ni Manuel Quezon,




Okupasyong Hapon ayon sa opisyal na ulat, memoir ng beterano ng digmaan, larawan ng Maynila bilang open city, larawan ng death march, clipping ng dyaryo o magasin

probisyon ng Konstitusyon ng 1935 Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di pagkakasundo batay sa pagsusuri ng mga primaryang sanggunian sa ilang pangyayari tungkol sa limitasyon sa paghayag ng nasyonalismong Pilipino ayon sa Brigandage Act, Reconcentration Act, news clipping, sipi ng ―Aves de Rapiña,‖ sipi ng talumpati ni Manuel Quezon, probisyon ng Konstitusyon ng 1935. Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon sa sariling salita ng mga pangunahing katotohanan at ideya sa ilang pangyayari batay sa datos o ebidensiya sa ilang pangyayari sa pagkakamit ng kalayaan sa ilalim ng kolonyalismong Amerikano Nakatutuklas ng mga kaisipan at makatotohanang ebidensya sa okupasyong Hapon mula sa mga opisyal na ulat, memoir ng beterano ng digmaan, larawan ng Maynila bilang open city, larawan ng Death March, clipping ng dyaryo o magasin




Nakapagbubunyag ng mga historikal na kamalian sa okupasyon ng Hapon ayon sa opisyal na ulat, memoir ng beterano ng digmaan, larawan ng Maynila bilang open city, larawan ng death march, clipping ng dyaryo o magasin

Napapalim ang mga implikasyon at aral sa okupasyon ng Hapon ayon sa opisyal na ulat, memoir ng beterano ng digmaan, larawan ng Maynila bilang open city, larawan ng death march, clipping ng dyaryo o magasin

IKA-APAT NA MARKAHAN

Mga Hamon ng Bagong Republika mula 1946 hanggang sa kasalukuyan Pangkalahatang Tema: Karapatan, Pananagutan at Pagkamamayan Mga Kaugnay na Tema: Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago

Naipamamalas ng mag-aaral ang malalim na pag-unawa sa mga mahahalagang pangyayari at hamon ng pagsasarili ng bagong republika mula 1946 hanggang sa kasalukuyan

Ang mag-aaral ay nakabubuo ng panukalang programa, proyekto o gawain na nagpapapamalas sa malalim na pagkaunawa sa mga suliranin at hamon ng Pilipinas bilang isang bagong republika gamit ang kasanayan sa pagsisiyasat at pananaliksik ng impormasyon mula sa mga primaryang sanggunian

Ang mag-aaral ay nakapaghahayag ng matatag na paninindigan batay sa masusing pagsisiyasat/pagsasaliksik at matalinong pagpapasaya sa mga usaping panlipunan at

Natutukoy ang mga hamong kinaharap ng Bagong Republika simula 1946 batay sa pagsusuri sa mga datos at impormasyon sa ilang primaryang sanggunian Nasusuri ang mga patterns at trends sa pamamagitan ng timeline ang mahahalagang pangyayari at conjunctures sa mga hamong kinaharap ng bagong Republika mula 1946 hanggang sa kasalukuyan Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon sa mga isyu at usaping




A. Hamon sa Bagong Republika Kahulugan ng kasarinlan ayon larawan ng 100 peso bill na nagpapakita ng pag-angat ng bandilang Pilipinas at pagbaba ng bandilang E.U., Philippine Rehabilitation Act, parity at Kasunduang Base Militar

kontrobersiya sa panahon ng Bagong Republika

panlipunan Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito sumasang-ayon sa sariling ideya, posisyon o pagtingin Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon—pangunahing katotohanan at ideya—sa sariling salita tungkol sa mga pangyayari, tao, kilusan at institusyon na may kaugnayan sa mga hamon ng pagsasarili ng isang Bagong Republika Nakapagbibigay ng historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at institusyon sa panahon ng Bagong Republika mula 1946 hanggang sa kasalukuyan batay sa ipinapahayag ng mga primaryang sanggunian Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang pangyayari sa panahon ng Bagong Republika mula 1946 hanggang sa kasalukuyan

Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga




-Mga problema sa lupa ayon sa sipi ng memoir ni Luis Taruc, dyaryo at opisyal na ulat - Kamalayan at pag-unawa sa nasyonalismong Pilipino ayon sa patakarang Filipino First, mga batas na nag-aalaga ng ekonomiya at industriya ng bansa, sipi ng

may ibang pag-iisip o ideya tungkol sa kahulugan ng kalayaan/kasarinlan ayon sa larawan ng 100 peso bill na nagpapakita ng pag-angat ng bandilang Pilipinas at pagbaba ng bandilang E.U., Philippine Rehabilitation Act, parity at Kasunduang Base Militar Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di pagkakasundo sa ilang usapin na may kaugnayan sa mga hamon ng pagsasarili ayon ipinapahayag ng ilang di-panatay na kasunduan tulad ng Philippine Rehabilitation Act, parity rights at Kasunduang Base Militar Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor sa ilang usaping panlipunan tulad ng problema sa lupa ayon sa memoir ni Luis Taruc at iba pang primaryang sanggunian Nakabubuo ng paghihinuha sa nasyonalismong nalinang ng mga Pilipino batay sa pagsusuri ng ilang primaryang sanggunian tulad ng patakarang Filipino First, mga batas




talumpati ni Recto, pagbuo ng kamalayang Moro

B. Batas Militar at Pagsikap tungo sa Pagbabago

- Batas militar ayon sa Proklamasyon 1081, ibang mga utos ng pamahalaan, awit na ―Bayan Ko,‖ manifesto ng oposisyon sa batas militar, larawan ng EDSA 1986

na nag-aalaga ng ekonomiya at industriya ng bansa, sipi ng talumpati ni Recto, at pagbuo ng kamalayang Moro Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon sa nasyonalismong Pilipino ayon sa patakarang Filipino First, mga batas na nag-aalaga ng ekonomiya at industriya ng bansa, sipi ng talumpati ni Recto, pagbuo ng kamalayang Moro

Nakapag-uugnay-ugnay ng mga historikal na ebidensya sa mga kaisipan sa batas militar ayon sa Proklamasyon 1081, ibang mga utos ng pamahalaan, awit na ―Bayan Ko,‖ manifesto ng oposisyon sa batas militar, larawan ng EDSA 1986 Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag tungkol sa Batas Militar batay sa pagsusuri sa mga primaryang sanggunian na may kaugnayan sa naturang pangyayari.




Pagbabago sa ilalim ng demokrasya ayon sa sipi ng Konstitusyon ng 1987, sensus, sipi ng Comprehensive Agrarian Reform na batas, istatistiko tungkol sa mga OFW

Napapahalagahan ang mga aral na pangkasaysan ng Batas Militar ayon sa Proklamasyon 1081, ibang mga utos ng pamahalaan, awit na ―Bayan Ko,‖ manifesto ng oposisyon sa batas militar, larawan ng EDSA 1986 Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang pagkakaiba at/o pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan batay sa mga datos at impormasyon tulad ng ng sipi ng Konstitusyon ng 1987, sensus, sipi ng Comprehensive Agrarian Reform na batas, istatistiko tungkol sa mga OFW Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di pagkakasundo ilang usaping panlipunan matapos ang pagbabalik ng demokrasya noong 1986 hanggang sa kasalukuyan Naisasaalang-alang ang historikal na perspektibo ng awtor ng primaryang sanggunian sa pagbuo




ng pansariling interpretasyon, kongklusyon at paninindigan sa isang pangyayari o isyung pangkasaysayan. Nagagamit ang kasanayan sa pagtukoy sa sanhi at bunga, fact o opinion, at pagkiling ng awtor ng sanggunian sa pagbuo ng sariling ideya o pagtingin tungkol sa pinag-uusapan at mga natutunan mula sa sanggunian Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at bakit sumasang-ayon o hindi ang dalawang kaisipan Nakabubuo ng konglusyon batay sa interpretasyon ng impormasyon mula sa ilang sanggunian tulad ng sipi ng Konstitusyon ng 1987, sensus, sipi ng Comprehensive Agrarian Reform na batas, istatistiko tungkol sa mga OFW



ARALING PANLIPUNAN VIII ARALING ASYANO

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa rehiyong Asya sa mayamang katangian at kakayahan ng heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan nito at sa iba’t ibang larangan ng buhay Asyano ( pampulitika, pang-ekonomiya,pampamahalaan, at ugnayan sa pagitan ng rehiyon) mula sa sinaunang kabishanan patungo sa mga kasalukuyang lipunan at bansa tungo sa pagbuo ng pagkakakilanlang Asyano.

NILALAMAN

(Content )

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN (Content Standard)

PAMANTAYAN SA PAGGANAP

(Performance Standard)

PAMANTAYAN SA

PAGKATUTO ( Learning Competencies)

UNANG MARKAHAN: 1. Heograpiya ng Asya

A. Katangiang Pisikal ng Asya

Konsepto ng Asya

Katangiang Pisikal

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa ugnayan ng kapaligiran at tao sa paghubog ng sinaunang kabihasnang Asyano.

Ang mag-aaral ay malalim na

nakapaguugnay-ugnay sa

bahaging ginampanan kapaligiran

at tao sa paghubog ng sinaunang

kabihasnang Asyano.

Napapahalagahan ang ugnayan ng tao at kapaligiran sa paghubog ng kabihasnang Asyano

Naipapaliwanag ang konsepto ng

Asya tungo sa paghahating –

heograpiko: Silangang Asya,

Timog-Silangang Asya, Timog-

Asya, Kanlurang Asya, Hilagang

Asya at Hilaga/ Sentral Asya

Nailalarawan ang mga katangian ng kapaligirang pisikal sa mga rehiyon ng Asya katulad ng kinaroroonan, hugis, sukat, anyo, klima at ―vegetation cover” (tundra, taiga, grasslands, desert, tropical forest, mountain lands)



Mga Likas na Yaman ng Asya

B. Yamang Tao

Nakapaghahambing ng kalagayan

ng kapaligiran sa iba-ibang bahagi

ng Asya

Nakakagawa ng pangkalahatang

profile pangheograpiya ng Asya

Nailalarawan ang mga yamang

likas ng Asya

Natataya ang mga implikasyon ng kapaligirang pisikal at yamang likas ng mga rehiyon sa pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon sa larangan ng:

Agrikultura

Ekonomiya

Panahanan

Kultura

Naipapahayag ang kahalagahan ng

pangangalaga sa timbang na

kalagayang ekolohikal ng rehiyon

Napapahalagahan ang yamang-tao ng Asya

Nasusuri ang kaugnayan ng yamang-tao ng mga bansa ng Asya sa pagpapaunlad ng kabuhayan at lipunan sa kasalukuyang panahon batay sa: (a) dami ng tao, (b)



Mga Pangkat Etniko sa Asya at kani-

kanilang wika at kultura

komposisyon ayon sa gulang, ( c) inaasahang haba ng buhay, (d) kasarian, (e) bilis ng paglaki ng populasyon, (f) uri ng hanapbuhay, (g) bilang ng may hanapbuhay, (h) kita ng bawat tao, ( i) bahagdan ng marunong bumasa at sumulat, at (j) migrasyon

Nailalarawan ang komposisyong etniko ng mga rehiyon sa Asya Nasusuri ang kaugnayan ng

paglinang ng wika sa paghubog ng

kultura ng mga

Asyano

IKALAWANG MARKAHAN:

Sinaunang Kabihasnan sa Asya ( Bago ang Siglo 16 Hanggang sa Siglo 16) Paghubog ng Sinaunang Kabihasnan sa Asya Kalagayan, pamumuhay at debelopment ng

Naipamamalas ng mag-aaral

ang pag-unawa sa mga

kaisipang Asyano, pilosopiya

at relihiyon na nagbigay-daan

sa paghubog ng sinaunang

kabihasnan sa Asya at sa

pagbuo ng pagkakakilanlang

Asyano

Ang mag-aaral ay kritikal na

nakapagsusuri sa mga kaisipang

Asyano pilosopiya at relihiyon na

nagbigay-daan sa paghubog ng

sinaunang kabihasnan sa Asya at

sa pagbuo ng pagkakilanlang

Asyano

Napapahalagahan ang mga

kaisipang Asyano pilosopiya at

relihiyon na nagbigay-daan sa

paghubog ng sinaunang

kabihasnang sa Asya at sa pagbuo

ng pagkakilanlang Asyano

Nasusuri ang paghubog, pag-unlad at kalikasan ng mga mga pamayanan at estado

Nakakabuo ng mga konklusyon



mga sinaunang pamayanan ( ebolusyong kultural )

Kahulugan ang konsepto ng kabihasnan at nailalahad ang mga katangian nito Kahulugan, konsepto at katangian ng kabihasnan Mga sinaunang kabihasnan sa Asya (Sumer, Indus, Tsina) Mga bagay at isipang pinagbatayan( sinocentrism, divine origin, devajara) sa pagkilala sa sinaunang kabihasnan Sinaunang Pamumuhay Kahulugan ng mga konsepto ng tradisyon, pilosopiya at relihiyon Mga mahahalagang pangyayari mula sa sinaunang kabihasnan hanggang sa ika-16 na siglo sa : (a) pamahalaan, (b) kabuhayan, (c) teknolohiya, (d) lipunan, (e) edukasyon, (f) paniniwala, (g) pagpapahalaga, at (h) sining at kultura

hinggil sa kalagayan, pamumuhay at debelopment ng mga sinaunang pamayanan Nabibigyang kahulugan ang konsepto ng kabihasnan at nailalahad ang mga katangian nito

Napaghahambing ang mga sinaunang kabihasnan sa Asya (Sumer, Indus, Tsina)

Napahahalagahan ang mga bagay at isipang pinagbatayan( sinocentrism, divine origin, devajara) sa pagkilala sa sinaunang kabihasnan

Nabibigyang kahulugan ang mga konsepto ng tradisyon, pilosopiya at relihiyon Nasusuri ang mga mahahalagang pangyayari mula sa sinaunang kabihasnan hanggang sa ika-16 na siglo sa : (a) pamahalaan, (b) kabuhayan, (c) teknolohiya, (d) lipunan, (e) edukasyon, (f) paniniwala, (g) pagpapahalaga, at (h) sining at kultura



Impluwensiya ng mga paniniwala sa

kalagayang panlipunan,sining at kultura ng

mga Asyano

Bahaging ginampanan ng mga pananaw, paniniwala at tradisyon sa paghubog ng kasaysayan ng mga Asyano Mga kalagayang legal at tradisyon ng mga kababaihan sa iba’t ibang uri ng pamumuhay Bahaging ginampanan ng kababaihan sa

pagtataguyod at pagpapanatili ng mga

Asyanong pagpapahalaga.

Ang mga kontribusyon ng mga sinaunang

lipunan at komunidad sa Asya

Natataya ang impluwensiya ng mga

paniniwala sa kalagayang

panlipunan,sining at kultura ng mga

Asyano

Nasusuri ang bahaging

ginampanan ng mga pananaw,

paniniwala at tradisyon sa

paghubog ng kasaysayan ng mga

Asyano

Nasusuri ang mga kalagayang legal at tradisyon ng mga kababaihan sa iba’t ibang uri ng pamumuhay Napapahalagahan ang bahaging

ginampanan ng kababaihan sa

pagtataguyod at pagpapanatili ng

mga Asyanong pagpapahalaga.

Napapahalagahan ang mga

kontribusyon ng mga sinaunang

lipunan at komunidad sa Asya

IKATLONG MARKAHAN:

Ang Timog at Kanlurang Asya sa Transisyonal at Makabagong Panahon (

16- 20 siglo)


ang pag-unawa sa

pagbabago, pag-unlad at

pagpapatuloy sa Timog at

Ang mag-aaral ay

nakapagsasagawa nang kritikal

na pagsusuri sa pagbabago,

pag-unlad at pagpapatuloy sa

Napapahalagahan ang pagtugon

ng mga Asyano sa mga hamon

ng pagbabago, pag-unlad at

pagpapatuloy sa Timog at



Mga dahilan, paraan at epekto ng kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya

Papel ng kolonyalismo at imperyalismo sa kasaysayan ng Timog at Kanlurang Asya

Transpormasyon ng mga pamayanan at estado sa Timog at Kanlurang Asya sa pagpasok ng mga isipan at impluwensiyang kanluranin sa larangan ng (a) pamamahala, (b) kabuhayan, (c) teknolohiya, (d) lipunan, (e) paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g) sining at kultura.

Ang mga nagbago at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo

Epekto ng kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya

Kanlurang Asya sa

Transisyonal at Makabagong

Panahon

( 16- 20 siglo)

-

Timog at Kanlurang Asya sa


Panahon (16- 20 siglo)

Kanlurang Asya sa Transisyonal

at Makabagong Panahon (16- 20

siglo)

Nasusuri ang mga dahilan at paraan ng kolonyalismo at imperyalismo ng mga Kanluran sa unang yugto (ika-16 at ika-17 siglo) pagdating nila sa Timog at Kanlurang Asya

Nabibigyang halaga ang papel ng kolonyalismo at imperyalismo sa kasaysayan ng Timog at Kanlurang Asya Nasusuri ang transpormasyon ng mga pamayanan at estado sa Timog at Kanlurang Asya sa pagpasok ng mga isipan at impluwensiyang kanluranin sa larangan ng (a) pamamahala, (b) kabuhayan, (c) teknolohiya, (d) lipunan, (e) paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g) sining at kultura.

Naipapaliwanag ang mga nagbago at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo Natataya ang mga epekto ng kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya



Ang mga Karanasan sa Timog at Kanlurang Asya sa ilalim ng kolonyalismo at imperyalismong kanluranin Ang Papel ng nasyonalismo sa pagbuo ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya Ang mga salik at pangyayaring nagbigay daan sa pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo

Iba’t ibang manipestasyon ng nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya Bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo

Epekto ng nasyonalismo sa sigalot etniko sa Asya katulad ng partisyon/ paghahati ng India at Pakistan Mga pamamaraang ginamit sa Timog at Kanlurang Asya sa pagtatamo ng kalayaan

Naihahambing ang mga karanasan sa Timog at Kanlurang Asya sa ilalim ng kolonyalismo at imperyalismong kanluranin Nabibigyang-halaga ang papel ng nasyonalismo sa pagbuo ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya Nasusuri ang mga salik at pangyayaring nagbigay daan sa pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo Naipapaliwanag ang iba’t ibang manipestasyon ng nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya Naipapahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo Nasusuri ang epekto ng nasyonalismo sa sigalot etniko sa Asya katulad ng partisyon/ paghahati ng India at Pakistan Nasusuri ang mga pamamaraang ginamit sa Timog at Kanlurang Asya



mula sa kolonyalismong sa kilusang nasyonalista

Epekto ng mga digmaang pandaidig sa pag-aangat ng mga malawakang kilusang nasyonalista ( hal: epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa pagtatag ng sistemang mandato sa Kanlurang Asya) Iba’t ibang ideyolohiya( ideolohiya ng malayang demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga malawakang kilusang nasyonalista

Epekto ng mga samahang kababaihan at ng mga kalagayang panlipunan sa buhay ng kababaihan tungo sa pagkakapantay-pantay, pagkakataong pang-ekonomiya at karapatang pampulitika

Bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa pagbibigay wakas sa imperyalismo

sa pagtatamo ng kalayaan mula sa kolonyalismong sa kilusang nasyonalista Nasusuri ang matinding epekto ng mga digmaang pandaidig sa pag-aangat ng mga malawakang kilusang nasyonalista ( hal: epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa pagtatag ng sistemang mandato sa Kanlurang Asya)

Nasusuri ang kaugnayan ng iba’t ibang ideyolohiya (ideolohiya ng malayang demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga malawakang kilusang nasyonalista Natataya ang epekto ng mga samahang kababaihan at ng mga kalagayang panlipunan sa buhay ng kababaihan tungo sa pagkakapantay-pantay, pagkakataong pang-ekonomiya at karapatang pampulitika Naipapahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa pagbibigay wakas sa imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya



Mga pagbabago sa mga bansang bumubuo sa Timog at Kanlurang Asya Balangkas ng pamahalaan ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya

Mga palatuntunang nagtataguyod sa karapatan ng mamamayan sa pangkalahatan, at ng kababaihan, grupong katutubo, mga kasapi ng caste sa India at iba pang sektor ng lipunan

Ang kalagayan at papel ng kababaihan sa iba’t ibang bahagi ng Timog at Kanlurang Asya at ang kanilang ambag sa bansa at rehiyon

Ang kinalaman ng edukasyon sa pamumuhay ng mga Asyano sa Timog at Kanlurang Asya

Bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t ibang aspeto ng pamumuhay

Mga kasalukuyang pagbabago pang-ekonomiya na naganap/ nagaganap sa kalagayan ng mga bansa

Naipaghahambing ang mga pagbabago sa mga bansang bumubuo sa ng Timog at Kanlurang Asya Nasusuri ang balangkas ng pamahalaan ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya Nasusuri at naikukumpara ang mga palatuntunang nagtataguyod sa karapatan ng mamamayan sa pangkalahatan, at ng kababaihan, grupong katutubo, mga kasapi ng caste sa India at iba pang sektor ng lipunan Naihahambing ang kalagayan at papel ng kababaihan sa iba’t ibang bahagi ng Timog at Kanlurang Asya at ang kanilang ambag sa bansa at rehiyon Natataya ang kinalaman ng edukasyon sa pamumuhay ng mga Asyano Natataya ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t ibang aspeto ng pamumuhay Naiuugnay ang mga kasalukuyang pagbabago pang-ekonomiya na naganap/ nagaganap sa kalagayan ng mga bansa



Pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at pag-unlad ng Timog at Timog-Kanlurang Asya gamit ang estadistika at kaugnay na datos. Mga anyo at tugon sa neokolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya

Epekto ng kalakalan sa pagbabagong pang-ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya Kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya sa larangan ng sining at humanidades at palakasan

Pagkakakilanlan ng kulturang Asyano batay sa mga kontribusyong ito

Natataya ang pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at pag-unlad ng Timog at Timog-Kanlurang Asya gamit ang estadistika at kaugnay na datos. Nasusuri ang mga anyo at tugon sa neokolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya Natataya ang epekto ng kalakalan sa pagbabagong pang-ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya Napapahalagahan ang mga kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya sa larangan ng sining at humanidades at palakasan

Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng kulturang Asyano batay sa mga kontribusyong ito



IKAAPAT NA MARKAHAN:

Ang Silangan at Timog-Silangang Asya

sa Transisyonal at Makabagong Panahon ( 16- 20 siglo)

Mga dahilan, paraan at epekto ng kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya

Transpormasyon ng mga pamayanan at estado sa Silangan at Timog-Silangang Asya sa pagpasok ng mga isipan at impluwensiyang kanluranin sa larangan ng (a) pamamahala, (b) kabuhayan, (c) teknolohiya, (d) lipunan, (e) paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g) sining at kultura. Ang mga nagbago at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo


ang pag-unawa sa

pagbabago, pag-unlad at

pagpapatuloy ng Silangan at

Timog – Silangang Asya sa


Panahon 16- 20 Siglo )

Ang mag-aaral ay

nakapagsasagawa nang kritikal

na pagsusuri sa pagbabago,

pag-unlad at pagpapatuloy ng

Silangan at Timog Silangang

Asya sa Transisyonal at

Makabagong Panahon 16- 20

Siglo)

Napapahalagahan ang

pagtugon ng mga Asyano sa

mga hamon ng pagbabago,

pag-unlad at pagpapatuloy

ng Silangna at Timog-

Silangang Asya sa


Panahon 16- 20 Siglo)

Nasusuri ang mga dahilan at paraan ng pagpasok ng mga Kanlurang bansa hanggang sa pagtatag ng kanilang mga kolonya o kapangyarihan sa Silangan at Timog-Silangang Asya Nasusuri ang transpormasyon ng mga pamayanan at estado sa Timog at Timog-Silangang Asya sa pagpasok ng mga isipan at impluwensiyang kanluranin sa larangan ng: (a) pamamahala, (b) kabuhayan, (c) teknolohiya, (d) lipunan, (e) paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g) sining at kultura Naipapaliwanag ang mga nagbago at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo



Epekto ng kolonyalismo sa Silangan at Timog-Silangang Asya Ang mga Karanasan sa Silangan at Timog-Silangang Asya sa ilalim ng kolonyalismo at imperyalismong kanluranin

Ang Papel ng nasyonalismo sa pagbuo ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya Ang mga salik at pangyayaring nagbigay daan sa pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo

Iba’t ibang manipestasyon ng nasyonalismo sa Silangan at Timog-Silangang Asya

Bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa Silangan at Timog-Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo

Natataya ang mga epekto ng kolonyalismo sa Silangan at Timog-Silangang Asya Naihahambing ang mga karanasan sa Silangan at ng Timog-Silangang Asya sa ilalim ng imperyalismong kanluranin Nabibigyang halaga ang papel ng nasyonalismo sa pagbuo ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangan Nasusuri ang mga salik at pangyayaring nagbigay –daan sa pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya Naipapaliwanag ang mga iba’t ibang manipestasyon ng nasyonalismo sa Silangan at Timog-Silangang Asya Naihahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa Silangan at Timog-Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo



Epekto ng nasyonalismo sa sigalot etniko sa Asya Mga pamamaraang ginamit sa Silangan at Timog-Silangang Asya sa pagtatamo ng kalayan mula sa kolonyalismong sa kilusang nasyonalista Epekto ng mga digmaang pandaidig sa pag-aangat ng mga malawakang kilusang nasyonalista ( hal: epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa pagtatag ng sistemang mandato sa Kanlurang Asya) Iba’t ibang ideyolohiya( ideolohiya ng malayang demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga malawakang kilusang nasyonalista

Epekto ng mga samahang kababaihan at ng mga kalagayang panlipunn sa buhay ng kababaihan tungo sa pagkakapantay-

Nasusuri ang epekto ng nasyonalismo sa sigalot etniko sa Asya Nasusuri ang mga pamamaraang ginamit sa Silangan at Timog-Silangangn Asya sa pagtatamo ng kalayan mula sa kolonyalismong sa kilusang nasyonalista Nasusuri ang matinding epekto ng mga digmaang pandaidig sa pag-aangat ng mga malawakang kilusang nasyonalista ( hal: epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa pagtatag ng sistemang mandato sa Silangan at Timog-Silangangn Asya ) Nasusuri ang kaugnayan sa iba’t ibang ideyolohiya( ideolohiya ng malayang demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga malawakang kilusang nasyonalista Nasusuri ang epekto ng mga samahang kababaihan at ng mga kalagayang panlipunn sa buhay ng kababaihan tungo sa pagkakapantay-pantay,



pantay, pagkakataong pang-ekonomiya at karapatang pampulitika Bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa pagbibigay wakas sa imperyalismo

Mga pagbabago sa mga bansang bumubuo sa Silangan at Timog-Silangang Asya

Balangkas ng pamahalaan ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya

Mga palatuntunang nagtataguyod sa karapatan ng mamamayan sa pangkalahatan, at ng kababaihan, grupong katutubo, mga kasapi ng caste sa India at iba pang sektor ng lipunan

Ang kalagayan at papel ng kababaihan sa iba’t ibang bahagi ng Silangan at Timog-Silangang Asya at ang kanilang ambag sa bansa at rehiyon

pagkakataong pang-ekonomiya at karapatang pampulitika Naipapahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa pagbibigay wakas sa imperyalismo Naihahambing ang mga pagbabago sa mga bansang bumubuo sa Silangan at Timog-Silangangn Asya Nasusuri at naihahambing ang balangkas ng pamahalaan ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangangn Asya Nasusuri at naihahambing ang mga palatuntunang nagtataguyod sa karapatan ng mamamayan sa pangkalahatan, at ng kababaihan, grupong katutubo, mga kasapi ng caste sa India at iba pang sektor ng lipunan Naihahambing ang kalagayan at papel ng kababaihan sa iba’t ibang bahagi ng Timog at Kanlurang Asya at ang kanilang ambag sa bansa at rehiyon



Ang kinalaman ng edukasyon sa pamumuhay ng mga Asyano sa Silangan at Timog-Silangang Asya Bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t ibang aspeto ng pamumuhay

Mga kasalukuyang pagbabago pang-ekonomiya na naganap/ nagaganap sa kalagayan ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya Pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at pag-unlad ng Timog at Timog- Silangang Asya gamit ang estadistika at kaugnay na datos. Mga anyo at tugon sa neokolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya Epekto ng kalakalan sa pagbabagong pang-ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya

Nasusuri ang kinalaman ng edukasyon sa pamumuhay ng mga Asyano Natataya ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t ibang aspeto ng pamumuhay Naiuugnay ang mga kasalukuyang pagbabago pang-ekonomiya na naganap/ nagaganap sa kalagayan ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at pag-unlad ng Timog at Timog-Silangang Asya gamit ang estadistika at kaugnay na datos. Nasusuri ang mga anyo at tugon sa neokolonyalismo sa Silangan at Timog-Silangang Asya Nasusuri ang epekto ng kalakalan sa pagbabagong pang-ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa



Kontribusyon ng Silangan at Timog-Silangang Asya sa larangan ng sining at humanidades at palakasan Pagkakakilanlan ng kulturang Asyano batay sa mga kontribusyong nito

Silangan at Timog Silangang Asya Napapahalagahan ang mga kontribusyon ng Silangan at Timog-Silangang Asya sa larangan ng sining at humanidades at palakasan Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng kulturang Asyano batay sa mga kontribusyong nito



ARALING PANLIPUNAN IX Araling Pandaigdig

Pamantayang Pangnilalaman: Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan.

UNAHANG MARKAHAN:

Kapaligiran at Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

Bahaging ginampanan ng kapaligiran sa

pagbuo at pag-unlad ng sinaunang

kabihasnan ng daigdig

Heograpiya ng Daigdig

Limang tema ng heograpika bilang kasangkapan sa pag-unawa ng daigdig (Lokasyon, Rehiyon, Lugar, Movement at Human-Environment Interaction)

Katangiang pisikal ng daigdig

Pangunahing katangian ng kultural na heograpiya ng daigdig

Naipapamalas ng mag-aaral

ang pag-unawa sa naging

kaugnayan ng katangiang

pisikal( lokasyon, klima,

yamang likas, natural

boundaries, at iba pa sa

paghubog ng sinaunang

kabihasnan sa daigdig.

Ang mag-aaral ay

nakapagsasagawa ng kritikal na

pagsususuri sa naging kaugnayan

ng katangiang pisikal

(lokasyon, klima, yamang likas,

natural boundaries, at iba pa sa

paghubong ng sinaunang


Nasusuri ang bahaging

ginampanan ng kapaligiran sa

pagbuo at pag-unlad ng sinaunang

kabihasnan ng daigdig

Nasusuri ang limang temang heograpikal bilang kasangkapan sa pag-unawa ng daigdig (Lokasyon, Rehiyon, Lugar, Movement at Human-Environment Interaction) Natataya ang katangiang pisikal ng daigdig Nasusuri ang Pangunahing katangian ng kultural na heograpiya ng daigdig



Ugnayan ng heograpiya at kasaysayan

Kahalagahan ng heograpiya sa kasaysayan

Mga unang tao sa daigdig.

Kondisyong heograpikal at ang pisikal na kapaligiran sa panahon ng mga unang tao sa daigdig

Yugto ng pag-unlad ng kultura

Impluwensiya ng pisikal na heograpiya

sa pagbuo at pag-unlad ng kultura ng mga unang tao sa daigdig

Mga Unang Kabihasnan

Unang Kabihasnan sa Daigdig ( Asya, South America, Africa)

Katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan

Ang impluwensiya ng pisikal na heograpiya sa pag-usbong at pag-unlad ng mga sinaunang

Nasisiyasat ang Ugnayan ng heograpiya at kasaysayan

Naipagmamalaki ang Kahalagahan ng heograpiya sa kasaysaya Nasusuri ang uri ng pamumuhay ng mga unang tao sa daigdig. Nasusuri Kondisyong heograpikal at ang pisikal na kapaligiran sa panahon ng mga unang tao sa daigdig Nasusuri ang yugto ng pag-ulad ng kultura Napapahalagahan Impluwensiya ng pisikal na heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng kultura ng mga unang tao sa daigdig Nasusuri ang Unang Kabihasnan sa Daigdig ( Asya, South America, Africa) Natataya ang Katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan

Napapahalagahan ang impluwensiya ng pisikal na heograpiya sa pag-usbong at pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan (politika, ekonomiya,



kabihasnan (politika, ekonomiya, kultura, relihiyon at paniniwala, at lipunan)

Mga pamamaraan at mekanismo na ipinatupad ng mga sinaunang kabihasnan bilang pakikiayon (adaptation) at pagkontrol na bumago sa kanilang pisikal na heograpiya.

Mga teknolohiya na bumago sa pisikal na heograpiya at pamumuhay ng sinaunang kabihasnan

Kontribusyon sa daigdig ng mga sinaunang kabihasnan

kultura, relihiyon at paniniwala, at lipunan)

Nasisiyasat ang mga pamamaraan at mekanismo na ipinatupad ng mga sinaunang kabihasnan bilang pakikiayon (adaptation) at pagkontrol na bumago sa kanilang pisikal na heograpiya Naipagmamalaki ang mga teknolohiya na bumago sa pisikal na heograpiya at pamumuhay ng sinaunang kabihasnan Napapahalagahan ang mga Kontribusyon sa daigdig ng mga sinaunang kabihasnan

IKALAWANG MARKAHAN:

Mga impluwensya mula sa sinaunang

kabihasnan na nagsilbing pundasyon

sa paglinang ng antas ng karunungan sa

panahon ng transisyon at naging daan

sa pag-usbong ng pandaigdigang

kamalayan

Pag-usbong ng kamalayang pandaigdig sa panahon ng transisyon

Naipapamalas ng mag-aaral ang

pag-unawa sa mga

impluwensya mula sa sinaunang

kabihasnan na nagsilbing

pundasyon sa paglinang ng

antas ng karunungan sa

panahon ng transisyon at

naging daan sa pag-usbong ng

pandaigdigang kamalayan

Ang mag-aaral ay

nakapagsasagawa ng malalim na

pagsusuri sa mga impluwensya

mula sa sinaunang kabihasnan sa

paglinang ng antas ng karunungan

sa panahon ng transisyon na

naging daan sa pag-usbong ng


Nasusuri ang mga impluwensya

mula sa sinaunang kabihasnan na

nagsilbing pundasyon sa paglinang

ng antas ng karunungan sa

panahon ng transisyon at naging

daan sa pag-usbong ng




Kondisyon at katangian ng daigdig sa panahon ng transisyon (1000-1500 C.E.)

Mga salik at pangyayari na nagbigay daan sa pag-usbong ng pandaigdigang kamalayan sa panahon ng transisyon

Mahahalagang pangyayari at tagapag-ambag sa pagpapalaganap at pagpapaunlad ng pandaigdigang kamalayan sa mundo?

B. Kabihasnang Klasikal sa Daigdig

Asia Europe Africa America

Kontribusyon ng kabihasnang klasikal sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan.

C. Pag-usbong ng Europe

Gitnang panahon

Holy Roman Empire

Nasisiyasat ang kondisyon at daigdig sa panahon ng transisyon (1000-1500 C.E.) Nabibigyang-puna ang mga salik at pangyayari na nagbigay daan sa pag-usbong ng pandaigdigang kamalayan sa panahon ng transisyon Natataya ang Mahahalagang pangyayari at tagapag-ambag sa pagpapalaganap at pagpapaunlad ng pandaigdigang kamalayan sa mundo? Nasusuri ang kabihasnang klasikal sa Daigdig

Asia Europe Africa America

Nabibigyan ng pagpapahalaga ang kontribusyon ng kabihasnang klasikal sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan.

Nasisiyasat ng mapanuri ang mga

kaganapan tungo sa paglinang ng



Paglakas ng simbahang katoliko

Krusada

Piyudlismo

Pag-usbong ng mga bayan at lunsod

Kabihasnang Europe

Nasusuri ang mga salik na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong Romano

Nasusuri ang mga

pangyayaring nagbigay-daan sa pagpasok ng Gitnang Panahon

Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng ―Holy Roman Empire‖

Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng paglakas ng Simbahang Katoliko bilang isang institusyon sa Gitnang Panahon

Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng mga krusada sa Gitnang Panahon

Nasusuri ang paglaganap ng piyudalismo at manoryalismo sa Europe

Nasusuri ang epekto at kontribusyon ilang mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan



Epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagbuo at pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan

IKATLONG MARKHAN: Transpormasyon ng mga bansa sa

daigdig bunsod ng paglaganap ng mga

kaisipan sa siyensiya, pulitika at

ekonomiya simula noong ika 16 na siglo

A. Mga Mahahalagang Pangyayaring Nagbigay-daan sa transpormasyon ng daigdig mula sa panahon ng transisyon tungo sa makabagong daigdig (1500-1900 C.E.)

-Mga salik sa panibagong transpormasyon ng daigdig -Pangunahing katangian (features) ng daigdig bago at sa panahon ng transpormasyon

B. Pag-igting ng Ugnayang Pandaigdig at Pagtatatag ng mga ―Nation – States‖


ang pag-unawa sa naging

transpormasyon ng mga bansa

sa daigdig bunsod ng

paglaganap ng mga kaisipan sa

siyensiya, pulitika at ekonomiya

simula noong ika 16 na siglo


nakagpagsusuri sa naging

transpormasyon ng mga bansa sa

daigdig bunsod ng paglaganap ng

mga kaisipan sa siyensiya, pulitika

at ekonomiya simula noong ika 16

na siglo

Nasusuri ang naging transpormasyon ng mga bansa sa daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya, pulitika at ekonomiya simula noong ika 16 na siglo

Natatalunton ang mga mahahalagang pangyayaring nagbigay-daan sa transpormasyon ng daigdig mula sa panahon ng transisyon tungo sa makabagong daigdig (1500-1900 C.E.)

Nasisiyasat ang mga salik sa panibagong transpormasyon ng daigdig

Nasusuri ang mga pangunahing katangian (features) ng daigdig bago at sa panahon ng transpormasyon

Napapahalagahan ang pag-igting ugnayang pandaigdig at pagtatatag ng mga ―Nation – States‖



Paglakas ng Europe

- -Pagsilang at kontribusyon ng

bourgeoisie, merkantilismo, national

monarchy at Simbahang Katoliko

C. Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe

Unang Yugto ng Imperyalismo at

Kolonisasyon

Sanhi at bunga ng Rebolusyong

Siyentipiko, Englightenment

Pampulitika, Panlipunan at Industriyal

Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at

Kolonisasyon

Ugnayan ng Kolonyalista/Imperyalista sa

Kolonya at ang naging reaksyon at

bunga ng kolonyalismo/imperyalismo sa

bansa at mamamayang nasakop

C. Tunggalian ng Interes ng mga

Makapangyarihang Bansa

-Sanhi at Bunga ng Una at Ikalawang

Digmaang Pandaigdig

Nasusuri aang paglakas ng

Europe

Nasisiyasat ang pagsilang at kontribusyong ng bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy at Simbahang Katoliko

Nasusuri ang paglawak ng

kapangyarihan ng Europe

Nasisiyasat ang mga dahilan at epekto ng unang yugto ng imperyalismo at kolonisasyon sa Europe

Natataya ang Sanhi at bunga

ng Rebolusyong Siyentipiko,

Englightenment Pampulitika,

Panlipunan at Industriyal

Nasusuri ang mga dahilan at

epekto ng ikalawang Yugto ng

Imperyalismo at Kolonisasyon

Natataya ang epekto ng ugnayan ng Kolonyalista/Imperyalista sa Kolonya at ang naging reaksyon at bunga ng kolonyalismo/imperyalismo sa bansa at mamamayang nasakop

Nasusuri ang tunggalian ng Interes

ng mga makapangyarihang bansa



Nasisiyasat ang sanhi at bunga ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig

IKAAPAT NA MARKAHAN Pakikipag-ugnayan at Sama-samang

Pagkilos Bilang Saligan ng

Pandaigdigang Kapayapaan at

Kaunlaran

Pakikipag-ugnayan at sama-samang

pagkilos ng mga bansa bilang saligan sa

pandaigdigan kapayapaan at kaunlaran

Iba’t Ibang Ideolohiya Neo Kolonyalismo

Ang Hamon at Pagharap ng Daigdig sa Ibat-Ibang Isyu at Suliranin


ang pag-unawa sa kahalagahan

ng pakikipag-ugnayan at sama-

samang pagkilos bilang saligan

ng pandaigdigang kapayapaan

at kaunlaran

Ang mag-aaral ay

nakapagpapahalaga sa pakikipag-

ugnayan at sama-samang pagkilos

bilang saligan ng pandaigdigang

kapayapaan at kaunlaran

Napapahalagahan ang pakikipag-

ugnayan at sama-samang pagkilos

bilang saligan ng pandaigdigang


Nasusuri ang pakikipag-ugnayan

at sama-samang pagkilos bilang

saligan ng pandaigdigang


Nabibigyang-puna ang

tugon ng mga ideolohiyang

pulitikal at ekonomik sa

hamon ng establisadong

institusyon ng lipunan

Nasusuri ang mga epekto ng neo-kolonyalismo sa pangkalahatang kalagayan ng papaunlad at di-maunlad na bansa

Nasusuri ang hamon pagharap ng Daigdig sa Ibat-Ibang Isyu at Suliranin

Natataya ang pagkakahati



Pagkakahati ng mga Bansa sa Daigdig sa Hilaga at Timog (Mayaman at Mahirap na Bansa)

Populasyon

Teknolohiya at Kalagayang Ekolohikal

Karapatang Pantao

Globalisasyon

Mga Suliraning Panlipunan (Kahirapan, kagutuman, migrasyon, drug at human

ng mga bansa sa daigdig sa hilaga at timog (Mayaman at Mahirap na Bansa)

Nasusuri ang mga isyung kaugnay ng mga suliraning pampopulasyon

Nabibigyang-halaga ang mga programang pampopulasyon sa daigdig

Nasusuri ang mga isyu at

suliraning may kinalaman

sa paggamit ng teknolohiya

(isyu at suliraning

ekolohikal, paglilipat ng

teknolohiya at iba pa.)

Natataya ang mga anyo at

epekto ng paglabag sa mga

karapatang pantao

Nakapagmumungkahi ng

mabisang pamamaraan sa

pangangalaga ng

karapatang pantao

Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng globalisasyon sa mga bansang may iba’t ibang antas ng kabuhayan at pag-unlad

Nasusuri ang mga suliraning panlipunang na



trafficking, Sakit at Kalusugan Terorismo )

kinakaharap ng daigdig Kahirapan, kagutuman, migrasyon, drug at human trafficking, Sakit at Kalusugan

Terorismo )

Nakakapagbalangkas ng mga programa na makakatulong sa paglutas ng mga suliraning panlipunan tungo sa pandaigdigang pagkakaisa, kapayapaan at kaunlaran



ARALING PANLIPUNAN X Pambansang Kabuhayan at Pag-unlad

Pamantayang Pangnilalaman: Pag-unawa at pagpapahalaga sa kumpetisyon at kolaborasyon ng mga indibidwal at bansa gamit ang

kaalaman at teknolohiya sa likas- kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman tungo sa pagsusulong

ng kolektibong pag-unlad at patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay.

TEMA/ NILALAMAN

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN

PAMANTAYANG PAGGANAP KASANAYAN SA PAGKATUTO

UNAHANG MARKAHAN Heograpiya at Ekonomiya ng Bansa

Ang Ekonomiks bilang isang agham

Ang Ekonomiks at Ang Kaunlaran

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing kaalaman at isyu ukol sa ugnayan ng matalinong paggamit ng pinagkukunang yaman ayon sa patakaran ng konserbasyon, kapaligiran at likas-kayang paggamit tungo sa pagkakamit ng pag-unlad


nakapagsusuri sa mga

pangunahing kaisipan at isyu

tungkol sa ugnayan ng matalinong

paggamit ng pinagkukunang-

yaman ayon sa patakaran ng

konserbasyon, kapaligiran, at likas-

kayang paggamit tungo sa

pagkakamit ng pag-unlad.

Nasusuri ang mga pangunahing

kaisipan at isyu tungkol sa ugnayan

ng matalinong paggamit ng

pinagkukunang-yaman ayon sa

patakaran ng konserbasyon,

kapaligiran, at likas-kayang

paggamit tungo sa pagkakamit ng

pag-unlad.

Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral, kasapi ng pamilya at lipunan

Nasusuri ang ekonomiks bilang isang agham panlipunan at ang kaugnayan nito sa pag-unlad ng sarili, pamilya,



Pinagkukunang-Yaman

lipunan at ng bansa

Nahihinuha ang tatlong (3) mahahalagang katanungan sa Ekonomiks na nauugnay sa pang araw- araw na pamumuhay ng bawat pamilya at ng lipunan.

Nabibigyan ng sariling

kahulugan ang pag-unlad

(development)

Nasusuri ang iba’t ibang

aspekto (facets),

pamamaraan, hangganan

at limitasyon ng pag-unlad

Nasusuri ang kaugnayan ng

ekonomiks sa (pagsulong)

pag-unlad ng isang bansa

Nauuri ang pinagkukunang-

yaman ng Pilipinas

Nasusuri ang mga datos

tungkol sa mga yamang

likas ng Pilipinas tungo sa

matalinong paggamit nito

Napahahalagahan ang

bumubuo sa yamang-tao ng

Pilipinas



Kakapusan

Pangangailangan at Kagustuhan

Pagkonsumo

Nakikilala ang mga

palatandaan ng kakapusan

bilang isang suliraning

panlipunan

Nasusuri ang kaibahan ng

kakapusan sa kakulangan

bilang batayan sa

matalinong pagdedesisyon

Naipamamalas ang

responsableng paggamit ng

mga limitadong likas na

yaman at ang kahalagahan

nito sa pag-unlad

Nasusuri ang kaibahan ng

kagustuhan (wants) sa

pangangailangan ( needs)

bilang batayan sa pagbuo

ng matalinong desisyon

Nakabubuo ng sariling

pamantayan sa pagpili ng

mga pangangailangan

batay sa mga teorya ng

pangangailangan

Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo

Nasusuri ang mga epekto ng pag-aanunsyo sa



Produksyon

pagkonsumo

Nasisiyasat nang mapanuri ang mga anunsyo tungo sa matalinong pamimili

Naipamamalas ang talino sa pagkonsumo sa pamamagitan ng paggamit ng pamantayan sa pamimili

Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan ang mga tungkulin bilang isang mamimili

Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagiging mapagmasid at mapanuri ng mga mamimili laban sa mga tiwaling gawain ng mga nagbibili

Nasusuri ang mga salik (factors) ng produksyon bilang batayan sa matalinong paggamit ng mga ito

Naipahahayag ang damdamin ukol sa mahalagang papel ng ―entrepreneurship‖ sa produksyon, ekonomiya, at



pag-unlad ng bansa

Nasusuri ang tungkulin ng iba’t ibang organisasyon ng negosyo sa produksyon at ekonomiya ayon sa pakikisapi at pananagutan sa pagkakaroon ng matatag na ekonomiya at maunlad na bansa.

IKALAWANG MARKAHAN: Pagsusuri ng Ekonomiya



pangunahing kaalaman at isyu

tungkol sa pag-usbong ng iba’t

ibang sistema, pamamaraan at

prinsipyong pang-ekonomiya

bilang tugon sa nagbabagong

pangangailangan at kagustuhan

tungo sa pagtatamo ng pag-

unlad.

Ang mga mag-aaral ay kritikal na

nakapagsusuri sa mga


tungkol sa pag-usbong ng iba’t

ibang sistema, pamamaraan at

prinsipyong pang-ekonomiya bilang

tugon sa nagbabagong

pangangailangan at kagustuhan

tungo sa pagtatamo ng pag-unlad.

Nasusuri ang mga pangunahing

kaalaman at isyu tungkol sa pag-

usbong ng iba’t ibang sistema,

pamamaraan at prinsipyong pang-

ekonomiya bilang tugon sa

nagbabagong pangangailangan at

kagustuhan tungo sa pagtatamo ng

pag-unlad.

Nasusuri ang konsepto ng aring intelektuwal (intellectual property), kopirayt (copyrights) at iba pang mga karapatan sa aring intelektuwal (intellectual property rights) bilang proteksyon sa mga katangi-tanging likha, akda, o imbensyon ng bawat indibidwal kaugnay sa pag-unlad ng mga industriya ng bansa Naisasaalang-alang ang kapakanan ng iba sa pagbabahagi ng mga likas na yaman sa pamilya at lipunan



Alokasyon

Mayrkroekonomiks Demand at Suplay

Presyo

Nasisiyasat nang mapanuri ang mga pamamaraan at mekanismo ng alokasyon sa ilalim ng iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya at tradisyonal na prinsipyong pang ekonomiko sa pagtugon sa mga pangangailangan ng mamamayan at pagkakamit ng kaunlaran

Naipahahayag ang damdamin tungkol sa mga hakbangin ng pamahalaan sa pagtugon sa mga pangangailangan ng lumalaking bilang ng mamamayang Nailalapat ang kahulugan ng demand at suplay sa pang araw-araw na pamumuhay ng bawat pamilya

Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa demand at suplay

Nakapagpapasya nang matalino sa pagtugon sa mga pagbabago ng salik (factors) na nakaaapekto sa demand at suplay

Nahihinuha na ang presyo ng bilihin ay may epekto sa demand ng mamimili at suplay ng nagbibili



Interaksyon ng Demand at Suplay Surplus at Shortage




tungkol sa mga pananaw at

Naipapamalas ng mag-aaral ang

pag-unawa sa naging

kaugnayan ng katangiang

pisikal( lokasyon, klima, yamang

likas, natural boundaries, at iba

Nasusuri ang epekto ng presyo at non-price sa suplay ng kalakal at paglilingkod

Naipaliliwanag ang interaksyon ng demand at suplay sa kalagayan ng presyo at ng pamilihan

Nasusuri ang mga epekto ng kakulangan at kalabisan sa presyo at dami ng kalakal at paglilingkod sa pamilihan

Naimumungkahi ang paraan ng pagtugon/kalutasan sa mga suliraning dulot ng kakulangan at kalabisan

Nailalapat ang kahulugan ng

demand at suplay sa pang araw-

araw na pamumuhay ng bawat

pamilya

Nasusuri ang mga salik na

nakaapekto sa demand at suplay

Nakapagpapasya nang matalino

sa pagtugon sa mga pagbabago ng

salike ( factor) na nakakaapekto sa

demand at suplay



Pamilihan

mekanismo ng pamamahala

bilang kabahagi sa pagpapabuti

ng pamumuhay ng mamamayan

at pagpapatatag ng bansa

pa sa paghubog ng sinaunang


Nahihinuha na ang presyo ng

bilihin ay may epekto sa demand

ng mamimili at suplay na nagbibili

Nasusuri ang epekto ng presyo at

non- price sa suplay ng kalakal at

paglilingkod

Naipaliliwanag ang interaksyon ng

demand at suplay sa kalagayan

ng presyo at ng pamilihan

Nasusuri ang mga epekto ng

kakulangan at kalabisan sa presyo

at dami ng kalakal at paglilingkod

sa pamilihan

Naimumungkahi ang paraan ng

pagtugon/kalutasan sag ma

suliraning dulot ng kakulangan at

kalabisan

Nasusuri ang iba’t ibang anyo ng pamilihan na tumutugon sa maraming pangangailangan ng mga tao



IKATLONG MARKAHAN:

Ang Pamamahala at Ekonomiya

Makroekonomiks Paikot na Daloy ng Ekonomiya

Napangangatwiranan ang pangangailangang pakikialam at regulasyon ng pamahalaan sa mga gawaing pangkabuhayan sa iba’t ibang anyo ng pamilihan upang matugunan ang pangangailangan ng mamamayan ng bansa

Nasusuri ang kalakasan at kahinaan ng pamilihan at mga institusyon ng bansa

Naipapahayag ang saloobin ang

matalinong pagpapasya (kritikal na

nakapagsusuri) tungkol sa mga

pananaw at mekanismo ng

pamamahala bilang kabahagi sa

pagpapabuti ng pamumuhay ng

mamamayan at pagpapatatag ng

bansa

Nasusuri ang mga pangunahing kaisipan sa makroekonomiks Nasusuri ang papel na ginagampanan at epekto ng sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan at panlabas na sektor sa mga sumusunod: - implasyon - deplasyon



Gross National Product (GNP)-Gross Domestic Product (GDP) Kalalagayan ng Ekonomiya ng Pilipinas pagtatapos ng ikalawang digmaang pandaigdig hanggang sa kasalukuyan Human Development Index (HDI)

- pamumuhunan - pag-iimpok

-empleyo(employment,

unemployment, underemployment)

Nasusuri ang pambansang produkto (Gross National Product-Gross Domestic Product) bilang panukat ng kakayahan ng isang ekonomiya Nakikilala ang mga pamamaraan sa pagsukat ng pambansang produkto Nasusuri ang kahalagahan ng pagsukat ng pambansang kita sa ekonomiya

Nailalahad ang mga salik na nakaaapekto sa pambansang kita at pambansang produkto (GNP) Nasusuri ang naging kalagayan ng ekonomiya ng bansa mula sa pagtatapos ng ikalawang digmaang pandaigdig hanggang sa kasalukuyan gamit ang mga panukat sa pag-unlad kabilang ang Nasusuri ang ugnayan ng kalagayang pang ekonomiya ng bansa sa antas ng pamumuhay ng mamamayang Pilipino Nakabubuo ng sariling konklusyon



Implasyon

Patakarang Pananalapi (Monetary Policy) Institusyon sa Pananalapi



pangunahing isyu ukol sa

kahandaan at pananagutan ng

mga indibidwal,pangkat at

institusyon sa harap ng hamon

at pwersa ng globalisasyon na

salik sa pandaigdigang

pakikipag-ugnayan tungo sa

pambansang pagsulong at pag-

unlad

Ang mag-aaral ay

nakapagpapahayag ng malikhaing

panghihikayat na maging handa at

mapanagutan ang bawat

indibidwal, pangkat at institusyon

sa harap ng hamon at pwersa ng

globalisasyon na salik sa

pandaigdigang pakikipag-ugnayan

tungo sa pambansang pagsulong

at pag-unlad.

sa kalagayan ng pamumuhay ng nakararaming Pilipino sa harap ng pagdaigdigang pag-unlad. Nakikilala ang palatandaan ng implasyon gamit ang Consumer Price Index (CPI) Nasusuri ang mga paraan sa paglutas ng implasyon

Nakikilahok nang aktibo sa paglutas ng mga suliranin kaugnay ng implasyon bilang isang mag-aaral

Nakapagpapamalas ng wastong pagpapasya bilang isang mamimili at nagbibili kaugnay ng suliranin sa implasyon Naipaliliwanag ang layunin ng patakarang pananalapi -Naipahahayag ang kahalagahan ng pag-iimpok at pamumuhunan bilang sang salik sa ekonomiya -Nakikilala ang bumubuo ng sektor ng pananalapiNapahahalagahan ang papel na ginagampanan ng bawat sektor sa pananalapi -mga bangko



- kooperatiba - pawnshop

Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng institusyon ng pananalapi sa ekonomiya

Naipaliliwanag ang uri at gamit ng salapi

Nasusuri ang dahilan at epekto ng pagbabago ng halaga ng salapi sa buhay ng mga mamamayang Pilipino

Nakapagsisiyasat nang mapanuri sa mga paraan at patakaran ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) upang mapatatag ang halaga ng salapi Naiuugnay ang pandaigdigang pananalapi sa pambansang sistema ng pananalapi Naipahahayag ang saloobin sa bahaging ginagampanan ng mga pandaigdigang institusyon ng pananalapi tulad ng International Monetary Fund at World Bank sa pananalapi ng bansa

Nasusuri ang bahaging ginampanan ng pamahalaan sa



Patakarang Piskal (Fiscal Policy)

pagpapatatag ng pananalapi ng bansa Naipaliliwanag ang layunin ng patakarang piskal

Napahahalagahan ang papel na ginagampanan ng pamahalaan kaugnay ng mga patakarang piskal na ipinatutupad nito

Nasusuri ang mga pinagkukunan ng pananalapi ng pamahalaan Nasusuri ang badyet at ang kalakaran ng paggasta ng pamahalaan Nakapaghahayag ng saloobin sa paraan ng paggasta ng pamahalaan

Nakabubuo ng konklusyon sa bahaging ginampanan ng pamahalaan sa pagpapatupad ng patakarang piskal

Nakapagsasanay ng tamang pagkompyut ng buwis

Nakababalikat ng pananagutan bilang mamamayan sa wastong



Ikaapat na Markahan

Mga Sektor ng Ekonomiya

Sektor ng Agrikultura (Pagtatanim, Pangingisda, at Paggugubat)

pagbabayad ng buwis

Naiuuugnay ang mga epekto ng patakarang piskal sa katatagan ng pambansang ekonomiya Nabibigyan -puna mga

pangunahing isyu ukol sa

kahandaan at pananagutan ng

mga indibidwal, pangkat, at

institusyon sa harap ng hamon at

pwersa ng globalisasyon na salik

sa pandaigdigang pakikipag-

ugnayan tungo sa pambansang

pagsulong at pag-unlad.

Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng agrikultura, pangingisda at paggugubat sa ekonomiya at sa bansa

Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng suliranin ng sektor ng agrikultura, pangingisda, at paggugubat sa bawat Pilipino

Nabibigyang-halaga ang mga institusyon at programa na nakatutulong sa sektor ng agrikultura (industriya ng agrikultura, pangingisda, at paggugubat)



Industriya

Naitataguyod ang mga programang may kaugnayan sa sektor agrikultura (repormang pansakahan) Natataya ang kahandaan ng bansa sa paggamit ng makabagong teknolohiya sa agrikultura tungo sa pag-unlad ng ekonomiya

Nakabubuo ng sariling konklusyon sa kontribusyon ng sektor ng agrikultura sa pag-unlad ng bansa Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng sektor ng industriya tulad ng pagmimina, tungo sa isang masiglang ekonomiya

Nakapaghahanda sa mga kasanayang pang-industriya ng Pilipinas

Naipahahayag ang opinyon tungkol sa nasyonalisasyon ng ilang korporasyon at pagsasapribado ng korporasyong pamahalaan

Napagtitimbang ang papel na



ginagampanan ng mga korporasyong multi-nasyonal sa pamumuhay ng mga Pilipino at sa pambansang ekonomiya

Naimumungkahi ang mabisang pamamaraan sa pagmamay-ari at pamamahala ng mga korporasyon sa Pilipinas

Natataya ang kahandaan ng bansa sa paggamit ng makabagong teknolohiya sa produksyon tungo sa pag-unlad ng ekonomiya

Nasusuri ang mga institusyon at mga programang nakatutulong sa sektor ng industriya at ng pangangalakal

Naihahayag ang damdamin ukol sa pagpapanatili ng mataas na pamantayan ng sektor ng industriya sa mga manggagawa at mga kalakal tungo sa matatag na ekonomiya

Nakabubuo ng sariling konklusyon sa bahaging ginampanan ng sektor ng industriya sa pag-unlad ng bansa



Paglilingkod

Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng sektor ng paglilingkod

Nasusuri ang kahandaan at kalidad ng mga manggagawang Pilipino sa sektor paglilingkod ng bansa

Natataya ang kahandaan ng bansa sa paggamit ng makabagong teknolohiya sa sektor ng paglilingkod tungo sa pag-unlad ng ekonomiya

Nasusuri ang mga institusyon at mga programang nakatutulong sa sektor ng paglilingkod

Nasusuri ang mga hakbangin ng pamahalaan bilang suporta sa sektor ng produksyon

Nakabubuo ng sariling konklusyon sa kalakasan at kahinaan ng sektor ng palilingkod sa pag-unlad ng bansa

Nasusuri ang iba’t ibang anyo ng impormal na sektor ng ekonomiya

Nakapaglalahad ng saloobin ukol



Impormal na Sektor ng Ekonomiya Kalakalang Pambansa

sa pamumuhay ang mga Pilipinong kabilang sa impormal na sektor ng ekonomiya

Natataya ang ambag o papel ng impormal na sektor sa kabuuang ekonomiya

Nasusuri ang mga batas ng pamahalaan tungkol sa impormal na sektor ng ekonomiya Natataya ang kalakaran ng kalakalang panlabas ng bansa

Natitimbang ang epekto ng mga patakaran at programa sa kalakalang panlabas ng bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino

Nakapaghahayag ng saloobin ukol sa kahalagahan ng kontribusyon sa ekonomiya ng mga manggagawang Pilipino sa ibayong dagat

Nasusuri ang kaugnayan at epekto ng exchange rate sa kalakalang panlabas ng bansa

Nasusuri ang epekto sa kalakalang



panlabas at sa ekonomiya ng pagbabago ng palitan ng piso laban sa mga dayuhang salapi

Nasusuri ang mga kabutihan at di-kabutihan ng kalakalang panlabas tungo sa isang masigla at maunlad na ekonomiya

Nasusuri ang kahalagahan ng pagtangkilik sa mga lokal na kalakal at paglilingkod

Natitimbang ang epekto ng globalisasyon sa antas ng pamumuhay ng mga Pilipino batay sa mga patakarang -liberalisasyon

-deregulasyon

-pagsasapribado ng mga

korporasyong pag-aari ng

pamahalaan

Napahahalagahan ang ugnayan ng mga bansa tulad ng World Trade Organization at Asia-Pacific Economic Cooperation tungo sa patas na kapakinabangan ng mga mamamayan ng daigdig.

Documents

k To12 - Gabay Pangkurikulum Sa Araling Panlipunan Baitang 1-10