Kablosuz ortam

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ

KABLOSUZ ORTAM

ANKARA, 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. KABLOSUZ ORTAM .........................................................................................................3

1.1. Kablosuz LAN (Wireless LAN-WLAN) ......................................................................31.1.1. Büyüklüklerine Göre Kablosuz Ağlar ...................................................................5

1.2. Kablosuz LAN Standartları...........................................................................................81.2.1. IEEE 802.11b Standardı ........................................................................................91.2.2. IEEE 802.11a Standardı.........................................................................................91.2.3. IEEE 802.11g Standardı ......................................................................................111.2.4. HiperLAN............................................................................................................11

1.3. Kablosuz Kişisel Alan Ağları (WPAN) ......................................................................121.3.1. Bluetooth .............................................................................................................131.3.2. HomeRF...............................................................................................................17

1.4. Kablosuz Cihazlar .......................................................................................................181.4.1. Terminaller (Uç-birimler) ....................................................................................181.4.2. Taşıyıcı Birimler (AP: Access Point) ..................................................................19

1.5. Çalışma Biçimleri .......................................................................................................201.5.1. Düzensiz Bağlantı (Ad Hoc Mode) .....................................................................201.5.2. Düzenli Bağlantı (Infrastructure Mode) ..............................................................21

1.6. Kablosuz Ortam Topolojileri ......................................................................................221.6.1. Temel Servis Seti (BSS: Basic Sevice Set) .........................................................221.6.2. Genişletilmiş Temel Servis Seti (ESS: Extended Service Set) ............................231.6.3. Servis Seti Tanımlayıcısı (SSID: Service Set Identifier).....................................24

1.7. WLAN Kurulumu .......................................................................................................241.7.1. Fiziksel Kurulum .................................................................................................241.7.2. Windows WLAN Ayarları...................................................................................251.7.3. Web Arayüzü Kullanarak Kablosuz Ayarların Yapılması...................................27

UYGULAMA FAALİYETİ ..............................................................................................36ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................37

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................412. KABLOSUZ AĞ’DA İLETİŞİM.......................................................................................41

2.1. Kablosuz LAN’da İletişim Kurma..............................................................................412.2. Noktadan Noktaya Kablosuz Bağlantı ........................................................................422.3. İşletim Sisteminde Kablosuz Bağlantı ........................................................................432.4. Kablosuz Ağ Güvenliği...............................................................................................44UYGULAMA FAALİYETİ ..............................................................................................45ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................47

MODÜL DEĞERLENDİRME ..............................................................................................50CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................51KAYNAKÇA.........................................................................................................................53

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR

KOD 523EO0320

ALAN Bilişim Teknolojileri

DAL/MESLEK Ağ İşletmenliğiMODÜLÜN ADI Kablosuz Ortam

MODÜLÜN TANIMIKablosuz ağ cihazlarının kurulumunun ve LAN’da kablosuziletişimin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOŞUL WAN Kablolama modülünü almış olmak

YETERLİK Kablosuz ortam bağlantılarını yapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında; kablosuz ağ cihazlarını

kurarak ortam iletişimini sağlayabileceksiniz.Amaçlar

1.Kablosuz iletişimi kavrayıp kablosuz cihazları tanıyarakcihazların kurulumunu yapabileceksiniz.2.Kablosuz cihazların ağda iletişimini sağlayabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ağa bağlı bilgisayar laboratuvarı, erişim noktası vebluetooth.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirmesoruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.Öğretmeniniz modül sonunda size ölçme aracı (uygulama,soru-cevap v.b.) uygulayarak modül uygulamaları ilekazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Bu modül sonunda, 802.11 temelli kablosuz ağ teknolojilerine ilişkin tasarım, yönetimve güvenlik konularını öğrenerek 802.11 ağı oluşturabilecek ve mevcut ağdaki eksikleri farkederek giderebileceksiniz.

Başlangıçta internet; gelen e-postalarımızı okuduğumuz, arada metin tabanlı sohbetlerettiğimiz ve kısıtlı web sayfalarına baktığımız bir ortamken, bugün bunların çok daha ötesinegeçmeye başlamıştır. Üstelik geniş bant erişimin yaygınlaşmasıyla telefon görüşmesi, videokonferans gibi uygulamalar da internet üzerinden verilebilir hale gelmiştir. Bu gelişmelerinoluşması interneti daha etkin kılmaya başlamıştır. İşlevleri artan bu teknolojinin kablobağımlılığına mahkum edilmesi, bu teknolojiden faydalanmayı kısıtlamaktadır.

Bugün birçok bilgisayarın bulunduğu alanlarda, kablosuz internet erişimikullanılmaktadır. Kablo bağımlılığının getirdiği olumsuz koşullar ortadan kaldırılmış,kullanıcıların özgürce erişim noktasına bağlanması sağlanarak, daha fazla internetenyaralanılmaya başlanılmıştır.

Kablosuz ortam ile ilgili art arda yayımlanan erişim ve güvenlik standartları, buteknolojiyle henüz tanışmaya başlayanların kafasında karışıklığa neden olmaktadır; budurum, sizin gibi yetişmiş teknikerlere ihtiyaç doğurmaktadır. Bu modül sonunda sizekazandırılan bilgilerle daha sonra gelişecek teknolojileri daha hızlı kavrayacak ve bu alandaeksik olan nadir teknikerlerden olacaksınız.

Bu modülün beklentilerinizi karşılayacağını umuyor, çalışmalarınızda başarılardiliyoruz.

GİRİŞ

2

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Amaç

Kablosuz iletişimi kavrayıp, kablosuz cihazları tanıyarak, kablosuz cihazlarınkurulumunu yapabilecektir.

Araştırma

Aşağıdaki konuları araştırınız, araştırma sonuçlarını rapor haline getirerek sınıftaöğretmenizle ve arkadaşlarınızla paylaşınız.

Elektromanyetik dalga Frekans spektrumu Geniş bant veri aktarımında kullanılan radyo teknolojileri Linux ve Pardus işletim sistemlerinde kablosuz ağ bağlantı ayarları Cep telefonu kullanarak, bilgisayarla internete bağlanma

1. KABLOSUZ ORTAM

1.1. Kablosuz LAN (Wireless LAN-WLAN)

Kablosuz Yerel Alan Ağları (Wireless Local Area Networks, WLAN); iki yönlü genişbant veri iletişimi sağlayan, iletim ortamı olarak fiber optik veya bakır kablo yerine telsizfrekansı (Radio Frequency, RF) veya kızılötesi ışınları kullanan, salon, bina veya kampüsgibi sınırlı bir alanda çalışan iletişim ağlarıdır. Kurulum kolaylığı ve hareket serbestliği gibiönemli avantajlar sağlayan WLAN sistemleri kablolu ağların yerini alabilmekte hatta buağlara göre daha fazla fonksiyonlar içerebilmektedir. Kablosuz Yerel Alan Ağları Avrupadüzenlemelerinde Telsiz Yerel Alan Ağları, Radio Local Area Networks, Radio LAN,RLAN olarak adlandırılmasına karşın başta ABD olmak üzere birçok ülkede Wi-Fi (Wi-Fi:WLAN sistemlerinde yaygın olarak kullanılan standart olan IEEE 802.11x standardı Wi-Fiolarak da adlandırılmaktadır. Wi-Fi, Wireless Fidelity (Kablosuz Bağlılık) kelimelerindentüretilmiştir), Wireless Local Area Networks, Wireless LAN, WLAN olarakadlandırılmaktadır (2.4 GHz ve 5 GHz frekans bandında RF ile çalışan, WLAN, Wi-Fi veyaRLAN olarak adlandırılır).

WLAN sistemlerinde RF haricinde çok az miktarda kızılötesi (Infrared, Irda)teknolojisi de kullanılmaktadır. Kızılötesi sistemler; görünür ışığın hemen altındaki kızılötesiışınları kullanarak veri iletişimi gerçekleştiren teknolojiye sahiptir. Ancak bu sistemler toz,nem, ışık, yağmur ve sis gibi fiziksel etkilere aşırı duyarlıdır. Kızılötesi kullanıldığındakablosuz ağda yer alan cihazların mutlaka görüş hattında bulunması gerekmektedir. Ayrıcailetişim mesafesi de yaklaşık 10 metre olduğundan oldukça kısadır. Bu tür sorunlarınedeniyle kızılötesi sistemler yaygın olarak kullanılmamaktadır. Bu nedenle bu çalışmada

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

kızılötesi sistemler kapsam dışı bırakılmış ve gerekli yerlerde kısa bilgiler verilmekleyetinilmiştir.

WLAN sistemleri iş adamları, yöneticiler, çalışanlar, küçük işletmeler, orta ölçekliişletmeler ve bireysel kullanıcılar gibi büyük bir kesime internet ve üyesi oldukları kurumsalağa (İntranet) mobil olarak bağlanma imkânı sağlamaktadır. Ayrıca, WLAN sistemlerikullanıcılara mekândan bağımsız olarak kolay bir kablosuz ağ kurulumu ve geniş bant veriiletimi imkânı sunmaktadır. Kablolu LAN’ların tüm özelliklerine sahip olan WLANsistemleri bu ağların devamı ya da alternatifi olarak kullanılmaktadırlar (bkz. Şekil 1.1).Kurumsal ve kişisel kullanımın dışında restoranlar, otobüs terminalleri, oteller, büyükalışveriş merkezleri, tren istasyonları, hava alanları cadde ve sokaklar gibi kamuya açıkalanlarda (Kamuya açık alan: Şehir merkezleri, cadde ve sokaklar, limanlar, parklar vebahçeler gibi halkın serbestçe dolaşabildiği yerler ile hava alanları, tren istasyonları veoteller gibi yerleri tanımlamaktadır. Kızılay, Ulus, Taksim, GMK Bulvarı, İstiklal Caddesikamuya açık alanlara örnek olarak verilebilir) hotspotlar (Erişim Noktaları (AC -AccesPoint-) vasıtasıyla kablosuz internet erişim hizmeti verilen yerlerdir. Türkçe karşılık olarakErişim Alanı kullanılmıştır) vasıtasıyla verilen kablosuz internet hizmetinin de hızlaartmakta olduğu görülmektedir. Aşağıdaki çizelgede Temmuz 2007 itibarı ile WLAN erişimalanının en çok olduğu ilk 10 ülke yer almaktadır.

Ülkelere Göre WLAN Erisim Alanları

ABD 56,788İngiltere 15,391Almanya 14,184Fransa 11,311Güney Kore 9,415Japonya 6,626Tayvan 3,405Hollanda 2,455İtalya 2,180İsviçre 2.128

Çizelge: WLAN Erisim Alanları

Kablolu iletişim teknolojilerine kıyasla birçok üstünlüğü bulunan kablosuz iletişimteknolojileri 1990’lı yıllarda büyük gelişmelere sahne olmuştur. RF’in (radyo frekansı)yeniden keşfi olarak adlandırılan bu gelişmeler hem GSM (cep telefonu sistemi) gibi sesiletişiminde hem de veri iletişiminde yaşanmıştır. Özellikle veri iletişiminde yüksek verihızlarına ulaşılması, kablosuz teknolojiyi yaygın kullanılır hale getirmiştir. Kablosuz iletişimağları iki veya daha fazla bilgisayar veya sayısal cihazın birbirleriyle kablosuz veri iletişimisağlamalarıyla oluşan yapıdır. Bu ağlar; özel amaçlı, eğitim amaçlı, ulusal veya halka açıkolarak kurulabilirler. Kablosuz iletişim ağlarını hizmet yapısı, çalışma prensipleri, büyüklükveya mimarisine (topoloji) göre olmak üzere farklı şekillerde gruplandırmak mümkündür. Buağların büyüklüklerine göre sınıflandırılması WLAN sistemlerinin daha iyi incelenebilmesiaçısından tercih edilmiştir.

5

Şekil 1.1: Kablolu LAN ağlarla kablosuz LAN ağların karşılaştırılması

1.1.1. Büyüklüklerine Göre Kablosuz Ağlar

Kablosuz iletişim ağlarını, büyüklüklerine yani hizmet verdikleri fiziksel alanlara göregruplandırmak mümkündür. Ancak teknolojideki hızlı gelişme ve sistemlerdeki yakınsamabu gruplandırmada kesin çizgilerin çizilmesini zorlaştırmaktadır. Çeşitli kaynakların bugruplandırmayı farklı şekilde yaptıkları görülmektedir. Genel yaklaşıma göre kablosuziletişim ağları, 4 sınıf altında toplanabilir. Bunlar;

Kablosuz Geniş Alan Ağları (Wireless Wide Area Networks, WWAN), Kablosuz Metropol Alan Ağları (Wireless Metropolitan Area Networks,

WMAN) Kablosuz Yerel Alan Ağları (Wireless Local Area Networks, WLAN) ve Kablosuz Kişisel Alan Ağları (Wireless Personal Area Networks, WPAN)

olarak sıralanabilir. Bu gruplandırma ve her bir gurubun hizmet alanları Şekil 1.2’deverilmiştir.

6

Şekil 1.2: Büyüklüklerine göre kablosuz ağlar

Bazı teknolojilerin özellikleri itibarıyla birden fazla gurupta yer alması söz konusudur.Ancak yaygın kullanımları dikkate alınarak kablosuz iletişim teknolojilerini Tablo 1.1’debelirtildiği şekilde sınıflandırmak mümkündür.

WPAN WLAN WMAN WWAN

Standart BluetoothHomeRF

IEEE 802.11HiperLAN

IEEE 802.16HiperMAN

GSM, GPRS,CDMA ve 3G

Hız 1 Mbps 11-54 Mbps 11-100 Mbps 10-384 Kbps

Mesafe Kısa Orta Orta - Uzun Uzun

Uygulama Cihazlar arasıbağlantı/Piconet

Cihazdancihaza/Ağ kurulumu

Kablo yerine/Son kullanıcıerişimi

Mobil Telefon/Mobil Veri

Tablo 1.1: Kablosuz iletişim teknolojilerini sınıflandırılması

7

Kablosuz Geniş Alan Ağları (WWAN)

WWAN teknolojileri, kullanıcıların, uzak ortak veya özel ağlar üzerinden kablosuzbağlantı kurmalarına olanak tanır. Bu bağlantılar, kablosuz hizmet sağlayıcılarının sunduğubirden çok anten istasyonu ve uydu sistemi kullanımı aracılığıyla, çok sayıda şehri ve ülkeyiiçine alan geniş coğrafi bölgeleri kapsayabilir. Şu andaki WWAN teknolojileri, ikinci kuşak(2G) sistemler olarak tanınmaktadır. Temel 2G sistemleri, GSM (Global System for MobileCommunications), CDPD (Cellular Digital Packet Data) ve CDMA (Code Division MultipleAccess) sistemlerini kapsamaktadır. Çalışmalar, içlerinden bazılarının gezici kapasitesisınırlı olduğundan ve birbirleriyle uyum sağlayamadığından, 2G ağlarından, küreselstandarda uygun düşecek ve dünya çapında gezici kapasitesi sağlayacak üçüncü kuşak (3G)teknolojilerine geçiş yapma yolundadır. ITU, 3G için küresel standart geliştirmeyi etkinolarak desteklemektedir.

Kablosuz Anakent Alanı Ağları (WMAN)

WMAN teknolojileri, kullanıcılara anakent alanı içinde çeşitli yerler arasında(örneğin, şehir veya üniversite kampüsündeki çeşitli çalışma yerleri arasında), fiber kaplamaveya bakır kablo ve kiralık hatların yüksek maliyetine katlanmadan, kablosuz bağlantılarkurma olanağı verir. Buna ek olarak, WMAN'ler, kablolu ağların birincil kiralanmış hatlarıkullanılabilir olmadığında yedek olarak da hizmet verebilir. WMAN'ler veri aktarımı içinradyo dalgaları veya kızılötesi ışınlar kullanır. Kullanıcıların Internet'e yüksek hızlaerişmesini sağlayan geniş bant kablosuz erişim ağlarına talep gittikçe artmaktadır. MMDS(çok kanallı çok noktadan dağıtım hizmeti) ve LMDS (yerel çok noktadan dağıtımhizmetleri) gibi farklı teknolojiler kullanılsa da geniş bant kablosuz erişim standartlarınınIEEE 802.16 çalışma grubu, bu teknolojilerin geliştirilmesini standartlaştırmak için belirtimgeliştirmeyi sürdürmektedir.

Kablosuz Yerel Alan Ağları (WLAN)

WLAN teknolojileri, kullanıcıların yerel alan içinde (örneğin, aynı şirket veya kampüsbinasında veya havaalanı gibi bir ortak alanda) kablosuz bağlantı kurmalarına olanak sağlar.Yerel (lokal) kullanım amacıyla geliştirilmiş olduklarından WLAN sistemlerinin mesafesi25-100 metre civarındadır. WLAN'ler, çok sayıda kablo bağlamanın engelleyici olacağıgeçici ofislerde veya diğer alanlarda kullanılabileceği gibi, kullanıcıların bina içinde farklıyerlerde ve farklı zamanlarda çalışabilmeleri için varolan bir LAN'ı tamamlamak için dekullanılabilir. WLAN'ler iki farklı yöntemle çalıştırılabilir. Altyapı WLAN'lerinde, kablosuzistasyonlar (radyo ağ kartı veya harici modemleri olan aygıtlar), istasyonlarla varolan ağomurgası arasında köprü görevini yerine getiren kablosuz erişim noktalarına bağlanır. Eşlerarası (özel) WLAN'lerde, konferans salonu gibi sınırlı bir bölgenin içindeki çok sayıdakullanıcı, ağ kaynaklarına erişmeyi istemezlerse, erişim noktası kullanmadan geçici bir ağoluşturabilirler.

IEEE 1997 yılında WLAN'ler için saniyede 1 - 2 megabit (Mbps) veri aktarım oranınıbelirleyen 802.11 standardını onayladı. Yaygınlaşan yeni standart olan 802.11b standardında,veriler 2.4 gigahertz (GHz) frekans bandı üzerinden en çok 11 Mbps hızında aktarılır. Dahayeni başka bir standart 802.11a'dır ve 5 GHz frekans bandı üzerinden en çok 54 Mbpshızında veri aktarımı sağlar.

8

Kablosuz Kişisel Alan Ağları (WPAN)

WPAN teknolojileri kullanıcılara kişisel işletim alanı (POS) içinde kullanılacak (PDA,cep telefonu veya dizüstü bilgisayarları gibi) aygıtlar için özel, kablosuz iletişim kurmaolanağı tanır. POS, kişiyi 10 metre uzaklığa kadar çevreleyen bir alandır. Şu andaki iki temelWPAN teknolojisi Bluetooth ve kızılötesi ışındır. Bluetooth, 30 feet'lik uzaklığa kadar veriaktarmak için kablo yerine radyo dalgaları kullanan bir teknolojidir. Bluetooth verisi duvar,cep ve evrak çantası içinden geçerek aktarılabilir. Bluetooth'un teknoloji geliştirme çabaları,1999'da Bluetooth sürüm 1.0 belirtimlerini yayınlamış Bluetooth Special Interest Group(SIG) tarafından yürütülmektedir. Bunun yanı sıra, kullanıcılar aygıtlar arasında çok kısamesafelerde (1 metre veya daha az) bağlantı kurmak için kızılötesi bağlantılar oluşturabilir.

WPAN teknolojilerinin geliştirilmesini standartlaştırmak amacıyla IEEE, WPAN'leriçin 802.15 çalışma grubunu kurmuştur. Bu çalışma grubu, Bluetooth sürüm 1.0 belirtiminedayanarak bir WPAN standardı geliştirmektedir. Bu taslak standardının ana hedefleri daha azkarmaşıklık, düşük güç tüketimi, birlikte çalışabilirlik ve 802.11 ağlarıyla birliktebulunmadır.

1.2. Kablosuz LAN Standartları

WLAN uygulamalarında en çok kullanılan ve bugünkü popülerliğini kazandıran IEEE(Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü-Institute of Electrical and ElectronicEngineers) tarafından yayınlan bir dizi standarttır. IEEE 802 LAN/MAN standart komitesiilk olarak Haziran 1997’de IEEE 802.11 standardını yayımlamıştır. Bu temel standarda göre2.4 GHz frekans bandında FHSS(Frekans Atlamalı Dağınık Spektrum-Frenquency HoppingSpread Spectrum) veya DSSS (Düz Sıralı Dağınık Spektrum-Direct Sequence SpreadSpectrum) teknikleri kullanılarak 2 Mbps’e kadar data iletişimi sağlanabilmektedir. DSSS inanlamı; belirlenmiş menzil içinde herhangi bir zamanda kullanılmak üzere, verinin uygundeğişik frekanslarda küçük paketler halinde yollanılmasıdır. FHSS de ise; veri, değişikfrekanslarda kısa ama iri paketler şeklinde tekrarlanan bir biçimde yollanır. FHSS ağlar,diğerleri ile karışmayan aynı fiziksel alanlar için vardır. 802.11 standardın esas amacımevcut kablolu LAN’ların, kablosuz olarak genişlemesine olanak tanımak ve sabitsistemlerle mobil sistemleri bir çatı altında toplamaktır. Elde edilen başarı sonrasında IEEEtarafından WLAN uygulamaları için 802.11x adı altında bir dizi standart dahayayımlanmıştır. Bu standartları geliştirme ve yeni standartlar hazırlama çalışmaları devametmektedir. 2.4 GHz bandında çalışan ve 11 Mbps veri iletişim hızına sahip olan IEEE802.11b Türkiye dâhil dünyanın birçok yerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. 2000 yılındadünyada yaşanan iletişim sektöründeki çöküşe rağmen WLAN sistemleri inanılmaz birbaşarı elde etmiştir. Bugünlerde yine aynı frekans bandında çalışan fakat veri iletişimini 54Mbps’e kadar çıkaran 802.11g standardı cihazlar rağbet görmektedir. Tablo 1.2.’degeliştirme çalışmaları tamamlanmış ve ürünleri piyasada bulunan IEEE 802.11xstandartlarının genel özellikleri verilmiştir.

9

StandartAdı

FrekansBandı

ModülasyonTekniği

KanalSayısı

Güvenlik VeriHızı

Açıklama

IEEE 802.11 2,4 GHzISM

FHSS veyaDSSS

3(dâhili/harici)

WEP veyaWPA

2 Mbps İlk hazırlanan vetemel standart

IEEE802.11a

5 GHz OFDM 4 (dâhili)4 (dâhili)11 (harici)

WEP veyaWPA

54Mbps

Çoklu ortamUygulamaları veyüksek veri hızı için

IEEE802.11b

2,4 GHzISM

DSSS 3(dâhili/harici)

WEP veyaWPA

11Mbps

Yaygın kullanım vedüşük maliyetlisistemler

IEEE802.11g

2,4 GHzISM

DSSS veyaOFDM

3(dâhili/harici)

WEP veyaWPA

54Mbps

802.11b’nin yüksekhızlar için geliş hali

Tablo 1.2: IEEE 802.11x Standartlarının Genel Özellikleri

1.2.1. IEEE 802.11b Standardı

WLAN standartları hazırlamak üzere IEEE 802 Executive Committee tarafındankurulan 802.11 Working Group 1-2 Mbps daha hızına sahip olan 802.11 standardınıngelecekteki ihtiyaçları karşılamak üzere bir uzantısı olarak 802.11b standartlarınıhazırlamıştır. 802.11a ile aynı tarihlerde açıklanmasına rağmen 802.11b standardı üreticilerve kullanıcılar arasında büyük kabul görmüştür. 802.11b standardı Wi-Fi (Wireless Fidelity(Kablosuz Bağlılık), WLAN sistemleri veya IEEE 802.11b standardı için kullanılanifadedir).olarak adlandırılmış ve üzerinde Wi-Fi logosu bulunan ürünler marka bağımsızolarak birlikte uyumlu olarak çalışmaktadır. Halen PC endüstrisinde olduğu kadar ICTendüstrisinde de Wi-Fi ürünleri büyük ilgi görmektedir. 2001 yılının başlarında neredeysesıfır olan 802.11b kullanıcılarının sayısı 2001 sonunda 15 milyona ulaşmıştır 802.11bstandardında DSSS tekniği kullanılmaktadır. 2.4 GHz bandında 2400-2483.5 MHz frekansaralığı kullanılarak 11 Mbps’e kadar veri iletişim hızlarına ulaşılmaktadır. Dizüstü vemasaüstü bilgisayarlarda kullanılan kablosuz bağlantıyı gerçekleştiren NIC kartı satışlarındaolduğu gibi AP satışlarında da büyük artış görülmektedir. 802.11b standardı büyük bir başarıelde etmesine rağmen diğer sistemler tarafından yaratılan enterferansa maruz kalmaktadır.Çünkü aynı frekans bandı Bluetooth, HomeRF, mikrodalga fırınlar, kordonsuz telefonlar veamatör telsizler tarafından da kullanılmaktadır. Enterferans veri iletişim hızının düşmesineya da kesilmesine neden olmaktadır. Gelecekte sadece WLAN sistemlerine tahsis edilmişfrekans bantlarında çalışan, daha yüksek veri iletişim hızına, daha iyi servis kalitesine vegüvenliğine sahip sistemlerin 802.11b standardının yerini alması tahmin edilmektedir.

1.2.2. IEEE 802.11a Standardı

802.11a standardı, RF teknolojisi olarak daha yeni ve gelişmiş bir teknoloji olanOFDM modülasyon tekniği kullanarak 5 GHz frekans bandında 54 Mbps veri iletişim hızısağlamaktadır. Bu teknoloji 802.11b ile kıyaslandığında birçok üstünlüğe sahiptir. Her ikistandardın karşılaştırması aşağıda verilmiştir.

10

Daha yüksek veri iletişim hızı: 802.11b’de 11 Mbps olan veri iletişim hızı 802.11a’da 5kat artırılarak 54 Mbps’e ulaşmaktadır. Akan resim (streaming video) uygulamaları gibiyüksek iletişim hızlarına ihtiyaç duyan sistemlerin yaygınlaşması 802.11a’nın öneminiartırmıştır. Ayrıca bu özellik ile bir çok uygulama için kablosuz iletişim sistemlerinin uygunve kullanılabilir olduğu görülmektedir.

Enterferans riski daha azdır: Diğer dağınık spektrum teknikleri gibi OFDMmodülasyon tekniği de benzer sistemlerden gelen enterferansa karşı duyarlıdır. Ancak802.11a’nın çalıştığı 5 GHz frekans bandı diğer sistemler tarafından daha azkullanılmaktadır. Bu nedenle enterferans riski 2.4 GHz bandına oranla daha düşüktür. AyrıcaAvrupa’da zorunlu olan DFS (Dinamik Frekans Seçimi) ve TPC(Otomatik Güç Kontrolüözelliği) özelliklerinin de enterferansı önemli ölçüde azaltması beklenmektedir.

Yansımadan daha az etkilenir: RF sinyalleri vericiden alıcıya doğru giderken yolboyunca çarptıkları duvar, mobilya ve kapı gibi iletim ortamında bulunan fiziksel engellerdenyansırlar. Yansıma oluşması durumunda alıcı cihaza hem havadan direk gelen RF sinyalihem de yansıyarak gecikmiş olarak gelen RF sinyali ulaşır. Bu iki sinyal birlerini etkileyerekiletişim kalitesinin düşmesine neden olurlar. OFDM tekniği bu yansıyan işaretlerin elemineedilmesinde daha başarılıdır. Dolayısıyla 802.11a standardı yansımalardan daha az etkilenir.

Kapasite büyüklüğü: 802.11a standardı daha büyük bir kapasiteye sahiptir. Çünkü 5GHz bandında enterferans yapmayan 12 kanal (Avrupa da 19 kanal) WLAN sistemleri içintahsis edilmiştir. 2,4 GHz bandında ise yalnızca 3 kanal bulunmaktadır. Toplam bantgenişliği açısından bakıldığında ise 5 GHz’de bulunan 200 MHz (Avrupa da 455 MHz) 2,4GHz’deki 83,5 MHz’e göre oldukça yüksektir. Bu durum aynı yerel alana kurulacak sistemiçin 802.11a standardı ile aynı anda çok daha fazla bant genişliği kullanımının mümkünolduğunu göstermektedir. Bu nedenle 802.11a standardı yoğun nüfuslu alanlar için dahauygundur.

Ancak bütün bu avantajlarının yanında 802.11a standardının bazı dezavantajları da vardır.Bunlar aşağıda sıralanmıştır.

Yüksek Maliyet

İletişim Mesafesi Kısıtlılığı: RF teknolojisinde iletişim mesafesi çıkış gücü, frekans,anten kazancı ve benzeri birçok parametreye bağlı olarak değişmektedir. Diğer parametrelersabit kalmak kaydıyla sadece frekansın yükseltilmesi iletişim mesafesini kısaltmaktadır. Bunedenle daha yüksek frekans kullanılan 802.11a standardında iletişim mesafesi düşmektedir.802.11b standardı için 100 m olarak belirtilen iletişim mesafesi 802.11a standardında 75 molmaktadır.

Sınırlı ürün desteği

Frekans farklılığı

11

Otomatik Güç Kontrolü (TPC) özelliği: 802.11a standardı, enterferans yaratmamakiçin geliştirilen Otomatik Güç Kontrolü (Transmit Power Control- TPC) özelliğine sahipdeğildir.

Dinamik Frekans Seçimi (DFS) özelliği: 802.11a standardı, enterferans yaratmamakiçin geliştirilen Dinamik Frekans Seçimi (Dynamic frequency Selection- DFS) özelliğine desahip değildir.

1.2.3. IEEE 802.11g Standardı

Teknolojik olarak 2.4 GHz bandında çalıştığı için 802.11b’nin özelliklerini taşır ancaktoplam 54 Mbps bant genişliği sunar. 802.11g'nin yüksek hızı Orthogonal FrequencyDivision Multiplexing (OFDM) modülasyon şemasını kullanmasından ileri geliyor. Buşema 802.11a standardında da kullanılıyor.

802.11g'nin dezavantajları 802.11b benzerleri ile aynı. Üst üste binmeyen sadece üçkanal kullanılması ve sinyalin hala kablosuz telefon ve mikrodalga fırınlardan etkilenmesisöz konusudur.

1.2.4. HiperLAN

HiperLAN (High Performance Radio LAN), yüksek hıza sahip WLAN standardıolarak Avrupa ülkelerinde geliştirilmiştir. HiperLAN1 ve HiperLAN2 olmak üzere iki tipivardır. Her iki tipte ETSI tarafından tanımlanmış olup, OFDM kodlama-modülasyonyöntemi ile 5 GHz bandında çalışmaktadır. HiperLAN’lar, 802.11 standartları ile benzerözellik ve kapasiteye sahiptir. HiperLAN1 1996 yılının başlarında geliştirilmiş olup; 5 GHzfrekans bandında 20 Mbps data hızı sağlamaktadır. HiperLAN2 ise aynı frekans bandınıkullanarak 54 Mbps data hızlarına ulaşabilmektedir. HiperLAN2’nin PHY(fiziksel katman)katmanı 802.11a ile aynıdır ve iki grup ortak (koordineli) çalışma yürütmektedirler. 802.11aözellikle çoklu ortam (multimedya) uygulamalarını kısıtlarken, HiperLAN2 daha pahalı birsistem olmakla birlikte yüksek veri oranlarıyla resim ve görüntü aktarımında daha iyiperformans sağlamaktadır. HiperLAN’lar ATM teknolojisi esaslıdır ve 802.11teknolojisinden daha iyi servis kalitesine sahiptir. Mevcut WLAN uygulamaları içindeHiperLAN’ların en iyi alternatif teknoloji olduğu söylenebilir. Ancak henüz 802.11teknolojisi kadar yaygın değildir. HiperLAN2 ağlarında AP’lerden uç sistemlere bağlantıyayönelik bir yaklaşım vardır; Bu yapı hizmet kalitesi kriterlerinin (QoS) sağlanmasına olanakvermektedir. Böylece, 802.11 kablosuz LAN uygulamalarının aksine ses ve görüntü aktarımıiçin gerekli iletişim türü desteklenebilmektedir. Tablo 1.3’de HiperLAN2 ile 802.11astandardı karşılaştırmalı olarak verilmiştir

12

Özellik HiperLAN2 802.11a

Brüt Aktarım Oranı 54 Mbps 54 Mbps

Net Veri Oranı 32 Mbps 32 Mbps

Frekans Bandı 5 GHz 5 GHz

Frekans Seçimi Tek Taşıyıcı DFS ile Tek Taşıyıcı

Ortama Erişim TDMA/TDD CSMA/CA

Şifreleme DES, 3DES 40 bit RC4

Modülasyon Yöntemi OFDM OFDM

Tablo 1.3: HiperLAN ile 802.11a’nın karşılaştırması

ETSI tarafından geliştirilen iki adet tamamlayıcı standart daha vardır. Bunlardanbirincisi 25 Mbps veri iletişim hızına sahip Hiperaccess’dir. Bu standart kişisel kullanım veküçük işyerleri için tasarlanmış ve noktadan çok noktaya yüksek hızlı erişim hedeflenmiştir.Frekans bandı olarak 40.5-43.5 GHz olması yönünde CEPT/ERC çalışma grubundagörüşmeler devam etmektedir.

İkincisi ise 2 GHz–11 GHz frekansları arasında çalışacak geniş bant sabit kablosuzerişim (broadband fixed wireless access) sistemi olan Hiperman’dır. IEEE 802.16standardının benzeri Hiperman iki gurubun yakın işbirliği ile hazırlanmaktadır.

Ayrıca, kısa mesafe ve çok yüksek veri hızlarında bağlantı sağlamak için Hiperlinkisimli bir standart daha düşünülmektedir. Hiperlink’in, 17 GHz’de 150 metreye kadarmesafede 155 Mbps veri hızına ulaşması tasarlanmıştır. Ancak bu standart ile ilgiliçalışmalar henüz başlamamıştır.

1.3. Kablosuz Kişisel Alan Ağları (WPAN)

Ev ya da küçük iş yerlerinde birkaç bilgisayar ve çevre biriminden oluşan ağlaraKişisel Alan Ağları ( Personal Area Networks, PAN)denmektedir (bkz. Şekil 1.3). Kabloyerine kablosuz iletişim teknolojisi kullanılması durumunda ise Kablosuz Kişisel AlanAğları (Wireless Personal Area Networks, WPAN) olarak adlandırılmaktadır. Bir başkaifadeyle WPAN’lar yakın mesafedeki elektronik cihazları kablosuz olarak birbirine bağlayanağlardır. Bu tür sistemler diğer ağlara kıyasla daha düşük veri hızına ve daha kısa iletişimmesafesine sahiptirler. WPAN’ların hızları 1 Mbps ve menzilleri 10 metre civarındadır.WPAN’ların en yaygın uygulamaları Bluetooth ve HomeRF’dir. Bluetooth daha ziyadekişinin etrafındaki sayısal cihazlar arasında kablosuz bağlantı kurmak için geliştirilmiştir.HomeRF ise ev veya küçük işyerlerinde bir kablosuz ağ oluşturmak üzere tasarlanmıştır. Heriki sistemde de veri iletişim hızını artırmak ve kapsama alanını genişletmek gibiözelliklerinde geliştirme ve yeni özellikler ilave edilmesine yönelik çalışmalar devametmektedir. WPAN uygulamalarında öncülüğü Bluetooth yürütmektedir.

13

1.3.1. Bluetooth

Bluetooth, dizüstü bilgisayarlar, cep bilgisayarları, modemler, LAN erişim noktalarıve telefonlar (cep, ev ve işyeri telefonları) gibi sayısal cihazlar arasında veri iletişiminisağlamak üzere oluşturulan endüstri konsorsiyumunun adıdır. (Bluetooth: Harald (Bluetooth,Blatand) 10. yüzyılda Danimarka ve Norveç’i birleştiren Danimarka kralının adıdır. Bu isimTelekom ve bilgisayar endüstrilerini birleştirmek amacıyla ortak çalışma yapan ve bugün deBluetooth Special Interest Group (SIG) Bluetooth özel çalışma grubunda etkili olan Ericssonve Nokia firmalarının çalışması sonucu ortaya çıkmıştır). Bluetooth teknolojisi 2.4 GHzbandında ilk olarak Ericsson Mobile Com. tarafından 1994 yılında geliştirilmiştir. Bluetooth,kısa mesafede bilgisayar, fare (Mouse), klavye, yazıcı, sayısal kamera ve telefon gibicihazlar arasında kablosuz iletişimi sağlayan teknolojidir. Bluetooth aynı zamanda ağbağlantısının çeşitli cihazlara dağıtılmasını da sağlar. Bluetooth ses iletimine de olanaktanımaktadır. Kısa mesafede ve kişisel kullanım esas alındığı için düşük ücret, düşük güç vedüşük profilli teknoloji hedeflemiştir. Ericsson, IBM ve Toshiba gibi şirketlerin oluşturduğuBluetooth sp. İnt. Gr. (SIG) ilk Bluetooth özelliklerini Temmuz 1999’da açıklamışlardır.

IEEE 802.11b ve Bluetooth teknolojisine birlikte bakıldığında her ikisinin de veriiletimini 2.4. GHz ISM bandında ve RF yoluyla gerçekleştirdikleri, ancak Bluetooth’unFHSS modülasyon tekniğini ile 1 Mbps, 802.11b’nin ise DSSS modülasyon tekniğini ile 11Mbps veri iletişim hızına ulaştıkları görülmektedir.

Şekil 1.3: Kablosuz LAN içerisinde birkaç bilgisayardan oluşan (WPAN) kişisel ağlar

14

Her iki teknolojinin amacı da cihazlar arasında RF yoluyla veri iletimi olmasınarağmen, fonksiyonları açıkça birbirinden farklıdır. Bu nedenle bu iki teknolojiyi rakip olarakgörmek veya kıyaslamak mümkün değildir. WLAN teknolojileri orta güç ve orta iletişimmesafeleri için uygundur. WPAN teknolojisi ise düşük güç, kısa iletişim mesafeleri içinuygundur. Bu özelliği nedeniyle Bluetooth uygun mesafedeki herhangi bir cihazı kablosuzolarak bir başka cihaza bağlayabilir. WLAN sistemleri 100 metre iletişim mesafesine sahipiken Bluetooth’un mesafesi yaklaşık 10 metredir. Ayrıca Bluetooth, kullanıcılara kablosuzağ bağlantısı veya internet erişimi sağlamak için de tasarlanmamıştır. Bu sınırlamalarnedeniyle WLAN sistemleri ile kıyaslandığında Bluetooth’un ev ve işyerlerindeki kullanımimkânlarının oldukça sınırlandığı görülmektedir. Bluetooth teknolojisinde güç ve mesafelerifarklı 3 sınıf ürün tanımlanmıştır. Bu sınıflar tablo 1.4’de verilmiştir.

Resim 1.1: Bluetooth logosu, Bu logonun bulunduğu cihazlarda Bluetooth standartlarıuygulanabilir.

Bluetooth’lar 2.4 GHz ISM bandında 2.402 GHz’den başlayarak 2.480 GHz’e kadar 1MHz atlayarak 79 atlama frekansı kullanır (bkz. Şekil 1.4). Bluetooth ağları sekiz cihazakadar birlikte “master- slave” durumunda bir ağ oluşturabilirler ki buna “pikonet” (piconet)denilmektedir. Bir pikonet’de bir cihaz master konumunda diğer 7 cihaz ise slavekonumunda, master cihaza bağlanabilir ve böylece kablosuz ağ zinciri oluşturulur. Mastercihaz ağı kontrol eder. Pikonet’deki tüm cihazlar aynı frekans kanalını ve aynı frekansaltlama sırasını (frequency hopping sequence) kullanırlar. Kapsama alanı genişletmekamaçlıyla Pikonet’ler birbirine bağlanarak “Scatternet”ler oluşturulabilir. Bu durumda herPikonet farklı bir atlama kanalı kullanılır. Bluetooth sistemi cihazından-cihaza çalışmamodeline ve sabit erişim noktalı ağ oluşumuna imkân vermekle birlikte en popüler kullanımıaynı fiziksel ortamdaki mobil cihazları birbirine bağlanması şeklindedir. Farklı cihaz(kullanıcı) miktarlarına sahip 2 adet Piconet ve 1 adet Scatternet yapısı Şekil 1.4 deverilmiştir.

15

Ürün Tipi Güç Seviyesi İletişim Mesafesi Amaç

Sınıf 1 100mW/ 20dBm 100m’ye kadar Azami iletişim mesafesi

Sınıf 2 2.5mW/ 4dBm 10m’ye kadar Orta iletişim mesafesi

Sınıf 3 1mW/ 0dBm 0.1m’ye kadar Kısa iletişim mesafesi

Tablo 1.4: Bluetooth ürün sınıfları

Şekil 1.4: Piconetler ve Scatternet bağlantıların oluşumu

WLAN sistemleri gibi Bluetooth’da kullanıcıya birçok fayda sağlar. Örneğin, cihazlararasındaki kablonun görevini üstlenerek kablosuz çalışmaya imkân sağlar. Bluetooth uyguncihazlar arasında dosya paylaşımına imkân verir. Bluetooth, dizüstü bilgisayarlar, cepbilgisayarları, masa üstü bilgisayarlar ve diğer tip uygun cihazlarda kullanılabilir.(bkz.Resim 1.2 Bluetooth ile ağa bağlanmak için kullanılan aparatlar ve bkz resim 1.3 Masaüstübilgisayarın kablosuz ortama bağlanabilmesi için kullanılan USB adaptör) Bluetooth’un ofisve ev cihazlarında kullanılması ve kablosuz konferans odası veya kablosuz internetbankacılığı dâhil birçok uygulamaya imkân tanıması beklenmektedir.

Bluetooth kullanmanın birçok mahsuru da vardır. Yukarıda belirtildiği gibi mesafesiWLAN cihazlarından oldukça düşüktür. Bu açıdan Bluetooth’un WLAN sistemlerine tehditoluşturması imkânsız görülmektedir. Ayrıca Bluetooth chip’leri ve diğer parçaları halayüksek fiyatlıdır. Güvenlik açısından bakıldığında, gizliliğin korunması ve garantiedildiğinin ispatlaması gibi temel konularda güvenliğin sağlandığı söylenmemiştir. Bunedenle kullanıcı güvenini kazanmak için gizliliğin garanti edilmesi gerekmektedir.

16

Bluetooth kullanmanın en kritik noktalarından birisi de 802.11b tarafından enterfereedilmesidir. Eğer aynı frekans ve zaman kullanılırsa her iki sistem arasında karşılıklıenterferans oluşmaktadır. Dahası her iki sistemde paket anahtarlama tekniği kullanıldığındanenterferans durumunda veri hızı oldukça düşmekte hatta kesilebilmektedir. Ancak her ikisistemde yoğun hata kontrolü ve hata oluşması durumunda yeniden gönderme özelliğinesahip olması nedeniyle enterferans durumunda veri kaybı olmamaktadır. 802.11b’nin en kötüdurumda en düşük hız olan 1 Mbps’e düştüğü, Bluetooth’un ise 1 Mbps olan maksimumhızının %22 azaldığı belirtilmektedir. Ancak büyük hız düşmeleri bazı uygulamalar için çokönemli olabilir ve sistemin durmasına neden olabilir. Aynı zamanda bazı çalışmalargöstermiştir ki Bluetooth ile 802.11b arasında yalnızca kısmi kanal girişimleri olmaktadır.Pazar perspektifinden bakıldığında bu iki teknoloji ve hatta UMTS ile bu teknolojiler rakipolmaktan ziyade büyük ölçüde birbirlerini tamamlamaktadır. HomeRF’in aksine Bluetoothkablo yerine kullanılacak noktadan noktaya bir ara yüz olarak düşünülebilir. Bluetooth’ungenel özellikleri tablo 1.5’de verilmiştir.

Resim 1.2: Bluetooth ile ağa bağlanmak için kullanılan LAN adaptör

Resim 1.3: Masaüstü bilgisayarın kablosuz ortama bağlanabilmesi için kullanılan USB adaptör

17

Frekans Aralığı 2402 – 2480 MHz

Veri Oranı 1 Mbps (fiziksel)

Kanal Bant genişliği 1 MHz

Kanal sayısı 79

Mesafe ~10 metre

RF atlama 1600 kez/s

Şifreleme Cihaz ID ve 0/40/64 bitlik anahtaruzunlukları

TX Çıkış Gücü Azami 20 dBm (0.1W)

Tablo 1.5: Bluetooth’un genel özellikleri

1.3.2. HomeRF

HomeRF, ev ve küçük işyerleri için geliştirilen kablosuz erişim standardıdır.Özellikleri Mart 1998’de kurulan Home Radio Frequency Working Group (HomeRF WG)isimli çalışma grubu tarafından ortak kablosuz erişim protokolü (Shared WirelessApplication Protocol-SWAP) adı altında duyurulmuştur. HomeRF evde bulunan PC,kordonsuz telefon ve diğer cihazlar arasında ses ve veri iletişimini kablolama masrafınagerek kalmadan kablosuz olarak sağlamaktadır. HomeRF Çalışma Gurubununkurulmasından sonra pek çok firma bu guruba katılmış ve üye sayısı 100 civarına ulaşmıştır.Son olarak her biri kendi sektöründe lider konumda olan Compaq, Intel, Motorola, NationalSemiconductor, Proxim ve Siemens firmalarının katılımıyla çalışmalar sonuçlandırılarakSWAP 2.0 geliştirilmiştir. SWAP 2.0 ile başlangıçta 1.6 Mbps olan veri iletişim hızı 10Mbps’e çıkarılmıştır. Gelecekte veri iletişim hızının 20 Mbps veya daha yükseğe çıkarılmasıhedeflenmiştir.

HomeRF sistemi 2.4 GHz ISM bandında çalışmakta ve 50 metreye kadar mesafedeveri iletişimi sağlamaktadır. HomeRF’in İletişim mesafesi işyeri uygulamaları için kısadır.Ancak ev uygulamaları için yeterlidir. HomeRF’in el tipi cihazlarda çoklu ortamuygulamaları için 802.11b’den daha iyi bir teknoloji olduğu yönünde görüşler debulunmaktadır. HomeRF 2.0 sürümü’nün genel teknik özellikleri tablo 1.6’da verilmiştir.

Frekans Aralığı 2402 - 2480 MHz

Veri Oranı 10 Mbps (v.2 için)

Mesafe ~50 metre

RF atlama 50 kez/s

TX Çıkış Gücü Azami 20 dBm (100 mW)

Tablo 1.6: HomeRF’in genel özellikleri

18

HomeRF 2.0 sistemlerinde FHSS modülasyon tekniği kullanılmaktadır. Bu teknikteveri kanalı bir frekanstan diğerine saniyede 50 defa atlamaktadır. Bu teknoloji iletişiminizlenmesini ve verilerin çalınmasını oldukça zorlaştırmaktadır. Ayrıca ağa giriş için “ağşifresi” istenerek güvenlik artırılmaktadır.

2.4. GHz ISM bandını kullanan HomeRF aynı frekans bandını kullanan WLANsistemleri tarafından enterferansa maruz bırakılmaktadır. Ancak Bluetooth teknolojisitarafından enterfere edilemez. Çünkü HomeRF kullanıldığı FHSS tekniği saniyesindebirbirine girişim yapmayan 15 frekans kanalına sahiptir. Bu değer DSSS tekniği kullananWLAN sistemleri için 3 tür. Daha geniş frekans aralığına yayılan WLAN sinyalleri aynıfrekans aralığında çalışan HomeRF sinyallerine etki ederek enterferans oluşturlar.

1.4. Kablosuz Cihazlar

1.4.1. Terminaller (Uç-birimler)

Terminal, iletişimi başlatan veya iletişim talebine cevap veren birimidir. Diğer birifadeyle, gönderilen bir sinyalin gidebileceği en son noktadır. Bir ağdaki tüm elemanlarterminallere hizmet için ordadır. (bkz. Resim 1.4 Terminaller)

Resim 1.4: Terminal

Terminal, üzerinde kablosuz ağ kartı veya gömülü modülü bulunan dizüstü bilgisayar,masaüstü bilgisayar, PDA (Personel Dijital Assistant), IP telefonu gibi tüm kablosuz ağelemanlarına vereceğimi ortak isimdir. Bazı kaynaklarda terminal yerine istasyon ifadesininkullanıldığını görebilirsiniz. Ancak burada, karışıklığa neden olmasın diye sadece terminalifadesini kullanacağız.

Kablosuz terminal, mobil olmak zorunda değildir. Bu durum zaman zaman birbirinekarıştırılabilir. Örneğin, üzerinde kablosuz ağ kartı bulunan masaüstü bilgisayar sabit amakablosuz bir terminaldir.

19

Günümüzde, piyasada bulabileceğiniz neredeyse tüm dizüstü bilgisayarlar üzerindekablosuz ağ erişimi bulunmaktadır. Şayet elinizde daha eski bir model bulunuyorsa, Wi-Fi,IEEE 802.11b/g/a yâda WLAN adaptör gibi farklı isimlerle satılan PCMCI veya USBadaptörlerle bilgisayarınızı kablosuz terminale dönüştürebilirsiniz. (bkz. Resim 1.5 ve 1.6)

Resim 1.5: USB ve dizüstü bilgisayarlara takılan adaptörler

Resim 1.6: PCMCI kartı

1.4.2. Taşıyıcı Birimler (AP: Access Point)

Bir terminalden aldığı bilgiyi, doğrudan hedef terminale en yakın bir taşıyıcı birimeileten ağ bileşenleridir. Kablosuz modem, bina içi veya dışındaki erişim noktaları (Accesspoint/hotspot) veya mobil iletişimde kullanılan baz istasyonları kablosuz taşıyıcı birimlerolarak düşünülebilir.

Terminallerin yayın gücü genel olarak taşıyıcılardan zayıf olduğundan sinyallerinihedef terminale doğrudan göndermeyebilirler. Bu tür bir durumda taşıyıcının temelfonksiyonu kaynak terminalden aldığı sinyali güçlendirerek hedef terminale ulaştırmaktır.Bazı durumlarda aynı odada yan yana bulunan iki terminal birbiriyle geçmek isteseler bilegeçemezler. Bu durum sinyal gücünden öte ağ topolojisinin nasıl dizayn edildiğiyle ilgilidir.

20

Aynı kat veya oda içerisinde bulunmayan terminaller çoğu zaman birden fazla taşıyıcıbirim üzerinden birbirlerine erişebilirler. Zira her taşıyıcı kendi kapsama alanına girenterminale sinyal gönderebilir veya ondan sinyal alabilir. Böyle bir durumda, terminalbirimler arasındaki iletişim sağlayabilmek için öncelikle taşıyıcı birimler arasındaki erişimigerçekleştirmek gerekir.

Taşıyıcı birimler arasındaki bağlantı çoğumuzun duyduğu üzere literatürde uplinkolarak isimlendirilir. Taşıyıcı birimler arasındaki uplink, şartların elvermediği durumlarhariç, tipik olarak kablolu bir erişimdir. Uplink olarak kablonun seçilmesi bir zorunlulukdeğil tercihtir.

Her ne kadar, terminal haricindeki kablosuz ağ bileşenlerini taşıyıcı adı altındatoparlasak da, bu bileşenler sinyali yükseltme ve taşımanın dışında daha akıllı görevlerdeüstlenebilirler. Örneğin kablosuz bir modem, veri paketlerinin anahtarlanması (switching),yönlendirilmesi (routing), hatta politika temelli filtrelenmesi (firewall) gibi birçokfonksiyonu birlikte yürütebilir.

Taşıyıcı birimleri birbirinden ayıran temel kriterler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Kapsama alanı Yönlendirme ve mobilite için kullandığı mimari ve protokoller, Terminalleri yetkilendirme ve şifreleme, Filtreleme ve trafik önceliklendirme,

Bundan sonraki bölümlerde taşıyıcı birim veya erişim noktası ifadelerinin kısalmasıolarak, AP’yi (Access point) kullanacağız. Türkçesi yerine İngilizce kısaltmasınıkullanmamızın nedeni, yerli yabancı birçok kaynak ve ürün kataloglarında AP ifadesininyerleşik olarak kullanılıyor olmasıdır.

1.5. Çalışma Biçimleri

Kablosuz ağlarda, düzenli ve düzensiz olmak üzere iki farklı çalışma biçimitanımlanabilir.

1.5.1. Düzensiz Bağlantı (Ad Hoc Mode)

Herhangi bir AP’nin yer almadığı kablosuz ağ ortamıdır. Dolayısıyla birbirininkapsama alanı içerisine girebilen terminaller, doğrudan kendi aralarında iletişime girebilir.

21

Şekil 1.5: Düzensiz Bağlantı AP’nin olmadığı sadece cihazlar arasında iletişim sağlanır

Düzensiz bağlantı, pratikte, iki bilgisayar arasında; mobil telefonlar arasında veyatelefon ile bilgisayar arasında veri aktarmak için kullanılabilir. Bluetooth ve kızılötesi(InfraRED) gibi iletişim protokolleri düzensiz bağlantı için tipik örneklerdir.

1.5.2. Düzenli Bağlantı (Infrastructure Mode)

Bünyesinde en az bir tane AP bulunduran ağ yapısıdır. Her terminal diğerine bir ya dabirden fazla AP üzerinden erişir. Etrafınızda görebileceğiniz kablosuz ağların neredeysetümü kurulu altyapıya sahip olduğundan düzenli bağlantı yapısına sahiptirler.

22

Şekil 1.6: Düzenli Bağlantı’da en az bir tane AP bulunur.

Tipik IP iletişimde, her terminal kendi yayın alanı (broadcast domain) dışındakiterminallere ağ geçidi üzerinden bağlanır. Bu nedenle düzenli bağlantı biçimi, IP iletişimiiçin de çoğu zaman bir gerekliliktir.

1.6. Kablosuz Ortam Topolojileri

Kablosuz ağlar, topolojik açıdan BSS ve ESS olmak üzere iki temel sınıfta dâhiledilebilirler.

1.6.1. Temel Servis Seti (BSS: Basic Sevice Set)

Kablosuz bir ağın dış dünyaya veya komsu ağlara uzantısının olmadığı kısımlarınaTemel Servis Seti adı verilir. Başka bir ifadeyle BSS, dalları olmayan çekirdek ağlara verilenisimdir.

Temel servis seti ağda, yer alan terminallerin çalışma biçimlerine bağlı olarak düzenliBSS ve düzensiz BSS olarak da isimlendirilebilir. Düzensiz BSS en az iki terminaldenoluşur. Düzenli BSS ise, en bir AP içermek zorundadır.

Aksi belirtilmedikçe, BSS denildiğinde kastedilen düzenli BSS olduğunu düşününüz.

23

Resim 1.7: Temel Servis Seti

1.6.2. Genişletilmiş Temel Servis Seti (ESS: Extended Service Set)

En az iki düzenli BSS’den oluşan ağ sistemlerine verilen isimdir. İki katlı bir binanınher bir katında birer kablosuz erişim noktası olduğunu düşünelim. Böyle bir yapıda her birkattaki ağı BSS ve binanın tamamındaki ağ yapısını ESS olarak tanımlarız. Bu ağa aittopolojimiz resim 1.8’e benzer olacaktır.

Resim 1.8: Genişletilmiş Temel Servis Seti

24

1.6.3. Servis Seti Tanımlayıcısı (SSID: Service Set Identifier)

Her BSS kendine ait bir isimle tanımlanır. BSS’ ye verilen bu isme Servis setitanımlayıcısı (SSID) adı verilir. SSID, hem terminalleri hem de AP’yi tanımlayan ortak birkimliği ifade eder. Aynı SSID’ye sahip olmayan terminaller, aynı AP’nin kapsama alanındaolsalar bile birbirleriyle haberleşemezler. Ancak bu anlatılarımdan, SSID’si aynı olan hercihaz birbirine bağlanabilir sonucunu çıkarmayınız. Zira SSID iletişim birlikteliği için temelşartlardan biri olup, her durumda yeter bir şart olmayabilir.

SSID, terminallere elle alınabileceği gibi AP’nin SSID yayın seçeneği aktif isesorgulama yoluyla da öğrenebilir. AP’lerin SSID bilgilerini yayın yoluyla iletmesi, pratiktekullanım kolaylığı sağlasa da göz ardı edilemez bir güvenlik açığına sebebiyet verebilir.

1.7. WLAN Kurulumu

Kablosuz cihazların kurulumun değişik yolları olması nedeniyle, biz bu modüldegenel yolları anlatacağız, aşağı yukarı tüm teknikler birbirine benzemektedir.

1.7.1. Fiziksel Kurulum

Adım 1: AP’yi kablosuz ağ kurduğunuz alanda ortaya gelecek şekilde bir yereyerleştiriniz.

Adım 2: AP’yi kutu içerisinden çıkan RJ-45 ethernet kablo ile, mevcut kablolu ağınızaveya ADSL/Kablo modeminizin ethernet portlarından birine bağlayınız.

Adım 3: Son olarak kutu içerisinden çıkan güç kablosunun bir ucunu AP’ye diğerucunu da elektriğe takınız. Kutu içerisinden çıkan adaptör dışında bir adaptör kullanmayınız.

Fiziksel kurulumu yaptıktan sonra yaklaşık bir dakika içerisinde Access Point’in güçledi aktif duruma gelecektir. Hemen ardından da WLAN ledi yanıp sönmeye başlayacaktır.

Resim 1.9: Kablosuz erişimi sağlayan Ap’lerin arka bağlantıları

25

1.7.2. Windows WLAN Ayarları

Öncellikle, XP işletim istemi için 2.servis paketi kurulmalıdır. Bu paketin kurulu olupolmadığı öğrenmek için “bilgisayarım” üzerine gelip sağ tıklayıp özelliklere bakarsanız2.servis paketinin kurulu olup olmadığını görebilirsiniz.

Windows XP için WLAN ayarlarını WEP ve WPA güvenlik servisleri için ayrı ayrıyapacağız. WPA WEP’den daha güvenilir bir servistir. Ancak, ev ve işyerlerinde AP veyaWLAN bağdaştırıcısı sadece WEP servisini destekliyorsa, WPA kullanamazsınız.

WLAN ayarlarını yapmaya başlamadan önce, bağlanılacak olan AP veya AP’lereilişkin şu bilgileri öğrenip bir yerlere not etmeliyiz.

SSID tanımlayıcısı nedir? Hangi doğrulama mekanizması kullanılmaktadır? Hangi güvenlik servisi kullanılmaktadır?

1.7.2.1. WEP Kullanarak Windows WLAN Yapılandırılması

SSID tanımlayıcımız “WLAN-WEP” olsun.Şayet 40 bitlik WEP anahtarı kullanacaksak, 5 ASCII karakter veya 10 onaltılık

(hexadesimal) karakter girmemiz gerecektir. ASCII karakter olarak, klavyeniz üzerindekitüm karakterleri girebilirsiniz. Örneğin 40 bitlik ASCII Anahtar: tx_rx. Eğer onaltılık anahtargirmeyi tercih etiyseniz, 1’den 9’a ve A’dan F’ye kadar olan karakterlerden on adetgirebilirsiniz. Örneğin 40 bitlik onaltılık anahtar: e034b5af8d. Şayet 104 bitlik WEP anahtarıkullanacaksak, 13 ASCII karakter veya 26 onaltılık (hexadecimal) karakter girmenizgerecektir.

İlk olarak Ağ bağlantıları penceresini açın ve kablosuz ağ bağdaştırıcısını gösterensimgeye sağ tıklayarak özelliklere gelin. Özelikler penceresi açıldıktan sonra üst taraftakiKablosuz Ağlar sekmesine tıklayın. Karşınıza resim 1.10’daki gibi bir pencere gelecektir. Bupencerenin alt kısmındaki Ekle simgesini tıklayarak sıfırdan bir WLAN oluşturabilmeniziçin karşıma pencere gelecek.

Bu pencere üzerinde girebileceğiniz parametrelerimiz:

SSID tanımlayıcısı WEP için Açık veya paylaşımlı kimlik doğrulama metotları Şifrelemede kullanılacak ağ anahtarı

26

Resim 1.10: Kablosuz ağ özellikleri

Ayrıca, pencerenin en altında: “bu bilgisayardan bilgisayara (özel) ağdır, kablosuzerişim noktası kullanmaz” ibareli bir seçenek bulunuyor.

Tahmin edeceğiniz üzere bu düzensiz (Ad-Hoc) çalışma biçimini kullanacak WLANiçin konulmuş bir seçenektir.

Kimlik doğrulaması seçeneklerin yer aldığı kutucukta dört ayrı doğrulama yöntemininolduğunu görüyoruz. Ancak biz bu seçenek kutusundaki ilk iki doğrulama yöntemindenbirini seçebiliriz. Eğer son iki seçenekten birini seçerseniz, veri şifreleme seçeneğikutusundaki WEP’in kaybolarak TKIP olduğunu görürsünüz. Biz Açık doğrulama yönteminiseçerek yolumuza devam edelim. Aynı pencere de Ağ anahtarı isimli bir metin kutusunun daolduğunu görüyoruz. Burası WEP şifreleme anahtarımızı gireceğimiz yeridir. Şimdi bukutunun içine 123456 yazıyor ve doğruluyorum. Karşımıza doğru şekilde girmemizi için biziuyaran bir pencere çıkar. Anahtarı yukarıda anlattığımız şekilde sayılar girmememizgerekiyor.

27

1.7.2.2. WPA Kullanarak Windows WLAN Yapılandırılması

Kablosuz Ağ Bağlanlantısı Özelliklerin penceresindeki Ekle simgesini tıklayarakWPA ayarlarını gireceğimiz yeni bir pencere açıyoruz. İlk işimiz yeni WLAN adını yaniSSID tanımlayıcısını girmek.

WPA’dan bahsederken, WPA’nın kurumsal ve bireysel olmak üzere iki tür doğrulamaseçeneneğini bize sunduğundan bahsetmiştik. Tipik bir ev/ofis ağı kurduğumuz için WPA-PSK seçeneğini seçeriz.

Ağ kimlik doğrulaması olarak WPA veya WPA-PSK’yi seçtiğimizde veri şifrelemekutucuğundan seçebileceğimiz tek seçenek olarak TKIP kalıyor. Daha sonrasında bize düşentek şey şifreleme kullanılacak anahtarımızı girmek kalıyor. Son olarak, ön paylaşımlıanahtarımızı da ağ anahtarı isimli metin kutusuna giriyoruz. Böylece WLAN’ımızı, WPAgüvenlik sevisini kullanacak biçimde tanımlamış olduk.

Ön paylaşımlı anahtarımıza 8 ile 63 karakter uzunluğunda anlamlı anlamsız her türlüifadeyi girebilirsiniz. Eğer bu aralık dışında bir değer girerseniz Windows sizi hemenuyaracaktır.

Daha sonra ağ bağlantılarını açarak, WLAN bağdaştırıcınızı seçerek bağlantıyısağlayabilirsiniz. Ancak burada bir ayrıntıya dikkatinizi çekmek istiyorum. WPA güvenlikservisini kullanan bir bağlantınız varsa WPA yapılandırılmasını yapmanız gerekmektedir.Hangi yöne (IP aralığına) hangi ağ bağdaştırıcınızdan çıktığınızı görmek için Başlat –Çalıştır – cmd ile komut ekranını açıp route print yeterlidir.

1.7.3. Web Arayüzü Kullanarak Kablosuz Ayarların Yapılması

Ürünün fabrika ayarlarındaki IP adresi ve IP subnet maskı ile birlikte aşağıdakiadımlar izlenerek öncelik ayarları yapılır.

Sırasıyla tıklayınız. Başlat (Start)- Ayarlar- (Settings)- Denetim Masası - (ControlPanel).

Ağ Bağlantılarıma (Network and Dial-up Connections) çift tıklatınız. Gelenpencerede Yerel Ağ Bağlantısı (Local Area Connection) ikonuna çifttıklatınız. Gelen pencerede Özellikler (Properties) butonuna tıklatınız.

Yüklenmiş Ağ Aygıtlarını (Network Components) kontrol ediniz. TCP/IPyüklenmemiş ise Ekle (Add) butonuna tıklayarak yükleyiniz. Yüklenmiş ise 6.adıma geçiniz.

Ağ Aygıtı Tipi (Network Component Type) penceresinden Protokolü(Protocol) seçiniz ve Ekle (Add) butonuna tıklayınız.

Ağ Protokolünü (Select Network Protocol) penceresinden TCP/IP’yi seçin ve“Tamam” (OK) butonuna tıklayınız. Bu işlem esnasında Windows cd’siistenebilir.

TCP/IP ‘yi seçiniz ve “Özellikler” (Properties) butonuna tıklayınız. IP adres bölümüne cihazın IP adresini ve Submask adreslerini giriniz.

28

Son olarak Tamam (OK) butonuna tıklayarak ayarları kaydediniz.

Bilgisayarınızda yapılması gereken ayarları işletim sisteminize göre yaptıktan sonraaşağıdaki adımları takip ederek cihazınızı konfigüre ediniz.

Web tarayıcınızı açınız ve adres bölümüne IP adresini yazıp enter tuşunabasınız.

Karşınıza aşağıdaki ekran gelecektir.

Resim 1.11: Web ara yüzü kullanarak ayarların yapılması

Windows için anlatılan ayarların tümü bu arayüz kullanılarak yapılabilir. Buarayüzlerde ek hizmetler de sunulmuştur. Örneğin, veri hızı ve daha güvenli bir bağlantıyapmamızı sağlamaktadır.

USB ve PCMCI adaptörlerin kurulumu yapmak için ürünle birlikte gelen kurulum CDile kolaylıkla yapılır. Aynı şekilde bluetooth bağlantı sağlamak için ürün kompakt diskinikullanarak yapabilirsiniz. Daha sonra ayarlarını yapmak için, Görev Çubuğundaki Bluetoothikonuna sağ tıklayıp gelişmiş ayarlara "advanced configuration" girin.

29

Resim 1.12: Advanced Configuration

Gelişmiş ayarlar ekranından yerel hizmetlere "local services" girin. Bu bölümdekibluetooth serial port karşılığında bir com portu bulunmalı. Yoksa "add serial service"ıtıklayarak bir com port ekleyin. Unutmayın, bundan sonra bu işlem için yapacağımızişlemlerin tümü bu com portundan yola çıkılarak uygulanacak. Resim 1.13 ve 1.14’deCOM5 bağlantısının kurulumu anlatılıyor.

Resim 1.13: Bluetooth Configuration’da Local Services

30

Resim 1.14: Seri Port’un eklenmesi

Başlat>Denetim Masası>Telefon ve Modem Seçenekleri'ne girin. Resim 1.15 ve1.16’de görüldüğü gibi "ekle"ye basın.

Resim 1.15: Telefon ve modem seçeneklerine ulaşılması

31

Resim 1.16: Telefon ve modem seçeneklerinde ekle

Karşınıza donanım ekleme sihirbazı çıkacak. Modemimi algılama; listeden seçeceğimkutusunu işaretledikten sonra ileri tuşuna basın (bkz. Resim 1.17).

Resim 1.17: Donanım ekleme sihirbazı

32

Resim 1.18: Yeni modem yükle

Bağlantıyı kurabilmemiz için ihtiyacımız olan bağlantı noktası (COM5) i seçin veileriye basın. Özelliklerden "modem" sekmesine girin ve en yüksek bağlantı noktası hızını115200 olarak seçin. Böylece bilgisayarla telefonunuz arasında kurulabilecek maksimumseri bağlantı hızına ulaşabilirsiniz.

Resim 1.19: Modem hızının ayarlanması

Modemimizi kurduktan sonra Windows'un telefonumuzdan gelecek bağlantıistemlerine cevap vermesi için gereken ayarları yapmalıyız. Bunu yapabilmeniz için ağ

33

bağlantılarında yeni bağlantı ekleme sihirbazını çalıştırmalısınız. “Hoş geldiniz” ekranınaileri dedikten sonra karşınıza gelecek ne tür ağ bağlantısı istiyorsunuz sorusuna "gelişmiş birbağlantı kur" şeklinde cevap verin ve ileriye tıklayın. Gelişmiş bağlantı seçeneklerini degelen bağlantıları “kabul et” şeklinde seçin ve “ileriyi” tıklayın. Bu bir bağlantı bekleyicihazırlamamıza yardım eder. Mantık aynı dial-up serverlardaki gibidir. Server bir bağlantıisteği bekler ve gelince de o bağlantı onaylanıyorsa (kullanıcı hesabı, parolası vs.) ağakaydeder. Bizim de yapmamız gereken tam olarak bu. (Bkz. Resim 1.20 ve 1.21)

Resim 1.20: Gelişmiş bağlantı kurma

Resim 1.21: Bağlantı türünün seçilmesi

34

Resim 1.22: Bağlantı aygıtların seçilmesi

Telefonunuzun kullanacağı COM portunu (COM5) seçili hale getirip “ileriyi” tıklayın.

İnternet üzerinden gelecek bağlantı istemlerine cevap vermemek, sadece telefonunuz içinyaptığımız ayarlarla internete açılmak istiyorsanız "sanal özel bağlantılarına izin verme"seçeneğini seçmelisiniz. Oluşturduğunuz yeni bağlantı ayarlarında firewall ayarlarınıdeğiştirebilme ihtimalinizi unutmayın. Bu, saldırılara uğramanızı kolaylaştırabilir. SadeceHTTP portunu açmanız telefonunuz için yeterli olacaktır. Seçiminizi yapın ve ileriyi tıklayın.

Resim 1.23: Gelen Sanal Özel Ağ (VPN) Bağlantının Seçilmesi

35

Gelen ekranda tcp/ip seçiliyken özelliklere tıklayın ve tcp/ip ayarlarınızı yapın.“Arayanların yerel ağıma erişmesine izin ver” seçeneği, telefonunuz ya da seçtiğiniz başkaistemcilerin yerel ağınıza da erişebilme iznidir. IP adresi ataması kısmına ne kadar cihazkullanacaksanız o kadar aralık atamalısınız. İlk verdiğiniz IP sunucunun (bilgisayarın) IP'si,son yazdığınız IP ile oluşan ara ise istemcilerin muhtemel IP'leri olacaktır. Bir tane telefonubağlamak istediğimiz için IP aralığı 1 adet yeterlidir. Seçeneğinizi yaptıktan sonra tamamave “ileriye” tıklayarak devam edin.

Resim1.24: Gelen IP özelliklerin belirlenmesi

Tüm bunları tamamladıktan sonra ağ bağlantıları penceremize bu şekilde bir bağlantıeklenecek. Telefon konfigürasyonu da tamamlandıysa eşleşme ve seri bağlantı iznindensonra internet bağlantısı kurulacaktır. Tüm bu ayarlar yapıldıktan sonra bağlanılacak diğercihazın ayarların yapılması gerekir. Örneğin, cep telefonu ayarları yapılmalıdır.

36

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler Öncellikle ortamda kullanıcı cihazların

özelliklerini belirleyiniz. Kablosuz ağ donanımlarını bu

özelliklere göre belirleyiniz. Ağa bağlı bilgisayar laboratuvarı, erişim

noktası ve bluetooth’u hazırlayınız.

Donanımları belirlerken her zamanesnek olunuz.

Cihazların aynı standardı kullandığındanemin olunuz. (Bkz. 1.2 Kablosuz LANstandartları).

Kablosuz ağ sisteminin yerleşimdüzenini seçiniz.

Enterferans (ortamdaki diğer sinyallerve diğer gürültüler) etkisini göz önünealınız.

Cihazın erişim mesafesini göz önünealarak ortamdaki tüm haberleşmeyisağlayacak şekilde bir düzenbelirlenmelidir.

Yıldırımdan etkilenmeyecek bir yerbelirleyiniz.

Isı üretilen materyallerden uzak yerbelirlenmelidir.

Kablosuz ağ bağlantılarını belirleyiniz. Bkz. 1.7 Kurulum Cihazların erişim mesafesine uygun yer

seç. Kablosuz ağ yazılımlarını yükleyiniz. Bkz. 1.7 Kurulum

Yazılımlar, yüklendikten sonra sürücükontrolü yap.

Kablosuz ağ yazılımlarını çalıştırınız. Bkz. 1.7 Kurulum Bluetooth cihazlarını program cd’lerini

kullanarak yükleyiniz. Bağlantı ayarlarını yapınız.

Bkz. 1.7 Kurulum Veri iletişim hızlarına aynı olmasına

dikkat et. 802.11 b/g (wi-fi) Ayarlarını yapınız Bkz. 1.7 Kurulum WPA ayarları, Web

Arayüzü kullanarak ayarlanması.


37

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki soruları “doğru” ve “yanlış” olarak cevaplayınız.

1) Kablosuz yerel alan ağları (WLAN), iki yönlü veri iletişimi sağlar.

2) Wi-Fi (kablosuz bağlılık-wireless fidelity) WLAN’lardan çok farklıdır.

3) WLAN sistemler RF haricinde kızılötesi (infrared-IrDa) teknolojiside kullanmaktadır.

4) WLAN sistemleri, orta ölçekli işletmeler ve bireysel kullanıcılar gibi büyük kesimeinternet ve üyesi oldukları kurumsal ağa (intranet) mobil olanak bağlanma imkânsağlamaktadır.

5) WPAN’ın standardı, bluetooth ve homeRF’dir, 1 Mbps hızında ve piconetuygulamalarında kullanılır.

6) WLAN’ın standardı IEEE 802.11 ve HiperLAN’dır. Hızı 11-54 Mbps ve ağ kurulumuuygulamalarında kullanılır.

7) WMAN’ın standardı IEEE 802.16, hızı 1-10 Mbps’dır.8) WWAN’ın standardı, Bluetooth’dır. Hızı 2.4 GHz’dir.

9) 802.11a standardı 5 GHz frekans bandını kullanır.

10) 802.11b standardı 2.4 ve 5 GHz frekans bandını kullanır.

11) 802.11g FHSS modülasyon tekniğini kullanır.

12) RF yoluyla veri iletimi ile bluetooth veri iletimi aynıdır.

13) 802.11b WLAN sistemlerinde 100 metreye kadar iletişim sağlarken, bluetooth WPANiçerisinde 10 metreye kadar veri iletişimi sağlar.

14) Bluetooth kullanıcılara kablosuz ağ bağlantı veya internet erişimi sağlamak içintasarlanmamıştır.

15) Home RF, 2.4 GHz ISM bandında çalışmaktadır ve 50 metreye kadar veri iletişimisağlamaktadır.

16) PCMCI kart veya USB adaptörlerle bilgisayarlar kablosuz terminale dönüştürebiliriz.

17) Kablosuz bir ağın dış dünyaya veya komşu ağlara uzantısının olmadığı kısımlarınaTemek Servis seti adı verilir.

18) En az iki düzenli BSS’den oluşan ağ sistemlerine ESS adı verilir.


38

Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulardaki doğru cevap seçeneğini belirleyiniz.

19) WLAN, iletim ortamı olarak aşağıdakilerden hangisini kullanır.A. Bakır kabloB. Fiber kabloC. Akustik dalgalarD. Telsiz frekansı (RF) veya kızılötesi

20) WLAN iletişim frekansı aşağıdakilerden hangisidir?A. 88 MHzB. 400 KHzC. 2.4 GHz ve 5 GHzD. 900 MHz ve 1800 MHz

21) Aşağıdakilerden hangisi WWAN’ı doğru tanımlayarak kullanıldığı alanı doğrubelirtmektedir?A. Kablosuz metropol alan ağlarıdır. Şehri, bölge ve metropollerde kullanılır.B. Kablosuz geniş alan ağlarıdır. Şehir, bölge, ülke veya dünya genelinde

kullanılır.C. Kablosuz yerel alan ağlarıdır. Bina kampus, havaalanı ve kamusal açık

alanlardaD. Kişisel alan ağlarıdır. Ev, ofis ve küçük alanlar.

22) Aşağıdakilerden hangisi WMAN’ı doğru tanımlayarak kullanıldığı alanı doğrubelirtmektedir?A. Kablosuz metropol alan ağlarıdır. Şehri, bölge ve metropollerde kullanılır.B. Kablosuz geniş alan ağlarıdır. Şehir, bölge, ülke veya dünya genelinde



23) Aşağıdakilerden hangisi WPAN’ı doğru tanımlayarak kullanıldığı alanı doğrubelirtmektedir?A. Kablosuz metropol alan ağlarıdır. Şehri, bölge ve metropollerde kullanılır.B. Kablosuz geniş alan ağlarıdır. Şehir, bölge, ülke veya dünya genelinde



24) Aşağıdakilerden hangisi WLAN sistemlerin kullandığı güvenliktir?A. WEB ve WBAB. WET ve WESC. SAS ve SATD. WEP ve WPA

39

25) Aşağıdakilerden hangisi HiperLAN’ın özelliklerini doğru olarak vermiştir?A. 4 GHz frekans bandında 20 Mbps data hızında, 802.11x standartlarına

benzemekle beraber performansı düşüktür.B. 5 GHz frekans bandında 20 Mbps data hızında, 802.11x’e benzemekle beraber

performansı yüksektir.C. 5 GHz frekans bandında 20 Mbps data hızında, 802.11x’le performansı aynıdır.D. 2.4 GHz frekans bandında 20 Mbps data hızında, 802.11x standartlarına

benzemekle beraber performansı düşüktür.

26) Aşağıda piconetlerle ilgili verilen tanımlardan hangisi yanlıştır?A. Bluetooth ağları sekiz cihaza kadar birlikte “master- slave” durumunda bir ağ

oluşturabilirler ki buna “pikonet” (piconet) denilmektedir.B. Noktadan noktaya bağlantı yapabilir.C. Master konumda birden fazla nokta olabilir.D. Pikonet’deki tüm cihazlar aynı frekans kanalını ve aynı frekans altlama sırasını

(frequency hopping sequence) kullanırlar.

27) Aşağıdakilerden hangisi scatternetti doğru olarak tanımlar?A. Ağı genişletmek için birkaç piconetin birleşmesinden oluşur.B. Aynı piconet içerisinde 2 den fazla master kullanılmasıyla oluşur.C. Çok fazla slave kullanılmasıyla oluşur.D. Piconet içerisinde slavelerin haberleşmesiyle oluşur.

28) Aşağıdakilerden hangisi terminalleri tanımlar?A. İletişimi başlatan ve iletişim talebine cevap veren birimdir.B. İletişimi sadece başlatan uçtur.C. Güvenlik için kullanılır.D. Ağ içerisinde, noktalar arası iletişimi sağlar.

29) Aşağıdakilerden hangisi AP (Access point) doğru tanımlar?A. Ağ içerisinde tek bir terminale hizmet eder.B. Terminallere tek yönlü bilgi akışı sağlar.C. Bir terminalden aldığı bilgiyi hedef terminale, en yakın bir taşıyıcı birime

ileten ağ bileşenleridir.D. Bir terminalden aldığı bilgiyi bir başka terminale, taşıyıcı birime ileten ağ

bileşenidir.

30) Aşağıdakilerden hangisinde AdHoc (düzensiz bağlantı) ile infrastructure(düzenli bağlantı) arasındaki fark doğru olarak verilmiştir?A. AdHoc’da bir tane AP varken diğerinde birden fazla vardır.B. Adhoc’da AP yokken diğerinde en az bir tane bulunmak zorundadır.C. AP her ikisinde de vardır sadece sayıları farklıdır.D. Her ikisinde de AP yoktur fark kullandıkları frekanstan kaynaklanır.

40

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz veya tereddüt yaşadığınız sorular varsaöğrenme faaliyetine dönerek tekrar ediniz.

PERFORMANS TESTİ

Performans testi sonunda “evet”, “hayır” cevapları ile değerlendirme yapınız.Eksiklerinizi faaliyete dönerek tamamlayınız. Tamamını “evet” olarak cevapladıysanız diğeröğrenme faaliyetine geçiniz.

MODÜL ADI: KABLOSUZ ORTAMUYGULAMA FAALİYETİ: Kablosuzcihazların kurulumu ve bağlantınınsağlanması.

ÖĞRENCİNİNADI:………………………..SOYADI:…………………..

AÇIKLAMA: Bu faaliyete aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileriEVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR1. Erişim noktasının en uygun yerini tespit edebildiniz mi?2. Cihazın bağlantılarını yaptınız mı?3.Erişim noktasına bağlanılacak en uygun bağdaştırıcıyıbelirlediniz mi?4.Bağdaştırıcı sürücüsünü ve programını yüklediniz mi?5. Kablosuz ayarlarını yapabildiniz mi??6. Program kompakt diski olmayan sistemleri arayüz kullanarakayarlarını yapabildiniz mi?

41

ÖĞRENME FAALİYETİ-2

Kablosuz cihazların ağda iletişimini sağlayabilecekler.

Kablosuz ağ güvenliği araştırınız. Araştırma sonuçlarını rapor haline getirereksınıfta arkadaşlarınıza anlatınız.

2. KABLOSUZ AĞ’DA İLETİŞİM

2.1. Kablosuz LAN’da İletişim Kurma

WLAN’a bağlanabilirliği kurduktan sonra, düğüm noktası diğer 802.x ağlar gibi aynıçerçevelerden geçer. WLAN’lar 802.3 çerçevelerle aynı standardı kullanmaz. Bunun içinkablosuz Ethernet terimi yanıltıcıdır. Üç çeşit çerçeve vardır; kontrol, yönetim ve veri.Sadece veri çerçeveleri 802.3 çerçeveleriyle benzerdir. Kablosuz ve 802.3 çerçevelerininyararlı yükleri 1500 bayttır. Ancak, fakat Ethernet çerçevesi 1518 bayt ile sınırlıykenkablosuz çerçevesi 2346 bayta kadar çıkabilir. Genellikle WLAN çerçeveleri 1518 bayt ilesınırlı tutulur, çünkü sonunda bir kablolu ağa bağlanırlar. Radyo frekansı bölünmüşmedyadır ve bu bölünmüş medyada çakışmalar meydana gelebilir. Buradaki esas fark, hangidüğüm noktasının çakışmaya sebep olduğunu bulabilmek için bir metodun olmamasıdır. Buyüzden, WLAN lar “taşıyıcı dinleyen çoklu erişim (CSMA/CA)” kullanılır. Bununethernetlerdeki adı ise CSMA/CD dir.

Kaynak düğüm noktası bir çerçeve gönderdiğinde, alıcı düğüm noktası pozitif bilgiyedöner. Bu hareket var olan bant genişliğinin %50 sini kullanır. Bu çakışmalarla birlikteoluşan ek yükler gerçek veri iletimi 11Mbps olan 802.11b kablosuz ağın oranını 5 ve5.5Mbps’e kadar düşürür.

Ağın performansını etkileyecek bir diğer husus ise tek sinyal kalitesinin karışmayaveya uzaklığa bağlı olarak bozulması olarak gösterilebilir. Sinyal zayıfladığı zaman kabuledilebilir oransal seçime başvurulabilir. Gönderici ünitedeki veri oranını 11Mbps ten 5,5’eoradan da 2’ye veya 1Mbps e kadar düşürür.

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

42

Şekil 2.1: Veri Oranı

2.2. Noktadan Noktaya Kablosuz Bağlantı

Noktadan noktaya çalışma modeli; iki ya da daha çok kablosuz iletişim özelliğinesahip bilgisayarın, bir sunucu (server) kavramı olmadan birbirine bağlandığı ağ yapılarıdır.Bu tür ağlarda bulunan bilgisayarların sahip oldukları program, veri, dosya gibi tümkaynakların ağdaki diğer bilgisayarlar tarafından kullanılabilir. Bu model prensip olarakdaha hızlı kurulabilen ve kablo veya AP gibi herhangi bir altyapı gereksinimi olmayan enbasit ağ kurulum yöntemidir. İstemci veya sunucu olmasına bakılmaksızın ağda yer alan tümbilgisayarlarda sadece kablosuz çalışma özelliğinin olması yeterlidir. Noktadan noktayaçalışma modelinde kablolu bir ağ bağlantısı bulunmaz. Dolayısıyla internet veya intranetbağlantısı söz konusu değildir.

Noktadan noktaya çalışma modelinde ağ içindeki bütün bilgisayarlar eşit düzeydedir.Yani istemci-sunucu ayrımı olmayıp tüm bilgisayarlar aynı önceliğe sahiptir. Ağdaki herkullanıcı diğer kullanıcının kaynaklarına kolaylıkla erişebilir ve kullanabilir. Bu mimari yapıçok yaygın kullanılmamakla birlikte geçici ve hızlı bir ağ ihtiyacı duyulan grupçalışmalarında ve toplantılarda kullanılmaktadır. Cihazdan-cihaza çalışma modeli Şekil2.2.’te görülmektedir.

43

Şekil 2.2: Noktadan Noktaya Çalışma Modeli

2.3. İşletim Sisteminde Kablosuz Bağlantı

Microsoft firması, Windows XP, Windows Server 2003, Windows Vista ve WindowsServer Longorn ürünleri için 802.11 WLAN desteği vermektedir. Şu an, 2.servis paketikurulu Windows XP işletim sistemi, 802.11, 802.11b,802.11g ve 802.11a WLAN erişimstandartlarının tümüyle uyumludur. Ayrıca, WPA güvenlik servisleri 2. servis paketininiçinde gelirken WPA2 desteği için 2005 Nisan’ında yayınlanan KB893357 kodlu paketiindirip kurmanız gerekmektedir.

Kullanmayı planladığınız erişim veya güvenlik standardı her ne kadar işletimsistemince desteklense de sahip olduğunuz WLAN ağ bağdaştırıcısının da aynı standartlarıdesteklemesi gerekir.

WLAN ağ bağdaştırıcınızın hangi erişim veya güvenlik standardını desteklediğidonanımsal yapısına bağlıdır. Örneğin, bir ağ bağdaştırıcısı fabrika çıkışı olarak 802.11b ve802.11g desteği ile gelebilir. Sizin daha sonradan bu bağdaştırıcıya 802.11a desteğiverebilmeniz söz konusu değildir. Zira böyle bir değişiklik aygıt sürücüsü veya işletimsistemi güncellemeleriyle sağlanamaz.

WLAN aygıt sürücüleri, ağ bağdaştırıcınızın sahip olduğu donanımsal özellikleriişletim sistemine rapor eder. Ağ bağdaştırıcısı tarafından rapor edilmeyen bir özellik, işletimsistemi tarafından yok sayılır. Bu nedenle, sahip olduğunuz WLAN ağ bağdaştırıcınız kadarkullandığınız sürücü de önem taşımaktadır. Bir donanımın sahip olduğu özellikleri işletimsistemine en iyi şekilde anlatabilmek için o donanıma ait en güncel sürücünün yüklenmesigerekir. Buraya kadar anlattıklarımızı özetleyelim:

2.servis paketi kurulu Windows XP işletim sistemi: 802.11, 802.11b, 802.11gve 802.11a erişim protokolleri ile WEP, WPA güvenlik servislerini destekler.

Windows XP’ ye WPA2 desteği kazandırmak için KB893357 kodlu paketMicrosoft’un sitesinden indirilerek kurulmalıdır.

44

Kullanmak istediğiniz erişim standardını ve güvenlik servisini ağbağdaştırıcınız desteklemelidir.

İşletim sisteminiz, ağ bağdaştırıcınızın donanımsal kabiliyetlerini bağdaştırıcıyaait sürücüye bakarak anlar. Bu nedenle işletim sisteminin doğru ve güncelsürücüyü kullanması temin edilir.

2.4. Kablosuz Ağ Güvenliği

Daha önce de bu konuda söylendiği gibi, kablosuz güvenliği sağlamak zor bir iştir.Nerede kablosuz ağ var ise orada az bir güvenlik vardır demektir. WLAN ların ilkbulundukları günler için bu bir problem teşkil ediyordu. “Özel sanal ağ” ve “kimlikdenetleme protokolü” gibi yeni güvenlik ve protokol çözümleri ortaya çıkmaktadır. “Kimlikdenetleme protokolü” sisteminde erişim noktası kimlik denetlemez fakat kimlik denetlemeiçin server gibi özel olarak dizayn edilmiş daha sofistike aygıtlar kullanılır. Entegre birserver kullanarak özel sanal ağ (VPN) teknolojisi IP protokolü gibi var olan bir protokolünüzerine bir tünel yaratır. Bu bağlantı erişim noktasıyla gönderilen düğüm arasında olankatman 2 bağlantısından farklı olan katman 3 bağlantısıdır (bkz. Şekil 2.3).

EAP-MD5 – Genişletilebilir Kimlik Kontrol Protokolü, kablolu ağlar üzerindeCHAP gibi şifre koruması yapan ilk kimlik kontrol protokolüdür.

LEAP (Cisco) – Hafif Genişletilebilir Kimlik Kontrol Protokolü, Cisco WLANgiriş noktalarında kullanılan birincil protokoldür. LEAP, güvenlik sağlayan birprotokoldür.

Kullanıcı Tanımlama – kablosuz ağlarda sadece tanımlı kullanıcılara izinverilen kullanıcıların veri gönderip almasına izin verilmesidir.

Kriptolama – Veriyi davetsiz misafirlerden korumak amacı ile kullanılan servis. Veri Tanımlama – Verinin içeriğinden emin olarak kaynak ve hedef adresleri

tanımlama.

Şekil 2.3: Katman 2 ile Katman 3 Bağlantısı

VPN teknolojisi, aynı ağ üzerinde başka bir WLAN ileri trafiği gördüğü anda ağıhemen kapatır. WLAN lar ev veya ofis ortamlarının dışına çıktığında davetsiz misafirler çokaz bir efor sarf ederek ağın içine sızabilirler. Tam tersi olarak düşük seviyeli WLAN’lardayönetici yerini almak için çok fazla çaba harcanması gerekmez.

45


Şekil 2.4: Denetim masasından Ağ Bağlantıların açılması

İşlem Basamakları Öneriler Kablosuz bağlantıyı sağlamak için araç,

ekipmanı ve koşulları sağlayınız .(erişimnoktası ve bluetooth)

Tüm cihazların programlarınıyükleyiniz.

Yükleme için öğrenme faaliyeti-1’dekuruluma bakınız.

Erişim noktasına bağlantıyı sağlayınız. Sağ alt köşede kablosuz bağlantı şekliniçift tıklayarak cihazın menüsündenyapabileceğiniz gibi işletim sisteminizinağ bağlantıları penceresini açarakkablosuz bağlantı seçilebilir

Bkz. Öğrenme faaliyeti-1 1.7Kurulum’da ilgili bölüm.

Erişim noktası ile bağdaştırıcınızın SSIDayarlarının aynı olmasına dikkat ediniz

USB adaptörünün “default anahtarı”“passphrase” ayarları erişim noktası ileaynı olmalıdır.

Denetim masasını açınız. Bkz. Öğrenme faaliyeti-1 1.7Kurulum’da ilgili bölüm.

Eğer bilgisayarınızı başka bir bilgisayarabağlayacaksanız, “Profile settings”bölümünden “Add” butonuna basınız.


46

Profile bölümüne bir isim girerek nextbutonuna basınız. Gelen penceredeNetwork Name bölümüne ağınızın birSSID ismi var ise onu yazınız. NetworkType kısmında seçiminizi Access Point(Erişim Noktası) veya Peer to Peer(arkaarkaya) olarak yapınız. Transfer Rate’iolduğu gibi bırakınız. Gerekli seçimleriyaptıktan sonra Next butonunatıklayınız.

Kablosuz ağ bağlantıları uygulamasınıçalıştırınız.

Kablosuz ağ seçerek bağlantıyı sağla. Bkz. 1.7 Kurulum Bkz. Şekil 2.5

Var olan ağ listesinden bağlantıyıseçiniz.

Bkz. 1.7 Kurulum Bkz. Şekil 2.5

47


Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği bulunuz.

1) Aşağıdakilerden hangisi kablosuz çerçevelerini tanımlar?A. Taşıyıcı, bağdaştırıcı ve terminalB. Kontrol, yönetim ve bağdaştırıcıC. Taşıyıcı, kontrol ve veriD. Yönetim, veri ve bağdaştırıcı

2) Aşağıdakilerden hangisi kablosuz ortamda çakışmayı önleyen metottur?A. CSMA/CAB. GPRSC. CDMAD. ARP

3) Aşağıdakilerden hangisi noktadan noktaya bağlantıyı doğru olarak tanımlar?A. ScatternetB. PiconetC. SOHOD. ROHS

4) Aşağıdakilerden hangisi Windows XP işletim sisteminde kablosuz bağlantıyapılabilmesi için gerekli değildir?A. NDISwrapper ile mswindows sürücüleriB. Servis paketi 2 kurulmalıC. KB893357 kodlu paketi indirilip kurulmalıD. Doğru ve güncel sürücü yüklemeli

5) Aşağıdakilerden hangisi kablosuz ağ güvenliği için yapılmamaktadır?A. Kullanıcı tanımlamaB. KriptolamaC. Güncel sürücülerin yüklenmesiD. Veri tanımlama

6) Aşağıdakilerden hangisi LEAP’ı tanımlar?A. Genişletilebilir kimlik kontrolüB. Bağdaştırıcı kontrolüC. AP kontrolüD. Hafif genişletilebilir kimlik kontrol protokolü


48

7) Aşağıdakilerden hangisi VPN teknolojisinin özeliğidir?A. Şifre koruması yapar.B. Giriş noktalarında kullanılan protokoldür.C. Hedef adresleri tanımlar.D. Aynı ağ üzerinde başka bir WLAN ileri trafiği gördüğü anda ağı hemen kapatır

Aşağıdaki soruları “doğru” ve “yanlış” olarak belirleyiniz.

8) Ethernet veri çerçevesi 1528 bayt ile sınırlıyken kablosuz çerçevesi 2346 bayta kadarçıkabilir.

9) CSMA/CA ethernetlerde de kullanılır.

10) Ağın performansını etkileyecek bir diğer husus ise tek sinyal kalitesinin karışmayaveya uzaklığa bağlı olarak bozulması olarak gösterilebilir.

11) Noktadan noktaya bağlantıda bir server mutlaka olmalıdır.

12) Noktadan noktaya çalışma modelinde ağ içindeki bütün bilgisayarlar eşit düzeydedir.

13) Ağ bağdaştırıcısı eğer 802.11a desteği ile geldiğiyse ona aygıt sürücüsü ile 803.11b veg desteği sağlanabilir.

14) Kriptolama, veriyi davetsiz misafirlerden korumak amacı ile kullanılan servistir.

15) Windows XP işletim sisteminde, kullanmak istediğiniz erişim standardını ve güvenlikservisini ağ bağdaştırıcınız desteklemelidir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz veya tereddüt yaşadığınız sorular varsaöğrenme faaliyetine dönerek tekrar ediniz.

49

PERFORMANS TESTİ

Performans testi sonunda “evet”, “hayır” cevapları ile değerlendirme yapınız.Eksiklerinizi faaliyete dönerek tamamlayınız. Tamamını “evet” olarak cevapladıysanız diğeröğrenme faaliyetine geçiniz.

MODÜL ADI: Kablosuz OrtamUYGULAMA FAALİYETİ:Kablosuz ortam bağlantılarını yapmak

ÖĞRENCİNİNADI:………………………..SOYADI:…………………..

AÇIKLAMA: Bu faaliyete aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınızbecerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR1. Araç gereçleri ve konektörleri sağladınız mı?2. Tüm cihazların program ve sürücülerini yüklediniz mi?3. Kablosuz bağlantı ayarlarını yapabildiniz mi?4. Noktadan noktaya bağlantı yapabildiniz mi?5.Erişim noktasına bağlanabildiniz mi?6. Denetim masasını açarak kablosuz ağ bağlantılarınıgörebildiniz mi?7. Kablosuz ağ listesini görebildiniz mi?8. Bağlantıyı sağlayabildiniz mi?9. Web Arayüzü kullanarak aynı işlemleri yapabildiniz mi?

50

MODÜL DEĞERLENDİRME

MODÜL ADI: KABLOSUZ ORTAM ÖĞRENCİNİNADI:………………………..SOYADI:…………………..

AÇIKLAMA: Bu faaliyete aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileriEVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR1. Ekipman, araç, gereç ve aletleri doğru kullanabildiniz mi?2. Çalışmalarda güvenlik önlemlerini aldınız mı?3. İş güvenliğinizi giydiniz mi?4.Çevre temizliğini çalışma öncesi ve sonrası sağladınız mı?5.Erişim noktası bağlantılarını yapabildiniz mi??6. Bağdaştırıcıyı yükleyebildiniz mi?7. Bağdaştırıcıyı ayarlarını yapabildiniz mi??8. Kablosuz ağ bağlantılarını açabildiniz mi?9. Erişim noktasına bağlanabildiniz mi?10 Diğer kablosuz cihazların bağlantıları yapabildiniz mi??11. Kablosuz ağ güvenliğini sağlayabildiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız kriterler sonucunda eğer “hayır” cevaplarınız var ise ilgili faaliyete dönerektekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı “evet” ise diğer modüle geçmek için ilgili kişilerleirtibata geçiniz.

Modülü tamamladınız tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçlarıuygulayacaktır, öğretmeninizle iletişime geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

51

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI

1 Doğru2 Yanlış3 Doğru4 Doğru5 Doğru6 Doğru7 Yanlış8 Yanlış9 Doğru10 Yanlış11 Yanlış12 Yanlış13 Doğru14 Doğru15 Doğru16 Doğru17 Doğru18 Doğru19 D20 C21 B22 A23 D24 D25 B26 C27 A28 A29 C30 B

CEVAP ANAHTARLARI

52

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI1 B2 A3 B4 A5 C6 D7 D8 Doğru9 Yanlış10 Doğru11 Yanlış12 Doğru13 Yanlış14 Doğru15 Yanlış

53

KAYNAKÇA ÖZBİLEN, Alper, “Kablosuz Ağlar”, Pusula, Kasım 2006 KAMER, David, “Blutooth application Developer’s Guide”, Syngress, 2002 TURGUT, Hulusi, “Ağ Teknolojilerine Giriş”, Gelişim, Haziran 2004 BRUNO, A.Anthony, Jacqueline KIM, “CCIE Study Directory”, Cisco Pres,

İndianapolis, 2000 ÖZTÜRK, Emin, WLAN Kablosuz Yerel Alan Ağları (Wıreless Local Area

Networks) Teknolojisinin İncelenmesi, Mevcut DüzenlemelerinDeğerlendirilmesi Ve Ülkemize Yönelik Düzenleme Önerisi, Uzmanlık Tezi,Telekomünikasyon Kurumu, Ekim 2004, Ankara

http:// ccnap.marmara.edu.tr

KAYNAKÇA

Documents

Kablosuz ortam