Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2014-imi .../media/Nanoq/Files... · Figurit allattorsimaffiat: Figur 1: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni

2014-imi alloriarfinni misilitsinnerit

misissorneri angusallu

Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik

Naliliisarfik

Februaari 2015

2

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerit misissorneri

angusallu

© Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik 2015

Allattut: Peter Allerup, Ellen J. Karlsen, Esekias Therkelsen aamma Carsten Petersen

Layout aamma grafik: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik

Naqinneqarfia: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik

Naqinneqartut: 450

Ilusaa siulleq, naqinnera siulleq

ISBN: 978-87-585-1176-8

ISSN: 2246 -1078

Inniminniinermi normu: 62.04.08

3

Imai

Figurit allattorsimaffiat: ...................................................................................................................................................... 4

Tabelit allattorsimaffiat: ..................................................................................................................................................... 5

Paasissutissiiffiit: ................................................................................................................................................................ 5

1. Siulequt ........................................................................................................................................................................... 6

2. Eqikkarnera atuarnissaanullu ilitsersuut ......................................................................................................................... 8

3. Aallaqqaasiut ................................................................................................................................................................ 12

4. Periutsit ......................................................................................................................................................................... 13

4.1 Alloriarfinni misilitsinnerni inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu ............................................................ 17

4.2 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu naatsorsorneqarnerat ................................................................... 20

4.3 Atuarfiit tulleriinnilersorneri ................................................................................................................................... 23

4.4 Atuartut amerlassusiinik naatsorsuineq .................................................................................................................. 23

5. Angusat nassuiarneri ..................................................................................................................................................... 25

5.1 Inerniliillaqqissutsip nalingi.................................................................................................................................... 25

5.2 Atuarfiup angusaasa nalilernerinut inernernik atuineq ........................................................................................... 27

6. Angusat pingaarnerit ..................................................................................................................................................... 32

6.1 Misilitsinnerni atuartut amerlassusaat ..................................................................................................................... 32

6.2 Inerniliillaqqissuseq ................................................................................................................................................ 38

6.2.1 Atuartitsissutit .................................................................................................................................................. 39

6.2.2 Atuartitsissutit imminnut ataqatigiinneri ......................................................................................................... 47

6.3 Inernileeriaasinnaaneq ............................................................................................................................................ 50

6.4 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut ataqatigiinneri ............................................................. 50

6.5 Kommunit assigiinngissutaat .................................................................................................................................. 53

6.6 Illoqarfiit nunaqarfiillu ........................................................................................................................................... 55

6.6.1 Piffissap ingerlanerani illoqarfinni nunaqarfinnilu angusat assigiinnginnerat ................................................. 56

6.7 Niviarsiaqqat nukappiaqqallu ................................................................................................................................. 58

6.7.1 Piffissap ingerlanerani niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaasa assigiinnginnerat ......................................... 59

6.8 Oqaatsit angusallu ................................................................................................................................................... 60

6.9 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut sanngiitsullu ................................................................................................ 62

6.9.1 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut .............................................................................................................. 62

6.9.2 Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut .............................................................................................................. 64

6.10 Angusat pitsaalluartut ........................................................................................................................................... 65

6.10.1 Angusat pitsaalluartut ineriartorneri .................................................................................................................. 69

7. Alloriarfinnit assigiinngitsunit ikaarsaariartarnerit ataqatigiinnerillu ........................................................................... 72

8. Naggasiussaq ................................................................................................................................................................ 78

9. Najoqqutat .................................................................................................................................................................... 79

10. Ilanngussat .................................................................................................................................................................. 80

4

Figurit allattorsimaffiat:

Figur 1: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera. ............................ 18 Figur 2: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inernileeriaasinnaanerup agguarsimanera. .................... 19 Figur 3: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini items’it qaangiinnakkat agguarsimanerat. ...................... 19 Figur 4: Atuarfiup 7. kl. 2014-imi angusaasa kommunimi nunamilu tamarmi angusanut sanilliunneri. ....... 30 Figur 5: 3. kl. piffissami 2010 - 2014-imi all. Misi. atuartut misilitseqataasut tamarmik amerlassusii. ........ 33 Figur 6: 7. kl. piffissami 2010 - 2014-imi all. Misi.atuartut misilitseqataasut tamakkerlutik amerlassusii. .. 34 Figur 7: Piffissami 2010-2014-imi 3. aamma 7. klassimi peqataanngitsoornermut procentit. ...................... 35 Figur 8: 3. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014. .................................................... 39 Figur 9: 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014. .................................................... 40 Figur 10: Box-plots 3. klassimi kalaallit oqaasii. 2010 - 2014. ...................................................................... 40 Figur 11: Box-plots 7. klassimi kalaallit oqaasii. 2010 - 2014. ...................................................................... 41 Figur 12: 3. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014. ................................................ 42 Figur 13: 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014. ................................................ 42 Figur 14: Box-plots 3. klassimi qallunaat oqaasii. 2010 - 2014. .................................................................... 43 Figur 15: Box-plots 7. klassimi qallunaat oqaasii. 2010 - 2014. .................................................................... 43 Figur 16: 7. klassimi tuluit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014........................................................ 44 Figur 17: Box-plots 7. klassimi tuluit oqaasii. 2010 - 2014. ........................................................................... 44 Figur 18: 3. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014. ....................................................... 45 Figur 19: 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014. ....................................................... 45 Figur 20: Box-plots 3. klassimi matematikki. 2010 - 2014. ............................................................................. 46 Figur 21: Box-plots 7. klassimi matematikki. 2010 - 2014. ............................................................................. 46 Figur 22: 2014-imi 7. kl. qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit imm. ataqatigiinnerat. ............... 47 Figur 23: 2014-imi 7. kl. kal. oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit imm. ataqatigiinnerat. ......... 48 Figur 24: 2014-imi 3. kl. mat. inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imm. ataqatigiinnerat. ....... 51 Figur 25: 2014-imi 7. kl. mat. inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imm. ataqatigiinnerat. ....... 52 Figur 26: 2014-imi 7. kl. kal. oq. inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imm. ataqatigiinnerat. .. 52 Figur 27: 2014-imi 3. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq. ........... 54 Figur 28: 2014-imi 7. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq. ........... 54 Figur 29: 2014-imi 3. kl. misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi ill. nunaqarfiillu angusaat. ............ 55 Figur 30: 2014-imi 7. kl. misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi ill. nunaqarfiillu angusaat. ............ 56 Figur 31: Piff. ingerlanerani all. misi. ill. nunaqarfinnilu atuartut angusaasa 3. kl. assigiinnginneri. ......... 56 Figur 32: Piff. ingerlanerani all. misi. ill. nunaqarfinnilu atuartut angusaasa 7. kl. assigiinnginneri. ......... 57 Figur:33: 2014-imi 3. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat. .................................... 58 Figur 34: 2014-imi 7. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat. .................................... 58 Figur 35: Piff. ingerlanerani all. misi. niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaasa 3. kl. assigiinnginneri. ..... 59 Figur 36: Piff. ingerlanerani all. misi. niviarsiaqqat nukappiaqqallu 7. kl. angusaasa assigiinnginneri. .... 60 Figur 37: 2014-imi 3. klassimi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit. .................................... 61 Figur 38: 2014-imi 7. klassimi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit. .................................... 61 Figur 39: 2014-imi 3. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii. .................... 63 Figur 40: 2014-imi 7. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii. .................... 63 Figur 41: 2014-imi 3. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii. ............................................... 64 Figur 42: 2014-imi 7. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii. ............................................... 65 Figur 43: 3. klassimi angusat pitsaalluartut amerlassusii. 2010-2014. .......................................................... 70 Figur 44: 7. klassimi angusat pitsaalluartut amerlassusii. 2010-2014. .......................................................... 70 Figur 45: Alloriarfinniit alloriarfinnut misilitsittarnerit. ................................................................................ 73 Figur 46: 2010-mi 3. kl. aamma 2014-imi 7. kl. kalaallit oqaasiini atuartut angusaasa ataqatigiinnerat. .... 74 Figur 47: 2010-mi 3. kl. aamma 2014-imi 7. kl. qallunaat oqaasiini atuartut angusaasa ataqatigiinnerat. .. 74 Figur 48: 2010-mi 3. kl. aamma 2014-imi 7. kl. matematikkimi atuartut angusaasa ataqatigiinnerat. ......... 75

5

Tabelit allattorsimaffiat:

Tabel 1: Atuarfimmit ataatsimit akullerni alloriarfimmi misilitsinnermi angusanut assersuut. ..................... 29

Tabel 2: 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut peqataasut atualernissamut nalunaarsukkanut

sanilliullugit amerlassusii. ............................................................................................................................... 34

Tabel 3: 2014-imi 3. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit. ..................................... 48

Tabel 4: 2014-imi 7. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit. ..................................... 48

Tabel 5: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, oqaatsit malillugit agguakkat (%). .............................. 66

Tabel 6: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, suiaassuseq malillugu agguakkat (%). ........................ 67

Tabel 7: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, kommunit malillugit agguakkat (%). ........................... 67

Tabel 8: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, illoqarfinnut nunaqarfinnullu agguarlugit (%). .......... 67

Tabel 9: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, oqaatsit malillugit agguakkat (%). .............................. 68

Tabel 10: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, suiaassuseq malillugu agguakkat (%). ...................... 68

Tabel 11: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, kommunit malillugit agguakkat (%). ......................... 69

Tabel 12: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, illoqarfinnut nunaqarfinnullu agguarlugit(%). ......... 69

Tabel 13: Kalaallit oqaasiini 7. klassimit 10. klassimut nikeriarnerit (%). ..................................................... 76

Tabel 14: Qallunaat oqaasiini 7. klassimit 10. klassimut nikeriarnerit (%). ................................................... 76

Tabel 15: Matematikkimi 7. klassimit 10. klassimut nikeriarnerit.(%.) ........................................................... 76

Tabel 16: 2011-mi angusat pitsaalluartut 2014-imi inaarutaasumik misilitsinnernut sanilliunneri. .............. 77

Paasissutissiiffiit:

Paasissutissiiffik 1: Atuartup angusaanik naatsorsuineq ....................................................................... 16

Paasissutissiiffik 2: Statistikkimi agguakkanut kisitsisit pingaarutillit .................................................. 20

Paasissutissiiffik 3: Statistikkimi agguakkani siamasissutsimut uuttuutit .............................................. 22

Paasissutissiiffik 4: Misilitsinnermi akissutit didaktikkimi atorneqarsinnaanerinut assersuutit ........... 30

Paasissutissiiffik 5: Meeqqat atuarfianni atuartut amerlassusaannik nalunaarsuineq ......................... 35

Paasissutissiiffik 6: Immikkut annertusisamik atuartut alloriarfinni misilitsinnerni peqataasut ........... 36

Paasissutissiiffik 7: Oqaatsinik atuartitsissutit qallunaat tuluillu oqaasiisa imminnut ataqatigiinnerat49

6

1. Siulequt

Nalunaarusiami uani 2014-ip upernaavani alloriarfinni misilitsinnerni angusat pingaarnerit saqqum-

miunneqarput. Nunap atuarfiini tamani ukiut arfineq-pingajussaannik alloriarfinni misilitsittoqar-

poq. Maannakkut paasissutissat ukiunit alloriarfinni misilitsiffiusunit ima amerlatigisunit pigi-

neqalerput, atuartitsissutini atuartut misilitsiffigisaanni ilinniakkatigut ineriartorneq qularnaanneru-

sumik naatsorsorneqarluni nalilerneqarsinnaalerluni. Nalunaarusiami ukiuni kingullerni tallimani

atuartitsissutit ataasiakkaat ineriartorfiunerat allaaserineqarpoq.

Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiani misissuinerit pisunik allaaserinninnertut suliaanerum-

mata, ineriartornerit kisitsisit takutitaat tunngavilersorluarlugit nassuiaaffigalugillu saqqummiun-

nissaat siunertarineqanngilaq. Taamaattorli allaaserisani tunuliaqutaasumik paasissutaasinnaasut

ilaat, soorlu atuartut kommunit najugaqarfii, suiaassusaat angerlarsimaffimminnilu oqaasii ilan-

ngunneqarput, ilassutaasumik nassuiaatitut isigineqarsinnaasut. Angusatut pitsaavissutut taane-

qartut, 2010-mi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami siullermeersumik eqqartorneqartut,

nalunaarusiami matumani nutarterlugit eqqartoqqinneqarput.

2010-mi, 2011-mi 2012-imilu alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiat assiginagit, nalunaarusiaq

una immikkut itisileraluni eqqartukkamik ilaqartinneqanngilaq. Alloriarfinni misilitsinnernut tun-

ngatillugu sammisat ineriartornerillu immikkut soqutiginarsinnaasut immikkut itisileraluni allaa-

tigisani nassuiaasersorniarneqartarput. Eqqarsaataavorli immikkut itisileraluni allaatigisat siunis-

sami alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiat saniatigut saqqummersinneqartarumaartut.

Naak maannakkut alloriarfinni misilitsinnernut tunngatillugu angusanut skala-mik, atuartut inerni-

liillaqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu angusaannik ”pitsaasumik angusatut”, ”naammaginar-

tumik angusatut” imaluunniit ”angusatut pitsaanngitsutut” oqaatiginnissinnaasumik suli peqan-

ngikkaluartoq, taamaattoq nuna tamakkerlugu kommunikkuutaartumillu angusat naammaginartumit

qaffasinnerunersut, naammaginartuunersut imaluunniit naammaginartumit appasinnerunersut atitu-

nerusumik nalilersueriaaseqarluni oqaatiginiarneqarput.

Nalunaarusiaq manna atuarfiup iluani avataanilu sulisunut sammitinneqarpoq, tassa ilinniartitsi-

sunut, atuarfiit pisortaannut ilinniartitsisunngornianullu. Taakkununnga aamma ilanngunneqas-

sapput politikerit pisortallu sullissiviini sulisut, soorlu Namminersorlutik Oqartussani, kommunini

sullissivinni assigisaannilu sulisut. Aamma inunnut ataasiakkaanut, soqutigisaqaqatigiinnut inuia-

qatigiinnullu nalunaarusiaq tassanilu inerniliussat soqutiginarsinnaapput. Kiisalu aamma neriuuti-

gineqarpoq, nalunaarusiaq paasissutissallu nalunaarusiap tunngavii atuarfiup ingerlanneqarneranik

atuartullu ilinniagaqaleqqittarnerannik ilisimatusarnermi annertunerusumik ilanngunneqartaru-

maartut.

Naliliisarnermi kulturi, atuartut ataasiakkaat ajornartorsiutigisinnaasaannik nassaarniarnermi

iluaqutaasumik sakkutut aammalu ilinniagaqarnermi ajornartorsiutaasinnaasunik piaartumik iluar-

siiniarluni periarfissamik qulakkeerinnissutitut amerlasuunit isigineqartartoq, piffissaq sivisooq

atorlugu ineriartortinneqartarpoq. Nuannaarutigalugu oqaatigineqassaaq, 3. klassimi misilitsinnerni

peqataannginnermut procenti ima appasitsigilermat nunani tamalaani atuarfik pillugu misissuinerni,

7

soorlu PISA-mi TIMSS-imilu, peqataanngitsoornermut procentiusartoq maannakkut naleqatigi-

pajaalerlugu. Tamatuma takutigunarpaa atuarfinni nukarliit alloriarfianni naliliinermut kulturip ilai

atugaallualersimasut.

Neriuutigineqarpoq, 2014-imi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiaq meeqqat atuarfiat pillugu

kisitsisinik tunngaveqarluartumik eqqartuinermut, oqallinnermut ilisimatusarnermullu annertusaa-

qataajumaartoq.

Atuarluarina.

8

2. Eqikkarnera atuarnissaanullu ilitsersuut

2014-ip upernaavani 3. aamma 7. klassimi alloriarfinni misilitsittoqarpoq. Atuarfimmi naliliisarner-

mik nalunaarut malillugu ukiut tamaasa 3. klassimi kalaallit qallunaallu oqaasiini aamma mate-

matikkimi misilitsittoqartussaavoq, 7. klassimilu atuartitsissutit taakkua tuluit oqaasiinik ilallugit

misilitsiffiusussaapput. Misilitsissutissat pingajussaannik kingulliusumillu 2006-imi misilerarneqa-

reermata nuna tamakkerlugu ukiut arfineq-pingajussaannik alloriarfinni misilitsittoqarpoq. Meeqqat

atuarfianni alloriarfinni misilitsissutit ineriartortinneqarnerat siusinnerusukkut alloriarfinni misilit-

sinnernit nalunaarusiani allaaserineqarpoq. Maannakkut alloriarfinni misilitsissutini periutsit

malillugit 10. klassimi piginnaasatigut misilitsissutit ineriartortillugillu misilerarneqarput.

Alloriarfinni misilitsissutit imatut ineriartortitaapput, taakkunani suliassat apeqqutillu – aamma

items’inik taaneqartartut – nunani tamalaani misilitsissutini assingusuni psykometrimi piumasa-

qaatinik nalinginnaasunik naammassisaqarfiullutik. Taamatut iliornikkut atuartut naammassisaat,

suliaasa eqqortut amerlassusiisa pisariitsumik naatsorsornerisigut uuttortarneqarsinnaalerput sanil-

liunneqarsinnaalerlutillu. Angusat naatsorsornerini misissornerinilu siullermik akissutit eqqortut

isiginiarneqartarput, tassuunakkut inerniliillaqqissuseq naatsorsorneqartarmat. Taamatuttaaq pif-

fissaq atuartut suliassiissutinut atorsimasaat naatsorsorneqartarpoq, inernileeriaasinnaaneq aamma

naatsorsugaasarmat. Naatsorsortakkat taakkua marluk saniatigut inerniliillaqqissutsip siamasissusia

ilanngullugu aamma misissorneqartarpoq. Inerniliillaqqissutsip siamasissusia taanna Box-plots ator-

lugit takutinneqarpoq, inerniliillaqqissuseq pillugu paasissutissanik amerlasuunik ataatsikkut taku-

titsiffiusuni. Taakkua pillugit Kapitali 4: Periutsit aamma Kapitali 5: Angusat nassuiarneri takukkit.

2014-imi Alloriarfinni misilitsinnerni atuartut misilitsittut alloriarfinni taakkunani marlunni tamani

700-t missaannik amerlassuseqarput. Kisitsit taanna alloriarfinni taakkunani marlunni 2012-ip

kingorna aalaakkaajunerusutut taaneqarsinnaavoq. 3. klassimi atuartutut nalunaarutigineqartut

tamarmik 94%-ii alloriarfinni misilitsissutini ataatsimi imaluunniit pingasuni tamani misilitsipput.

7. klassimi atuartutut nalunaarutigineqartut tamarmik 89%-ii alloriarfimmi misilitsiffinni ataatsimi

imalt. sisamani tamani misilitsipput. Taamaalilluni 3. klassimi peqataanngitsoornermut procenti

6%-iuvoq 7. klassimilu 11%-iulluni. Tamanna pillugu annertunerusumik atuaruk immikkoortoq 6.1:

Misilitsinnermi atuartut amerlassusaat.

2014-imi atuartitsissutini nuna tamakkerlugu inerniliillaqqissuseq periutsit Kapitali 4-mi aamma

Kapitali 5-imi allaaserineqartut malillugit naatsorsorneqarpoq, piffissamullu 2010-2013-imut

sanilliussilluni ukua inerniliinerit oqaatigineqassapput:

1. 3. klassimi kalaallit oqaasii ukiumut siulianut sanilliullugit 2014-imi malunnavissumik

kinguariarfiupput. Ilikkakkatigut angusat naammaginartoq suli ataassimavaat,1 naak piffis-

sami 2010-2013-imi annikikkaluartumik siuariartortoqaraluartoq. 7. klassimi kalaallit

1 Taaguut ’naammaginartoq’ isumaqarpoq, atuartup suliat aqqusaakkami 50%-iinit 60%-iinut eqqortumik suliarigai.

Atuartut suliat aqqusaakkamik 50%-ii inorlugit eqqortumik suliaqaraangamik ”naammaginartoq ataallugu”

angusaqartarput. Tassunga ilanngullugu aamma oqaatigineqarsinnaavoq, suliassiissutit ima sapernassusilerneqar-

sinnaammata atuartut tamakkerlutik ”naammaginartoq qulaallugu” angusaqarsinnaasunngorlugit.

9

oqaasii ukiup siulianut sanilliullugit annikitsumik kinguariarfiupput. 7. klassimi ilikkakka-

tigut angusat piffissami 2011-2014-imi naammaginartumit qaffasinnerusumiittuaannarput.

2. 3. klassimi qallunaat oqaasii ukiumut siulianut sanilliullugit 2014-imi malunnavissumik

kinguariarfiupput taamaalillunilu atuartitsissummi tassani 2010-mit pitsaasumik siuariar-

torneq kipineqarluni. Atuartitsissummi angusat 2014-imi naammaginartumit appasinnerusu-

miipput. Taamatuttaaq 7. klassimi qallunaat oqaasii 2013-imut sanilliullugit malunnavis-

sumik kinguariarfiupput, pitsaasumik ineriartorneq aamma kipineqarluni. 7. klassimi

angusat piffissami 2010-2014-imi naammaginartup pitsaanersaaniittuarput.

3. Tuluit oqaasii ukiup siulianut sanilliullugit siuariarfiupput. Ukiuni arlaqartuni siuariartorneq

annertuvoq, 2014-imi inerniliillaqqissuseq 56%-imiilluni. Atuartitsissut piffissami 2011-

2014-imi naammaginartumiippoq.

4. Matematikki 2014-imi 3. klassimi pitsaasumik siuariarfiuvoq. Piffissami 2010-2014-imi

angusat naammaginartumit qaffasinnerusumiittuarput. Matematikki 7. klassimi aamma anni-

kitsumik siuariarfiuvoq, kisianni angusat suli naammaginartumit appasinnerusumiipput,

piffissaq 2010-2014 tamaat taamaassimallutik. 7. klassimilu ilikkakkatigut angusat 2011-mit

appariartorput.

Atuartitsissutini ataasiakkaani ineriartornerit eqqartorneqarneri ersarinnerusut atuarneqarsinnaapput

immikkortumi 6.2: Inerniliillaqqissuseq.

Taakkua saniatigut takusat inerniliinerillu makkua taaneqarsinnaapput:

Ataatsimut isigalugu atuartitsissutini assigiinngitsuni angusat imminnut ataqatigiinnerat

annertunngilaq. Amerlanertigut atuartitsissutit akornanni ataqatigiinneq 0,4-p aamma 0,5-ip

akornanniippoq, ataqatigiinnermut kisitsisit nalinginnaasut2 atorlugit uuttortaraanni. Ataqa-

tigiinneq qaffasinnerpaaq atuartitsissutit qallunaat tuluillu oqaasiisa akornanniippoq,

appasinnerpaarlu 7. klassimi atuartitsissutit kalaallit qallunaallu oqaasiisa akornanniilluni.

Annertunerusumik tamanna pillugu atuaruk immikkoortoq 6.2.2: Atuartitsissutit imminnut

ataqatigiinneri.

Inernileeriaasinnaaneq atuartitsissutini amerlanerni annertuumik qaffasippoq. Amerlaner-

tigut atuartitsissutini amerlanerni atuartut items’it tamarmik 90-100%-ii suliarisarpaat, tama-

tumalu kingunerisaanik maannakkut atuartut tassuunakkut immikkoortinniarnerat ajorna-

kusoorpoq. Misilitsissutissat suliarineqarmata anguniagaavoq, atuartut amerlanngitsuinnaat

misilitsissummi ataatsimi suliassat tamakkerlugit suliarisinnaassagaat, misilitsinnermili

atuartut amerlasuut misilitsissummi suliassap kingulliup suliarinissaa angumerisarpaat,

suliassat 0%-iinit 10%-iisa missaannut qaangiinnartarlugit. Inernileeriaasinnaaneq siunis-

sami malinnaaffigineqassaaq; ersarinnerusumik naliliiffigisinnaajumallugu isumaliutigine-

qarpoq ilaatigut misilitsissutini items’it amerlineqarnissaat. Tamanna pillugu atuaruk

immikkoortoq 6.3. Inernileeriaasinnaaneq.

2 Ataqatigiinnermut kisitsisit nalinginnaasut = standard korrelationskoefficienter.

10

Alloriarfinni misilitsinnerni inerniliillaqqissutsimi allanngorarnerit annersaasa ilaat kom-

munit assigiinnginneranni nassaassaavoq. Pingaartumik tamanna kalaallit qallunaallu oqaa-

siini atuuppoq, matematikkimili tuluillu oqaasiini allanngorarneq malunnarpallaarani. Assi-

giinngissut taanna ukiuni tamani alloriarfinni misilitsinnernik ingerlatsiviusartuni takussaa-

suarpoq. Tamanna pillugu atuaruk immikkoortoq 6.5: Kommunit assigiinngissutaat.

Nunaqarfiit atuarfiini atuartut atuartitsississummi kalaallit oqaasiini illoqarfinni atuartunit

angusarissaarnerupput. Matematikkimi nunaqarfinni atuartut 3. klassimi illoqarfinni atuar-

tunit pitsaanerulaarput, atuartitsissummilu tassani 7. klassimi nunaqarfinni illoqarfinnilu

atuartut angusaat assigiillutik. Qallunaat tuluillu oqaasiini illoqarfimmi atuartut angusaris-

saarnerupput. Tamanna pillugu atuaruk immikkoortoq 6.6: Illoqarfiit nunaqarfiillu.

Niviarsiaqqat nukappiaqqanit 3. aamma 7. klassimi oqaatsini atuartitsissutini angusarissaar-

nerupput, maannakkulli nukappiaqqat matematikkimi alloriarfinni taakkunani marlunni

niviarsiaqqanit angusarissaarnerulerput. Taamaattorli niviarsiaqqat nukappiaqqallu assigiin-

ngissutaat ima annertutiginngilaq nuna tamakkerlugu assigiinngissutsinut annertunerusumik

sunniuteqarluni. Tamanna pillugu atuaruk immikkoortoq 6.7: Niviarsiaqqat nukappiaqqallu.

Oqaatsit angerlarsimaffimmi atugaasut alloriarfinni misilitsinnerni angusanut annertuumik

aamma sunniuteqarput. Atuartut qallunaatut arlariinnilluunniit oqaasillit ataatsimut isigalugit

qallunaat tuluillu oqaasiini kiisalu matematikkimi angusarissaarnerupput, atuartulli amerla-

nerpaartaat 70%-it missaanniittut kalaallisut angerlarsimaffimminni oqaasillit atuartit-

sissutini taakkunani angusaat malunnavissumik appasinnerupput. Kommunit atuarfiillu

assigiinngissutaasa saniatigut assigiinngissut matumani pineqartoq alloriarfinni misilitsin-

nerni angusat assigiinnginnerannut patsisaasut annerpaat pingasut ilagaat. Tamanna pillugu

atuaruk immikkoortoq 6.8: Oqaatsit angusallu.

Atuartut ilinniakkamikkut pikkorissut, inerniliillaqqissutsimi 80% taannaluunniit qulaallugu

angusaqartut, kiisalu atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut, inerniliillaqqissutsimi 20%

ataallugu angusaqartut kommunikkuutaartumik, atuartitsissutikkuutaartumik aamma allori-

arfikkuutaartumik naatsorsorneqarput. Taakkua pillugit atuaruk immikkoortoq 6.9: Atuartut

ilinniakkamikkut sanngisuut sanngiitsullu.

Angusat pitsaavissut isumaqarpoq, atuartoq misilitsinnermi ataatsimi arlalinniluunniit iner-

niliillaqqissutsimi 90%-imik taannaluunniit qulaallugu angusaqartoq. Angusat taama ittut

misissornerini paasinarsivoq pingaartumik atuartut arlariinnik oqaasillit angusanik taama

ittunik angusaqartartut, amerlanertigut kalaallisut/qallunaatut oqaasillit. Niviarsiaqqat

nukappiaqqanit malunnartumik amerlanerit angusanik taama ittunik angusaqartarput,

7. klassimili kalaallit oqaasiini nukappiaqqat angusarissaarnerupput. Kommunit akornanni

angusat taama ittut allanngoralaarput, tamannali median-imik agguaqatigiissillugu kisitani

aamma erserpoq. Kiisalu illoqarfiit nunaqarfiillu atuarfiisa akornanni angusat pitsaavissut

assigiiaakannersumik amerlassuseqarput. Taanna pillugu atuaruk immikkoortoq 6.10:

Angusat pitsaavissut.

11

Atuartut 2010-mi 3. klassimi alloriarfimmi misilitsittut amerlasuut 2014-imi 7. klassimi allo-

riarfimmi misilitseqqipput, soorlulu atuartut amerlasuut 7. klassiullutik 2011-mi alloriarfim-

mi misilitsittut 2014-imi atuarnertik naammassillugu inaarutaasumik misilitsipput. Piffissat

misilitsiffiusut taakkua marluk akornanni atuartut imminnut sanilliullutik inissisimaneri

qanoq nikeriartarnersut misissorneqarsinnaavoq. 2014-imi naatsorsukkat ukioq kingullermi

naatsorsukkat assigivaat: atuartitsissutini tamani atuartut 3. klassimit 7. klassimut nuunne-

ranni nikeriarnerit annertupput. Taassuma akerlianik 7. klassimit 10. klassimut nuunnermi

assiliaq ”qerisarpoq”, atuartut ”pikkorissut”, ”naammaginartumik angusisut” aamma

”sanngiitsut” imminnut sanilliullutik 7. klassimi misilitsinnermit 10. klassimi inaarutaa-

sumik misilitsinnermut inissisimanitik attatiinnartarlugit. Tamatumunnga peqatigitillugu

erserpoq, atuartut amerlangaatsiartut 7. klassimit 10. klassimut ingerlanerminni inissisima-

nerat ajorseriartartoq. Tamanna pillugu atuaruk Kapitali 7: Alloriarfinnit assigiinngitsunit

ikaarsaariartarnerit ataqatigiinnerillu.

12

3. Aallaqqaasiut

Nalunaarusiaq manna, 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni angusanik pingaarnernik saqqummius-

siffiusoq, immikkut itisiliilluni kapitalimik ilaqartinneqanngilaq. Eqqarsaatigineqarpoq kapitalit

immikkut itisiliilluni eqqartuiffiusut, alloriarfinnilu nalunaarusiani 2010-2012-imi ilanngunneqar-

tartut, immikkoortillugit nalunaarusiatut saqqummiunneqartarumaartut. Taamaaliornikkut alloriar-

finni misilitsinnernit nalunaarusiat siusinnerusukkut saqqummersinneqarsinnaalissapput ullutsinni

pisunut qaninnerutilerlugit. Tamatumunnga peqatigitillugu neriuutaavoq, immikkut itisiliilluni

allaaserisat immikkut saqqummiunneqartalerpata sammineqarnerat annertusisinnaalissasoq.

2010-mi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami meeqqat atuarfianni alloriarfimmiit

alloriarfinnut nikinnermi pisartut ilaat allaaserineqarput. 2011-mi Alloriarfinni misilitsinnernit

nalunaarusiami angusanut tunngatillugu inooqataanermit kingornuttakkat akornutit allaaserine-

qarput 2012-imilu nalunaarusiami alloriarfinni misilitsinnerni angusanut skala-p eqqunniarnerani

ajornartorsiutaasinnaasut eqqartorneqarlutik. Isumaqarnarpoq immikkut itisiliilluni eqqartukkat

taakkua meeqqat atuarfiata ineriartortinneqarnerata arlaqartutigut oqallisigineqarneranut annertuu-

mik pingaaruteqartuusut. Atuartut angusaat sooq taama innersut aamma atuarnerup ingerlanerani

qanoq ineriartornersut ersarissaaffigalugit paasiumallugillu suli amerlasuunik sammisassaqarpoq,

itisiliilluni eqqartorneqarsinnaasunik. Ukiuni kingullerni meeqqat atuarfiannik nutarterinerit qanoq

atuutsinniarsimanerinik qanorlu ingerlasimanerinik sutigut tamatigut nalilersuinissaq amerlasuutigut

pisariaqartinneqarpoq.

Nalilersuinermi periuseq pitsaasumik ingerlanneqartoq atuarfimmi suut pisut pillugit pilertortumik

paasissutissanik feed-backimillu tunniussaqarsinnaavoq, tassa atuartunut, angajoqqaanut, atuarfiup

ilinniartitsisuinut pisortaanullu kiisalu politikkimik suliaqartunut. Pisariaqartitsineq taanna isuma-

giumallugu web-ikkoortumik alloriarfinni misilitsinnernut databasemik pilersitsisoqarpoq, atuarfiit

inuiaqatigiillu misilitsinnerit naammassiinnartut pilertortumik iserfigisinnaasaannik. Tamatumun-

nga peqatigitillugu Naliliisarfiup misilitsissutit naqitat elektroniskinngortinnissaat suliniutigaa,

angusat pilertornerusumik saqqummiunneqartarnissaat angujumallugu.

Suli angusanut skala-mik eqqornerusumik pilersitsisoqanngilaq, atuartup angusaanik takutitsisin-

naasumik. Angusanut skala-mik, nunap atuarfiini atorneqartussamik pilersitsiniarneq suli suliniu-

taavoq, atuartut angusamikkut inissisimanerat eqqornerusumik oqaatigisinnaalerumallugu.

Meeqqat atuarfiat pillugu nunani tamalaani oqallinnerit amerlasuut nunani tamalaani misissuisar-

nerit, soorlu PISA aamma TIMSS, aqqutigalugit ingerlanneqartarput. Kalaallit Nunaat nunani

tamalaani atuarfik pillugu misissuinerni peqataaneq ajorpoq, kisiannili ungasinnerusoq eqqarsaa-

tigalugu misissuinerni tamakkunani peqataasinnaaneq misissorneqarsinnaavoq.

Nunani Avannarlerni aamma meeqqat atuarfianni naliliisarnermi sakkunik ineriartortitsisoqarpoq.

Ullutsinni meeqqat inuiaqatigiinni digitaliusuni inuupput. Taamaattumik siunissami naliliisarnerit

atuartut ulluinnarni inuunerat aallaavigisariaqarpaat. Sakkut elektroniskiusut paasissutissanik

naliliisumut nalilerneqartumullu pilertortumik pisariitsumillu tunniussaqarsinnaapput. Kalaallit

Nunaat annikitsunik isumalluutissakitsillugu sullivinnik taama ittunik ineriartortitsinermi Nunat

Avannarliit nunallu tamalaat suleqatigiinnerat iluaqutissarsiffiusinnaavoq.

13

4. Periutsit

Suliassiissutit, alloriarfinni misilitsinnerni atorneqartut, psykometrimi assigiissuunissamik piumasa-

qaatit nutaaliaasut malillugit suliaasimanissaat pingaartuuvoq, soorlu taakkua nunani tamalaani

misissuinerni, soorlu TIMSS-imi PIRLS-imilu IEA-meersuni3 aamma PISA-mi OECD-meersumi

4

atorneqartartut.

Assigiissuunissamik piumasaqaat Europami naliliisarnerni piumasaqaatit nutaajunerusut ilagaat,

naak Georg Raschip Danmarkimi 1960-imili tunngavii suliarereeraluarai. USA-mi nuna tamakker-

lugu misilitsittarnerni, NAEP-ini,5 1983-imiilli assigiissuunissamik piumasaqaatit atortuaannar-

neqarput. Dansk Psykologisk Forlagip misilitsissutini ineriartortissimasaani tamani piumasaqaatit

taakkua 1970-imiilli aamma atorneqarput. Suliassiissutit pissusiinut tunngatillugu psykometrimi

assigiissuunissamik piumasaqaatit statistikkimi Rasch model6 atorlugu misissorneqartarput.

Suliassat statistikkimi piumasaqaatit naammaginartumik qaangersinnaaleraangatigit, taamaattumillu

aamma assigiiaartuulerlutik, aatsaat misilitsinnerni ulluinnarni ingerlanneqartuni atorneqarsinnaa-

lersarput.

Misissuinerup ilaa taanna empirimik alloriarfinni misilitsissutissat ataasiakkaat misilerarneqarne-

ranni pissarsiarineqartumik tunngaveqarpoq, assigiissaartuunissaq taamaallaat teoriimit piler-

sinneqarani. Suliassiissutit assigiissaartuunerat akuerineqaraangat, taakkua uuttuinermut skala-

miilersarput index-ilu akissutinik eqqortunik tunngaveqarluni suliaasoq atorlugu atuartut akornanni

naatsorsuisoqarsinnaanngorlunilu sanilliussisoqarsinnaanngortarpoq. Assigiissaartuunerup aamma

angusat ukiumiit ukiumut sanilliunneqarsinnaanerat qulakkeertarpaa. Taamatut sanilliussisinnaaneq

maannakkut 10. klassimi piginnaasatigut misilitsinnerni ingerlanneqarsinnaanngilaq.

Alloriarfinni misilitsinnerni angusanik saqqummiussinermi Nunani Avannarlerni periutsit nalingin-

naasut malinneqarput, tassa inerniliillaqqissuseq7 aamma inernileeriaasinnaaneq8 naatsorsugaa-

sarput. Misissukkat taakkua marluk ilaatillugit naliliisinnaaneq pingaartuuvoq. Atuarnerup iluani

inerniliillaqqissutsimi angusat appasissut teoriip tungaaniit isigalugit arriitsumik atuarnerup kingu-

neratut nassuiarneqarsinnaapput, tassami atuartup arriitsumik atuarnermigut atuariikkani puigor-

sinnaagamigit.

3 IEA, International Association for the Evaluation of Educational Achievement-imit naalisagaasoq, attaviitsuuvoq

nunat tamalaat ilisimatusarfiisa suleqatigiiffiat, nunarpassuarni ilinniartitaanerup iluani sanilliussilluni misissuinernik

ingerlatsisartoq, soorlu TIMSS-imik (matematikkimi pinngortitalerinermilu) aamma PIRLS-imik (atuarneq pillugu) –

DK-imi ukiuni kingullerni 4. klassini. 4 OECD-p matematikkimi, pinngortitalerinermi atuarnermilu nunani tamalaani misissuinerit 15-inik ukiullit akornanni

ingerlattarpai. PISA 2012-imi nunat aningaasarsiorfiit 65-it peqataapput. PISA uanngaaniit naalisagaavoq: ’Programme

for International Student Assessment’. 5 NAEP, National Assessment of Educational Progress-imit naalisagaavoq.

6 Rasch model psykometrimi piumasaqaatinut ilanngullugu Kapitel 4-mi tulliullugu annikikkaluamik eqqartorneqarpoq.

Atuakkat najoqqutarineqartut aamma innersuussutigineqarput. 7 Inerniliillaqqissuseq. Kalaallisut taaguut taanna atugaasoq 2008-mi, 2009-mi 2010-milu nalunaarusiani

nassuiarneqarpoq. 8 Inernileeriaasinnaaneq. Kalaallisut taaguut taanna atugaasoq 2008-mi, 2009-mi 2010-milu nalunaarusiani

nassuiarneqarpoq.

14

Misissukkat taakkua marluk, inerniliillaqqissuseq aamma inernileeriaasinnaaneq, Kalaallit Nunaan-

ni atuartitsissutini tamani alloriarfinni misilitsiffiusuni atorneqarput, atuartut misissukkani taakku-

nani marlunni immikkoortiterneqarsinnaanissaat pingaartuummat. Ulluinnarni atuartitsinermi

pamersaatilluni naliliinermi periutsit atorneqartut amerlanerpaat atuartut nalilerneqartut immikkoor-

titersinnaasariaqarpaat, aamma inerniliillaqqissuseq eqqarsaatigigaanni. Alloriarfinni misilitsissutit

ima aaqqinneqarsimasariaqarput, atuartut ilaannaannit suliassat tamakkerlugit naammassineqar-

sinnaasunngorlugit atuartullu amerlanngitsuinnaat suliassanik tamanik kukkunatik suliarinnissin-

naasunngorlugit, tamannalu alloriarfinni misilitsissutit pitsaassusaannut takussutissaavoq. Sooru-

nami tamanna oqimaaqatigiissaarinermik ilaqartarpoq, illua-tungaani atuartut assigiinnginnerannik

takusisinnaaneq periarfissaqartikkusunneqartarmat illua-tungaanilu psykologiimi uppernarsagaavoq

atuartoqartoq soorlu suliassiissutit tamakkerlugit naammassinngikkunikkit imminut ajorsartutut

isigilersartunik.

Rasch model malillugu alloriarfinni misilitsissutini suliassat assigiissuunissamik ilisarnaataasa

ilagaat, atuartup suliassiissutinik akisinermini suliarisimasai tamakkerlugit, taamaallaat atuartup

akissutaanik9 takusiinnarnikkut, pisariitsumik naatsorsorneqarsinnaanissaat, tassa akissutit eqqortut

tamakkerlugit naatsorsornerisigut. Taamaaliornikkut atuartut ataasiakkaat atuartitsissutini ataasiak-

kaani ilinniakkamikkut piginnaasaat naatsorsorneqarsinnaalissapput, atuartut ataasiakkaat akissutaa-

sa eqqortut katiterlugit kisiinnarnerisigut.

Kisitsinermi suliassiissutit ataasiakkaarlugit aamma atorneqarsinnaapput. Tassani atuartut sulias-

siissummik ataatsimik eqqortumik akisisimasut amerlassusaat suliassiissutip taassuma qanoq nalor-

ninartigineranut – imaluunniit qanoq nalorninanngitsigineranut – takussutissaavoq. Atuartut pigin-

naasaannut suliassiissutillu qanoq nalorninartiginerannut uuttuutit taakkua marluk ’suallanneqan-

ngitsut’10

Rasch model atorlugu atuartut piginnaasaannut suliassiissutillu qanoq nalorninartigi-

nerannut uuttuutinngortinneqartarput ’ersinngitsut’.11

Tamatumunnga nalinginnaasumik pissutaa-

voq, angusat ’suallanneqanngitsut’ kisinniarnerat ajornakusoortarmat. Soorlu nunani tamalaani

misissuinerni TIMSS-imi PISA-milu angusat ’suallanneqanngitsut’ kiseqqinnerini kisitsisinut piler-

sunut, tassa Rasch-scorimik taaneqartartunut, 500 qiteritinneqartarpoq,12

100 point-imik nikinga-

neqartillugu.13

Taamatut aamma qallunaat nuna tamakkerlugu misilitsissutaanni nutaani pamersaa-

9 atuartup akissutaa = elevscore.

10 uuttuutit suallanneqanngitsut = rå score-mål.

11 uuttuutit ersinngitsut = latente scores.

12 qiteritinneqartoq / qiteq = midtpunkt.

13 nikinganeq = standardafvigelse. Statistikkimi kisitsisit qanoq siamasitsiginerinut qallunaatut taaguutit

nalinginnaanerpaat marluk tassaapput standardafvigelse aamma varians. Taakkua saniatigut siamasissutsimut

qallunaatut oqaatsit allat atorneqartartut tassaapput fordeling aamma spredning. Kalaallisut oqaatsit allat

atorneqarsinnaasut tassaapput siaruarsimaneq imaluunniit siamasissuseq. Ukiut siuliini nalunaarusiani standardafvigelse

kalaallisuumut oqaaseq siamasissuseq atorlugu nutsigaavoq. Nalunaarusiami uani siuliinilu qallunaat oqaasii

assigiinngitsut tulleriillugit sinnerseraallugillu atorneqaqattaarmata immikkoortikkumallugit standardafvigelse

nikinganermik nutserneqarpoq. Qallunaatuuani oqaatsit standardafvigelse, varians, fordeling aamma spredning

(ilaatigut taputartuullugit) atorneqartut kalaallisuumut nutserneranni sorleq pineqarnersoq sapinngisamik

ersarissarneqartarumaarpoq, neriuutigalugu kalaallisut taaguutit aalajaannerusut nalunaarusiani tulliuttuni

atugaalerumaartut.

15

nermilu periutsini allani, ulluinnarni naliliinermi atorneqartartuni, angusat suallanneqanngitsut

angusanut pointinngortitanut nuunneqartarnerini periuseqartoqartarpoq.

Angusat suallanneqanngitsut angusanut ersinngitsunut kiseqqinneqartarnerat14

arlalitsigut iluaqutis-

sartaqarpoq, kisitseqqiinerlu taanna teknikkiuneruvoq statistikkimi atugaasartoq. Ilaatigut atuartut

angusaasa ersinngitsut kisinnissaat angusat suallanneqanngitsut kisinnissaannit ajornannginne-

rullunilu teknikkikkut eqqornerusarpoq, soorlu atuartup piginnaasaasa pissutsinut tunuliaqutaa-

sunut,15

soorlu suiaassutsimut, inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu tunuliaqutaasunut16

assigi-

saannullu sanilliullugit misissornerini.

Kisitseqqiinerup taassuma amigaatai takujuminartuupput, ilaatigut angusat suallanneqanngitsut

angusanut ersinngitsunut kisinniaraanni tabel kisitseqqissutaasoq17

atortariaqassammat. Kisitseqqii-

nermut tabelip qanoq ittuunera suliassiissutit qanoq sapernassuseqarnerisa aalajangertarpaat

taamaammallu atuartitsissutini tamani assigiittuusarani. Angusat ulluinnarni atorneqarnerat, angusat

tunngavigalugit pamersaanermi allannguinerit kingunerisaannut sanilliunniaraanni, statistikkimi

misissueriaatsit immikkut ittut atornissaat periarfissaasarpoq, soorlu amerlassutsinik tabelit misis-

sornerini periusaasartut18

(kisitsisit katitikkat imminnut sanilliullugit tabel-imi misissukkat)19

atorneqarsinnaapput imaluunniit periutsit non-parametriusut20

atorneqarsinnaallutik, Rasch-scorit

misissornerini nalinginnaasumik agguakkanut21

atugaasartunut taarsiullugit.

Tamatumunnga soorlu atuarneq nalilerniarlugu PISA-mi misilitsissutaareersimasunik atuineq asser-

suutigineqarsinnaavoq. Nammineq angusat kisinniaraanni angusat ’suallanneqanngitsut’, tassa akis-

sutit eqqortut amerlassusaat, taamaallaat atortariaqarput – nammineq angusarisanik PISA-mi angu-

sarineqartunut allanut, nunani tamalaani angusanut ’ersinngitsunut’ kisitsinermi 500-mik qiteqar-

tinneqartunut skala-mik atuilluni kisinneqarsimasunut, sanilliussinissamut periarfissaqarani. Allo-

riarfinni misilitsissutini angusat tunngaviusumik angusat suallanneqanngitsut atorlugit kisitaapput,

tassa angusat eqqortut amerlassusaat aallaavigineqarput. Atuartut ataasiakkaat angusaasa procen-

tinut eqqortunut kisilinnginneranni eqqarsaatigisariaqarpoq, akissutit eqqortut suliassat sorliit

amerlassusaannut sanilliunneqassanersut: misilitsinnermi suliassat tamarmiusut amerlassusaannut

imaluunniit suliassanut atuartup suliariniarlugit misilissimasaanut? Suliassiissutit atuartup qaangiin-

narsimasai aammalu suliassiissutit angumerinngisai immikkoortillugit isiginiartariaqarnerlutik?

Nalunaarusiami matumani apeqqummut tassunga akissutigineqartoq Danmarkimi Nunanilu Avan-

narlerni pædagogikkimik suliaqarnerni amerlanerpaani ilisimatusarnernilu atugaasunut naleqqut-

tuuvoq. Procentit eqqortut suliassanut atuartup suliariniarsimasaanut sanilliullugit kisinneqarput –

suliassat atuartup suliariniarsimasai taakkua taaneqartarput suliassat aqqusaakkat amerlassusaat.22

14

kisitseqqinneq = omregning. 15

pissutsit tunuliaqutaasut = baggrundvariable. 16

inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu tunuliaqutit = socioøkonomisk baggrund. 17

tabel kisitseqqissutaasoq = omregningstabel. 18

amerlassutsinik tabelit misissornerini periusaasartut = metoder fra analyser af antalstabeller. 19

kisitsisit katitikkat imminnut sanilliullugit tabel-imi misissukkat = krydstabeller af grupperede værdier. 20

periutsit non-parametriusut = non-parametriske metoder. 21

nalinginnaasumik agguagaq = normalfordeling. 22

suliassat aqqusaakkat amerlassusaat = antal passerede opgaver.

16

Suliassap atuartup suliariniarsimasaata kingulliup kingornaniittut taaneqartarput suliassat angume-

rinngisat.23

Suliassat angumerinngisat amerlassusaat atuartup piginnaasaanik naatsorsuinermi ator-

neqarneq ajorput, atuartulli qanoq sukkatigisumik sulisimanerata nalilerniarnerani atorneqartarlutik.

Uani pineqartumi aamma alloriarfinni misilitsinnerni angusat Nunani Avannarlerni periutsit nali-

nginnaasut atorneqartut malillugit kisinneqarput – tassani inerniliillaqqissuseq aamma inernilee-

riaasinnaaneq naatsorsugaasarput procentinngorlugillu kisinneqartarlutik.

Paasissutissiiffik 1: Atuartup angusaanik naatsorsuineq.

Atuartoq misilitsinnermi suliassanik 10-nik tunineqarpoq, taakkualu imatut akissuteqarfigai:

Sul. nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Atuar. 1 1 0 0 1 1 - - - - -

tassani 1 = eqqortoq; 0 = eqqunngitsoq; - = akineqanngitsoq.

Kisitsisit taakkua aallaavigalugit angusat ukua naatsorsorneqarsinnaapput:

Suliassat aqqusaakkat amerlassusaat = 5, tassa suliassiissutit 6-10 akineqanngillat,

Suliassat angumerinngisat amerlassusaat = 5, tassa suliassiissutit 6 -10,

Akisat eqqortut amerlassusii (elevscoren) = 3, tassa suliassiissutit 1, 4 aamma 5.

Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut) = (3/5)*100 = 60%, inerniliillaqqissuseq suliassat aqqusaakkat

amerlassusaannut naatsorsorneqarmat.

Inernileeriaasinnaaneq = (5/10)*100 = 50%, tassa nalunaaqutaq atornagu atuartup suliamini sumut killissimanera

aallaavigalugu naatsorsugaq.

Atuartup taassuma suliassiissutit affai angumerai (50%). Suliassat aqqusaakkami ilaat pingasut eqqortumik suliarai,

inerniliillaqqissuseq 60% angullugu. Angusaq taanna aallaavigalugu atuartup taassuma ilinniakkamigut sanngisuu-

junera/pitsaasuunera/sanngiitsuunera ersarissumik oqaatigineqarsinnaanngilaq. Taamatut oqassagaanni atuartunut

tamanut sanilliussisinnaasoqartariaqarpoq aamma/imaluunniit nunamut tamarmut atuuttumik politikkikkut /

pamersaanermilluunniit suliallit oqaatigisariaqarpaat, suliaq qanoq ittoq pitsaasuunersoq /naammaginarnersoq.

Assersuutigalugu atuartut marluk sulianik 10-nik suliaqaraangata inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu

takussutissiami imatut suliarineqartarput:

Sul. nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Atuar. 1 1 1 1 – – – – – – –

Atuar. 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

23

suliassat angumerinngisat = ikke nåede opgaver.

17

Atuartut taakkua marluk tamarmik suliat aqqusaakkatik tamaasa eqqortumik suliarigamikkik 100%-imik inerniliil-

laqqissuseqarput. Atuartut taakkua marluk assigiinngissutaat inernileeriaasinnaaneranniippoq, atuartoq nr. 1

30%-imik angusaqarami, atuartorlu nr. 2 100%-imik angusaqarluni.

Inerniliillaqqissuseq sulianut aqqusaakkanut inernileeriaasinnaanerlu suliassanut tamarmiusunut naatsorsoraanni

allanngorartut24

marluk, tassa inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu, atorlugit atuartut nalilernissaat periarfis-

saalersarpoq, immaqalu pisariaqalerluni, allanngorartoq ataaseq kisiat atorlugu naliliinani. Soorlu atuartoq nr. 1

100%-imik inerniliillaqqissuseqarpoq, kisiannili 30%-imik inernileeriaasinnaaneqarluni, tamatumalu pasinarsisippaa

atuartoq taanna suliassat inernilerniarnerinut sungiusarnerunissaminik amigaateqartoq. Atuartup nr. 2-p inerniliil-

laqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu 100% anguaa, taamaalillunilu atuartuuvoq sukkasuujullunilu qularnaatsunik

suliaqartoq. Atuartut allat angusaat naapertorlugit aamma taamatut allaaserineqarsinnaapput, soorlu titartakkap

matuma kingulianiittup takutikkaa. Assersuutigalugu atuartoq nalornillunilu arriitsoq sukkasuumik sulilersigani

qularnaannerusumik sulisinnaaleqqaartariaqarpoq.

Atuartut tamarmik qularnaatsumik sulisarlutillu sukkasuujunissaat kissaatiginaraluarpoq. Matuma kinguliani titartak-

kami qarsut atuartut qanoq ingerlasinnaaneri assersuutitut tikkuarpaat, arriitsumiit-nalornisumiit, arriillunilu qularnaat-

sumik suliaqartumut, kiisalu sukkasuumik qularnaatsumillu suliaqartumut.

4.1 Alloriarfinni misilitsinnerni inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu

Naliliinerni periutsit atorneqartut atuartunik nalilerneqartunik immikkoortiterisinnaasussaanerat

nalinginnaasumik piumasaqaataasarpoq. Tamatuma kingunerisaanik alloriarfinni misilitsissutit

atuartut inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu immikkoortitersinnaassavaat. Alloriar-

finni misilitsissutissat suliarinerini suliassat ajornakusoortut ajornakusuunnginnerillu assigiinngis-

susaat sapinngisamik annertutinniarneqartarpoq. Tamanna patsisigalugu inerniliillaqqissutsimi

angusat assigiinnginnerat annertuujusarpoq aammalu misilitsissutit takissusaata inernileeriaasinnaa-

nermi angusat annertuumik assigiinngissuteqartittarpai. Taamaattumik atuartut ilaasa suliassat

tamakkerlugit suliarineq ajorpaat. Atuartut tamarmik suliassat tamakkerlugit suliarisimasuuppatigit

24

allanngorartoq = variabel. Nalunaarusiani siullerni kalaallisut oqaaseq allanngoraat atorneqaraluarpoq,

eqqornerussaarli oqaaseq allanngorartoq atoraanni, allanngorartup (variabel-ip) nalingi allanngorartarmata,

allanngoraataagunili sumut allamut allanngorartitsisuussalluni, tamannalu matumani isumagineqanngilaq.

Allanngorartut marluk uani pineqartut tassaapput inerniliillaqqissuseq aamma inernileeriaasinnaaneq, taakkua nalingi

atuartumiit atuartumut allanngorartuartuummata.

Nalornisoq Qularnaatsoq

Sukkasooq Sukkasooq

Atuartoq 2

Nalornisoq Nalornisoq Qularnaatsoq

Arriitsoq Arriitsoq

Atuartoq 1

18

inerniliillaqqissuseq aamma inernileeriaasinnaaneq atuartut immikkoortiterniarnissaannut atorsin-

naassanngikkaluarput.

Inerniliillaqqissutsip assigiinngiiaartuunerata 3. aamma 7. klassimi atuartut atuartitsissutini taakku-

nani sisamani misilitsiffiusuni angusaasa assigiinngitsuuneri ersarissumik takutippai. Agguarsima-

nerup inerniliillaqqissutsimi naliusut amerlasuut takutippai, takuuk figur 1, 2014-imi qallunaat

oqaasiini inerniliillaqqissutsimi 7. klassimi angusat agguarsimanerannik takutitsisoq.

Figur 1: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera.

Figur 1-imi takuneqarsinnaavoq, 7. klassimi atuartut atuartitsissummi tassani immikkoortunut angi-

suunut marlunnut avissimasut. Atuartut immikkoortut siulliit angusaat 40%-ip aamma 70%-ip

akornanniipput. Atuartut immikkoortut angisuut aappaasa misilitsissummi suliassat tamakkerpaat,

inerniliillaqqissuseq 100% angusaralugu. Misilitsissutit atuartunut pikkorinnernut oqippallaartutut

isikkoqarput, taamaattumillu misilitsissutip atuartunut taakkununnga allanngortiternissaa eqqarsaa-

tigisariaqarunarluni. Qallunaat oqaasiini 3. aamma 7. klassimi misilitsissutit qallunaat oqaasiinik

oqaatsit aappaattut oqaasilinnut misilitsissutitut suliaapput. Isumaliornarsinnaavoq atuartut angerlar-

simaffimminni qallunaatut oqaasillit atuartitsissummi tassani qaffasissumik inerniliillaqqissutsimi

angusaqartartut.

Figur 2-mi assersuummi aamma takuneqarsinnaavoq, 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini

alloriarfimmi misilitsittoqarmat atuartitsissummi tassani inernileeriaasinnaanermi atuartut akornanni

annertuumik assigiinngittoqanngitsoq, tassami atuartut 90%-iisa missaasa suliassat 90%-iisa aamma

100%-iisa akornanniittut aqqusaarsimavaat. Tamanna 3. aamma 7. klassimi atuartitsissutini amerla-

nerni misilitsiffiusuni atuuppoq. Taamaammat misilitsissutit ataatsimut isigalugit takissusaat misis-

soqqittariaqarput. Qanoq sukkatigineq naliliinerni nalunaatsumik aamma ilaatinneqarniarpat misi-

litsissutit takininngortittariaqassapput. Tamatumunnga taarsiullugu atuartitsissutini ataasiakkaani

alloriarfinni misilitsinnerit sivikillineqarsinnaagaluarput, soorlu 30 minutsimut. Taamaaliorneq

maanna atugaareersumit ajornerussaaq, piffissap atorneqartup naannerulersinneratigut atuartut

piginnaassusiisa naatsorsornerat aamma taamaaqqataanik pitsaannginnerulissammat.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Atu

artu

t am

erla

s. (

%)

Inerniliillaqqissuseq (%)

19

Figur 2: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inernileeriaasinnaanerup agguarsimanera.

Atuartut ilaasa amerlasuut misilitsissutini suliassanik tamanik suliaqartarnerat sammitillugu aamma

eqqarsaatigisariaqarpoq suliassat qanoq amerlatigisut qaangiinnarneqartarnersut. Figur 3-mi takune-

qarsinnaavoq, atuartut 90%-iisa suliassat 0%-iisa aamma 10%-iisa akornanni amerlassusillit

qaangiinnartaraat. 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini alloriarfimmi misilitsissutit 58-inik suli-

assartaqarput, tamannalu isumaqarpoq atuartut 90%-iisa item’it 0-it 6-illu akornanni amerlatigisut

qaangiinnartaraat. Atuartut taamaallaat amerlanngitsuinnaat items’it 10%-ii sinnerlugit qaangiin-

nartarpaat.

Tamanna immaqa tupigusuutigineqalaarsinnaavoq, tassami atuartut misilitsinnermi multiple choice-

itut suliaasumi angusamikkut nakkassutiginngikkaluarlugu akissutissat eqqoriarsinnaagaluarmatigit.

Psykometrimilli isigalugu atuartut eqqoriaavallaartannginnerat pitsaasuuvoq, tassami eqqoriaanerup

’akinngitsoorneq’ assigiinnarpaa, tamannalu kukkunertut nalunaarsorneqartarpoq, akinngitsoorneq

suliassamik ’qaangiinerusimappat’.

Figur 3: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini items’it qaangiinnakkat agguarsimanerat.

Inernileeriaasinnaanermi assigiinngissuseq annikimmat nalunaarusiami matumani atuarnermik

misissuinerni OS64-imi, 120-mi aamma SL40-mi aammalu 60-imi teknikki naluneqanngitsoq

atorneqanngilaq. Taakkunani inernileeriaasinnaaneq aamma inerniliillaqqissuseq nalunaarsuiffimmi

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Atu

artu

t am

erla

s. (

%)

Inernileeriaasinnaaneq (%)

0

20

40

60

80

100

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Atu

artu

t am

erla

s. (

%)

Qaangikkat (%)

20

marloqiusaasumi ataatsikkut atorneqaraluarput aammalu kalaallit atuarnermik misissuiffiini OAM1-

imi aamma OAM2-mi kiisalu ATUARIT5-imi iluatsittumik aamma atorneqarlutik.

Atuartut arlaqartut angusaat katillugit ataatsimut naatsorsorniaraanni, soorlu klassimut ataatsimut,

inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu angusat klassimi ataatsimi atuartunut ataasiak-

kaanut kisinneqartut aallaaviusarput. Taamaalioreeraanni klassip ataatsip piginnaassutsikkut angu-

saa periutsit arlaqartut atorlugit kisinneqarsinnaalersarpoq, inerniliillaqqissutsimi inernileeriaa-

sinnaanermilu kisitsisit pissusiisa qanoq ittuuneri apeqqutaasarlutik. Kisitsisit equngasumik

agguarsimappata, soorlu Figur 1-imi aamma 2-mi takuneqarsinnaasut, agguaqatigiissitsilluni

kisitsineq naapertuuttuuneq ajorpoq, imaluunniit procentiliussat 0%-imik aamma 100%-imik

killiffeqartut agguaqatigiissillugu kisitap nassuiarniarnerani akornusersuutaasinnaagaangata.

4.2 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu naatsorsorneqarnerat

Nalunaarusiami matumani kisitsisit arlaqartut klassinit, atuarfimmit, kommunimit pisut imaluunniit

nunamit tamarmit angusanit pisut kisitsimmut ataatsimut katillugit kisinneqartussanngoraangata

median-imik naliusut atorneqartarput. Inerniliillaqqissutsimut aamma inernileeriaasinnaanermut

tamanna ima isumaqarpoq, atuartut affaat, tassa 50%-ii, kisitsimmit saqqummiunneqartumit qaffa-

sinnerusumik angusaqartut atuartullu affaasa aappaat 50%-it kisitsimmit tassannga appasin-

nerusumik angusaqarlutik. Assersuutigalugu 3. klassi matematikkimi 62%-imik angusaqarpoq;

kisitsisip taassuma isumagaa atuartut affaasa, tassa 50%-iisa, matematikkimi suliassat aqqusaak-

kamik 62%-ii sinnerlugit eqqortumik suliarigaat, affaasalu allat 50%-it suliassat aqqusaakkamik

62%-ii inorlugit eqqortumik suliaralugit.

Paasissutissiiffik 2: Statistikkimi agguakkanut kisitsisit pingaarutillit.

Atuartut 11-t misilitsissutit immikkoorlutik suliarigamikkit procentit eqqortut ukua anguaat:

Atuartoq nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

% eqqortut 30 65 68 79 55 60 75 72 60 73 78

Inerniliillaqqissutsimi kisitsisit taamatut siamasissusillit grafik atorlugu imatut takussutissiarineqarsinnaapput

statistikkimilu kisitsisit pingaartut arlaqartut atorlugit kisinneqarsinnaallutik.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0%-24% 25%-49% 50%-74% 75%-100%

Aki

ssu

tit

amer

lass

usa

at

Inerniliillaqqissuseq (%)

21

Statistikkimi kisitsit pingaartoq ajornaannerpaaq atorneqartartoq tassaavoq agguaqatigiissitaq, imatut

kisinneqartartoq:

Agguaqatigiissillugu = (30 + 65 + 68 +…+ 78)/11 = 65

Statistikkimi kisitsisit illua-tungeriimmik agguagaasut25

kisinnissaannut agguaqatigiissitsineq atussallugu tulluarner-

paasarpoq, tassa kisitsisit agguakkat saamimmut talerpimmulluunniit equnganngitsuugaangata. Siuliani assersuut

equngasuuvoq, kisitsisit talerpimmut katersuussimammata. Siamasissutsini illua-tungeriinngitsuni inissisimaffik

kisinniaraanni taarsiullugu median kisitsinermi atorneqartarpoq. Kisitsisit annertusiartortillugit tulleriillugit imatut

inissikkaanni:

30 55 60 60 65 68 72 73 75 78 79

median kisitsisini qiterliulluni inissisimasarpoq. Assersuummi median 68-iuvoq. Imatut paasineqassaaq atuartut

affaasa, tassa 50%-iisa inerniliillaqqissutsimi procentiisa eqqortut 68 inorpaat, affaasalu allat 50%-it 68 qulaallugu.

Agguaqatigiissitaq aamma median inissisimaffittut26

taaneqartarput. Kisitsisit agguarsimasut

eqiteruffiginerpaasaat sumiinnersoq takutittarpaat. Akerlianilli inissisimaffiup eqqaani kisitsisit

qanoq siamasitsiginerat takutinneq ajorpaat. Paasissutissarli taanna ilanngutissallugu pingaartuu-

sarpoq. Agguaqatigiissitap atamaannartup27

siamasissuseq annertunerusoq, tassa atuartut sanngiin-

nerit pikkorinnerillu amerlanerulernerat, imaluunniit minnerusoq, tassa atuartut assigiikanner-

nerusumik angusallit, takutissinnaavaa. Siamasissutsimut taaguutit assigiinngitsut Paasissutissiiffik

3-mi sammineqarput.

25

illua-tungeriimmik agguakkat = symmetriske fordelinger. Oqaaseq fordeling siuliani agguakkamik nutserneqarmat

tulluartuussaaq symmetrisk fordeling kalaallisut illua-tungeriimmik agguakkamik taagaanni. 26

inissisimaffik = positionsmål. 2013-imi alloriarfinnit misilitsinnernit nalunaarusiami ima nutserneqaraluarpoq

‘sumiiffimmut takutitsissut’. 27

agguaqatigiissitaq atamaannartoq = konstant gennemsnit. 2011-mut nalunaarusiami oqaaseq ‘ataasiinnaq’ konstant-

imut atugaagaluarpoq.

22

Paasissutissiiffik 3: Statistikkimi agguakkani siamasissutsimut uuttuutit.

Atuartut pingasut atuartitsissutini 6-ini ukuninnga karakteerinnapput. Assersuut ersarissarumallugu 13-skala

maanna atorunnaartoq atorlugu atuartut nalilerneqarput.

Atuartoq 1 Atuartoq 2 Atuartoq 3

Atuartitsissut 1 8 8 6






Agguaqatigiissinnera 8 8 8

Varians 0 0,33 3

Siaruarsimanera 0 0,58 1,7

Atuartut tamarmik assigiimmik agguaqatigiissinneqarput, tassa 8-mik. Angusaalli assigiinngitsorujussuupput.

Atuartup nr. 1-ip atuartitsissutini tamani 8 karakteererivaa, taamaammallu agguaqatigiissinnerata eqqaani kisitsisit

siammarsimanngillat. Atuartup nr. 2-p aamma agguaqatigiissillugu 8 karakteererivaa, kisiannili agguaqatigiis-

sinnerata eqqaani kisitsisit siaruarsimalaarput. Siamasissutsimut uuttuutit nalinginnaanerpaat marluk tassaapput

varians aamma siaruarsimaneq28

(spredning), taakkualu marluk IT-mi programmit nalinginnaasut, soorlu EXCEL,

atorlugit kisinneqarsinnaasarput. Malugiuk siaruarsimaneq varians-ip kvadratrod-ianik kisitsinikkut pineqartarmat.

Kingulliuvoq atuartoq nr. 3, agguaqatigiissillugu aamma 8-mik karakteerinnattoq, kisiannili taassumunnga varians

aamma siaruarsimaneq kisinneqartoq atuartup nr. 2-p pissarsiaanit suli anneruvoq. Aamma malugiuk atuartoq nr.

3, 8-mik karakteereqanngimmat, naak atuartumut agguaqatigiissillugu karakteeri 8 naatsorsuinikkut pissarsiarine-

qaraluartoq. Assersuutip takutippaa, kisitsisit agguaqatigiissitsinermi kisinneqartut kisitsisit agguakkat pissusaat

taamaallaat ataasiinnaq takutimmassuk, kisitsisilli pineqartut qanoq siamasissuseqarnerat /siaruarsimanerat

takutinnagu.

Siamasissuseq / siaruarsimaneq suli ersarinnerusumik takutinniaraanni kvartil-it/ fraktil-it kisinneqarsinnaapput.

Soorlu assersuutigalugu inerniliillaqqissutsimi 25% kvartil/fraktil tassaavoq kisitsit atuartunik avitsisoq, taakkua

ilaat 25%-ip ataaniillutik ilaallu 75%-imi qulliunerusumiillutik. 50% fraktil-ip assigaa siusinnerusukkut median-ip

nalinganik taaneqartoq. Kisitsisini tulleriinni tulliuttuni kvartil-it/fraktil-it nalingi soorlu EXCEL atorlugu imatut

kisinneqarsinnaapput:

30 55 60 60 65 68 72 73 75 78 79

25% kvartil/fraktil tassaavoq 62,5 (60-ip aamma 65-ip akornanniittoq), 50% fraktil (tassa median) tassaavoq 68

aamma 75% kvartil/fraktil tassaalluni 74 (73-ip aamma 75-ip akornanniittoq).

Amerlasuutigut fraktil-ip nalingi Box plot-imik taaneqartumi takutinneqartarput. Karsip saamia-tungaani titar-

nerup qernertup karsimut killiliussap fraktil-ip nalinga appasinnerpaaq pissarsiarineqartoq takutittarpaa. Karsit

matuma kinguliani takutinneqartut marluk saamia-tungiisa talerpia-tungiisalu 25% aamma 75% fraktil-it

takutippaat. Karsip iluata 25%-ip 75%-illu assigiinngissutaat - kisitsisit taakkua akornanniittut - takutippaat.

Kiisalu karsip talerpia-tungaani titarnerup qernertup karsimut killiliussap fraktil-ip nalinga qaffasinnerpaaq

pissarsiarineqartoq takutippaa.

28

siaruarsimaneq = spredning. Statistikkimut atuakkani allani oqaatsimut spredning-imut taarsiullugu / taputartuullugu

standardafvigelse aamma atorneqartarpoq. Aamma takuuk oqaaseqaat nr. 13, qupp. 13-imiittoq.

23

Oqaaseqaat: Programmip Excel-ip x-akse 100% sinnerlugu 110% aamma 120% ilannguppai, naak Box-plot

-imi taakkua ilanngunneqartanngikkaluartut.

4.3 Atuarfiit tulleriinnilersorneri

Pingaartuuvoq oqaatigissallugu inerniliillaqqissutsimi kisitsisit aallaavigalugit atuarfiit pitsaaner-

siorlugit tulleriinnilersornissaat pisariaqanngimmat. Tamanna marlunnik patsiseqarpoq. Siullermik

ineriartorneq pingaartumik atuarfinni minnerni ukiumiit ukiumut nalaatsornerusinnaavoq, taamaam-

mallu taakkunani ineriartorneq pillugu inerniliiniarneq tunngavilersoruminaassinnaalluni. Paasissu-

tissat atuarfikkuutaartut pigineqarput, atuarfiilli ataasiakkaat agguaqatigiissitsineq median-iluunniit

aallaavigalugit oqaaseqarfiginissaat nangaanartoqarsinnaavoq, taakkunani atuartut amerlasanngin-

nerat patsisigalugu, atuarfiit arlaqartut allaat 8-t inorlugit atuartoqartarmata. Aappassaanik atuar-

finni ataasiakkaani atuartut angusaat najugaqarfimmi pissutsinik sunnerneqarsimasinnaapput, soorlu

atuartut inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu atugaannit pissutsinillu allanit, soorlu kulturikkut

atukkanit. Taakkua aallaavigalugit atuartut angusaasa iluarsinissaat pisariaqartinneqarsinnaavoq,

pissutsit taama ittut nakkutigalugit sanilliussisoqarsinnaasunngorlugu.

4.4 Atuartut amerlassusiinik naatsorsuineq

Atuartut atualernerminni allanneqarsimasut atuartullu alloriarfinni misilitsinnerni peqataasut nalu-

naarsorneqartarnerat paasissutissiiffiit assigiinngitsut atorlugit pisarpoq. Atuartut atualerneranni

allattukkat amerlassusii atuarfiit 1. oktoberimi Inerisaavimmut nalunaarutaannit pineqartarput. Atu-

artut misilitsinnerni peqataasut amerlassusii alloriarfinni misilitsinnerit naammassereeraangata

atuartullu akissutaat qarasaasiamut nuunneqareeraangata naatsorsorneqartarput. Taamatut pisoqa-

reeraangat atuartut peqataanngitsut procentinngorlugit naatsorsorneqarsinnaalersarput, atuartut

misilitsinnermi peqataasut atuartullu atuarnissaminnut nalunaarsukkat sanilliunnerisigut, tamannalu

ukiumi tullermi apriilimi alloriarfinni misilitsinnerit tunngavigalugit ingerlanneqartarluni. Taamaat-

tumik nalunaarusiami procentinngorlugit naatsorsukkat pissusissamisoortumik assigiinngitsuusin-

naapput. Ukiup siuliani 1. oktoberimit ukiup affaata tulliani alloriarfinni misilitsittoqarnissaata

tungaanut atuartoqarpoq nunamut nunamiillu nuuttunik. Aamma atuartoqarpoq nunap iluani nuut-

tartunik, taakkualu atuarfimmit qimataminnit nalunaarneqaraangata imaassinnaasarpoq atuarfimmit

tigusisumit ingerlaannaq nalunaarneqartanngitsut. Pissutsit taama ittut atuartunut nalunaarsuiffiup

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

24

Tabulex/TEA-p atorneqarnissaanik nalornilersitsisarput. Takuuk Paasissutissiiffik 5, qupp. 35,

nalunaarsuinermi nalornissutaasut nassuiarneqarnerinik imaqartoq.

Peqataanngitsoornermut procenti ukiuni alloriarfinni misilitsissutit siullermeersumik atugaa-

lerneranni qaffasissuuvoq. Tamatuma kingorna appariartorpoq, tamatumalu takutigunarpaa atuarfiit

alloriarfinni misilitsissutinik ingerlatsinissaminnut pitsaanerusunik periuseqalersimasut, tassami

alloriarfinni misilitsinnerni peqataasarneq annertusimmat. Inerisaavik alloriarfinni misilitsinnerni

akuerisaasumik akuerisaanngitsumillu peqataasannginnerit qanoq annertutigisarnerannik annertune-

rusumik misissuinikuunngilaq, oqaatigineqassaarli annertusisamik atuartut, amerlassusaat erseqqis-

sumik kisinneqanngitsut, alloriarfinni misilitsinnerni peqataatinneqartanngitsut. Ukiumi ataatsimi

klassit atuaqatigiiusut tamakkerlutik 5%-iisa missaat annertusisamik atuartitaasarput, tamatumalu

peqataanngitsoornermut procentip annertussusaata ilaa nassuiarsinnaavaa.

25

5. Angusat nassuiarneri

5.1 Inerniliillaqqissutsip nalingi

Inerisaavik tabel-ini nuna tamakkerlugu alloriarfinni misilitsinnerni angusanik takutitsisuni, nuna

tamakkerlugu statistikkikkut naleqqiiffinnik saqqummiussisarpoq. Taassuma saniatigut alloriarfinni

misilitsinnerni angusat angusanut skala-tut suliaq atorlugu saqqummiunneqartarnissaat sulissutigi-

neqarpoq. Angusanut skala karakterskalamut assersuunneqarsinnaavoq. Tamatumani pisariaqar-

tuuvoq procentit eqqortut inerniliillaqqissutsimi naatsorsorneqartut qanoq nassuiarneqassanersut

eqqarsaatigissallugu. Alloriarfinnut misilitsissutini angusanut skala-mik ineriartortitsinermi ajornar-

torsiutaasinnaasut 2012-imi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami itisiliilluni immikkut

allaatigisami eqqartorneqarput.

Atuartut ataasiakkaat procentit eqqortut angusaat katillugit kisikkaanni atuartup ilinniakkamini

inerniliillaqqissuseqarnera eqqortumik nalunaarneqartarpoq aammalu suliarineqartut qanoq amer-

latigisut procentinngoraanni inernileeriaasinnaanera eqqortumik nalunaarneqartarluni. Apeqqu-

tinngorporli inerniliillaqqissutsimi assersuutigalugu 67% atuartup atuartitsinermi piumasaqaatinik

naammaginartumik angusaqarsimaneranik takutitsisuunersoq. Piumasaqaatit taakkua atuartitsissu-

tini ataasiakkaani ilikkagassatut anguniagassatigut oqaatigineqarput alloriarfinnilu tamani atuar-

titsissutini ataasiakkaani piumasaqaataapput atuartumut atuartitsineq aqqutigalugu angutinniarne-

qartussat.

Matumani oqartoqarsinnaanerluni agguaqatigiissillugu eqqortumik procentinngorlugu akissutip

soorlu 67%-iusup takutinnerlugu, piumasaqaatit suliassiissutiniittut ataatsimut isigalugit atuartup

naammaginartumik angusimanerai? Imaluunniit 75%-iussanerluni immaqaluunniit 50% naamma-

ginarnerluni? Apeqqutinut taakkununnga akissutissaq suusinnaavorluunniit, tassami suliassiissutit

suulluunniit tunngaviusumik allanngortiterinngikkaluarluni atuartitsissutit didaktikkillu iluini anni-

kitsumik allanngortinnerisigut ajornarnerulersillugillu oqinninngortinneqarsinnaammata, suliamilu

tassani ajornarnerulersitsinermut ajornannginnerulersitsinermullu ’qipisaat’ utimut siumullu

qipisaqattaarneqarsinnaavoq, tamannalu suliassanik suliaqartartup kialluunniit ulluinnarni suliner-

minit nalunngilaa. Soorlu ersarippoq katiterinermi suliassaq annikitsunnguaq 3+5 = ?

ajornarnerulersinneqarsinnaavoq allakkaanni 7+4=?, katitassami kingullermi 10-mik qaangiinissaq

pisariaqassammat. Katiterinermi suliassat taakkua marluk tamarmik unamminartortai katiterinermi

suliassat annikitsut iluiniikkaluarput.

’Qipisaatip’ taassuma qipisaqattaarnissaanut pissutissaqarluarsinnaavoq. Ilaatigut suliassiissutit ima

ajornarsitinneqartigissanngillat atuartut sulinissaminnut kajumissuseerutsinneqarlutik imaluunniit

ima ajornanngitsigilissanngillat atuartut pikkorinnerpaat suliassiissutinik paatsuuillutik suliassani

siunertarineqaqqaarsimasumit allaanerusumik paasinnillutik.

Tamatuma assigisaanik inernileeriaasinnaanerup nalilersorniarnerani pisoqarsinnaavoq. Matumani

suliassiissutit ataatsimut isigalugit takissusaat ’qipisaataavoq’, suliassanik qanoq sukkatigisumik

naammassisaqarsimanerup nalinginik agguaqatigiissillugu ilimagineqartunik utimut siumullu

26

qipisaqattaarutaasinnaasoq. Matumani suna akuerineqarsinnaanersoq sunalu ilikkagassatut angunia-

gassanut sanilliullugu naapertuunnersoq ersarissumik akiuminaattuuvoq.

Nalinginnaasumik naammassisat suut ilikkagassatut anguniagassanut sanilliullugit naammaginar-

nersut naammaginannginnersulluunniit kisinniaraanni naatsorsueqqinnermi tabel-it atorneqartarput.

Tassunga takussutissatut 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsimi siuliani

takussutissiaq figur 1, qupp. 18-imiittoq, atorneqarsinnaavoq. Kanaartami x-imi sanimoortumi iner-

niliillaqqissutsimi angusat immikkoortunut 10-nut immikkoortitigaapput – nalaatsornikkut im-

mikkoortut qulit siusinnerusukkut 13 karakterskalami atorneqartut amerlaqataat. Sukaasaq saa-

merleq karakteeri 00-iuppat atuartut 0,6%-iisa missaasa taanna karakteererissavaat. Taamaa-

liortoqareerpat karakteerit 03-mit 13-imut sukaasanut tulleriinnut tamanut agguaanneqassapput.

Assersuutigalugu takuneqarsinnaavoq, atuartut 1,2%-iisa missaasa 03 karakteererigaat, atuartullu

11,8%-iisa missaasa 13 karakteerigalugu, amerlanerpaalli sisamat29

14,0%-ip, 14,8%-ip, 15,2%-ip

aamma 14,2%-ip 6, 7, 8 aamma 9 karakteererivaat.

Assersuutinnguaq taanna ulluinnarni atuartitsinermi 10. klassit inaarutaasumik misilitsillutik karak-

teererisartagaannit allaanerungaanngilaq. Sulianik inerniliillaqqissutsip nalingi procentiusut 12-

karakterskalamut nuukkaanni peqatigitillugu aamma 12-skalami piginnaasanut nassuiaatit oqaasin-

ngortitikkat30

suliaareersut nuuffiusarput. Assersuutigalugu karakteerit 2 inorlugu annertussuse-

qartut naammaginartuunngillat, karakteerilli 10 aamma 12 naammassisamut nalinginnaasumit

annertunermut naatsorsuutigisarlu sinnerlugu annertussusilimmut takussutissaallutik.

Naatsorsueqqinnermi teknikki taanna karakteerilersuisaatsimi, GGS skala-mi, Kalaallit Nunaanni

meeqqat atuarfianni ukiumit atuarfiusumit 2009/2010-mit atuutilersumi, atorneqarsinnaavoq ima-

luunniit Danmarkimi 12-skalami atugaasumi imaluunniit skalami qanorluunniit ittumi tunnga-

viusumik procentit eqqortut kisitsisaannik immikkoortiteriffiusimasumi atorneqarsinnaalluni, taak-

kunanimi karakteerit tamarmik immikkut tulleriillugit ’atsersorneqareersimapput’. Matumani

pingaarnerunngilaq oqaatsit atorlugit oqaatiginiakkamut karakterskala atorneqartoq taamaallaat

naqinnerit atorlugit suliaanersoq imaluunniit naqinnernik aammalu kisitsisinik suliaanersoq.

Kisitsisit soorlu agguaqatigiissitsilluni kisitsisoqarsinnaassammat taamaallaat atorneqarput. Naqin-

nerit atoraanni agguaqatigiissitsilluni kisitsisoqarsinnaanngilaq, nunanilu taamaallaat naqinnernik

atuisuni aamma taamaaliornissaq naapertuuttuunani.

Taanna eqqarsaatigalugu Kalaallit Nunaanni alloriarfinni misilitsissutit suli ineriartortinneqarput.

Matumani nalilersorneqartussaassaaq, inerniliillaqqissutsimi angusaq assersuutigalugu 67%-iusoq

atuartitsissummi suliassiissutit atuartumut unamminartuinut takussutissaanersoq aammalu oqaatsit

atorlugit nalilersuinermi31

’ilikkagassatut anguniagassanik naammaginartumik angusiffiusutut’ nali-

lersuinermut takussutaanersoq imaluunniit naamik.

Suliaq taanna aatsaat aallartilaarpoq tulluartuussaarlu ilisimatuussutsikkut piumasaqaatit aallaa-

vigalugit misissuisoqarpat, kalaallit atuartut alloriarfinni misilitsissutini misilitsinnermik saniatigut

29

tassa figur 1-imi, qupp. 18-imi, napaartut portunerpaat marluk. 30

nassuiaatit oqaasinngortitikkat = kvalitative fortolkninger. 31

oqaatsit atorlugit nalilersuineq = kvalitativ bedømmelse.

27

suliassani allani, misilitsissutitut atorneqareerlutillu agguaqatigiissillugu procentit eqqortut 67%-t

pitsaasuunerinik naammaginannginnerinilluunniit isummerfioreersuni, misilitsippata. Misileraaner-

ni taama ittuni misilitsissutini atorneqareersuni anguneqartuni procentit eqqortut nalinginik nassui-

aanerit alloriarfinni misilitsissutinut nutaanut nuunneqarsinnaapput.

Akissutit eqqortut amerlassusaat karakteerinngortinniarlugit kisitseqqinnermi tabel Danmarkimi

atorneqartoq pisariitsuuvoq naleqqiiffeqarlunilu naliliinertut32

ingerlanneqartarluni, tassami atuartut

suliaat eqqortut qaffasinnerpaat 10%-it 12-imik karakteeriliinnarneqartarmata. Taamaalisoqaree-

raangat Ilinniartitaanermut ministereqarfiup, ECTS skalami karakteeriliiniarnermi tunngaviusutut,

naliusut 12 (10%), 10 (25%), 7 (30%), 4 (25%) aamma 2 (10%) aalajangiuttarpai. Malugiuk karak-

teerit 2-p, 4-p, 7-ip, 10-p aamma 12-ip procentitaasa katinnerat tassaammat 100% - karakteerit 00

aamma -03 ilanngunneqarneq ajorput.

2014-imi alloriarfinni misilitsinnernut atatillugu kisitseqqinnermi tabel-it imaluunniit karakter-

skalat atuutsinniarneqanngillat. Taamaaliornikkut inerniliillaqqissutsimi angusat ilikkagassatut

anguniagassanik misilitsissutaasunik naammaginartumik naammaginanngitsumilluunniit naammas-

sisaqarnermut takussutissaanerinik isummernissaq kinguartinneqarpoq. Inerniliillaqqissuseq inerni-

leeriaasinnaanerlu taamaallaat statistikkimi siamasissutsit atorlugit naleqqiussilluni nalilerneqarput,

tassa naliliinerni angusat imminnut sanilliullugit naliliisoqarluni.

5.2 Atuarfiup angusaasa nalilernerinut inernernik atuineq

Ilinniartitsisut nalunaarusioraangata aammalu alloriarfiit naammassinerini ataatsimoortumik nalu-

naarusiornermi kiisalu atuartunik oqaloqateqarnermi angajoqqaanillu ataatsimeeqateqarnermi nuna

tamakkerlugu pamersaanermi naleqqiiffiit, angusanut skala-tut ilusilikkat, annertuumik iluaqutaa-

sinnaapput, tassami pamersaanermi naleqqiiffiit ataatsimut atuutsinneqartut nuna tamakkerlugu

atuartut assigiissaartumik nalilerneqarnissaat qulakkeertarpaat. Sammisaq taanna siullermeersumik

Nuummi 2008-mi atuarfiit pisortaat ataatsimiitinneqarmata eqqartorneqarpoq. Taamanikkut atuarfiit

pisortaat isumaqarput, alloriarfinni misilitsinnerni angusamut naammaginartumut 50% killigitinne-

qarsinnaasoq, naak piffissami tassani nunani allani misilittakkat suli qissimigaarneqanngikka-

luartut. Tamatuma kingorna Naliliisarfiup iluani sammisaq taanna alloriarfinni misilitsissutit

ineriartortinnerinut taputartuullugu eqqartorneqallattaartuarpoq. Ajoraluartumik sammisaq taanna

atuarfik pillugu sammisaqartuni annertunerusumik oqallissutaanngilaq, taamatuttaaq Inerisaaviup

iluani aamma taamaaliortoqarani. Taamatut pisoqarsimasuuppat nuna tamakkerlugu angusanut

skala-t alloriarfinni misilitsissutinut atuuttut eqqunneqarnissaat isumaliutigineqarsimasinnaaga-

luarpoq, nuna tamakkerlugu naleqqiussiffiit33

statistik atorlugu misilitsinnerit pillugit nalunaarusiani

ukunani naatsorsugaasareersut saniatigut.

Alloriarfinni misilitsissutit atuartunik nakkutilliissutaanngillat – atuartormi atuarnermini ingerlari-

aqqinnissaminut misilitsissutini ”angusisussaanngilaq”. Tamatuma akerlianik alloriarfinni misilit-

sissutit atuartup piginnaasaqarfiinik, minnerunngitsumillu sanngiiffiinik ilinniartitsisumut, atuarfiup

pisortaanut, angajoqqaanullu paasissutissiisarput, taamaaliornikkut peqatigiilluni atuartup atuarner-

32

naleqqiiffeqarluni naliliineq = normativ bedømmelse. 33

nuna tamakkerlugu naleqqiussiffiit = landsnormer.

28

mini ingerlariaqqinnissaa pilersaarusiorneqarsinnaavoq, atuartup ilikkariartorneranut ikorfartuu-

taasumik.

Matumani erseqqissaatigineqassaaq inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu pillugit ilisimasat

suliassani ataasiakkani kukkunerit qanoq ittuunerinik misissuinermik ilaqartinnissaat pingaartinne-

qassammat. Soorlu matematikkimi suliassat marluk tulliuttut: 3 + [ ] = 7 aamma 8 – [ ] = 2,

tamaasa atuartup 10-mik akisimappagit, isumaqarnarsinnaavoq atuartup assigiissitap ilisarnaataata,

’=’, isumaa paasisimanngikkaa.

Atuarfiit kommunillu alloriarfinni misilitsinnerni angusat atuarfinni ataasiakkaani kommunillu

atuarfiini tamani naammaginartumik ilikkariartortoqarneranut nalilersuutitut atussappatigit pissusis-

samisuuginnassaaq. Tamanna arlalitsigut pisinnaavoq, nalilersuinerullu taamaattup ingerlannissaa-

nut periutsinik aalajangersimasunik peqanngilaq.

Immikkoortuni tulliuttuni angusat qaffasissusiisa ineriartornerisalu qanoq nalilersorneqarsinnaa-

nerinut assersuuteqarpoq.

Siullermik inerniliillaqqissutsip qaffasissusia misissorneqarsinnaavoq, tassa soorlu median-imik

naliusup immikkoortunut arlaqartunut agguataarneratigut. Angusanut skala-p ilikkakkatigut qaffa-

sissutsit assigiinngitsut oqaasertalersortarpai angusallu naammaginartut naammaginanngitsullu

killingi nalunaarsortarlugit. Kisitsisit killiliussat kingusinnerusukkut nalunaarutigineqarumaartut

suussagaluarpataluunniit median-imik naliusoq 60% taannaluunniit qaangerlugu angusamut naam-

maginartumut takussutissaavoq; aamma Kapitali 6.9-mi atuartut sanngisuut sanngiinnerillu pillugit

allaatigisaq takuuk. Kapitali 6-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut angusaasa saqqummiunnerini

median-imik naliusut 50%-60%-imiittut angusatut naammaginartutut oqaatigineqarput.

Aappassaanik median-imut naliusup piffissap ingerlanerani qanoq ineriartornera nalilersorneqar-

sinnaavoq, soorlu atuarfimmi median-imik angusat ukiut pingasut ingerlanerani qanoq ineriartor-

nersut, kommunilu ataatsimut isigalugit ukiut tallimat ingerlanerini angusat misissuiffiusinnaallutik.

Tassunga tunngatillugu maluginiarneqassaaq, siuariartoqarnersoq kinguariartoqarnersorluunniit

oqaatigissagaanni median-imik naliusut qummut ammullu nikinneri aalajangersimakannersumik

annertussuseqartussaammata. Angusanut skala saqqummiunneqartussaq ersarinnerusunik ilitsersuu-

titaqarumaarpoq, qaqugukkut malunnartumik ineriartortoqarnersoq. Tamatumunnga peqatigitillugu

oqaatigineqassaaq 1 procentpointimik siuariarneq kinguariarnerluunniit siuariarnermut kinguariar-

nermulluunniit annertuumut takussutissaanngimmat.

Suut suliniuteqarfiusinnaanerinut takussutissatut atuarfimmi ataatsimi misilitsittoqarnerani median-

imik angusat assersuutitut atorneqarsinnaapput. Alloriarfimmi misilitsinnermi angusat Tabel 1-imi

takutinneqartut atuarfimmit ataatsimit pisuupput, piffissamilu 2012-2014-imi 7. klassimi misilitsit-

toqarmat median-imik kisitsisit ukua anguneqarlutik.

29

Tabel 1: Atuarfimmit ataatsimit akullerni alloriarfimmi misilitsinnermi angusanut assersuut.

2012 2013 2014

Kalaallit oqaasii 64 67 54

Qallunaat oqaasii 63 73 52

Tuluit oqaasii 49 61 48

Matematikki 50 54 51

Atuarfiup kalaallit oqaasiini 2012-imi 2013-imilu angusai naammaginartumit pitsaanerusumiipput,

2014-imili malunnartumik appariarlutik. Qallunaat oqaasii aamma 2012-imi 2013-imilu naamma-

ginartumit pitsaanerusumiipput, tassani 2012-imit 2013-imut qaffariarneq malunnartoq malugi-

niagassaalluni. 2014-imi qallunaat oqaasiini angusat malunnavissumik appariarput, naammagi-

nartup ammut killinganiilerlutik. Ineriartorneq taama ittoq aamma tuluit oqaasiini takussaavoq

2012-imit 2013-imut pitsaasumik ineriartortoqarpoq, taamaalisoqareermalli malunnartumik appari-

artoqarluni. Atuartitsissut matematikki ukiuni pineqartuni tamani appasittumik naammaginartu-

miippoq, ukiumiillu ukiumut taasarialimmik ineriartortoqarani.

Kisitsisit ataatsimut isigigaanni uani atuarfik pineqarpoq, 2013-imi oqaatsinik atuartitsissutinik

naammaginartoq qaangerlugu kivitsisoq, ukiulli tulliani malunnartumik kinguariarfiusoq. 2014-imi

malunnartumik kinguariarneq amerlasuunik patsiseqarsinnaavoq, soorlu ukiuni ataasiakkaani klassit

pitsaasunik/sanngiitsunik atuartullit, atuarfimmi ilinniartitsisut taarseraanneri il.il.. Sunaluunniit

patsisaagaluarpat alloriarfinni misilitsinnerni angusat atuarfimmi tassani ilikkartitsiniarnermi

ajornartorsiutit pitsaanerulersitassallu ersarissumik paasiuminartumillu ersersippaat, tamatumalu

kingunerisaanik qanoq ililluni pitsaasumik ineriartorneq aallarteqqinneqassanersoq isumaliutigine-

qalersinnaalluni.

Atuarfik aamma kommunimi atuarfinnut tamanut, immaqaluunniimmi nunami angusanut tamarmi-

usunut sanillersuussinnaavoq. Naleqqiiffeqarluni sanilliussinerit taama ittut nalorninartoqarsinnaa-

sarput, assigiinngissutsit annertuut median-imik naliusut ”toqqoqqasinnaasarmatigit”, kisiannili

soqutiginarsinnaapput isumaliulersitsisinnaallutillu. Takutinniakkat taama ittut ineriartornerlu paasi-

saqarfigiumallugu grafik atorlugu takussutissiat pitsaanerpaasarput.

Figur 4-mi 2014-imi 7. klassimi misilitsittoqarmat atuarfiup inerniliillaqqissutsimi angusai kom-

munimi nunalu tamakkerlugu angusanut sanilliunneqarput. Atuarfik kalaallit oqaasiini kommunimi

nunalu tamakkerlugu angusanit appasinnerusumiippoq. Qallunaat oqaasiini kommunimi angusat

taamaaqqatigineqarput, nunali tamakkerlugu angusanit appasinnerullutik. Tuluit oqaasiini kommu-

nimi nunalu tamakkerlugu angusanit appasinnerulaartumik angusaqartoqarpoq. Naak atuarfiup

matematikkimi angusai naammaginartup pitsaannginnerusortaaniikkaluartut, taamaattoq malugine-

qassaaq atuarfiup matematikkimi angusai kommunimi nunalu tamakkerlugu agguaqatigiissillugu

angusanit pitsaanerusut. Sanilliussinerit taamatut ittut atuarfik kommunimi aammalu nuna

tamakkerlugu atuarfinnut allanut naleqqersuussinnaavaat.

30

Figur 4: Atuarfiup 7. klassimi 2014-imi angusaasa kommunimi nunamilu tamarmi angusanut

sanilliunneri.

Box-plots statistikkimi kisitsisit naliusunut qaffasissunut appasissunullu qanoq agguarsimanerinut

takussutissiipput, soorlu assersuutigalugu ukiup ataatsip imaluunniit ukiut arlaqartut iluini atuartut

sanngisuunut sanngiitsunullu qanoq agguarsimanerinut takussutissiillutik. Paasissutissat taakkua

paasissutissanik angusanut skala-mit pissarsiarineqartunut ilanngullugit pissarsiffiusumik atorneqar-

sinnaapput - aamma Kapitali 6-imi Box-plots qanoq atorneqarnersut takukkit.

Atuarfiit ataasiakkaat killiffiit namminneerlutik nassuiarsinnaasatik pilersissinnaavaat, tamannalu

ippinnartortaqanngilaq, atuarfiimmi namminneerlutik atuartuutitik ilisarisimavaat, taamaattumillu

pamersaanermi suliniutissat pisariaqartut suut ingerlatissanerlugit aalajangiussinnaallugit. Taamaat-

torli atuarfinnut ataasiakkaanut ilinniartitsisunullu ataasiakkaanut iluaqutaassagaluaqaaq, alloriar-

finni misilitsinnernut tunngatillugu pamersaanermi naleqqiussiffiit atugaalerpata, nalunaarusiamik

iliuusissatullu pilersaarummik suliaqarniarneq oqinnerulissammat atuartullu assigiiaartumik naliler-

neqartalerlutik.

Atuartut ataasiakkaat akissutaat misissoreeraanni alloriarfinni misilitsinnerni angusat aamma

atuartitsilluni didaktikkimi atorneqarsinnaapput,34

soorlu paasissutissiiffimmi tulliuttumi takune-

qarsinnaasoq.

Paasissutissiiffik 4: Misilitsinnermi akissutit didaktikkimi atorneqarsinnaanerinut assersuutit.

Tulliuttumi atuarfimmi ataatsimi 7. klassimi matematikkimi alloriarfimmi misilitsittoqarnerani akissutitut suliat

marluk assersuutigineqarput. Assersuutit taakkua takutippaat, atuartut akissutaasa misissorneri qanoq ililluni

didaktikkimi iluaqutigalugit atuartorlu siumut isigisumik suliniuteqarfigalugu atorneqarsinnaasut.

Atuarfimmi tassani atuartut item 17-imi misilitsissutiniittumi qinnuigineqarput ilaannakortaq 0,25 avitanngor-

tissagaat. Akissutaasinnaasut sisamat akornanni atuartut akissutaat tabelimiittut takuneqarsinnaapput, taakkunannga

akissut eqqortoq 1/4-iuvoq, sinnerilu pingasut distraktoriullutik:

Akissutissat 1/2 1/3 1/4 1/5

Akissutit (%) 46% 8% 15% 31%

34

Suliami uani 3. aamma 7. klassimi Naatsorsuut / Retteark, Inerisaaviup ukiut tamaasa alloriarfinni misilitsinnernut

suliarisartagaa aamma atorneqarsinnaavoq.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Kalaallit oqaasii Qallunaat oqaasii Tuluit oqaasii Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

Atuarfik

Kommune

Nuna

31

Isumaliutigineqarsinnaavoq sooq taamaallaat 15%-it akissut eqqortoq, 1/4, akissutigineraat. Distraktorimi 1/2-imi

kisitsit 2 kukkutitsinerluni – imaluunniit stimulus 0,25 kisitsimmik 5-imik kisitsisitaqarmat 1/5 kukkuffigineqar-

nerluni – imaluunnit alla suna patsisaava? Akissutit qanoq ittuuneri misissoraanni atuartut ”eqqoriaasimasinnaasut”

pasinanngilaq, atuartulli eqqarsarsimasut ilimanarneruvoq, kisiannili kukkusumik eqqarsarsimallutik. Matumani

naliliisartoq angummassinnaajunnaarpoq, matematikkillu didaktikkianik ilisimasallit nassuiaaqataasariaqalerlutik.

Assersuutigalugu ilinniartitsisup atuartut apersorsinnaavai sooq taamatut akisimanersut, paasisaqareerunilu atuartitse-

riaatsini iluarsisinnaallugu. Malugiuk, distraktorit isumaliutigilluarlugit toqqarneqarsimammata taamaattumillu

atuartup ilinniaqqinnissaanik ilisimasaqalernissamut aqqutissaasinnaallutik.

Atuarfimmit tassannga misilitsinnermilu tassani item 54 imaattumik suliassartaqarpoq:

5 +10*2 = ?

akissutissartaqarluni: 30, 25, 20 aamma 35.

Atuartut 16-it akissut toqqagassaq siulleq, tassa 30, akissutigaat. Imaassinnaavoq distraktorit ”nakusoortitsiniarluni”

tulleriinnilerneqarsimasut, atuartut 30-imik akissuteqarnissaannut ”pisarisussanngorlugit” – tassa kukkussutaa-

sartumik naliginnaasumik kukkutillugit, 5 aamma10 kateriarlugit naggataatigut 2-mik amerlisarlugit.

32

6. Angusat pingaarnerit

Immikkoortumi uani 2014-ip upernaavani alloriarfinni misilitsinnerni angusat allaaserineqarput.35

Ukioq manna angusat ukiup siuliini kingullerni sisamani, tassa 2010-2013-imi, angusanut sanilliun-

neqassapput, taamaaliornikkut atuartitsissutini ataasiakkaani inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasin-

naanermilu median-imik naliusut qanoq ineriartornerat pitsaasumik takuneqarsinnaalissammat.

Grafikkimik takussutissiat paasiuminarsarumallugit nalunaarusiami piffissaq misissuiffiusoq ukiu-

nut kingullernut tallimanut sivisussusilerneqarpoq. Taamaattoq nalunaarusiami Kapitali 10-mi

ilanngussani tabel-it ilaat 2006-imi Main Study-mik ingerlatsiffiusumit aallartipput.

Maannakkut alloriarfinni misilitsinnernut databasemi paasissutissat piffissamit ima sivisutigisumit

pigineqalerput, atuartitsissutini ataasiakkaani ilikkariartorneq qularnaannerusumik oqaatigineqar-

sinnaalerluni. Kapitalimi uani nuna tamakkerlugu kommunikkuutaartumillu ineriartorneq eqqartor-

neqassaaq. Atuarfikkuutaartumik angusat sanilliussuunnissaat ajornakusoornerujussuuvoq. Tamatu-

munnga patsisaavoq atuarfinni amerlasuuni atuartut amerlanngitsunnguusarmata, kisitsisillu taama

amerlanngitsigisut toqqammavigalugit atuarfinni ataasiakkaani ukiumit ukiumut ineriartorneq

pillugu nalilersuineq statistikkikkut naatsorsussallugu nalorninartoqartarpoq. Taamatuttaaq atuartut

inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu atugaat atuartut angusaasa sanilliunnissaannut sunniuteqar-

tarput, tamannalu patsisigalugu atuarfinni ataasiakkaani ineriartornerup nalilerniarnera ajornaku-

soorsinnaavoq.

Kapitalimi uani angusat grafik atorlugu saqqummiunneqarput, ineriartorneq paasissutissaniittoq

ersarinnerutikkumallugu. Siusinnerusukkut oqaatigineqareersutut atuartitsissutini angusanut skala-

mik naammassisamik suli suliaqartoqanngilaq. Angusanut skala-p taama ittup pilersinniarnerani

ajornartorsiutit assigiinngitsut 2012-imi nalunaarusiami immikkut Kapitali 7-imi eqqartorneqarput.

Angusat eqqartornerini nalilersuinerit atorneqartut Kapitali 5-imi imm. 5.2-mi eqqartorneqartut

malippaat.

6.1 Misilitsinnerni atuartut amerlassusaat

Piffissami 2010-2014-imi 3. klassimi alloriarfimmi misilitsinnermi atuartut misilitseqataasut tamak-

kerlutik amerlassusii figur 5-imi takuneqarsinnaapput. 2014-imi 3. klassimi atuartut katillugit 726-it

misilitsipput. 3. klassimi atuartut alloriarfinni misilitsittartut amerlassusaat 2012-imit allanngora-

ngaanngilaq.

Atuarfiit 1. oktoberimi 2013-imi Inerisaavimmut nalunaarusiaat malillugu atuartut 772-it 3. klassimi

atualernissaminnut allatsissimapput. Tassa imaappoq, 3. klassimi atualernissamut allatsissimasut

tamakkerlutik 94%-ii misilitsinnermi ataatsimi arlaqartuniluunniit misilitsipput.36

3. klassimi peqa-

taannginnermut procenti taamaalilluni 6%-iuvoq.

35

Alloriarfinni misilitsinnerit 2014-ip upernaavani ingerlanneqarput. Atuartut taakkua 3. aamma 7. klassimi 2013-ip

ukiaani atualerput. 36

Nalunaarutit 1. oktoberimeersut naatsorsorneriniit ukiup tulliani upernaakkut alloriarfinni misilitsinnerit tungaannut

atuartut amerlassusii allanngorsimasinnaapput, Kalaallit Nunaannit /-nut nunanut allanut /-nit nussorneq patsisigalugu

imaluunniit atuartut tamakkerlutik amerlassusaat allanik patsiseqartumik allanngorsinnaavoq. Taamaattumik atuartut

misilitsinnerni peqataanngitsut arlalitsigut taamungaannaanerusumik naatsorsugaapput.

33

Atuartut 688-it misilitsinnerni pingasuni tamani peqataapput, atuartut 27-t misilitsinnerni marlunni,

atuartullu 11-t misilitsinnermi ataatsimi misilitsipput. Oqaatigineqassaaq, 3. klassimi misilitseqa-

taasut amerlanerpaartaat, tassa 95%-ii, atuartitsissutini pingasuni tamani misilitsimmata. Atuartut

ilaat procentinngorlugu taama amerlatigisut misilitsinnerni tamani misilitseqataanerat, alloriarfinni

misilitsinnerit atuarfinni nukarliit alloriarfianni atugaallualernerannut takussutissaagunarpoq.

Figur 5: 3. klassimi piffissami 2010 - 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut

misilitseqataasut tamarmik amerlassusii.

Atuartut annertusisamik atuartitaasut atuartut atualernissaminnut allatsissimasut nalunaarsornerinut

ukiumi atuarfiusumi pineqartumi ilaapput, taakkuali ilaat patsiseqartumik atuarfiit ilaasa alloriar-

fimmi misilitsinnerni peqataatittanngilaat, aamma takuuk Paasissutissiiffik 5, qupp. 35-miittoq.

Maannakkut ilimagineqarpoq nuna tamakkerlugu klassini, atuartut annertusisamik atuartitaaffiini,

atuartut ukioqatigiikkuutaat 45-t missigisaat annertusisamik atuartitaasut. Taamaattumik 2014-imi

alloriarfinni misilitsinnerni peqataanngitsut ilaat amerlasuut tassaagunarput atuartut annertusisamik

atuartitaasut.

Piffissami 2010-2014-imi 7. klassimi alloriarfimmi misilitsinnermi atuartut misilitseqataasut

tamakkerlutik amerlassusii figur 6-imi takuneqarsinnaapput. 2014-imi 7. klassimi atuartut katillugit

701-it misilitsipput. 7. klassimi atuartut alloriarfinni misilitsittartut amerlassusaat 2012-imit

allanngorangaanngilaq.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2010 2011 2012 2013 2014

Atu

artu

t am

erla

ssu

sii

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Matematikki

34

Figur 6: 7. klassimi piffissami 2010 - 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut

misilitseqataasut tamakkerlutik amerlassusii.

2014-imi alloriarfinni misilitsinnerit sioqqullugit atuarfiit 1. oktoberimi 2013-imi Inerisaavimmut

nalunaarusiaat malillugit atuartut 788-it 7. klassimi atualernissaminnut allatsissimapput. Atuartut

annertusisamik atuartitaasut kisitsimmi tassani ukiumi pineqartumi ilaapput. Tassa imaappoq, 7.

klassimi atualernissamut allatsissimasut tamakkerlutik 89%-ii 2014-imi misilitsinnerni peqataap-

put.37

7. klassimi peqataannginnermut procenti taamaalilluni 11%-iuvoq, 3. klassimit qaffasinneru-

laarluni.

Atuartut 647-it misilitsinnerni sisamani tamani peqataapput, atuartut 41-t pingasuni, atuartut 9-t

marlunni atuartullu taamaallaat 4-t ataatsimi misilitsipput. Oqaatigineqassaaq, atuartut misilitse-

qataasut amerlanerpaartaat, tassa 93%-ii, atuartitsissutini sisamani tamani misilitsimmata, 3.

klassimit ikinnerulaarlutik.

3. aamma 7. klassimi misilitseqataasut kisitsisinngorlugit Tabel 2-mi nalunaarsugaapput.

Tabel 2: 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut peqataasut atualernissamut

nalunaarsukkanut sanilliullugit amerlassusii.

3. klasse

Amerlassusii

3. klasse

Procenti

7. klasse

Amerlassusii

7. klasse

Procenti

4-nik misilitsittut - 647 82%

3-nik misilitsittut 688 89% 41 5%

2-nik misilitsittut 27 4% 9 1%

1-imik misilitsittut 11 1% 4 1%

Misilitsinngitsut

/peqataanngitsut 46 6% 87 11%

Atuartut nalunaars. amerl. 772 100% 788 100%

37

Nalunaarutit 1. oktoberimeersut naatsorsorneriniit ukiup tulliani upernaakkut alloriarfinni misilitsinnerit tungaannut

atuartut amerlassusii allanngorsimasinnaapput, Kalaallit Nunaannit /-nut nunanut allanut /-nit nussorneq patsisigalugu

imaluunniit atuartut tamakkerlutik amerlassusaat allanik patsiseqartumik allanngorsinnaavoq. Taamaattumik atuartut

misilitsinnerni peqataanngitsut arlalitsigut taamungaannaanerusumik naatsorsugaapput.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2010 2011 2012 2013 2014

Atu

artu

t am

erla

ssu

sii

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii

Matematikki

35

Peqataanngitsoornermut procentip qanoq ineriartornera misissussallugu immikkut soqutiginar-

tuuvoq, taassuma qanoq annertutiginerata alloriarfinni misilitsittarnerit atuarfinni suleriaatsinut

qanoq annertutigisumik ilaalersimanerat takussutississinnaammagu. 3. aamma 7. klassimi peqataan-

ngitsoornermut procentip ineriartornera figur 7-imi takuneqarsinnaavoq.

Figur 7: Piffissami 2010-2014-imi 3. aamma 7. klassimi peqataanngitsoornermut procentit.

Takuneqarsinnaavoq, 3. klassimi peqataanngitsoornermut procenti 2012-imit annikilligaluttuinnar-

simasoq, 2014-imi 6%-imiilerluni. 7. klassimi peqataanngitsoornermut procentip ineriartornera

allanngorarneruvoq, 2011-p kingorna annikilliartoreerluni 2014-imi malunnavissumik qaffariarluni.

Naak taamatut pisoqaraluartoq, 7. klassimi piffissaq pineqartoq isigigaanni peqataanngitsoornermut

procenti aamma annikilliartorsimavoq.

PISA-mi misissuinerni peqataanermut peqataannginnermullu naatsorsuinermi periutsit atorne-

qartartut allaanerupput, peqataannginnermut procenti akuerineqartoq 5%-iulluni. 3. klassimi peqa-

taanngitsoornermut procenti PISA-mi procentimut taamaallilluni qanittuuvoq. PISA 2012-imi

misissuinermi Danmarkimi peqataanngitsoorneq 6,2 procentiuvoq. Norgemi procenti 6,1-iuvoq,

Sverigemi 5,4, Islandimi 3,8 Finlandimilu 1,9 procentiulluni.

Paasissutissiiffik 5: Meeqqat atuarfianni atuartut amerlassusaannik nalunaarsuineq.

Meeqqat atuarfianni atuartut amerlassusaannik nalunaarsuineq atuarfiit namminneq ataatsimut pisortatigoortumik

nalunaarsuiffianni TABULEX-imi pisarpoq, taanna immikkut atuartunut nalunaarsuiffeqarpoq TEA-mik

taaguutilimmik. TABULEX/TEA pisortat nalunaarsuiffiattut qallunaat ineriartortitaraat, Danmarkimi meeqqat atuarfiini

amerlanerni atorneqartoq. Systemi taanna Kalaallit Nunaanni 2005-imi atugaalerpoq maannalu atuarfinnit

amerlanerpaanit atugaalluni, taamaattorli atugaanera ineriartortinneralu suli ingerlavoq. Nalunaarsuiffimmi atuarfiit

atuartut atuarfimmi aallartittut aqqi, inuup-normui kiisalu paasissutissat allat soorlu najugaat il.il. nalunaarsortarpaat.

Nalunaarsuiffimmi atuartut ataasiakkaat soorlu piffissami sumi atuarsimanerat nalunaarsorneqartarpoq,

taamaaliornikkut atuartut soorlu atuarfimmiit atuarfimmut sumut nuunneri malinnaavigineqarsinnaapput.

Inerisaaviup naliliisarfiata nalunaarsuiffimmi tassani atuarfiit tamaasa on-line-kkut iserfigisinnaavai. Naliliisarfiup

taamaalilluni piffissami aalajangersumi meeqqat atuarfianni atuartut qanoq amerlatigineri kisissinnaagaluarpai,

maannakkulli taama ajornaatsiginngilaq. Siullermik atuarfiit soorunami TABULEX TEA pisut tamaasa pinerini

ingerlaavartumik atortussaavaat. Tamatigulli taamatut pisoqarneq ajorpoq, atuarfiillu arlaannik peqquteqarlutik

nalunaarsuiffimmi atuartuutiminnik nutarterinissartik kinguartoorfigisinnaavaat. Tamanna ukiup atuarfiusup nutaap

0123456789

1011121314151617181920

2010 2011 2012 2013 2014

Peq

ataa

nn

gits

oo

rneq

(%

)

3. klasse

7. klasse

PISA-mi naliusoq

36

aallartinnerani immikkut ajornartorsiutaasinnaasarpoq. Taakkua saniatigut atuartut piffissap ilaannaani atuarfimmut

allamut nuuttut imaluunnit nuuittut ajornartorsiutaasinnaasarput, soorlu atuarfimmi qimataminni anisutut

nalunaarsorsimariarlutik atuarfimmi tikitaminni aatsaat kingusissukkut nalunaarsorneqarsinnaasarput piffissamilu

akunniliuttumi atuartoq TEA-mi takuneqarsinnaasanngilaq.

Meeqqat atuarfianni atuartut tamakkerlutik aammalu klassinut agguataarlutik amerlassusiisa pisortatigoortumik

nalunaarsugaanerat ”1. oktoberimi nalunaarsuinikkut” pisarpoq, nalunaarsuinerlu taanna atuarfiit Inerisaavimmut

ingerlatissallugu pisussaaffigaat. Nalunaarsukkami tassani atuarfiit tamarmik ukiumi atuarfiusumi pineqartumi ullormi

1. oktoberimi atuartuutimik amerlassusaat nalunaarsortussaavaat. Atuarfiit amerlasuut atuartut nalunaarutissatik TEA

atorlugu kisittarpaat. Atuarfiit ulloq 1. oktober nalunaarsuiffittut atussammassuk pingaaruteqartuuvoq. Atuarfiit ulloq 1.

oktober sioqqullugu kingoqqulluguluunniit nalunaarsuigaluarpata atuartut atuarfimmut allamut nuunnerisigut kisitanik

kipusoortoqarsinnaavoq.

Atuartut amerlassusaannik kisitsineq alloriarfinni misilitsinnerit misissornerinut sunniuteqarneq ajorpoq, atuartulli

misilitsinngitsut amerlassusaannik kisitsinermi taamaallaat sunniuteqartarluni. Ukiuni aggersuni Inerisaaviup TEA-mi

suliat pitsaassusaannik suliniutit pingaartillugit peqataaffiginiarpai.

Atuartut klassini nalinginnaasuni atuartut tamarmik alloriarfinni misilitsinnerni peqataasus-

saapput.38

Atuarfiit peqataanngitsoornissamik aalajangersakkat atuartunut, soorlu atuartunut anner-

tusisamik atuartinneqartunut il.il., atorsinnaavaat. Alloriarfinni misilitsinnerni peqataanngitsoorneq

aamma pissusiviusunik allanik patsiseqarsinnaavoq, soorlu napparsimanermik, ilimagineqarporlu

atuartut taakkua misilitsittoqarnissaa ilisimaarisimassagaat. Naliliisarfiup kajumissaarutigisarpaa,

atuarfiit ukiup atuarfiusup naannginnerani alloriarfinni misilitsinnernik ingerlatseqqeqqullugit,

atuartut nalinginnaasumik misilitsinnerni peqataanngitsut misilitsinnissaannut periarfissikkumal-

lugit, periarfissarli tamanna atorneqarpiarunanngilaq.

Isumaqartoqarsinnaavoq pingaartumik atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut arlaannik patsiseqar-

lutik misilitsinnerni peqataasanngitsut. Soorlu atuartut annertusisamik atuartinneqartut qanoq anner-

tutigisumik misilitsinnerni peqataatinneqartarnersut imaluunniit peqataatinneqartannginnersut nas-

suitsumik ilisimaneqanngilaq. Atuartut taakkua misilitsinnerni peqataatinneqartanngippata, atuar-

titsissutini assigiinngitsuni inerniliillaqqissutsimi angusat matuma kinguliini saqqummiunneqartut

nunami atuartut tamarmiusut angusaannit piviusunit annertunaagaasimasinnaapput.

Ukiuni tulliuttuni alloriarfinni misilitsinnernut atatillugu peqataanngitsoortarneq suli alaatsinaanne-

qassaaq, peqataanngitsoornerit aalajangersimasut ilaat angusat naatsorsorneqarnerannut sunniute-

qarsinnaammata. Maannakkut atuartut sorliit sunalu patsisigalugu peqataasannginnerannik misis-

suinernik ingerlatsisoqarpoq.

Paasissutissiiffik 6: Immikkut annertusisamik atuartut alloriarfinni misilitsinnerni peqataasut.

Ukiumi atuarfiusumi 2013/2014-imi atuartut katillugit 529-t immikkut atuartitatut nalunaarsugaapput, tak. Kalaallit

Nunaanni meeqqat atuarfii 2013-2014. Statistikkimi tassani atuartut taakkua klassinut ataasiakkaanut immik-

koortitigaanngillat, missingersoraannili 3. klassimi 7. klassimilu atuartut immikkut atuartitaasut 40-t missaanniittut

ilimanarpoq. Malittarisassat malikkaanni atuartut tamarmik – tassa nalinginnaasumik annertusisamillu immikkut

38

Matumani aamma taaneqassaaq, Kalaallit Nunaanni atuartut misilitsinnerni peqataanngitsoornissaannut inatsisit

periarfissiimmata, tamannalu angajoqqaat peqatigalugit aalajangerneqartartussaalluni.

37

atuartitaasut – alloriarfinni misilitsinnerni peqataasussaapput, kisiannili atuartut taakkorpiaat alloriarfinni misilitsinnerni

peqataatinnginnissaannut peqqutissaqarluarsinnaavoq, soorlu atuartitsineq nalinginnaasoq malissimanngippassuk.

Namminersorlutik Oqartussat 2012-ip ukiaani inuit immikkut pisariaqartitsisut pillugit misissuititsipput, taakkununnga

ilanngunneqarlutik atuartut immikkut annertusisamik atuartitaasut. Misissuinerup taassuma ilaattut apeqqusiat

illoqarfinni tamani atuarfiit pisortaasa akisassaat ilanngunneqarput. Pissutsit amerlasuut apeqqutigineqarput, apeqqutillu

ilaat alloriarfinni misilitsinnernut tunngavoq, ima oqaasertaqarluni:

Atuartut, immikkut annertusisamik atuartitaasut, alloriarfinni misilitsinnerni nalinginnaasumik peqataasarpat?

Apeqqummut tassunga atuarfiit pisortaasa akissutaasa, katillugit 26-usut, agguataarsimanerat takussutissiami tulliuttumi

takuneqarsinnaavoq.

Atuarfiit pisortaasa akissutaannit takuneqarsinnaavoq, amerlanerit, tassat 12-it imalt. 46%-it, oqartut atuartut taakkua

peqataasanngitsut. Takussutissiami akissutit assigiinngitsut takuneqarsinnaapput, tamatumalu takutippaa atuarfinni

alloriarfinni misilitsinnerni annertusisamik atuartut peqataatinneqartarnerat assigiinngitsupilussuarmik ileqqoqarfigine-

qartoq. Pissutsit assigiissaarneqarnissaasa pisariaqarnera tamatuma takutigunarpaa.

Atuarfiit pisortaat ilaatigut apeqqummut tassunga akissumminnik ersarissaaqquneqarput, sooq atuartut immikkut

annertusisamik atuartitaasut alloriarfinni misilitsinnerni peqataasannginnersut. Pissutigineqartut pingaarnerit tassaapput,

ilikkagaat ukiuinut naleqqutinngimmata, ajorsartutut misigisariaqanngimmata kiisalu atuartut immikkut annertusisamik

atuartitaasut ilikkagassatut anguniagassanik allaanerusunik atuartitaammata.

Immikkut nalunaarusiami, qallunaat misissuisarfiata EPINION-ip taamanikkut Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu

Naalakkersuisoqarfimmit aamma taamanikkut Ilaqutariinnermut, Kulturimut, Ilageeqarnermut Naligiissitaanermullu

Naalakkersuisoqarfimmit noqqaaffigineqarluni, suliarisaani atuartut immikkut annertusisamik atuartitaasut itinerusumik

misissuiffiupput, alloriarfinni misilitsinnerni peqataasarnerat immikkut misissuiffiulluni. Tamatumunnga ilagitillugu

atuartut taakkua immikkut pisariaqartitaat (innarluutaat) misissugaapput alloriarfinnilu misilitsinnerni

peqataasarnerannut sanilliunneqarlutik. Atuartut taakkua pineqartut PPR-imi nalunaarsugaanerat taamatut pisaria-

qartuunerannut immikkoortiterinermi tunngaviuvoq. PPR-imi nalunaarsukkat taakkua katersorneqarput atuartullu

innarluutigisaa pingaarneq inuullu normua nalunaarsorneqarlutik. Atuartut taakkua inuup normui inuup normuinut

Naliliisarfiup alloriarfinni misilitsinnernut databasianiittunut sanilliunneqarput, taamaaliornikkut atuartut taakkua

alloriarfinni misilitsissimanersut aammalu peqataasimanngippata sumik innarluuteqarnerat takuneqarsinnaammat.

Misissuinerup inernerisa ilagaat, kommunit assigiinngiiaartumik atuartut alloriarfinni misilitsinnerni peqataatit-

sisannginnerminnut peqquteqartartut. Qeqqata Kommunia atuartoqarnerpaavoq, innarluuteqarnertik peqqutigalugu

alloriarfinni misilitsinnerni peqataasanngitsunik. Misissuinerup aamma takutippaa – tupaallaatissaanngitsumik –

atuartut amerlanerpaat, alloriarfinni misilitsinnerni peqataasanngitsut tassaasut meeqqat nalinginnaasumik

ilikkagaqarniarnerminnik ajornartorsiuteqartut (taakkununnga ilaallutik ineriartornerminni kinguarsimasut,

qaratsamikkut innarluutillit il.il.).

Aap, tamarmik peqataasarput

3 (12%)

Aap, tamangajammik peqataasarput

5 (19%)

Aap, ilaat peqataasarput

4 (15%)

Aap, amerlanngitsut peqataasarput

2 (8%)

Naamik, peqataaneq

ajorput 12 (46%)

38

6.2 Inerniliillaqqissuseq

Kapitali 5-imi allaaserineqarpoq, atuartut angusaasa nalilersornerini alloriarfinni misilitsinnerni

angusat assigiinngitsutigut nassuiarneqarsinnaasut. Tassani oqaatigineqarpoq medianip nalinga,

tassa inerniliillaqqissuseq, 50%-60% naammaginartumik angusaasoq. Kapitalimi uani inerniliillaq-

qissutsip misissornerani killiliussaq taanna atuartut angusaasa naammaginartoq ataassimaneraat,

angumaneraat qaangersimaneraalluunniit nalilersuinermi atorneqassaaq.

Atuartitsissutini alloriarfinni misilitsiffiusuni tamani suliassiissutit ataatsimut tamaasa imaluunniit

suliassiissutit ataasiakkaat qanoq sapernartigineri Rasch-model atorlugu aalajangersagaapput,

atuartullu inerniliillaqqissusia sapernassutsit nalingi taakkua iluaniittut malillugit procentitut eqqor-

tutut naatsorsugaavoq. Misilitsissutini suliassiissutit alloriarfimmiit alloriarfimmut qanoq sapernar-

siartortiginerinik skala-mik39

atugassamik peqanngilaq, tassa 3. aamma 7. klassimut ataatsikkut

atorneqarsinnaasumik. Taamaattumik 3. aamma 7. klassimi atuartut angusaat ingerlaannaq sanilli-

unneqarsinnaanngillat, klassini taakkunani marlunni ilikkagassatut anguniagassat assigiinngitsut

misilitsissutaammata. Atuartitsissutini ataasiakkaani ilikkagassatut anguniagassat sananeqalermata

3. klassimit 7. klassimut ilinniagassat qanoq ajornarsiartortiginerannut skalamik peqarsimasuuppat,

nukarlernit akullernut ilikkagassatigut ineriartornerup nalilersornissaa ajornarsimassanngikka-

luarpoq.

Psykometrimit isigalugu atuartup ataatsip 3. aamma 7. klassimi suliassanik ataatsikkut piffissami

ataatsimi suliaqarnissaa piumasaassagaluarpoq. Misilitsissutit taakkua assigiinngitsut marluk im-

minnut atassuserumallugit suliassiissutinik assigiissunik tamarmik imaqarnissaat pisariaqartuuvoq.

Taamatut iliorneq taaneqartarpoq ’test equating’. Pisariaqanngilaq atuartut pineqartut 3. klassimi

imaluunniit 7. klassimi atuartuunissaat. Aamma ’test equating’ soorlu 5. klassimi atuartut peqa-

tigalugit ingerlanneqarsinnaavoq. Suliassat taakkualu imminnut ataqatigiinnerat isiginiarneqar-

tarpoq, atuartut taakkunani qanoq angusaqartiginerat isiginiarneqarani. Tamannalumi aamma patsi-

sigalugu Alloriarfimmi misilitsinnermit nalunaarut 2011 aallarnerfigalugu 3. aamma 7. klassimi

atuartut alloriarfinni misilitsikkaangamik atuartitsissutini ataasiakkaani angusaat figurimi ataatsimi

nalunaarsorneqassaarput, naak tamanna siusinnerusukkut pisarsimagaluartoq. Alloriarfinni misilit-

sinnernit nalunaarut 2011 aallarnerfigalugu 3. aamma 7. klasse immikkoortillugit takussutissiani

allaaserineqartalerput.

Naak 3. aamma 7. klassimi alloriarfinni misilitsinnerni angusat toqqaannartumik sanilliunneqarsin-

naanngikkaluartut, taamaattoq naleqqiiffeqarluni40

sanilliussinikkut atuartut ataasiakkaat 3. klassi-

mi atuaqatiminnut sanilliullutik qanoq inissisimanerata 7. klassimi atuaqatiminnut sanilliullutik

qanoq inissisimalernerat allannguuteqarnersoq misissorneqarsinnaavoq. Tamannalu Kapitali 7-imi

alloriarfiit assigiinngitsut akornanni ikaarsaariartarnerit ataqatigiinnerillu qaqinneqarpata itinerusu-

mik eqqartorneqarumaarpoq.

39

Angusanut skala-p aamma sapernassutsimut skala-p assigiinngissutigaat, angusanut skala-p atuartut ilinniakkamikkut

angusaasa qanoq naammaginartigineri oqaatigimmagit, sapernassutsimullu skala-p items’it – suliassiissutit – ataasiak-

kaat qanoq sapernartigineri oqaatigalugit. 40

naleqqiiffeqarluni sanilliussineq = normativ sammenligning.

39

6.2.1 Atuartitsissutit

Atuartitsissutini ataasiakkaani angusat immikkoortuni tulliuttuni allaaserineqassapput.

3. aamma 7. klassimi kalaallit oqaasii

3. klassimi inerniliillaqqissuseq 2014-imi 48%-imut naatsorsorneqarpoq, 2013-imi 51%-imut naat-

sorsugaasumut sanilliullugu annertuumik appariarnerulluni, tak. figur 8. 2014-imi appariartoqa-

raluartoq taamaattoq 2010-mi inerniliillaqqissutsimit 45%-imit piffissap ingerlanerani ataavar-

tumik siuariartortoqarpoq. Piffissaq 2007-2014 misissoraanni inerniliillaqqissutsimi siuariartorneq

suli erseqqarinneruvoq, 2007-imi 37%-imit 11 procentpointinik siuariartoqarmat. Ataatsimut tamaat

isigalugu 3. klassimi kalaallit oqaasiini ilikkakkatigut malunnavissumik siuariartortoqarpoq. Taa-

maattorli oqaatigisariaqarpoq, angusat naammaginartumit suli appasinnerummata. Matumani inerni-

liillaqqissutsip ukiuni tulliuttuni qanoq ineriartorfiunissaa malinnaavigissallugu soqutiginassaaq,

takullugu 2014-imi kinguariarneq taamaallaat ukiumi ataatsimi pisuunersoq - immaqalu nalaatsor-

nerinnaasoq - ukiunilu tulliuttuni kingumut siuariartortoqaqqilissanersoq.

Figur 8: 3. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014.

7. klassimi inerniliillaqqissuseq 2014-imi 62%-imut naatsorsugaavoq, 2013-imi 63%-imut naatsor-

sugaasumut sanilliullugu annikitsumik kinguariarnerulluni, tak. figur 9. Piffissaq sivisunerusoq

isigalugu taasarialimmik allanngortoqanngilaq, tamaattorli oqaatigineqassaaq atuartitsissut 2007-

imiilli naammaginartup pitsaanersaaniittuarmat, inissisimaffik taanna annikitsumik allanngorar-

fiusarluni.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2010 2011 2012 2013 2014

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

40

Figur 9: 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014.

Kalaallit oqaasiini suna ineriartornermut ingerlatsisuusimanersoq misissussallugu soqutiginarpoq.

Tamanna paasisaqarfiulaarsinnaavoq Box-plots, 2010-mit 2014-imut ineriartornermik takutitsisut,

misissornerisigut. 3. klassimi ineriartorneq pisimavoq, atuartut sanngiinnerit41

aammalu atuartut

pikkorinnerit42

piffissami ukiut tallimat ingerlanerini angusarinnerulermata, tassami Box-plots

ataatsimut isigalugit talerpia-tungaanut nikeriarsimapput. Taamaattoq 2014-imi atuartut sanngiin-

nerit sanngiilleriaqqipput, atuartulli pikkorinnerit siuariartornerat attatiinnarneqarluni.

Aamma Box-plot-init taakkunannga takuneqarsinnaavoq, kisitsisit median-iusut tunuini atuartut

inerniliillaqqissutsimi angusaat assigiinngitsorujussuit 0%-imit 100%-imut toqqoqqasut. Figur 10-

mi takuneqarsinnaavoq, atuartut appasissumiittut annikitsunnguamik siuariarsimasut, inerniliillaq-

qissusaat 2010-mi 31%-imit 2014-imi qummut killiminnut 32%-imut qaffariarmat. Atuartut qiter-

liit 2010-mi 45%-imit 2014-imi 48%-imut siuariarput. Taamatuttaaq atuartut qummut tulliusut

pingajui aamma siuariarput, inerniliillaqqissusaat 2010-mi 63%-imit 2014-imi 69%-imut qaffa-

riarmat. Ataatsimut isigalugu Box-plot-it takutippaat atuaqatigiikkuutaat tamarmik ilikkakka-

mikkut pitsanngoriaateqartut, atuartut pikkorinnerpaat pitsanngoriaateqarnerpaallutik.

Figur 10: Box-plots 3. klassimi kalaallit oqaasii. 2010 - 2014.

41

qalipaammik aappaluaartumik nalunaaqutsikkat. 42

qalipaammik tungujortumik nalunaaqutsikkat.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2010 2011 2012 2013 2014

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

41

Ineriartorneq taanna suli ersarinnerulluni 7. klassimi kalaallit oqaasiini takuneqarsinnaavoq, tak.

figur 11. Atuartut sisamararterutaat appasinnerit piffissami 2010-2014-imi 44%-imit 48%-imut

qaffariarput. Qiterliit 60%-imit 62%-imut qaffariarput. Atuartut qaffasinnerpaat 71%-imit 75%-imut

qaffariarput. Atuartitsissummi median-ip nalingisa aalajaatsumik ineriartornerat takussutissaavoq,

atuartut akornanni inerniliillaqqissutsip agguataarsimanerani ersarissumik pitsanngoriartortoqartoq.

Figur 11: Box-plots 7. klassimi kalaallit oqaasii. 2010 - 2014.

Kalaallit oqaasiini soqutiginartut aamma ilagaat, 3. aamma 7. klassimi inerniliillaqqissutsimi qaffa-

sissutsit annertuumik assigiinngissuteqarnerat, tassani 7. klassit qaffasissusaat 3. klassit qaffasis-

susaannit malunnartumik annertunerugami. Imm. 6.2-mi taaneqareersutuut 3. klassimi atuartut

angusaat 7. klassimi angusanut median-ip nalingi Box-plots-illuunniit atorlugit toqqaannartumik

sanilliunneqarsinnaanngillat, sapernassutsimut skala alloriarfinnut akimuisumik atuuttoq pigineqan-

ngimmat. Isumaqartoqarsinnaavorli, 7. klassimi suliassiissutit ilikkagassatut anguniagassanut sanil-

liullugit 3. klassimi suliassiissutinit oqinnerunerannik tamanna patsiseqarsinnaasoq, kisianni aamma

nukarlerni atuartut ilinniakkamikkut ilikkariartornerisa annertunerusinnaanerat assigiinnginnerannut

patsisaasinnaavoq, atuartullu ilinniakkamikkut ilikkariartornerat akullerni alloriarfiup naammassiar-

tulernerani aatsaat inerillualertarluni. Taamatut naliliiniarnermi 3. aamma 7. klassimi skala-mik

ataatsimoorussamik naatsorsuinermi najoqqutarineqartussamik peqarnissaq pisariaqarpoq. Taamatut

pisoqassappat 3. klassimi 7. klassimilu suliassat ilaat assigiittuusariaqassapput, piffissamilu agger-

sumi taamatut 3. aamma 7. klassimi ataatsimoorullugu atorneqartussamik nalilersuuteqalernissaq

sulissutigineqassaaq.

3. aamma 7. klassimi qallunaat oqaasii

3. klassimi inerniliillaqqissuseq 2014-imi 48%-imut naatsorsugaavoq, 2013-imi 53%-imut naatsor-

sugaasumut sanilliullugu malunnavissumik appariarnerulluni, tak. figur 12. Piffissaq 2010-2014

isigigaanni annikitsumik siuariartortoqarpoq, kisiannili agguaqatigiissillugit angusat suli naam-

maginartumit appasinnerupput.

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

42

Figur 12: 3. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014.

7. klassimi inerniliillaqqissuseq 59%-imut naatsorsugaavoq, 2013-imi 64%-imut naatsorsugaasumut

sanilliullugu malunnavissumik appariarnerulluni, tak. figur 13. Piffissaq 2010-2014 isigigaanni

annikitsumik siuariartortoqaraluarpoq. Angusat piffissami tamarmi naammaginartup pitsaanersaa-

niittuarput.

Figur 13: 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014.

Figur 14-imi 3. klassimi qallunaat oqaasiini Box-plots takutinneqarput. Figurimi takuneqarsin-

naavoq, 2010-mit annikitsumik ineriartorneq atuartoqatigiit tamarmik annikitsukkaamik pissarsia-

qarfigaat.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2010 2011 2012 2013 2014

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2010 2011 2012 2013 2014

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

43

Figur 14: Box-plots 3. klassimi qallunaat oqaasii. 2010 - 2014.

7. klassimi qallunaat oqaasiini piffissami 2010-2014-imi atuartoqatigiit assigiinngitsut akornanni

annertuumik allanngortoqanngilaq, tak. figur 15. Piffissami 2010-2013-imi atuartut sanngiinnerit

atuartullu pikkorinnerit inerniliillaqqissusii qaffakkiartortut, ineriartornerli pitsaasoq taanna 2014-

imi kipitinneqarpoq, atuaqatigiikkuutaani assigiinngitsuni inerniliillaqqissuseq 2010-mi qaffasissut-

simut uteriarmat.

Figur 15: Box-plots 7. klassimi qallunaat oqaasii. 2010 - 2014.

3. aamma 7. klassimi qallunaat oqaasii 2014-imi malunnavissumik kinguariarfiupput, annikik-

kaluartumik siuariartorneq, atuartitsissummi alloriafinni taakkunani marlunni takuneqartaraluartoq,

kinguariarnermik taarserneqarluni. Patsisaasinnaasut suunersut maannakkut ilisimaneqanngillat,

kisianni ukiuni tulliuttuni qallunaat oqaasii malinnaavigisariaqarput, kinguariartorneq ingerlaan-

naqqunagu siuariartornermillu taarserneqarluni.

7. klassimi tuluit oqaasii

Inerniliillaqqissuseq 2014-imi 56%-imut naatsorsugaavoq, 2013-imi 53%-imit naatsorsorneqartumit

ajunngitsumik siuariarnerulluni, tak. figur 16. Piffissaq 2010-2014 isigigaanni ersarissumik siuariar-

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

44

tortoqarpoq, tassami median-ip nalinga 7 procentpointimik qaffammat. 2010 eqqaassanngikkaanni

angusat ukiuni kingullerni tallimani naammaginartumiipput.

Figur 16: 7. klassimi tuluit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014.

Atuartitsissummi Box-plots-it figur 17-imi takutippaat atuaqatigiikkuutaat tamarmik siuariartortut.

Atuaqatigiit angusakinnerpaat 2010-mi inerniliillaqqissutsimit 38%-imit 2014-imi 40%-imut siuari-

arput. Atuaqatigiit akulliit 2010-mi 49%-imit 2014-imi 56%-imut siuariarput. Piffissami pineqar-

tumi atuaqatigiit qaffasinnerpaat tullii 72%-ip missaaniit 77%-imut siuariarput. Ataatsimut tamaat

isigalugu oqartoqarsinnaavoq tuluit oqaasiini atuartitsissummi ineriartorneq atuaqatigiinnut tamanut

iluaqusiisimasoq, atuartunit sanngiinnernit atuartunut pikkorinnernut.

Figur 17: Box-plots 7. klassimi tuluit oqaasii. 2010 - 2014.

3. aamma 7. klassimi matematikki

3. klassimi 2014-imi inerniliillaqqissuseq 64%-imut naatsorsorneqarpoq, 2013-imi 61%-imit naat-

sorsukkamit pitsaasumik siuariarnerulluni, tak. figur 18. Angusat aalajaallutik naammaginartup

pitsaanersaaniipput, piffissami 2010-2014-imi qaffarialaartarlutik apparialaartarlutillu.

0102030405060708090

100

2010 2011 2012 2013 2014

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

45

Figur 18: 3. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014.

7. klassimi inerniliillaqqissuseq 2014-imi 47%-imut naatsorsugaavoq, 2013-imi 45%-imit naatsor-

sukkamit annikitsumik siuariarnerulluni, tak. figur 19. Ilikkakkatigut angusat 2011-mit appari-

artorput. Piffissaq tamaat eqqarsaatigalugu inerniliillaqqissutsip ilinniakkatigut angusaq naamma-

ginartup ersarissumik ataaniittoq takutippaa.

Figur 19: 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2010 - 2014.

Figur 20-imi 3. klassimi Box-plots takuneqarsinnaapput. Taakkunani erserpoq, atuartut pikkorin-

nerpaat siuariartortuusut, naak annertuumik siuariartorneq allanngoraraluartoq. Piffissami 2010-

2014-imi atuartut pikkorinnerpaat 74%-imit 78%-imut siuariarput. Tamatuma akerlianik atuartut

sanngiinnerpaat piffissaq tamaat nikerianngillat.

0102030405060708090

100

2010 2011 2012 2013 2014

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

(%

)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2010 2011 2012 2013 2014

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

46

Figur 20: Box-plots 3. klassimi matematikki. 2010 - 2014.

Figur 21-imi 7. klassimi Box-plots takuneqarsinnaapput. Tassani ersarilluarpoq atuartut sanngiin-

nerpaat annertunerpaamik kinguariartut, 2010-mi 39%-imit 2014-imi 34%-imut. Atuartut pikkorin-

nerpaat 63%-imit 59%-imut aamma kinguariarput. Atuartut akulliit piffissaq tamaat aalajaatsumik

inissisimapput.

Figur 21: Box-plots 7. klassimi matematikki. 2010 - 2014.

3. klassimi angusat 7. klassimi angusanit qaffasinnerupput, kalaallit qallunaallu oqaasiini angusaa-

sunut paarlangalluinnartumik. Matumani nassuiaat aamma tassaasinnaavoq 3. klassimi matema-

tikkimi suliassiissutit ilikkagassatut anguniagassanut sanilliullugit 7. klassimit oqinnerunerat.

Nassuiaat alla tassaasinnaavoq nukarlerni atuartut piumassuseqarnerat atuartitsissummullu tassu-

nga soqutigisaqarnerat, soqutiginninnerli piumassuseqarnerlu akulliit alloriarfiata ingerlanerani

annaaneqartartut.43

Soorlu oqaatsini misilitsinnerni taaneqareersoq sanilliussisoqassappat 3. klassi-

mi 7. klassimilu skala-t uuttuinermut atorneqartut ataatsimoortilerlugit skala-mut ataatsimut nuut-

tariaqassapput.

43

Aamma takuuk Kapitali 7 alloriarfimmit alloriarfimmut ikaarsaartarnernik imaqartoq. Alloriarnerit taakkua pillugit

2010-mi alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami aamma allaaseraarput, atuartut ilinniakkamikkut naleqqiiffiusut

ataatsimut isigalugit qanoq ilillutik ilikkariartortarnersut, kisianni aamma ingerlaavartumik ulluinnarni atuartitsinermi

ilikkariartortarnerat iserfigineqarpoq.

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

47

6.2.2 Atuartitsissutit imminnut ataqatigiinneri

Nalunaarusiani siullerni allaatigineqarpoq, atuartitsissutini qallunaat tuluillu oqaasiini atuartut angu-

saat ersarissumik imminnut ataqatigiittut atuartitsissutinilu allani imminut ataqatigiinneq taanna

ersarippallaanngitsoq. Ineriartornerit taakkua marluk 2014-imi alloriarfinni misilitsittoqarmat allan-

ngorsimarpasinngillat.

Imminut ataqatigiinnernik taakkuninnga misissuisoqarpoq, meeqqat atuarfiat pillugu peqqussummi

2002-meersumi atuartitsissutinik akimuilluni suleqatigiinnissaq periarfissiuunneqarmat. Matumani

atuartut atuartitsissutini assigiinngitsuni naammassisaat imminnut malittariinnersut misissussallugu

tulluarpoq. Imaannerluni atuartitsissummi ataatsimi inerniliillaqqissuseq qaffasissoq atuartitsis-

summi allami inerniliillaqqissutsimik qaffasissumik malitseqartartoq? Taamaassimappat oqarto-

qartarpoq naammassisat imminnut ataqatigiilluartartut, tamannalu ataqatigiinnermut kisitsit44

atorlugu eqqornerusumik naatsorsorneqartarluni.

Figur 22-mi qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit imminnut ataqatigiinnerannut asser-

suut suliaavoq. Tassani takuneqarsinnaavoq, atuartitsissutini taakkunani marlunni angusat imminnut

annertuumik ataqatigiittut: Qallunaat oqaasiini pikkorikkaanni tuluit oqaasiini aamma pikkoris-

suunissaq ilimanarluarpoq. Takusaq tamanna ataqatigiinnermut kisitsisip 0,83-iusup tunngaveqar-

tilerpaa, ataqatigiinnermummi kisitsit taanna 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartitsissutini

tamani annerpaavoq, takuuk tabel 4, qupp. 48-miittoq.

Figur 22: 2014-imi 7. klassimi qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit imminnut

ataqatigiinnerat.

Figur 23-mi 7. klassimi kalaallit oqaasiisa matematikkillu imminnut ataqatigiinnerat saqqummiun-

neqarpoq.

44

Ataqatigiinnermut kisitsit, korrelationskoefficient, statistikkimi kisitsisaavoq –1-imit +1-imut kisitsisitaqarsinnaasoq.

Kisitsisit 0-imut qanittut ataqatigiittoqannginneranut takussutissaapput. Kisitsisit –1-imut imaluunniit +1-imut qanittut

ataqatigiinneq annertooq takutittarpaat, ataqatigiinneq ammut qummulluunniit sammiveqartarluni.

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Tulu

it o

qaa

sii (

%)

Qallunaat oqaasii (%)

48

Figur 23: 2014-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit imminnut

ataqatigiinnerat.

Atuartitsissutini taakkunani marlunni naammassisat imminnut ataqatigiilluanngillat, kipparissut

takussutissiami titarnermut narlusuumut sanilliullutik ersarissumik siamasinnerummata. Takusaq

taanna aamma ataqatigiinnermut kisitsisip, 0,4-p, tunngavilersorluarpaa.

Tabel 3-mi aamma Tabel 4-mi 2014-imi 3. aamma 7. klassimi atuartitsissutini tamani ataqatigiin-

nermut kisitsit naatsorsugaavoq. Atuartitsissutini amerlanerni ataqatigiinnermut kisitsit annertun-

ngilaq, taamaattumik atuartitsissummi qaffasissumik naammassisaq atuartitsissutini allani aamma

qaffasissumik angusaqarnissamik malitseqarnissaanik ilimagisaq tunngavissaqarpallaarnani.

Tabel 3: 2014-imi 3. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit.

Kalaallit oqaasii Qallunaat oqaasii Matematikki

Kalaallit oqaasii - 0,49 0,53

Qallunaat oqaasii 0,49 - 0,50

Matematikki 0,53 0,50 -

Tabel 4: 2014-imi 7. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit.

Kalaallit oqaasii Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii Matematikki

Kalaallit oqaasii - 0,39 0,40 0,40

Qallunaat oqaasii 0,39 - 0,83 0,49

Tuluit oqaasii 0,40 0,83 - 0,49

Matematikki 0,40 0,49 0,49 -

2014-imi 3. klassimi ataqatigiinnermut kisitsit qaffasinnerpaaq 0,53-iuvoq, atuartitsissutini kalaallit

oqaasiini matematikkimilu atuartut angusaasa akornanniittoq. Tamanna ukiumit siulianit allan-

ngorneruvoq, ataqatigiinnermut kisitsit qaffasinnerpaaq atuartitsissutit qallunaat oqaasiisa mate-

matikkillu akornaniikkaluarmat. 3. klassimi imminnut ataqatigiinnerit ataatsimut isigalugit 0,5-ip

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)

Kalaallit oqaasii (%)

49

missaaniillutik appasipput tamatumalu takutigunarpaa, atuartitsissutit akornanni suleqatigiinneq

alloriarfinni misilitsinnerni angusat kisiisa aallaavigalugit qulaajaruminaattoq.

Siusinnerusukkut taaneqareersutut 7. klassimi imminut ataqatigiinnermut kisitsit qaffasinnerpaaq

qallunaat tuluillu oqaasiisa akornanniippoq. Imminnut ataqatigiinneq ersarissoq taanna 2014-imi

aamma nassaassaavoq. Imminut ataqatigiinnerit appasinnerpaat 0,4-p missaaniittut kalaallit oqaa-

siisa alloriarfimmilu misilitsiffiusut allat pingasut akornanniipput. 7. klassimi aamma atuartitsissutit

akornanni suleqatigiinneq alloriarfinni misilitsinnerni angusat kisiisa atorlugit isumalimmik oqaati-

gineqarsinnaanngilaq.

Paasissutissiiffik 7: Oqaatsinik atuartitsissutit qallunaat tuluillu oqaasiisa imminnut

ataqatigiinnerat.

Ataqatigiinnermut kisitsit, korrelationskoefficienten, kisitsisaavoq, atuartut angusaasa qanoq imminnut ataqatigiinnerisa

allanngorarnerannik takutitsisoq; kisitsit 1-imut qaninnerujartortillugu, angusat imminnut ataqatigiinnerat

annertusiartortarpoq. Kisitsit 1-imut qanittoq isumaqarpoq, atuartut atuartitsissummi pitsaasumik angusaqaraangamik

atuartitsissummi sanilliunneqartumi aamma angusaat pitsaasuusartut.

Alloriarfinni misilitsinnerit aallartimmatali ataqatigiinneq annerpaaq takuneqartartoq 7. klassimi atuartitsissutit

qallunaat tuluillu oqaasiisa imminnut ataqatigiinneranni takuneqartarpoq. Tamatuma akerlianik qallunaat kalaallillu

oqaasii imminnut ataqatigiinnginnerpaasuarput. Ataqatigiinnginneq tamanna ukiuni alloriarfinni misilitsittarnerit

ingerlanneqarfiini tamani ersarittuaannarpoq.

Oqaatsinik ilikkariartortarneq pillugu oqallittoqarnerani najukkani assigiinngissutsit annertuumik sammineqartarput,

tassa atuartut suminngaanneernersut kiisalu atuartut inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu atugaat

apeqqutigineqartarput, ilaatigullu oqaatigineqartarluni atuartut qallunaatut oqaasillit atuartunit kalaallisut oqaasilinnit

inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu atugarissaarnerusut. Paasissutissat taama ittut oqaatsinik ilikkariartortitsisarnerup

pitsanngortinnissaanut atussallugit ajornakusoorsinnaasarpoq – sumi najugaqarneq aamma inuuniarnikkut

aningaasarsiornikkullu tunuliaqutit imaaliallaannaq allanngortinneqarsinnaasanngillat – taamatullu pisoqarnerani

oqaatsit qanoq ittuuneri qanorlu ataqatigiinneri misissussallugit soqutiginarnerusarpoq.

Oqaatsinik ilisimatuut, lingvistit, oqaatsit assigiiaartunut immikkoortitertarpaat. Oqaatsit naanermikkut allanngorartut

(syntetiske), oqaatsit oqaatsinik ataasiakkaanik katitikkat (analytiske) aamma oqaatsit annertuumik uiguusersukkat

(polysyntetiske) eqqartorneqartarput. Tuluit qallunaallu oqaasii, nunarsuarmi oqaaserpassuit assigalugit, naanermikkut

allanngorartuunertik (systetisk) aamma oqaatsinik ataasiakkaanik katitigaanertik (analytisk) ilisarnaatigaat. Oqaatsini,

oqaatsinik ataasiakkaanik katitigaasuni, oqaaseqatigiit paasissagaanni oqaatsit tulleriinneri annertuumik

pingaaruteqarput, kisiannili oqaatsini taakkunani oqaatsit naanermikkut allanngorarneri aamma atugaapput, soorlu

oqaatsini naanermikkut allanngorartuni aamma taama ittoq. Kalaallit oqaasii taaneqartarput oqaatsit annertuumik

uiguusersukkatut (polysyntetisk), morfem-it (oqaatsit immikkoortui namminneq imminni isumallit) amerlasuut

katiterlugit oqaatsitut iluitsutut oqaasinngortartut, qallunaat tuluillu oqaasiini immikkoortunik oqaaserpassuusartunik.

Finlandimiut oqaasii aamma oqaasiupput annertuumik uiguusersugaasartut.

Oqaatsinik ilikkagaqariartornermi paarlaasseqatigiittarnerup sunniutaa (transfereffekt) eqqartorneqakkajuttarpoq.

Oqaatsinik ilinniagaqarneq eqqarsaatigalugu qallunaat tuluillu oqaasiisa assigiissuteqarneri tuluit oqaasiinik

ilinniagaqarnermi annertuumik tapersersuutaasarpoq taamaattumillu aamma paarlasseqatigiinnerup sunniutaa

annertuujulluni. Atuartitsinermi atuartut tusaasatik atuakkatillu aammalu namminneerlutik allatatik oqalunnertillu

amerlasuutigut paasisarpaat, ilaatigut namminneq ilitsoqqussaralugu oqaatsiminnik allamiullu oqaasiinik

ilisimasaqarnertik aallaavigalugu. Tassa oqaatsinik ataatsinik ilisimasatik oqaatsit allarluinnaat atorlugit

oqalunnerminnut nuussinnaavaat. Qallunaat tuluillu oqaasiisa assigiissutaat annertunerujussuuvoq, kalaallit qallunaallu

imaluunniit tuluillu oqaasiisa assigiissutaaninngarnit taamaattumillu qallunaat tuluillu oqaasiisa akornanni

paarlasseqatigiinnerup sunniutaa annertuujuvoq. Qallunaat tuluillu oqaasiini angusat imminnut ataqatigiinnerinut

50

patsisaasinnaasut ilagaat, atuartoq oqaatsini ataatsini pitsaasumik oqaasilik (tuluttut qallunaatulluunniit) ilisimasani

piginnaasanilu taakkua oqaatsini allani atorsinnaagamigit, taamaalillunilu oqaasilerinermi imaluunniit isumasiuinermi

(semantik) ataqatigiinnerit sukkanerusumik paasillugillu atorsinnaallugit, tamatumalu kingunerisaanik oqaatsit nutaat

sukkanerusumik oqinnerusumillu ilikkariartorsinnaallugit.

Qallunaat tuluillu oqaasiisa assigiissutaat ataqatigiinnermut kisitsimmut qaffasissumut, qallunaat tuluillu oqaasiisa

akornanniittumut, tamakkerluni nassuiaataasinnaanngilaq, nassuiaatilli tamarmiusup ilagisinnaavaa. Pissutsit allat

ilikkariartornermut pitsaasumik sunniuteqartartut ilaatigut tassaapput, atuartup ilinniagassaminik ukkussisinnaanera,

kiisalu atuartup oqaatsit ilinniarniakkami ilusaanut, pissusaannut attaveqaqatigiinnermilu atorsinnaanerannut

soqutiginninnera tunniusimaneralu. Soorunami taakkununnga aamma ilanngunneqartussaavoq ilinniartitsisup

atuartitsinermik ersarissunik siunertalimmik attaveqaqatigiinnermullu ersersitsiniaasumik sulinera.

Najoqqutaq pitsaasoq tassaavoq: Veje til et nyt sprog – teorier om sprogtilegnelse, Malene Bjerre mv.,

Dansklærerforeningens Forlag 2007.

6.3 Inernileeriaasinnaaneq

Alloriarfinni misilitsinnerni inerniliillaqqissutsip saniatigut inernileeriaasinnaaneq aamma uuttor-

tarneqartarpoq. Siornatigut nalunaarusiani inerniliillaqqissuseq kisiat sammineqarnerusaraluarpoq,

2010-mili alloriarfinni misilitsinnermit nalunaarusiaq aallarnerfigalugu atuartut angusaanni

inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu imminnut sanilliunneqartalerput, taamaalisoqarne-

ratigullu alloriarfinni misilitsinnerni misissugassat soqutiginartut nutaat takkupput.

Atuartitsissutini amerlanerpaani inernileeriaasinnaaneq 100-mik medianeqarpoq. Tassa imaappoq,

atuartut affaasa amerlanerilluunniit piffissap misilitsiffiusup ingerlanerani suliassat tamakkerlugit

takusaraat. Taamaallaat 3. klassimi atuartitsissutini kalaallit oqaasiini matematikkimilu median 100-

mit appasinneruvoq, tamannalu matumani isumaqarpoq atuartut affaat inorlugit suliassat tamakker-

lugit suliaqartut.

Atuartut inernileeriaasinnaanermi immikkoortitersinnaanissaat aalajangiusimaannassagaanni, suli-

assiissutit amerlassusaat ataatsimut isigalugit naammanngillat. Inernileeriaasinnaaneq naliliissutitut

atuartunut sukkanerpaanut aamma atorumagaanni misilitsissutini suliassiissutit amerlisariaqarput,

taamaaliornikkut atuartut tamarmik inernileeriaasinnaanermi pitsaanerusumik immikkoortiterluar-

neqarsinnaassapput, atuartut sukkasuut arriitsullu misilitsikkaluarpataluunniit.

Taamaattorli isumaliutigilluartariaqarpoq, atuartitsissutini suliassat amerlinerisigut suliassat alluin-

nartakkat aamma amerleriaateqassanersut. Atuartitsissutini ataasiakkaani suliassat amerlerian-

nginnerini tamanna eqqarsaatigilluaqqaartariaqarpoq, tassami atuartitsissutini assigiinngitsuni suli-

assat alluinnakkat amerlassusaat suliassiissutit amerlassusaat sapernassusaallu malillugit allanngo-

rartuugunarmata.

6.4 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut ataqatigiinneri

Misilitsissutini assigiissakkani amerlasuuni ulluinnarni misilitsinnernut naleqqiussiffittut atorne-

qartartuni nalinginnaasuuvoq, inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu ataatsimut isigalugit

misissorneqartarnerat. 2010-mi alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiaq aallartiffigalugu immi-

51

nut ataqatigiinnerit taakkua takutinneqartalerput matumalu kinguliani tamatumunnga assersuutit

eqqartorneqarput.

Figur 24-mi 2014-imi 3. klassimi alloriarfimmi misilitsittoqarmat matematikkimi inerniliillaq-

qissuseq atuartitsissummi tassani inernileeriaasinnaanermut sanilliunneqarpoq. Atuartup ataatsip

misissuiffinni taakkunani marlunni angusai kipparissumi ataatsimi ataatsimoortinneqarput. Soorlu

takuneqarsinnaasoq, grafimi ataatsimoorfiusinnaasut tamangajammik ilaapput. Atuartut ”arriitsut”

aamma ”sukkasuut” alloriarfimmi misilitsinnerminni inerniliillaqqissutsimi appasissunik qaffasis-

sunillu angusaqarsinnaapput, tamatumalu takutippaa atuarfiit didaktikkimi suliaminni unammi-

nartunik suliassaqartut.

Soorlu 2010-mi nalunaarusiami takuneqarsinnaasoq, atuarfiit ataasiakkaat naleqqiiffimmi marlun-

nik ”inerniliillaqqissutsimik” aamma ”inernileeriaasinnaanermik” taaguuteqartunik kanaartaqartumi

inississorneqarsimapput. Periuseq tamanna Dansk Psykologisk Forlagip misilitsissutini ineriar-

tortitaani, pingaartumik qallunaatut atuarnermi, ileqquusumut naapertuulluinnarpoq. Kanaartat

taakkua marluk atorlugit atuartut immikkoortiterneqarsinnaapput atuartunut ’sukkasuujullutillu

qularnaatsunut’, ’arriillutillu nalorsartunut’, taakkualu akornanniittunut ’sukkasuujullutillu nalor-

sartunut’ (amerlanngitsut) aamma ’arriillutillu qularnaatsunut’.

Oqaatigineqassaarli atuartoq ataaseq amerlanerilluunniit kipparissup ataatsip iluaniissinnaammata,

taamaalilluni takussutissiami kipparissup ataatsip ”oqimaassusaa” eqqortumik takutinneqarani.

Taamatulli pisoqartarnera akulikitsuunngilaq, inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu

kisitsisit suliarineqarneri patsisaallutik. Ataatsimoortinneqartullu amerlasuujuppata titartakkami

kipparissut ataatsimoorfiit eqiternerujussuussagaluarput, atuartunit 700-t inulaarlugit misilitsin-

nermi peqataasunit ilisimaneqartunit ikinneroqalutik.

Figur 24: 2014-imi 3. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu

imminnut ataqatigiinnerat.

Takussutissiami erserpoq atuartut suliassanik tamanik suliaqartut inerniliillaqqissutsimi angusaat

siamaseqisut, atuartullu arriitsumik sulisut inerniliillaqqissutsimi qaffasissumik angusaqakkajut-

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


52

tartut. Taamaalilluni atuartoq arriitsoq, kisiannili suliassiissutinik angumerisinnaasaminik – naak

amerlanngikkaluartunik – eqqortumik sukumiisumillu suliaqartoq erserpoq.

Figur 25-mi 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu ataqatigiin-

nerat takuneqarsinnaavoq. Takutitaq taanna siuliminit suli ersarinneruvoq, tassanimi atuartoq

arriitsoq qularnaatsumik suliaqarpoq atuartorli sukkasuumik suliaqartoq inerniliillaqqissutsimi

appasissunik qaffasissunillu tamaginnik angusaqarluni.

Figur 25: 2014-imi 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


Kiisalu figur 26-mi 2014-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasin-

naanerullu imminnut ataqatigiinnerat takuneqarsinnaavoq. Tassani pissuseq naluneqanngilluartoq

saqqummerpoq, tassa atuartoq arriitsoq inerniliillaqqissutsimi angusakippoq, atuartorli sukkasooq

inerniliillaqqissutsimi qaffasissumik angusaqarluni.

Figur 26: 2014-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


Pissutsit naluneqanngilluartut, atuartunik ’arriitsunik imminnullu tatiginngitsunik’ aamma

atuartunik ’sukkasuunik imminnullu tatigisunik’ takutitsisut, Kalaallit Nunaanni alloriarfinni

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


53

misilitsinnerni amerlanerni angusani takussaanngillat. Piffissami 2010-2014-imi misissuisarnerni

tamani pissuseq taanna atuutiinnarpoq. Inernileeriaasinnaanerup inerniliillaqqissutsillu imminnut

ataqatigiinnginnerisa imaluunniit allanngoraqisumik ataqatigiinnerisa kingunerisaanik atuartut

nalinginnaasumik immikkoortunut taakkununnga immikkortiternissaat ajornakusuulerpoq.

6.5 Kommunit assigiinngissutaat

Ataatsimut isigalugu 3. klassimi oqaatsini atuartitsissutini kalaallit qallunaallu oqaasiini angusat

naammaginartumit appasinnerupput, eqqaassanngikkaanni Qeqqata Kommunia, kalaallit oqaasiini

naammaginartumit qaffasinnerusumiittoq aamma Kommune Kujalleq naammaginartumiittoq.

Kommuneqarfik Sermersooq qallunaat oqaasiini naammaginartumit qaffasinnerusumik aamma

angusaqarfiuvoq. Matematikkimi angusat kommunini tamani naammaginartumit qaffasinneru-

sumiipput.

7. klassimi kalaallit oqaasiini kommunini tamani atuartut angusaat naammaginartumiipput taas-

suminngaluunniit qaffasinnerullutik, atuartitsissutinili qallunaat tuluillu oqaasiini naammaginartup

eqqaani allanngorarlutik. Atuartitsissummi matematikkimi Qaasuitsup Kommuniani angusat naam-

maginartumiipput, Kommune Kujalleq, Kommuneqarfik Sermersooq aamma Qeqqata Kommunia

naammaginartup ataaniittut. Taamaattumik 7. klassimi atuartitsissutit kommunillu akornanni assi-

giinngiiaarnerit ersarilluarput.

Figur 27-mi 2014-imi 3. klassimi kommunini sisamani inerniliillaqqissutsit takuneqarsinnaapput.

Tassani matematikkimi oqaatsinillu atuartitsissutini kommunit akornanni ilikkakkatigut assi-

giinnginnerit annertunerat siulliullugu maluginiagassaavoq. Atuarfiit oqaatsillu akornanni assigiin-

nginnerit saniatigut ataatsimut isigalugu kommunit akornanni assigiinnginnerit alloriarfinni misi-

litsinnerni inerniliillaqqissutsimi assigiinnginnernut annerpaanut patsisaaqataapput.

3. klassimi kalaallit oqaasiini Qeqqata Kommunia, naammaginartoq sinnerlugu angusaqarfiusoq,

aamma Kommuneqarfik Sermersooq, naammaginartoq ataallugu angusaqarfiusoq, annertuumik

assigiinngillat, Qaasuitsup Kommunia aamma Kommune Kujalleq naammaginartumiillutik. Qallu-

naat oqaasiini inerniliillaqqissutsimi Kommuneqarfik Sermersooq qaffasinnerpaajulluni naammagi-

nartumik angusaqarfiuvoq, kommunit allat pingasut naammaginartumit appasinnerusunik angu-

saqarfiullutik. Ataatsimut isigalugu kommunini 3. klassimi atuartut angusaat qaffasinnerpaat

atuartitsissummi matematikkimi angusarineqarput, kommunini tamani naammaginartumit qaffasin-

nerusut. Taamaattorli atuartitsissummi tassani aamma kommunini ataasiakkaani atuartut angusaat

allanngorarput. Qeqqata Kommunia matematikkimi angusanik qaffasinnerpaanik 3. klassimi angu-

saqarfiuvoq, kommunit allat pingasut atuartitsissummi tassani assigiinngissutaat malunnar-

pallaaratik.

54

Figur 27: 2014-imi 3. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq.

Figur 28-mi 2014-imi 7. klassimi kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissutsimi angusat

takuneqarsinnaapput. Tassani assigiinnginnerit annerpaat kalaallit qallunaallu oqaasiini nassaas-

saapput, kalaallit oqaasiini Qaasuitsup Kommunia aamma Qeqqata Kommunia inerniliillaq-

qissutsimi qaffasinnerpaanik naammaginartoq qulaallugu angusaqarfiullutik. Qallunaat oqaasiini

Kommuneqarfik Sermersooq naammaginartoq qulaallugu angusaqarfiuvoq, kommunit allat qallu-

naat oqaasiini naammaginartumiipput taassuminngaluunniit appasinnerullutik. Tuluit oqaasiini

Kommuneqarfik Sermersooq naammaginartoq qulaallugu angusaqarfiuvoq, kommunit allat naam-

maginartumiillutik taassuminngaluunniit appasinnerullutik. 7. klassimi inerniliillaqqissutsimi angu-

sat appasinnerpaat atuartitsissummi matematikkimi nassaassaapput, Qaasuitsup Kommunia

qaffasinnerpaanik angusaqarfiulluni, taamaattorli naammaginartup appasinnerusortaaniittunik,

kommunit allat pingasut naammaginartumit appasinnerusumiillutik.

Figur 28: 2014-imi 7. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kommune Kujalleq

Kommuneqarfik Sermersooq

Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

55

6.6 Illoqarfiit nunaqarfiillu

Atuartut illoqarfinneersut nunaqarfinneersullu angusaasa uuttorneqartarneri immikkut soqutigine-

qartarput. Nunaqarfiit amerlasuut, nunami meeqqat katillugit 15%-iisa missaasa najugaqarfigi-

saanni, inoqassutsikkut inuussutissarsiutitigullu kinguariartorneq malugisimavaat. Meeqqallu atuar-

fianni angusat eqqartorneqartillugit tusarsaakkajuppoq, nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit

ataatsimut isigalugu ilinniakkamikkut angusakinnerusartut. Taamatut isumaqarneq illoqarfinni

nunaqarfinnilu atuartut angusaannik sanilliussinerit tulliuttut nutaanik ilassutissaqartippaat.

Figur 29-mi 3. klassimi aamma Figur 30-mi 7. klassimi 2014-imi illoqarfinni nunaqarfinnilu inerni-

liillaqqissutsimi angusat takuneqarsinnaapput.

Figur 29: 2014-imi 3. klassimi misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi illoqarfiit

nunaqarfiillu angusaat.

Figur 29-mi takuneqarsinnaavoq, nunaqarfinni 3. klassini atuartut kalaallit oqaasiini matematikki-

milu illoqarfinni atuartunit angusarissaarnerusut. Tamatuma akerlianik illoqarfinni atuartut

qallunaat oqaasiini angusarissaarnerupput. Nunaqarfinni atuartut kalaallit oqaasiini angusaris-

saarnerannut patsisaasoq paasiuminarunarpoq, kalaallit oqaasii nunaqarfinni atugaanerummata.

Tamatuma akerlianik matematikkimi angusarissaarneruneq tigoriaannarmik nassuiaatissaqartinne-

qanngikkallarpoq.

Assigiinnginneq aamma nalinginnaasumik illoqarfiit nunaqarfiillu atuarfiini atugassarititaasunik

annertuumik assigiinngitsunik nassuiarneqartarpoq. Assigiinnginnerit annertuut marluk taaneqar-

sinnaapput. Illoqarfinni atuarfiit nunaqarfinni atuarfinnut sanilliullutik ilinniarsimasunik ilinni-

artitsisoqarnerupput, nunaqarfinni atuarfiit annertuumik atuartitsisunik (timelærerinik) ilinniartit-

sisoqartariaqartarlutik. Assigiinngissut alla annertooq tassaavoq illoqarfinni atuartut amerlane-

rujussuusarput, taamaattumillu aamma klassini ataasiakkaani amerlanerujussuusarlutik.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Illoqarfiit

Nunaqarfiit

56

Figur 30: 2014-imi 7. klassimi misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi illoqarfiit

nunaqarfiillu angusaat.

7. klassimi kalaallit oqaasiini nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit malunnavissumik angusa-

rissaarnerupput. Matematikkimi illoqarfinni nunaqarfinnilu angusat taamaaqqatigiipput, tak. figur

30. Kalaallit oqaasiini angusanut akerliusumik illoqarfinni atuartut qallunaat tuluillu oqaasiini

malunnavissumik angusarissaarnerupput.

6.6.1 Piffissap ingerlanerani illoqarfinni nunaqarfinnilu angusat assigiinnginnerat

Illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut piffissap ingerlanerani angusaat isummersuutigineqartartunut

sanilliullugit aamma soqutiginartunik nutaarsiassartaqarput.

Figur 31-mi takuneqarsinnaavoq 3. klassimi illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut median-inngorlugit

angusaa assigiinnginnerat.45

Assigiinngissutit ukiumit ukiumut allanngorarput, taamaattorli ineriar-

tornerit arlaqartut ersaripput.

Figur 31: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut

angusaasa 3. klassimi assigiinnginneri.

45

Titarneq 0-ip qulaaniippat tamanna isumaqarpoq illoqarfinni atuartut nunaqarfinni atuartunit angusarissaarnerusut.

Tamatuma akerlianik pisoqassaaq titarneq 0-ip ataaniippat.

0102030405060708090

100

Kalaallit oqaasii Qallunaatoqaasii


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Illoqarfiit

Nunaqarfiit

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Illo

qar

fiit

- n

un

aqar

fiit

(%

-po

int)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Matematikki

57

Qallunaat oqaasiini illoqarfinni atuartut ataatsimut isigalugu nunaqarfinni atuartunit angusaris-

saarnerulluartarput, tamannalu tupigusuutissaanngilaq qallunaat oqaasii illoqarfinni atugaalluar-

nerummata. Taamaattorli takuneqarsinnaavoq atuartitsissummi tassani 2007-imit nunaqarfinni atu-

artut illoqarfinni atuartut angujartuaaraat. 2012-imi 2013-imilu nunaqarfinni atuartut pitsaaneru-

sumik angusaqartarput, 2014-imili illua-tungaanut saaqqilluni. Ineriartorneq taanna 2009-mit inger-

lalersimavoq 2012-imilu saqqummerluni.

Kalaallit oqaasiini 3. klassimi nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit ataatsimut isigalugu

piffissaq tamakkerlugu angusarissaarnerusarput, assigiinnginnerallu annertusiartuaartutut isikkoqar-

luni. Tamatumanilu nassuiaatigineqarsinnaasoq tigoriaannaq tassaavoq, nunaqarfinni kalaallit oqaa-

sii siaruarsimanerummata atugaanerullutillu.

Naggataatigullu soqutiginarpoq takullugu matematikkimi 2011-p tungaanut annertuumik assigiin-

ngissuteqartoqanngimmat. Ukiut ilaanni nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit angusaris-

saarnerusarput. 2012-ip kingorna nunaqarfinni 3. klassimi atuartut matematikkimi angusaris-

saarnerusarput.

7. klassimi pisut qiviaraanni takusat aamma taamaapput, tak. figur 32.

Figur 32: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut


3. klassimitulli 7. klassimi illoqarfinni atuartut qallunaat oqaasiini angusarissaarnerulluartarput.

Kisiannili aamma takuneqarsinnaavoq, assigiinnginneq piffissami 2007-2012-imi ersarissumik

annikilliartorsimasoq, taamaattorli 2013-imi 2014-imilu illoqarfinni atuartut angusarissaarneroq-

qilerput. Nunaqarfinni 7. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut illoqarfinni atuartunit angusa-

rissaarnerupput assigiinngissullu taanna ukiut ingerlanerini allannguuteqarsimanngilaq. Tuluit

oqaasiini illoqarfinni atuartut nunaqarfinni atuartunit angusaarissaarnerupput piffissarlu tamak-

kerlugu allannguuteqarsimanani. Angusalli assigiinnginnerat qallunaat oqaasiini assigiinnginnertut

annertutiginngilaq.

-10

-5

0

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Illo

qar

fiit

- N

un

aqar

fiit

(%

-po

int)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii

Matematikki

58

7. klassimi matematikkimi nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit ataatsimut isigalugu angusa-

rissaarnerupput assigiinngissullu taanna ukiuni 2007-2014-imi taamaattuarsimavoq.

6.7 Niviarsiaqqat nukappiaqqallu

Niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaat ilikkagaqarniarnermilu assigiinngissutaat nunani tamalaani

atuakkiarineqartartuni annertuumik oqallisaapput. Sammineqartartoq taanna Kalaallit Nunaanni

misissuinerni suli annertunerusumik qulaajarneqalinngilaq aammalu ilinniartitaanermi suiaassutsit

assigiinngissutaat killilimmik ilisimasaqarfiuvoq.

Figur 33-mi figur 34-milu 2014-imi 3. aamma 7. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaq-

qissutsimi angusaat takuneqarsinnaapput.

Figur:33: 2014-imi 3. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat.

Figur 34: 2014-imi 7. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat.

Takuneqarsinnaavoq 3. aamma 7. klassimi atuartitsissutini tamangajanni niviarsiaqqat nukappiaq-

qanit angusarissaarnerusut. Nukappiaqqat taamaallaat 3. aamma 7. klassimi matematikkimi angusa-

rissaarnerupput. 3. aamma 7. klassimi niviarsiaqqat oqaatsini atuartitsiviusuni kalaallit qallunaallu

oqaasiini kiisalu 7. klassimi tuluit oqaasiini malunnartumik angusarissaarnerupput, soorlu nunani

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Niviarsiaqqat

Nukappiaqqat

0102030405060708090

100

Kalaallit oqaasii Qallunaatoqaasii


Iner

nili

illaq

qis

suse

q %

Niviarsiaqqat

Nukappiaqqat

59

allani amerlasuuni takuneqartartoq. Matematikkimi angusarissaarneruneq nukappiaqqaniippoq,

atuartitsissummili tassani niviarsiaqqat nukappiaqqallu assigiinngissutaat statistikkimit isigalugu

annikippoq.

6.7.1 Piffissap ingerlanerani niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaasa

assigiinnginnerat

Paasissutissat saqqummiussorneqartut tunngavigalugit amerlasuut oqarumasinnaapput atuarfiup

niviarsiaqqat ”salliutippai”. Isumali tamanna nunani tamalaani atuarfik pillugu misissuisarnerni

PISA-mi aamma TIMSS-imi tamatigut tunngavissaqanngilaq. Nunat akornini piffissallu inger-

lanerani angusat assigiinngiiaarput, ataatsimulli isigalugu oqartoqarsinnaavoq akulliit alloriarfianni

niviarsiaqqat atuarnermut pikkorinnerusut nukappiaqqallu matematikkimut pinngortitalerinermullu

pikkorinnerullutik.

Soorlu oqaatigineqareersoq piffissami 2007-2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut akis-

sutaat katersugaapput taamaattumillu apeqqutip taassuma Kalaallit Nunaanni qanoq isikkoqar-

sinnaaneranut siunnersuuteqarsinnaanermut tunngavissaqarluarpoq.

Figur 35: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni niviarsiaqqat nukappiaqqallu


Figur 35-mi takuneqarsinnaavoq 3. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu atuartitsissutini pingasuni

kalaallit oqaasiini, qallunaat oqaasiini aamma matematikkimi median-ip nalingi angusaat.46

Ukiut

ingerlanerini assigiinnginnerit allanngorartuupput, taamaattorli ineriartornernik ersarittoqarpoq.

Kalaallit oqaasiini niviarsiaqqat nukappiaqqanit ataatsimut isigalugu angusarissaarluarnerupput.

Piffissami 2007-2011-mi niviarsiaqqat nukappiaqqallu assigiinngissutaat annertusiartorpoq, tamatu-

mali kingorna nukappiaqqat niviarsiaqqanik angusiartortutut isikkoqarpoq. Qallunaat oqaasiini

niviarsiaqqat aamma nukappiaqqanit angusarissaarnerupput, naak assigiinngissutaat allanngora-

raluartoq.

46

Titarneq 0-ip qulaaniippat tamanna isumaqarpoq niviarsiaqqat nukappiaqqanit angusarissaarnerusut. Tamatuma

akerlianik pisoqassaaq titarneq 0-ip ataaniippat.

-5

0

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Niv

iars

iaq

qat

- N

uka

pp

iaq

qat

(%

-po

int)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Matematikki

60

Matematikkimi 2011-p tungaanut niviarsiaqqat nukappiaqqanit annikikkaluartumik angusaris-

saarnerupput, tamatumali kingorna allanngortoqarpoq, nukappiaqqat niviarsiaqqanit angusarissaar-

nerulerlutik. Ukiut arlaqartut ingerlaneranni ineriartorneq taanna ersarissiartuaarpoq, aatsaalli 2012-

imi ersarissivilluni.

Mianersortumik oqaatigineqarsinnaagunarpoq, nukarliit alloriarfianni ineriartortoqalerunartoq

nukappiaqqat angusamikkut niviarsiaqqat arriikkaluartumik angujartorlugit. Soqutiginassaaq ukiuni

tulliuttuni ineriartorneq taanna nangikkumaassanersoq.

Figur 36: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni niviarsiaqqat nukappiaqqallu

7. klassimi angusaasa assigiinnginneri.

7. klassimi oqaatsinik atuartitsiviusuni niviarsiaqqat nukappiaqqanit malunnavissumik angusa-

rissaarnerupput niviarsiaqqallu pikkorinnerunerat suli annertunerujartorluni, tak. figur 36. 2014

tassaavoq ukioq 7. klassimi atuartitsissummi ataatsimi nukappiaqqat niviarsiaqqanit angusaris-

saarneruffigisaat, tassalu matematikkimi. Atuartitsissummi tassani nukappiaqqat niviarsiaqqanit

angusarissaarnerujartornerat 2009-mit pileriartuaarsimavoq, kisiannili aatsaat 2014-imi saqqum-

merluni.

6.8 Oqaatsit angusallu

Atuartut kalaallisut, qallunaatut, arlariinnik allamiutulluunniit angerlarsimaffimminni oqaaseqar-

nerlutik suliassiissutit saqqaanni nalunaartussaavaat. Matumani eqqarsaatigineqarput oqaatsit atuar-

tut angerlarsimaffimminni atornerusaat. Atuartut 71%-iisa nalunaarpaat kalaallit oqaasii oqaase-

ralugit, 16%-it arlariinnik oqaaseqarlutik nalunaarput aammalu 6%-iisa nalunaarpaat angerlarsi-

maffimminni qallunaat oqaasii oqaaseralugit. Immaqa nalunaaqutsiinerit ersarlummata imma-

qaluunniit apeqqut paasiuminaassimammat amigarluniluunniit atuartut ilaat akissuteqanngillat.

-2

0

2

4

6

8

10

12

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Niv

iars

iaq

qat

- N

uka

pp

iaq

qat

(%

-po

int)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii

Matematikki

61

Figur 37: 2014-imi 3. klassimi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit.

Figur 38: 2014-imi 7. klassimi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit.

Atuartut kalaallisut qallunaatullu oqaasillit angusamikkut qaffasissusii malunnavissumik assigiin-

ngillat, pingaartumik 7. klassimi. Kalaallisut atuartitsineq tupinnanngitsumik atuartut kalaallisut

oqaasillit qallunaatuinnaq oqaasilinnit angusarinneruffigisaat eqqaassanngikkaanni, assigiinnginneq

tamanna atuartitsissutini tamani piffissarlu alloriarfinni misilitsittarnerit atuutilernerisa kingorna

tamaat atuuppoq. Aamma ersarippoq 3. klassimi 7. klassimilu atuartut arlariinnik oqaasillit kalaallit

oqaasiini atuartunit kalaallisuinnaq oqaasilinnit angusarissaarnerummata. Atuartitsissummi mate-

matikkimi 3. klassimi assigiinnginneq taama ersaritsiginngilaq, 7. klassimili ersarinnerulluni.

Assigiinngissut taanna nassuiaaserumallugu suliniuteqartoqartariaqarpoq, soorlu ilinniagassanik

ikiorneqartarneq, ilinniartitsisoqarniarneq, atuakkat ilinniutit, angajoqqaat atugaat, atuartitsissutini

kalaallisut taaguutit oqaatsillu ineriartortinneqarneri, il.il. Aamma soorlu assigiinngiiaartumik atuar-

titsinermi aammalu atuartut ataasiakkaat piginnaasaat aallaavigalugit atuartitsinermi oqaatsit

nalinginnaasumik atuartitsissummullu tunngassuteqartumik qanoq pingaaruteqarneri isiginiar-

neqartariaqarput.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kalaallisut oqaasillit

Qallunaatut oqaasillit

Arlariinnik oqaasillit

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kalaallisut oqaasillit

Qallunaatut oqaasilllit

Arlariinnik oqaasillit

62

Alloriarfinni misilitsinnernut tunngatillugu annertunerusumik misissorneqanngilaq, sooq atuartut

amerlanerpaat angerlarsimaffimminni kalaallisut oqaasillit, namminneq oqaatsiminni misilitsin-

nermi angusaat eqqaassanngikkaanni, misilitsinnerni appasinnerusunik angusaqartarnersut.

6.9 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut sanngiitsullu

Piumasaqaatit kinaassusersiornertaqanngitsut47

atorlugit alloriarfinni misilitsinnerni aalajangerne-

qarsinnaanngilaq, qaqugukkut angusaq pitsaasoq pitsaannginnerusorluunniit takuneqarsinnaanersoq

imaluunniit atuartoq ilinniakkamigut sanngisuujunersoq sanngiitsuunersorluunniit.48

Tamatumun-

nga patsisaavoq suli isummerfigineqanngimmat, pitsaasumik pitsaanngitsumilluunniit angusaqas-

sagaanni suna didaktikkimit isigalugu piumasaqaataassanersoq.

Taamaattumik misilitsissutissanik sanaartortut namminneerlutik aalajangissavaat, misilitsissutit

suliassiissutinik ataasiakkaanik, aamma item’inik taaneqartartunik, imaqartut qanoq sapernartigis-

sanersut. Items’it ataatsimut katillutik sapernarpata, akissutit procentinngorlugit eqqortut aamma

amerlassanngillat. Misilitsissutissanik sanaartortut suliassat sapernassusaannik aqutsisinnaaneq

misilittagarigamikku, suliassanik 20%-imiit 80%-imut eqqortumik atuartunit akineqarsinnaasunik

sanaartorsinnaasarput. Kisitsisit 20% aamma 80% taamungaannaq tigusaanngillat, tassami misi-

litsinnermi isumaliutersorsinnaanerup killinginut49

avammut qaangertariaqanngitsunut kisitsisaam-

mata. Nunani tamalaani PISA-mi imaluunniit TIMSS-imi PIRLS-imilu misissuinerni misilit-

tagaavoq, misilitsissummi ataatsimi inerniliillaqqissutsimi agguaqatigiissillugu medianimiluunniit

60% naammaginartutut anguniartariaqartoq.

6.9.1 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut

Figur 39-mi takuneqarsinnaavoq, atuartut procentinngorlugit qassit alloriarfimmi misilitsinnermi

inerniliillaqqissutsimi 80% sinnerlugu angusaqarsimanersut. Pisut tamaasa eqqarsaatigalugit naam-

massisaq taamaattoq maluginiartariaqassaaq, suliassiissutit oqitsunnguunngippata. Atuartut sulias-

siissutit 80%-ii sinnerlugit eqqortumik suliaqartut atuartutut ilinniakkamikkut sanngisuutut taane-

qarput. Figurimi takuneqarsinnaavoq, 2014-imi atuartut taakkua kommuninut immikkoortillugit

qanoq akulikitsiginersut.

47

piumasaqaatit kinaassusersiornertaqanngitsut = objektive kriterier. 48

”procentit eqqortut” pillugit immikkoortoq Kapitali 4 takujuk. 49

misilitsinnermi isumaliutersorsinnaanerup killinga = testpsykologisk grænse.

63

Figur 39: 2014-imi 3. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii.

Siulliullugu malugineqarsinnaavoq, kommunini tamani 3. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut san-

ngisuut akuttunerpaajusut. Qallunaat oqaasiini Kommuneqarfik Sermersooq immikkut maluginia-

gassaalluni sanngisuunik atuartuuteqarnerpaajuvoq, Qeqqata Kommunia tulleralugu. Matema-

tikkimi Qeqqata Kommunia sanngisuunik atuartuuteqarnerpaajuvoq, Kommuneqarfik Sermersooq

tulliulluni. Kommune Kujalleq atuartitsissutini qallunaat oqaasiini matematikkimilu sanngisuunik

atuartuutikinnerpaajuvoq.

Figur 40-mi 7. klassimi atuartut sanngisuut akulikissusii takuneqarsinnaapput. Tassani Kommune-

qarfik Sermersooq qallunaat tuluillu oqaasiini sanngisuunik atuartuuteqarnerpaajuvoq. Taakkua

saniatigut erserpoq, kommunini tamani matematikkimi atuartut sanngisuut akuttusuujusut.

Figur 40: 2014-imi 7. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii.

Atuartut sanngisuut akulikissusiinut patsisaasut amerlasuujusinnaapput. Kommuneqarfik Sermer-

suumi qallunaat tuluillu oqaasiini angusarissaarneq tupaallaatissaanngilaq, kommunilli allat eqqar-

saatigalugit maannakkut nassuiaataasinnaasut killeqarput.

0

5

10

15

20

25

30


Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

0

5

10

15

20

25

30

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii


Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

64

6.9.2 Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut

Figur 41-mi aamma figur 42-mi atuartut sanngiitsut akulikissusii takuneqarsinnaapput. Atuartut

taakkua inerniliillaqqissutsimi 20% ataallugu angusaqarput, taamaalillutik suliassiissutit suliari-

niarsimasamik tallimararterutaat inorlugit eqqortumik suliarisimavaat. Naak suliat suut pitsaasuu-

nersut pitsaannginnerunersulluunniit tamanit oqallissutaasinnaagaluartut, killiliussaq taanna sulia-

mut sanngiiffiusumut nassuiaataavoq.

3. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut sanngiitsut amerlassusaasa kommunit akornanni allanngo-

rarnerat ersarippoq, tassani Kommuneqarfik Sermersooq sanngiitsunik atuartuuteqarnerpaajuvoq,

Qaasuitsup Kommunia tulleralugu. Kommuneqarfik Sermersuup 3. klassimi qallunaat oqaasiini

sanngiitsunik atuartuuteqarnerpaajunera, 7. klassimi qallunaat oqaasiini sanngisuunik atuartuuteqar-

nerpaajunerata illua-tungerivaa. Qallunaat oqaasiini Kommuneqarfik Sermeersoq aamma Qeqqata

Kommunia sanngiitsunik atuartuuteqarnerpaajupput. Atuartitsissummi matematikkimi Kommune

Kujalleq 2014-imi sanngiitsunik atuartuuteqanngilaq, kommunillu allat sanngiitsunik amerlan-

ngitsunik atuartuuteqarlutik.

Figur 41: 2014-imi 3. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii.

7. klassimi pingaartumik Kommuneqarfik Sermeersuup matematikkimi sanngiitsunik amerlasuunik

atuartuuteqarnera ersarippoq. Taamaallaat Kommune Kujalleq aamma Kommuneqarfik Sermersooq

7. klassimi kalaallit oqaasiini sanngiitsunik atuartuuteqarput.50

Oqaatsinik atuartitsissutini kalaallit, qallunaat tuluillu oqaasiini 2014-imi 7. klassimi atuartut

sanngiitsut amerlanngillat.

50

2010-mi alloriarfinni misilitsinnernik nalunaarusiami kommunit 7. klassimi sanngiitsunik atuartuutaat

amerlasuujupput. Kommunini atuartut sanngiitsut 2011-mi ikileriarput tamatumalu kingorna, 2013-imi januaarimi

paasissutissat naatsorsukkat malillugit 2012-imi malunnartumik allanngorlutik.

0

2

4

6

8

10

12

14


Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

65

Figur 42: 2014-imi 7. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii.

Atuartut sanngisuut amerlassusiinik nassuiaatissaaleqinertulli, atuartut sanngiitsut amerlassusii suli

ilisimasatigut nassuiaatissaalatsiffiunerupput.

6.10 Angusat pitsaalluartut

2010-mi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami siullermeersumik atuartunik pikkorivissunik

taaneqartut akulikissusii saqqummiunneqarput. Angusaq taama ittoq aalajangersumik nassuiaa-

teqanngilaq, nalunaarusiamili angusatut atuartup atuartitsissummi ataatsimi arlaqartuniluunniit iner-

niliillaqqissutsimi 90%-imik taannaluunniit qaangerlugu angusineratut nassuiarneqarpoq.51

2010-mi

alloriarfinni nalunaarusiami kisitsit saqqummiunneqartut nalunaarusiani tulliuttuni nutarterne-

qanngillat, nalunaarusiamili matumani aatsaat taama pisoqaqqilluni.

Angusat pitsaalluartut misissornerunissaat arlalinnik patsiseqarpoq. Meeqqat atuarfianni atuar-

titsinerup pitsaassusaata aamma taassuma pitsanngortinnissaanut qaffatsinneqarnissaanullu inger-

laavartumik oqallinnermut tunngatillugu soqutiginarsinnaavoq atuartut pikkorivissut ”inun-

nguutsiminnit pikkorissuunersut” misissussallugu, sumiluunniit aamma qanorluunniit atuartinne-

qarsimagaluarunik angusarissaartartuunersut imaluunniit angusat taama ittut ilisarnaatigisin-

naasaannik tikkuaasoqarsinnaanersoq, soorlu atuartitseriaatsimut aalajangersumut attuumassu-

teqarnersut, angerlarsimaffimmi inooqatigiinnikkut aningaasarsiornikkullu atukkanut allanulluunniit

attuumassuteqarnersut. Misissuinerit taama ittut ingerlanneqarsinnaapput, atuartup angusai paasis-

sutissallu tunuliaqutaasut, soorlu Naatsorsueqqissaartarfiup katersuinerisigut pissarsiarine-qartut

sanilliunnerisigut. Nalunaarusiami matumani taamaallaat kisitsisit katiterlugit atuartut pineqartut

angusaat oqaatsinut, suiaassutsimut atuarfiullu kommunini illoqarfinnut nunaqarfinnullu attuu-

massuteqarneranik paasissutissanut sanilliunneqarput.

Angusat pitsaalluartut akulikissusiisa nalunaarsinnaavaat, alloriarfinni misilitsissutit sapernassusii

aammalu atuartut pikkorissut piginnaasaat sanilliussinikkut imminnut naapertuuttuunerat naamma-

51

Angusamut pitsaavissumut 90%-imik killiliussaq meeqqat atuarfianni inaarutaasumik misilitsinnerni imaluunniit

ilinniaqqiffinni misilitsinnerni karakteerip A-p tunniunneqarnerani killigitinneqartartumut assinguvoq.

0

2

4

6

8

10

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii


Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup kommunia

66

ginarnersoq. Soorlu 2012-imi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami angusanut skala pillugu

immikkut allaatigisami allaaserineqartoq, Danmarkimi ”kisitseqqinnermut tabel” atorneqartarpoq,

tassanilu atuartut 10%-iisa inaarutaasumik misilitsinnerni karakteerimik A-mik angusaqarnissaat

naatsorsuutigineqartarpoq. Taamatuttaarlu karakteerit B-E52

aamma procentilerneqartarlutik. Imatut

paasineqassanngilaq, atuarfiit imaluunniit kommunit ataasiakkaat procentit pineqartut eqqoq-

qissaarlugit angusaqartassasut, pineqarpulli procentit taaneqartut nuna tamakkerlugu kisitsinermi

imaluunniit siunissami anguniarneqartussat.

Soorlu siusinnerusukkut allaatigineqareersoq 3. klassimi atuartut katillugit 726-t 7. klassimilu atuar-

tut 701-it misilitsipput. Atuartunut karakteerimik A-mik angusaqartussanut killiliussaq atorneqas-

sappat, tamanna ima isumaqarpoq alloriarfinni tamani atuartut 85-it missingi inerniliillaqqissutsimi

90% taannaluunniit qaangerlugu angusaqassasut – karakteerimut A-mut karakteerinngortitamik.

2014-imi 3. klassimi kalaallit oqaasiini angusat pitsaalluartut 22-upput, qallunaat oqaasiini 95-

iupput kiisalu matematikkimi angusat pitsaalluartut 54-iullutik. Qallunaat naliliisarnerat malissa-

gaanni qallunaat oqaasiini 3. klassimi misilitsissut atuartunut pikkorinnerpaanut sapernassutsimigut

naapertuuppoq, matematikkimili minnerunngitsumillu kalaallit oqaasiini misilitsissutit naaper-

tuuppiaratik. Tabelini 5-8-mi 3. klassimi angusat pitsaalluartut oqaatsinut, suiaassutsinut, kommu-

nikkuutaartumik kiisalu illoqarfinnut/nunaqarfinnut agguarneqarput.

Tabel 5 malillugu arlariinnik oqaasillit angusani pitsaalluartuni amerlanersaapput.53

Tupannalaar-

nanngitsuunngilaq paasillugu, atuartut arlariinnik oqaasillit atuartitsissummi kalaallit oqaasiini

atuartunit kalaallisuinnaq oqaaseqartunit angusanik pitsaalluartunik amerlaneroqisunik angusa-

qarnerunerat, tamannami aamma angusani agguaqatigiissillugu kisitani takuneqarsinnaammat, tak.

figur 37 aamma 38, qupp. 61. Kisianni matumani eqqarsaatigisariaqarpoq atuartut pikkorivissut

tassaammata atuartut agguaqatigiissillugu kisitamit qaffasinnerujussuarmik angusaqartut.

Tabel 5: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, oqaatsit malillugit agguakkat (%).

Fagi/Oqaatsit

Kalaallisut

oqaasillit

Qallunaatut

oqaasillit

Arlariinnik

oqaasillit Katillugit

Kalaall. oqaasii 18% 0% 82% 100% (N=22 atuartut)

Qall. oqaasii 15% 8% 77% 100% (N=95 atuartut)

Matematikki 21% 2% 77% 100% (N=54 atuartut)

Taamatuttaaq Tabel 6-imi takuneqarsinnaavoq, niviarsiaqqat angusanik pitsaanerpaanik malunna-

vissumik angusaqartartut, atuartitsissummi matematikkimi aamma. Siusinnerusukkut oqaatigineqar-

tutut agguaqatigiissitsilluni kisitsinermi nukappiaqqat niviarsiaqqanit pitsaanerulaartunik angusa-

qartarput.

52

ECTS-skala-mi 7-nik alloriarnilimmi kisitsisit ukuupput: 2 (10%), 4 (25%), 7 (30%), 10 (25%) og 12 (10%).

Karakteerit 00 aamma -3 kisitsinermi ilanngunneqarneq ajorput. 53

Atuartup oqaasii pillugit paasissutissat alloriarfinni misilitsissutit saqqaanni atuartup angerlarsimaffimmini oqaatsimi-

nik pingaarnernik nalunaarsimasaanit pisuupput. Atuartoq oqaatsinik arlaqartunik nalunaarsisinnaavoq, imatullu paasi-

neqartarluni atuartoq arlariinnik oqaaseqartoq, amerlanerpaatigut kalaallisut qallunaatullu.

67

Tabel 6: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, suiaassuseq malillugu agguakkat (%).

Fagi/Suiaassuseq Niviarsiaqqat Nukappiaqqat Katillugit

Kalaall. oqaasii 68% 32% 100% (N=22 atuartut)

Qall. oqaasii 56% 44% 100% (N=95 atuartut)

Matematikki 57% 43% 100% (N=54 atuartut)

Tabel 7-imi angusat kommunikkuutaartumik agguarneri takuneqarsinnaapput. Allanngorarnerup

ilaa siusinnerusukkut inerniliillaqqissutsimut kisitsimmut takutinneqartumut nalinginnaasumik

attuumassuteqarpoq. Soorlu Kommuneqarfik Sermersooq atuartuutaanut tamanut sanilliullugu

qallunaat oqaasiini malunnavissumik amerlanerusunik angusanik pitsaalluartunik angusaqarfiuvoq,

kalaallillu oqaasiini tamatuma akerlianik angusaqarfiulluni. Taamatuttaaq Qeqqata Kommunia

atuartuutimi amerlassusaannut sanilliullugu malunnavissumik amerlanernik angusanik pitsaal-

luartunik angusaqarfiuvoq. Malugineqassaaq Kommune Kujallermi atuartunut tamanut sanilliullugu

atuartitsissutini tamani pitsaalluartunik angusat annikinnerusumik anguneqarmata, aammalu

Kommuneqarfik Sermersooq atuartuutiminut tamanut sanilliullugu angusanik pitsaalluartunik

amerlanerpaanik angusaqarfiulluni. Angusat pitsaalluartut amerlassusii kommunit akornanni

allanngoraraluartut taamaattoq angusat pitsaalluartut kommunini tamani nassaassaapput.

Ilanngullugu eqqarsaatigineqartariaqarpoq atuartut pineqartut amerlanngimmata, taamaattumillu

procentinngortiteraluni sanilliussinerit mianersortumik ingerlanneqartariaqarlutik.

Tabel 7: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, kommunit malillugit agguakkat (%).

Fagi/Kommune

Kommune

Kujalleq

Komm.

Sermeersoq

Qeqqata

Kommunia

Qaasuitsup

Kommunia Katillugit

Kalaall. oqaasii 5% 18% 27% 50% 100% (N=22 atuartut)

Qall. oqaasii 4% 57% 24% 15% 100% (N=95 atuartut)

Matematikki 7% 43% 24% 26% 100% (N=54 atuartut)

Atuartunit

tamanit % 9% 40% 17% 34% 100% (N=726 atuartut)

Kiisalu tabel 8-mi angusat pitsaalluartut illoqarfinni nunaqarfinnilu atuarfinnut agguarneri

takuneqarsinnaapput. Atuartut 15%-iisa missaat nunaqarfinni atuarfinni atuartuummata tabel-ip

takutippaa nunaqarfinni atuartut kalaallit oqaasiini matematikkimilu angusanik pitsaalluartunik

procentinngorlugu angusaqarnerusut, qallunaalli oqaasiini ikinnerulaarlutik. Tassani ersarissumik

tabel-ip takutippaa, angusat pitsaalluartut eqqarsaatigalugit nunaqarfinni atuarfiit illoqarfinni

atuarfiit taamaaqqatigilluaraat.

Tabel 8: 2014-imi 3. klassimi angusat pitsaalluartut, illoqarfinnut nunaqarfinnullu agguarlugit (%).

Fagi/Illoqarf.-nunaqarf. Illoqarfiit Nunaqarfiit Katillugit




68

Tabelini 9-12-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut oqaatsinut, suiaassutsinut, kommunikkuutaar-

tumik kiisalu illoqarfinnut/nunaqarfinnut agguarneqarput.

2014-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini angusat pitsaalluartut 32-upput, qallunaat oqaasiini 81-

iullutik, tuluit oqaasiini angusat pitsaalluartut 71-iupput kiisalu matematikkimi angusat pitsaallu-

artut 16-iullutik. 3. klassimi pisut assigalugit qallunaat oqaasiini misilitsissut qallunaat naliliisar-

nerannut54

naleqquppoq, soorlulu tuluit oqaasiini misilitsissut aamma qallunaat naliliisarnerannut

naleqquttoq. Tupinnanngilaq atuartitsissutit taakkua marluk angusanik pitsaalluartunik amerlaqati-

giipajaanik angusaqarfiummata, soorlu aamma siusinnerusukkut oqaatigineqareersoq atuartitsissutit

taakkua marluk annertuumik imminnut ataqatigiipput. Atuartitsissut kalaallit oqaasii minnerun-

ngitsumillu atuartitsissut matematikki qallunaat naliliisarnerannut sanilliullugu naapertuuppal-

laanngillat.

7. klassimi kisitsisit 3. klassimi pisunut assingupput, ataasiakkaat eqqaassanngikkaanni. Tabel 9-mi

takuneqarsinnaavoq kalaallit oqaasiini angusat pitsaalluartut atuartunit kalaallisut oqaaseqartunit

anguneqarnerusut, soorlulu atuartitsissummi tassani angusanik pitsaalluartunik nukappiaqqat

niviarsiaqqanit pissarsiaqarnerullutik, tak. tabel 10.

Tabel 9: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, oqaatsit malillugit agguakkat (%).

Fagi/Oqaatsit

Kalaallisut

oqaasillit

Qallunaatut

oqaasillit

Arlariinnik

oqaasillit

Katillugit

Kalaall. oqaasii 81% 0% 19% 100% (N=32 atuartut)

Qall. oqaasii 21% 14% 75% 100% (N=81 atuartut)

Tuluit oqaasii 23% 17% 61% 100% (N=71 atuartut)

Matematikki 38% 8% 54% 100% (N=16 atuartut)

Tabel 10: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, suiaassuseq malillugu agguakkat (%).

Fagi/Suiaasuseq Niviarsiaqqat Nukappiaqqat Katillugit



Tuluit oqaasii 56% 44% 100% (N=71 atuartut)


Taamatuttaaq kommunit assigiinngissutaat ersarinnerupput, pingaartumik Kommuneqarfik Sermer-

sooq ilaatigullu Qaasuitsup Kommunia eqqarsaatigalugit. Atuartitsissutit allat eqqarsaatigigaanni 3.

klassimi pisut assigivaat, atuartut arlariinnik oqaaseqartut angusanik pitsaalluartunik angusaqar-

nerpaallutik aammalu niviarsiaqqat nukappiaqqanit malunnavissunik angusanik pitsaalluartunik

angusaqarnerpaallutik.

54

Uani takuuk qallunaat kisitseqqinnermi tabel-iat qupp. 66-imi eqqartorneqartoq.

69

Tabel 11: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, kommunit malillugit agguakkat (%).

Fagi/kommune

Kommune

Kujalleq

Komm.

Sermeersoq

Qeqqata

Kommunia

Qaasuitsup

Kommunia

Katillugit

Kalaall. oqaasii 3% 22% 19% 56% 100% (N=32 atuartut)

Qall. oqaasii 6% 69% 11% 14% 100% (N=81 atuartut)

Tuluit oqaasii 6% 65% 10% 20% 100% (N=71 atuartut)

Matematikki 6% 56% 6% 31% 100% (N=16 atuartut)

Atuartunit

tamanit % 12% 41% 16% 30% 100% (N=701 atuartut)

Aamma takuneqarsinnaavoq, 3. klassimi pisunut akerliusumik, nunaqarfiit atuartuutiminnut tama-

nut sanilliullutik angusanik pitsaalluartunik ikinnerusunik angusaqarfiusut, atuartitsissut kalaallit

oqaasii eqqaassanngikkaanni. Pingaartumik atuartitsissutini qallunaat tuluillu oqaasiini nunaqarfiit

angusanik pitsaalluartunik malunnavissumik ikinnernik angusaqarfiupput.

Tabel 12: 2014-imi 7. klassimi angusat pitsaalluartut, illoqarfinnut nunaqarfinnullu

agguarlugit(%).

Fagi/Illoqarf.-nunaqarf. Illoqarfiit Nunaqarfiit Katillugit



Tuluit oqaasii 97% 3% 100% (N=71 atuartut)


6.10.1 Angusat pitsaalluartut ineriartorneri

3. klassimi takuneqarsinnaavoq, qallunaat oqaasiini angusat pitsaalluartut qallunaat naliliisarne-

rannut 10%-imut sanilliullugit qaffasinnerujussuusut. Ukiuni kingullerni tallimani ineriartorneq

annikitsumik appariartuaarpoq, tak. ineriartornermut titarneq qernertoq appariartuaartoq. Atuar-

titsissut matematikki piffissamik pineqartumi 8%-ip missaaniippoq, qullariartornersoq appariar-

tornersorluunniit malunnarpiarani. Kiisalu atuartitsissut kalaallit oqaasii 3%-ip missaaniippoq,

ineriartorneq annertusiartuaarluni.

70

Figur 43: 3. klassimi angusat pitsaalluartut amerlassusii. 2010-2014.

7. klassimi qallunaat oqaasiini angusat pitsaavissut qallunaat naliliisarnerannit 10%-iusumit qaffa-

sinnipilussuuvoq, tuluilli oqaasiini qallunaat naliliisarnerat taamaaqqatigalugu. Qallunaat oqaasiini

ineriartorneq 2010-p kingorna appariartorpoq, tuluilli oqaasiini qullariartorluni. Kalaallit oqaasii

matematikkilu annertuumik appasinnerupput, minnerunngitsumik matematikki.

Figur 44: 7. klassimi angusat pitsaalluartut amerlassusii. 2010-2014.

Siuliani misissuinerup takutippaa, angusat pitsaalluartut eqqarsaatigalugit ilisarnaataasinnaasunik

taasassaqartoq, soorlu oqaatsinut suiaassutsimullu tunngassuteqartunik. Angusat pitsaalluartut kom-

munit immikkoornerinut annertunerusumik attuumassuteqarpasinngillat. Aamma illoqarfinni nuna-

qarfinnilu atuarfiit immikkoornerisa takutinngilaat, angusallu pitsaalluartut agguarsimaneri taakku-

nunnga immikkut attuumassuteqartut.

Angusat pitsaalluartut piusuuneri ”inunnguuseralugu pikkorivissunik” meeraqarneranik patsise-

qarnersoq imaluunniit allanik patsiseqarnersoq, soorlu angerlarsimaffiup sunniusimaneranik, iner-

niliilluni naliliinerit atorlugit misissuinertigut paasinarsisinneqarsinnaanngilaq. Taamatut pisoqas-

sappat kvalitativimik aamma kvantitativimik misissuinerit atortariaqassapput, taakkunani atuartup

tunuliaqutaanik paasissutissat ilanngunneqassallutik, ilaatigut Naatsorsueqqissaartarfik aqquti-

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2010 2011 2012 2013 2014

Atu

artu

t am

erla

ssu

sii (

%)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Matematikki

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2010 2011 2012 2013 2014

Atu

artu

t am

erla

ssu

sii (

%)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii

Matematikki

71

galugu. Angusat pitsaalluartut nassuiarnissaat ilaatigut angerlarsimaffimmi pissutsit aalajanger-

simasut, ’sinaakkutit aalajangersimasunik’ taaneqartartut, aqqutigalugit ingerlanneqarpoq. Suliami

tassani erseqqissarniarneqarpoq, ’sinaakkutit aalajangersimasut’ alloriarfinni misilitsinnerni atuar-

tup angusaanut qanoq annertutigisumik sunniuteqartarnersut, pingaartumillu angusanik pitsaallu-

artunik taaneqartuni atuartup angusaanut sunniuteqartarnersut.

Pinngitsoorani immikkoortumi uani takutinneqarpoq, ullumikkut meeqqat atuarfianni atuartut

akornanni ineriartoqqinnissamut periarfissaqartoq atorneqanngitsunik. Soorlu takutinneqartoq

kalaallit oqaasiini matematikkimilu angusat pitsaalluartut qallunaat atuarfimmi naliliinermi piuma-

saannut 10%-imut sanilliullugu annertuumik appasinnerusut, taamaattumillu atuartitsissutini

pingaartumik taakkunani marlunni atuartut pikkorissut kivinnissaannut periarfissaqarpoq.

72

7. Alloriarfinnit assigiinngitsunit ikaarsaariartarnerit ataqatigiinnerillu

2010-mi alloriarfimmi misilitsinnernik nalunaarusiaq immikkut qulequttamik sammisaqarfiuvoq,

alloriarfimmiit alloriarfimmut nikinnermi pisartut nalunaarusiami sammineqarlutik. Misissuinerni

taakkunani piffissaq isigalugu misissuisoqarpoq, atuartut soorlu 3. klassimiit 7. klassimut aammalu

7. klassimiit 10. klassimi inaarutaasumik misilitsinnerminnut qanoq nikeriartarnerat misissorne-

qarluni.

Misissuinerit taamaattut ingerlannissaat ajornanngilaq, atuartut ataasiakkaat inuup normuisigut

malinnaaffiginerisigut. Inuilli normuinik katersat maleruaqqusat atuuttut malillugit paarinissaat

pisussaavoq, atuartut ataasiakkaat ilisarineqarsinnaannginnissaat pillugu paasissutissat siaruarterne-

qartussaanngimmata tamanullu saqqummiunneqartussaanatik.

2010-mi immikkut sammisami eqqartukkat tupaallatsitsipput. Paasisat ilagaat, atuartut 3. klassimiit

7. klassimut nuunnerminni imminnut sanilliullutik annertuumik nikeraramik, akerlianilli 7. klas-

simiit 10. klassimi inaarutaasumik misilitsinnermut ikaarsaariarnermi ”unittoortoqartarluni”. 2010-

mi immikkut sammisami sooq taamatut pisoqartarnersoq ersarissumik akissutissarsineqanngilaq,

naleqqiiffeqarluni misissuinerummat.55

Mississuinermi atuartut akissutaat eqqortuunersut kukkuner-

sulluunniit nalunaarsorneqartarput. Atuartut akissutaat eqqortut katiterlugit naatsorsorneqarput –

taamatut kisitsinermi malitassat siusinnerusukkut nalunaarutigineqartut56

malillugit procentinut

eqqortunut kisinneqarlutik. Alloriarfimmiit alloriarfimmut ikaarsaarnermi atuartut angusamik qaffa-

sissusaat nikitsissimaneraat misissorneqarput imaluunniit atuartut atuaqatiminnut allanut sanil-

liullugit – imaluunniit naleqqiiffimmut meeqqat atuarfianni tamarmi atuuttumut sanilliullugit –

ilinniakkamikkut piginnaasatik allanngortinnagit pigiinnarneraat misissorneqarluni.

Pingaartuuvoq paasissallugu, misissuinerni matumani eqqartorneqartuni atuartut imminnut sanil-

liullutik inissisimanerat kisiat misissorneqartarmat. Piffissap ingerlanerani atuartut assersuutigalugu

pikkorissuunermiit pikkorissuunnginnermut nikinnerisa takutinngilaa, atuartoq ilinniakkamigut

ajornerulersimasoq imaluunniit piginnaasaminik annaasaqarsimasoq, naak aamma taamaattoqar-

sinnaagaluartoq. Taamatut nikinneq aamma isumaqarsinnaavoq, atuaqataasut pikkorinneruler-

simasut.

Nikeriartarnerit taamaattut paasissagaanni ukiuni tulliusuni sammisaq taanna ilisimatusarnermi

sammissallugu tulluartuussaaq. Taamaattumik alloriarfimmiit alloriarfimmut nikeriarnerni pisut

ukiuni kingullerni nalunaarusiani kisinneqarlutik mississuiffiusut aalajangersumik ilaatinneqar-

tarput, taamaaliornikkut asseq 2010-mi immikkut sammisami saqqummertoq uteqqiattuarnersoq

imaluunniit allanngoriartornersoq malinnaaffigineqarsinnaassammat. Soorlu takuneqarsinnaassasoq,

2014-imi takussutissiat 2010-mi misilitsinnermit nalunaarusiami takussutissianit siullernit 2011-mi,

2012-imi aamma 2013-imi takkuteqqittunit allaanerungaanngillat, taamaattumik 2014-imi kingumut

isigigaanni isigisaq allanngunngilaq.

55

tassa pisut ataasiakkaat misissornagit. 56

soorlu takuuk Kapitali 4 periutsinik imaqartoq; tassani allaaserineqarpoq suliat eqqortut sulianut atuartup

angumerisimasaanut sanilliullugit qanoq procentinngorlugit naatsorsorneqartarneri.

73

Misissuiffiit aappaat tassaavoq didaktikkimi pisunik misissuineq, taannalu atuartup suliaata

imarisaanik misissuinikkut pisarpoq. Suliassiissutit multiple choice-itut57

aaqqitaagaangata, atuartup

akissutissamik sorlerpiamik akissuteqarsimanera misissugaasarpoq – eqqortuuppat eqqunngikkalu-

arpalluunniit. Atuartup suliassiissutini arlariinni akissuterpiai tulleriillugit misissoraanni atuartup

ilikkagassatut anguniagassanut sanilliulluni pikkoriffii sanngiiffiilu didaktikkimit isigalugit suuner-

sut paasineqarsinnaapput. Misissuinerup taamaattup ilinniartitsisoq atuartup atuartitsissummik

qanoq paasinnittaaseqarneranik paasisaqarluartissinnaavaa, taamaalillunilu atuartitsinerup allan-

ngortinnissaanut tunngavissaqalerluni, atuartut ingerlaavartumik nalilersornerannut naleqquttumik.

Misissuinermi tassani paasisat pingaartut ilagaat, atuartut ilaasa ilikkariikkatik – uani matematikki

pineqarpoq – angajulliit alloriarfianni annaasaraat. Didaktikkimi misissuinerit taamaattut ajornaku-

soorsinnaasarput, tassami 7. klassimi 10. klassimilu suliassiissutit ilaat sanilliutissagaanni ajornas-

sutsimikkut assigiikannertuusariaqarmata. Didaktikkimi misissukkat ukiuni tulliuttuni alloriarfinni

misilitsissutit nalunaarusiarinerini ilanngunneqallattaartarumaarput.

Figur 45-mi tulliuttumi takutinneqarpoq, ikaarsaariarnerit sorliit 2014-imi malittarineqarsinnaa-

nersut. Atuartut 3. klassimi 2010-mi alloriarfimmi misilitsittut ilarpassui ukiut sisamat qaangiuttut

2014-imi 7. klassimi alloriarfimmi misilitsipput. Taamatuttaaq atuartut 2011-mi 7. klassimi allo-

riarfimmi misilitsittut amerlasuut 2014-imi 10. klassimi atuarfimmi inaarutaasumik misilitsipput.

Figur 45: Alloriarfinniit alloriarfinnut misilitsittarnerit.

2014

Inaarutaasumik

misilitsinneq

10. kl.

2010

All. misi. 3. kl.

All. misi. 7. kl.

2011

All. misi. 3. kl.

All. misi. 7. kl.

2014

All. misi. 3. kl.

All. misi. 7. kl.

Amerlassusaasigut aamma /imalt. pitsaassusaasigut allanngoriarneq

Figurini 46 - 48-ni immikkoortut sisamat, nuna tamakkerlugu naleqqiiffiit malillugit suliaasut, titar-

nerit atorlugit grafini taakkunani pingasuni killiligaapput. Titarnerup ammukaartup 2010-mi 3.

klassimi nuna tamakkerlugu kalaallit oqaasiini agguaqatigiissillugu angusaq takutippaa, titarnerullu

sanimukaartup 2014-imi 7. klassimi atuartitsissummi tassani nuna tamakkerlugu agguaqatigiissil-

lugu angusaq takutillugu.

57

Suliassiissutit aalajangersimasunik atuartup toqqarsinnaasaanik akissutissartaqartut, amerlanertigut akissutaasinnaasut

sisamaasarlutik.

74

Immikkoortut ”nuna tamakkerlugu naleqqiussiffiit ataallugit” aamma ”nuna tamakkerlugu

naleqqiussiffiit qulaallugit” atuartut ataasiakkaarlugit qanoq angusaqarneri eqqartorpaat:

1. tassaavoq 2010-mi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq aamma 2014-imi nuna

tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq (saamerleq alleq)

2. tassaavoq 2010-mi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik qulaassisoq 2014-imilu nuna

tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq (talerperleq alleq)

3. 2010-mi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik qulaassisoq 2014-imilu nuna tamakkerlugu

naleqqiussiffimmik qulaassisoq (talerperleq qulleq)

4. 2010-mi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq 2014-imilu nuna tamakkerlugu

naleqqiussiffimmik qulaassisoq (saamerleq qulleq).

Figur 46: 2010-mi 3. klassimi aamma 2014-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut angusaasa

ataqatigiinnerat.

Figur 47: 2010-mi 3. klassimi aamma 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini atuartut angusaasa

ataqatigiinnerat.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Qal

lun

aat

oq

aasi

i - 7

. kla

sse

(20

14

)

Qallunaat oqaasii - 3. klasse (2010)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Kal

aalli

t o

qaa

sii -

7. k

lass

e (2

01

4)

Kalaallit oqaasii - 3. klasse (2010)

75

Figur 48: 2010-mi 3. klassimi aamma 2014-imi 7. klassimi matematikkimi atuartut angusaasa

ataqatigiinnerat.

Pingaartumik atuartut immikkoortoq 2-miittut aamma immikkoortoq 4-miittut soqutiginartuupput,

tassami atuartut taakkua arlaat 2010-mit 2014-imut angusaat appariarput arlaallu siuariarlutik.

Tassa atuartut imminnut sanilliullutik inissisimaneri 2010-mit 2014-imut annertuumik nikipput,

naak atuartut annertuumik sanngiiffillit imaluunniit atuartut pikkorivissut 2010-mit 2014-imut inis-

sisimaffii nikissimassanngikkaluartut. 3. klassimiilli 7. klassimut atuartut amerlasuut naleqqiussif-

fiusumi inissisimaffii imminnut sanilliukkaanni nikerarput. Ukiumiit ukiumut ineriartornerup siu-

mut isigaluni ersarilluartuunera qallunaat oqaasiini takuneqarsinnaavoq, tassanimi atuartut ”pikko-

rereersut sulilu pikkorissut” aammalu atuartut ”sanngiitsut sulilu sanngiitsut” ersarimmata.

Alloriarfimmiit alloriarfimmut angusanik sanilliussilluni misissuinerit aamma 7. klassimi allo-

riarfimmi misilitsinnermit atuartut taakkua 10. klassimi inaarutaasumik misilitsimmata angusaannik

sanilliussinikkut pisinnaapput. 10. klassimi inaarutaasumik misilitsinnerni matematikkimi piginnaa-

satigut misilitsinneq alloriarfinni misilitsinnernut sanilliussinermut atorneqarpoq, taakkua sana-

neqaatimikkut alloriarfinni misilitsissutaasunut assingunerummata. Angusat ”Pitsaasut”, ”Naam-

maginartut” aamma ”Naammaginanngitsut” killingi imatut aaqqinneqarput, inaarutaasumik misi-

litsinnerni karakteerit E aamma C immikkoortut taakkua pingasut avissaarfiitut atorneqarlutik.

Alloriarfinni misilitsinnerni immikkoortut taakkua pingasut immikkoortinnerinut suliassiissutit

akinerini ’procentit eqqortut’ 40 aamma 70 atorneqarput.

Tabelit 13-15 angusat takutippaat. Tabel-ini kisitsisit uingasut tassaapput atuartut 7. klassimit 10.

klassimut ikaarsaarnerminni pikkorissutsimikkut allanngunngitsut, tassa ”pitsaasut – pitsaasut”,

”naammaginartut – naammaginartut’ imaluunniit ”sanngiitsut – sanngiitsut”. Kisitsisit tabel-iniittut

allat tassaapput atuartut pikkorinnerulerlutilluunniit sanngiinnerulersut procentinngorlugit amer-

lassusii.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

- 7

. kla

sse

(20

14

)

Matematikki - 3. klasse (2010)

76

Tabel 13: Kalaallit oqaasiini 7. klassimit 10. klassimut nikeriarnerit (%).

Inaaru. misi. /

All. misi. Pitsaasut Naammaginartut Sanngiitsut Katillugit

Pitsaasut 18% 5% 0% 23%

Naammaginartut 19% 34% 3% 56%

Sanngiitsut 0% 11% 10% 21%

Katillugit 37% 50% 13% 100%

Tabel 14: Qallunaat oqaasiini 7. klassimit 10. klassimut nikeriarnerit (%).

Inaaru. misi. /


Pitsaasut 24% 2% 0% 26%



Katillugit 35% 51% 14% 100%

Tabel 15: Matematikkimi 7. klassimit 10. klassimut nikeriarnerit.(%.)

Inaaru. misi. /


Pitsaasut 7% 6% 0% 13%



Katillugit 14% 57% 29% 100%

Atuartitsissummi kalaallit oqaasiini atuartut 62%-iisa (=18%+34%+10%) 7. klassimiit 10. klassi-

mut nikinnerminni atuartunut allanut sanilliullutik inissisimanitik allanngortinngilaat. Tamatu-

munnga peqatigitillugu erserpoq atuartut 8%-ii (=5%+3%) 7. klassimit 10. klassimut nikinnerminni

atuaqatiminnut sanilliullutik pitsanngoriartut. Tamatuma akerlianik atuartut 30%-ii (=19%+11%)

angusamikkut ajorseriarput. 7. klassimit 10. klassimut nikeriarnerugaluartumi pisoq tassaavoq,

atuartut amerlakujuttut inissisimanermikkut pitsanngoriaratik ajorseriarmata.

Qallunaat oqaasiini atuartut 73%-iisa (=24%+39%+10%) 7. klassimit 10. klassimut nikinnerminni

inissisimanertik allanngortinngilaat. Tamatumunnga peqatigitillugu erserpoq atuartut 5%-ii

(=2%+3%) 7. klassimit 10. klassimut nikinnerminni atuaqatiminnut sanilliullutik pitsanngoriartut.

Tamatuma akerlianik atuartut 22%-ii (=11%+11%) angusamikkut ajorseriarput. Matumani aamma

takuneqarsinnaavoq, atuartut amerlanerit inissisimanermikkut ajorseriartut.

Matematikkimi atuartut 66%-iisa (=7%+40%+19%) 7. klassimit 10. klassimut nikinnerminni inissi-

simanertik allanngortinngilaat. Tamatumunnga peqatigitillugu erserpoq atuartut 15%-ii (=6%+9%)

7. klassimit 10. klassimut nikinnerminni atuaqatiminnut sanilliullutik pitsanngoriartut. Tamatuma

77

akerlianik atuartut 18%-ii (=7%+11%) angusamikkut ajorseriarput. Ataatsimut isigalugu atuartut

amerlanerulaartut angusamikkut ajorseriarput.

Matuma siuliani naatsorsukkat siornatigut alloriarfinni misilitsinnerni 7. klassimit 10. klassimut

nikinnernik nalunaarsukkat nutarterpaat. Assip ”qerisarneranik” maannamut inerniliussaq suli

atuuppoq, tassami atuartut 60%-ii sinnerlugit atuartitsissutini inissisimanertik attatiinnarpaat. Kisi-

anni aamma atuartoqatigiit akornanni nikittoqartartoq erserpoq. Ajoraluartumik nikittarneq taanna

2011-mit 2014-imilu sanilliussinerni killormut ingerlavoq, atuartut ilarpaalussuisa inissi-simanerat

ajorseriarmat.

Immikkoortoq 6.10-mi angusatut pitsaalluartutut taaneqartut allaaserineqarput. Alloriarfimmiit allo-

riarfimmut nikittarnernik allaatigisaq una naggaserlugu misissorneqassaaq, atuartut 2014-imi 7.

klassimi alloriarfimmi misilitsinnerni pitsaalluartunik angusaqartut 2014-imi inaarutaasumik misi-

litsinnerni qanoq angusaqarnersut, kingumut piginnaasatigut misilitsinnermi angusaat allaavigalugit

naatsorsuinikkut. Naatsorsuinermi tassani kisitsisit saqqummersut tabel 16-imi takuneqar-

sinnaapput.

Tabel 16: 2011-mi angusat pitsaalluartut 2014-imi inaarutaasumik misilitsinnernut sanilliunneri.

A B C-D-E Katillugit

Kalaallit oqaasi 18% 56% 27% 100%

Qallunaat oqaasii 60% 36% 4% 100%

Tuluit oqaasii 34% 36% 30% 100%

Matematikki 80% 10% 10% 100%

Erserpoq, atuartut pitsaalluartunik 2011-mi angusaqartut amerlanerpaat angusatik inaarutaasumik

misilitsinnerni karakteerinik A-mik imaluunniit B-mik malitseqartikkaat. Pingaartumik qallunaat

oqaasiini tamanna ersarilluarpoq, atuartitsissutinilu allani karakteeri C tassanngalu appasinnerit

aamma angusarineqarput. Atuartut pitsaalluartunik angusaqartut arlaannaalluunniit inaarutaasumik

misilitsinnerni karakteerinik F-imik imaluunniit Fx-imik karakteereqarlutik ”angusinngit-

suunngillat”.

Angusat pitsaalluartut ilaat nunaqarfinni atuartunit anguneqartarmata oqartoqarsinnaavoq, atuartut

taakkua atuartitsissutini angusatik qaffasissut illoqarfimmut nooreernermi kingorna aamma

angusarisaraat. Tamatumunnga peqatigitillugu oqartoqarsinnaavoq, alloriarfinni misilitsissutit 10.

klassimi atuartut pikkorinnerpaat – uani piginnaasatigut misilitsinnerit eqqarsaatigalugit –

siumoorluni toqqarnissaannut oqaatiginnissutaalluarsinnaasut. Tamanna pingaartumik qallunaat

oqaasiini matematikkimilu atuuppoq.

78

8. Naggasiussaq

2014-imi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiap saqqummiunneratigut neriuutigineqarpoq,

alloriarfinni misilitsinnerit pereernerisa kingorna kingusippallaanngitsumik nalunaarusiat taakkua

saqqummersittarnissaat qanilliallattoq. Taamaattorli suli siunertaavoq, nalunaarusiat naqitat atuartut

angusaannik patajaatsumik naatsorsukkanik aammalu paasissutissanut tunuliaqutaasunut angusat

taakkua sanilliunnerinik imaqartillugit saqqummersinneqartarnissaat.

Nalunaarusiat kingusissukkut saqqummersinneqartarnerinut patsisaanerpaavoq, alloriarfinni misilit-

sinnernut database-mit naatsorsukkat misissuinerillu assigiiaartut pilersinnissaat ajornakusoor-

simammat. Tamatuma kingunerisaanik misissuiffiusunut ataasiakkaanut median-ip nalingi naatsor-

sorneqartut kisitsisinik database-mit aallernerit tamaasa allangorartarput. Aamma naatsorsukkat

allanngorartarput, apeqqutaatillugu alloriarfinni misilitsinnernut database-mit imaluunniit nalunaa-

rusianit naqitanit kisitsisit pissarsiarineqarnersut.

Aammattaaq paasissutissiiviit assigiinngitsut aallerfiusartut apeqqutaatillugit atuartut amerlassusivii

eqqortut pissarsiariuminaattarput. Naak TEA ukiuni arlaqalersuni atuarfiit atorsinnaasimagaluaraat,

atuartut nalunaarsorneqartarnerat suli annertuutigut amigaateqarpoq taamaammallu atuarfinni

ataasiakkaani atuartut qanoq amerlassuseqarnersut naatsorsoruminaattarluni. Atuartut amerlassu-

siinik eqqortumik naatsorsukkat alloriarfinni misilitsinnerni atuartut qassit peqataasimanerannik

naatsorsuinermut tunngaviulluinnartuupput.

Atuarfinni ataasiakkaani alloriarfinni misilitsinnerit ingerlanneqaareeraangata atuartullu akissutaat

Inerisaavimmut tunniunneqareeraangata, atuartut akissutaannik qarasaasiamut nuussineq aallar-

tittarpoq taannalu juunip qiteqqunneraniit juulip naaneranut ingerlasarpoq. Inerisaaviup anguni-

artarpaa atuartut akissutaasa Inerisaavimmut nassiunneqartut tamarmik juulip naanerani imaluunniit

aggustip aallartisimalernerani qarasaasiamut nooreersimanissaat, atuarfiit taamaalillutik ukiup

atuarfiusup aallartinnerata nalaani angusat pigeriilissammatigit. Taamaaliornikkut aamma Ineri-

saavik nuna tamakkerlugu kommunikkuutaartumillu angusanik naatsorsorallakkanik ukiap

aallartilernerani saqqummiussinissaminut periafissaqalersarpoq.

2014-imi Alloriarfinni misilitsinnerni angusat ilaatigut takutippaat, pingaartumik oqaatsinik atuar-

titsissutini 3. klassimi kalaallit qallunaallu oqaasiini aamma 7. klassimi tuluit oqaasiini siuari-

artortoqartoq, taamaattorli angusat naammaginartumut sanilliullugit suli appasipput. Oqaatsinik 7.

klassimi atuartitsissutini kalaallit qallunaallu oqaasiini angusat naammaginartup pitsaanersaaniipput

imaluunniit taassuminnga qaffasinnerusumiillutik. Atuartitsissut matematikki 3. klassimi aala-

jaatsumik naammaginartoq qaangerlugu inissisimavoq, 7. klassimili suli kinguariartorfiusuarluni.

79

9. Najoqqutat Allerup, P. (1986). Rash modeller - nogle principper og anvendelser. København: Danmarks Pædagogiske Institut.

Allerup, P. (1994). Theory of Rasch Measurement. International Encyclopedia of Education, Vol. 8, Pergamon.

Allerup, P. (2004). Den grønlandske læseundersøgelse 1994 - 2004. Nuuk: Inerisaavik.

Allerup, P. (2005). Den grønlandske læseundersøgelse- en forlængelse af Den Grønlandske Læseundersøgelse 1994 - 2004. Nuuk:

Inerisaavik.

Allerup, P. (2005). PISA præstationer - målinger med skæve målestokke? Dansk Pædagogisk Tidsskrift, Vol. 1.

Allerup, P. (2012). Danske 4. klasseelever i TIMSS 2011 - en international og national undersøgelse af matematik og natur/teknik

kompetence i 4. klasse. Forlag1.dk/Aarhus Universitet.

Allerup, P., M., J. &. W., P. (2011). Evaluering i skolen: Baggrund, praksis og teori. København: Dafolo.

Allerup, P., Jensen, E., & Lynge, S. (2008). De grønlandske læseprøver OAM1, OAM2, ATUARIT5. Nuuk: Inerisaavik (i tryk).

Allerup, P., Karlsen, E. J., Therkelsen, E., & Petersen, C. (2014). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2012-imi alloriarfinni

misilitsinnerit misissorneri angusallu. Nuuk: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik - Inerisaavik.







Allerup, P., Karlsen, E. J., Therkelsen, E., Mathiassen, I., & Petersen, C. (2011). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2009-imi

alloriarfinni misilitsinnerit misissorneri angusallu. Nuuk: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik - Inerisaavik.

Allerup, P., Karlsen, E., Olsen, K., & Therkelsen, E. (2008). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2007-imi alloriarfinni

misilitsinnerit misissorneri angusallu. Nuuk: Inerisaavik - Ilinniaatsinut Instituti.

Allerup, P., Karlsen, E., Therkelsen, E., & Petersen, C. (2012). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2008-imi alloriarfinni

misilitsinnerit misissorneri angusallu. Nuuk: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik - Inerisaavik

Allerup, P., Olsen, K., Therkelsen, E., & Karlsen, E. J. (2006). The Main Study 2006. Nuuk: Inerisaavik.

Bjerre, M. mv. (2007). Veje til et nyt sprog - teorier om sprogtilegnelse. Dansklærerforeningens Forlag.

Egelund, N. (2007). PISA 2006 - Danske unge i international sammenligning. København: Danmarks Pædagogiske

Universitetsforlag.

Egelund, N. (red.) (2013). PISA 2012 - danske unge i en international sammenligning. København: KORA.

EPINION. (2013). Kortlægning af personer med specielle behov. Rapport om vidtgående spesialundervisning. Nuuk: IKINN & IIN.

Eugemius, N., & Consulting, T. (2004). om ATUARFITSIALAK pillugu - håndbog til forældre. Nuuk: Inerisaavik.

Hopfenbeck, T., Kjærnsli, M., & Olsen, R. (2012). Kvalitet i norsk skole. Internasjonale og nasjonale undersøkelser av

læringsutbytte og undervisning. Oslo: Universitetsforlaget.

Inerisaavik. (2014). Kalaallit Nunaanni atuarfik - Folkeskolen i Grønland 2013 - 2014. Nuuk: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik -

Inerisaavik.

Kjærnsli, M., Lie, S., Olsen, R., & Roe, A. (2007). Tid for tunge løft. Norske elevers kompetanse i naturfag, lesing og matematikk i

PISA 2006. Oslo: Universitetsforlaget.

Kjærnsli, M., & Roe, A. (2010). På rett spor. Norske elevers kompetanse i lesing, matematikk og naturfag i PISA 2009. Oslo:

Universitetsforlaget.

Kultureqarnermut, I.,I., I. Pisortaqarfik (2002). Nukarliit alloriarfianni ilikkagassatut pilersaarutit. Nuuk: Kultureqarnermut,

Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik/Inerisaavik.

Kultureqarnermut, I.,I., I. Pisortaqarfik (2003). Akulliit alloriarfianni ilikkagassatut pilersaarutit. Nuuk: Kultureqarnermut,

Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik/Inerisaavik.

Mejding, J. (. (2004). PISA 2003 - Danske unge i international sammenligning. København: Danmarks Pædagogiske

Universitetsforlag.

Namm. Oqartussat (2008). Karakterskala nutaaq. Nuuk: Namminersornerullutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat. (2009). Meeqqat atuarfianni inaarutaasumik naliliineq pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat

nr. 3, 9. januar 2009-meersoq. Nuuk:Namminersornerullutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat (2009). Atuarfimmi naliliisarneq uppernarsaasiortarnerlu pillugit Namminersornerullutik Oqartussat

nalunaarutaat nr. 2, 9. januar 2009-meersoq Nuuk: Namminersornerullutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat (2012). Atuarfik pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. 15, 3. december 2012-imeersoq. Nuuk: Namminersorlutik

Oqartussat.

NAEP/IES. (u.d.). National Center for Education Statistics. Washington DC.

OECD. (2000). School Factors Related to Quality and Equity. Results from PISA 2000.

OECD. (2003). First Results from PISA 2003. Executive Summary.

OECD. (2013). PISA 2012 Results in Focus. What 15 year-olds know what they can do with what they know. OECD.

Rasch, G. (1960/1980). Probabilistic models for some intelligence and attainment tests. Danmarks Pædagogiske Institut / The

University of Chicago Press.

Skolestyrelsen. (2011). Brug testresultaterne. Inspiration til pædagogisk brug af resultater fra de nationale test. København:

Styrelsen for Evaluering og Kvalitetsudvikling af Folkeskolen.

Sverdrup, S. (2002). Evaluering - Faser, Design og gjennomføring. Bergen: Fagbokforlaget.

80

10. Ilanngussat

Ilanngussanut kapitalimi uani piffissami 2006-2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni angusat tabelini

takuneqarsinnaapput. Piffissamut 2007-2012-imut kisitsisit 2013-imut Alloriarfinni misilitsinnernit

nalunaarusiamut saqqummiunneqartunit allanngortinnagit ilanngunneqarput. Paasissutissat taakkua

pineqartut 2014-imi alloriarfimmi misilitsittoqarmat paasissutissanik nutaanik takkuttunik taamaal-

laat ilaqarput. Nalunaarusiami uani kisitsisit naammasseriikkatut isigisariaqarput, misissuinerni

tulliuttuni allannguutaasinnaasut saqqummerumaarsinnaasut kisimik allannguutaasinnaallutik.

Nalunaarusiami uani ukiut takussutissiani ilanngunneqartut ukiunit kingullernit tallimanit, tassa

2010-2014-imit pisuupput. Graf-ini takussutissiat paasinarsarumallugit taamaallaat ukiut kingulliit

tallimat ilanngunneqarput.

Tabelit imatut tulleriissagaapput:

Tabel 1a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Nuna tamakkerlugu. Qupp. 81.

Tabel 1b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Nuna tamakkerlugu. Qupp. 81.

Tabel 1c: Inernileeriaasinnaaneq. Nuna tamakkerlugu. Qupp. 81.

Tabel 1d: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Illoqarfiit nunaqarfiillu. Qupp. 82.

Tabel 1e: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Niviarsiaqqat nukappiaqqallu. Qupp. 82.

Tabel 2 a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Kommunit. Qupp. 83.

Tabel 2 b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Kommunit. Qupp. 84.

Tabel 2 c: Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut akulikissusii. Kommunit. Qupp. 85.

Tabel 2 d: Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut akulikissusii. Kommunit. Qupp. 86.

Tabel 3: 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuarfiit normui aqqilu. Qupp. 87-88.

Figurit imatut tulleriissagaapput:

Figur 1a– 1g: Box-plots, atuartitsissutinut alloriarfinnullu takussutissiat. Qupp. 88-91.

Figur 2a–2g: Atuartitsissutini alloriarfinnilu inernileeriaasinnaanerup inerniliillaqqissutsillu

sanilliunneri. Qupp. 91-93.

Figur 3a–3i: Angusat sanilliunneri, alloriarfinni atuartitsissutinilu. Qupp. 94-96.

81

Tabel 1a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Nuna tamakkerlugu.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall. oqaasi

3. kl.

Qall. oqaasi

7. kl.

Tul. oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 535 511 537 496 498 541 513

2007 688 739 704 731 759 708 756

2008 642 648 672 677 729 654 660

2009 681 785 675 790 793 667 791

2010 714 830 738 816 804 717 823

2011 774 766 793 761 758 793 766

2012 686 674 681 668 677 684 682

2013 704 697 684 690 687 699 681

2014 716 685 704 684 670 709 694

Tabel 1b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Nuna tamakkerlugu.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall. oqaasi

3. kl.

Qall. oqaasi

7. kl.

Tul. oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 42 56 43 57 48 63 50

2007 37 64 46 60 46 62 51

2008 40 64 44 60 49 62 50

2009 46 62 50 60 49 61 49

2010 45 60 46 56 49 60 47

2011 50 62 50 61 54 65 49

2012 47 62 52 59 54 64 47

2013 51 63 53 64 53 61 45

2014 48 62 48 59 56 64 47

Tabel 1c: Inernileeriaasinnaaneq. Nuna tamakkerlugu.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall. oqaasi

3. kl.

Qall. oqaasi

7. kl.

Tul. oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 94 100 100 100 100 85 100

2007 89 100 100 100 100 90 100

2008 89 100 100 100 100 94 100

2009 92 100 100 100 100 96 100

2010 90 100 100 100 100 91 100

2011 95 100 100 100 100 87 100

2012 95 100 100 100 100 89 100

2013 98 100 100 100 100 89 100

2014 100 100 100 100 100 91 100

82

Tabel 1d: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Illoqarfiit nunaqarfiillu.

Tabel 1e: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Niviarsiaqqat nukappiaqqallu.

Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 41 56 46 60 48 64 49

2007 36 64 46 66 49 63 51

Illoqar- 2008 39 64 46 64 49 60 49

fiit 2009 45 62 52 64 50 62 49

2010 45 60 48 59 51 60 46

2011 48 62 52 63 55 65 48

2012 45 61 50 61 54 63 47

2013 50 62 52 66 53 59 44

2014 47 61 50 62 56 63 47

Nuna-

qarfiit

2006 44 56 37 48 45 62 55

2007 40 66 40 48 43 60 51

2008 44 66 38 50 46 63 55

2009 46 63 38 48 43 59 49

2010 50 61 44 48 46 59 50

2011 50 63 44 53 51 64 49

2012 53 67 59 54 49 66 53

2013 60 65 55 58 53 70 50

2014 53 67 47 45 48 67 47

Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 41 53 43 55 48 64 49

2007 40 66 51 66 49 61 52

Niviar- 2008 45 68 45 64 49 62 51

siaqqat 2009 50 67 60 64 50 61 53

2010 52 63 50 59 51 59 49

2011 58 67 56 64 59 65 49

2012 49 67 43 61 54 66 47

2013 55 68 59 69 56 60 47

2014 51 66 52 62 56 62 47

Nukap-

piaqqat

2006 45 59 44 60 45 61 52

2007 33 62 38 60 46 61 49

2008 35 57 44 55 46 59 47

2009 42 57 44 57 46 62 45

2010 41 58 43 56 49 58 46

2011 44 58 46 58 51 64 47

2012 39 58 43 58 51 70 46

2013 47 58 48 59 51 63 43

2014 44 57 45 55 52 65 48

83

Tabel 2 a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 81 84 90 86 62 94 84

2007 111 110 113 107 107 113 113

2008 107 82 105 104 100 106 92

2009 88 98 90 101 98 87 99

2010 94 108 93 112 109 94 116

2011 93 93 92 96 91 94 94

2012 73 89 72 87 90 73 89

2013 97 84 97 83 79 96 84

2014 64 77 63 81 83 65 81

Sermer–

sooq

2006 182 121 184 106 131 184 128

2007 268 253 264 277 281 271 269

2008 223 195 228 222 239 228 200

2009 253 274 244 285 288 239 283

2010 281 323 308 305 297 290 313

2011 273 295 299 289 294 297 293

2012 278 234 278 230 229 279 241

2013 251 267 249 262 266 253 249

2014 286 288 279 283 266 283 293

Qeqqa

2006 81 63 83 62 84 83 76

2007 91 123 104 106 114 103 118

2008 117 91 113 92 101 106 86

2009 124 138 126 133 132 126 135

2010 122 130 122 130 128 122 130

2011 123 119 121 120 116 121 119

2012 107 117 106 116 119 107 115

2013 109 135 108 137 136 110 136

2014 122 114 121 112 114 119 112

Qaa–

suitsoq

2006 191 243 180 242 221 180 225

2007 218 253 223 241 257 221 256

2008 195 280 226 259 289 214 282

2009 216 275 215 271 275 215 274

2010 217 269 215 269 270 211 264

2011 285 259 281 256 257 281 260

2012 228 234 225 235 239 225 237

2013 247 211 230 208 206 240 212

2014 244 206 241 208 207 242 208

84

Tabel 2 b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 50 53 48 57 42 68 51

2007 36 63 52 62 46 59 49

2008 39 59 40 56 43 62 47

2009 49 62 67 61 50 65 51

2010 45 60 43 51 46 56 46

2011 55 63 51 60 54 68 46

2012 47 55 47 52 49 63 41

2013 49 62 46 59 49 55 43

2014 53 59 48 47 49 66 44

Sermer–

sooq

2006 39 50 50 69 58 61 51

2007 32 60 52 69 49 63 51

2008 31 57 48 69 54 62 51

2009 40 57 56 69 49 60 49

2010 40 52 53 68 56 58 50

2011 43 56 63 73 58 67 47

2012 42 55 65 74 59 61 47

2013 46 55 66 75 59 62 47

2014 42 56 54 71 63 61 47

Qeqqa

2006 47 63 41 55 48 63 47

2007 39 70 40 62 46 62 50

2008 45 68 48 67 50 62 58

2009 48 67 46 62 53 59 51

2010 52 69 50 59 54 61 43

2011 56 69 44 56 54 63 54

2012 55 67 42 61 54 71 47

2013 50 65 52 59 51 51 42

2014 61 67 50 55 67 71 46

Qaa–

suitsoq

2006 38 56 39 52 45 62 50

2007 43 66 42 55 46 66 51

2008 50 66 40 53 46 60 49

2009 46 65 44 53 46 62 47

2010 48 63 41 52 49 64 46

2011 50 65 46 54 49 63 47

2012 50 67 47 56 51 64 50

2013 59 68 46 63 56 66 46

2014 51 68 47 52 51 62 51

85

Tabel 2 c: Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut akulikissusii. Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 5 0 7 12 2 18 4

2007 2 8 13 16 10 10 4

2008 2 2 5 6 7 10 2

2009 15 6 24 14 13 16 1

2010 4 7 5 14 7 7 3

2011 4 12 16 16 13 22 1

2012 7 6 15 7 10 18 0

2013 2 9 8 16 10 4 2

2014 6 3 6 6 7 10 1

Sermer–

sooq

2006 7 2 15 28 18 12 2

2007 2 5 15 28 16 12 4

2008 2 3 20 26 17 14 6

2009 4 5 23 26 18 12 4

2010 3 1 23 28 17 10 4

2011 3 4 27 33 22 19 5

2012 1 8 26 34 21 15 7

2013 4 10 27 32 23 16 5

2014 3 5 23 28 26 12 4

Qeqqa

2006 1 11 4 15 10 11 0

2007 14 12 8 15 8 12 1

2008 4 9 10 24 16 8 4

2009 2 8 6 16 12 11 2

2010 6 20 13 19 8 9 2

2011 7 11 16 12 11 10 6

2012 7 12 9 18 14 17 2

2013 6 5 4 11 11 6 0

2014 10 9 21 11 9 19 2

Qaa–

suitsoq

2006 4 4 4 8 6 10 3

2007 4 9 4 9 5 14 3

2008 9 9 3 8 6 13 2

2009 8 9 8 8 6 17 1

2010 3 6 5 9 6 12 2

2011 4 10 7 8 4 10 3

2012 9 14 9 12 11 12 3

2013 13 13 8 10 11 10 2

2014 7 15 8 9 11 11 4

86

Tabel 2 d: Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut akulikissusii. Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 12 1 7 3 2 1 2

2007 15 0 5 1 3 4 4

2008 11 4 5 4 7 5 7

2009 12 1 11 1 6 6 4

2010 4 1 3 2 4 0 13

2011 8 2 11 1 2 2 3

2012 13 0 11 0 6 3 9

2013 10 2 7 2 3 10 4

2014 8 4 6 1 0 0 0

Sermer–

sooq

2006 16 2 8 1 2 3 2

2007 25 0 14 1 2 1 1

2008 19 2 10 1 3 4 7

2009 14 1 7 1 2 5 5

2010 15 3 11 1 4 8 2

2011 9 2 7 2 3 3 5

2012 13 1 7 1 2 3 6

2013 7 2 4 1 4 6 7

2014 13 2 12 2 3 5 8

Qeqqa

2006 9 2 7 3 6 0 4

2007 13 0 8 1 2 1 4

2008 11 3 6 2 3 2 1

2009 8 1 8 0 1 4 3

2010 7 0 6 2 1 6 3

2011 9 0 13 0 0 2 3

2012 3 0 8 0 2 0 5

2013 12 0 10 2 2 6 11

2014 6 0 11 2 3 3 3

Qaa–

suitsoq

2006 12 1 12 3 5 2 16

2007 8 1 8 0 1 1 2

2008 11 1 8 1 3 3 1

2009 8 1 8 3 5 4 5

2010 10 1 11 2 3 3 5

2011 7 1 7 2 2 4 4

2012 8 1 9 2 2 4 3

2013 3 0 5 0 2 3 3

2014 11 0 6 2 2 2 3

87

Tabel 3: 2014-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuarfiit normui aqqilu.

Kommune Atuarfiup nr.: Atuarfiup aqqa: Nunaqarfik: Illoqarfik:

Kujalleq

101 Nanortallip Atuarfia Nanortalik

102 Atuarfik Erinaq Narsamijit Nanortalik

103 Jaajap Atuarfia Aappilattoq Nanortalik

104 Malakip Atuarfia Tasiusaq Nanortalik

105 Isak Lundip Atuarfia Ammassivik Qaqortoq

108 Atuarfik "Anders Nielsen" Alluitsup Paa Alluitsup Paa

201 Tasersuup Atuarfia Qaqortoq

202 Atuarfik Saarloq Saarloq Qaqortoq

203 Daanialiup Atuarfia Eqalugaarsuit Qaqortoq

204 Atuarfik Qassimiut Qassimiut Qaqortoq

301 Narsap Atuarfia Narsaq

302 Qassiarsuup Atuarfia Qassiarsuk Narsaq

303 Igalikup Atuarfia Igaliku Narsaq

304 Atuarfik Napaartoq Narsarsuaq Narsarsuaq

Sermersooq

501 Atuarfik Tuiisaq Paamiut

502 Arsuup Atuarfia Arsuk Arsuk

601 Atuarfik Samuel Kleinschmidt Nuuk

602 Ukaliusaq Nuuk

603 Qorsussuaq Nuuk

604 Qeqertarsuatsiaat Atuarfiat Qeqertarsuatsiaat Nuuk

605 Nuussuup Atuarfia Nuussuaq

606 Kangillinnguit Atuarfiat Nuussuaq

607 Kapisillit Atuarfiat Kapisillit Nuuk

1801 Tasiilami Alivarpik Tasiilaq

1802 Isortup Alivarpia Isortoq Tasiilaq

1803 Tiniteqilaap Alivarpia Tiniteqilaaq Tasiilaq

1804 Kulusumi Alivarpik Kulusuk Kulusuk

1805 Sermiligaami Alivarpik Sermiligaaq Tasiilaq

1807 Kuummiini Alivarpik Kuummiut Tasiilaq

1901 Ejnar Mikkelsenila Aluarpia Ittoqqortoormiit

5001 Nuuk Internationale Friskole Nuuk

Qeqqa

707 Atuarfik Kilaaseeraq Maniitsoq

709 Napasup Atuarfia Napasoq Maniitsoq

710 Atammiup Atuarfia Atammik Maniitsoq

711 Kangaamiut Atuarfiat Kangaamiut Maniitsoq

801 Minngortuunnguup Atuarfia Sisimiut

802 Nalunnguarfiup Atuarfia Sisimiut

803 Itillip Atuarfia Itilleq Sisimiut

804 Sarfannguup Atuarfia Sarfannguaq Sisimiut

806 Qinnguata Atuarfia Kangerlussuaq Kangerlussuaq

5002 Ilimmarfiaraq – Sisimiut Friskole Sisimiut

Qaasuitsoq

901 Nikolaj Rosingip Atuarfia Kangaatsiaq

902 Attup Atuarfia Attu Aasiaat

903 Iginniarfiup Atuarfia Iginniarfik Aasiaat

904 Qaqqannguup Atuarfia Ikerasaarsuk Aasiaat

88

Kommune Atuarfiup nr.: Atuarfiup aqqa: Nunaqarfik: Illoqarfik:

Qaasuitsoq

905 Atuarfik Kristian Lundblad Niaqornaarsuk Aasiaat

1001 Gammeqarfik Aasiaat

1002 Aadap Atuarfia Akunnaaq Aasiaat

1003 Ole Reimerip Atuarfia Kitsissuarsuit Aasiaat

1004 Ivilikasiup Atuarfia Ikamiut Aasiaat

1101 Juunarsip Atuarfia Qasigiannguit

1201 Atuarfik Mathias Storch Ilulissat

1202 Atuarfik Jørgen Brønlund Ilulissat

1203 Lars Hansenip Atuarfia Ilimanaq Ilulissat

1204 Atuarfik Oqaatsut Oqaatsut Ilulissat

1205 Iisaap Atuarfia Qeqertaq Ilulissat

1206 Naatap Atuarfia Saqqaq Ilulissat

1401 Qeqertarsuup Atuarfia Qeqertarsuaq

1402 Aalunnguup Atuarfia Kangerluk Qeqertarsuaq

1501 Edvard Kruse–p Atuarfia Uummannaq

1502 Neriunnerup Atuarfia Niaqornat Uummannaq

1503 Kaalip Atuarfia Qaarsut Uummannaq

1504 Ole Løvstrøm–ip Atuarfia Ikerasak Uummannaq

1505 Muusap Atuarfia Saattut Uummannaq

1506 Atuarfik Pilerfik Ukkusissat Uummannaq

1507 Aaraliup Atuarfia Illorsuit Uummannaq

1508 Saamup Atuarfia Nuugaatsiaq Uummannaq

1601 Prinsesse Margrethe Skolen Upernavik

1602 Mathiarsip Atuarfia Upv. Kujalleq Upernavik

1603 Juaap Atuarfia Kangersuatsiaq Upernavik

1604 Paaviap Atuarfia Aappilattoq Upernavik

1605 Fiilimuup Atuarfia Innaarsuit Upernavik

1606 Niisip Atuarfia Naajaat Upernavik

1607 Tasiusap Atuarfia Tasiusaq Upernavik

1608 Nutaarmiut Atuarfiat Nutaarmiut Upernavik

1609 Nuussuup Atuarfia Nuussuaq Upernavik

1610 Matiarseeqqap Atuarfia Kullorsuaq Upernavik

1701 Avanersuup Atuarfia Qaanaaq

1702 Piitaaqqap Atuarfia Savissivik Pituffik

1703 Moriusap Atuarfia Moriusaq Pituffik

1704 Qeqertat Atuarfiat Qeqertat Qaanaaq

1705 Siorapaluup Atuarfia Siorapaluk Qaanaaq

89

Figur 1a: Box–plots kalaallit oqaasiini - 3. klasse.

Figur 1b: Box–plots qallunaat oqaasiini - 3. klasse.

Figur 1c: Box–plots matematikkimi - 3. klasse.

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

90

Figur 1d: Box–plots kalaallit oqaasiini - 7. klasse.

Figur 1e: Box–plots qallunaat oqaasiini - 7. klasse.

Figur 1f: Box–plots tuluit oqaasiini - 7. klasse.

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

91

Figur 1g: Box–plots matematikkimi - 7. klasse.

Figur 2a: 2014-imi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu

imminnut ataqatigiinneri - 3. klasse.

2010

2011

2012

2013

2014

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


92

Figur 2b: 2014-imi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


Figur 2c: 2014-imi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut

ataqatigiinneri -3. klasse.

Figur 2d: 2014-imi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

use

q (

%)


0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


93

Figur 2e: 2014-imi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu

imminnut ataqatigiinneri -7. klasse.

Figur 2f: 2013-imi tuluit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut

ataqatigiinneri - 7. klasse.

Figur 2g: 2014-imi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut

ataqatigiinneri - 7. klasse.

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Inee

rnili

illaq

qis

suse

q (

%)


0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


94

Figur 3a: 2013-imi kalaallit qallunaallu oqaasiini inerniliillaqqissutsit sanilliunneri, 3. klasse.

Figur 3b: 2013-imi kalaallit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri,

3. klasse.

Figur 3c: 2014-imi qallunaat oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri,

3. klasse.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Qal

lun

aat

oq

aasi

i (%

)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)


95

Figur 3d: 2014-imi kalaallit qallunaallu oqaasiini inerniliillaqqissutsit sanilliunneri, 7. klasse.

Figur 3e: 2014-imi kalaallit tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit sanilliunneri, 7. klasse.

Figur 3f: 2014-imi kalaallit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri,

7. klasse.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Qal

lun

aat

oq

aasi

i (%

)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Tulu

it o

qaa

sii (

%)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)


96

Figur 3g: 2014-imi qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit sanilliunneri, 7. klasse.

Figur 3h: 2014-imi qallunaat oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri,

7. klasse.

Figur 3i: 2014-imi tuluit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri,

7. klasse.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Tulu

it o

qaa

sii (

%)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)

Qallunaat oqaasii(%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)

Tuluit oqaasii (%)

Documents

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2014-imi .../media/Nanoq/Files... · Figurit allattorsimaffiat: Figur 1: 2014-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera