KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMA ALIMALARI HAZIRLAYAN: SMEYYA CAN 091205079

KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMA ALIMALARI

HAZIRLAYAN:SMEYYA CAN091205079

Kamulatrma

Devlet veya dier kamu tzel kiilerinin, kamu yararnn gerektirdii hallerde, karlklarn pein demek artyla, zel mlkiyette bulunan tanmaz mallarn tamamna veya bir ksmna el koymas ilemidir.

Arazi Toplulatrma

Arazi toplulatrlmas; ayn ahsa veya ifti ailesine ait, eitli nedenlerle, ekonomik retime imkan vermeyecek biimde veya toprak muhafaza ve zirai sulama tedbirlerinin alnmasn gletirecek derecede; paralanm, dalm, ekilleri bozulmu dank, kk arazi paralarnn ve hisselerinin bir araya getirilerek, muntazam ekiller halinde birletirilmesi, btnletirilmesi ve iletmelerin yeniden dzenlenmesi ilemi olarak tarif edilebilir

Arazi toplulatrmas uygulanma seenekleri

Geni kapsaml arazi toplulatrmasKAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASIHzlandrlm arazi toplulatrmasDar kapsaml arazi toplulatrmasGnll toprak deiimizel tarm alanlarnda arazi toplulatrmas

Kamulatrma Amal Arazi Toplulatrma nedir ?

KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASIDemiryoluHava alanOtoyolBaraj vb. mhendislik yaplarnn gerekletirilmesi srasnda uygulanan ynteme kamulatrma amal arazi toplulatrmas denilmektedir.

Kamulatrma Amal Arazi Toplulatrma almalarnn TarihesiBu uygulamann ilk ortaya kndan gnmze geliim sreci aadaki gibi zetlenebilir. 18 Aralk 1933 karayollar yapm iin Tanmazlar Trampas (Arazi Toplulatrmas) dzenlemesi, 04 Aralk 1934 Turawa (Silezya) baraj hakkndaki kanun. Devlet, alnan arazi iin para yerine tamamen veya ksmen tanmaz vermek suretiyle dentiyi karlama, 16 haziran 1937 mparatorluk Tanmazlarn Yer Deitirmesi Tz (RGB1.,S.629). Tanmazlarn yer deitirmesine ait genel temelleri vb., 01 Ocak 1954 kamulatrma Amal Arazi Toplulatrma hukukunun yrrle girmesi.

Krsal Alan Arazi Dzenleme

Krsal alanlardaki yaamn kalitesi, retim artlar, elde edilen birim rn miktar ve nitelikleri, yaam ve alma standartlar o lkenin gelimilik dzeyini belirlemede nemli gstergelerdendir. lkeler tarihin ilk devirlerinden beri krsal yaama ilikin hep aray iinde olmular ve bu aray sonsuza kadar da devam edecektir. Tarihten gnmze batl lkelerdeki krsal mekn iyiletirme amal almalarn geliimi ve kapsamnn bir zeti ekil 1de verilmektedir.KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASI

ekil 1: Batl lkelerdeki Krsal Mekanda Yrtlen almalarn kapsam ve Geliim SreciKAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASI

KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASI

Batl lkelerdeki arazi dzenleme almalarnda, zellikle Almanya Federal Cumhuriyetinde ekil 1deki hedeflere ulamada byk baar salanm durumdadr. Almanyada, ekil 1deki hedeflere ilave olarak, ok nemli bir dev ve uygulama eitlilii ilave edilmitir. Krsal mekana ve yaam dorudan etkisi olmayacak ama lke ya da blgesel amal yol, sulama, baraj vb. bayndrlk almalarnn toprak ihtiyacn karlamak, uygulamann blgedeki baz tarmsal iletmelere dorudan zarar vermesini, bazlarna da fazladan art deer katmasnn nlenmesi amac ile, kamulatrma amal arazi dzenleme almas yntemi uygulamas yaplmaktadrEer zel bir nedenle bir kamulatrmann sz konusu olmas ve bunun sonucunda geni lde krsal tanmazlarn talep edilmesi halinde, proje nedeniyle ilgililer iin ortaya kan arazi kaybnn byk bir arazi sahipleri grubuna datlmas ya da genel toprak kltrnde oluacak zararlarn nlenmesi gerekir ise, Arazi Toplulatrma Kanunun (ATK), 87 maddesi uyarnca, kamulatrma kurumunun bavurusu zerine bir zel (kamulatrma) amal Arazi Toplulatrmasna balanabilir. Dorudan etkilenenlerin toprak kaybna ilikin Alman Anayasasnn 14. Maddesi mlkiyetin kurumsal garantisini somutlatrd, kamusal projeler iin byk apta ve zorla, yani egemen ekilde arazi kaybna dayal olarak zel arazi kullanm iletmelerinin varlklarn tehlikeye atmay nler. Bu arazi kesintileri tm ilgililer iin kabul edilebilir lde olmaldr KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASIEer zel bir nedenle bir kamulatrmann sz konusu olmas ve bunun sonucunda geni lde krsal tanmazlarn talep edilmesi halinde, proje nedeniyle ilgililer iin ortaya kan arazi kaybnn byk bir arazi sahipleri grubuna datlmas ya da genel toprak kltrnde oluacak zararlarn nlenmesi gerekir ise, Arazi Toplulatrma Kanunun (ATK), 87 maddesi uyarnca, kamulatrma kurumunun bavurusu zerine bir zel (kamulatrma) amal Arazi Toplulatrmasna balanabilir. Dorudan etkilenenlerin toprak kaybna ilikin Alman Anayasasnn 14. Maddesi mlkiyetin kurumsal garantisini somutlatrd, kamusal projeler iin byk apta ve zorla, yani egemen ekilde arazi kaybna dayal olarak zel arazi kullanm iletmelerinin varlklarn tehlikeye atmay nler. Bu arazi kesintileri tm ilgililer iin kabul edilebilir lde olmaldr KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASI Kamulatrma Amal Arazi Toplulatrma (KAAT) ilem blgesinin snrlandrlmasnda buna zellikle dikkat edilmelidir. nk bu toprak kesintileri tm katlmclardan eski tanmazlarnn deerinin toplulatrma blgesindeki tm parsellerin deerine oran lsnde alnmaldr. Herhangi bir ayrcalk sz konusu deildir. KAATnn ynetimini srdren toplulatrma dairesi de nceden serbest ekilde ve uygun fiyatlarla proje iin yeterli derecede yedek arazi edinerek zorunlu, yani kamulatrlan arazi kesintilerinin bir minimuma indirgemesine almaldr.

KAMULATIRMA AMALI ARAZ TOPLULATIRMASI01 Ocak 1954 Kamulatrma Amal Arazi Toplulatrma hukuku hkmleri u hususlar ve ilkeleri ierir;

Eski tanmazlarn hak koullar yeni tanmazlarn yardm ile toprak kullanmnn ngrlen iyiletirilmesi iin amaca uygun llere uydurulur. (UYGUNLUK LKES).Ortak ve nispeten az lde kamusal tesisler iin gerekli yerler kural olarak tm tanmaz sahiplerince orantl olarak salanr (DAYANIMA LKES). Tanmaz mal mlkiyeti esas itibariyle miktar olarak azalmaz ve ilgili mal sahibi iin korunur (KORUMA LKES).zel tanmaz sahiplerinin iyice allm kar gz nnde tutulur (ZEL KULLANILABLRLK LKES).

TRKYEDEK MEVCUT DURUMTRKYEDEK MEVCUT DURUM

TRKYEDE BAYINDIRLIK ALIMALARINDA KAMULATIRMAYA ALTERNATF YEN KIRSAL DZENLEME YAKLAIMLARI Trkiyede 03.07.2005 tarihinde yrrle giren 5403 sayl TOPRAK KORUMA VE ARAZ KULLANIMI KANUNU (TKAKK) adl yasaya kadar, krsal alanndaki kamusal amal toprak ihtiyac, KAMULATIRMA YNTEM ile karlanmakta idi. TKAKKnun Arazi dzenleme asndan almamzla ilgili olan en belirgin zellii, krsal mekna gtrlecek bayndrlk hizmetlerinin toprak ihtiyalarn karlamada, kamulatrma yntemine alternatif arazi toplulatrmas yaplmasna imkan vermesidirTKAKK adl 5403 sayl yasa, krsal meknda bayndrlk almas yapan kurumlarn ihtiya duyulan araziyi, alma blgesinde arazi dzenlemesi yaparak maliklerden kesintilerle karlamasna imkn vermektedir. Her bir kurumun, yapaca bayndrlk almas ve buna bal arazi toplulatrma planlarn ilgili bakanln onayna sunmasna ve uygunluk halinde kamulatrma amal toplulatrma yapmalarna imkan vermektedir. Yasa ile ilgili olarak aada verilen genel tespitleri sralamak mmkndrTRKYEDE BAYINDIRLIK ALIMALARINDA KAMULATIRMAYA ALTERNATF YEN KIRSAL DZENLEME YAKLAIMLARITRKYEDE BAYINDIRLIK ALIMALARINDA KAMULATIRMAYA ALTERNATF YEN KIRSAL DZENLEME YAKLAIMLARIBatl lkelerde yrtlen ada anlamdaki arazi dzenleme almalarna uygun hedefler ve btncl alma mantna uygun dzenleme ve yaklamlarn olmad, Tarm ve Ky leri Bakanlnn izin veren ve denetleyen bir bakanlk olduu,Krsal meknda faaliyet gsteren her bir kurumun kendi personel ve imknlar ile toplulatrma yapmalarna imkn verecek ayr ayr toplulatrma altyaplar oluturmalarn,Temel amacn kamusal toprak ihtiyacn kamulatrma yntemi yerine arazi dzenlemesi yaplarak iletmelerden yaplacak kesintilerle salanmas, genel tespitler olarak karmza kmaktadr.

TBMM 22.DNEM YOLSUZLUKLARIN SEBEPLERNN,SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLARININ ARATIRILARAK ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONU(10/9) RAPORUNDAK BAZI SAPTAMALAR

TBMM 22.DNEM YOLSUZLUKLARIN SEBEPLERNN,SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLARININ ARATIRILARAK ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONU(10/9) RAPORUNDAK BAZI SAPTAMALAR Gnmze kadar Hazineden belediyelere yaplan arazi devirleri, zellikle bu tanmazlarn amacnda kullanlmak zere hzl bir ekilde planlamaya tabi tutulmamalar nedeniyle tanmaz mal tecavzlerine kar grevlerini tam olarak yapmayan hatta bu giriimlere bazen n ayak bile olabilen yerel ynetimlere prim verilmesi ekline dntrlm ve bu ekilde byk oranda Hazine arazisi elden karlmtr. Kamu arazileri nemli bir oranda tescil harici yerlerde, belediyelerin yetki snrlar ierisinde yamalanmaktadr. Ayrca, tescilli olup ilgili idarelerce yeterince korunamayan kamu arazilerinin igali suretiyle yamalanmas da sz konusudur. Bu alanlarda zamannda yerel ynetimlerce gerekli imar planlarnn yaplamamas ve igalcilere kar yasalarn vermi olduu yetkilerin kullanlmamas ile oluan ortam, rant amal su rgtlerinin zeminini oluturmaktadrTBMM 22.DNEM YOLSUZLUKLARIN SEBEPLERNN,SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLARININ ARATIRILARAK ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONU(10/9) RAPORUNDAK BAZI SAPTAMALARTBMM 22.DNEM YOLSUZLUKLARIN SEBEPLERNN,SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLARININ ARATIRILARAK ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONU(10/9) RAPORUNDAK BAZI SAPTAMALARzellikle gecekondulamann nlenmesi amacyla 1940l yllardanitibaren karlan birok yasa ile Hazineye ait arsa ve arazilerinbedelli veya bedelsiz olarak belediyelere devri sz konusu olmuve belediyeler de genellikle bu arazileri bte aklarn kapatmakiin ihale yolu ile satma yoluna gitmilerdir. Bu ekilde belediyeleredevredilen arsa ve araziler belirtildii gibi ou zaman amalarnauygun olarak kullanlmam, bu konuda belediyelerin politik yaplar,olanaklar ve yanl uygulamalar ile engelleyici yaptrm eksikliklerinemli rol oynamtr. TBMM 22.DNEM YOLSUZLUKLARIN SEBEPLERNN,SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLARININ ARATIRILARAK ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONU(10/9) RAPORUNDAK BAZI SAPTAMALAR Gnmze kadar Hazineden belediyelere yaplan arazi devirleri, zellikle bu tanmazlarn amacnda kullanlmak zere hzl bir ekilde planlamaya tabi tutulmamalar nedeniyle tanmaz mal tecavzlerine kar grevlerini tam olarak yapmayan hatta bu giriimlere bazen n ayak bile olabilen yerel ynetimlere prim verilmesi ekline dntrlm ve bu ekilde byk oranda Hazine arazisi elden karlmtr. Ayrca gnmzde kamu arazilerinin nce belediyelere, belediyeler aracl ile de paravan olarak kurulan kooperatifler ile baz kiilere devrini salamaya ynelik organizasyonlar da sz konusudur. 775 sayl Gecekondu Kanunu, 1580 sayl Belediye Kanunu ile bu Kanunda deiiklik yapan 5656 sayl Yasaya tamamen aykr olarak nceden belirlenen kooperatif ve kiilere tahsisler yaplmakta ve bu ekilde byk oranlardaki kamu arazisi elden karlarak nemli rantlar salanmaktadr.

TBMM 22.DNEM YOLSUZLUKLARIN SEBEPLERNN,SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLARININ ARATIRILARAK ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONU(10/9) RAPORUNDAK BAZI SAPTAMALAR zellikle son 10 ylda olmak zere, bteye gelir salamak amacyla byk miktarlarda Hazine arazisi ihale yolu satlm, uhdesinde kamu arazisi bulunan dier ilgili birimler de yine gelir amacyla ihale yoluyla satlar gerekletirmilerdir. Bu aklamalar, TBMM nin de Kamu arazilerinin kamunun elinde kalmasn olumlad, her eye ramen sat mant ile doru bir hedefin yakalanamayacan kabul ettiini gstermekte Tarmsal amal kullanlan Hazineye ait tanmazlarn tahsisinde ncelik topraksz ya da yeterli topra olmayan ailelere tannmaldr. Bu araziler byk mhendislik projelerinde kamulatrma amal arazi toplulatrmasnda kullanlmak zere elde tutulmal mlkiyet devri yaplmamaldrTBMM 22.DNEM YOLSUZLUKLARIN SEBEPLERNN,SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLARININ ARATIRILARAK ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONU(10/9) RAPORUNDAK BAZI SAPTAMALAR Karayolu, demiryolu, glet, baraj, hava meydan gibi byk mhendislik projelerinde bugne dein lkemizde uygulanan kamulatrma yntemi bir yandan tarmda retim yapmak isteyen ifti aileleri retim dna atmakta; dier yandan kamunun ok yksek kamulatrma bedelleri demesine, demeleri zamannda yapamad iin de kamu kurulularmzn Avrupa nsan Haklar Mahkemesinde ceza demeye mahkum edilmesine neden olmaktadr. Oysa gelimi lkelerde yapld gibi, hazine arazileri bu amalarla elde tutulmal, bunun yannda byk mhendislik projelerinin uygulanaca alanlarda yetkili kamu kuruluu gerektiinde nceden arazi satn alarak yeterli arazi stokunu gerekletirerek arazi toplulatrmas yapmal, bylece hem byk mhendislik projeleri kamulatrmasz uygulanabilmeli, hem de planl tarm parselleri oluturulmaldr.dir.

sonu Trkiyede krsal mekn iyiletirme amal bir ok alma yrtlmektedir. Bu almalar genelde koordinasyonsuz, birbirinden kopuk ve farkl kurumlarca yrtlmektedir. Bu durumun uygulama yaplan alana, uygulamaya muhatap yre insanna, uygulayc kurumlara birok sorun yaatt gzlemektedir. Batl lkelerdeki gibi krsal mekn bir btn olarak ele alp, bayndrlk almalarnn krsal mekn yeniden oluturma amal hale getirilmesi uygun grlmektedir. sonu 5403 sayl yasa ile gndeme gelen kamulatrma amal arazi toplulatrma almalarnn, sadece kamunun toprak ihtiyacn karlayan bir uygulama olmaktan karlp, krsal mekn bir btn olarak ele alan uygulamalar olarak dzenlenmesinin uygun olaca deerlendirilmektedir.Krsal meknda bayndrlk amal yrtlen almalarda mevcut bilgi altlklarnda da birok eksiklikler ve yetersizlikler yaanmaktadr. Bunlar arasnda ihtiya duyulan bilgiyi karlamadan sorumlu bir kurumun olmay, her kurumun sadece kendi grev alan ile ilgili bilgi edinme abasna girmesi, bilgilerin oluturma, gncellik, paylam, ilikilendirme vb alanlarda sorunlarn olduu bilinmektedir.

Kadastral altlklar, krsal meknda yrtlen almalarda nemli ve vazgeilmez veri altlklarndandr. Mevcut bilgi altlklarnda grlen ve yukarda sralanan zellikler kadastral altlklarda da grlmektedir. Bu nedenle krsal meknda yrtlen almalarn bir btnlk ierisinde ve ada uygulamalara benzer ekilde yeniden ele alnmas, buna bal olarak da krsal mekn da kapsayan, standartlar gelitirilmi, ada normlara uygun lke bilgi sisteminin bir an nce kurulmas zorunluluk olarak grlmektedir. sonuada V,Demirel Z,Alar A, Toprak Dzenlemelerinde Yeni Gelimeler Ve Yaplanmalar Almanya arazi toplulatrma kanunu, (16 Mart 1976) (BGB. IS.546), deiiklik tarihi: 20 Aralk 2001 (BGBL. IS.3987) ERD, A., ERKAN, H., (2006), Krsal Mekan Dzenlemesinde Kadastro likisi, Kadastro Kongresi, Ankara Tmmob Harita ve Kadastro Mhendisleri Odas Panel krsal kalknma ve arazi toplulatrma : 23 ekim 2009 Arazi toplulatrma ve Tanmaz Deerlemesi (1995), (nceleme, Konferans), HKMO stanbul ubesi, stanbul Tmmob ehir Planclar Odas Haber Blteni 2006

KAYNAKLARBATILI LKELERDEK ANLAYI VE YAKLAIM DEMLERDERTOPRAKLARIN VERML LETLMESARAZ BRLETRMEEKOLOJK DENGENN KORUNMASIARAZ YLETRMEYAAM STANDARDININ YKSELTLMESTEKNOLOJK DEME UYGUNLUKARAZ TOPLULATIRMAEDEER YAAM ARTLARININ OLUTURULMASI