Kan Fizyolojisi -Giriş-

Öğr. Gör. Dr. A. Seda ARTIŞFizyoloji Anabilim Dalı

Dr. A Seda ARTIŞ

William Harvey- fizyolog, 1628 yılında kanın vücutta dolaştığını keşfetti.

Damarda kan

KAN

2

Dr. A Seda ARTIŞ 3

%88Sistemik dolaşımda

%12Pulmoner dolaşımda

Dr. A Seda ARTIŞ

Kan (= bağ doku)

Ekstraselüler matriks (=plazma)

Özelleşmiş hücreler (şekilli elemanlar)

Eritrositler Lökositler Trombositler

4

Dr. A Seda ARTIŞ 5

Dr. A Seda ARTIŞ 6

Dr. A Seda ARTIŞ

Kanın Fiziksel Özellikleri

• Rengi kırmızı

• Süspansiyon • Dansite

– Tam kan;1050-1060 kg/m3

– Plazma; 1020-1030 kg/m3

– Saf su; 1000 kg/m3

• pH vende 7.35, arterde 7.45• Vizkozitesi 2.5-5 santipoise

• Vücut ağırlığının %8’i (Yaş, vücut tipi ve cinsiyet !!!)– Erkekte 5-6 L, Kadında 4-5 L– Yenidoğanda 83 mL/kg, – 15 yaşında 71mL/kg

• Hafif tuzlu• Yağ asitlerinden dolayı özel

kokulu• Sıcaklığı 38°C • Donma derecesi: kan

-0.56°C, plazma -0.54°C• Plazmanın osmotik basıncı

285-295 miliosmol7

Dr. A Seda ARTIŞ

Kanın görevleri

Taşıma

O2 & CO2, Besinler, Atıklar, Isı, Savunma ajanları, Tamponlar, Enzimler, Hormonlar

Düzenleme / İletişim

Hormonlar, Kimyasallar, pH, Ozmotik denge

Organizmanın korunması

Hemostatik ve antitrombotik

mekanizmaları, İmmün mekanizmalar,

8

Dr. A Seda ARTIŞ 9

PLAZMA

Dr. A Seda ARTIŞ 10

Kan (= bağ doku)

Ekstraselüler matriks

(=plazma)

Su Organik maddeler

İnorganik maddeler

Özelleşmiş hücreler

(şekilli elemanlar)

PLAZMA

Dr. A Seda ARTIŞ

Kan 83.0

Böbrekler 82.7

Kalp 79.2

Akciğerler 79.0

Kas 75.7

Deri 72.0

Kemik 31.0

Yağ 10.0

Çeşitli Dokularda Su Oranı %

11

Dr. A Seda ARTIŞ

Plazma

Su

Proteinler

12

Madde ve ısı taşınması

Dr. A Seda ARTIŞ 13

Dr. A Seda ARTIŞ 14

Plazmanın inorganik bileşenleriSu %90-92 •taşıyıcı ortam

Elektrolitler•Sodyum•Potasyum•Kalsiyum•Magnezyum•Klor•Bikarbonat•Fosfat•Sülfat

> %1145 mM4 mM2.5 mM1.5 mM103 mM24 mM1 mM0,5 mM

•suyu ekstrasellüler kompartmanda tutma•membran eksitabilitesi•kan pıhtılaşması •asit ve baz tamponu

Dr. A Seda ARTIŞ

Plazmanın organik bileşenleriBesinler• glikoz• amino asitler• lipidler (total)• kolesterol• vitaminler• eser elementler

%100 mg %40 mg %500 mg %150-200 mg %0,0001-2,5 mg %0,001-0,3 mg

Atık ürünler• üre (protein)• kreatinin (kreatin)• ürik asit (nükleik asitler)• bilurubin (hem)

%34 mg %1 mg %5 mg %0,2-1,2 mg

Hormonlar %0,000001-0,05 mg

15

Dr. A Seda ARTIŞ 16

Gazlar•karbondioksit •oksijen•nitrojen

%2 ml %0,2 ml %0,9 ml

• uçucu-atık (CO2)• enerji üretimi (O2)• inert (nitrojen)

Proteinler• albumin• globulin• fibrinojen

%7,3 g %4,5 g %2,5 g %0,3 g

•tampon•plazma elemanlarını bağlama•plazma elemanlarını taşıma•pıhtılaşma faktörleri•enzim•enzim prekürsörü•antikor•hormon

Plazma organik bileşenleri

Dr. A Seda ARTIŞ

Plazma proteinleri

17

Dr. A Seda ARTIŞ 18

Serum proteinlerinin elektroforezi

Dr. A Seda ARTIŞ 19

Dr. A Seda ARTIŞ 20

Protein % Yapım yeri FonksiyonuAlbumin 60 Karaciğer Osmotik basıncı sağlamak

Globulin 36alfa Karaciğer Yağ ve yağda çözünen

vitaminlerin taşınması

beta Karaciğer Yağ ve yağda çözünen vitaminlerin taşınması

gama Lenfatik doku Bağışıklık sisteminin antikorları

Fibrinojen 4 Karaciğer Kanın pıhtılaşmasında

Plazma proteinleri ve taşıma görevleri

• Albumin• primer

– Yağ asitleri– Biluribin– İlaçlar

• Sekonder– Hem– Tiroksin– Kortizol

• Apolipoproteinler– Trigliserid– Fosfolipid– Kolesterol

• Haptoglobulin– Hemoglobin

• Hemopeksin– Hem

• Transferrin– Demir

• Transkobalamin– B12

• Alfa 1 globulin– 2/3 glikoz

Dr. A Seda ARTIŞ 21

Dr. A Seda ARTIŞ

Plazma Proteinlerinin Kolloid Onkotik (Osmotik) Basıncı 25 mm Hg’dir

Total Protein oranı % 5.5 gr veya Albumin % 2.5 gr altına düşerse, plazma sıvısı ve proteinler interstisyel alana fazlaca geçtiği için ödem gelişir.

22

Dr. A Seda ARTIŞ 23

Dr. A Seda ARTIŞ

2. Dehidratasyonda Diare gibi aşırı su kaybının olduğu durumlarda

1. Yaygın yanıklarda

plazma sıvısı dokulara sızdığı için,

Bazı Hastalıklarda Plazma Proteinlerinin Miktarları ARTAR

24

Dr. A Seda ARTIŞ

1- Hemoraji,

2- Karaciğer sirozunda,

3- Nefrit ve nefrotik sendromda,

4- Uzun süren açlıkta,

5- Barsakta protein emiliminin bozulduğu koşullarda,

“Hipoproteinemi” gelişir.

Bazı Hastalıklarda Plazma Proteinlerinin Miktarları AZALIR

25

Dr. A Seda ARTIŞ

• Eğer kanın pıhtılaşmasına izin verilirse, tüpün üstünde kalan sıvıya serum denir.

26

Plazma Protein

Dr. A Seda ARTIŞ

Hematokrit

• Şekilli elemanların kanın toplamına yüzde olarak oranı (% eritrosit hacmi)

• Erkeklerde %42-45, kadınlarda % 38-42

• Heparin kullanılır.

27

Dr. A Seda ARTIŞ

• Şekilli elemanların rulo oluşturarak çökme hızıdır– Kadınlarda 4-11 mm/saat– Erkeklerde 3-7 mm/saat– Yeni doğanlarda 1-2

mm/saat

• Santrifüj YOK !!!• Sodyum sitrat kullanılır.

28

Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR)

Dr. A Seda ARTIŞ

Sedimantasyon hızını arttıranlar

Fizyolojik olarak• Menstürasyon • Gebelik • Yaşlılık• Egzersiz • Yemek sonrasında

Patolojik olarak• Plazmada fibrinojen ve

globulin miktarı artınca, • Akut ve kronik iltihaplarda, • Doku harabiyetinde

(travmada, malignitede)• Eritrosit sayısının

azalmasında (anemiler !)

29

Dr. A Seda ARTIŞ 30

Dr. A Seda ARTIŞ

• Sedim sadece iki hastalıkta önemli teşhis kriteridir: polimyaljia romatika ve temporal artrit.

• Daha çok tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde kullanılır (birkaç hastalık için).

31

Dr. A Seda ARTIŞ

• Albumin artışı • Defibrine kan • Polisitemia vera• Soğuk• Poikilositoz (eritrositlerde şekil bozukluğu) • Anizositozis (eritrositlerin irili-ufaklı olması) • Megaloblastik anemi

32

Sedimantasyon hızını azaltanlar

Dr. A Seda ARTIŞ 33