20
Juillet t993 .g f ) f. ..... 1 L t .. 4,, L ,b. ~:- ï, !:! |. ¯ ..

Kangura 45

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Kangura 45

Juillet t993

.g

f )f.

.....

1

Lt..

4,,L,b.

~:-

ï,

!:!|.

¯ ..

Page 2: Kangura 45

EDtoEORtAL i

AMASHYAKA YACU ARARWAYE

\

N~’’ç~ « .................«~~~~~z’~ ’~ ~’{ ~’ "~"~~’~ "~

Hanzo aha, ha, ri ic’/orezo c’7~-twa «Sioa:,>. Àbahanga na n’ubu nti-barakibonera umuti, yewe nta n’u-

wo bakeka kuzabona vuba aha.Ibvc bi-curna ruL:~snda ihorana u-~;woDa. U fatwa n’umutwe cTan:ç~vase açasebe gato abantu bati ni«St DA». Usibye ko.abanyamugi ari-bo ba mbere bakandagiye umusu-mari. Uretse «Sida», amashyakayacu vo arwaye indwara tutarame-

nva izina rvayo. Usib,/e ko umutiwayo utTari. Ni umutego wa FPR.Amashyaka yitwa ko akomeye ni-

go awvave kurusha a,/andi. Ubushi-ze twababwiye icyo dutekereza ku-wazaba Perezida wa Repubulikaharamutse habaye amatora. Nonereka turebe niba nayo matora ga-shoboka. Amashyaka akomeye twa-

vuga ko ashobora gutanga umuka-ndida ku mwanya wa Perezida waRepubulika ni MRND-CDR. Ayomashvaka, hakoreshejwe inzira vader,~okarasi, biragaragara ko uwo a-

~akwifuza ko ahita, atahita.

Hagati aho, FPR iracvaduteye uruji-

io. Ntituzi neza niba nigera muRwanda izaba ishvaka cyangwa seigasenyukira mu yandi mashyaka.Ubu aba’./oboke bayo (abatutsi)

PSD, abandi buzt»/e muri PL.Bose iyo ubateranije baba 14 kuijana bvabatuye uru Rwanda. Uwomubare ukaba udashobora guhitamu matdra ayari yo vose. Hakore-

shejwe amatora, nta mututsi wapfaanabonye n’umwan’¢a wa Bourgme-stre. Uru(ero rut hafi ni Uburundi.Buyoya yabuze amajwi kubera koabahutu benshi banze kumutora.Nabamutoye ni abanyabwoba cva;

ngwa abakiri ,’-nu bujiji, bacyumvako batamutoye yakongera kubica.Ariko byagara.gave ko no r’,7umatora yabuze,n’umurwabwoba wogush’/igikira ishyaka r,ve UPRONA.Usibye n vprïe ibyi~so o‘v’abahL, çUbiki~wana KU,,,~u~,u gusa.

Mu Rwanda rlo Davuze nooabanvJ nibiyamamaz~ mu gaca. ba-tuyemo, muri buri Komini, ntamututsi n’umwe babona wai~itakuko buri gace kose k’u Rwanda,

abahutu aribo bensh, Kubera koabatu~si ibyo bab~zi neza, bazikoamatora ntacyo yabamarira. Ni,/ompamvu, bagomba gukora ibisno-boka byose maze ntihagire amatoraazaba mu Rwanda. Igihe cyoseamatora azajya atekerezwa, FPR i-zajva ivabur~zamo ikoresheje mvu-ruru, n’andi mayeri ,/ose. Urugerokandi ruri hafi ukurikije uko aba-tu~si bangana bagombye kugiraumuminisitiri utarenze umwe muriGuverinoma, bakabya bakagira ba-biri. None i‘vi nzibacyuho ibahayeabasaga batanu I Ubwo se murabo-na koko ayo matora bayifuza batekandi yabambura abo ba Minisitiribafite ? Mu badepite naho ubu

bafite abo batashoboraga kubona,none rero bigabize amatora mazebabure n’umwe ! Ni abana se !Ubwo se baba bararwaniye iki ? U-muntu akorera kunguka. NtabwoFPR rero ariyo ib~yobewe cyangwa

itabibona. Ku batutsi bo muriFPR iyi nzibacyuho igiye kujyahonaho yamara imyaka 400, ntacyo

ABAHUTU BABtTEKEREZA HOIKI ?

Undi washoboraga kwifuza a-

ma~ora n~ minisitiri vv,’intebe. Arikonawe azi Ko amatora aramutse aba-Te nawe yahirimana nayo. None sewe azifuza kwimenera imbehe ? A-ba minisitiri bazaba bari muri iriyaGuverinoma bose nabo nta n’umweuzaba ‘vifuza ko habaho amatorakuko nabo az~lba abameneye i-mbehe. None se ubushobozi bwabp

ntibwagaragar~ye muri iyi nzi~cyuho turangije ?Perezida vva Repubutika nawe nta

bubasha ha L~uke azaba agifite kukoamasezerano azasinya azaba agami-

je kumwa~noura ububasha bwe~, ~,n~--~~..,,,_,~,,. "fewe n’~a c’,/emezo ha ki-mwe azaoa ashobora gufata ngocTemerwe. Nta n’icyo azaba asho-bora kwanga c’yemejwe na Guveri-

.,.,

noma.

HabTarimana azaba ari umurimbowo mu biro gusa. lbvo tubisangamu masezerano v’Arusha uko ate-ye hatagiza igihinduka. Ikindi cya-gomoaga kumufasha ni MRND ari-

ï.t<<~:»naYo izaba nta ngufu ifite. Kukoayo:¥.afi yarazigamye yayakoreshej(nabi k~~geza n’ubwo ibura n’ayo gu: ........hemba Matayo, umunyamabangamukuru.lb‘vo kandi byagaragaye ubwo M R-N D yafataga abanyamakuru b’U-murwanashyaka (ikinyamakuru cya

:M.RN.D.) ikabahemba buri muntu901090: Ngaho rero ni mwibaze i-

shyaka .rihemba umunyamakuru a-mafaranqa angana kuriya, lrvosnyaka ribona ryayavana he ?

Ni naho abarifasha bahera banga

gutanga umusanzu kuko bavuga koucungwa nabi. MDR nayo nta ja-mbo izaba ifite na gato kuko bivu-gwa ko FPR ishobora gusenyukiramuri MDR. Bigenze bityo, FPRyaba yihishe muri MDR, ha PL.Maze abahutu bakamarana. Uretseko ha M DR hari igice kimwe cya-vamo kikajya muri CDR..Ubwo

Page 3: Kangura 45
Page 4: Kangura 45

-- Page .4 KANGURA No 45 ]u{~let I993

.ABAB~LSG~ BARASHAKA GUHEZA AFURIKA MUB U C A KA RA

Ejobundi ku wa kane nibwotv’«izihizaga umunsi mukuru w’u-bwigenge. Uwo munsi mukuru wa-bave tariki ya mbere Nyakanga 62hasnize igihegito hashinzwe Repu-bulika. Uwo munsi rnuKuru utwibu-tsa byinshi ariko cyane cyane ibintubibiri. Icya mbere uwo munsi utwi-butsa ni isezererwa ry’ingoma ntu~siyari ir,maze imyaka igera kuri maaa-ha ana varishe rubanda rugufi rw’a-bshutu, icya kabiri uwo munsi u-twibutsa ni isezererwa burundu

.... ry’ubukoloni bw’ababitigi bwara-... nzwe n’7kiboko no guheza abanva-

-. rwanda mu !bucakara Uwababwi-_., re amateka y’ababilïgi muri aka 9a-

ce k’Afurika y’aairabura nibo wa-

Kumva neza ko ari abantu batifurizauvu mugabane wacu kwigenga nQOuçerr3 ï ~~be!e.

,-,oa~.att~g~ Damenyekanye mari/:-’.,rL~çiK& ~’LLi r’~«;O~Ncq ~,/’ U,.mjW~;’r~I WaDO

~.poi,~, l i ~ LA,vo mwami sinzi ibi-

sazï bya-r~ufashe, agira ai’Fa afaiaZavire vitwaga Kongo icyo gihe,azi ni igikingi cyanjye. NJyo se ahu-bwo uwo Mwarni yikebera icvo gicecy’umugab, anrç v,//kfurika agan.ijekugi:eza ambere. Siko byagenze.Uwo mwami arnaze kwifunga icyogihugu yagikozemo amarorerwa.Nuko nyine yari Umwami nzawa-muhana. Ari uhanwa aba yarakati-we urwo gupfa !Léopold 1!1 yaraiangiye arasahura.Ahera ku mabuye y’agaciro dore koaboneka cyane mu ri icyo gihugu.Ngizo za zahabu, diama, uranium,

umuringa, gasegereti n’ibindi...Kongo niïyari ikize ku mabtlye y’a-gaciro gusa. Yari ifite n’ubundi bu-kungu kamere.

Léopold ti1 byose arajyana.Ushaka kujya impaka azegere U-mwami »/Ababiligi Baudouin le;,umwuzukuru wa Léopold t11. Aza-mubazze niba umutungo umurya-ngo wabo ufite utawukesha ubwobujura bwa Sekuru wabo Léopcldt11. Uwo Mwami ibyo yakoreye

Kongo yagornbye kubiryozwa, wen’abuzukuru be. lmyaka yose Ko-

rage babo ntibigeze bahumeka. Ngi-cyo ikiboko, ngiyo sniku. Ugizengo arakoma akabambwa ku giso-ngo cyangwa se agacibwa umu~:we !

&b°~.il;q ubwabo bageze ahouov,.o bwicanyi bubatera isonirï’amaha:-»::~a a:an.giye kubaha inmu-

ru. Nibwo abade~ize babo batera-nye bambura uwo Mwam, i waboigihugu cye.

tcyi~waga ubutaka bwa Léopoid II1gihinduka Kongo-mbiligi. Ntahobya’i bivuye, n~aho byari bigiye.Cya kiboko, bwa buretwa, rya sa-hura byarakomeje kugeza igihe Ko-ngo yigenze.

Ntibyabujije ariko ababiligigusahura icyo gihugu ha nubu. Ukoababiligi bakomeje kwitwara nyumay’ubwigenge bWintara bahoze ba-tegeka, Kongo-Mbil~i na Ruanda-Urundi, murabizi kandi muracyabi-bona. Uretse gukomeza gusahuraibyo bihugu nta mahoro bigeze ba-

byifuriza. Bashumurije Zayire abaca-nshuro nka Jean Schrame, batera-nya amoko, bashaka gutanya abaza-y i rwa.

U Rwanda narwo ntibGrurebyeizuba. Barugabije inyenzi kuva mumyaka ya mbere ya Repubulika.

Mu Burundi bakomejegushyigikiraagatsiko k’abatutsi kakomeje guka-ndamiza imbag~ y’abahutu kugezaejo bundi Umuhutu atorewe kubaPerezida wa Repubulika. Twizereu~. i~,-.,-...,n r~,a NH~dave M~.tchi.or

hari ic,to rizahindura. Sirnbihamy:ariko keretse ababiligi batagihari i

,~.BABILIGI NT BtFUZA KO A-FUR1KA YAVA MU BUJIJt

1~vo uganirlve n’abanïu baku-nze kugenda cyane mu mahanga,

bakubwira ko iyo bumvise ko igLhugu cyawe cvahoze gitegekwa n’a-babit~çi, ahita agusuzugura. Abandibavuga ko anita "agukuba ha zeru".Reka rero si iyo uhuye n’~baturukamu bihugu bikoresha ururimi rw’i-cyongereza. Kuba ababiligi basuzu-gurwa ku isi yose bifie ishingiro.Bazira imyifatire yabo idatanduka~;’nye cyane n’iya ba gashaka buhakebo muri Afurika y’epfo. Ababil~ini abantu batifuza ko umunyàfuri-ka yajijuka, agatera imbere. Ni babantu bahora bifuza ko umwiraburayakomeza kubapfukamira muribyose.

Ni nayo mpamvu usanga imi-shinga yose irimo Ababitigi yadindi-ye. Abanyarwanda bik~ka aho u-shinga .wa "Réforme Scolaire" wa-size abana babo. Uwo mushinga wa-

shubi]e inyuma uburezi mu Rwandank’ikinyejana cyose. Abana b’aba-hanga tubaheruka mbere y’iyo"Réforme Scolaire" abenshi bahi-nduye "Déforme Scolaire" kuberaubuswa uwo mushinga wapak.iyemu banyeshuri.

Imishinaa v’ababiliqi,, aho ku-

Page 5: Kangura 45

Page 5 KANGURA No 45 ]uille¢ 1993.

ï ~l JL o

AL£ "ndiikinanl cyananiyeaba~ome n’abaga-m b a n y i

~ a s h y a k aamurwanya ngo

arabeshva, nnawevananiye. A~ibure~se nzabereka !Sihwo amashyakayibu-mbive hamwenco amuvane kukinvoma. NoneHabyar imana

~~~~~~y~ icyo af7Y. .... K ......CVO. Ni Ikinani.

UbusanzweHDR-PL-PSD yavu-c!raGa. I~~konuanv-aKacaraGaza koaba~.u%si ari abanabeza. NGo ni

Yewe nza n’ ubwoa’z o m a s in v a k a...

<,abona~a ko~nkontanyi zirz mu

makosa mu guLera uRwanda. NiyoInkontanyi zicagaaba~urage bavugagako ntacvo bi[wavekuko zabaga zirimokwica abakiga.Ariko se hari icyoCDR itavuze nqoiga-ragaze ubugomebw’inyenzi ? Harzicyo Habyarimanaa~akoze ngo ashi-mishe izo ndashi-ma z’abatutsi »

Ubugomebw’abatu~si reroubu butangiyekugaragarira muisubiranamo ryaMDR, PSD na PL.

Abamaze iminszbumva Radiyo~wan~a m w~;.mv i she

uiunt u abayobo z ib’ ayo mashyakabirirwa basubi -r an’amd,;~- ..... batera-

¯ n~J we"r~ ’,~ba,t~ t s i .v-

l MP Aï~ZTtT INGANAURIIRO.

A m a s h y a k aagi tang i fa ,i nkont any izasezeranij eTwagiramu.ngu koz i zamushyigiki raakaba Mznisiziriw’ intebe. Arikonawe agakoraibishoboka byose,agatorwa na Komiteya MDR. ibyo ninabvo byazumyeTwag i ramunguyicisha musanzirewe Gapyi s i ngoa~azamu, rushaama~ wi ~ ..... , "LU ~. r a ~,.qU E Sebiyamama3e hamwe./Nnwo r nko La nv.. ~. -~ -

zaj e,_kugira. ~~ ncufuimbe re mu g i hugub i u e w e n aN’~ -- -’ -± wagl ramungu haHugenz ~; wa PL.Ubwo haje gushvi-rwaho Guverinomanziba cyuho .Twagiramunguntiyahiza. HabitaNsengiyaremye mazenawe abako-reraibitangazaahita asabaInkontanyz kumu -shyigikira naweakazikorera ibvozifuza byose .Zatera akazishimaaho kuzamagana.

Ubwo Nsengiya-remye aba znshuti

y’inkotanyz kuru-sha ba Twagira-mungu, Mugenzin’abandi.

Twagiramunguamaze kubura

umwanYa Inkotanyiz a mweme reye ,yabuze intaman ’ ibymma. Ur.upfu

¯ . : . .-~.. rwa musanzire weI y .~ t ’ .:~ ;4.."

¯ :~,..<<?,:.;.~:,:.~»~~,:«.:::,i~~~.t: ......, ......cE ......... ,narwo : r.wamuguye¯ ~.<-~’~ ~r{~hb~.~&~~.:~ ~}.~~,~t~;..;,i~]..L’,~..»’,~;~9~~ ...... .,... r .. ; . ,-

" . .

nabo cyane. Muishyaka rye,n’ubwobwose aki-ribereye Perezi-

da, ntabwo bamwe-mera. Haba kuriRadiyo cyangwa semuri mitinmi zaHDR bamuhinduyeumunva makosank’ ingurube,bamuhindura igi-sambo, umwicanyi,umunyamatiku...

H a r in’amakuru yatuge-zeho yemeza ko

murz mitingi yaMDR yabereye kuG~kor~~or~ ku wakane ~-~{ki�E__ vam}~~~’e Nvakan~aab a rwan a s hyakaban e bi t-wa j ej_~E O S~IC ZO cuzera~waq i r a mu. ngu-- .-.

kubera ko yivu-

manve Gapyisi,warz Perezida waHDR ku Gikongoro.Ma musnlKA waGapyisL nawevasabye zjambo ngoyongere yambikeTwagira-munguubusa kube-raurupfu rwa musaza-me,

barabiviringakugirangomwag i ramungua d a k o r w an’ikimwaro kandiari Perezidaw’Ishyaka.

MDR,PSD naPL, amashyaka yariy a r i y e m e j eg u f a t a n y an’umwanzi nayov z v u y e m o

nk’inopfu. MDRyareruye nonehoivuga ko ari MDRParmehutu igende-ra ku bitekerezobya NyakwigenderaG e r e g o .r i-

Page 6: Kangura 45

.......... Pa~ e 6KANGURA No 45 Juillet 1993.. --

Kavibanda- Karekose se yzgkragaibiki ? HDR kandi:sigaye yishisha..,,~mash,aka~ ~ % PSD ha

PL noo zirayiga-

mbanira ku buryoisigave !vuga ko

ntaho ataniye naHRND. Ngo bose nk!n.~erahamwe

Amashyaka PSDha PL ku rundiruhande nayo aziHDR- Parmehutu ntacviza vakoze. Ngoniyo yisheabatu~si, abandz

A.maT3 ~ ku yaranze£ ryo s hyaka ngo>. i v o y a c umy e

Habyar imanaarihirika muw’ 1973. Muri makengo HDR zgiyegusenyuka ubwoyaLangiye kwiyama

amashyaka yafata-nvaga nayo,abayobozi bayobakaba nabo bara-nqwa n’ ama~.iku.Hbese nk’uko byaribzmeze muri zamironco iri -ndwiha kabiri, na

gatatu. Nta gihetutababwiye ko

gucudika n’ umwanzbizaba-geza ahobatazi-vana, umutut sivzgaramive.

¯ ~~~-’« C" k o u k oabar wa n yaga

Habyarimana abe-rezse ko ariïkinani cyananiya

Abagome n’Abagam-

banyi. ;~agombagakumurwanya sibobasubiranve mo !

ibyo byoseHatayo Ngirumpa-~se vari yarabi-

vuze ngo abahutubazagera igihe

babone kimwe

-dmuEmt s L.

S i b w oumusaza BucyanaHaritini azsinzeizuba riva ! Ngukouko no mu RWANDA<ugiye gutsindank’i BURUNDI.

Utazi ubugome

bw’aba~uzsi noneyarebeye ~ha 1

zamura igihugu, irakidindiza. Iyo i-tagisize mu myenda kitazivanamo.Llbubiiigï iyo butanze amafarangabwita ko ari imfasiqanyo, bwohe-reza n’abo kuyirya. Bakaza bitwa

, ¢ ,~iaba cooperan ’ Cyangwa se ayo

rr,afaranga acjashirira mu içurwa,~/amamodoka no kubaka amôzu

abo ha gashakabuhake baryohamo.}gihugu bitwa ko bafashije akabaaricyo cyishyura.Reka twe kwirirwa tuvuga ubutwe-rerane mu bya gisirikari I Ababiligimwiboneye uko bakora. Bffatanijen’umwanzi intambara igimngira na

#// .~

Il ,~~~ ~ ~m_

.,

bima u Rwanda amasasu kandi yari-shywe...! Hari benshi bibaza ahu-bwo icyo ababiligi bagikora ino ahacyane cyane mu rwego rwa gisirihs-ri. Bagombye kuba baratashye kera.

Uwavuga amarorerwa ¥’sbabi-ligi buri wese ushyira mu gaciro ya-bazinukwa. Reka rero uwavuga i-

myifatire y’abapadiri babc, wahitawanga "lvanjiri". Aho kwigishaijambo ry’lmana kuko aricyo cya-bazanye, usanga abo bantu babe-shya ko bihaye lmana bitwara nka

ba bazungu bo rnuri Afurika y’epfo.t<tmira n�e umwirabura -yumve

"ljambo r~/Imana", agomba guku-bitwa ikibcko ? Aho muhibaze.lgihe kirageze ngo Afurika yipaku-rure ubwo bucakara. Nkuko ijyakurishaihera ku rugo, abanyarwa-nda, abarundi, abazayirwa baribakwi,/e gusezerera abo bakoloni.Afurika ikwiye kwigenga. Mbe nkaMzee Jomo Kenyatta wahoze ayo-bora Kenya n’ishyaka rye ryo ha-mbere "Mau Mau". Mzungu aendeUlaya, Mweusi apate Uhuru". Ngoumuzungu (aha twavuga Umubi[igi)asubire mu Buraya, umwirabura yi-genge. KAN G U RA

Page 7: Kangura 45

i_.3~~~__ KiNGURA No 45 ],Mllet 1993.;

"I

Uko aba~ucsiho babivuga,demokrasi muBurundi yamyeho,bakemera ko hariutun<u duto ducozwagiye curayi-zosekaza. Ukobablsikan.ya kubutegecsi nikon~iyo demokrasivabo yahinduraisura, hageze kuriBuyoya hohobirunyuka.

i n v u m ay’ ivyago ryaN Ts~A - MA:RANGARA muw’ ï 9 8 8, Buyoya

,%yana~iye abarundi

« g i tora bernez aii ,vouer oour) ama-~{ sezerano y’ ubumwe,~ ba t aGi tan !ve .

,,-)-{.~, Demokrasi ishi-~i! ~< j i v ~~ k u r i a y o

}} r~~asezerano v’~.,~,u-

i mwe avt~ç«wa Buyova. « .j !

! n’ abamufashaçutegeka bemeza koari demokrasiv’ akarorer~ mw’ isi

~~ riz raa . ! yo mvugo:"~ va c uma me me z ai{ .....

~ a b a r u n d in’ amakungu ko mu

" Burundi imigambwe’<;~~ myinshi idake -

newe, bakitwaza koibihugu biri-mwoimigambwe mylnshi,birimwo imlryano,b a g a t a - n g auturorero kuriZaire, Bénin, Togon’ ahandi . Iyomvugo yagiyeguhinduka arl ukoab a nyag i hugubaha guru t s ebakagaragariza

igisoda ca Upronako batacemerakwicwa nk’intama.Aho hari muriMunyonyo (Novem-bre) 199i.

Ivyo vyatu -mye bashinga..ibwiri zwashingiro

ryemera imigambwemyinshi arikorikumira imwe imwenka Palipe-hutukandi bizwi hoseko ariwo uharaniraabaru-ndi benshi.i r y o

bwirizashinairoryeme3we muriNtwarance (Mars)! 992 . Imimambiyemerewe gukoreraku mugaragaroamezi acatu nyumav’ aho ibwirizwa-shingiro rvemere-jwe. Iyo migambweyatezwe imiceaomyinshi ariko

remera irayigwa-mo bivanye n’ igi-hababu c’ ubuce-rw ,~ --..... ~si- Uprona vatega-nya ama c o rav’ Umukuru w’ ici-

icenda <~usa. Abomu yindi migamowebarasemereye ,ubutegecsi bwaUoïona bibuteraisoni, honmerwakoamezi atacu aca-renga.- Uprona yarara -hiye irarengwa koaca Leta mfataki-banza ushoborakubaho, ndetse koidakenewe ngoyarabayeho kuvaaho CyprienHbonimpa agombeyegutembagaza Buyoyabigapfuba.- Mu macegeko barigutangura gutoraabacegecsi bo mum a k o m i n i ,hagakwirikiraamatora y’ abade-p i t e, mu nyumahagatorwa umukuruw’ igihugu. Arikoabategetsi baUprona barabicu -ritse imigambweihiganwa ha Upronana yo ira-vyemera.

~..

Page 7 ~~

Ukwezi kwaRuheshi (Juin)1993 kwaranzwen’ amatora y’ Umu-kuru w’ igihugun’ ay’ abadepite -I . - Ay’ umukuruw’ igihugu ku wambere Ruheshi(juin) 1993.2. - Ay’ abadepite}<u wa 29 Ruheshi1.993.

Ayo matora},ose yatsinzwe hamRODEBU, ivyobicuma UPRONA.~cishimira ivyoabarundi bagezeko

- Mu kwiyamama-ri za ayo matoraUo-rona nt ~ ....- - ~~ahe -ï..ge shani ~ e (nti--vas. hidikani j e)kwagiriza abobahigana ngoBA ZURS% AY~hB O S E,ngo bisunga ama-cakubiri, itera-bwoba riba ryinshikugeza ïï’aho bamwemubiyamamaza mubadeoite bafutwaabandi batozwaamande.

- Amatora y’umu-kuru w’igihuguarangiye, abatu-tsi bagasangabatsinzwe, bihayeamabarabara ngobariyamirij e"amaEora y’amaca-k u b i r i "

!

abanyeshule bankagukora ibibazo;abakozi ba Letabaglra yegeregere(grève) ipfuki-

ranije...- Hatangijweivyavuye mu matoray’ abade-pite ,hashinzweamategeko abuzaabantu kwiginaintsinzi yabo,

’naho k’uruhanderw’ imigambwe,

Page 8: Kangura 45

t

,!

KANGURA No 45 JuilLet 1993,------

bamwe bataïïguyekwzdodomba, bamwengo babakoreshejeamako s a mu g~i C’d -

~-"rika uru’~ond~

L-w; amaEora, aba-ndi ~G~’ haFsinzeamacakubiri ,amandi ngo Uoronanza nguvu izoronka zo guhanga-na ha Frodebu,b-- -c ra ubwoba ko

ma Consti-tutzonv o h a v a

zo .... ~~uKa . Kubwa Hayugz we haUorona , ngo

abausznze babwi-rizwa guca ahobaciye hose

bavuguruza ivyo

bavuze kandi ngoUorona ,-~ gzv_ esushi.r~ga mu mako-_.

mi.ne rose irai ~ "~vo «uk:~_ng£ra abc-<-, ïç o T" Sk b s. 7. S .!_ L. Z W e

kkababaro ka

n ~L awe ko t anga z aku.ko mu myaka 32bamaze bica ,

bacinviza kandi

bancaza abahutu

n’ abauwa, hako-

ngerako imitego

my i n s h i b a r i

bateze, vyabizezagutsinda i00 %,ari naco giuuma

biguma bihishijwe?Ariko rero ako

kababaro twokiba-N i m b a

zako vyinshi kuko naho bazovyemera,tuzoba tuvuve hehedemokr a s i yo mu

Burundi ishingiyeo Tuzoba tugana he

"-~ Nimba naho1ano nyene ¯b i zoshigwa- Ko Uorona

yakunze kugaruka a n a b o n a , a bo

ku ijambo ryo babipfukira bazo-

KUZURA ABL~iBOZE,,ryihanganira? Mu

i k a v v a g i r i z a gihe wyoja ahabona

abahiganwa, u-vu naho, ca gisoda

munsi bakaba aribo ~ ubwoko bumwe

b a ~ a h u k a n v e Boyoya yahayagiza

nt s inz ~ , ni n g o g i f i t e

bakazura bizogenda d z s c i o i i n e

gu< e ? Hanyuma y’ akarorero aho

nwokwi-baza ako k iga ndagur iye

kaboze ni akahe? abahutu n’ abatwa

Ni nde yari mu w’1988¯ (Ntega-

yaragaha-mvye? Marangara) kizo-

Yarl yaragahamvye vyifatamo gu<e ?

gute? Twihwej e neza- Ko imiuego nka i b i b ib a z o ,Uorona yari yate- tukaraba kahzseze isa n’ Iyayi- k’ u.buru.no. ~~: n’ irez-

a, ~.ctDc, ri.fo -} ~, tLls&ngabadamomora aho b~,~a-i~-~ ~-,~,~ -~ ’shiamatoma va komine ke kurz demokrasia zob-~ra Uorona :s;aku_ ~ ,~ .... ~emb~- - . "~« , _ "r -- k« .k. ,,.1~

n’aba.L.u~si boba rukir ~_ rurerure.ba<]ona iki?- Nimba ako kabo- Demokras ize Uorona i~{shi-- -’- zoezweho uwo musira ari amabi mu Burundi twoyi-yakoreve abanya- e-ereranya n’zgitigihuc;u cane cane ~ ,

- gi=ewe mw ivumu 1962, 1965, rishashe hejuru1969, 1972, 19"79,1984, 1988, 1991

y’ uruEare.

n’ubu hose ukiba- BiZIHANA Germainndanya, abatsinze Karuzi.bihutisha ibintu, bazokwemera ko

ibaKab curikiranya

Dote abo MRND yahisemo kuzayihagararira muri Guverinoma

itaha izaba irimo inyenzi"1

a-Ngirumpatse Matayo, ukomoka i Kig~ali.- Ngirabatware Augustin, ukomoka ku Gisenyi.

~ -Karemera Edouard, ukomoka ku Kibuye,

- Nzirorera Joseph, ukomoka mu Ruhengeri.- Buçare ~nnocent, ukomoka i Butare

¢ ..

Page 9: Kangura 45

.... P~g« I0’~,, XA~çUI~ No 4s ,,«t«t 1)93

goroba. Ariko urwo rupt~’u rwakuru-

ce ibibazo Dyinshi nk’uko ngïye ku-big’~tarJgariza. Nkuko nakubwiye,naba’,/e umwe mu baharaniye guhi-ri!-<a ’ >’’ ~ #T "U,~dt~ç~~St bw’igitugu kuva na-vuka. Nd; um»~e mu baharaniye komu Rwanda habailo amashyaka me-nshi. Ubwo amashyaka amaze kwe-mei»«a haie kuyoboka ishyaka ryaMDR. Irvo si~»,aka mwese muzi koariryo rya9ejeie u Rwanda ku bwi-genge. Ubwo sinahise nitabira za

m itingi kubera kwanga ko bavugango ni,wvaje ko ndi umukwe wa Ka-yibanda washinze MDR ya kera. U-bwo MDR wvayitabiriye turï benshik«u burvo musanzire wanlye Twagi-ramungu namuteye ibibazo nkukongïye kubikubwira.Dote abagize uruhari mu ivicvvaryanjye ’

~u.oanze xurebe im,oamvu nishwe ¯.lawJxse mu rrïsiyepfo y’u Rwanda.b\l ,,~a~.sarv«açia"r;.nu banvarwanda bito-noa, badahubukaï-berr;e~wa--n’a,ma-:~anga c’./sr~e : ........ ,~ irnir:~snflo ifasha~_J i-]wanda kuko nakoranve navoK,,., v~ keca.

!byo bya~umaga .abazungu bahaga-rariye ibïhuçu byabo mu Rwandabang~rainama yo kuziyamamariza

........... ,»~, r e:,:~zïcla wa Repubuii-ka mu gihe cy’amatora yimirije i-muere. Nabanaga n’abanaybwengeb’ingeri zose. Abo muri MDR bobabonaga ari njye uzaba Minisitiri

w’intebe muri Guverinoma izaba iri-mo tnkotanyi. Impamvu ari njyewashyirwaga mu majwi ni ukuberaibitekerezo byanjye, n’imiberehoyaniye irwanya ubutegetsi bwosebw’igitugu.

Ibyo bvose nkubwiye rero ni nabyobyaje gutuma nicwa nabaharaniragakugera kuri ivo myanya.

Abo nkeka akaba ari aba bakuriki-Fa ̄

-- Musanzire wanjye Twagiramunguwiyumvagamo ko ashobora kuzake-

tiri w’intebe, azananiyamamarizaumwanya wa Perezida wa Repubu!i-

ka. lbyo akabihabwa n’amïkoro ya-ri kuvana kuri uwo mwanya wa mi-nitiri w’intebe. Ubwo yaje kunga-mbanira ndicwa agam5iri~e ibyo na-vuze haruçuru.Kuko umwanya wose ner kwiya-mamariza, kornite ya MDR yasho-boraga ku ntora byanze bi Kunze.Dore ko Nsengiyaremye yari amazekugaragaza ubu~va bwe. Ndetse nxan’amahanga akimwemera, tyo ni i-mwe mu mpamvu zituma nemezako Twagiramungu yagize uruharemu iyicwa ryanjye.

Karenzi Karake uyu unagarariye i-nkotanyi twigeze guhurira mur[ Ho-

tel Méridien ambwira ko ntitonzengo robe nka musanzlre wanjyeTwagiramungu, nabura interna n’i-byuma. Ubwo yancvuriraga r~’asnyiraharnwe rvacu rva. F{or’uris «

byitso byayo bigize ubwoba. Bira-vuga biti buriya ziriya ntiti zibone-ka mu mashyaka anyuranye, nizi-bwira abanyarwanda ukuri kose ku-ri iyi ntambara, akacu kazaba ga-shobotse. Ndibuka FPR ivugira kuriRadiyo Muhabura ngo «nabazanye

ïntwaro oaratsinzwe, nkanswe aba-zanye amagambo». Ngaho aho.mpe-fa mvuga ko FPR ihagarariwe naKarekezi, umukuru w’inkotanyi zomuri Gomn, bafashe umugambi wokunyivugana. Gusa ntibari kubisho-bora batanyuze kuri Twagiramu-ngu. Ubwo kandi maze gupfa hariabantu bahise batetefona Mbona-mpeka bamubwira ngo yumvishe ?Abo bantu nabo ni ibiko-resho byaFPR.Mu gupfa kwanjye, haje abag~i,~

babiri bandasa amasasu menshi mugituza ku buryo nibazaga impamvu

badashaka kurasa mu muwve kandibari oanyegereye. Naketse ko ba-

Paix et Dérnocrade. ML~bwira KO i........ , .. ..................... nasga KO urïIurarïtDO wanjy~ LoEatera, ~’/~" "1 ’ ’ , ----" ................... .- ...................... -L=-._ =.-._.r - -- ..bitero ba ..... - agahlnca in~huti zar,jye hoerimo nekoze te ,.~, 2f, 99 3 naoo bi , ~ ~

zaaakuru,’ira ibibazo. ’-",~,..,., ari nahyo musanzire war~j’,!e -Ïwagirarnungu.byazur~,ye aban’yarvvanoa bose ~a-menya ko in kotanyi icyo zishakaari ubu~egetsi gusa. Ubwo abotwari kumwe barumiwe dore. komuri iyo minsi ari naho Twagira-mungu yakoraga arnar,,arna ya bLirimunsi na Karenzi rnuri iyo Hotel.

Ngezè rero reka nanze kukubwiraimpamvu twashyizeho ririya huriro.Twe ~~vararebye dusanga tutarwa-nya ubutegetsi bw’igitugu bwa Ha-byarimana, ngo duhindukire twiho-rere inkotanyi zishaka kubufatisha

ingufu z’imbunda. Inkotanyi twar[twarazihoreye tugira ngo koko u-bwo habayeho imishyikirano zize-

mera ko Jbibazo bikemurwa muriaemokrasi. Ariko twaje kureba du-

sanga ibibazo byose amashyaka afi-

te imbere mu gihugu abiterwa n’i-nkotanyi. Zikoi-esha amafaranga mukurangaza rubanda naho zo zisha-kira ubutege~i gusa.Ubwo naje~ gu.hura’.na Mbonampeka

I I g . .,,.. rt~p~u r¢«ar]jye, hari, abarwana-

shyaka bandi..mashyaka .rwababaje.

Aba mbere ni abo rnur:i CDR. MuriMDR naho barimo keretse igicecy’iryo shyaka gi.tekereza nka Twa-giramungu kuko nari r~kibangamiye.fgice cya MDR kiri ku ruhande rwa

Nsengiyaremye, urupfu rwanjyentacyo rwababwiye. Kuko rwatu-

mye Nsengiyaremye abura uwo b~-hatana. Uretse ko mvuze ko urupfliU

rwanjye Nsengiyaremye nawe rwa-mushimishije ntaba mbeshye. Uri-bonera neza ko bambonagamo ̄

- umugabo ushobora gubuza inko-tanyi kugera ku mugambi wazo

- umugabo ushobora gusimburaHabyarimana

-- umugabo ushobora gusimburaNsengiyaremye. Abahutu baka-mDonamo umugabo ushobora

kurwanya ubutegetsi bw’igitugu.Ngiby0 rero ibyo nazizej Naho ku

nera kwiyamamariza umwanya wa byerekeye anketi zikorwa ku ru.M n~s~t~r~ w’~nteoe r nsanga nawe duhu/e ~bibazo hamwe¯ "" ; ’ ’ ariko kubea ko ¯ .... " " " nfu rwanive r]ta c;)c~../Tisbo~,~,r~.... - r;. . "" r- , , - ~~ «" . , )’- , ,~ k.,u cyabonaga ko adashobora kundu~h- ne baband’,~,~bose:,.Ytduhur~ye ,muri .,’..YLLL_EL ,. .... _~;"-’;’:’%-"-"-’~,:.’ r’- .

- o o . , . ":z2,.,. .’,. ,."’ . . ::’,..FKUge~.aHU..KUKOoene.~KLl~ylClSna. ariamajwi kubera ko vanduvé bihaniie ’ ~ryo nur.~lî#~~t:~~~eL~,!~yemeje gui<a-T> "« =:." ¯ " » .... ’.~""’.,--,.".","-;;î," ;,~¯ . - . - .. ~, .... .~,..ï~» ~..:«,-.:.:~~:~:,:..,. , -.::4.,~abo.:bene.gukoraïanket~,.:Ùb,,o ~~Ya e. usan a azantan ....... " .... ngur~ra"?~:abaïïti[~aada»’demokrasi’x~’:ï-~~i’»~: ....... e-,:,,~.>« ~,,,,..«...:.,~,,~.~:,, «,~k,,;:,;....~;,J g g gamo~g~tambo , " ,«...,.~ ...... -,-.-’ -,’~;:liaKwivamn« /"::v...,..~:,Z<««~?,e’;..;,;,;,".maze ngapfa aqasiQara." n’~,~«- "whn~li’ "" .,Tababw~~~el~okarasb:t;t~bu-s,",C’,:,±.;~x<~ï;,,,,y,. ~ .... :-’t"~"~’:~~:«’+"*:ç~,V-’~~’.t~-~’,. - ~ ~ ./.... ;-. :.. ...... . . ., ".~9~«~.~,.~.>, ~ ..... ..«»,,~::«:~~,~.~u,M uu,vermoma.kya:j,~segiyare.bahanganye nawe ibybvg~,’,g~,~::oE,;,~2’ " tegets~‘~u~‘.~~;~a1~arageï;.:buga:}ï~/~~t~;~.:i~’h‘xv~~.~k‘~;.L~.~.~:f~~~:t~[~.ï~~£~~£:~.

...... " ;.’:’" -" U~.’’ ’- ..... " .... ~~~]#~~.~~~~: ’ n9#-"-. " ,: ’ "" : " »;"~;~ ~~,:~.# u.:ju~~~~ .aua~u~[~,?w~, "’tyo ail Ke~:l a.

....... " ~ .. "z~,~~.%~;ï~aÆ~$’~~,~.ï~..~...~,~«’~w.;~j£ ~.’ ’ ~, "’ ’«~V~’i~.~’,’« : "«~’. ~’,,".~ ..... ,oE«~ ." ,6~..~.’.ff"-’ ..... Y

Page 10: Kangura 45

&’ANGUi2_,4~ No 45 .,ruitlct i993..

NAGAN~RIYE NA GAPYIS~ I~U NZOZ~Ngo inzozi zigira nkana. Mu gL-

he »«vari dutegereje ko bagenzi bacubitabve Imana batubonekera mu

i

4:: :..

nzozi bakatuganirira uko bamereweiyo iruhande rvva Rurema, twaje gu-tungurvva n’inzozi ziteve agahinda.Zite’/e kwibaza byinshi. Ndetse izo

nzozi uwazikurikiranira hafi akaba-z~ abahanga mu gusesengura bvere- ~~,

keve inzozi yavanamo ikintu. Nu-Burayi. Ubwo uoutegetsi bwari ho

washaka kurota yahera aho .rwaga-bwemera kujya bundihira amashuri

ru kive maze akerekeza inzozi ze a-ho vifuza. Uko twe twabibonye

nkuko byakorwaga no ku bandi ba-

moere Vo kuva mu bitotsi, twasa-nyeshuri bavaga mu Rwanda. Ubwo

nze izo ndoto zizakomeza dore koHabyarimana yaje gufata ubutegetsi

zanaçumye tuzandikaho byinshi, mu w’1973. Nyuma y’imyaka ibirigusa maze i Buraya, mu Bubitigi, u-

Nuko duhura n’umugabo w’i.bwo ahita asesaishyakaMDRabwi-

ra rubanda ko irvo shyaka ryari gu-

qikwerere duhuriye ahan~u hasha- ta u Rwanda mu cyobo. Nyuma-- /r" ¯

she neza çugira ubwoba budasa- ~, igihe gito yajegushyirahoish.vakaMRND. Ngo inçegano zarvo nir~:wçe. /:"-.raPwegera nikoo. Kutubwira

n’,:~o n:iwçire ubvvoba. Ati .«Ni mu-uoumwe, amahoro, arna.yarnbere.

" ’ ’"’reb~~ kure, n«-~i lt,,,.,Jo nive P, aie ~..u ........ ~«.,-ze oush,/ikirane». -- ~

noa izo ntegano zidashoboka. Ni-!:)u!«on-~eza ku rnuhunga, nibwo ’/;-owo ngara9aje ko r;zazam, oya ,~i-

cave ku o~~~o~,~; aato ar~ko karekq,«~Nibwo adusasiye agasambi ati ¯ Ni ntu mu gihugu, f(!ibwo ub:~’tege:si

,muhLlmure mureke mbaganirire ku- bw’i Kigali buhita bunyuka inabiburampiga kugeza ubwo buhagaritsebyo mwifuza. Ati rnusaovve namweamafaranua ya bourse bwantangi-

kumbwira uko ibintu bimeze hanze.D,)re ko aoanyam, a}«Jru ba Kangura raga. Ubwo abazungu bankundiraga

îbitekerezo byanjye, baie gufatanyabizwi ko ari mwe murengera inyu-

na bene wacu kundihi;a amashuri.neu za rubanda nyamwinshi. U-

bwoba twari dufite buba bwarashi-Nakomeje kwiga kugeza ubwombonye impamyabushobozi ya-

ze. Ni ko kutubwira ngo aho turinjye nakoreye hagati ya 1971 ha

nta vangura ry’amoko rihaba. Nti

ibyoari byo byosebirazwi.,Ngousi-1979. Aho nanyuraga hose bamba-

bye ko hari ivangura ry abazimazaga icyo nahereyeko mvuga ko

n’abazimu.M RND tazagera ku ntegano zayo.Dore uko nabivugaga ¯ Ubumwe ̄

Ati " Ngeze rero ntukagire ngo ibi-- Ubumwe bushoboka bute kanditel<erezo byawe bisomwa n’abazima

gusa. Ati natwe turabibona kandi aLatutsi bavuga ko ntacyo bapfanan’abahutu ? ~batutsi bahunze bage-

tutagombye kubigura. Ngo gusaze hanze bategura ibitero byo uu-

ic,to abazima baturusha ni uko ba-tera urwababyaye bagambiriye ku-shobora kugira icyo bavuga ku bya-garura ingoma ntutsi revolisiyo yanditswe, baba ukubigaya cyangwa

se kubishima. Ati njye Emmanuel1959yahiritse.

Ese ubwo bumwe bushoboka buteGapyisi navukiye ku Gikongoro mumu bantu batabwizanya ukuri ? Esemuhango wa kinyarwanda. Ndaki-

ze kandi ndakennye. Mu mashuri wagera ute ku bumwe bw’abahutun’abatutsi kandi ubumwe bw’aba-yanjye narangwaga n’ubuhanga, muhutu bwonyine bwarakunaniyebuzima bwanjye narangwaga no

kuvuga ukuri guharanira imigende- Ese wagera ute ku bumwe bw’aba-hutu n’abatutsi kandi hari abahutukere myiza va buri wese.

,.,~ ., :.-.--._:,.{-;::v~,:. batumvikana n’abandi ? Njye nabo-:~~j~. Maze kurangiza,amashuri y’ino mu naga ko mbere yo kunga abahutu~~~, "~~~-,; .............- ~ : ,. ~»~’..". ¢ _», R,.vanda 0~3je~,ik.W.ohërezwa kwiga i bari ku butegetsi n abatabufite ari

,,.-:,::-.~,~,~~~~~~;,~,~~,«.~._4,,,.., .," .......

Page

cyo cyihutirwaga mbere VO kuncamoko. Kunga abahutu b’inda nirn’abaiqutu bashonje, ibyo wabir:nçiza ukavuga ubumwe, tbyo bit~shoboka ukamenya ko uruhira ubç

sa,

-- Amahoro : Buri mu ntu wese ?fuza amahoro ariko kugira ngo ag,,~.,eho ni uko muba mubona ibibzo kimwe. None se uzavuga amah,ro urya ugasagurira imbwa, ngo

wabura,ve azakumva ? Yakumva akandi urva wenyine ? Wavuga arahoro uté se ugira ubwoko bumv

butan uDwawe miseke igoroye ?Habyarimana yibaniye n’abatut,.

aba ari bo atemberana naDo, asngira nabo maze mu ri a~o mahowavuga ijambo umututsi, ugafngwa. Ubwo se ayo mahoro "

mbona ari arivo abatutsi bakores!-Je mu çutegura ibitero byabo y:kugen,~’ano n/ari ? Muri ayo rnahcaoatutsi bohereje abakobwa bamu bategetsi b’abahutu no muhuw bak~ze. Ubwo se uwo Haby~mana wifuzaga amahoro kuko imitego atayibonaga ?Wakwifuza ute amahoro kandi uLkungu bw’igihugu ubushyira rmaboko y’abatutsi ? Wakwifuza ~

amahoro mu gihe-wifuza kungamoko ku ngufu ? Ibyo byose n~birebaga ngasanga ayo mahoro n~yabaho bwaba ari ubur¥arya. KLntaho byarJ bitaniye ha bwa burebw’Abarundi bwahiritse Buyoya

-Amaj¥ambere : Irvo jambowese aba arikeneye. Ntawe ud«neye amajyambere ariko se amambere yagerwaho are mu gihe ccamanza burenganura abakire gUbwo se amajyambere yagerwate mu gihe abari ku butegetsibo biharira iby’igihugu byosemajyambere yasangirwa n’abo hru gusa, rubanda rugufi ntabage,ngo ni amajyambere ? Amajyanre yagerwaho ate mu gihe hafunbene ngofero gusa ? Amajyamni ngombwa ariko agerwaho aribose bashçize hamvve.Ibyo reka tubireke maze tuvug

byerekeye urupfu rwanjye.

-- Nitabye Imana ku itariki y«05/1993 mu ma saa moja za n

Page 11: Kangura 45

h" -... "

b’~okora ndizera ko wowe Ngeze.

!}!i uko nkuzi, nukora anketi bikuvuye"~~ ku mutima uzagwa kubanyivuga-~, nye. Gusa ugomba guhera ku bantu

.~~::.~mvvafunganTwe muri gereza ya Ki-

i/[.~ gati kuko aribo bamenyekana, baka-’" vuga ababaZumye. Kandi ibvo biga-

konNa mbere y’uko Guverinoma i-

zaba irimo inkotan,/i ijyaho kukoniramuka igiyeho urupfu rwaniveruzazapfa ruzanganjwe. Nzaba plu-ve nk’abandi bose. Mbe mbaye u-. _:»

%

........ .. ~:; ....

Page

ko umwanzi ¥ifuza. Ese uwanyisheyungutse iki. ? Ese abo dusangiye

ishyaka bakoze iki ? tcyo ngusabawowe-Ngeze ni ukuzakorf anketi

watangive, ibyo uzageraho ukabi-ha umur’/ango wan]ve. Ubwo ubu-taha nzogera nkubonekere.

NGEZE Hassan.

se ikizungerezi. Ibintu ni bibirNk’uko bajya bavuga ngo «ntaw

ukeza abami babiri», Generali Oo,teye ntazawviraHreho, lbizungere:tubizi kumurusha.Ntïwaba uri mu maboko y’u;mutctsikazi ngo ubone ibibozo abany.rwanda bafite kandi amahancaribwo buzumwa yagushinze mbeT

na mbere. Cvokora nzizwabura kw.furiza uwo musaza urugo ruhir~Azabvare, atunge, atunganirwe...

-KANGU R,

ABARUNDI BABA MU MAHANGA BANDIKIYENDADAYE

.~’~"publique du BURUNDIî~ ,,LiPEHUTU

HAUT CONSEIL NATIONAL DE_ ::,L-_ R A i i O î,,l

i<u wa 23 Ruheshi ~3

Nyakubahwa Perezida waRepubL’iika y’u Burundi

Meichior NDADAYE

6,iRABA: Uko PALIPEHUTU

~..i ubona demokarasi mu¯ Burundi.

Nyakwubahwa Perezida,.-.

...-.

:~: ïuri n’iteka n’icubahiro nta.,-:» ngere vyo kubaramutsa no kubake-

za ku msbanga abanyagihugu baba-Shinze kurangura bidye mu matora

Vo ku wa mbere Ruheshi 1993.Tuboneyého n’akanya ko kubashi-

, kiriza mwebwe n’Abarundi boseivyo Umugambwe PALIFEHUTUubona kuridemokarasi mu Burundi

,-~ ~,ï:,,....-«» ? !;,. .... .-

NyaklJ~ahwa.Pere’zida[L ’...... ,LJmug~ -BALI~EtdUTU

ona ko. .

wamye uharanira demokarasi n¥a-kuri mu Burundi, ni naco catumyebamwe mu banywanyi bawo baha-siga agazwe, abar~di nabo n’ubu ba-kaba bakigerewe mu mabohero.Ku vyere-keye amahoro, nçitv»okwi-

mu gihe aka{en.qany’o kaciganje mugihuç;u. I n~waro zabatangu ri ~,~,nk’uko rnubiz;, zaracinyi]e abanva-gihugu 86% (Abahutu n’Abatwa)mu kubambura uburenganzira nge-

nderwa ko nka:Ltburer~aanzira bwo kubaho: izo

ntwaro zarishe Abahutu n’Abatwabarenze ibihumbi amajana ane Gibi-tsi~ vyose, bo rnu ngero zose z’i-myaka, bo mu mihingo yose y’igi-hugu, ibimuga, abasazi, abakenen’abatu nzi...

Uburenganzira bwo kwiga: Niabahutu n’abatwa bake cane basho-boye kuja kwiga kandi n’abc baro-nse ayo mahirwe barasuzugurwandetse bagaturubikwa,

Uburenganziraizo ntwaro zarangaje Abahutu n’a-batwa barenga ibihumbi amajana -ane, gutyo zibambura ubwenegihu-gu bwabo bitwa IMPUNZI nk’ukoumenga ntibagira igihugu bavutse-

kiJe

akababaro k’abanyagihugu mu gil-basaba ko ibirT[u vyohinduka,Iv,vo vyatulnye PALIPEHUTU ku»ushingwa udahengeshanya gushh;.~habona amaP.)i y"izo nzwaro, biû~m.a n"abanv’wany’i bawo-mu mihi9

be:!L!çw_a c’!2_l:o[ïgo_, boernwe oçrafunzwe, baracunaguzwa, ndetsabandi baranicwa ;_.

Urugamba nk’urwo nirwrwahi~anye GAHUTU Pemi Perez:

da fondateri wa PALtPEHUTU n’{bandi banywanyi bawo; ni n’ukub(fa urwo rLçamba hari abanywan}b’Umugambwe bakigorewe mu m,«boheroyo mu Burundi no muTanzaniya (Songea na Urambo).

Nyakubahwa Perezids,

Nta mbeshere, intambwe u Erundi bwateye ku wa mbere Ruhes1993 irerekana ko dutanguye ikirkiringo mu mibereho y’igihugu cacYamara rero, ha sokuru barayarnabati "NYENE IMBUGtTA NI UWYIFASHE IKIRINDI". Twizereintwaro yanyu atawe izohora iwivmviro kuko atawavukiye kuren,.nywa, kwangazwa, kury’agumbvkwicwa... Nico gituma UmugambPALIPEHUTU ubasavye kwihw{

jWo ubona ko bi~:ohara k. ugi.ramu Burundi :harangw, e.:.~i~maho

¯ umwumvikano na demokaras!.~yal. .... . . :.« ,,

r̄i. " ’-:- ¯ ̄ .:., ;. ’~: " G~q,~g~-’~~-F~~":

..... « -, ...... ,: ~ , " .., ~ -. . - . ¯ .q ¯ 1,%~’ "t .o’.,.~~..z,Tt,’>«.t’" »«~,:¯ 1 a) .Gukoranya."lmlgambwe,b;:Yt

~...¢’~’,, ¯ t»- :/ ~.’:, ,- ;~,~r~.. ~. ,. ... ’’ "" f.-.. e ,- W,A h~ r~ md ~ « oetea u.r.l ~ .kh a r~~-~ïfz:~lïm.

Page 12: Kangura 45

XANGURA No 45 Jufll.et Ic

xwa-sh i~oE4irob) Gusenyura amasezerano y"u-

eumwe n’ibiyitirirwa vyo~ canke

bi/akomc, kako, kuko ayo rnasezera-no ~huma amaso abanvagihugu muqUnaKana KAH1SE K’UBURUNDtKandi nako kabwirizwa kumenyvva

n"Abarunoi bose.

indero ibwirizwa gusubirwamwo ku-gira ngo ishobore kugirira akamaroAbarundi bo~.

6. Habwirizwa gushi~wa ubucama-nza bushoboye gu~,,nganiriza Abaru-ndi bose kuko butisunze k,Jnezer~çaabategetsi.

(abatanzaniya~ abagande, abasorrIiya, abetiyopiya ...) birukanwe gisirikare no k~ gataka k’u Burundi

,.

1 2.1gisirikare c’abatu-tsi na UPRO[gisarnbu rwe hashingwe igisirik~c’igihugu kigizwe n’Abahutu 8~Abatu~si 14% n’Abatwa 1%.

Z, r,..u«eng~,-:sa imbere y’intahe abobcse bagize u m hare mw’ igandagu ~uary’ Abahutu n’Abatwa, abasahuyen’abanvaze iw’abandi, abivye ibige9avv’ igihugu ...

3. Gue~mbura amasezerano yagizwehaga,ti va H.C.R., u Burundi na -ra-nzaniya mb vyo guhungura impunzikuko atubai~ir[je agateka k’ikiremwa-muntu.

~~. ~’~~-.Ç) b t-~»,.~.~J. u~ae bikinze mu kiza baki9a-,-urira amaxongo, amazu.., vy’abahu-ç~_.~,~."acatwa babwirizwa. .. kubmJotza" ~ ’ ’"//;,(~~’~}V’,.,/(]" CFJI-I;.k.4: ¯ r)8 ~FT1Li FS~-!vva b8~’ço.

7. UPRONA na J. R. R. bibwirizwa ku-rengutswa imoere yasentare kuberako vyagize uruhare rugaragara mumabi vashikiye u Burundi.

8. Kurandurana n’i~nizi ~ngeso y’aba-sirikare b’~atutsi yo gusaka amazu

y’~%ahutu gusa ndetse hakiyamiri-zwa kuvogera inzu y’uwo ariwe wese.

9. Ibirwanisho byo~ bihishijvve hiryano hino be no r~~u mazu y’abatutsibibwirizwa gusubizwa mu minwe yaLet~.

t O.’r~.,ql~;a~ P, Uv~c’r.. ....~-’ ~~- Y’~’ .....»~ v’.~ :’,baru nol ’,,,.:~,

rnerevçe 9L.£ore’a ku rr~Jgaragaro.

5. Potitiki y’igihugu mu vyerekeye 11.Abasirit<are b’abacangero bose

Nyakubahwa Perez ida,

Kwubaka u Bum, ndi bushasaba ubwitonzi bwinshi kandivyiyumviro tubashikiriie si n’icC’ibikenewe kurangurwa kugira rnatsimbatare demokarasi nyakuri

Burundi.

Mu kurang[za, ~.ubemer~-..-tutazokwigera tudohoka k’ugu’n.ni!:~ dernokarasi nyskuri mu Bu

ndi.

~,~,r.,ï,~~za derno~:a,-asi rïyaKuri rT

B u ru n d i[’4i harambe irnvugakuri.

:!. ~~~’~~ ~»’. ~«h,~« ~~ ¯ , ,s~. -#,~«,

A~~,~.B U RA,. AYO AClRA N’AYO AMIRA°Muïi Mata 1991, hasigaye ~sinywa na Perezida waryo, Bwana umururumba w’ubutegetsi utu

L~K»,eZi!<umwe gusa ngo politiki ]wa{4 .....~ramu ,gu Faustin. tmoamvu ~«n««~L.~ay~, avugwa mu bishe Gap!v’~mn«-~,~~.~ka rnenslqi yemençe, nibwo yatumye Ngurinzira aiqakana iyo biîaeenda biganisha ur,.,shhrnuri Kar, gura No 16. P. 19, NGEZE Daruwa ni uko Faustin Twagiramungu rw’urnuvuduko yari arnarartye irnyHassan yatangaga ifoto ya yemezaga ko Nsengiyaremye hafi ibiri, kuri zero. Nyamara utTwagiramungu. lcyo gihe yasabaga yisinyiye kandi mu byukuri an we Guvennoma ya Nsengiyarerabayoboke ba MDR gushyira mu wamusinyiye. Ntiyari gutamaza yajyagaho, iyo asa nucisha

r~gaciro bagatora abaharanira inyungu ishyaka. Harimo amayeri menshi yo umwanya uwo ari wo ,.za rubanda rugufi. N’ubwo muri izo guharabika Nsengiyaremye mu rwego w’ubutegetsi ishyaka rnyandiko aterekana abaharanira izo rw’ishyaka kugirango Faustin kuwumusabira mu rwegonyungu ariko byibura aravuga ko Twagiramungu wifuje cyane kumushimira uruhare yagizeTwagiramungu -ari umuntu wo umwanya wa Minisitiri w’lntebe kujegeza ubutegetsi bw’uwakwitondera - ni igisambo, ariyemera, awegukane. Mu kuri nta "Rukokoma" Nyakanga. Barabivuze ngo igistarasuzugura, arasisibiranya.., ibyo nta Nseng~yaremye ariko ubwo ntigisuma gisubira inyuma. Abikaba ntacyo byamarira u Rwanda, bucabiranya nibwo abayoboke ba iminsintiburakugihanura.uretse kue«oreka, lkinyamakuru MDR badashaka. Nibwo buri gutumacyacu cyarabyanditse ngo ni aya abayoboke baryo bicwa, nibwo buri MDR yayiciyemo amashami a~Kangura ! Ko ingeso itarara bushyitsi, gutuma ishyaka risinzira, lrya mbere ryavutse kulnoneho ba MDR ni bite ? Harya ngo agasuzuguro agirira Minisitiri w’lnFaustin abiciye ishyaka ? Ntacyo Bijya gutangira, ijambo Rukokoma Nsengiyaremye Dismas. Uarakora ! lnyota y’ubutegetsi afite ryagiye rita agaciro. Mu mishyikirano Nsengiyaremye yahise ashaka in,ahubwo izatuma risandara uko y’Arusha inyenzi zirayamagana, zimushyigikira muri Perefegitur~ryakabaye nimudatangatanga. Twagiramungu ahita ata umutwe, Gitarama. Bityo

kuko nkuko abyivugira, ngo yaba y’abanyagitarama iba ibonye izHambere aha havugwaga ko Minisitiri yarayitanzeho miriyoni zigera kuri 50 tshami rya kabiri ryatewe rw’tntebe, Nsengiyaremye Dismas kugira ngo icengere mu mitwe Twagiramungu akorera abcyatanze kandidatire mu mishyikirano y’abanYarwanda. Yabikoze yizera ko kurusha uko akorera abahutu. Ny’Arusha ku mwanya afite ubu. azaba Perezida w’ishyaka noneho habonetse MDR Parmehutu iyo~tbaruwa ibisaba ntabwo ari naryo rikazamutangaho umukandida na Donat Murego Muri iryo sl- ’ .L ¯ - " ’. " . .... L - ,,Nsengiyaremye wayisinye., Ahubwo ni ku mwanya .. wa Perezida wa nimwo ¯ Gapyisi yabafiz~ishyaka ryabimusabiye, ibaruwa Repubulika. None igitugu afite tmikorere ye yari itangiye guca ir

¯., ">, ~ , ¯ , . ’ ,.~ » ~ ..

Page 13: Kangura 45

~ii ......KA«VGURA No 45 jus’l/et Z993

iya Faustin. !sharni risigaye ni iï/aEDR-Inkotanyi riyobqwe ha

Rukokom8. Aho ngaho niho

Page 13 --

abayoboke ha MDR oagishakirizaurupfu rwa Gapy~si. Inyotay’ubutegetsi ikoresha Twagiramungu

aho bukera iratuma abura ayo aciran’ayo arT]ira.

:~«~<:~~iEZE HASSAN YARATEWE AK~4,w£ N ~NGUFU

Ku wa gatatu mu,~,,»a’ ~’’ jandan~me b’inshuti

/

gutotezwa nUbindi bijyanademokarasi,

!\]Ci CVt.IG’]’N@;,"U; ’~’{c,,r~t;ç yCl &,d""~ ,t(8l’T!efï2,

1993 mu rnasaa kurTïi n’Jmwe zamugitondo - -;agatsiko k’abantubambave 9isirikari kayobowe n’uwitwa5eoazurx}u rlçjo u;/ite oed ~ yaadjudant, akaba akorera kuri brigsoe

. Kao,.seKav « muva Nyamirambo ’ o~" ’ «~-Biryogo aho NGEZE atu~e.Abaturage batuye aho bahise bafata

amacumu n’~m~panga, aha turavugaaoahutu b’umutima, maze aKo gatsikokayobowe n’adjudant Sebazungukabonye umugambi wakougapfubanye, gahita gashyiraimeunda ku rutugu, arnaguruka,~b~ngira ingata. Ubwo inkuru

yaseseKaye mun Kigaii yose nibwoibiro bishinzwe ibya gisirikari byajegukurikiranira hafi iby’icyo gitero. NgoSebazungu avuga ko umugambi weyan yawutumwe n’inzego zo kuGisenyi zishinzwe umutekano.Nibwo mu masaa tatu za mugitondomaze kwandikira Procureur ushinzweUrukiko rw’Ubujurire rwa Ruhengeri,akabaategeka akarere ka Gisenyi-Ruhengeri KJbuye. Duha kopiProcureur ha Parquet ya Gisenyitumusaba Ko twazamwitaba kuwakP..,biri tariki ya 22/06/1993, saan-ïur’~ar]i. Ubwo kuri L»«vo rïlunsi, k,;riivc saar,,a, twahise tugera k:.~ri biro ,’aParquet ya Gisenyi tuvugana na baSubstituts bose batubwira ko nta;T]Oapcro zidusi~8k»sha zi{lari. KO rit8r?undi ufite ubwo b~~renganzira bwogusinya izo mpapuro usibye Parquet.Kubera ko Procureur yari i Kigali munsrna, ntitwahiS:’e tumubona.

rnuseke, ebyiri. Ubwo i~,’nbunda bazerekeje kwa rw’uwakigaDye. Ubwo abasirikarizacu baje Ngeze mu nzu. Ubwo byari bimaze b’aba P.M. bazanabobariku ruhande

~~~~:-- ’kd .... wira ko dukora ibishoboka byose~~",.. ".. n{b,~,are mu rugo kuko bari buzeP/~rf kuharasa. Ubwo twahise duhamagararwo tinshuti zacu tuzibwira ko ziryamiramu .@majanja ko byakomeye. Ubwo saa

5~saba za nijoro nibwo intasi za mbereisuma ~ zihasêsekaye. , Zisanga

Ariko~ impuzamugambi n interaharnwe ziri-.~L~aso. Izo ntasi zimyiza imoso.

~wagiye gucya, umugi wose waatatu L~isenyi wuzuzwamo abajandarume.

4~ibera [Jbwo imihanda igana kwa NGEZEIntebeUbwoingufu

ira yaMDR

izuba.n’uko

~batutsiNibwo

yoboweshamt

izwaga.int, eg

kuba saa tatu za mugitondoAbaturage bose baba babimenye.Nibwo abana, abakecuru, abasaza,abagore, abasore bose bahuruyebagera ku bihumbi 15.000. Ubwo harin’abari baie bavuye mu makominiakikije umugi wa Gisenyi nkaNyamyumba-Rwerere-Kanama-Mutura. Mu ma saa tanu. umujyi usanaho ubaye itongo.

Abaturage bati mwatwiyenjejeho kuva

Iuzuzwa~T~O intwaro zikomeye Ku kera ariko uyu muns niho mubonauryo wagiraga ngo ni abanyamerika uburaKari bwa bene rubanda rugufiagabye ibitero muri Iraki. Ubwo abajandarume bashaka kurasabwo kwa Ngeze mu rugo hahise ariko bagasanga ntacyo bibwiye

~aza abajandarume .Dageze kuri 83, abaturage kuko bari biyemeje~afite i?twaro za R4~£chargeurs ebyiri kumena amaraso yabo aho guhorakuri b,~ri mbunda;":i6isanduku bibiri bashotorwa, bakorwa mu jisho, bicwa,~yuzuye grenades ig’l[]j.~[duku kimwe basahurwa, batotezwa. Ubwo saa sita:hyuzuye stream (bva;b}~~Su bitwika " ziba zirageze. Abajandarume

.| . ¯ ’ ’. ., ",~ i~ -:,~. . .

¯ @usa), b~ka.nasenya ~b~mo~’p~~i,Ubwobabonye ko abaturage b~yemeje"htambara:iD.a. iratangiye[’ ldy.:~?.gitero . guhangana nabo nibwo bigabanijemo" ¯ . "~ .-> ’ " ’ a i:~" i , ...... .,,~yan .... ;iç~~,aba ..,Ltç~~.,~ç.,~~,,~.~m..K, mwe kuya ku..ruhande’~ a n e i .~~~ ~~ u fi t e .’ j ~’Y~~~ ~.~~.t_.’q[#.~.e, ikindi ku ruhande

¯ :~. .... E:4, ~<~~~. . .,., .,4.~..~f~,,"" ;~, . ", » .... ~~,~../..:

rw’abaturage. Abakomando bo muBigogwe nabo I5aza bari ku ruhanderw’abaturage. Ubwo abajandarumebahise bagira ubwoba. Abaturagebarabagota. Bigeze saa cyendanibwoNgeze yasohokaga mu nzu.Interahamwe zimusanganiza

indamutso ngo "Turi kumwe", nahoimpuzamugambi zi.ti "Turi maso".Ubwo kandi ba bapasiteri b’amadiniyose aboneka ku Gisenyi nabo baribaie kwifatanya n’abashyigikiyeNgeze.

Saa kumi igeze, Ngeze asohoka munzu, amashyi y’urufaya avugira rimwengo twahangana n’ibitero byosen’uwabigaba uwo ari we wese. Abobajandarume bifuzaga kujyanaNGEZE mu kigo cy’abo, abaturagenabo bati tujye kuri parke. Ubwotugezeyo tuhasanga umugabo

MUGABUSHAKADamasce’ne, waje kwerekana ko-acaurubanza mu mucyo. Nibwo azanye

¯ [:

Page 14: Kangura 45

P«ge 17 __

GO~¢iN : GENE~~L O~ A~_£YECY’ABA7 UTSI

b’]u minsi ishize, ibinyamakuru Urukundo abasirikari bo mur~ Ni umututsi uzwi cyane i K}ua!i

,2~~ nqo turwanqa mu oitatureoa. None rnfuraKazi. Erega ngo baranabana,

:\ b:,~~.: ....ri ~<~,~q~\,e anaqaragara.. ....Urnu kuru hasigaye qLISa aU kora u btj ’-,\we.

-.,~ :~~ wa GOï’,’iï~,J. , (3ane,o~~~’ Opafeve agiye

-9 Kurongora. umutu~sikazi wo l<wa GEï\iF, ........RAI OPé- ~, ...........i ~::",*E ¢~ ̂ n~i A-KWIYE KWEGU RA

l ,°isi ~:::,«~.r~s: ’:i.»

bvinshi b,vo mu Rwanda ari ibv’i- GOMN bakunda invenzi n’ibizunge- ufite uruganda rukor~, impapuro,3 ç~~-,n,-,.~.~.,,~,~ cvan~va_, ibikorera L«ra~,,, bibi- reri ni, nk’urwo «lmana yakunze amafaridi, classeurs... «Papeterie».~ t~sha inyandiko zi~ari nke fçuri abari mu isi, ikageza ah() ibohere- ruri i<u Kicukiro. Nta munvaKigali

r~OMN Uwo mLlpNe w’abasirikari reza umwana wayo kuç~irango aba- LF~aZi «Etab!issemen~ SIEVA»

! babesh,/era ko badafite aho babo- rokore». Urukundo GOMN ikunda SlffVA ni amagamboaninnyeavuçJa~,fi~~çamiye uvugwa ho bvinshi, tbin’Ta- aoatutsi n’abatutsikazi nin~«o pA/a[u- SIS! EVARtSITt. Nviri uwro ruua-

~~ makuru bikorera inyenzi bihishira raye Nijeriya iboherereza General nda. Sisi Evarisiti ari mu bafashije~~ ukur{ bikavuçlra uriva mutwe wa- E,kundavo Opateye nooabaroncore- inkotanvi gutera u Rwanda aziha

i~ :eshu:se ku ntego zawo ul(vança re umukobwa, amafaranga kimwe na ba Landowa-

i mu bibazo~Jtaw’,,reba. Inkuru y’uko umukuru (Commar~- ridi Ndasingwa, Rwigara Assinapoi,dant) wa GOMN agiye kurongora Majyambere n’abandi ......

-i] KANGURA niyo iherutse gu- umukobwa waSisi Evarisiti yabanje Ari nacvo gituma yafunzwe in~a-

..... !.,, hishurira aoanvarwanda, n’amaha- t<uvugwa ku burvo bw’impuha, mbara igitangira. , agafungu.,wva muqca ko uriva r-r]Lttwe w’abasirikari Buhoro buhoro igenda imenvekana oVitso kandi akaba akomeje kuba

,_ b{ ko udaîite ano ubogamiye kugeza a;~.o ibaye impamo. Ubu cyo. Hari ri’amakuru yemeza ko

I ukorera inyenzi ku rr~ugaragaro. Generali Opaleye yaranglje kwiye- yahunze asigaye yibera i Burundi.,~ io’,’«"n 7i n’ibvitso bvazo barasakuza meza kuzaoana akaramata n’i....... , yo Muri make nguwo Sebukwe wa

Generali Opa!eye um-~ ku ru waCOM N.

.... ’ ha ’Oi~ ~_i rii rrlurl N;iori’y.a,~~ nT..~bakobw~ beza babayo. Ntawahaka-r~a ko L’ataba,,o ~,-.- - , , ~,,~~ba’,«o rwose.

/~,ma~elça y’isi atubwira aba- Ariko n~.a n’urnwe waguve Ooate-Muri IKANGURA No 4-1 niho n,vaoctitiki benshi bagiye begura ye ku, mutima ku buryo yagombye

I<ANGU£,A .Tatanze ifoço nyayo kubera amakasa yabo. Uzwi cyane çut<ora kilometero ha kilometero¯ . . .y’uriya mutwe w’abasir[karfbomu, n~ Richard Nixon, Perezida wa Le- akaza çushai<ira mu gihugu cy’i-ri ~~h[,,,~.~,,.,.._ ,,~, arnakosa yawo, n’imvi- fa zunze ubumwe z’Amerika muri rn~sozi ic~[humoi n’abakobwa bari-

i fat:re mioi ’ça bar~’.va ba «ofisiye» za mirongo irindwi ha ga~anu boye} Muzi kilome’(ero zir hagatii.1 oar~ bakwive kwiyubaha. Uretse weguye kubera ibyo bise «Water- V’u Rwanda na Nijeriva ? Muza-] gu!(orera inKotar»/i twababwiye a- gare». Si we weny~ne hari n’abandi, mbarize Opaleve niwe uzizi we wa-

m-~orerwa y’abo basiril<ari bitwara Na General Ûpaleye yari akwiye gu- zigenze.I<urikiza urugero rw’abo bagabo

nt<a za «mayi bobo», birin~/a mu agasezera ku buyobozi bwa GOMN Twajyaga tuwjga ko abategetsimatako y’ibizungerezi Abafaransa ntakomeze kwiha ruoanda. Ntawe bacu harimo n’abasirikari bakurunibo bavuga I<o «la vérité blesse» ubujije umusaza Generali Ooateve baguye mu mutego w’ibizungereziAbanyarwanda nabo bungamo bati. kwisazura. Bibaho rwose ! Uretse bibasinziriza. Si urwumwe !«bavuga ibigoramye, imihoro ikara- ahari mu Rwanda itegekonshinga Generali Opaleye il<izungerezi kigi-kara», ryemerera umugabo gushaka umu- ve nako cyarangije kumukoreshatnyandil<o twise «GOMN umutwe gore umwe, ahandi siko bimeze, amakosa azumva ashaje. Umui~tuw’abasirikari ushinzwe t<unekera Mu bihugu byo mu burengerazuba amahanga yast~inze kuyobora aba-tnkotanyi» yakurugutuye ba nyiri bw’Afurika cyane cyane ibyiganje- sirikari batagombaga kubogamiraubwite. Maze bakwiza invandiko mo idini rva Islarnu nka Nijeriya, ku ruhande urwo arirwo rwosehirya no hino cvane cyane mu abagabo baho bashobora gushaka siwe Wafashe iya mbere ngo abe u-binyam~kuru by’inkotanyibil<orera abagore umubare bashatse. Muri mul<we w,inyenzi. Yirengagije iki-ino ngo hari abanyamakuru b’i- urwo rwego rero Generali Opaleye bazo kiri hagati y’abahutu n’aba-nshizi z’[soni baharabitse GOMN. nta cyaha arimo. Cyane cyane ko tutsi ari nacyo cyatumve ivi nta-Ngo bababajwe cvanen’ukoibinya_ u Rwanda ruvugwa mu bihugu mbara iba. Ibi bizatuma abo basi-makuru bimwè ha bimwe nka bigira abakobwa beza! rikari bo muri GOMN nta kizereKANGURA byinjiye mu buzima amahanga azongera kubaha. Dorebw’abo bwite. Ukuri kuravu,qwa. Gusa icyo Generali Opaleye ko mu Rwanda, bari baragitakajeBazatubwire icyo twabahimbiye Yibagiwe ni uko kiriya gikorwa cye rugikubita. Byaba rero byiza kandiho ? " " gifite ingaruka ndende muri potiti- mu nyungu za buri wese, Gënera:ii ¯

. >:..:,,:. ki. Sisi Evaris;ti abenshi muramuzi Opaleye ahisemo akazi ke cyan,qwa.’ :- ~I*,--~»’, ~ " .- .’-..’- <~" .~,:-t:.-~ ’ ’ ¯

f,ç~ifte a l(z t)g, me I0,}. " .... "’]-,i::= .

Page 15: Kangura 45

] !’-

t

!:¯ dL .

i:T,i.4:tt

....... ç’age 14

ibitabo by’amategeko.imbere y’ab0 baLeutenant, ha CommandantBizimana. Nibwo avuze ko ïkibazocya Ngeze Hassan kizigirwa munama y’umutekano yagombagaguterana ku wa kane tariki ya26/05/I gg3. Ubwo twaratashyeabaturage bose bakoresha iminsimikuru. Ku buryo abasaza byabibukijeibyisnimo bagize u Rwanda rubonaubwigenge. Abanyamadini bo wagiranço hari kuri Noheri. (ku bakristu)cvangwa se ku irayidi (ku bayi~lamu).Ubwo bwaraKeve duhurira mu namay’umutekano ya Perefegitura yaGisenyi. lyo nama yari yatumiwerno,Koionen Nsengiyumva Anatole,Procureur, Pre’sident w’Urukiko rwambere rw’tremezo rwa Gisenyin’abandi bategetsi bo ku Gisenyi.

Mun iyo nama, NGEZE Hassanyavuze ko icyo yifuza ari uko’abaturage ba Gisenyi batakomezaç utegekwa bunyarr~aswa. Ngobambu~we ub~-ren.ganzira bwabol Ibyonibi~~e~vaho, ’ ’,.. ,~.e(a ikai"i~’~ ,~« abishwer,,:abasirïksri basanuye Kandi~’8~,~,~U«,,-;,i hinw~ bak.aïiiw«s. Mbese............--J._t . a,J’,.4"-4 ..~,.k4 L,~-~ ~,*~., ~"

«eta ntikomeze kubabeshya: Ibyo>,’nse nihieenNaho amahoro azatahai«c: ,:_~isenvi Twibutse ko Ngeze

yarl yateguyeirnyigaragambyo yagombaga kuba~ari}ç.i ya 27/06/! 99.3,ikagaragarizwamo akababarokabatuye ku Gisenyi. Ubwo abari munama ~)aie k,~vuga icvo bate!.’,erezakuri ibyo bi’ -~r . ~~" -. D~,_o Uslbye :,ourgmestrewasaga nk’aho yabaye icyitso, lnamairangiye bifuje ibi bikurikira ¯ KoCommandant Bizimana yategurainyandiko zivuguruza ibyo abona kobamwanditseho bidahuye n’ukuri.Kandi akagerageza kworohera aboategeka, akareka iterabwoba. Ngukouko abahutu biyunze bakaburizamoimigambi mibi yari yateguwe nabamwe mu ba jandarume.

TUREBE IBYIFUJWE N’INAMAY’UMUTE,g.ANO ̄

NGEZE HASSANDirecteur du JOurnal KANGURAC/O Gisenyi InformationB.P. 1312 Kigali

Kigali, le 27/06/!993

Bwana Perefe wa Perefegitura ysGisenyi

Impamvu ’ Gusobanura imikorereyacu

Bwana Perefe ¯

Nyuma y’inama yahuje abashinzweumutekano ku Gisenyi,-iyo namankaba nad nayitumiwemo nifuzagakubashimira uwo mutima ugaragazaibibazo bya rubanda. IcyanshimishUecyane ni uko mwemeye koabasahuwe mu karere ka Gisenyibazoroherezwa mu kugurizwa nokwishyurwa. Mukaba mwaremeye koabiciwe abantu muri izo mvururubazabona indishyi y’akababaro. Kandiababishe bagashyikirizwaL, bUCai]’]a NZa,

Ku :,.,j,,.., P:’ ..... ,.,,,,..,,.~~,~~ myto~araga~f uvumwatubwiye ko itariki atari ngo-rn b,.,«,"~ ’ ~" "Kuuera ko ibioazo byari ku-zaturna ibaho bizaba bibonewe u-

+.mud. t vo ni internbwe ya Dernoka-rasi. None se ibyo mwemeye murs-bona bizagerwah0 ryari ko mu n«va-ndiko rwanyu mutavugamo igihe ?Ese abaturage bazategereza ’.-,,~~~--’..~.r,~ u #~ "L, ,,;. ,:.;:

gihe ki? Mwagombye kutubwira igihemukeka ko ibyo bibazobyose bizababyabonewe umuti maze abaturagebasanga kirambiranye bagakoresha

inzira zemewe na Demokarasi. Kubyerekeye ibyo KANGURA imazeiminsi yandika kuri CommandantBizimana twagira ngo tumuheumwanya wo gusubiza ku byo abonatwamwanditseho kandi atabyemera.Ubwo ni ukuvuga ko guhera muriKangura No 46 abasomyi bacubashobora gusangamo ibyo Bizimana

azaba yashubije. Nadasubiza ubwukuvuga ko azaba yemeye itwamwanditseho. Aha twagirstubagezeho ikindi kibazo dufiteGisenyi.

Hari abantu bagiye bafatwa muzabo bakajyanwa mu kigo nntibazongere kuboneka. Uruger~up~v’umuzayiruwa witwa Kayit~wafatiwe mu ibereshi ku mangeNa n’ubu urupfu rwe tuitwarayobewe ibyarwo n’urnuramb,ukaba warabuze.

l-tari abantu bafashwe umçushize bajyanwa mu kigo rntibaragaruka. Abo ni nka Tu{]~]komoka i Kigali wakoraga mu’~ç.;;akaba nawe yarabuze. N’umur«we ukabura, yaburiye ku Gisenyi

Uwitwa Antoine wakoraqs muri

n’umurambo we. Mbese hari a~benshi bagiye babura kubutumvikana.Ubwo rero Kangura ikaba izakc,~gushyira ahagaragara izo anketi "bantu;Ku byerekeye abanyagisenyi, doKangura ariho ikorera, izako~oushyira ahagaragara aka::)~k’abahatuye. Nta ha rimwe Ka~izihanganira umutegetsi .uwo awese uzigira indakoreka agaminyungu ze abuza amahoro ababakoresheje iterabwoba. .«-Kangura ifatanije n’ab~izapwanya amakosa y’ababbamwe na bamwe, ikoresheje ubwose.

Tubaye tubashimiye.

NGEZE HASSAN.

REPUBULIKA Y’U RWANDAPEREFEGITURAYAGISENYI

:

~il’,if :r.,~ Bwana,,--,, - "NG:EZiE’H,a~»a n,,.,..

" na k~,-,,~,-,-, ~,.,u ~ ~.,,_, ,b’:;~: ::"::i: ’~r :i itl ,-., ,-. ,- ,, ,(:> .,.:, :..%,v% .~,...,t:i~~ .ka~ aLl~:~.4 - :i.:}« ,- ~«:ï".,_~:f,:~ - .".,: ....... ..’--!: .,-:.?ï.~’-’:~ .~-.’ ::’. "-’: >": .........:-..’:~ " " " ’., ......." ̄ "«.:;2~ #,P:’-~’.’.a’ï:~.>" : - ",~~"~ .... .... ~mpamvu-~wan a.L~n ~ ara amb o><,..«:.,...:::.,.. , .....:.. ...........g , ~ g g Y~~t ............................ .~> .... #£{~}aS:e.,~%’7.,,~t,-.::: .,~ .. .- = ~, ..... ...

Ba Bwana na Madamu, miwemo Bwana NYAGAMathias, Perezida w’Akarere k

Nkurikije ibaruwa mwanyandi- senyi I<’Umuryango w’Ubukiye kuwa 10/6/1993 ikangeraho n’lnganda na NGEZE Hassan,kuwa 22/6/1993 mumenyesha.imyi- mu banditse iriya baruwa, yat~

garambyo muteganya gukora .k:u:wa kuvva 24/6/1993 igafata il:h«27/6/1993; bikurikira ¯¯ ¯ . ;. : ,,, ¯ . ]

"" , «.,, .’ ,~~" ,, "~ 7.,: t..~,...

..... . , ¯ ..

,~. Ndabamenyesha. . . ko inama y’u- 1. lmy]garagamby0 iteganyijv,,emutekano ya Perefegil~ra yari yatu- 27/6/1993 ntizaba kubera 1.

¯~ , ::’! .

Page 16: Kangura 45

ruwa iyimenyesha itatangiwe iqi-ne kandi ntigaragaze aho i’,/omyigaragam, byo izatangirira, inzi-fa abayïl<ora rgazanyuramo n’ahoizarangirira.

2, lbibazo by’abasshuwe (abacuruzi,~baturage n’abakozi ba Leta n’abo

bioo bvi~anga) bigornba gusuzu-

rnwa n’inzego zibishMzwe, dote koizo nze~ zakomeje kwizeza abacu-ruzï b~sahuwe ko zizabahesha ingu-zanyo zo mu mabanki zi-tabyara [~nvungu kaRcil bagasonerwa n’irniso-

ro Vo mu mwaka basahuwemo n’ibi-rarane bibanziriza uwo mwaka kukoirnpapuro za ngombwa zasahuwe,izir~i zik~gizwa. Ubut~etsi bwaPeref~itura bwasabwe kwibutsa icyoki~zo mu nzego zo hejuru.

3..#’- ~i mu rlama barnenyeshejv~e ko

an’L~~l z’abasahu.ve n’abishe zako-zw< zigasf»/iktrizvva urukiko rwa~isirikari rwa t<igati, narwo rukabarwamaze gu,,::a L, rubap.,za. Perezida

"i.;A[} ., ._,~ Ur.,,KO-rwa moere r~~v’irernezoV\/ , ;. lI-~iF)I ~Z.()

)antu ~]i’rwa Gisent/l. .,. va~s,v«~, _ .~ ._. gushaka ma~o-)uryo lewo y’urwo rubanza, rnaze akayi-

’ sny ira " "" ? .........j", ....ar,asa~ .-.:,«, :_,, kugi8 ngo abaru-fitive amatsïKo, barusorne, ndetsebibe [£r4}afasha kurwuririraho oare-oera indi,..:b/i z’abantu babo bishwen’ib~ntu byabo byasahuwe,

In«:.’ma ,’:-~ç~~-ï~ kandi iriva myi-

garagambvo rnuteganva gukora ifita..

nye isano n’ïbi~zo NGEZE Hassanafitanve na Komanda BIZIMANAAndré ku giti cyabo.

tbi bibazo nabyo byafatiwe ibçe-mezo DikurikJra kandi bene ubwitebarabyemeye ̄

1.Bemeye ~<wiyunga, dore ko mberebari basanzwe ari inshu~i.2. NGEZE Hassan agomba kwitabaconvocati0ns zose zimuhamagara,zaba izo kuri Parike cyangwa kuriBrigade Territoriale kugira nge ama-dosiye ahafite yuz.uzwe..~shoboraguherekezwa n’urnuntu umwunga-nira ariko ufite ibyangombwa by’a-

baburanira abantu.3. NGEZE Hassan azajya ahabwa u-ruhusa rwo kujya kuri Coma nk’aba-

ndi bose, ariko urwo ruhusa ruka-mara iminsi mike. Azahabwa uruho-raho rw/arnezi a-~atu ari uko rumwemu manza afite kuri Parike ruzabaru i.,~a ze Çj K e rNU rwa n" U ru k ïko rL! b if i-t~’ve u bubasl-ta.

Mu rumva rero ko ibibazo bya-nyu tJzwi kandi ko bimgez,,«a w~bamu nzego zo hejuru kuaira ngo bisu-zumwe, imyigaragambyo ikaba lfaki-r ngombwa.

P,,r~ft;~ ~ ~ wa Perefeçb~ra ,~.- iBANYURWABUKE André

B ï rne ny e sh ej we

-- Nyakubahwa Bwana Perezidawa Repubulika v’u Rwanda

KIGALI.

- Nyakubahwa Bç~ena Minis~dri

’+/;ntebeKt GALt.

- Bwana Mir~siiiri ~~/Ubu~egetsibvd Igihugu n’Amajyarnbere yaKomini

KIGALI.

- Bwana Minisitiri W.lngaboKI GAL1,

-- Madamu Minisitiri WUbucuruzi,tnganda n’tmyugaKI GALI.

- Bwana Minisitiri vVlmatiNIGALI.

-- ~wana l<omanda OPSOfc’~ NYI,.:* C’.

-- Bwana Prokireri wa RepubcriikaGISENYI,

-- Bwana LJshinzwe Iperereza

oENYi.

Bwana NYAGASAZA MathiasPrésident Régional de la CCfRGzSENYt.

.eûetsi~buryo

\

ARUSHA : NTA IVIPONGANO Y’UMWANZiU Rwanda ni igihugu ba muke-

rarL~jendo bakunze kwita igihugucy"misozi igihumbi cyangwa Ubusu-wisi bvv’Afurika. Ayo mazina mezay’ibibyiniriro u Rwanda rwavakesha-ça ko rwarirwihagazeho, U Rwandarwari igihugu cyiza, cyiyubashye.

N’ubwo igih~u cyacu nta bukungugifite nk’amabuye y’agaciro cyangwase ibeteroli, kiri mu bihugu bikeby’Afurika byari bigishoboye guhe-rnba abakozi, bagahemberwa igihe.Ifaranga ry’u Rwanda barigererany«n’ido!ari muri aka gace dutuyemo.lbiribwa n’ibindi bicuruzwa ruband~i keneye byari bikiboneka n:ubwo

bigenda birushaho guhenda...-Leta i.racyashobora guhemba-abasirikari, abanyeshuri.baracyabona ama-

. .

faranga yabo ya...’Sbourse’tt kandi ba-kayabonera igihe. Muri make u.Rwa-

¯"",’- .re ", ’.

Page 17: Kangura 45

Pc~~e j 6KANGURA No 45 Juillet 1993 -

nda rwari rukiyLJbashye n’ubwoowose rL, ïnaze im’/aka itatu r.qu n~a-

-bars~

"

Dt~

?,

i’.J

t"

Il

L!z~

I

i.!:

I

, ~ rH.~,8YARIMANA niwenambe-re wakundaga kuvuga t’,go zahabuvscu. peteroti yacu ni "amahoro".Papa aie mu Rwanda, ararwitegerezaati-~ iki gihugu c~/’ibibazo Ïgi~mbi...~Urner, ya uriya mugabo azi kurebakue. Wacjira ngo Papa yabonaga kova "’zanabu" yacu, ya "petercli" ari-h-yo mahoro yacu byari hafi kurangi-fa. Nikc kandi byagenze kuko inye-nzi zahise zigaba igitero tariki ya

muere Ukwakira, ubutesi bwa HA-BYAR!MANA bukarangirira aho.

inyenzï ntizishaka ko

I~~~~sny~k~rano yagiraicyo ïgeraho

a«~r«~~ i,q......... ~a I-IASYAR!MANA n~-we wigeze kubaza umurwanasi~yakaG!TERA Joseph icyo ’¢akora ngo

’~/~~,r~çj:-} abar;varwanda. Yashakaga ku-,.-.t:.g~:~ aba~,u~c n"abatutsi kuko bbrva

abatwa basa nk’aho ari indorerezi ,mun~ambsra z’urudaca z’aba~~utu n’aba-tutsi. GITERA ngo yitegereje Pere-

¯ ’ ’ " ", -~Vz.~da~~,~-,«:,:ARIMANA, aho kumu-,

~+ . cist_~b,za «~I. Urashaka kunga abahu-

tu rfabatutsi wowe uri iki 7’HABYARtMANA ati: "Ndi umuhu-tu". GITERA ngo araseka agwa kubutaka. Abari ~ho bstangira kugira

ubwoba ngo GITERA baramutwaramacuri kuko yasetse umukuru w’igi-hu~. Ariko basanga GITERA akiri

wa wundi dUmwami RUDAHIGWAyubahaga. Aho azanzarnukiye, GI-TERA yabwiye HABYARIMANAati: "Ubwo wiyemerera ko uri umu-

hutu ntust~obora kunga abahutu n’a-batutsi. Kuko icvo bapfa ari kimwe.bapfa uA~tegotsi"-Perezida HABYA-RIMANA arum]rwa yikubita n~unbenzi, arataha. Nyamara GITER/kibyo yabwiye HABYARIMANA ni-byo. Abanyarwanda bavuga ko ija-mbo rya mukuru urishima uribonye.HABYARIMANA yirengagije ijamboGITERA yamubwiye. Arakomezaarahatirïza ngo arashaka kunga aba-hutu n’abatutsi kandi bidashoboka.None dore ahe iyo politiki iroshyeigihugu !

Amasezerano ya Arusha agiyegutuma intambara irushaho gukazau murego. Abatutsi batera u Rwandamu mvaka ya mbere ya Repubulïka,kugeza ejo bundi 1arik] ya mbere

Ukwakira t990, ntabwo bakinaga.Bashakaga L’butegetsi kandi ha n’u-bu baracyabushaka.

Kuri bo, mu bitekerezo byabo bu-mva amasezerano v’Arusha yagomba-ga kubahe#~a b,/anze bikunze ubute-getsi barwaniye irnvaka n’imyakaNtibiyumvisha ko ari ukubugabana.Ari nacyo gi~dma FPR yarafashe iyambere mu gusabota iyo mishyitdranokugira ngo itagira icyo i~raho.

Twarabivuze kenshi ko inyenzizirimo kujijisha mu mishyikirano na-ho ubundi zishakira ubutegetsi ku -ngufu, Abazobereve murJ ~olitiki,bemeza ko FPR ikwiye gusobanuriraabanyarv~nda ibintu bibiri, FPR i-

rasi u%e utega ibisas~- hirya no hin~

bihitana imbaga y’inzirakarençane ?Wabohoza abaturage ute ubavana m,byayo n’aho bagiye kwangara batagira kivurira, ukabakurikizayoam«.

sasu rfimizinga ?

I nzira ya demokarasi u Rwandrwar rumaze gutera ni ndende. K~ndi ntiteze gusubira inyuma. FPR yitwaza iki ikomeza gukurura intambcra ? Kuki inyenzi zikomeje kwireng0giza amakuba abana, abasore, inkumi, abasaza, abateçarugori b’u Rw~nda barimo, igakomeza kubamishahamasasu, KuPJ FPR itafasha intwar~hasi rço ibe ishyaka rya politiki ?Bityo ikaza guhatana nk’andi me

shyaka ? FPR -ntako batayir~»giariko noneho i~~naniranye. L .~i

vuze ukuri koko ngo nta mpongan~y’un~wani i

Kwive gL’sobar, ura nibâ (ureçse kube-

,,F~~ ri ~a ,ya~,~ r~shaKa demo’-~ ’mu gihugu.tcyo gihe abat-~ rage bayemerera kuza

gufatar~ya n’andi mashyaka kubakaigibugu. Icya kabiri FPR vari ikwiyegusobanurira abanvsrwanda, ni uku-vuaa nioe ariagaco k’abarwanyi, k’i-bvk~omeke, katagira amateqeko aka-gen9a, tcyo gihe rero Leta ;"u Rwa-naa ifatar~ije n’abaturage bahaguruki-ra rimwe bakarwanya ako gaco bivu.ve inyuma.

Kandi FPR imaze kwerekana bi-hagije ko ari agaco k’abicanyi gasha-ka ubutegetsi ku ngufu. Kuva inyenzi

zatera mu Kwakira 1990, ziracyari-sha cya kinyoma cyazo gishaje. Zira-cyabeshya ngo zaje kubohora aba-nyarwanda baboslî.ywe n’ubutegetsibw’igitugu, zikaba zishaka kubazani-ra demot<arasi. Ariko urebye nezaib~/o zikora wibaza byir~shi.

Wabohoza abaturage usenya i-bikorwa by’amajyambere bari bama-

ze kugeraho !Ugasenya amashuri,an~avudro, kiliziya, ukangiza Ïbiko-rwa by’imistiinga yatanzweho amafa-

ranga y’inguzanyo cyangwa se y’i-rnfashanyo igihe kizishyura. Wabo-hoza abaturagé]: uie utega ,ibisasu,.mu

mirima bahingamo,, wazana demoka-

¯ «...«.,..y ,.& ~, ¯ ~« ¯ : ,~, . ,...... ~ t: " ~,,:"

KAN,-, ,...~ d R

Journal KANGURAComité de Rédaction

NGEZE Hassan :Direc~eu«de Publicatioe~ Rédacieuren Chef

NY~,BYENDA tssa : Rédacteur. en CheAdjoint

NDEKEZI Bona~oar�Ee: JournalisteMIR/~SANO Célestin :JournalisteSiBOMANA NA~-~,ANTU : JournalisteStMBIZI Stanislas :JournalisteH, IT1MANA Noël : Journaliste

Icaoiro :Imprimerie Nationale du Rwand~-irage : 30.000 exemplaires

KANGURAibarizwamu Burundihose:

- Bujumbura (Mairie): ni kwa NTAK,~NYURAJosephku Musaga. ’-ï

-BUJUMBURA (Rural): ni kwa NY»NDWI Dieudonnémw’iSate

- GITEGA:nikwaNTAHIMPERAGrégoi.i Nyamugari

- CtBITOKE: Ni kwa NDAYISENGA Jul~mu Rug0mbo.

- KAYANZA:nikwa NZOBONIMPA

André w’i GatwaroMURAMVYA ni kwa KARIBWArvBenoE~t mu Biganda

- BURURI: Ni kwa KABURA Marcelle i Kr’e}-nba

- BUBANZA ni kwa HARIMENSHI JeaMarie ku Mwokora

- KIRUNDO ni. kwa MACUMI Jonas mRusarani

- MUYINGA ni kwa BASOMINGERFrancois Xavier kw’i Taba

- CANKUZO: ni kwa MANARIYO i MIshisha

- RUYIGI: ni kwa BURARAME AntoineMuyaga

-. RUTANA: ni kwa SAKUBU Léon~.e"i Nkoma .’. i.;

- MAKAMBA: ni kwa NTAKABURIMVMartin i Nyabigina - ".’KARUZA; ni kw~ BARUTWANAYO En

Page 18: Kangura 45

..

;iï .......... I<M.NGURA No 45 Juillet 1993

{

2

o,

g

i! ’-

~- -

a ..<_-

):Loatut s ! bar barigenj e noneakabo kasho-bozse.Ntawacyekaga koabatuts2 basho-bora kwemeraç~u~a s indwa i zubar i v a . A r i k obab2waze ukuri ncon~a gisambokirenza iminsimirongo ine .!nkubiri yademokara s iish2ngiye kumashyaka menshiikimara gusese-kara muri Afurika,abahutu bahise~_,<~ i ru b,u t _.~a . Bar_ ia k a m w a n z i

.-KaSïïOïbO~s e ...... U.~ ,"vabanyarwanda nabobati ubwo umwanziat wugar i j en’ ibi<ero bvea c a m b i r i y ekudusubiza kungoma ya cyami,imana ya~ombyekudufasha mazeabahu~u b’ iBurundi bakigo-bo~ora ir2ya ngomanzut si - nyicanyi .Bi~yo ibiterobyar2 kuzava iBurundi bikababiburiyemo.Burva koko n’ Imanavumva i j wi ryarubanda kandibyarabaye. Ni muriu_wo rwego Buyoyayemeye amashyakamenshi agira ngoarakina, mazeyanga imyigara -gambyo yose ,yakorwa n’ abo

yagendaga yegeramirongo ine. Ubwoamatora yarabaye,abahu~u bababas,bi ranyeibyabo. UmuhutuNdadaye aba ari weuts indira kubaumuhutu wa mbereugiye kuba umukuruw’igihugu. ~~ahutubose b’isi cyanecyane abo muRwanda barishimye,bakora umunsimukuru ku buryou w o m u n s iutazibagirana kubahutu. Kandi çab i rumvikana .A b a h u t ubasubiranye ibyabon’abatutsi nabobatanga ibyo baribaribye kuberaubwikanyize .Twibuuse koNdadaye yatsinzeafite amajwi-’-~ «’~ 64 kuijana. Yashoboragano kugera kureariko abahutub’ abanyabwobabatinya kudatoraBuyoya dote kohari n’abavugagako adatoweyakongera akorekaimbaga.

Uwo mwyanyantiwari uhagij e

kugirango abahuzubavuge icyobashaka , icyou m u t e g e t s iw’umuhutu yifujegihite muri Guve-rinoma, gihite mubadepite, gishyi-

kwitorera abahutumu nteko ishi.ngaamategeko.

B u 5’ o y an’ ~ byitso byenzako batagizebagambiriyekuburi zamo avomazora ariko bibaiby’ubusa. Urugeroni nko mu ~~~a~a yaCANKUZO ahoubut ege t s ibwahanaguye aba -hutu ku ma!isitiv’ amazora bumirango abe arbwobwihar2ra ivomyanya. Nyamaraubwo butemetsib w a r u h i -j w e

;2’ ubusa . Kuko

agaragaj e kobensni bahabwabyinsh2. Abahuuubamaze kumva

iby’ <cangazwarv’ amajwi bagizebati "abatutsi nibemere tu, Dat e-geke, maze tubaheibyo amategekoabemerera" Mu

badepite- 81batowe ; FRODZBUy’ abahutu yabonye6 5 , UPRONAy’ abatutsi ibonai 6. Kandi nabwomuri abo batowe naUprona, i0 niabahutu batandatuni abatutsi. Niukuvuga ko intekoishinga ma~egekoizaba irimoabahut u 7 5 ,n’abatutsi 6.~~~,~yoNdadaye . aza%.jya

<.

(

, r ¯ , - - arota -:: k izajya’ v -c umwe we mu. bmkorwa ..... ’ ¯ .-Data u~a r. . - " ...... ’-- a ", . ,.,,.: ».; ...... , , . .~n]%2 z- a g~KO.~W .... ,: ......Yanga gush2raho ByabaoEe-. : . :ngombwa ..... :-..» ............ "- ~~ .........-» .... .,’.’«.~:ç..¯ ’ " ’ « ’ ute ~ë!"" Z"~’":’":’" ’~: ~u. -::.P~nawe, ... uK~vU u-.~£ï><.... G u v-e r ¯ n o m,.a g . ,g,,.;~ .«:,. mu ,.,.. :..-,.: ..... ,.-,-~.,. ....- .,.- .....:..,:..~.,g.. ....9@~..~: ....¯ ~ ..... . :,. . ,... . ;:., ¯ ......,,)ç~~ ....-; .......~~’ ’: ’ " ’ ’ ’,"~...,- :~~LI. ’@ k .... : ’»~ < x: }.~"...~»"%~~..-’-.~(~;-’~~p:"¯ , ..... .., .’~Z .... - :~, :. .... 2, ................~ ~,o: ......~,»,.,. ~.~; ;.,,... 2nzlba c ho . mperaï. ~,.., ~:,..~ ~.,. kwa . .r,...- .»,,~ ......... ,.:. .... ..... ~ ........ . ......xï~-:~....,¯ ~ ï . Y ..... ~ , ....... ,, ~, :«.,...~. ,,..,. . ~:, ... ............ ,,,,, ....... ,-~.. ..... ..............-... ....

:...’- " "" ~’, .." " ’ " "’ :" ". f ’ ’ ’"" "~ £- ç ’" ’ ’ ~" ’ ~’" "/~"~ç!~: ~ " ’ ’ .-U’.’" ’’~ l. " ’ .. ¯ ̄ ~" "’ ,:’ "’ " "’,."-. ".-...... .,.:-.::, ag,zLr.~.ç ngo . ara-hmma p - _ gat.a,n..~~~~~::~;ï~<~/:ar.:Lk%,. ~-...-.:.,,~-<~~,ç.o...Ba.~...twakura,,mur.m;.-.î.~.~~::-~.... w .~c:,.~ ~’.’.;’. ’~.’, ." ¢, .... :t".~,~"~’.«%’:.F{pL’:.’~,. , ,’ . , .,., ?;: / " ’ ,9, . ;-" " :"’, ’ t’"’"..~, . ,.~’, .":~:,’ "" ’ " ’" , " ’ ¯ :... " ;.."’,

..-. ::. ,’ "’ab~hutu ,.2-":Nv:a~~..~ï:.-"-. ~ ’ ’ ¯ ya :"2.E~.~~’~.~",~~ah~tu<,~..~:,...::~~~~..~,.vç..~yabave ~~,~~,a_~.,.~~~,: ,.¯ ’ "~ ’"" , " ’ " "":" " -~." V~ " .......ï,.,,.., x- - ’. ¯ }-;-»~~’,’- "~«~.~~~~~«,.»=, ,,,.,,.p ,,.~, c~...~, x,~. ~,: .. .:~~’,.. ,’ « ~, .,~ ~.,.f . .~ :’ .....¯ " .~.}~~ "’:L"i V "" .’ ".£’" ’:. " ’" :, :";: q;~ "’."p~~-- .. 2~!;~’".;’"~0 ~’! .,’ ":’ , "’ ’ " :" "’’.:" ’ ’~.~ ., ~’ " ;~ %~~.%« .... .4~] -4»’,~,;~’-"8.%ç1 ’ " "- ....... ’/,,: :. ::, . ,v. <,-;~, ".~: "ï’.-’~~#~...-:-.:.......... -: ..2mï~.s ± v Y ..a~o .~ .- . ~az~’m~~ ~.~~a~-,,..~U2,-g-«- ,, ~ur.~nd~ -~~ .,.. ~...,.,...+

¯ , .’.,," ~ . ~t~.-..’. « ~.~ . . " "-.. ~"~.,. ~:.,., , ¯ .’" , , ¯ ̄ ̄ . .--" - .’. -.’;-~,. ~-. ; ~ ’ ".. ¯ .. 2" <f ~~~ ..... ..’ ... - , ..... " . ’ ,; ..~’ "-~~ " ¯ ~ ~ .-~~,~- ~’~~,,,.~ ,.,~.~ »~~,-~.~~ ~-,rd\-, .~~~. , ,,’.t" ....~ ." . .,, ~ ! ..... .,., : .. .... .’. . ~. . . " .

............ ’ ....... - ¯ " ..............ç~-~~,»« ......~.: .......:«,’.m~~e,x,~~’,’.,~:=?e<L.f’....ç’ï::~’i ......’-:~.--£~..’ _ ...,-,~?:£:>:-<~.«~~~?~ç{~;

Page 19: Kangura 45

[.

KANCURA No 45 Juillet 1995 P~ge 19

ranye ubutegetsibwabo. Upronaikaba ishoboragusenyuka igaha-nagurika hose mugihugu maze aba-hucu bakigabanirau buuegeusi uko

bab!pamva. Aha n iaha FRODEBU haPAL i PEHUTU.

Demokarasiijya igira rimwei g a s e t s a

Ubuteaetsi buvuvemu ishyaka rimwe,

busubiye mu rindishyaka rimwe. Gusaaho bitandu- kaniyen’ ibya mbere niuko bikozwe muridemokaras! kanditwese tugombakuyemera.

DORE UKO AMATORA YAGENZE HOSE MI7 GiKUGU.

AMATORA MU BURUNDI

INTARA UPRONA FRODEBU

- RuralBuj umburaBubanzaBururiCankuzoCibitokeGitegaKaruzir*" ~vi%a "anzaKi rundoMakambaMU r a [p~vv �EE

MuyingaNgo z iRutanaRuyigiBu j umbura - Mairie

! 5- 322-- ~.

2 7- ~_

! 6! 5

2! 5! 6i 2- ~_

2 2

iGiTER/uNYO i6 65

Uko zagabanye ama3wi.

FRODEBU ¯ 1 532 ï07 71,4 %UPRONA ¯ 462 324 21,43 %

AMASHYAKA ATARABONYE ABAYOBOKE BATUMAABONA iNTEBE MU NTEKO iSH!NGA A94ATEGEKO.RADES ¯ 26 631 RPB ¯ 35 932PRP ¯ 29 135 Indépendancs- 853P.P. ¯ 24 372

NGEZE Hassan.

Page 20: Kangura 45