1

KANITA DAYALI TIPKANITA DAYALI TIP

Kanıta Dayalı Tıp (KDT)

Kişinin bireysel klinik deneyimi ile sistemik

taramalar sonucunda elde edilen en iyi bilimsel y

ve klinik kanıtları birleştirerek kullanması

bir başka deyişle

Hastaların tanı ve tedavi sürecinde karar

verirken mevcut en iyi kanıtların, hekimin klinik verirken mevcut en iyi kanıtların, hekimin klinik

deneyimi ve hastanın değerleri ile birlikte

dikkatli, özenli ve akıllıca kullanılması

2

Niçin KDT ?

yeni bilgilere gereksinim

geleneksel bilgi kaynaklarının yetersizliğig g y y ğ

tıp dergilerini okumak için zamanın kısıtlı olması

gibi sorunlar

bilgiye ulaşma araç ve yöntemlerindeki gelişim

t l ğl k l d ki f k d l ğ toplumun sağlık alanındaki farkındalığının ve

bilgiye ulaşımının artması

gibi gelişmeler KDT’ye ilgiyi artırmıştır.

KDT

Kanıta dayalı tıbbın üç öğesi:

En iyi kanıtlar En iyi kanıtlar

Hekimin klinik deneyimi

Hastanın değerleri

Kanıt kendi başına karar vermezKanıt kendi başına karar vermez

ancak sürece katkıda bulunabilir.

3

Kanıta dayalı tıp sorun temelli bir Kanıta dayalı tıp, sorun temelli bir

yaşam boyu öğrenme sürecidir.

Tarihçe Kanıta dayalı tıbbın temelini oluşturan çalışmalar

Prof. Archibald Cochrane’ın 1972 ve Dr. Ian

Chalmers’ın 1989 yıllarındaki kitaplarında ortaya

konmuştur.

Bu alandaki yöntemler Mc Master Üniversitesi’nden

David Sackett ve Gordon Guyatt tarafından

geliştirilmiştir.

‘Kanıta dayalı tıp’ ifadesi ilk kez Guyatt’ın 1992

tarihli makalesinde yer almıştır.

4

KDT ‘de Beş Basamak Yaklaşımı

1. Gereksinim duyulan bilgiyi doğru, uygun ve

cevaplanabilir bir soruya dönüştürmek

2. Soruyu yanıtlayabilecek en yararlı kanıtı araştırmak

3. Elde edilen kanıtın geçerliliğini (gerçeğe yakınlığını)

ve uygulanabilirliğini eleştirel olarak değerlendirmek

4. Kanıta ilişkin değerlendirmeyi, deneyim ve hastaya

özgü değerler çerçevesinde bütünleştirerek karara

varmak

5. Süreci değerlendirmek

1. Soruyu oluşturmak

‘P’ Patient/Problem – Hasta/Sorun: Sizinkine benzer

bir hasta grubunu nasıl tanımlarsınız?

‘I’ Intervention – Müdahale: Hangi inceleme, girişim

ya da tedaviyi planlarsınız?

‘C’ Comparison – Karşılaştırma: Planladığınız

müdahalenin en önemli alternatifi nedir?

‘O’ Outcome – Çıktı: Sonuçta neyi amaçlıyorsunuz?

Bu kriterleri göz önünde tutarak soruyu oluşturmakBu kriterleri göz önünde tutarak soruyu oluşturmak

5

Soruyu oluştururken iki ek kriteri de düşünmek gerekir:

Soru türü: Etyoloji,tanı, tedavi, prognoz ya da korunmayla mı ilgili?

Çalışma türü: Soru türüne uygun çalışma türü nedir? Etyoloji Kohort çalışmalar Tanı Kontrollü çalışmalar Tedavi Çift-kör randomize kontrollü çalışmalar Prognoz Kohort çalışmalar Olgu kontrol olgu Prognoz Kohort çalışmalar, Olgu kontrol, olgu

serileri Korunma Randomize kontrollü çalışmalar, kohort

çalışmalar

2. Kanıtları aramak

Elektronik bilgi kaynakları:

PubMed: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/g p

Cochrane Database: www.cochrane.org/

Uptodate: www.uptodate.com/home/index.html

Tam metin makalelere Tam metin makalelere

Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri üzerinden

proxy ayarı ile ulaşılabilir.

6

7

3. Kanıtların değerlendirilmesi

Kanıtların geçerliği ve uygulanabilirliği:

Makalenin geçerliğini değerlendirmek için “araç ö t ” bölü ü b k l bili B bölü d ve yöntem” bölümüne bakılabilir. Bu bölümde

araştırmacılar geçerlikle ilgili konuları doğrudan ya da dolaylı olarak belirterek çalışmanın bilimsel ve nesnel değeri ile ilgili bilgiler verir.

Sonuçların kliniğe uygunluğu ve hastaya Sonuçların kliniğe uygunluğu ve hastaya uygulanabilirliği (sonuç, yan etki, maliyet ve tedavi süreleri açısından) değerlendirilir.

8

Kanıt Düzeyleri1a1b1c1c2a2b2c3a3b3b3c45

Öneri Değerleri

A tutarlı 1. düzey çalışmalar

B t t l 2 d 3 dü l l 1 dü B tutarlı 2 ya da 3. düzey çalışmalar veya 1. düzey

çalışmalardan hesaplanarak elde edilen sonuçlar

C 4. düzey çalışmalar veya 2 ya da 3.düzey

çalışmalardan hesaplanarak elde edilen sonuçlar

D 5.düzey çalışmalar veya herhangi bir düzeyde

tutarlılığı, güvenirliği şüpheli çalışmalar

9

4. Karara varmak

En iyi kanıtlara ulaşılmıştır.

Hekimin benzer olgularda farklı müdahalelerde Hekimin benzer olgularda farklı müdahalelerde

deneyimi vardır.

Hastanın biyolojik, psikolojik ve sosyal koşulları

bilinmektedir.

Üç bileşenin ortak değerlendirilmesi sonrasında

uygun müdahaleye karar verilecektir.

5. Süreci değerlendirmek

Önceki dört basamakta uygun davranışı

sergilemiş midir?

Müdahale istenilen sonucu vermiş midir?

Benzer olgular için bir yönetim planı

oluşturabilmiş midir?ş ş

10

KDT uygulamalarının yararları

Hasta bakımında hataları en aza indirmek

Tedavi maliyetlerini azaltmak

Hasta bakım kalitesini en uygun hale

getirmek

Hekime öz-yönelimli, yaşam boyu öğrenme

becerilerini kazandırmak

KDT uygulamalarındaki sorunlar

Bilgi kaynaklarına ve bunlara ulaşacak

teknolojiye sahip olmak

Bilgi kaynaklarına ulaşma ve onları eleştirel

değerlendirebilme becerisine sahip olmak

KDT uygulamalarına yönelik beklenen tutumu yg y

geliştirmiş olmak

11

Örnek Olgu

Ayşe Hanım, 66 yaşında, uzun yıllardır hipertansiyon tedavisi görmekte olan bir hastadır. Ailede inme öyküsü vardır. hastadır. Ailede inme öyküsü vardır.

Ayşe Hanım yalnız yaşamakta, bir yardım derneğinde aktif olarak çalışmakta ve haftada birkaç kez 3-4 kilometrelik yürüyüşler yapmaktadır.

Ayşe Hanım tedavi olarak beta-bloker almaktadır ve tedaviden memnundur.

Ayşe Hanımı’ın oğlu yakın zamanda hipertansiyon tanısı almış ve ACE inhibitörü kullanmaya başlamıştır.

Ayşe Hanım’ın oğlu uzun bir süredir annesine uygulanan tedavinin hala uygun bir tedavi olduğu ile ilgili kaygılarını annesiyle paylaşmış, Ayşe Hanım da durumu görüşmek üzere hekime başvurmuştur.

Bu olgu ile ilgili uygun bir soru oluşturunuz.

12

Soru sormak

Yaşlı hastalarda kan basıncının kontrol edilmesinde ve yan etkilerin en aza indirilmesinde ACE inhibitörleri beta-blokerlerden daha mı etkilidir?

Bu soru tedavi sorusu olduğu için en uygun kanıtlar bu iki ilacı karşılaştıran randomize kontrollü çalışmalardan elde edilecektirçalışmalardan elde edilecektir.

ÖDEVÖDEVGrupta yer alan öğrenciler ikişerli olarak bu ödevi

yapacaklardır.

Öncelikle istedikleri, tanıklık ettikleri, yaşadıkları bir hastalık sürecinden yola çıkarak bir olgu hazırlayacaklardır.

Bu olguyla ilgili uygun soruyu, bu soruyu şekillendirirken geçirdikleri süreci, soru oluştururken kullanılan 4 kriteri ve soru türü ile çalışma türünü de belirterek rapor edeceklerdir.

13

teşekkürler.