Yeni teknolojiler, çevreyi tehlikeye atmadan veekonomik istikrar yaratacak flekilde gelece¤ibiçimlendirme f›rsat› sunuyor.

Daha yeflil ürünler Çevre korumas›nayönelik çabalar›nsonucunda ortaya ç›kanyeni ürünler do¤a içinbulunmaz nimet.

Küresel ›s›nmayakarfl› toplu eylem

&Gelecek TrendlerYenilikçilik ve gelecek araflt›rmalar› dergisi ll Kas›m 2007

www.siemens.com.tr

Siemens’in çevreciteknolojileriSiemens’in çevreciteknolojileri uygulamas›ndaçevre korumay› bir iflprensibi haline getirenekibinin büyük rolü var.

KAPAKSIEM 10/25/07 7:38 PM Page 1

G E L E C E K & T R E N D L E R E d i t ö r

2

Çevre dostu ifl yapmazaman›

Bazen rakamlar›n ayr›nt›lar›na bakmak, büyük bir gerçe¤i, ana trendiortaya koymak aç›s›ndan çok önemli. Siz de ilerleyen sayfalarda

okuyacaks›n›z… Siemens Ulafl›m Sistemleri Bölümü Direktörü Baha Ugan’›nde¤erlendirmelerinde var. Ulafl›mda çevreci teknolojilerin yaratt›¤› büyükdönüflüm, müthifl katk›y› gözler önüne seriyor. Birkaç rakam› paylaflmaktayarar var:

� H›zl› trenlerin ayn› güzergah içinde harcad›¤› enerji, yolcu bafl›nahavayolunun 8’de biri, karayolunun ise 4’de biri.

� Siemens Velaro h›zl› treni saatte 350 km h›z yap›yor ve sadece 100kilometre için 2 litre benzine efl de¤er yak›t tüketiyor.

� Siemens, Norveç’in baflkenti Oslo’ya, yüzde 30 daha az enerjiharcayan yeni bir metro sistemi kuruyor.

� Hepsinden önemlisi CO2 emisyonu h›zl› trenlerde havayoluna göreyüzde 75, karayoluna göre ise yüzde 71 daha düflük…

Gerçekten etkileyici, yaflad›¤›m›z çevreyi gelece¤e tafl›maya yönelikönemli rakamlar. Sadece hayat›n bir bölümünden, ulafl›mdan geliyor.

Bir de di¤er cepheleri düflünün.

Bunlar, ulaflt›rmada çevre dostu uygulamalar›n getirdi¤i büyük de¤iflim.Bir de çevre aç›s›ndan çok önemli kirletici rolü olan di¤er alanlar var.

Elektrik üretimi, t›p çözümleri, enerji da¤›t›m› ve bina teknolojileri… Bualanlar›n hepsinde birbirinden ilginç teknolojiler, çözümler gelifltiriliyor.Baz›lar› flimdiden hayat›n bir parças› olmufl durumda. Teknolojilerin birbölümü ise henüz test aflamas›nda. Örne¤in, Almanya’da bir enerji santrali“s›f›r CO2” ile çal›flacak. Yine Almanya’da, 2011 y›l›nda devreye al›nacakIrsching fabrikas›nda, geleneksel sistemlere göre 40 bin ton daha az CO2emisyonu ortaya ç›kacak.

Daha fazlas›n› ilerleyen sayfalarda göreceksiniz. Siemens’in Pictures ofThe Future dergisinden ilginç araflt›rma ve analizlerin yan› s›ra, bizim

haz›rlad›¤›m›z çal›flmalar var. Art›k sadece para kazanma de¤il, ayn›zamanda “çevreyi koruyarak”, gelece¤e tafl›yarak ifl yapma dönemindeoldu¤umuzu bilmemiz laz›m. Bu dergiyi de o nedenle “çevre teknolojileri”konusuna ay›rd›k. Umar›z, küçük bir katk›m›z olur.

Gelecek say›da görüflmek üzere...

Sayg›lar›m›zla…

M. Rauf Atefl

ONKAPAKICICPSIEM 10/24/07 4:08 PM Page 2

Gelecek&Trendler

3

‹ ç i n d e k i l e r

Çevrenin ödüllü koruyucusu..............................................................................4

Daha yeflil ürünler ........................................................................................................6

Küresel ›s›nmaya karfl› toplu eylem ..........................................................8

Karbondioksit emisyonu 2050’ye kadar neden yar›ya inmek zorunda? ....................................................................10

Enerji cimrileri ............................................................................................................12

Siemens’in çevreci teknolojileri ..................................................................14

Gelece¤in tasarrufunu yapan flehirler ..............................................18

Hibrid gelecek ............................................................................................................24

Ak›ll› çal›flma alanlar› ............................................................................................27

Sa¤l›kta çevre bilinci art›yor ..........................................................................28

Gizli kimlik ......................................................................................................................30

Verimli ve sessiz trenler ......................................................................................32

Kent içindeki hibrid otobüsler ....................................................................34

Hürriyet Medya Towers 34212 Güneflli-‹STANBULTel 0 212 410 32 28 Faks 0 212 410 32 27

Yay›nc›Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve

Pazarlama A.fi

ReklamGrup Baflkan› Cem M. Baflar

Grup Baflkan Yard›mc›s› Funda BaykalSat›fl Müdürü Özlem Güner Atefl, Emel Sönmez

Teknik Müdür Nusret K›r›ml›o¤luSat›fl Temsilcileri Deniz Küçükhüseyin, Erman ‹leriTel: 0 212 336 53 60 (3 hat) Faks: 0 212 336 53 90

Rezervasyon Tel: 0 212 336 53 00-57-59 Faks: 0 212 336 53 92-93

Ankara Reklam Tel: 0 312 467 14 37-38 ‹zmir Reklam Tel: 0 232 463 78 30

Hedef Sayfalar Tel: 0 212 336 53 70 Faks: 0 212 336 53 91

Maya Akar Center, Kat: 7 Büyükdere Cad.No: 100-102 34394 Esentepe/‹STANBUL

Capital Dergisi Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›kve Pazarlama A.fi taraf›ndan T.C. yasalar›na

uygun olarak yay›mlanmaktad›r. CapitalDergisi’nin isim ve yay›n hakk› Do¤an BurdaDergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.fi’ye aittir.Dergide yay›mlanan yaz›, foto¤raf, harita,illüstrasyon ve konular›n her hakk› sakl›d›r.

‹zinsiz, kaynak gösterilerek dahi al›nt›yap›lamaz.

c

Murahhas Üye (CEO) Mehmet Y. Y›lmazYay›n Direktörü (Sorumlu) M. Rauf AteflYay›n Yönetmeni Sedef Seçkin Büyük

Yaz›iflleri Müdürü Ebru F›ratHaber Müdürü Hande Demirel Süzer

Görsel Yönetmen A. Bertu¤ Pat›rYay›n Kurulu (Alfabetik s›rayla)

M. Rauf Atefl, Özlem Aksoy, Hande Demirel, Hüseyin Gelis, Sedef Seçkin

Marka Müdürü Didem Alak›nAnkara ‹dari Temsilcisi Erdal ‹pekeflen

TTeell:: 0 312 467 14 37-38-39‹zmir Temsilcisi Ziynet Attila

TTeell:: 0 232 463 78 30

capital@doganburda.comDB Okur Hizmetleri hatt›

Tel: 0212 478 03 00okurhizmetleri@doganburda.com

DB Abone Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 00

Faks: 0212 410 35 12-13abone@doganburda.com

Pazar hariç her gün saat 09.00-18.00 aras›nda hizmet verilmektedir.

Bask› APA Uniprint Bas›m Sanayi ve Ticaret A.fi Ömerli Köyü Mevkii 34555

Had›mköy-‹STANBUL TTeell:: 0 212 798 28 40Da¤›t›m Yaysat A.fi. TTeell:: 0 212 622 22 22

YönetimGenel Yay›n Koordinatörü Yeflim Denizel

Tüzel Kifli Temsilcisi Murat KöksalSat›fl Direktörü Orhan Taªk∑n

Finans Direktörü Didem KurucuÜretim Direktörü Servet Kavaso¤lu

Yay›n Türü Yerel, süreli, ayl›k

03CPSIEM 10/25/07 7:18 PM Page 3

Mevcut binalardaki potansiyel yüksekenerji tasarruflar› kapsam›nda, Avrupa

Komisyonu taraf›ndan “Enerji Etkinli¤i içinEnerji Hizmetleri” adl› kongrenin bir parças›olarak, Siemens’e, Berlin’de “Avrupa EnerjiHizmetleri Ödülü” verildi. Siemens Bina Tek-nolojileri “En ‹yi Enerji Hizmet Sa¤lay›c›s›”ödülüne lay›k görüldü.

Berlin’deki Avrupa Enerji HizmetleriÖdül töreninde konuflma yapan Siemens Bi-na Teknolojileri Enerji ve Çevresel ÇözümlerPazarlama ve Sat›fl Genel Sorumlusu UllrichBrickmann, “Siemens, Avrupa piyasas› içinenerji hizmetini ileri sürmeden önce, 30 y›lsüren bir e¤itim ve pazar haz›rl›¤› sürecin-den geçmifltir” diye konufltu.

Jüri ise Siemens’e bu ödülün verilmesininnedenini firman›n müflteri yarar›na rekabeti

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER E n e r j i t a s a r r u f u

4

Çevrenin ödüllü koruyucusu

04_05CPSIEM 10/22/07 2:47 PM Page 2

fl›land›. Bu da ayn› zamanda 430 bin ton CO2tasarrufu elde edildi¤i anlam›na geliyor.

Esnek ve aç›k yaklafl›mlar. EnerjiKongresi’nde Ullrich Brickmann, enerji yöne-timinden sorumlu yetkililerin enerji tasarrufsözleflmelerine daha esnek ve aç›k yaklafl›m-lar getirmesi halinde daha fazla enerji tasar-rufu ortakl›k sözleflmesinin imzalanabilece¤igerçe¤ini de gizlemedi: “Ne yaz›k ki KuzeyRhine-Westphalia bölgesinde enerji tasarru-fu düzenlemeleri için neredeyse hiç ihaleaç›lmad› ve Thuringia bölgesinde bu modelyasakland›. Siemens iste¤e göre uyarlanabi-len çözümler de sunuyor. Di¤er bir deyifllesözleflmeleri yöneten yetkililerin inisiyatifle-rini desteklemek için uzmanl›¤›ndan fayda-land›r›yor”.

Potansiyel sürüyor. Mevcut binalar›nenerji sistemlerinin düzenlenebilmesine yö-nelik olarak halen mevcut olan potansiyel,Berlin Enerji Kurumu taraf›ndan yap›lan birtahminle de gözler önüne serildi. Berlin E-nerji Kurumu CEO’su Michael Geißler, “Yap›-sal engelleri sistematik flekilde ortadan kal-d›rmak mümkün olsayd›, Avrupa’da y›ll›k 25milyon Euro hacme sahip uzun vadeli enerjihizmetleri piyasas› oluflturmak mümkün ola-bilirdi” diyerek durumu özetledi. Bu da tamanlam›yla Avrupa Enerji Hizmetleri Ödülü ileulafl›lmak istenen hedefe iflaret ediyor. Yanienerji hizmet sa¤lay›c›lar›n› ve enerji kurum-lar›n› engelleri ortadan kald›rmaya, yeni hiz-metler gelifltirmeye ve (özellikle etkinin ya-y›lmas› için) baflar›lar›n iletifliminin sa¤lan-mas›na teflvik etmek anlam›na geliyor.

G e l e c e k & T r e n d l e r

5

flekillendirme arzusu ve yeni pazarlara aç›l›r-ken büyük riskler almay› kabul etmesi olarakaç›klad›.

10 y›l önce, Landis & Stefea (Siemens Bi-na Teknolojilerinin eski ad›) Avrupa genelin-deki ihalelere kat›ld› ve iki Berlin binas›,okullar, bak›mevleri, spor salonlar› ve idaribinalar gibi 74 binan›n ihalesini almay› ba-flard›. Günümüzde Siemens, enerji tasarrufusözleflmesi alt›nda 200 kamu binas›na sahipve y›ll›k 5.26 milyon Euro tasarruf garantisiveriyor.

Siemens Bina Teknolojileri Bölümü, Al-manya’da pazar lideri konumunda ve günü-müze kadar bin 100 binan›n enerji sistemle-rini düzenledi. Bu bina toplam› içersinde 70milyon Euro'ya yaklaflan yat›r›mlar 110 mil-yon Euro’luk enerji maliyeti tasarrufuyla kar-

Gidilecek yolun öncedenbelirlenmesi oldukça

önemlidir. Siemens BinaTeknolojileri (SBT)

“Performans Sözleflmesi”enerji hizmetini

bafllatt›¤›nda, bu ticarimodülün belediyelerin

sorunlar›na, ticari veekolojik sorulara ne

yan›t sunaca¤›n›kimse tahmin

etmemiflti. Oysa k›sasüre önce Siemens

bu ve benzerihizmetleriyle

Avrupa’n›n en iyienerji hizmet

sa¤lay›c› ödülünelay›k görüldü.

04_05CPSIEM 10/22/07 2:47 PM Page 3

Günümüzde çevre dostu ürünlerin baflar›-l› olma flans›, gelece¤in güvenilir yat›r›m

arac› olmalar› nedeniyle di¤er ürünlere oran-la çok daha yüksek. ‹flte bu nedenle de üre-tim planlamalar›n›n ve imalat trendlerininçok net bir flekilde daha yeflil bir yöne do¤rugeliflmesine hiç de flafl›rmamak gerekiyor.Söz konusu trend de¤iflikli¤i bugün endüstri-yel makine sanayinden otomobil endüstrisi-ne, t›bbi cihazlardan ev aletlerine kadar he-men her alanda geçerli.

Siemens’in uzun vadeli plan›nda, çevredostu ürünler temelinde kârl› büyüme stra-tejisini oturtmak var. Siemens’de ürün ba¤-lant›l› çevre koruma bölümü baflkan› olanDr. Ferdinand Quella, “Bu amac›m›za ulaflmayolundaki çabalar›m›z›n do¤rulu¤undanemin olmak için çevre dostu ürünlerin gelifl-tirilmesinde kullan›lmak üzere her ifl alan›m›-z› ve grubumuzu ilgilendiren standartlar ya-ratt›k” diyor.

Bu do¤rultuda oluflturulan Siemens’inSN 6350 kalite rehberinde, enerji etkinli¤i, suve hava temizli¤ini gelifltiren sal›n›m k›s›tla-malar›, zararl› malzemelerin kullan›m›ndansak›n›lmas› ve yeni hammaddeler ile yeniüretim süreçleri kullanmak suretiyle kaynak-lar›n muhafaza edilmesi gibi tüm çevresel et-menlere yer veriliyor.

Kalite rehberindeki standartlar, Sie-mens’in gelifltirdi¤i her bir ürüne uygulan›-yor. Bir ürünün Eco Excellence Product ödü-lünü alabilmesi için de, Siemens taraf›ndangelifltirilen test süreçlerinden baflar›yla geçipçevre dostu oldu¤unu gerçekten ispat etme-si gerekiyor. Ürünün SN 3650 standartlar›n›

fazlas›yla karfl›lad›¤› ve piyasadaki benzerle-rine karfl› belirgin bir üstünlük sa¤lad›¤› is-patlan›rsa o zaman bu ürüne yüksek sürdü-rülebilirlik anlam›nda bir alg›lama farkl›l›¤›yaratan Eco Excellence flerefi veriliyor.

Siemens ayn› zamanda her üç y›lda bir,çevre dostu ürünler, çözümler ve süreçler ge-lifltiren çal›flanlar›na ve onlar›n oluflturdu¤utak›mlara Çevrecilik Ödülleri de veriyor. 2006y›l›nda Siemens uzmanlar› ve d›flar›dan kat›-lan bilim adamlar›n›n oluflturdu¤u bir panel-de bu ödüller, Somatom Definition isimli bil-gisayarl› tomografi cihaz›na ve konteyner ta-fl›ma vinçlerinde ve enerji tasarrufu sa¤layanmetro trenlerinde kullan›lan dizel elektrikhibrid sürücüsüne verildi. Ayr›ca çevreciürünler alan›nda yank› uyand›ran ürün ola-rak da Enerji Üretimi projesi ödüllendirildi

Hammaddenin kilit rolü. Berlin’dekiSiemens Kurumsal Teknoloji’de Hammadde-ler ve Mikrosistemler Merkezi uzmanlar›n-dan olan Reinhard Kleinert, “Çevre koruma-s›, çevresel anlamda ses getiren ürünler veüretim süreçleri tasarlamakla bafllar. E¤erdaha tasar›m aflamas›ndayken önemli karar-lar almazsan›z sonras›nda düzeltici önlemleruygulaman›z çok zor olur. Hatta bunu bafla-rabilseniz bile sonuçta çok daha büyük çaba-lar ve maliyetler ödemek zorunda kal›rs›n›z.‹flte bu nedenle çevre dostu ürünlerin yarat›l-mas›nda hammadde araflt›rmalar› çok önem-lidir” diyor. Kleinert ve meslektafllar› flu s›ra-lar petrol yerine kolza gibi bitkilerden plas-tik üretme konusunda çal›fl›yorlar. Bu ham-maddeler, hiçbir sorun yaratmadan yak›larak

yok edilebiliyor çünkü yakma ifllemi s›ras›ndaa盤a ç›kan karbondioksit (CO2) sadece bitki-nin büyümek için havadan emdi¤i miktar ka-dar. Ayr›ca bu türden plastiklerin kullan›m›-n›n yayg›nlaflmas›n›n, tar›m sektöründeki is-tihdama da olumlu katk›da bulunaca¤› düflü-nülüyor. Örne¤in, bugün Almanya’da top-lam tar›m alanlar›n›n sadece yüzde 13’ündeyenilenebilir kaynak ekimi yap›l›yor.

Tahminlerine göre Siemens, yenilenebilirkaynaklardan 50 bin ton plastik üretebilecekdurumda. Ancak bu organik plasti¤in ev için-deki aletlerde, motorlarda veya iletiflim sis-temlerinde kullan›lmas›na bafllanmadan ön-ce hangi süreçlerden geçerek üretilece¤ininstandartlar›n›n net bir flekilde belirlenmesigerekiyor. Bu noktada Siemens, içindeBASF’›n ve Fraunhofer Institute for Reliabi-lity and Microintegration gibi kurumlar›n dabulundu¤u bir araflt›rma projesi olan Bio-Fun’a ortak oldu.

Yar› yar›ya tasarruf. Eco Excellencekriterlerine flimdiden tam olarak uyum sa¤la-m›fl baflar›l› bir örnek olarak Otomasyon vekontrol sistemleri (A&D) gelifltirdi¤i ECO-RTGdizel elektrik hibrid sürücü sistemi gösterilebi-lir. Bu üniteler klasik sistemlere oranla, çal›fl-ma halindeyken yüzde 50, bekleme halindey-ken de yüzde 70 oran›nda daha az benzin tü-ketiyor. Sonuçta da atmosfere yay›lan sal›n›m-lar yar› yar›ya düflerken sistemin çok daha ses-siz çal›flmas› sa¤lanm›fl oluyor. Bu sürücüler fluanda ‹spanya’da APM Uluslararas› Terminalle-ri’nde test edilen mobil konteyner vinçlerindekullan›l›yor. Ürün müdürü Alois Reckten-

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER Y e n i ü r ü n l e r

6

Daha yeflil ürünler Çevre korumas›na yönelik çabalar, yaflam çevrimi maliyetlerive ekonomik etkileri dikkate al›nd›¤›nda, kendilerini k›sasürede amorti eder. Sonuçta ortaya ç›kan ürünler ise, t›pk›Siemens’in “Ekolojik Mükemmeliyet” program›ndan ç›kanürünlerinin gösterdi¤i gibi, do¤a için bulunmaz birer nimettirve ifl hayat›nda baflar›ya giden yolu garantiler.

06_07CPSIEM 10/22/07 2:51 PM Page 2

Fas, Çin ve Hindistan’daki konteyner termi-nalleri için 50’den fazla ECO-RTG vinç sipari-fli vermifl durumda.

Yüzde 80 daha az kurflun. SiemensT›p Çözümleri, Somatom Definition isimli bil-gisayarl› tomografi cihaz›n› gelifltirirken, mü-hendisleri de müflteri gereksinimlerinin, çev-re korumas›n›n ve ekonomik iflletme yollar›-n›n hepsinin birlikte götürülebilece¤ini ka-n›tlam›flt›lar. Burada ürün gelifltiriciler ayn›zamanda Siemens 36350 standartlar›n› karfl›-lamakla kalmay›p bu kriterleri aflarak pazaraEco Excellence vas›flar›na sahip bir ürün ka-zand›rmay› da planlam›fllard›. Asl›nda bu

yaklafl›m çok fazla aç›dan meydan okuyanhedeflerle de birlefltirilmiflti. Örne¤in uz-manlar, hastalar›n maruz kald›¤› radyasyonoran›n› yar›ya düflürmeyi, enerji tüketiminiüçte bir oran›nda azaltmay› ve kurflun içeri-¤ini de yüzde 80 kadar düflürmeyi hedefle-mifllerdi. Somatom Definition’da ürün ba¤-lant›l› çevre koruma koordinatörü olan Jo-hann Russinger, “Bu hedefler, ancak X ›fl›n›tüpüne yeni bir teknolojik yaklafl›m›n devre-ye al›nmas›yla baflar›labilirdi” diyor.

Sistemde gerçeklefltirilen en önemli bu-lufl bir taraftan birbirlerine 90 derecelik aç›y-la yerlefltirilmifl iki adet X ›fl›n› tüpünün kul-lan›lmas›nda, di¤er yandan incelenen alanagönderilen radyasyon dozaj›n› düzenleyenSiemens’in CARE Dose 4D ak›ll› kontrol siste-

minin kullan›lmas›yla gerçekleflti. ‹ki alg›lay›-c› taraf›ndan birkaç adet çizgi sürekli tarana-rak, X ›fl›n› demetinin hedefine çok daha isa-betli ulaflt›r›lmas› sa¤land›. Örne¤in çok faz-la kemik içeren omuz bölgesinin yüksek kali-teli bir görüntüsünü yakalayabilmek için ak-ci¤er bölgesine gönderilenden çok dahayüksek dozajlarda radyasyon göndermek ge-rekir. Ancak radyasyon seviyesinin uygun birflekilde ayarlanmas› sayesinde geneldeki do-zaj miktar›n› yüzde 68 oran›nda azaltmakmümkündür. Bu sistem, radyasyona maruzkal›nma süresini k›salt›rken ayn› zamandaenerji ve maliyetlerde de tasarruf sa¤lar.

G e l e c e k & T r e n d l e r

7

wald’a göre sürücülerin bu kadar baflar›l› ol-mas›n›n temelinde motor yönetimini tekrarenerji üretimiyle birlefltirmesi fikri yat›yor.Recktenwald söz konusu fikri, “fren yapma veivme düflürme esnas›nda a盤a ç›kan enerjinindepolanmas› ve sonra bundan ivmelenme s›-ras›nda faydalan›lmas› esas›” diye aç›kl›yor.

ECO-RTG sistemi ayn› zamanda farkl›gruplar aras›nda nas›l verimli bir iflbirli¤i ger-çeklefltirilebilece¤inin de somut bir kan›t›.Gruplardan Ulafl›m Sistemleri, Siemens’in ha-lihaz›rda elinde bulundurdu¤u birkaç pa-tentten faydalanarak, sürücü teknolojisinigelifltirdi. Endüstriyel Çözümler ve HizmetlerGrubu ile otomasyon ve kontrol sistemlerin-de de bu teknolojiyi uygulaman›n gerektirdi-¤i özel ihtiyaçlara göre uyarlad›lar. Bu ortakçal›flman›n kazand›rd›¤› ekonomik ç›karlarola¤anüstü boyutlardayd›. Sistemin iflletmegiderleri, ortalama yüzde 50 civar›nda düflü-rüldü. APM Terminalleri flimdiden ‹spanya,

Siemens son yedi y›ld›r Dow Jonessürdürülebilirlik endeksinde yer al›yor.

Ekonomik hibrid sürücü. Mobil konteyner vinçlerinde kullan›landizel elektrik sürücü sistemleri sayesinde hem benzin tüketimi hemde sal›nan gaz oran› yaklafl›k yüzde 50 oran›nda düflürülebiliyor.

Hafif bilgisayarl› tomografi cihaz›. Somatom Definition’›n içindeeski modellerdeki 110 kilograml›k kurflun miktar› yüzde 80oran›nda düflürülerek sadece 19 kilograma indirilmifl.

Harald Hassenmüller

06_07CPSIEM 10/22/07 2:51 PM Page 3

Bilim insanlar›n›n meteorolojik kay›tlar›tutmaya bafllad›¤› 19. yüzy›l ortalar›n-

dan bu yana, en s›cak 12 y›l›n 11’i 1994 ile2004 y›llar› aras›nda yafland›. Geçti¤imiz 50y›lda, yerkürenin ortalama s›cakl›¤› her 10y›lda 0,13 derece yükseldi. Is›nma e¤ilimininen büyük etkisi, geçti¤imiz 100 y›lda dünya-n›n geri kalan›na göre ortalama s›cakl›klar›niki kat daha h›zl› artt›¤› kuzey kutbunda gö-rüldü.

Is›nma devam ederse, Kuzey Kutup De-nizi 21. yüzy›l›n ortalar›ndan itibaren yaz ay-lar›nda buzsuz kalacak. Ayr›ca, kutuplardakibuzlar›n erimesi, deniz düzeyinin y›lda 3.1milimetre yükselmesinin nedenleri aras›ndayer al›yor.

Bunlar›n hiçbiri spekülasyon de¤il. Buveriler, IPCC’nin (Intergovernmental Panelon Climate Change - Hükümetleraras› ‹klimDe¤iflikli¤i Paneli) son Birleflmifl MilletlerDünya ‹klim Raporu’ndan al›nd›. Olas› so-nuçlar hakk›nda da genel bir anlaflma var:Kurakl›k, seller, f›rt›nalar, türlerin yok oluflu,k›tl›k ve nüfus göçü.

Ancak, rapor yazarlar›n›n küresel ›s›n-man›n temel nedenlerini geçmiflte oldu¤un-dan daha kesin bir flekilde saptam›fl olmala-r› umut veriyor. Dolay›s›yla, iklim de¤iflikli¤i-nin yaln›zca do¤al nedenlerden de¤il, kon-trolsüz enerji tüketiminden ve bununla ba¤-lant›l› CO2 emisyonlar›ndan kaynakland›¤›kuvvetle muhtemel.

Eylem ça¤r›s›. UNEP (UN Environmen-tal Program - BM Çevre Program›) Baflkan›Achim Steiner, tart›flma döneminin geridekald›¤›na inan›yor. Ona göre küresel toplu-luk art›k eyleme geçmek zorunda çünkü ik-lim de¤iflikli¤i, bu yüzy›l›n meydan okumas›.Dünyan›n enerjiye dönük ifltah› dizginlene-mez durumda oldu¤undan, bu sözler, iddia-l› bir plana ihtiyaç duyuldu¤u anlam›na geli-yor. Uzmanlar, geliflmekte olan ülkelerin ta-lebi, Çin ve Hindistan gibi yeni s›nai güçlerinbüyük ifltah› nedeniyle toplam küresel ener-ji talebinin önümüzdeki 25 y›l içinde yüzde25 oran›nda artaca¤›n› tahmin ediyor. Buaçmaz›n ›fl›¤›nda, Potsdam ‹klim EtkileriAraflt›rma Enstitüsü’nden Hans JoachimSchellnhuber gibi bilim insanlar›, dünyan›nenerji sistemini yeni ve düflük karbon düzey-li bir temele oturtman›n kaç›n›lmaz oldu¤u-nu düflünüyor.

Ancak s›cakl›k art›fllar›n› 2.4 dereceyle s›-

n›rland›rabilmek için CO2 emisyonlar›n›2015 y›l›nda düflürmüfl olmam›z gerekti¤in-den zaman›m›z azal›yor. 2015 ile 2050 y›lla-r› aras›nda CO2 emisyonlar›n›n 2000 y›l›nda-ki düzeyin en az yüzde 50 alt›na indirilmesizorunlu.

Koruyucu önlemler. Politikac›lar vehalk, enerji tüketimini azaltmak, fosil ya-k›tlara dayal› enerji üretiminin verimlili¤i-ni art›rmak ve rüzgar, günefl, jeotermalenerji, biyokütle gibi yenilenebilir enerjikaynaklar›n›n kullan›m›n› yayg›nlaflt›rmakzorunda. ‹klimin de¤iflme h›z›n› azaltacakteknolojiler pek çok alanda mevcut. Ulus-lararas› dan›flmanl›k flirketi McKinsey’in ya-k›n tarihli bir araflt›rmas›na göre, CO2emisyonlar›nda 2030 y›l›na kadar yap›lma-s› gereken indirimin üçte ikisi flu anda kul-lan›lmakta olan teknolojilerle sa¤lanabile-cek durumda.

Yaflam›n neredeyse tüm alanlar›ndaenerji tüketimini azaltman›n yollar› bulunu-yor. ‹lk ad›m, enerji tedarik ve da¤›t›m›n›nverimlili¤ini art›rmak. Ard›ndan, yeni trafikve bina konseptleri ile geliflkin s›nai süreçle-re ihtiyaç duyuluyor. Ayr›ca, kendi yaflamtarzlar›m›z› da de¤ifltirmemiz gerekiyor.

Çevresel fark›ndal›¤› art›rmak için insan-lar› bir ürün ya da hizmetin “CO2 maliyeti”hakk›nda uyaracak fiyat etiketleri kullan›la-bilir.

F›rsat olarak inovasyonlar. Maliyetsorununu çözmek için, gerekli iklim korumaönlemlerinin nas›l finanse edilebilece¤i üze-rinde de durmak gerekiyor. Sera etkisini s›-n›rland›rman›n maliyeti, dünyan›n y›ll›k top-lam gayrisafi yurtiçi has›las›n›n yüzde 0.1’iile yüzde 1’i aras›nda de¤iflebilir. Buna kar-fl›n, hiçbir fley yapmayarak s›cakl›klar›n kon-trolsüz bir flekilde yükselmesine izin verme-nin maliyeti, dünya GSY‹H’s›n›n yüzde 20’si-ne ulaflabilir.

Dolay›s›yla, yeni teknolojilerle gelece¤i,iklim istikrar›n› tehlikeye atmadan ekono-mik istikrar yaratacak flekilde biçimlendirmef›rsat›m›z var. Bu amaca ulaflmak için, toplu-mun farkl› oyuncular› söz konusu zorlu gö-revin alt›na kendi bafllar›na de¤il, birliktegirmek zorunda olacak. Siemens, bugündenuygulamaya konabilecek verimli ve iklimikoruyan inovasyonlarla kendi pay›na düfleniyap›yor.

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER ‹ k l i m k o r u m a

8

08_09CPSIEM 10/22/07 2:57 PM Page 2

Küresel ›s›nmayakarfl› toplu eylem

Yeni teknolojilerle, gelece¤i ve iklim istikrar›n› tehlikeye atmadanekonomik istikrar yaratacak flekilde biçimlendirme f›rsat›m›z var.Bu amaca ulaflmak için, toplumun farkl› oyuncular› bu zorlugörevin alt›na tek bafl›na de¤il, birlikte girmek zorunda.

Küresel ›s›nmayakarfl› toplu eylem

G e l e c e k & T r e n d l e r

9

08_09CPSIEM 10/22/07 2:57 PM Page 3

Raporunda, ‹ngiliz ekonomist Sir NicholasStern dünya ekonomisinin tehlikede oldu¤ukonusunda uyar›da bulunuyor. Stern,küresel ›s›nman›n en fazla 2-3 derece iles›n›rland›r›labilmesi için atmosferdeki seragazlar›n›n konsantrasyonunun 550 ppm’ninalt›nda tutulmas› gerekti¤ini söylüyor.Kat›l›yor musunuz?Schellnhuber: 2-3 derece fazla önemlide¤ilmifl gibi görünüyor ama asl›nda çokönemli. Son buzul ça¤›yla flimdiki ›l›mandönem aras›ndaki s›cakl›k art›fl› sadece 5derece, oysa bu 5 derecelik fark dünyayaneler yapt› görüyorsunuz. Stern’in raporunuayr›nt›lar›yla aç›klayay›m. 550 ppm’lik hedefibaflarsak bile, hala 2 dereceden fazla birküresel ›s›nmayla, yüzde 90 olas›l›klakarfl›laflaca¤›z. Bu aç›kça tehlike sinyallerininçalmas› anlam›na geliyor. Ben, Stern’intalebini biraz daraltaca¤›m ve üst limitin 450ppm olmas›n› flart koflaca¤›m. Bu yolla,küresel ›s›nma limitinin 2 derece olmas›n›yüzde 50 olas›l›kla sa¤lam›fl oluruz ki 50-50flans bile fazla güven verici de¤il. Asl›nda, bu2 derecelik limiti sa¤layaca¤›m›zdan eminolmak istiyorsak emisyonlar› uzun dönemde400 ppm’nin alt›na çekmek zorunday›z.

Neden 2 derece? Sözün gelifli, bizler küresel

›s›nmayla bafla ç›kman›n yolunu bulamazsakbu, dönüflü olmayan nokta m›d›r? Schellnhuber: Bu zor ve h›zl› bir çizgi de¤il,ama bir kez geçersek, zarar h›zl› bir flekildekontrol edilemez bir hal al›r. Gezegenin ›s›derecesi son 20 milyon y›l›n en yüksekderecesine ç›kar ve bunlar›n hepsi sadecebir as›r içinde olur. Bu da yerküre içinkorkunç bir durum, efli benzeri görülmemiflbir fenomendir.

2 dereceyi geçen bir küresel ›s›nma,gerçekten dramatik bir etki yarat›r m›? Schellnhuber: Evet, yarat›r. Bafllang›çolarak, kuzey kutbundaki deniz buzullar› veGrönland’daki buzullar tamamen,Antarktika’daki buzullar da k›smen erir.Uzun vadede deniz seviyeleri inan›lmazderecede yükselir. Bütün k›y›lar› boflaltmakzorunda kal›r›z. ‹nsanl›k medeniyeti, bafltanyarat›lmak zorunda kal›r. Dahas›,atmosferden do¤rudan karbondioksittransferiyle, okyanuslar daha asitli halegelir ve deniz hayat› da buna adapte olmakzorunda kal›r. ‹kincisi, atmosfer daha yo¤unbir flekilde su buhar› ve enerjiyle yüklenir,sonuç olarak artan fliddetli f›rt›nalar ortayaç›kar. Üçüncüsü, çökelme flekillerindekiçeflitlemeler daha uç noktalara gelir. Bu da

az ya¤murlu yerlere daha da az ya¤murya¤mas› demektir. Tersi de olabilir.Bunun tek sonucu da artan çölleflmedir.Dördüncüsü, kara ve deniz aras›ndakibüyük ›s› farkl›l›klar›ndan dolay› Avrupamuson etkisi olas›l›¤›yla karfl› karfl›yakal›r.

Bu 2 derecelik hedefe ulaflman›nmaliyeti nedir? Schellnhuber: Stern’e göre, küresel›s›nmay› 2-3 derece aras›nda tutmak için

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER ‹k l im Etki ler i

10

Karbondioksit emisyonu2050’ye kadar nedenyar›ya inmek zorunda?

Prof. Hans JoachimSchellnhuber,Postdam’daki ‹klimEtkileri Araflt›rmaEnstitüsü’nde Direktör.Bir fizikçi olan 56yafl›ndaki Schellnhuber,iklim de¤iflikliklerininsonuçlar›n› inceleyen ilkaraflt›rmac›lardan. 2001-2005 y›llar› aras›ndaBirleflik Krall›kNorwich’deki Tyndall‹klim De¤iflimleriMerkezi’nde araflt›rmadirektörlü¤ü yapt›.Kraliçe kendisine enönemli fleref unvan›olan“HonoraryCommander of the MostExcellent Order of theBritish Empire" (CBE)unvan›n› verince,ola¤anüstü de¤ere sahipçal›flmalar› da resmiolarak onaylanm›fl oldu.Alman Baflbakan› AngelaMerkel yak›n birgeçmiflte Schellnhuber’iAlmanya’n›n G8Konferans› Baflkanl›¤› veAvrupa Birli¤i KonseyiBaflkanl›¤› boyuncafederal hükümete iklimkonular›nda dan›flmanl›kyapmas› için tayin etti.

10_13CPSIEM 10/22/07 3:20 PM Page 2

Woking son 10 y›lda karbondioksitemisyonunu neredeyse yüzde 80 oran›ndadüflürdü ve bu süreçte büyük paralarbiriktirdi. Burada binalar için ›s› yal›t›m›,düflük enerjili ›fl›klar, düflük tüketimli ulafl›maraçlar› gibi inan›lmaz bir potansiyel var.Yenilenebilir enerji kaynaklar›n› gelifltirmeknispeten daha pahal› ama uzun dönemdede zorunlu.

Daha fazla verim ve yenilenebilir enerjiyeterli mi?Schellnhuber: Tek bafllar›na de¤il. Birdereceye kadar karbon sekestrasyonunukullanmak zorunda kalaca¤›z. Bu,karbondioksitin her yand›¤›nda atmosfereemisyonu yerine yakalan›p tutulmas›demektir. En etkili flekilde biyokütlesantrallerinde yap›l›r ve bu yolla

dünyadaki toplam gayri safi yurtiçihas›lan›n (GSY‹H) yüzde 1’ini ay›rmakzorunday›z. Onun raporu a¤›rl›kl› birflekilde, uluslararas› karfl›laflt›rmal› projeninbir parças› olarak bizim enstitü taraf›ndanüretilmifl model hesaplamalar›na dayan›yor.

Biz ekonomik analizlerin yenimetotlar›n› adapte ettik çünkü atmosferikoruma maliyetleri üzerine yap›lan dahaönceki, ABD merkezli çal›flmalar›n dayanaknoktalar› yanl›flt›. Onlar, çevre dostu enerjikaynaklar›n›n kullan›m›ndaki teknolojikgeliflmeleri güç bela göz önüne ald›lar vebu nedenle gerçekd›fl› yükseklikteki birhesaplamayla karfl›laflt›lar. Bizimsonuçlar›m›za göre 2-3 derecelik bir limiteba¤lanmak bile, dünya GSY‹H’s›n›n yüzde1’inin daha az›na mal oluyor. Stern,güvenlik pay›n› baz alm›fl, bu dahesaplamalar›n› bizimkinden dahakötümser yapm›flt›.

Peki hiçbir fley yapmaman›n maliyeti neolur? Schellnhuber: Atmosferi korumak içingereken maliyetin en az 10 kat›, yani dünyaGSY‹H’s›n›n yaklafl›k yüzde 10-20’si aras›.

Ne tür önlemler almak gerekiyor? Schellnhuber: Esas olarak, dünyan›n enerjisistemi yeni ve düflük karbonlu bir diyeteal›nmal›d›r. Bu öncelikle enerjiyi korumakve daha etkili bir biçimde kullanmak;ikincisi yenilenebilir kaynaklar›nkullan›m›n›, rüzgar, günefl enerjisi,jeotermal enerji ve biyokütle de dahilolmak üzere büyük ölçüde art›rmakanlam›na gelir. Maliyeti di¤erlerinden katkat düflüren as›l metot, asl›nda basit birflekilde daha az enerji harcamakt›r.Örne¤in, Britanya’n›n bir kasabas› olan

‹KL‹M DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹N‹N MAL‹YET‹

Britanya Baflbakan› Tony Blair’a göre, geçti¤imiz y›l 30 Ekim’de sunulan 650 sayfal›k Sternraporu, baflbakanl›¤› döneminde üretilen en önemli dokümand›. Yazar› Sir Nicholas Stern,Blair’in dan›flmanlar›ndand›. Blair’in kendisi de iklim de¤iflikli¤ini çözülmesi gereken as›l politiksorun olarak ifade etmiflti. Bu y›l Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu da Blair’ingörüflünü destekler nitelikteydi. Özellikle önde gelen endüstri ülkelerinin kat›l›mc›lar› aras›nda,iklim de¤iflikli¤ine karfl› harekete geçmenin gereklili¤i konusunda gerçek anlamda bir fikir birli¤i

ortaya ç›kt›. Dünya Bankas› eski BaflEkonomisti Stern’e göre, atmosferdekisera gaz› konsantrasyonu 550 ppm’ninalt›nda tutulmazsa bu, dünyaekonomisi için vahim sonuçlardo¤uracak. Bir k›yaslama yapacakolursak sera gazlar› endüstri devrimininbafl›nda 280 ppm iken, günümüzde 430ppm civar›nda ve her y›l 2.3 ppm art›flgösteriyor. E¤er sera gazlar›n› 550 ppmile s›n›rland›rmay› baflar›rsak küresel›s›nma 2-3 derece aras›nda olacak. Buda iklim araflt›rmac›lar› taraf›ndan halakabul edilebilir bir oran olarakgörülüyor. Bu hedef, karbondioksitemilimindeki flu andaki art›fl›n ve di¤ersera gazlar›n›n 2020’ye kadar yar›yar›ya düflürülmesiyle ve sonras›nda hery›l yüzde 2 oran›nda azalt›lmas›ylabaflar›labilir. Bu da maliyet anlam›nagelir ve Stern’e göre dünya ekonomikhas›las›n›n yüzde 1’ine efltir. Ama hiçbirfley yapmaman›n maliyeti daha dayüksektir. Is› derecesindeki 5 derecelikbir art›fl, dünya ekonomik has›las›n›nher y›l beflte birine mal olacakt›r.

Sera gazlar›n›n seviyelerini 550 ppm’desabitlemek için stratejiler. Ölçümler sunulduktansonra ne kadar ertelenirse, o noktaya kadar olanemisyon ve her y›l kökten düflmesi gerekenemisyon miktar› da o derece yükseliyor. Amaç2050 y›l›na kadar seviyeleri flu andakindenyüzde 25 oran›nda düflürmek. O zaman dünyaekonomisi de günümüzden 3-4 kat daha büyükolacak. Yani GDP’nin her birimde yüzde 75’ikadar düflmek zorunda kalacak.

G e l e c e k & T r e n d l e r

11

10_13CPSIEM 10/22/07 3:20 PM Page 3

atmosferdeki net karbon miktar›düflürülür. Buna ek olarak, mevcutnükleer santrallerinin iflletme süresiuzat›labilir çünkü onlar›n yaratt›¤› ilgilitehlikeler küresel ›s›nman›n yaratt›¤›tehlikelerden daha azd›r. Di¤er taraftanonlar›n üretim kapasitesine katk›lar›,endüstri spent plütonyumun tekrarüretimini h›zland›rmad›¤› ya da binlerceyeni küçük nükleer santrali inflaedilmedi¤i sürece büyük ölçüdeart›r›lamaz. Nükleer tesislerin iflletmesürelerinin uzat›lmas›yla kazan›lacakolanlar, alternatif enerji kaynaklar›n›ngelifltirilmesine kanalize edilmelidir.

Endüstri, dünyan›n enerji sistemindeki bututum de¤iflikli¤iyle iflbirli¤i yapacak m›? Schellnhuber: E¤er koflullar do¤ruysa,evet. Devletler bunun için tüzüklerhaz›rlamal› ve hedefler koymal›. Benceher ülkenin kendi yol haritas›n› çizmesi vesonradan bu yollar› bir çeflit dünya yolharitas›na ba¤lamas› oldukça mant›kl›.Karbondioksit emisyonlar›n› 2050 y›l›nakadar 1990 seviyelerinin yar›s›na indirmekzorunda oldu¤umuz gerçe¤inden kaç›flyok. Sanayi ülkeleri karbon emisyonunugerçek anlamda yüzde 60-80 oran›ndadüflürmek zorundalar çünkü geliflmekteolan ülkelerden çok daha fazlakarbondioksit ürettiler.

Emisyon ticareti ne derece etkili? Schellnhuber: Bu yaklafl›m, devletinpazarda kurallara uyuldu¤unu garantietmesi yoluyla emisyon ödenekleri ileticareti zorunlu k›l›yor. Bu, prensipteolabilir ama soyutlanm›fl bir ölçüm olarakkalamaz. Ayn› zamanda önemlidir çünküinovatif teknolojiyi daha fazla kullanmayaimkan sa¤lar ama hat›rlanmas› gereken,en büyük kazan›mlar›n her zamanazalt›lm›fl enerji tüketiminin sonucuoldu¤udur. Londra tek bafl›na bütünPortekiz’in üretti¤i karbondioksitiüretiyor. fiehrin artan enerji talebi de,tamamen bekleme modundayken enerjiharcayan elektrikli aletlerin kullan›m›n›nartmas›yla ilgili. Bütün mühendislerinbildi¤i gibi, bu durum de¤ifltirilebilir.

K›sa vadeli yol haritas› ne olabilir? Schellnhuber: 2007 ve 2008 kesin

kararlar›n al›naca¤› y›llard›r çünkü bask›,Kyoto’nun mirasç›s› olacak bir antlaflmagelifltirmek yönünde olacak. Sonraki 5-10y›l boyunca da çok say›daki elektriksantralinin modernizasyonuyla ilgiliönemli kararlar al›nmas› gerekiyor.

Siemens gibi global bir flirket iklimde¤ifliklikleriyle ilgili ne yapabilir? Schellnhuber: Alman flirketlerinin iklimde¤ifliklikleriyle bafl etmek için ihtiyaçduyulan güçleri var. Unutmay›n, çevreyleilgili kayg›lar›m›zdan ötürü Almanlarlaalay ederlerdi. Ama bizim endüstrimizyeni bir endüstri devrimini ateflleyebilir vehatta bu süreçte bir gün s›f›r emisyonunoldu¤u bir toplum oluflturulabilir.fiimdiyat›r›m yap›n, Çin ve Hindistan gibigelece¤in as›l pazarlar›na teknolojisa¤layabilecek avantajlara sonradan sahipolacaks›n›z.

ABD bu denkleme nerede dahil olacak?Sizce sera gaz› emisyonlar›n› çok geçolmadan kontrol etmeye bafllayacak m›? Schellnhuber: Çin ve Hindistan gibi artanmiktarlarda enerji harcayan ülkeler,emisyonlar› azaltmaya yanaflmad›kça hepABD’yi suçlayacaklar. Ama bence 2008y›l›ndaki baflkanl›k seçimiyle birlikteWashington’un politikas›n›n da de¤iflmeflans› yüksek. ABD büyük ihtimalle KyotoProtokolü’nü imzalamayacak. Yine dekendine, benzer hedefler koyabilir.Avrupa’n›n de¤iflti¤i gibi ABD dede¤iflebilir. Burada, birçok insan küresel›s›nmay› kabul etmek istemedi. Treninraydan ç›kmas›na daha 50 y›l var sand›lar.Ama bugün, politika ve ifl dünyas›ndaninsanlarda konuya artan bir ilgi oldu¤unuhissediyorum.

Stern’in raporu fikren köklü birde¤iflikli¤e mi neden oldu? Schellnhuber: Gördü¤üm kadar›yla bilimadamlar›n›n uyar›lar›, küresel ›s›nman›nbir masal oldu¤u tart›flmalar›n› yapanlar›zay›f düflürdü. fiimdi Stern olay› ekonomikboyutuyla ele alarak ve ekonomik etkilerihesaplayarak geride kalan son dirençduvarlar›n› da y›kmay› baflard›. Onun önesürdüklerinin büyük a¤›rl›¤› var çünkü iflpolitikaya gelince ekonomik parametrelergöz önünde tutuluyor.

Bir yandan çevreyle ilgili endifleler ve Kyo-to Protokolü’nün zorunlu k›ld›¤› flartlara

giderek artan oranda uyum sa¤lanmas› yö-nündeki bask›lar, di¤er yandan sürekli yük-selen enerji fiyatlar›, art›k endüstriyi kendisüreçlerini optimize etmeye zorluyor. Avru-pa Birli¤i, 2008-2012 aras›nda CO2 sal›n›mla-r›n› 1990’a k›yasla yüzde 8 oran›nda azalt-

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER ‹k l im Etki ler i Y ü k s e k V e r i m l i E l e k t r i k M

12

Dünyan›n her yerinde,içinde muazzam bir enerji

tasarrufu potansiyeli tafl›yanyaklafl›k 20 milyon adet

elektrik motoru çal›fl›yor. Bumotorlar olmasayd›, yüksek

teknolojili günümüz dünyas›tümden dururdu.

Enerji

10_13CPSIEM 10/22/07 3:20 PM Page 4

may› hedefliyor. Bu hedefe göre elektrikmotorlar›ndan kaynaklanan emisyonun yanisal›n›m›n, 2000’deki 270 milyon tonluk hac-minden 2010’da 240 milyon tona düflürülme-si gerekiyor. Tüm AB ülkelerinin bu AB ilke-lerini, 2007 sonuna kadar kendi ulusal yasa-lar›na geçirmifl olmalar› da flart koflulmufl du-rumda.

Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemle-ri’nde (A&D), enerji tasarrufu konusunda ça-l›flmalar yapan Dr. Peter Zwanziger, burada-ki as›l potansiyelin üretime do¤rudan katk›-da bulunmayan destek süreçlerinde oldu¤u-na iflaret ediyor ve ekliyor: “Bu süreçler ara-s›nda yard›mc› malzemelerin haz›rlanmas› vetafl›nmas›, havaland›rma ve at›klar›n yokedilmesi say›labilir.”

Endüstriyel elektrik tüketiminde bafl› çe-ken üniteler aras›nda, ›s›tma, havaland›rmave iklimlendirmede kullan›lan pompalar ka-dar kompresörler, konveyör bantlar› ve ka-r›flt›rma ile ö¤ütme sistemleri de bulunuyor.Örne¤in ka¤›t endüstrisindeki orta ölçekli bir

iflletmede 24/7 zaman çizelgesinde çal›flan 3binden fazla elektrik motoru bulunur.

H›zl› amortisman. Asl›nda tasarruf sa¤la-yacak teknolojiler çoktand›r elimizde mev-cut. Alman elektrik endüstrisinde flemsiyegörevi gören bir organizasyona göre sadecefrekans dönüfltürücüleri bile bu tasarruf edil-mesi gereken enerjinin yüzde 90’›n› sa¤laya-bilecek bir potansiyeli içlerinde bar›nd›r›yor-lar. Geri kalan›n ise yüksek verimli motorla-r›n kullan›lmas›yla gerçeklefltirilebilece¤i bi-linmektedir. Ancak iflin pek çok yöneticiningözünü korkutan k›sm› maliyetlerin yüksek-

li¤i ile 10 y›ll›k ömürleri. Ama sonuçta y›lda 2bin saatlik çal›flma süresi neticesinde sat›n al-ma fiyat› sizin toplam maliyetlerinizin ancakyüzde 3’üne karfl›l›k gelecektir. Enerji mali-yetiniz ise tam aksine yüzde 95’ten fazla birpay alacakt›r.

Volkswagen firmas› bu gerçe¤in fark›navarm›fllar. 2 y›ldan fazla bir süredir kararl› birflekilde eksik rand›manl› motorlar›n›, Sie-mens’in yüksek verimli EFF1 s›n›f› modelleriy-le de¤ifltiriyorlar. VW Tesis Servisi’nden An-dre Pratzel, “Motorun çal›flma süresi boyun-ca kazand›rd›¤› enerji tasarrufu, motorunkendi maliyetini defalarca ç›kart›yor” diyor.Hatta endüstride düflük enerji fiyatlar›n›nsöz konusu oldu¤u durumlarda bile yüksekverimli bir motorun kendini amorti etme sü-resi ancak 12, en çok 18 ay oluyor. ‹flte bu ne-denle VW’de kurulan sistemlerde sadeceEFF1 motorlar› kullan›l›yor.

Siemens taraf›ndan piyasaya sürülenenerji tasarruflu modellerin en son nesille-rinde, enerji kay›plar›n›n, konvansiyonelelektrik motorlar›na göre yüzde 45 azalt›l-mas› mümkün. Bu özellik sayesinde de 1.1kW’l›k bir motorun verimlili¤ini rahatl›klayüzde 77’den yüzde 84’e ç›kartabilirsiniz.Siemens, bu baflar›y› yakalayabilmek için mo-torun so¤utulmas›na, konumland›r›lmas›nave sarg› teknolojisine insanüstü bir çaba har-cam›flt›r. Bu arada imalatta alüminyum, bak›rve elektrik levhalar gibi aktif malzemelerinyüksek oranlarda kullan›lmas›na da özen

gösterildi. Di¤er yandan iyilefltirilmifl so¤utma siste-

mi sayesinde ›s›nma etkisinin minimize edil-di¤i de dikkate al›nmal›d›r. Motorun üzerinebinen s›cakl›k azalt›ld›kça motorun ömrüuzar ve motor ya¤lar› da daha uzun süre da-yan›r. Bu nokta müflteriler aç›s›ndan oldukçaönemlidir. Çünkü bu sayede motor daha azbak›m ister ve sistemin ar›za/bak›m süreleriminimuma indirilir. Siemens, etkili enerji ta-sarrufunda çeviricilerinin kullan›lmas›n› ön-görmektedir. Ancak sistemli enerji optimi-zasyonlar› kullanarak çok daha mükemmelsonuçlar al›nabilecektir. ‹çinde çok yüksekadetlerde frekans çevirici ve yüksek verimlimotorlar ittiva eden çok büyük projelerdedahi elde edilebilen enerji tasarruflar› ile bir-likte “ ilk al›m maliyetleri” en çok 24 ay için-de ç›kar›lmaktad›r.

G e l e c e k & T r e n d l e r

13

k M o t o r l a r ›

ENERJ‹ TASARRUFLARINI HESAPLAYAN YAZILIM

Siemens taraf›ndan temin edilen bir yaz›l›m, çeflitli özelliklerdeki motorlar›n detayl› maliyetk›yaslamalar›n› yapabiliyor. Örne¤in Sinasave, bir EFF1 enerji tasarruflu motor kullan›lmas›yla nekadar enerji tasarrufu sa¤lanabilece¤ini ve yat›r›m›n kendini ne kadar sürede amorti edece¤inihesapl›yor. Amorti süresinin, pek çok yöneticinin zannetti¤inden çok daha k›sa olabilece¤inigösteriyor. ( www.siemens.com/sinasave )

Evdoxia Tsakiridou

cimrileri

Siemens, frekansdönüflümlü motorlardan(solda), son model bak›rarmatürlere (sa¤da) kadaruzanan alabildi¤ine geniflbir yelpazede çözümlersunuyor. Siemens’inyüksek verimlimotorlar›n›n ço¤uMeksika, Guadalajara’dakifabrikas›nda (ortada)üretiliyor.

10_13CPSIEM 10/22/07 3:20 PM Page 5

Küresel ›s›nman›n gündemden düflmedi¤iflu günlerde dünya devi flirketler de çev-

re korumaya yönelik çal›flmalar›na h›z kazan-d›rd›. Öyle ki art›k devlerin performans›, sa-t›fl ve pazarlamaya, insan kaynaklar›na ya dasosyal sorumluluk projelerine yapt›klar› yat›-r›mlar kadar bu çevre dostu çal›flmalar›ylade¤erlendiriliyor.

Siemens çevre dostu global flirketler li-ginde üst s›rada yer alan oyunculardan. fiir-ket enerjiden ulafl›ma faaliyet gösterdi¤i heralanda teknoloji ve çözüm gelifltirirken çev-reye sayg›y› ön planda tutuyor. Ödüllerletaçland›r›lan baflar›l› çal›flmalar›n›n arkas›n-

da ise çevre korumay› bir ifl prensibi halinegetiren dev ekibinin gücü var.

Siemens’in çevreye yönelik global arena-daki çal›flmalar›n› Türkiye’de de görmekmümkün. Geliflen Türkiye’de gelece¤in flehir-lerini yaratmada kamu ve özel sektörün enönemli yard›mc›lar›ndan biri olan Siemens,Türkiye’de de gerçeklefltirdi¤i tüm projeler-de çevre dostu teknoloji ve çözümlerini kul-lan›yor.

Siemens’in Türkiye’deki çevre timini biraraya getirdik. Enerjiden ulafl›ma, sa¤l›ktanbina teknolojilerine tüm bölümlerin direk-törleri kendi alanlar›nda sunduklar› çevredostu ürün ve hizmetlerini, çevre korumayayönelik baflar›l› projelerini anlatt›lar…

O⁄UZ TEZEL /ENERJ‹ ‹LET‹M‹ VE DA⁄ITIMI BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ

HEDEFTE DAHA VER‹ML‹ ENERJ‹ VARKay›plar› azaltmak. Enerji iletimi ve da-

¤›t›m› bölümü olarak, dünyada s›n›rl› miktar-da bulunan enerji kaynaklar›n›n daha uzuny›llar kullan›labilmesi ve çevrenin korunmas›-

na özen gösteren ürünler sunuyoruz. Enerji üretimi, iletimi ve da¤›t›m›n›

komple bir süreç olarak düflünürsek, bu sü-reçte verim, en önemli konulardan biri. Üre-timin verimli yap›lmas›n›n yan›nda iletim veda¤›t›m s›ras›nda oluflabilecek gereksiz ka-y›plar›n engellenmesi de, daha az enerji üre-tilmesine, di¤er bir deyiflle, üretilen enerji-den maksimum faydan›n sa¤lanmas›na ola-nak sa¤l›yor.

Öne ç›kan çözümler. Gaz ‹zoleli fialt Mer-kezleri (GIS) öne ç›kan çözümlerimizden birtanesi. Son y›llarda özellikle büyük flehirler-de kullan›lmaya bafllayan bu çözümler, bü-

yük flalt merkezlerinin çevresel etkilerini mi-nimuma indirmekle kalmay›p, sundu¤u dü-flük kay›pl› çözümler ile de çevreci teknolojioldu¤unu ispatlam›fl durumda. HVDC, yük-sek gerilim DC iletim sistemleri de bir di¤erönemli çözüm. Özellikle yüksek miktardagüç iletilen alanlarda kullan›lan HVDC sis-temler, enerji kayb›n›n devasa boyutlaraulaflmas›n› engelliyor ve daha az enerji üreti-mi ile maksimum faydan›n elde edilmesinisa¤l›yor.

Devam eden çal›flmalar. Siemens enerjiiletimi ve da¤›t›m› bölümü olarak flehirlerde-ki da¤›t›m flebekelerinde, organize sanayibölgelerinde ve iletim flebekesinde sundu¤u-muz çözümler ile teknik kay›plar› minimumseviyeye düflürüyoruz. Örne¤in OSB’lerdesundu¤umuz çözümler ile en düflük kay›polan yüzde 3,5 olan kay›p miktarlar›n› bileyüzde 0,5 seviyelerine indirmeyi baflard›k. Di-¤er yandan vakum kesiciler de verimli enerji-ye imkan sa¤layan çözümlerden. Sera gaz›etkisi yayan ve Kyoto kriterleri gere¤i tekno-lojinin el verdi¤i durumlarda kullan›lmamas›

önerilen SF6 gaz›, dünya genelinde anahtar-lama ortam›nda kullan›lmamakta. SF6 gaz›kullan›lan kesiciler yerine, çok uzun y›llard›rSiemens taraf›ndan vakum kesiciler kullan›l›-yor. Yüksek gerilim kesicilerinde de bu gaz›nkullan›lmamas› ile ilgili olarak Siemens arafl-t›rma ve gelifltirme çal›flmalar› devam ediyor.

SÜLEYMAN ‹LDEN / ENERJ‹ ÜRET‹M‹ BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ

“SIFIR CO2 HAYAL DE⁄‹L”Ar-ge’ye dev yat›r›m. Siemens Enerji Ü-

retimi Bölümü yurtd›fl›nda uzun y›llard›r ar-ge harcamalar›n›n ço¤unu çevreyi ve iklimi

koruma araflt›rmalar›na harc›yor. Çözümleri-miz enerjinin çevre dostu yollardan üretilme-si ve kullan›lmas›na yard›mc› olacak tümürünleri kaps›yor. Bunlardan 3 ana bafll›k al-t›nda bahsetmek mümkün.

Birincisi enerji verimlili¤i için kömür ya-kan enerji santralleri baflta olmak üzere tümsantralleri son model teknolojilerle donat-mak. ‹kincisi ayr›flt›rma teknolojilerini veemisyon kontrol sistemleri kullanarak CO2sal›mlar› büyük oranlarda azaltmak.

Bir di¤er bafll›k ise rüzgar enerjisi, dün-yan›n derinliklerindeki ›s›y› do¤aya CO2 sal-madan ç›karabilen jeotermal enerji, at›klar-dan enerji gibi yenilenebilir enerji teknoloji-leri üretmek.

Örnek projeler. Almanya’da 2011 y›l›ndadevreye al›nacak Irsching fabrikas›nda gele-neksel fabrikalarla k›yasland›¤›nda 40 binton daha az CO2 emisyonu söz konusu ola-cak. Bu baflar› bilgisayarlarla güçlendirilmifltürbin kanad› tasar›m› ve daha fazla yükedayanabilen daha büyük kanatlar kullan›l-mas›n› mümkün k›lan yeni malzemeler gibi

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER S i e m e n s ç ö z ü m l e r i

14

Siemens’in çevreci teknolojileriSiemens, gelifltirdi¤i teknoloji ve çözümlerde sadece gelece¤i de¤il ayn› zamanda daha

yeflil bir çevreyi hedefliyor. Bu hedef do¤rultusunda hem Türkiye’de hem dünyada takdirtoplayan baflar›l› çal›flmalar yap›yor. Bu çal›flmalar›n arkas›nda ise çevre korumay› bir ifl

prensibi haline getiren dev bir ekip var.

14_17CPSIEM 10/22/07 2:49 PM Page 2

15

Siemens’in Türkiye’deki ekibi çevredostu profesyonellerden olufluyor.

Soldan sa¤a: Ufuk Eren, Timur Durak,Süleyman ‹lden, Baha Ugan, O¤uz Tezel.

14_17CPSIEM 10/22/07 2:49 PM Page 3

teknolojik ilerlemelerin bir sonucu. Kanatlarayr›ca yüksek yanma ve at›k gaz ›s›s›na daya-nabilmeleri için seramik kaplamaya sahip. Buda tesisi çok daha verimli k›l›yor.

Almanya'da pilot olarak kurulacak dün-yan›n ilk “S›f›r CO2” enerji santralinin sahacihazlar›n› da kapsayan ölçü kontrol sistem-lerini Siemens Enerji Üretimi teslim edecek.Enerji santralleri için özel tasarlanm›fl olanotomasyon sistemi SPPA-T3000 Aral›k ay› ba-fl›nda devreye al›nacak.

BAHA UGAN / ULAfiIM S‹STEMLER‹ BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ

“RAYLI S‹STEMLER‹ ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERLE KUfiATIYORUZ”H›zl› trenlerin performans›. H›zl› trenle-

rin sundu¤u çok say›da ekonomik ve çevreselavantajlar var. Örne¤in h›zl› trenlerin ayn›güzergah içinde harcad›¤› enerji, yolcu bafl›-

na havayolunun 8’de biri, karayolunun ise4’te biri kadar. Siemens Velaro h›zl› treni 350km/saat h›z yap›yor ve harcad›¤› enerji 100km için koltuk bafl›na 2 litre benzine eflit. Ay-r›ca h›zl› trenler daha az çevresel etki yarat›-yorlar. Sera gaz› etkisi 1990’dan 2005’e ka-dar olan dönemde karayollar›nda yüzde 19,havayolunda yüzde 8,9 artarken, demiryolla-r›nda yüzde 36 oran›nda azalm›fl durumda.Üstelik h›zl› trenlerde CO2 emisyonu havayo-luna göre yüzde 75, karayoluna göre ise yüz-de 71 daha düflük.

Metro projelerinde yeni dönem. Demir-yollar› su kaynaklar›na ve tar›m alanlar›nadaha az zarar veriyor ve daha az gürültü kir-lili¤ine sebep oluyor. Bununla birlikte, Sie-mens, Norveç’in baflkenti Oslo’ya mevcut sis-temden yüzde 30 daha az enerji harcayançevre dostu trenlerin kullan›laca¤› yeni birmetro sistemi kuruyor. Trenlerin en önemli

özelli¤i, yap›mlar›nda kullan›lan malzemele-rin yüzde 95’inin 30-35 y›ll›k yaflam sürelerisona erdi¤inde geri kazan›labilir olmas›. Di-¤er yandan demiryolu araçlar›n›n gövdeleri-nin tamam›, çok hafif bir alüminyumdan ya-p›l›yor. Bu sayede tren hafif oluyor ve ivme-lenmek için daha az enerji harc›yor. Trenler-de kullan›lan malzemelerin yüzde 85’i fizik-sel anlamda tekrar kullan›labiliyor.

UFUK EREN / TIP ÇÖZÜMLER‹ BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ

“EKOLOJ‹K DENGEY‹ KORUMAYA ÖNEM VER‹YORUZ”

Etkin yönetim sistemi. Siemens T›p Çö-zümleri, ekolojik dengenin korunmas›na yö-nelik olarak “Çevre Sa¤l›¤› ve Güvenli¤i Poli-tikas›”n› flirket politikas›na entegre etti vebu amaçla flirket içinde çevre, sa¤l›k ve gü-venlik ile ilgili bir yönetim sistemi oluflturdu.Avrupa Birli¤i’nin Çevre Yönetim SistemiEMAS'a ve uluslararas› çevre standard› ISO14001'e uygun olarak oluflturulan SiemensT›p Çözümleri Çevre Yönetim sistemi cihazkullan›c›lar›na yönelik sa¤l›kl› çal›flma alanla-r› sa¤l›yor. Bu sistem, çevresel tehlikeninkontrolü ve çal›flma ortam›ndaki risklerininazalt›lmas›na imkan veriyor. Çevre sa¤l›¤› vegüvenli¤ini destekleyen ve de gelifltiren sis-temler üretiyor. Do¤al kaynaklar›n korun-mas› ve kirlili¤in önlenmesini sa¤l›yor. Tümürünlerin yaflam süreleri boyunca çevre sa¤l›-¤› ve güvenli¤ine uygunlu¤unun kontrolüneyönelik çal›flmalar yap›yor.

‹ki konuya dikkat. Siemens T›p Çözümle-ri, üretmifl oldu¤u sistemlerde çevrenin ko-runmas›na yönelik iki ana konuya dikkat edi-yor. Birincisi ürünün yaflam süresi. SiemensT›p Çözümleri flirket içinde yay›nlad›¤› “En-tegre Ürün Politikas›” ile çevre sa¤l›¤› ve gü-venli¤inin ürünün toplam yaflam süresi bo-yunca yani ürünün gelifltirilmesi aflamas›n-dan ürünün kullan›m süresinin sonuna kadarsürdü¤üne inan›yor. Bu do¤rultuda sadecesa¤l›kl› ve güvenli ürün gelifltirmeye de¤ilama ayn› zamanda daha az elektrik veya ma-teryal tüketimi gibi daha az kaynak kullan›-m›na da odaklan›yor. ‹kincisi de ürünün gerial›nma süreci. Geri dönüflüme uygun flartlar-da, Siemens T›p Çözümleri kullan›lm›fl ve ya-flam süresi bitmifl olan sistemleri geri alarak,onlar› tekrar ayn› kalite ve standartlardaüreterek sat›fl›n› yap›yor. Bu, üretim aflama-s›nda yüzde 90 daha az materyal kullan›m›

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER S i e m e n s ç ö z ü m l e r i

16

14_17CPSIEM 10/22/07 2:49 PM Page 4

ve sat›n alma aflamas›nda da yüzde 30 dahaaz maliyet sa¤l›yor.

T‹MUR DURAK / B‹NA TEKNOLOJ‹LER‹ BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ

“AVRUPA’DA B‹N BAfiARILI PROJEYE‹MZA ATTIK”

Avantaj sa¤layan çözümler. Enerji ihti-yac›m›z her geçen gün art›yor. Özellikle has-tanelerde ve otellerde artan bir enerji tüke-timi var. Enerji tüketimimiz termostat vana-

dan klimaya, enerji da¤›t›m izleme sistemle-rine kadar izleniyor. Enerji tüketimi takipediliyor böylelikle tüketim kontrol alt›ndatutulabiliyor. Bina otomasyon sistemlerimizile yüzde 20’lere varan enerji tasarrufu sa¤-lan›yor. Hem güvenlik hem de bina otomas-yonu ürünlerimizin bir bütün halinde bu ta-sarrufu desteklemesi ve yönetilebilir sistem-ler ile kontrol alt›nda tutmas› sundu¤umuzçözümlerin getirdi¤i avantajlar›n bafl›ndageliyor.

Yenilenen sistemlerle dev tasarruf. Sie-mens, Avrupa’da binden fazla binada enerjisistemleri yeniden düzenledi, 110 milyon Eu-ro'luk tasarruf sa¤lad›. 110 Milyon Euro’lukenerji maliyeti tasarrufu ayn› zamanda 430bin ton CO2 tasarrufu elde edildi¤i anlam›nageliyor.

Siemens Bina Teknolojileri’ne 31 May›s2006 tarihinde Berlin’de yapt›¤› çal›flmalar-dan dolay› “Avrupa Enerji Hizmetleri Ödülü”verildi¤ini de eklemek gerek.

G e l e c e k & T r e n d l e r

17

“DO⁄AL KAYNAKLARI KORUYAN PROJELERE ‹MZA ATIYORUZ”

Sektöre özel çözümler. Sundu¤umuz çözümlerle do¤al kaynaklar›nkullan›m›n› daha etkin hale getirdi¤imiz gibi do¤al kaynaklar›nkorunmas›n› sa¤layacak ürün, sistem ve çözümleri gelifltiriyoruz. Böyleceenerji, su tüketimini ve üretim süreçleri s›ras›nda meydana gelebileceketkiyi azaltarak do¤al kaynaklar›n dünya çap›nda sürdürülebilirli¤eönemli katk›da bulunuyoruz. Bu konuda pek çok sektöre özeluygulamalar›m›zdan bahsedebiliriz.

Sanayimizde milyarlarca kWh’ lik elektrik enerjisinin yaln›zca acmotorlar üzerinden tüketiliyor. Dünya genelinde hali haz›rda kullan›lanyaklafl›k 20 milyon adet elektrik motoru var ve sanayide kullan›lanelektrik enerjisinin yüzde 70’ini harc›yor. Dolay›s›yla, sektörüne göre vesistem optimizasyonu yap›lm›fl tesislerde ifl makinelerine uygun olarakprojelendirilmifl enerji tasarruflu (EFF1-Yüksek Verimli) Siemensmotorlar› kullan›larak yüzde 10 ile 50 oran›nda enerji tasarrufusa¤lanabiliyor.Türkiye’de bir ilk. Türkiye’de ilk defa Sirkeci-Harem hatt›ndaki 4 vapuriçin Siemens Propulsion System uygulayarak gemilerinin manevrakabiliyeti art›r›ld› ve yüzde 30 oran›nda yak›t tasarrufu sa¤land›. Dahatemiz ve çevreci bir uygulama olan bu sistem, gelecek y›l 5 adet yolcuvapuru için de uygulanacak. Ayr›ca ‹stanbul Belediyesi ile birlikteyürüttü¤ümüz ayd›nlatma kontrolü projesi ile kay›p ve kaçaklar takipedilerek önemli oranda enerji tasarrufu elde edildi. Yine ‹stanbul, ‹zmir,Bursa, Gaziantep ve pek çok ilde flebeke borular›nda kullan›lan

ürünlerimiz ile kay›p ve kaçaklar›n en aza indirilmesini sa¤layarak, sukaynaklar›m›z›n korunmas›nda da katk›da bulunuyoruz. En songelifltirilen ECO-RTG dizel hibrid sürücü sistemi ile klasik sistemlere oranlaçal›flma halindeyken yüzde 50, bekleme halindeyken de yüzde 70oran›nda daha az benzin tüketiyorlar. Böylece, atmosfere yay›lansal›n›mlar yar› yar›ya düflüyor.

KAYA TÜTENG‹L / OTOMASYON VE KONTROL S‹STEMLER‹ BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ

SU ARITMA TEKNOLOJ‹LER‹NDE ETK‹N ÇÖZÜMLER

Cannibal’in baflar›s›. Siemens 2005 y›l›nda su teknolojileri alan›ndadünya çap›nda lider bir firma olan US Filter’› sat›n ald› ve bu pazarayönelik ürün ve hizmetler sunmaya bafllad›. Siemens, Türkiye’de degeçti¤imiz y›l›n bafl›ndan bu yana çeflitli projeler gelifltiriyor. Cannibalyöntemi ar›tma tesislerinde ç›kacak çamur miktar›n› azaltma özelli¤inesahip. Bu süreçte ilave bakteriler üretiliyor ve ar›tma tesisinin ç›k›fl›ndakiçamur bu sayede yüzde 70’e varan oranda azalt›labiliyor. Bu teknolojiTürkiye'de ilk kez ‹negöl OSB’de kullan›lacak.fiehir içi trafik çözümleri. Ayr›ca Siemens’in flehriçi trafik için sundu¤uçözümlerin bafl›nda entegre trafik kontrol sistemleri geliyor. Entegretrafik kontrol sistemleri, flehir içindeki yayalar, toplu tafl›ma araçlar› veözel araçlar›n tümüne hizmet ediyor. Bu sistem sayesinde belediyeler,trafikteki s›k›fl›kl›klar›, t›kanmalar› ve sonuç olarak karbondioksitemisyonlar›n› azaltabiliyor.

MEHMET ACARLA / ENDÜSTR‹YEL ÇÖZÜMLER&H‹ZMETLER BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ

14_17CPSIEM 10/22/07 2:49 PM Page 5

fiubat 2007’de yay›nlanan Hükümetlerara-s› ‹klim De¤iflikli¤i Paneli, küresel ›s›nma-

n›n göz ard› edemeyece¤imiz bir gerçek ol-du¤unu gösterdi. Karfl› karfl›ya oldu¤umuzsera etkisinin gaz, kömür ve petrol gibi fosilyak›tlardan kaynakland›¤› da art›k çok aç›k.

Öyleyse bu gidiflat› nas›l geriye döndüre-biliriz? E¤er arabalar›m›zda, enerji tesisleri-mizde ve ev aletlerimizde mevcut en modernve en fazla enerji tasarrufu sa¤layan tekno-lojileri kullanmaya bafllarsak ne olur? 10 mil-yon nüfuslu hayali bir flehrin optimal enerjigereksinimi ne kadar olabilir? Böyle bir se-naryoyu hayali bir flehir örne¤inde ele ald›kve çok çarp›c› sonuçlarla karfl›laflt›k.

ABD, Çin, Rusya, Japonya ve Hindis-tan’dan sonra dünyan›n en büyük alt›nc›enerji tüketicisi konumundaki Almanya’n›nrakamlar›na bir göz atal›m. Bu ülkede y›ldaortalama 14 bin 200 petajoule hacminde te-mel enerji tüketiliyor. Almanya’n›n nüfusu82 milyon oldu¤una göre 10 milyonluk hipo-tetik bir flehrin y›ll›k temel enerji tüketimi debin 750 PJ olacakt›r. Bu miktardaki enerjininsert kömürden sa¤lanaca¤› düflünülürse, y›l-da 60 milyon ton ya da bir baflka deyiflle 30metre yüksekli¤inde, 1 kilometre eninde ve1.5 kilometre boyunda bir kömür da¤›na ih-tiyaç var demektir. Asl›nda Almanya’n›nenerji kar›fl›m›n›n yüzde 36’s› petrolden, yüz-de 23’ü do¤al gazdan, yüzde13’ü sert kö-mürden, yüzde 12’si kahverengi kömürden,yüzde 12’si nükleer enerjiden ve yaklafl›kyüzde 5’i de su, rüzgar, günefl, biyokütle,jeotermal ve di¤er kaynaklardan olufluyor.Ancak bu temel enerji formlar›n›, kullan›la-bilir enerjiye çevirmek için enerji santralle-rinde verimlilik oran›na ba¤l› olarak kaybe-dilen enerji ile iletim ve da¤›t›m hatlar›ndakikay›p enerjiyi de hesaba katmak gerekiyor.Yani sonuçta asl›nda tüketicilerin kullan›m›-na sunulmas› gereken ve “da¤›t›lan enerji”diye adland›r›lan enerji gereksinimi bin 120PJ. Bu enerjinin yüzde 42’si endüstride ve ifl-yerlerinde tüketilirken, evlerde tüketilenenerji toplamdan yüzde 29.5 pay al›yor.Ulaflt›rman›n pay› ise yüzde 28.5 düzeyinde.

Bizim hayali flehrimizde ise tüm flehir sa-kinleri, otoriteler ve endüstri yetkilileri ener-ji tasarrufu kurallar›na riayet edeceklerinedair söz vermifl durumdalar. Örne¤i ›s›nmakonusu iyi bir bafllang›ç noktas› olabilir çün-kü Almanya’da da¤›t›lan enerjinin yüzde58’i, iflyerlerinin, okullar›n ve evlerin ›s›t›lma-

s›nda ve buralara s›cak su sa¤lanmas›ndakullan›lmakta. Endüstriyel tesislerde üretilenalüminyum, çinko ve klor için gerekli buharve proses ›s›s› da bu kapsama giriyor. Almanenerji federasyonu ArbeitsgemeinschaftEnergiebilanzen’e göre evlerdeki toplamenerji tüketiminin yüzde 80’i ›s›nmaya harca-n›yor.

Yani ›s›nma konusu, üzerinde potansiyelolarak muazzam tasarruf yap›labilecek bir se-çenek konumunda. Almanya Federal ÇevreAjans›’na göre sadece eski evlerdeki d›fl cep-he ve tavanlara izolasyon yap›larak ve ›s› izo-

lasyonlu pencereler tak›larak gerçeklefltirile-cek bir tamir-onar›m çal›flmas›, toplam enerjitüketimini yüzde 56 oran›nda azaltabilir. Eskibinalarda her y›l metrekare bafl›na 17-25 litregaz ya da do¤algaz tüketilmekte. K›yaslamayap›lacak olursa, yeni binalardaki y›ll›k metrekare bafl›na düflen enerji tüketimi 10 lit-re/metreküp olurken düflük enerjili binalardabu rakam 7, hatta 5’lere kadar düflebiliyor.Daha da çarp›c› bir baflka sonuç ise “pasif ev”diye nitelendirilen konutlardaki metre karebafl›na ihtiyaç duyulan enerji miktar› sadece1.5 litre gaz ya da metreküp do¤algaza eflit.

Bu nedenle bizim hipotetik flehrimizdekitüm eski binalar›n elden geçirilmifl olmas› veyeni binalar›n da ya düflük enerjili ya da pa-sif ev standartlar›na uygun bir flekilde hükü-

metin sa¤lad›¤› fonlarla yap›l›yor olmas› hiçde flafl›rt›c› gelmemeli. Proses ›s›tmas› ve alan›s›tmas›n›n, toplam enerji tüketiminin yüzde67’sini oluflturdu¤u endüstriyel ve ticari bi-nalarda da durum farkl› de¤il. Elektri¤e ayr›-ca havaland›rma ve iklimlendirme sistemle-rinde de ihtiyaç duyulur. Ancak bizim tasar-rufçu flehrimizde bu sistemler art›k eskisi gi-bi günün her saati tam kapasiteyle çal›flt›r›l-maz, sadece gereksinimlerce düzenlendi¤igibi çal›flabilirler. Is› ve CO2 sensörleri odan›nçok mu so¤uk yoksa çok mu havas›z oldu¤u-na otomatik olarak karar verirken di¤er sen-

sörler de odalar›n ne kadar kalabal›k oldu-¤una göre temiz hava gereksiniminin dere-cesini belirler.

Pek çok binan›n enerji tüketimini, yeni tek-nolojilere devasa yat›r›mlar yapmadan yüzde20 ile 40 aras›nda de¤iflen oranlarda düflürmekmümkün. Siemens Bina Teknolojileri uzmanla-r›, geliflmifl özel algoritmalar uygulayarak, be-lirli zamanlarda belirli s›cakl›k derecelerininsa¤lanabilmesi için havaland›rma ve ›s›tma sis-temlerinin ne zaman aç›l›p kapanmas› gerekti-¤ini hassas bir flekilde hesaplayabiliyor. Ifl›klar›nve havaland›rman›n kapat›lmas› gerekti¤iniodan›n bofl veya dolu olmas›na göre ayarlaya-bilen otomatik alg›lay›c›lar da kullan›yorlar.Hatta teknisyenler, ortam bilgisine internetüzerinden de eriflebiliyor.

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER E n e r j i t a s a r r u f u

18

Gelece¤intasarrufunu

yapan flehirlerModern bir endüstri flehrinin elektrik tüketimini h›zla

düflürebilecek enerji tasarrufu çözümleri ve teknolojilerielimizin alt›nda. fiimdi art›k bu çözüm ve teknolojilerin

hayata geçirilmesi gerekiyor.

18_19CPSIEM 10/22/07 3:18 PM Page 2

ne kadar enerji tüketti¤ini izlemek son dere-ce kolay bir hale geldi. Söz konusu yaz›l›m,enerji oburu makinelerin tan›mlanmas›n› veoptimizasyonunu sa¤layarak muazzam birpotansiyeli gözler önüne seriyor.

Do¤al olarak tüm bu önlemler para har-canmas›n› gerektirir. Mahalli idarelerin deoldukça k›s›tl› bütçelerle çal›flt›klar› göz önü-ne al›n›rsa, enerji tasarrufuna dayal› perfor-mans sözleflmelerinin burada en ideal çözümoldu¤u söylenebilir. Bu alanda Siemens,enerji tasarrufu garantisi verdi¤i yeni tekno-lojileri planl›yor ve kuruluflunu gerçeklefltiri-yor. Mahalli idareler de yat›r›m tutar›n› tak-sitler halinde her dönem tasarruf edilenenerji miktarlar› üzerinden ödüyor. Böylesibir sistem sayesinde zaten k›s›tl› olan bütçe-

lerin de dengesi bozulmam›fl oluyor ve yak-lafl›k 10 y›l sonra sözleflme sona erdi¤inde ya-p›lan tüm tasarruflar müflterinin kasas›nagirmeye bafll›yor. Örne¤in Siemens Bina Tek-nolojileri, Berlin’deki 11 kapal› belediye ha-vuzunun kazan sistemlerini de¤ifltirerek vedaha verimli çal›flan ›s› muhafaza ve s›cak suiflleme tesisleri kurarak ayr›nt›l› bir elden ge-çirme çal›flmas› gerçeklefltirdi. Ayr›ca siste-min çal›flma mekanizmas›n› da petrolden ga-za dönüfltürdü. Bu kamuya aç›k yüzme ha-vuzlar› art›k y›lda 1.63 milyon Euro ya dabaflka bir ifadeyle önceki enerji faturalar›n›nüçte biri kadar bir tutar› tasarruf edebiliyor-lar. Performansa dayal› sözleflmelerin kendi-ni geri ödemesi özellikle de enerji tüketimle-rinin yar› yar›ya azalt›labilece¤i eski binala-

G e l e c e k & T r e n d l e r

19

Cimri motorlar. Tasarrufçu flehrimizdeayr›ca, sürücülerde, tafl›ma bantlar›nda vepompalarda kullan›lan elektrik motorlar›n-daki kay›plar gibi di¤er enerji kaça¤› s›z›nt›-lar› da t›kanm›fl durumda. Endüstriyel enerjitüketiminin yaklafl›k yüzde 70’i motorlardaharcan›yor. Burada ak›ll› ve etkin motorlarkullanarak muazzam oranlarda enerji tasar-rufu yap›lmas› mümkün. Eskiden hemen he-men hiç kimse bir fabrikada hangi motorunne kadar enerji tüketti¤ini bilmezdi. Ancakbugün Siemens Otomasyon ve Kontrol Sis-temleri gelifltirdi¤i bir yaz›l›m sayesinde ope-ratörler bu tip verilere kolayl›kla ulaflabili-yor. Simatic enerji kontrolü olarak bilinen buyaz›l›m sayesinde fabrikadaki süreçler mer-cek alt›na al›n›p hangi makinenin ne zaman,

18_19CPSIEM 10/22/07 3:18 PM Page 3

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER E n e r j i t a s a r r u f u

20

ÜRET‹M VE DA⁄ITIMDA VER‹ML‹L‹K

Elektrik üretimi: Kömürle çal›flan ortalama boyutlarda bir enerji tesisinin verimlilik oran›ndaki her yüzde birlik art›fl, atmosfere sal›nanCO2 miktar›n› yaklafl›k 100 bin ton daha azalt›r. Almanya’da bugün kömürle çal›flan tüm enerji tesislerinin ortalama verimlili¤i yüzde38 iken, dünya genelinde bu oran›n ortalama yüzde 30 oldu¤u görülüyor. Ancak bugün elimizdeki mevcut teknolojiyle bu verimlilikoran›n›n, sert kömür tesislerinde yüzde 46’ya, kahverengi kömür tesislerinde ise yüzde 43’e ç›kart›lmas› mümkün ve gelecekte ekstrayüzde birlik art›fllar sa¤lanmas› da muhtemel görünüyor. Do¤algaz kullanan ve en mükemmel flekilde kombine edilmifl çevrimsantrallerinde de yüzde 58.5’e varan elektrik elde etme verimlili¤ine ulafl›labiliyor. Ancak Siemens ve E.ON’nin birlikte infla ettikleri birtesiste yüzde 60 oran›na ç›k›lacak. Bu tesiste ayr›ca yüzde 58,5 verimlilikle çal›flan tesislere oranla y›lda 40 bin ton daha az CO2 sal›n›m›gerçekleflecek ki, bu rakam y›lda 20 bin kilometre yapan ve Avrupa ortalamas›na göre kilometre bafl›na 163 gram CO2 yayan 12 binözel arac›n atmosfere yayd›¤› sal›n›m miktar›na eflit. Ayn› ç›kt›y› veren ortalama bir kömürle çal›flan enerji tesisiyle k›yasland›¤›nda isey›ll›k CO2 sal›n›m›nda 2.8 milyon tonluk bir düflüfl sa¤layacak. Bu rakam da yine Siemens’in kendi içinde tüketti¤i elektrik, ›s› ve alan›s›tmas› için atmosfere yayd›¤› y›ll›k 2.7 milyon tonluk CO2 sal›n›m›ndan bile yüksek.Enerji iletimi ve da¤›t›m›: ‹letim ve da¤›t›m hatt›nda oluflan kay›plar› en aza indirme teknikleri aras›nda metropol alanlar› için gazizolasyonlu hatlar›n kullan›lmas› ve uzak mesafeli aktar›mlarda ise yüksek gerilimli DC iletim sistemleri (HVDC) sistemlerinin ya dadenizalt›na döflenmifl kablolar›n›n kullan›lmas› say›labilir. Siemens flu anda Hindistan’da 2.500 MW’l›k elektri¤i 800 kilometre uzaktakibaflkent Yeni Delhi’ye kadar tafl›yacak bir HVDC hatt›n› infla ediyor. Bu HVDC aktar›m sistemindeki direnç seviyesi, konvansiyonelalternatif ak›m aktar›m hatlar›na göre çok daha düflük oldu¤undan y›l›k CO2 sal›n›m›n› 690 bin ton daha afla¤›ya düflürebiliyor. Yenilenebilir/alternatif kaynaklar: Dünyadaki toplam hidroelektrik enerjisinin üçte biri Voith Siemens Hydro’nun sa¤lad›¤›teknolojiyle üretiliyor. Bu da y›lda 930 terawatt-saat, fosil kaynaklarla k›yasland›¤›nda y›lda 540 milyon ton daha az CO2’ninatmosfere sal›nmas› demek. Siemens’in dünyan›n dört bir yan›ndaki 5.5 gigawatt’l›k ç›kt› sa¤layan toplam 6.300 rüzgar türbinisayesinde bu CO2 tasarrufuna bir 10 milyon ton daha ekleniyor. Avrupa’n›n Viyana’daki en büyük biyokütle enerji tesisi 50 bin eveelektrik, 12 bin eve de ›s› sa¤l›yor. Siemens’in Münih yak›nlar›ndaki jeotermal tesisinde de çevre dostu enerji üretiliyor.Ek önlemler: 1.600 MW büyüklü¤ünde her bir nükleer enerji tesisi, fosil yak›tla çal›flan ve eflde¤er ç›kt› üreten tesislere oranla y›lda 9milyon ton daha az CO2 sal›n›m› yayar. Ayn› anda hem elektri¤in hem de proses buhar›n›n üretildi¤i tesisler olan ve kombine ›s› veenerji kullan›lan kombine çevrim tesislerinde ise yak›t verimlili¤ini yüzde 90 seviyelerine ç›kartmak mümkündür.

DAHA VER‹ML‹ ENERJ‹ KULLANIMI

Havaland›rma ve ›s›tma sistemleri, bize da¤›t›lan enerji içinde en fazla tüketim pay›na sahip olduklar› için gerek ›s› izolasyonuylagerekse de daha etkin havaland›rma ve bina otomasyon sistemleriyle en fazla enerji tasarrufu yap›labilecek alanlardan biri.Siemens, kamu binalar›na yönelik olarak, enerji tasarrufundan kazan›lan paralarla yat›r›m›n kendi geri ödemesini yapan,performansa dayal› enerji tasarrufu sözleflmeleri sunuyor. Bu yeni sistemde tüketimde gerçeklefltirilen enerji tasarrufu oranlar›yüzde 10 ile 40 aras›nda de¤ifliyor. Siemens 1995 y›l›ndan bu yana 6.500 binada uygulad›¤› 1.900 civar›ndaki bu tarz projelerle 1milyar Euro tutar›nda bir tasarruf sa¤lad› ve 2.4 milyon tonluk CO2’nin atmosfere sal›nmas›n› önledi.Elektrikli motorlar, de¤eri en az anlafl›lm›fl enerji tasarrufu kald›raçlar›ndan biridir. Bu motorlar, toplam endüstriyel elektriktüketiminde yüzde 65-70’lik bir paya sahiptirler. Hali haz›rda dünya genelinde bunlardan 20 milyon adedinin faaliyette oldu¤ubiliniyor. Oysa enerji tasarrufu yapabilen motorlar›n devreye al›nmas›yla ve sistemlerin bir bütün olarak optimize edilmesiyle, ünitebafl›na elektrik tüketimi, uygulamaya ba¤l› olarak yüzde 10 ile 50 aras›nda de¤iflen oranlarda azalt›labilir. Bu tip bir yat›r›m kendinigenellikle iki y›ldan k›sa bir sürede amorti eder ve dünya çap›nda potansiyel olarak y›ll›k 600 milyon ton CO2 sal›n›m›n önünegeçilmesini sa¤layabilir.Elektrikli ev aletleri. Bugünün ev aletleri, Kyoto Protokolü’nün referans ald›¤› 1990 y›l›na nazaran çok daha az elektrik tüketiyor.Örne¤in, Bosch ve Siemens’in bugün üretti¤i buzdolaplar› 1990’dakilere k›yasla yüzde 75 daha az elektrik çekiyor, keza çamafl›rmakineleri ve bulafl›k makinelerinde bu azalma yüzde 35-40 iken elektrikli f›r›nlarda ise yüzde 30 seviyesinde bulunuyor. Bucihazlar›n ev içi elektrik tüketimi içinde yar› yar›ya paylar› oldu¤u bilindi¤inden onlar›n yenileriyle de¤ifltirilmeleri sayesindemuazzam bir enerji tasarrufu sa¤lanmas› iflten bile de¤il. Ayr›ca bu aletlerin bekleme konumlar›ndaki enerji tüketimleri azalt›larakda potansiyel tasarruflar sa¤lanmas› mümkün.Ayd›nlatma. Enerji tasarruflu ampuller ile ›fl›k yayan LED’ler, korlaflm›fl telden ›fl›k yayan ampullere oranla hem yüzde 80 daha azelektrik çekerler hem de 15-20 kat daha uzun ömürlüdürler. Günümüzdeki uygulamalar› aras›nda ise çeflitli tür araçlar›n farlar›,ekranlar ve genel ayd›nlatma sistemleri gösterilebilir. Bugün dünya genelinde sadece ayd›nlatma için 2.700 terawatt-saat’lik elektrikenerjisi tüketilmekte ve bu rakam toplam elektrik tüketiminin yüzde 19’u anlam›na geliyor. Bu da, dünyadaki tüm hidroelektriktesislerinin toplam elektrik üretimine eflit. E¤er bugün dünyadaki tüm ampuller enerji tasarruflu ampullerle ve LED’lerlede¤ifltirilecek olsalard› her y›l 450 milyon ton CO2’nin atmosfere yay›lmas›n›n önüne geçilmifl olurdu. Rayl› sistemler. Bugün rayl› sistemlerde tüketilen enerji miktar› zaten oldukça düflük, örne¤in Almanya’da buzdolaplar›n›n ve derindondurucular›n tüketti¤inden bile daha az. Bu nedenle kamu tafl›mac›l›¤›n›n gere¤ince destekleniyor olmas› yeterli bir çevre dostuönlem say›labilir. Ancak az da olsa burada da halen potansiyel tasarruflar yapmak mümkün. Örne¤in re-jeneratif fren sistemleridönüflümleri ve alüminyum gibi hafif malzemelerin kullan›m› yayg›nlaflt›r›labilir. Siemens’in Oslo’da kurdu¤u metro hatt›,konvansiyonel bir sisteme k›yasla yüzde 30 daha az enerjiyle çal›fl›yor.

18_19CPSIEM 10/22/07 3:18 PM Page 4

r›n elden geçirilmesinde çok h›zl› gerçeklefli-yor. Bu konseptin baflar›yla uyguland›¤› birdi¤er örnek de hastaneler.

Tasarruflu fren sistemleri. Enerji et-kini flehrimizdeki ikinci en büyük enerji tüke-ticisi olan ve tüm da¤›t›lan enerjinin yüzde28’ini yutan ulaflt›rma sistemlerine el atma-m›fl olmam›z düflünülemezdi. Yak›n bir geç-mifle kadar bu hayali flehirde yollarda 5.6milyon kadar özel araç dolafl›rd› ve her y›l 15milyon ton CO2’yi atmosfere yayard›. Asl›n-da bu bile tek bafl›na flehir sakinlerinin yay-g›n ve modern kamu transit tafl›mac›l›k a¤›n›kullanmalar› için bafll› bafl›na yeterli bir ne-dendi ancak burada yüksek miktarda CO2yayan araçlar›n üzerindeki vergilerin ve yolgeçifl ücretlerinin artt›r›lmas› da önemli birrol oynad›.

Oldukça konforlu olan yeni otobüsleri-mizde ve trenlerimizde k›sa zaman aral›klar›içerisinde dakik seferler düzenleniyor ve hemçok hafif malzemelerden üretildiklerindenhem de dönüfltürülebilir enerji üreten frenyapma sistemleri sayesinde öncekilerine oran-la yüzde 30 daha az enerji tüketiyorlar. Araçsürücülerinin kulland›klar› hibrid araçlarda,fren yaparken ortaya ç›kan ›s›nmay› elektrikenerjisine dönüfltürerek depolayabilen akülerbulunuyor. Bu enerji daha sonra elektrikli mo-torlara aktar›l›yor. Bu sayede yak›t tüketimin-den yüzde 20 civar›nda tasarruf edilmifl olu-yor. Asl›nda ileride elektrik sürücüleri birimle-rinin ve elektrikli frenlerin her bir tekerle¤edo¤rudan ba¤lanmas›yla çok daha fazla oran-larda enerji tasarrufu sa¤lanmas› mümkün k›-l›nacak. Bu arada internet tabanl› bilgi ak›fl›ve etkin trafik rehberli¤i sistemleriyle de tra-fik s›k›fl›kl›klar›n›n ve park etme sorunlar›n›nda önüne geçilmifl durumda.

Almanya’da tüketilen temel enerjininyüzde 38’i elektrik üretiminde kullan›l›yor.Bu oran, kombine çevrimli enerji fabrikalar›gibi tesislerinde temel enerjiden çok dahaverimli faydalanan ve halen buhardaki ener-jinin yüzde 58’ini elektri¤e dönüfltürmeyi ba-flarabilen bir etkinlik flampiyonu için oldukçayüksek. Bu enerji etkini flehir sadece bu raka-m› yüzde 60’lar›n üzerine ç›karmakla yetin-medi, ayn› zamanda a盤a ç›kan ›s›dan datekrar yararlanarak yak›t dönüflüm oran›n›da yüzde 80’in üzerine ç›karmay› baflard›.Burada ayr›ca süreçler boyunca depolananbuhar ve ›s›, borular arac›l›¤›yla yak›ndaki di-

¤er fabrikalara ve apartmanlara da gönderil-mekte.

530 megawatt’l›k bir kombine çevrimlienerji santrali inflaat›n›n halen sürdü¤ü Irs-ching flehrinde Siemens, daha flimdiden yüz-de 60’dan büyük etkinlik oranlar›n›n art›kbir standart olarak kabullenilece¤ini kan›tl›-yor. Enerji tedarikçisi E.ON için infla edilen butesisin 2008’de faaliyete geçmesi planlan›-yor. Tesisin kalbinde ise Siemens’in Berlin’deüretti¤i 13 metre uzunlu¤undaki gaz türbini

yat›yor. 444 tonluk a¤›rl›¤›yla alt› dizel loko-motifin kütlesine erifliyor olsa da, ç›kt› anla-m›nda onlardan 100 kat daha verimli çal›fl›-yor. Bu fabrikan›n ileri modellerinin gelecekon y›l içerisinde yüzde 63’lük etkinlik oran›-na ulaflmas› bekleniyor.

Bu hayali flehrimizde CO2 sal›n›mlar›n›azaltmak için ayr›ca yenilenebilir enerji kay-naklar›ndan da faydalan›ld›. Örne¤in hemenher hükümet binas›n›n ve özel binalar›n çat›-s›nda günefl hücrelerine rastlamak mümkün.Hane içi at›klar›n büyük bir bölümü enerji te-sislerinde kullan›lmak üzere yak›ta dönüfltü-rülürken ayn› zamanda rüzgar türbinleri,jeotermal tesisler ve biyokütle enerji fabrika-lar› da enerji üretimine katk›da bulunuyor.Siemens ile Energie Baden-Württemberg(EnBW) flu s›ralar 2012 civarlar›nda bitirmeyiplanlad›klar› ve megawatt s›n›f›nda üretimyapabilecek bir yak›t hücresi enerji fabrikas›gelifltirmekle meflgul. Bu fabrikaya bir gaztürbini kombine edilmesiyle tüketilen enerji-nin yüzde 70’inin elektri¤e dönüfltürülmesisa¤lanm›fl olacak.

Evlerdeki tasarruf. Bu enerji etkiniflehrin sakinleri de enerji tasarrufuna ellerin-den geldi¤ince katk›da bulunuyorlar. Evler-de tüketilen enerjinin neredeyse yar›s› buz-dolaplar›, derin dondurucular, f›r›nlar, çama-fl›r ve bulafl›k makineleri taraf›ndan kullan›l›-yor. Asl›nda 1990’dan bu yana bu tip cihazla-r›n elektrik tüketimleri yüzde 30 ile 75 ara-s›nda de¤iflen oranlarda düflürülmüfl oldu-

¤undan bu alanda yap›labilecek en iyi enerjitasarrufu yat›r›m›n›n yeni cihazlar sat›n al-mak oldu¤u söylenebilir. Wuppertal ‹klim,Çevre ve Enerji Enstitüsünün belirlemelerinegöre Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmesi soncunda y›lda 7.9terawatt-saat’lik (milyar KW-Saat) bir enerjitasarrufu sa¤lanabilecek ki bu rakam yakla-fl›k 5 milyon nüfuslu bir flehrin bir y›ll›k elek-trik gereksinimine eflde¤er.

Bu hayali yüksek etkinlikli flehirde ay-

d›nlatma sistemlerinin de modernlefltirilmiflolmad›¤›n› düflünmek imkans›z. Ayd›nlat-man›n, toplam elektrik tüketimi içindekipay› dünya genelinde yüzde 19 iken buoran Almanya’da yüzde 10 civarlar›nda.Ancak bu alanda tasarruf potansiyeli da¤-lar kadar büyük ve kolay çünkü yeni enerjitasarruflu ampuller, klasik ›fl›k ampullerineoranla yüzde 80 enerji tasarrufu sa¤layabi-liyor ve 15 kat daha uzun ömürlü olabili-yor. Hatta LED ampuller korlaflm›fl tel esas›-na dayanan klasik ›fl›k ampullerinden 50kat daha uzun ömürlüler. Baz› flehirlerdebu dönüflümlere bugünden bafllam›fl du-rumda. Örne¤in Budapeflte yönetimi, Sie-mens’le flehirdeki 33 bin trafik lambas›n›nLED’lerle de¤ifltirilmesi konusunda bir an-laflma yapt›.

Bugüne kadar yüz binlerce floresan am-pulleriyle donat›lm›fl üretim tesislerinde deenerji tüketiminde azaltmaya gidilebilir.Gün ›fl›¤›n› otomatikman ayarlayabilen, tek-nolojinin son ürünü olan çat› pencerelerin-den ›fl›k saçan aynalar, elektronik dengeleyi-ciler ve ›fl›k engelleyiciler, ayd›nlatmayla ilgi-li elektrik tüketiminde yüzde 80’lere varanoranlarda tasarruf sa¤layabilirler.

Evlerde, binalarda, endüstri, ulaflt›rma veenerji tesislerinde gerçeklefltirilecek enerjimuhafazas›n›n kombine etkisi sayesinde et-kin bir flehirde hem temel enerji tüketimindehem de CO2 sal›n›m›nda yüzde 50 oran›ndabir tasarrufa gitmek mümkün.

G e l e c e k & T r e n d l e r

21

Tim Schröder

Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmeleriyle elde edilecektasarrufla befl milyon nüfuslu bir flehrin tümelektrik ihtiyac› karfl›lanabilir.

18_19CPSIEM 10/22/07 3:18 PM Page 5

r›n elden geçirilmesinde çok h›zl› gerçeklefli-yor. Bu konseptin baflar›yla uyguland›¤› birdi¤er örnek de hastaneler.

Tasarruflu fren sistemleri. Enerji et-kini flehrimizdeki ikinci en büyük enerji tüke-ticisi olan ve tüm da¤›t›lan enerjinin yüzde28’ini yutan ulaflt›rma sistemlerine el atma-m›fl olmam›z düflünülemezdi. Yak›n bir geç-mifle kadar bu hayali flehirde yollarda 5.6milyon kadar özel araç dolafl›rd› ve her y›l 15milyon ton CO2’yi atmosfere yayard›. Asl›n-da bu bile tek bafl›na flehir sakinlerinin yay-g›n ve modern kamu transit tafl›mac›l›k a¤›n›kullanmalar› için bafll› bafl›na yeterli bir ne-dendi ancak burada yüksek miktarda CO2yayan araçlar›n üzerindeki vergilerin ve yolgeçifl ücretlerinin artt›r›lmas› da önemli birrol oynad›.

Oldukça konforlu olan yeni otobüsleri-mizde ve trenlerimizde k›sa zaman aral›klar›içerisinde dakik seferler düzenleniyor ve hemçok hafif malzemelerden üretildiklerindenhem de dönüfltürülebilir enerji üreten frenyapma sistemleri sayesinde öncekilerine oran-la yüzde 30 daha az enerji tüketiyorlar. Araçsürücülerinin kulland›klar› hibrid araçlarda,fren yaparken ortaya ç›kan ›s›nmay› elektrikenerjisine dönüfltürerek depolayabilen akülerbulunuyor. Bu enerji daha sonra elektrikli mo-torlara aktar›l›yor. Bu sayede yak›t tüketimin-den yüzde 20 civar›nda tasarruf edilmifl olu-yor. Asl›nda ileride elektrik sürücüleri birimle-rinin ve elektrikli frenlerin her bir tekerle¤edo¤rudan ba¤lanmas›yla çok daha fazla oran-larda enerji tasarrufu sa¤lanmas› mümkün k›-l›nacak. Bu arada internet tabanl› bilgi ak›fl›ve etkin trafik rehberli¤i sistemleriyle de tra-fik s›k›fl›kl›klar›n›n ve park etme sorunlar›n›nda önüne geçilmifl durumda.

Almanya’da tüketilen temel enerjininyüzde 38’i elektrik üretiminde kullan›l›yor.Bu oran, kombine çevrimli enerji fabrikalar›gibi tesislerinde temel enerjiden çok dahaverimli faydalanan ve halen buhardaki ener-jinin yüzde 58’ini elektri¤e dönüfltürmeyi ba-flarabilen bir etkinlik flampiyonu için oldukçayüksek. Bu enerji etkini flehir sadece bu raka-m› yüzde 60’lar›n üzerine ç›karmakla yetin-medi, ayn› zamanda a盤a ç›kan ›s›dan datekrar yararlanarak yak›t dönüflüm oran›n›da yüzde 80’in üzerine ç›karmay› baflard›.Burada ayr›ca süreçler boyunca depolananbuhar ve ›s›, borular arac›l›¤›yla yak›ndaki di-

¤er fabrikalara ve apartmanlara da gönderil-mekte.

530 megawatt’l›k bir kombine çevrimlienerji santrali inflaat›n›n halen sürdü¤ü Irs-ching flehrinde Siemens, daha flimdiden yüz-de 60’dan büyük etkinlik oranlar›n›n art›kbir standart olarak kabullenilece¤ini kan›tl›-yor. Enerji tedarikçisi E.ON için infla edilen butesisin 2008’de faaliyete geçmesi planlan›-yor. Tesisin kalbinde ise Siemens’in Berlin’deüretti¤i 13 metre uzunlu¤undaki gaz türbini

yat›yor. 444 tonluk a¤›rl›¤›yla alt› dizel loko-motifin kütlesine erifliyor olsa da, ç›kt› anla-m›nda onlardan 100 kat daha verimli çal›fl›-yor. Bu fabrikan›n ileri modellerinin gelecekon y›l içerisinde yüzde 63’lük etkinlik oran›-na ulaflmas› bekleniyor.

Bu hayali flehrimizde CO2 sal›n›mlar›n›azaltmak için ayr›ca yenilenebilir enerji kay-naklar›ndan da faydalan›ld›. Örne¤in hemenher hükümet binas›n›n ve özel binalar›n çat›-s›nda günefl hücrelerine rastlamak mümkün.Hane içi at›klar›n büyük bir bölümü enerji te-sislerinde kullan›lmak üzere yak›ta dönüfltü-rülürken ayn› zamanda rüzgar türbinleri,jeotermal tesisler ve biyokütle enerji fabrika-lar› da enerji üretimine katk›da bulunuyor.Siemens ile Energie Baden-Württemberg(EnBW) flu s›ralar 2012 civarlar›nda bitirmeyiplanlad›klar› ve megawatt s›n›f›nda üretimyapabilecek bir yak›t hücresi enerji fabrikas›gelifltirmekle meflgul. Bu fabrikaya bir gaztürbini kombine edilmesiyle tüketilen enerji-nin yüzde 70’inin elektri¤e dönüfltürülmesisa¤lanm›fl olacak.

Evlerdeki tasarruf. Bu enerji etkiniflehrin sakinleri de enerji tasarrufuna ellerin-den geldi¤ince katk›da bulunuyorlar. Evler-de tüketilen enerjinin neredeyse yar›s› buz-dolaplar›, derin dondurucular, f›r›nlar, çama-fl›r ve bulafl›k makineleri taraf›ndan kullan›l›-yor. Asl›nda 1990’dan bu yana bu tip cihazla-r›n elektrik tüketimleri yüzde 30 ile 75 ara-s›nda de¤iflen oranlarda düflürülmüfl oldu-

¤undan bu alanda yap›labilecek en iyi enerjitasarrufu yat›r›m›n›n yeni cihazlar sat›n al-mak oldu¤u söylenebilir. Wuppertal ‹klim,Çevre ve Enerji Enstitüsünün belirlemelerinegöre Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmesi soncunda y›lda 7.9terawatt-saat’lik (milyar KW-Saat) bir enerjitasarrufu sa¤lanabilecek ki bu rakam yakla-fl›k 5 milyon nüfuslu bir flehrin bir y›ll›k elek-trik gereksinimine eflde¤er.

Bu hayali yüksek etkinlikli flehirde ay-

d›nlatma sistemlerinin de modernlefltirilmiflolmad›¤›n› düflünmek imkans›z. Ayd›nlat-man›n, toplam elektrik tüketimi içindekipay› dünya genelinde yüzde 19 iken buoran Almanya’da yüzde 10 civarlar›nda.Ancak bu alanda tasarruf potansiyeli da¤-lar kadar büyük ve kolay çünkü yeni enerjitasarruflu ampuller, klasik ›fl›k ampullerineoranla yüzde 80 enerji tasarrufu sa¤layabi-liyor ve 15 kat daha uzun ömürlü olabili-yor. Hatta LED ampuller korlaflm›fl tel esas›-na dayanan klasik ›fl›k ampullerinden 50kat daha uzun ömürlüler. Baz› flehirlerdebu dönüflümlere bugünden bafllam›fl du-rumda. Örne¤in Budapeflte yönetimi, Sie-mens’le flehirdeki 33 bin trafik lambas›n›nLED’lerle de¤ifltirilmesi konusunda bir an-laflma yapt›.

Bugüne kadar yüz binlerce floresan am-pulleriyle donat›lm›fl üretim tesislerinde deenerji tüketiminde azaltmaya gidilebilir.Gün ›fl›¤›n› otomatikman ayarlayabilen, tek-nolojinin son ürünü olan çat› pencerelerin-den ›fl›k saçan aynalar, elektronik dengeleyi-ciler ve ›fl›k engelleyiciler, ayd›nlatmayla ilgi-li elektrik tüketiminde yüzde 80’lere varanoranlarda tasarruf sa¤layabilirler.

Evlerde, binalarda, endüstri, ulaflt›rma veenerji tesislerinde gerçeklefltirilecek enerjimuhafazas›n›n kombine etkisi sayesinde et-kin bir flehirde hem temel enerji tüketimindehem de CO2 sal›n›m›nda yüzde 50 oran›ndabir tasarrufa gitmek mümkün.

G e l e c e k & T r e n d l e r

21

Tim Schröder

Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmesinden elde edilecektasarrufla befl milyon nüfuslu bir flehrin tümelektrik ihtiyac› karfl›lanabilir.

18_19CPSIEM 10/25/07 7:27 PM Page 5

Geride b›rakt›¤›m›z yüzy›lda Nobel t›pödülünü kazanan Robert Koch, bir gün

insanlar›n kolera ya da vebayla savaflt›klar›gibi gürültüyle de savaflmak zorunda kala-caklar›n› öngörmüfltü. Hakl› oldu¤u, HolgesEnnes gibi gürültü azaltma uzmanlar›n›nvarl›¤›yla ispatlanm›fl oldu. Ennes, AlmanyaErlangen’de bulunan Siemens Power Gene-ration’›n 6 kiflilik tak›m›n bir üyesi. Genifl birmonitörün karfl›s›na oturmufl, birkaç yüz me-gavatl›k kombine çevrim elektrik santraliningürültüsünü azaltan teknikleri simüle etmekiçin özel bir yaz›l›m kullan›yor.

Rahats›z edici seslerin bir k›sm› so¤utmakulesindeki türbinden ç›kan buhar› yo¤un-laflt›rarak tekrar suya çeviren dev fanlardan,di¤erleri de bir jet motoru gibi ses ç›karangaz türbininden kaynaklan›yor. Ama bütünbu faaliyetlerin aksine akustik uzmanlar› butarz tesislerden gelen yüksek sesleri f›s›lt›yaçevirmeyi baflard›lar. Enes, “Böyle bir fabri-

kay› flehirde infla ediyoruz ve çevredeki in-sanlar bunun bir enerji santrali oldu¤unu an-lam›yorlar bile” diyor.

Ennes ve meslektafllar› sadece çevredeyaflayanlar› de¤il, santralde çal›flanlar› da dü-flünüyor. “Blok yapma” yaklafl›m›n› kullana-rak bilgisayar ekran›na yeni elektrik santrali-ni parça parça koyuyor, so¤utma kulelerini,kazanlar›, gaz türbinlerini, trofalar›, pompa-lar› ve fanlar› üç boyutlu olarak modelliyor-lar. Her bileflenin kesin olarak ölçülmüfl vehesaplanm›fl gürültü ç›k›fl seviyesi oluyor.Enes, “Simülasyon için, fabrikan›n en yak›nmeskene olan uzakl›¤› gibi baflka verilere deihtiyac›m›z var” diyor.

Gürültünün ad› k›rm›z›. Alman-ya’daki yönetmelikler yeni bir elektrik san-tralindeki ses seviyesinin –en yak›n mesken-den ölçüldü¤ünde- fabrika infla edilmedenönce ortamda ölçülen ses seviyesinden 10

desibel daha az olmas›n› flart kofluyor. Bu dae¤er gece birinin yatak odas›n›n d›fl›nda so-kak gürültüsünü 43 desibel ölçtü¤ünüzde(hafif bir müzik sesi kadar), çevrede infla edi-len elektrik santralinin ses seviyesi ayn› yerde33 desibeli geçemez anlam›na geliyor. 10 de-sibellik bir düflüfl, ses seviyesinde kabaca yüz-de 50’lik bir azalma olarak hissediliyor.

Akustik uzmanlar› bunu farkl› yollardanbaflarabiliyorlar. Örne¤in, simülasyonlar binacephesinin ses titreflimlerini nas›l azaltt›¤›n›,gaz türbinlerinin titreflim azalt›c›lar›n›n nekadar güçlü olmas› gerekti¤ini, pompalar›nses azalt›c› kapaklara ihtiyaç duyup duyma-d›¤›n›, alçak sesli trofa ve makinelerin kulla-n›lmas›n›n ve ›s› geri kazan›ml› buhar üretici-lerinin izole edilmelerinin gerekip gerekme-di¤ini gösteriyor. Bu tarz ölçümler 100 mil-yon Euro’larla ölçülen enerji santralinin söz-leflme miktar›n›n sadece yüzde 5’ine mal ola-biliyor.

ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LER Gürültü kirlili¤i

Sessizli¤in rengiAfl›r› gürültü dünyan›n her yerinde sorun. fiehrin gürültüsü ise sadece streseyol açmakla kalm›yor, insanlar› hasta ediyor. ‹flte bu nedenle Siemens arabalar,trenler, hatta bütün enerji santralleri için gelifltirdi¤i ürünlerde ses seviyelerinimümkün oldu¤unca düflük tutmaya çal›fl›yor.

Bir enerji santralinde sesin yay›lmas›. Ayn›akustik bas›nçtaki yerler ayn› renklegösterilmifl. Akustik uzmanlar›, etkili gürültüönleyici ölçü sistemleri gelifltirmek için bunungibi simülasyonlar kullan›yorlar.

22

22_23CPSIEM 10/22/07 2:45 PM Page 2

malar›ndan, yüksek sesli kampana frenlerinyerine disk frenleri ve ses izolasyonlu kapsül-lü motor bölmesinin kullan›lmas›ndan kay-naklan›yor.

Avrupa’n›n en yeni ve en h›zl› seri üretimrayl› yolcu tafl›t› olan elektrikli Velaro, Mad-rid-Barselona aras›ndaki 625 km.lik yeni bö-lümü 350 km ile alarak atalar›n›n 4 saatte al-d›¤› yolu 2.5 saate indirdi. Ses emisyonlar› dayine TS çal›flanlar› taraf›ndan düflürüldü.

Normal olarak yüksek h›zlarda her çatlakve köfle, ›sl›k gibi sesler ç›kar›r. Bu nedenletavan›, pantograf›yla beraber aerodinamikbiçimli, dümdüzdür. Dahas›, alttak›mlarlaraylar aras›na ve flase üzerindeki tekerlererüzgâr sesini azaltan koruyucu metal kapak-lar yerlefltirilmifl, trenin süspansiyonlar› damodifiye edilmifltir. Amortisörler, 5 ile 400

Hertz aras› alçak frekans aral›¤›nda araç göv-desinin sal›n›m›n› da en düflük seviyede tuta-rak tren içinde maksimum konfor sa¤l›yor.

Moninger, amortisörlerin dikkate de¤erpotansiyelleri sundu¤una inan›yor ve “E¤i-lim, ak›ll› sistemlerin yönünde” diye konuflu-yor. “Yaw” ad› verilen amortisörler virajlar-da artan sal›n›mlar› mekanik olarak bast›ra-rak virajlarda trenin performans›n› art›r›yor.Sensörlerden ve elektrik sisteminden gelenverileri kullanan ve virajlarda kendili¤indensal›n›mlara ayak uyduran, böylece sesi bast›-ran aktif yaw amortisörleri gelifltiriliyor. Bualetler virajlardaki zorlanmay›, özellikle a¤›rlokomotifler söz konusu oldu¤unda, daha iyikontrol edebilmeyi mümkün hale getirecekve motor gücünü raylara optimal olaraktransfer edebilecek.

Kompakt ve sessiz. Siemens Ulafl›mSistemleri tren raylar›ndaki ses azalt›lmas›naen son katk›s› olan Syntegra sistemi, ilk kezflase, sürücü sistemi ve frenleri geleneksel fla-selerden daha küçük, daha kompakt ve dahahafif bir birim içinde birlefltiriyor. Syntegratrenleri, Münih metro sistemine bu y›l kat›l›-yor. Yeni tasar›m, flanz›man› elemeyi müm-kün k›l›yor çünkü tekerlekler do¤rudan sen-kronize bir motor taraf›ndan döndürülüyor.Traction motor fan› da, ses seviyesini dahada düflürmek amac›yla ç›kar›lm›fl.

Siemens VDO otomotiv, yeni bir sürüfl sis-temi gelifltirmeyi planlayarak benzer bir sesazaltma yoluna girdi. “eCorner” ad› verilenprojede çal›flan uzmanlar, motor, frenler vedireksiyon sistemini tamamen elektrikli olan“hub motor” içinde birlefltiriyor.

Yanmal› motorlar bile son y›llarda ol-dukça geliflti. Örne¤in, tipik dizel vurma sesiflimdi sadece eski arabalarda duyuluyor. Buda yüksek bas›nçl› piezo enjeksiyon sistemle-rinden kaynaklan›yor. Piezo teknolojisindedaha fazla yak›t enjeksiyonu kullan›labiliyor.Sonuç olarak yanma s›ras›nda silindirlerdekibas›nç yavaflça art›yor ve ses seviyeleri düflü-yor. Siemens VDO’dan Dr. Klaus Wenzlawski,“Bizim için bir sonraki ad›m yanma yönetimsistemlerini, toplam 11 olas› enjeksiyon için-den, gerçekte tam olarak yerlefltirilebilen 7ayr› enjetsiyonu seçmek için kullanmak ola-cak” diye konufluyor. Bu yolla, rahats›z edensesleri ad›m ad›m, desibel desibel azaltmakve böylece herkes için hayat› daha sessiz k›l-mak mümkün olacak.

G e l e c e k & T r e n d l e r

23

Bir bilgisayar simülasyon program› bü-tün ses kaynaklar›n› toplayarak tesisin yayd›-¤› toplam sesi ölçebiliyor. Ennes, “Hesapla-ma, tesisin boyutu ve karmafl›kl›¤›na ba¤l›olarak iki gün kadar sürebilir” diyor. Ama so-nunda fabrika ve çevredeki binalarda renkkodlu ses çizgilerinin halka fleklini ald›¤› bir“ses haritas›” ç›kar›yor.

Ayn› akustikteki yerler ayn› rengi al›yor.Renkler çok gürültülü yerler için koyu k›rm›-z›dan çok sessiz yerler için aç›k yeflile kadaruzan›yor. Parametreler, yak›ndaki evlerdeinsanlar›n geceleri rahat bir flekilde uyumala-r› için, yerleflim yerleri yeflil olacak flekildeayarlan›yor.

Alman Fraunhofer Yap›sal Dayan›kl›l›kEnstitüsü’ne göre (LBF), Avrupa’da yaklafl›k100 milyondan fazla insan gürültüden etkile-

niyor. En büyük suçlu trafik. Onu gürültülükomflular, uçaklar, trenler, endüstri ve ifl yer-leri takip ediyor. Buna çare bulmaya yard›m-c› olmak için LBF’den Prof. Holger Hanselka,Darmstadt Teknik Üniversitesi ortakl›¤›nda2004 y›l›nda bir ses azaltma projesi bafllatt›. 3milyon 334 bin Euro bütçeli proje, daha ses-siz makine, araba, uçak ve tren yapmak içinyeni materyaller gelifltiriyor. Siemens Ulafl›mSistemleri (TS) inovasyon uzman› FriedrichMoninger, “Trenleri daha sessiz yapmak içinuzun zamand›r çal›fl›yoruz” diyor. Örnekler-den biri, 2002 y›l›nda kullan›lmaya bafllananalçak sesli Eurorunner lokomotifi. Bugünyaklafl›k 180 birim kullan›mda. 80 tonluk 2megavat dizel lokomotif, yayl› tafl›tlarda izinverilen en yüksek sesten önemli ölçüde dü-flük ses yap›yor. Bu düflüklük yan duvarlar›nince, sertlefltirilmifl çelik levha yerine alümin-yum peteklerin üst üste konarak oluflturul-mas›ndan, büyük fanlar›n düflük h›zda çal›fl-

Daha sessiz araçlar. Velaro elektrikli h›zl› tren(üstte) çok aerodinamiktir, di¤er trenlerdendaha sessiz çal›fl›r. Tipik dizel motorlarda isepiezo enjeksiyon (altta) gürültü seviyelerinindüflmesine yard›mc› olur.

22_23CPSIEM 10/22/07 2:45 PM Page 3

Oluklu mukavvan›n çok say›da önemliözelli¤i vard›r. K›r›labilir eflyalar› korur,

hafif ve ucuzdur. Fakat bir gün enerji üreti-mindeki devrimin sembolü haline gelecek ol-mas›, 1871 y›l›nda Albert Jones’un iki kat ka-¤›d›n aras›na k›vr›ml› kartonu koyarak pa-tentini ald›¤› zaman hayal bile edemeyece¤ibir fleydi. Yine de Erlangen’deki SiemensCorporate Technology’de yak›t hücresi uz-man› olan Horst Greiner’in masas›n›n üzerin-deki ayg›t, Jones’un icad›na çok benziyor, sa-dece biraz daha büyük ve katlanam›yor. El-

bette Greiner’in seramik olan bu mukavvaversiyonu paketleme için düflünülmemifl; bu-nun yerine, elektrik üretmek için hidrojen vehavan›n birlefltirilmesinde kullan›lacak.

Yanmaktan ziyade, kaynak hamlac›ndaoldu¤u gibi, yak›t hücrelerinde kullan›langazlar, elektronlar› serbest b›rakan elektro-kimyasal reaksiyon yoluyla suya dönüfltürü-lür ve elektrik üretilir. Araba aküsündekiolufluma benzer bu yöntemde seramik kulla-n›l›r ve 950 dereceye kadar olan ›s›larda olu-flur. Grenier, “Gaz türbini ile birlefltirildi¤in-de yak›t hücreleri yüzde 70’e kadar verimsa¤lar” diyor. K›yaslama yoluyla, en iyi bir-lefltirilmifl gaz ve buhar türbinli santrali, yüz-de 58 gibi bir verim sa¤l›yor. Gelecekte, me-gavatlarca enerji üreten yak›t pili tesisleri bi-reysel kullan›c›lara ve nüfusu 10 bin civar›n-daki yerleflim yerlerine da¤›t›ml› sistemleriçinde elektrik sa¤layabilecek.

Makarna m› oluklu mukavva m›?Oluklu mukavva fleklindeki seramik y›¤›nlar›flimdiye dek sadece bir laboratuarda çal›flt›r›-labildi ve büyük ihtimalle Siemens Enerji san-tralinde de 2012 y›l›ndan önce kullan›ma ha-

z›r olmayacak. Seramik yak›t pili parçalar› grirenkli dev makarna parçalar›na benziyor.Greiner bu tüplerden çok say›da yan yana veüst üste koyuyor ve bunun neden optimal birflekil olmad›¤›n› aç›kl›yor: “Arada çok fazlabofl alan var.” Tüplere düz flekilde tepedenbast›rmak, mevcut alan›n daha fazla kullan›-labilmesini sa¤l›yor. Delta flekilleri yaratmakiçin çapraz ba¤lant›lar ekleyerek çok say›dakatman yapmak, kaç›n›lmaz olarak oluklumukavvadakine benzer yap› ortaya ç›kar›yor.Bu flekil, alan›n optimum kullan›m›na ve hid-

rojen-hava de¤iflimi için de olabilecek en faz-la alan›n yarat›lmas›na olanak sa¤l›yor. Budelta flekli, silindir fleklindeki pilin verimininiki kat›ndan fazla bir güç ç›kt›s› ile sonuçlan›-yor ve daha az yere ihtiyaç duyuyor. Y›¤›n›nflekline ba¤l› olarak 600 megavat/cm3’e ka-dar güç yo¤unlu¤una ulafl›labiliyor.

Seramik tüplerinin güvenilir flekilde elek-trik üretebilece¤i ispatlanm›fl durumda. ‹tal-ya Turin’de bulunan 100 kW’l›k bir tesis 32bin saattir çal›fl›yor. Di¤er tesislerin biri Hol-landa’da iki y›ld›r, di¤eri Almanya Essen’dekide alt› ayd›r enerji üretiyor. Nürnberg’dekiSiemens Enerji Üretimi Yak›t hücreleri Prog-ram direktörü Dr. Joachim Hoffmann, “Tesi-simizde yüzde 99.5 uygunluk sa¤lad›k” di-yor. Herkesin yüksek verimli ama daha azgüvenilir oldu¤unu iddia etti¤i bir teknolojiiçin bu, hiç de fena de¤il.

Hoffmann’a göre güvenilirlik asl›nda ol-dukça önemli bir konu. Rakipleri yak›t hücre-si konusunda baflar›l› olamad›lar çünkü üni-teler laboratuarda çal›fl›rken günlük zor flart-lar alt›nda çal›flmad›lar. Hatta baz› flirketlerpes etti, ama Siemens etmedi. 40 y›l öncePittsburgh, Pennsylvania’daki Westinghou-

se’un yak›t pili uzmanlar›, yak›t hücresi içinuygun materyaller üzerine çal›fl›yorlard› venihayet 1970’lerin sonunda ilk kat› oksitli ya-k›t hücresini (SOFC) ürettiler. Hoffman, “Ya-k›t hücresi üretim teknolojisi uzmanl›¤› kolayelde edilen bir fley de¤ildir” diye konufluyor.Di¤er SOFC üreticileri metal ba¤lant›l› planaryak›t hücreleri yapt›lar ama tüm bu rakiplerflu anda uzayan ifllemlerden sonra eskimeyeba¤l› sorunlar yafl›yor. Bütün hücreleri içinSiemens bin 500°C’nin üzerinde üretilmifl safseramik materyaller kullan›yor. Ve bunlardaha sonra 900 ya da 1000°C’nin üzerindeçal›flt›r›lsa bile di¤er yak›t hücresi çeflitleri gi-bi büyük kay›plara maruz kalm›yor.

Siemens hücreleri bin çal›flma saatindegüç ç›kt›s›n›n sadece yüzde 0.1’ini kaybedi-yor ve veriminin yüzde 43’ten fazlas› geniflaral›k derecelerinde ve yüklemede sabit kal›-yor. Pittsburg’daki yak›t hücresi faaliyetleri-nin bafl›nda bulunan Thomas Flower, “Deltapiller için en az 20 y›ll›k bir ömür tahmin edi-yoruz” diyor. Flower, gelecekte de¤iflik uy-gulamal› farkl› yak›t hücresi çeflitlerinin eflza-manl› ortaya ç›kacak olmas›na ra¤men Sie-mens’in pazara di¤erlerinden daha çabuk gi-

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER Y a k › t H ü c r e l i E n e r j i S a n t r a l l e r i

24

Hibrid gelecekYak›t hücreli enerji santralleri yada prototip uygulamalar›ngüvenilirliklerini ispatlar›ndan sonra Siemens yüzde 70verimle çal›flacak megavat s›n›f› hibrid tesisini 2012 y›l›nakadar infla etmeyi planl›yor. O zamana kadar maliyetlerinde büyük ölçüde düflece¤i tahmin ediliyor.

24_27CPSIEM 10/22/07 3:26 PM Page 2

Yani iki y›l önce Alman Uzay Merkezi’nin(DLR), Stuttgart Üniversitesi’ndeki Havac›l›kSürücü Merkezinin iflbirli¤inde bir ‹talyanüreticiden ald›¤› 100 kW’l›k bir mikrogaztürbinine dayanarak, gaz türbinleriyle yak›thücrelerini birlefltirmek için kontrol sisteminigelifltirmeyi teklif etmeleri beklenmedik birflanst›. Tek flart, bir yak›t hücresi üreticisiylebir güç sa¤lay›c› flirketin projede yer almas›y-d›.

Münch, “Siemens’le tekrar ba¤lant› kur-duk ve acilen güçlerimizi birlefltirmek konu-sunda fikir birli¤ine vard›k” diye hat›rlat›yor.EnBW faal elektrik santralini, tesis iflletici veenerji servis sa¤lay›c› olarak özellikle s›naiflirketlerinin ve yerel kamu hizmetlerininkendi ihtiyaçlar› olan elektri¤i üretmelerineyard›mc› olmak için kullanmay› planl›yor.

DLR, 2009 y›l›nda parçalar› birlefltirme-den önce, 2008 y›l›nda yak›t hücreleriyle gaz

türbininin bir arada uyumlu çal›fl›p çal›flmad›-¤›n› tespit etmek için bir simülasyon yürüt-meyi planl›yor. Sistem böylece uygun halegetirilecek ve EnBW 2012 y›l›nda flebekesinebir tan›t›m tesisini iflletmeye koyacak. Bu te-sis 2-4 megavat elektrik üretecek ve bununtoplam yüzde 75’ini yak›t pili oluflturacak.Yüzde 70 elektrik verim hedefinin bu kombi-nasyonla sa¤lan›p sa¤lanamayaca¤›n› söyle-mek için hala çok erken ama proje için oluk-lu flekilli seramik piller kullan›lacak.

Pittsburgh’daki botanik bahçeleriiçin enerji. Deneyimlerin gösterdi¤ine göreeflzamanl› geliflen çok say›da yak›t hücresi te-min etmeye çal›flmak hatal› bir yaklafl›m ola-ca¤› için Siemens daha fazla iflletim deneyimikazanmak için gaz türbini olmayan daha kü-çük yak›t hücresi tesisleri infla etmeyi planl›-yor. Her biri 125 kW güç ç›kt›s› sa¤layan üçbu tarz tesis bu y›l hizmete giriyor. Biri zatenyerel kamu kurumlar› ve E.ON enerji sa¤lay›-

c› ortakl›¤›nda Hanover’de infla edilmiflti. Di-¤er ikisi, Tokyo ve Alaska Fairbanks’de kulla-n›lacak. Yeni nesil bir enerji santrali ise, Sie-mens’in ‹talya Turin’de bulunan yan kurulu-flu TurboCare’de 2008 y›l›nda infla edilecek.

Burada kullan›lacak materyaller dahailetken olacak. Yüzde 47’nin üzerinde bir ve-rimle 150 kW elektrik üretilecek ve di¤er bi-rimler kadar kompakt olacak. Buna paralelolarak, seçilen müflteriler her biri 5 kW üre-

G e l e c e k & T r e n d l e r

25

rece¤ini düflünüyor.Ama ifller her zaman Siemens/Westing-

house için bu kadar sorunsuz olmad›. Örne-¤in, 10 y›l önceki planlar asl›nda bir yak›t pi-linin bir gaz türbiniyle ba¤lanm›fl olmas›n›gerektiriyordu. Ana fikir, türbinde elektriküretmek için egzoz gaz›ndaki arta kalan hid-rojen yak›t›n› yakmakt›. Türbin ayn› zaman-da s›k›flt›r›lm›fl hava sa¤layacak, onu art›k›s›yla ›s›tacak ve yüksek bas›nç alt›nda piliniçine s›k›flt›racakt›. Greiner, “Bu neredeysehiç ›s› üretmeyecek ama elektrik üretecekti”diyor. Bu ifle yaramad›. Siemens ve EnBWenerji flirketi de 2002’de ortak projeyi bir sü-re için rafa kald›rmaya karar verdiler. Alman-ya Karlsruhe’deki EnBW Araflt›rma, Gelifltir-me ve Tan›t›m Bölümü Baflkan› Dr. WolframMünch, “Neredeyse pazara haz›r bir tan›t›msantrali infla etmek istedik ama bu o zamaniçin mümkün de¤ildi” diyor.

Pilot Santral. En büyük problem gaztürbiniydi. 200-300 kW’l›k düflük verim kate-gorisinde, pazarda o zamanlar uygun birmodel yoktu ve yeni bir türbinin gelifltirilme-si yaklafl›k 15 milyon Euro’ya mal olacakt›.

Erlangen’deki araflt›rma görevlisi Dr.Friederike Lange, çevre dostu elektrik

üretecek olan yak›t hücresi enerjisantralinde (sa¤da) kullan›lacak

oluklu flekil üzerinde çal›fl›yor.

Belediyeler kendi elektriklerini üretmek içinyak›t pillerini kullanabilecekler.

24_27CPSIEM 10/22/07 3:26 PM Page 3

ten küçük üniteler kullan›yor olacaklar. ‹kisiSteinfurt ve Bonn’daki Deutsche Telekom bi-nalar›na elektrik üretecek. Tropikal ya¤murorman› evindeki hava s›cakl›¤›n› ayarlamakiçin elektrik sa¤layacak birimin oldu¤u Pitt-sburgh botanik bahçeleri de dahil olmaküzere üç tanesi ABD’nin hizmetinde olacak.

Gündemde ayn› zamanda biyogaz ve ka-nalizasyon gaz› kullanan alternatif yak›t pil-

leri ve su ar›tma tesislerinden gelen bedavayan ürünler de var. Hibrid yak›t hücresi ener-ji santralleri çok çeflitli yak›tlarla çal›flt›r›labi-lir. Örne¤in ABD’de flu an yürütülen bir pro-je, karbondioksitin kömürden yanmadan ön-ce ayr›lmas› yoluyla kömür gaz› üzerinde ça-l›flacak bir hibrid tesisini kaps›yor. Siemensmühendisleri bu CO2 ayr›lmas› verimde sade-ce yüzde 5’lik bir kayba yol açaca¤›n›, gele-neksel kömür yakan tesislerde ayn› yönteminyol açt›¤› verim kayb› ise yaklafl›k yüzde 10,oldu¤unu belirtiyorlar.

Finansal engeller. Münch, “E¤er birhibrid santral ekonomik ise ve teknik aç›dangüvenle iflliyorsa teknolojisinin pazarda ba-flar›l› olma flans› yüksektir” diye konufluyor.Müflteriler bugün yüksek enerji ç›kt›l› ve dü-flük emisyonlu da¤›t›m sistemleriyle ilgililerfakat sonuca giden as›l unsur maliyet.

Yak›t hücresi sektörü, bütün Alman anaenerji sa¤lay›c›lar›n› ve yak›t pili üreticilerini,ayn› zamanda Alman Elektrik Dairesi’ni dekapsayan Yak›t Pili ‹nisiyatifinden büyük des-tek görüyor. Uzun dönemli fon temini Al-

man Ekonomi Bakanl›¤› ve AT’den de sa¤la-n›yor. Siemens, Erlangen’deki yak›t hücresiaraflt›rmalar›na kendi fonlar›ndan ve d›fl fon-lardan toplam 30 milyon Euro ay›rd›. Bu mik-tar Siemens’in Pittsburg’daki, ABD Enerji Ba-kanl›¤› taraf›ndan desteklenen faaliyetlerinikapsam›yor.

E¤er ön çal›flmalar baflar›l› olursa, hibridyak›t hücresi teknolojisi tahmin edilenden 10y›l önce pazarda yerini alabilir. Bu alandakirakipler geçmiflte, çok yüksek maliyetli sis-temlere haz›r olmadan ifle bafllamakla büyükhata ettiler. Do¤rusu, bugün Siemens’in ya-paca¤› bir yak›t hücresi santrali de çok paha-l› olurdu. Pil üretimi gibi imalat süreçleri demaliyet aç›s›ndan hala en iyiye ulaflm›fl de¤il.Hoffmann, maliyetleri yükselten ama yap›l-mas› gereken daha çok çal›flma oldu¤unadikkat çekiyor. Bununla beraber 2012 y›l› iti-bar›yla otomasyon üretimin maliyetleri dahamakul seviyelere çekmesi bekleniyor. Hoff-mann iyimser konufluyor: “Sürekli olarakyükselen enerji fiyatlar›na karfl› genel e¤ilim,bizim sahip oldu¤umuz fleye do¤ru.”

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER Y a k › t H ü c r e l i E n e r j i S a n t r a l l e r i

26

Bernd Müler

TOPRAK, ATEfi, RÜZGAR VE SU

Siemens’in gelecek için enerji kaynaklar› gelifltirme konusunda eskiyedayanan bir geçmifli var. 1978 y›l›nda flirket, Brezilya ile Paraguayaras›ndaki Itaipú bölgesinde bulunan dünyan›n en büyük hidroelektriksantraline jeneratörler sa¤lad›. Bugün Siemens, yenilenebilen enerjisistemlerinin birçok çeflidinde lider durumunda. 1979 y›l›nda rüzgar gücüalan›ndaki ilk türbin 22 kW’l›k güç ç›kt›s› sa¤l›yordu. Bugün en büyükSiemens türbinleri 3.6 MW gücünde ve yüzde 45’e varan verim oranlar›ylaçal›flmaktad›r. Dünya çap›ndaki 6 bin 300 Siemens rüzgar gücü ünitesi fluanda toplam 5 bin 500 MW’l›k bir güç ç›kt›s› sa¤l›yor. Sadece ABD’deEnerji Üretimi Grubu flimdiye dek, Teksas’taki 161 MW güç üreten 70türbin ve Florida’da toplam 600 MW güç ç›kt›s› sa¤layan çok say›da rüzgarçiftlikleri de dahil olmak üzere toplam bin 400 MW’l›k bir güç ç›kt›s› olanrüzgar gücü projeleri siparifli alm›fl durumda. Siemens’in Glasgow’da2009’a kadar 140 rüzgar türbini yapaca¤› Birleflik Krall›k’ta da ayn› durumsöz konusu. Türbinler 200 bin hane için 322 MW güç üretecek.

Siemens ayn› zamanda aç›k deniz rüzgar çiftlikleri konusunda dadünya lideri. PG’nin flu anki Öresund Bo¤az›’nda bulunan 110 MW’l›kLillgrund projesi, yak›nda ‹sveç’in en büyük aç›k deniz rüzgar çiftli¤iolacak. Ayr›ca okyanuslar da yenilenebilir enerji sektöründe kritik önemesahip. Örne¤in, Voith Siemens Hydro ortak giriflimi, hidroelektriksantralleri için sadece güçlü türbinler ve jeneratörler gelifltirmeklekalm›yor, ayn› zamanda okyanus dalgalar›n›n gücünden faydalanmay›planl›yor. Bu alandaki dünyan›n ilk deneme tesisi de ‹skoçya’da halen 200hanenin elektri¤ini karfl›l›yor.

Halen Almanya’da geliflme aflamas›nda olsa da jeotermal enerjisantralleri ise, toprak ›s›s›n›n neredeyse tüketilemez rezervlerine el atm›fldurumda. Burada, yerin kilometrelerce alt›ndaki kaya formasyonlar›ndankaynaklanan s›cak sular bir vaporizatöre pompalan›yor, burada özel bir

ayg›t onu buhara dönüfltürüyorve buhar da türbin ve jeneratörüçal›flt›rmakta kullan›l›yor. Buyolla karbondioksitten yoksunelektrik üretiliyor. Siemens, buyolla çal›flacak dünyan›n enmodern elektrik santralini Münihyak›nlar›nda infla etti. Tesis, 3.4MW güç ç›kt›s›yla çal›fl›yor ve buyazdan itibaren 6 bin haneyeelektrik, 20 bin haneye de ›s›nmasa¤lam›fl durumda.

Biyokütle elektrik santralleride karbondioksitten ba¤›ms›zçal›fl›yor. Ahflap ve çöp gibi organik ürünleri yak›yor ve sadece bitkininbüyürken verdi¤i miktardaki karbondioksiti sal›yor. Viyana’da bulunanoldukça etkileyici yüksek performansl› biyokütle ›s› santrali de 50 bin haneiçin 24 MW elektrik enerjisi ve 12 bin hane için de 37 MW’l›k ›s› üretiyor.Siemens’in yenilenebilir enerji kaynaklar› konusundaki portföyü güneflenerjisini de kaps›yor. fiirket, 2001 y›l›nda Siemens Solar’› Shell’e sat›ncagünefl panelleri gelifltirmeyi b›rakm›flt› ama günefl enerjisi teknolojilerisa¤lamaya devam etti. Örne¤in, kolektörleri 1 km2’lik bir alan› kaplayanNevada Solar One için günefl türbinleri sa¤l›yor. Kolektörler günefl ›fl›¤›naodaklan›yor ve ›s› transfer ya¤›yla dolu çelik borular›n üzerineyo¤unlaflt›r›lm›fl enerjiyi yans›t›yor. Bu da daha sonra ›s› de¤ifltiricisiiçindeki suyu ›s›t›yor. Ortaya ç›kan buhar, 64 MW gücündeki Siemenstürbinlerini çal›flt›r›yor. Tesis bu yaz 40 bin haneye elektrik sa¤lamayabafllad›. Sebastian Webel

24_27CPSIEM 10/22/07 3:26 PM Page 4

Taiwan’l› C.Y.Lee & Partners mimarlar› nezaman çizim masas›na yönelseler, ortaya

yürekleri hoplatmak için tasarlanm›fl bir binaç›kar. Bu, tunçtan yap›lm›fl bir çanak hissi ve-ren antik sikke fleklindeki bir ofis binas› daolabilir, 509 metre yüksekli¤iyle dünyan›n enuzun binas› unvan›na sahip Taipei 101 gibipostmodern bir Uzakdo¤u tap›na¤› da.

‹flte bu y›ld›z mimarlar flimdi de yeni birkilometre tafl›na imza atmak üzereler. Sie-mens’in Pekin’de 3 bin çal›flan›na ev sahipli¤i

yapacak 30 katl› genel merkez kulesini inflaediyorlar.

2008 bafllar›nda tamamlanmas› planla-nan binan›n camla kapl› d›fl cephesinin ard›n-da Pekin’i bugüne kadar karfl›laflt›¤› çokönemli bir açmazdan kurtaracak bir teknolo-ji yat›yor. Bu teknoloji, hem ekonomik etkin-lik ile çevre korumas›, hem de yer s›n›rlama-s› ile yaflam kalitesi aras›ndaki uzlaflmaz çelifl-kiyi çözebilecek.

Siemens için tasarlanan bina, mükemmelizolasyonu, enerji tasarrufu sa¤layan dona-n›mlar› ve amac›na uygun tasarlanm›fl bilgi-sayar sistemlerinin yan› s›ra yang›n ve güven-lik alarmlar›, su kayna¤›, ayd›nlatma ve ha-valand›rma gibi binayla ilgili tüm hizmetlerimerkezi olarak düzenleyebilen ak›ll› bina yö-netim sistemiyle de gurur duyuyor. Sie-mens’in Çinli gayrimenkul yan kuruluflu SREDPS’in baflkan› olan mimar Jürgen Reimann,“Bu binan›n sahip oldu¤u özellikler, bir ta-raftan çal›flanlar›n hayat›n› son derece kolay-laflt›r›rken di¤er yandan ola¤anüstü düflükmaliyetli bir iflletme imkan› sa¤l›yor” diyor.

Yaklafl›k 3 bin adet sensörün gönderdi¤iveriler sayesinde binadaki merkezi kontrolsistemi otomatik olarak perdelerin indirilme-sini ya da kald›r›lmas›n› sa¤layabilir. Hava s›-cakl›¤›na göre bina içi havaland›rma seviye-sini ayarlayabiliyor ve ayr›ca günün belirli sa-

atlerine göre ayd›nlatma ›fl›klar›n› parlaklafl-t›r›p azaltabiliyor. Dahas› her büronun ayr›ayr› parametrelere göre ayarlanmas› damümkün. Projeyi koordine eden ‹ngiliz mer-kezli bir proje yönetimi flirketi olan Turner &Townsend’den Toni Brania, “Bu bina, Çin’de-ki akranlar›yla k›yaslanamayacak kadar azenerjiye ihtiyaç duyuyor” diyor. Gerçektende binada birim alan bafl›na Çin’deki benzerofis binalar›n›n gereksinim duydu¤unun üç-te biri daha az enerjiye ihtiyaç duyuluyor.

Söz konusu avantajlar su kaynaklar› içinde geçerli. Örne¤in her bir lavabodaki sukullan›m› sürekli gözlem alt›nda tutuluyor.E¤er herhangi bir rezervuarda bir su kaça¤›tespit edilirse sistem bu bilgiyi an›nda rapor-lama sistemine yans›t›yor. Binada ayn› za-manda birden fazla su kayna¤›ndan da fay-dalan›l›yor. Örne¤in at›k su, filtreden geçiri-lerek tuvaletlerin su rezervuarlar›nda ya daso¤utma sistemlerinde kullan›labiliyor.

Tutumlulu¤u ö¤renmek. Ana müte-ahhit CITIC’de proje yöneticisi olan YanShaobin tüm bu yaklafl›mlar›n Çin aç›s›ndançok yeni oldu¤una dikkat çekiyor ve “Bu iflteçal›fl›rken pek çok fley ö¤rendik” diyor. Asl›n-da bu bina sistemlerinin birer sanat eseri ol-du¤u da söylenebilir. Reimann, “Yüksek çev-reci standartlar› bir lüks olarak de¤il, bir ge-reklilik olarak gören anlay›fl Çin’de her ge-çen gün daha fazla kabul görüyor” diyor. Ar-t›k çevre sorunlar›na, ekonomik büyümeyien çok tehdit eden konular olarak bak›l›yor.Bugün halen 700 milyon Çinli, temiz içme su-yundan mahrum yafl›yor ve buradaki nehirle-rin yüzde 58’i o kadar kirletilmifl durumda kiart›k bu amaçla kullan›lmalar›n›n imkan› kal-mam›fl. Dahas› 400’den fazla flehirdeki baraj-lar›n su seviyelerinin büyük bir h›zla düfltü¤ügörülüyor. Dünyada hava kirlili¤inin en yük-

sek oldu¤u 20 flehirden 16’s› da Çin’de bulu-nuyor. Hükümetin verdi¤i resmi rakamlaragöre her y›l hava kirlili¤inden 400 bin kifli ha-yat›n› kaybediyor ve çevreye verilen hasar›nekonomiye maliyeti y›ll›k 150 milyar Euroolarak hesaplan›yor. Bu rakam ekonomininy›l›k büyüme h›z› olan yüzde 10’a karfl›l›k ge-liyor. Devlet Çevre Koruma ‹daresi Bakanl›kMüsteflar› Pan Yue, “E¤er bu flekilde devamederse korkar›m Çin refah toplumu olman›ntad›na varamadan tekrar sefaletin pençesinedüflecek” diyor ve ekliyor:

“Kendimizle hep dünyan›n en büyüküretim tezgah› olmakla övünürüz ancak dik-katli olmazsak gezegenin en büyük çöplü¤ü-ne dönüflmemiz iflten bile de¤il.”

Siemens, yeni bir flirket binas›n›n inflaat›-n›n sürdü¤ü fiangay’da da çok faal. 45 binmetrekarelik ofis alan› dikkate al›nd›¤›ndabu binan›n Pekin’deki 54 bin metrekarelikgenel merkez binas›ndan pek de afla¤› kal-mayaca¤› söylenebilir. Ayr›ca gerek teknikgerekse de tasar›m aç›s›ndan her ikisi de bir-birinden etkileyici yap›lar. Ancak bu durumkimseyi flafl›rtmamal›. Çünkü fianghay’dakibu binay› tasarlayan mimarlar, geçti¤imizgünlerde muhteflem yeni Berlin Central Sta-tion’› yapan Hamburg’lu Gerkan, Marg vePartner’dan baflkas› de¤il.

G e l e c e k & T r e n d l e r

27

B i n a T e k n o l o j i l e r i Siemens’in Pekin’deki yeni genelmerkezi. En son teknoloji bina

sistemleriyle donat›lm›fl bu 30 katl›kule, Çin’deki di¤er benzer ofis

binalar›n›n tüketti¤inin yaklafl›k üçtebiri kadar daha az enerji tüketiyor.

Ak›ll› çal›flma alanlar›Siemens’in Çin’deki yeni genel merkezi, ileri bina sistemlerisayesinde ekonomik etkinlik ile çevre korumas›n›n birlikte

gerçeklefltirilebilece¤ini ortaya koyuyor.

Bernhard Bartsch

24_27CPSIEM 10/22/07 3:26 PM Page 5

Oluklu mukavvan›n çok say›da önemliözelli¤i vard›r. K›r›labilir eflyalar› korur,

hafif ve ucuzdur. Fakat bir gün enerji üreti-mindeki devrimin sembolü haline gelecek ol-mas›, 1871 y›l›nda Albert Jones’un iki kat ka-¤›d›n aras›na k›vr›ml› kartonu koyarak pa-tentini ald›¤› zaman hayal bile edemeyece¤ibir fleydi. Yine de Erlangen’deki SiemensCorporate Technology’de yak›t hücresi uz-man› olan Horst Greiner’in masas›n›n üzerin-deki ayg›t, Jones’un icad›na çok benziyor, sa-dece biraz daha büyük ve katlanam›yor. El-

bette Greiner’in seramik olan bu mukavvaversiyonu paketleme için düflünülmemifl; bu-nun yerine, elektrik üretmek için hidrojen vehavan›n birlefltirilmesinde kullan›lacak.

Yanmaktan ziyade, kaynak hamlac›ndaoldu¤u gibi, yak›t hücrelerinde kullan›langazlar, elektronlar› serbest b›rakan elektro-kimyasal reaksiyon yoluyla suya dönüfltürü-lür ve elektrik üretilir. Araba aküsündekiolufluma benzer bu yöntemde seramik kulla-n›l›r ve 950 dereceye kadar olan ›s›larda olu-flur. Grenier, “Gaz türbini ile birlefltirildi¤in-de yak›t hücreleri yüzde 70’e kadar verimsa¤lar” diyor. K›yaslama yoluyla, en iyi bir-lefltirilmifl gaz ve buhar türbinli santrali, yüz-de 58 gibi bir verim sa¤l›yor. Gelecekte, me-gavatlarca enerji üreten yak›t pili tesisleri bi-reysel kullan›c›lara ve nüfusu 10 bin civar›n-daki yerleflim yerlerine da¤›t›ml› sistemleriçinde elektrik sa¤layabilecek.

Makarna m› oluklu mukavva m›?Oluklu mukavva fleklindeki seramik y›¤›nlar›flimdiye dek sadece bir laboratuarda çal›flt›r›-labildi ve büyük ihtimalle Siemens Enerji san-tralinde de 2012 y›l›ndan önce kullan›ma ha-

z›r olmayacak. Seramik yak›t pili parçalar› grirenkli dev makarna parçalar›na benziyor.Greiner bu tüplerden çok say›da yan yana veüst üste koyuyor ve bunun neden optimal birflekil olmad›¤›n› aç›kl›yor: “Arada çok fazlabofl alan var.” Tüplere düz flekilde tepedenbast›rmak, mevcut alan›n daha fazla kullan›-labilmesini sa¤l›yor. Delta flekilleri yaratmakiçin çapraz ba¤lant›lar ekleyerek çok say›dakatman yapmak, kaç›n›lmaz olarak oluklumukavvadakine benzer yap› ortaya ç›kar›yor.Bu flekil, alan›n optimum kullan›m›na ve hid-

rojen-hava de¤iflimi için de olabilecek en faz-la alan›n yarat›lmas›na olanak sa¤l›yor. Budelta flekli, silindir fleklindeki pilin verimininiki kat›ndan fazla bir güç ç›kt›s› ile sonuçlan›-yor ve daha az yere ihtiyaç duyuyor. Y›¤›n›nflekline ba¤l› olarak 600 megavat/cm3’e ka-dar güç yo¤unlu¤una ulafl›labiliyor.

Seramik tüplerinin güvenilir flekilde elek-trik üretebilece¤i ispatlanm›fl durumda. ‹tal-ya Turin’de bulunan 100 kW’l›k bir tesis 32bin saattir çal›fl›yor. Di¤er tesislerin biri Hol-landa’da iki y›ld›r, di¤eri Almanya Essen’dekide alt› ayd›r enerji üretiyor. Nürnberg’dekiSiemens Enerji Üretimi Yak›t hücreleri Prog-ram direktörü Dr. Joachim Hoffmann, “Tesi-simizde yüzde 99.5 uygunluk sa¤lad›k” di-yor. Herkesin yüksek verimli ama daha azgüvenilir oldu¤unu iddia etti¤i bir teknolojiiçin bu, hiç de fena de¤il.

Hoffmann’a göre güvenilirlik asl›nda ol-dukça önemli bir konu. Rakipleri yak›t hücre-si konusunda baflar›l› olamad›lar çünkü üni-teler laboratuarda çal›fl›rken günlük zor flart-lar alt›nda çal›flmad›lar. Hatta baz› flirketlerpes etti, ama Siemens etmedi. 40 y›l öncePittsburgh, Pennsylvania’daki Westinghou-

se’un yak›t pili uzmanlar›, yak›t hücresi içinuygun materyaller üzerine çal›fl›yorlard› venihayet 1970’lerin sonunda ilk kat› oksitli ya-k›t hücresini (SOFC) ürettiler. Hoffman, “Ya-k›t hücresi üretim teknolojisi uzmanl›¤› kolayelde edilen bir fley de¤ildir” diye konufluyor.Di¤er SOFC üreticileri metal ba¤lant›l› planaryak›t hücreleri yapt›lar ama tüm bu rakiplerflu anda uzayan ifllemlerden sonra eskimeyeba¤l› sorunlar yafl›yor. Bütün hücreleri içinSiemens bin 500°C’nin üzerinde üretilmifl safseramik materyaller kullan›yor. Ve bunlardaha sonra 900 ya da 1000°C’nin üzerindeçal›flt›r›lsa bile di¤er yak›t hücresi çeflitleri gi-bi büyük kay›plara maruz kalm›yor.

Siemens hücreleri bin çal›flma saatindegüç ç›kt›s›n›n sadece yüzde 0.1’ini kaybedi-yor ve veriminin yüzde 43’ten fazlas› geniflaral›k derecelerinde ve yüklemede sabit kal›-yor. Pittsburg’daki yak›t hücresi faaliyetleri-nin bafl›nda bulunan Thomas Flower, “Deltapiller için en az 20 y›ll›k bir ömür tahmin edi-yoruz” diyor. Flower, gelecekte de¤iflik uy-gulamal› farkl› yak›t hücresi çeflitlerinin eflza-manl› ortaya ç›kacak olmas›na ra¤men Sie-mens’in pazara di¤erlerinden daha çabuk gi-

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER Y a k › t H ü c r e l i E n e r j i S a n t r a l l e r i

24

Hibrid gelecekYak›t hücreli enerji santralleri yada prototip uygulamalar›ngüvenilirliklerini ispatlar›ndan sonra Siemens yüzde 70verimle çal›flacak megavat s›n›f› hibrid tesisini, 2012 y›l›nakadar infla etmeyi planl›yor. O zamana kadar maliyetlerinde büyük ölçüde düflece¤i tahmin ediliyor.

24_27CPSIEM 10/25/07 7:31 PM Page 2

Siemens, “iklim de¤iflikli¤i” ve “enerji etkinli¤i”gibi kavramlar›n bu kadar yayg›n biçimde ko-

nuflulmaya bafllamas›ndan çok önce kendi gelifl-tirdi¤i ürünler ve sistemlerin insan ve çevre üze-rindeki etkilerini olumlu yönde gelifltirmek içinçal›flmalar›na bafllam›flt›. Bu çabalar bugün özel-likle Siemens T›p Çözümleri’nde (MED) fazlas›ylahissediliyor. Örne¤in art›k yeni gelifltirilen bilgisa-yarl› tomografi sistemlerinde, yüzde 30 daha azenerji tüketmekle kalm›yor, ayn› zamanda hemyüzde 80 daha az kurflun kullan›l›yor hem de yüz-de 58 daha az radyasyon yay›yor. Yeniden kulla-

ÇEVREC ‹ TEKNOLOJ ‹ LER M e d i k a l ç ö z ü m l e r

28

Siemens, t›bbisistemlerin

üretiminden ilkkullan›m›na ya

da geridönüflüm süreci

ile yenidenkullan›ma kadar

olan süreçteyeni çevrecikonseptlergelifltiriyor

Sa¤l›kta çevrebilinci art›yor

28_29CPSIEM 10/22/07 3:32 PM Page 2

enerjisinin yüzde 88’ini tüketir. Enerjinin ge-ride kalan yüzde 12’si ise üretiminde ve geridönüflüm sürecinde kullan›lmaktad›r. Ayn›durum di¤er uzun ömürlü elektrikli ve elek-tronik cihazlar için de geçerli. Bu nedenleSiemens, kapsaml› bir çevre koruma politika-s›n›n üzerinde hassasiyetle duruyor. Bu poli-tika, üretilen cihazlar›n yaflam döngüleri bo-yunca çevreye en az zarar› verecek flekildetasarlan›yor olmalar› anlam›na geliyor. Busüreç, malzeme seçiminden üretime ve kulla-n›mdan geri dönüflüm sürecine kadar tümaflamalar› kaps›yor.

Ödül flampiyonu tomografi sistemi. So-matom Definition tomografi sistemi, kalp in-celemelerinde, hastan›n nabz›na ba¤l› ola-rak hem yüzde 58 oran›nda daha az radyas-yon yayar hem de imaj kalitesini yüksek tu-tar. Sonuçta hasta, bu incelemeden en az ha-sar› görerek ç›kar. Bu sistemin radyasyonüretmek için elektrik enerjisine ihtiyac› var-d›r. Radyasyonun azalt›lmas› sadece hastan›nsa¤l›¤›n› korumakla kalmaz, ayn› zamandadaha az enerji tüketilmesini sa¤layaca¤› içinçevre korumas›na da katk›da bulunur.

Standart bir inceleme süresince, bu BTsistemi, önceki sistemlere oranla yüzde 30daha az elektrik tüketir. Somatom Definitionsisteminin içindeki, bir önceki modelin içer-di¤i 110 kilogram kurflun, yüzde 80 oran›ndadüflürülerek sadece 19 kilograma indirgen-mifltir. Geriye kalan kurflundan ise radyas-yondan korunmak amac›yla faydalan›lmak-tad›r.

Ürün gelifltiricileri tüm bu ilerlemeler sa-yesinde hem üretim aflamas›nda çevreye ve-

rilebilecek zarar› en aza indirgemeyi hem dekullan›m aflamas›nda minimum enerji tüke-tilmesini sa¤lamay› baflarm›fllar. BT sistemin-deki yüksek performansl› X-›fl›n tüpleri, öm-rünü doldurduktan sonra iade edilir. Kalitegarantili karmafl›k süreçlerde elden geçirile-rek yenilenir ve yenilenmifl yedek parça ad›alt›nda tekrar kullan›ma sunulur.

T›p Çözümleri, 2006 y›l›nda SomatomDefinition sistemi ile çevre korumas›na yap-t›¤› katk›lar›ndan dolay› “Siemens ÇevreÖdülü”nü kazanmaya lay›k bulunmufltur.

Ürün çevre beyannameleri. Siemens,müflterilerinin üretilen ürünlerin çevresel ka-rakteristikleri hakk›nda bilgi sahibi olmas›için her ürünü bir çevre beyannamesi ile bir-likte sunmay› planl›yor. Örne¤in gelecektemüflteriler daha ürünü sat›n almadan öncebir Siemens ürününü kullan›rken karfl›laflabi-lecekleri masraflar› önceden bilecekler. Sie-mens, bu tarz çevre beyannamelerinin içeri-¤inde ne tür bilgilerin bulunmas› gerekti¤i-ne karar vermek için hastane temsilcileri veönde gelen medikal teknoloji üreticileriylebirlikte çal›fl›yor. Gelecekte piyasaya ne za-man yeni bir Siemens ürünü sunulsa, hemenyan›nda mutlaka bir ürün çevre beyanname-si de bulundurulacak. Bu beyannamenin için-de ise ürünün içerdi¤i malzemelerden enerjitüketimine, radyasyon yo¤unlu¤una, yedekparça tüketimine ve karar vermek için gerek-li di¤er tüm önemli konulara yer verilecek.Söz konusu ürün çevre beyannameleri flu an-da hem Somatom Definition BT sistemi içinhem de Magnetom Avanto ve Espree MRTsistemleri için ürünle birlikte sunuluyor.

G e l e c e k & T r e n d l e r

29

n›ma haz›r hale getirilen, geri dönüflümemüsait bu t›bbi sistemler çevrenin korunma-s›na sa¤lad›klar› katk› ile “Kan›tlanm›fl Mü-kemmellik” kalite tescilini de elde etmifltir.

T›bbi sistemlerin, üretiminden kullan›m›-na veya geri dönüflüm sürecinden yenidenkullan›m›na kadar geçen tüm süreçlerindeayn› kapsaml› kalite standartlar› uygulan›-yor. Siemens, Avrupa Komisyonu’nun enteg-re ürün politikalar›yla ilgili kapsaml› yaklafl›-m›yla uyumlu çal›flarak, ürünün yaflam dön-güsündeki tüm aflamalar›nda dikkat edilme-si gereken çevreci önlemlere büyük özengösteriyor.

Kullan›lm›fl sistemlerin geri dönüflüm sü-reci, kurumsal felsefesinin kritik bir bilefleni-ni yani bir ürünün yaflam döngüsünü uzata-rak kaynaklar›n tasarruflu bir flekilde kullan›-m›n› oluflturur. Örne¤in, kullan›lm›fl bir bilgi-sayarl› tomografi cihaz›, bir manyetik rezo-nans tomografi cihaz›, ultrason, radyasyonterapisi veya bir radyografi sistemi iade edi-lebilir ve ayr› bir grup olan “geri dönüflümlüsistemler” taraf›ndan yenilemesi yap›l›r. Busistemlerin, geri dönüflüm sürecinde, yeni ci-hazlara uygulanan yüksek standartlar›n ay-n›n›n uyguland›¤› 5 adet kapsaml› kalite sü-recinden geçirilirler (cihaz›n tasnifi, demon-taj›, yenileme süreci, yeniden montaj›, hata-lara karfl› garantisi). Bu sistemler daha sonraüzerlerindeki “Kan›tlanm›fl Mükemmellik”etiketiyle fabrikay› terk eder ve dünyan›ndört bir yan›na sat›lmak üzere gönderilirler.

Kullan›c›lar›n›n da ekonomik ve etkinolarak de¤erlendirdikleri bu üst s›n›f geri dö-nüflümlü sistemler, bugün Siemens T›p Çö-zümleri’nin inovasyoncu ürün portföyününönemli bir k›sm›n› oluflturuyor. Bu nedenleRS, Siemens’in çevreci giriflimlerine oldukçadikkate de¤er katk›larda bulunuyor. Di¤eryandan bu kapsaml› çal›flma sayesinde her y›l10 bin ton CO2’nin atmosfere yay›lmas›n›nda önüne geçilmifl oluyor. Bu katk› da, 3 kifli-lik 3 bin hanenin her y›l tüketti¤i enerjininatmosfere yayd›¤› sal›ma eflde¤er.

Genifl kapsaml› çevre koruma. Yaflamdöngüsü de¤erlendirmeleri t›bbi sistemlerikullan›m aflamas›ndayken çevreye verdi¤i za-rar›n, üretim aflamas›nda verdi¤i zararlardankat kat daha fazla oldu¤unu gösteriyor. Ör-ne¤in kullan›mda olan MAGNETOM Avantogibi bir manyetik rezonans sistemi, tüm ya-flam döngüsü süresinde harcamas› gereken

AVRUPA B‹RL‹⁄‹ ÇEVRESEL YÖNET‹M S‹STEM‹

EMAS olarak adland›r›lan Avrupa Birli¤i Çevresel Yönetim Sistemi (Ekonomik Yönetim veDenetleme fiemas›), dünyada en kat› kurallara sahip sistemlerden biri. Buna ra¤men bu sistem1986 y›l›ndan bu yana Siemens’in Almanya’daki bütün birimlerinde gönüllü olarak uygulan›yor.Her ürün ve her ifl aflamas› periyodik olarak denetleniyor. Üretim tesislerinde çevre korumastandartlar›na uyulup uyulmad›¤› her y›l ulusal planda sertifikaland›r›lm›fl denetçiler taraf›ndankontrol ediliyor. Üstelik bu denetçiler ayr›ca kritik çevre konular›nda ciddi anlamda bir ilerlemesa¤lan›p sa¤lanmad›¤›n› da de¤erlendiriyor.

Çevre denetçilerinin bir di¤er ifli de y›ll›k bazda yay›nlanan çevreci vaatlerin mant›kl› olupolmad›klar›n› kontrol etmek. Bu sayede çevre dostu eylemlerin, süreçlerin, enerji ve hammaddetüketimlerinin, tehlikeli sal›n›mlar›n, tedarikçiler üzerindeki olas› çevresel etkilerinin ve çevreyigelifltirmeye yönelik eylemlerin samimiyet derecesi tespit edilmeye çal›fl›l›yor.

Siemens T›p Çözümleri, çevreye verebilece¤i zarar› uluslararas› planda da en aza indirmeyiamaçl›yor. Kendi bünyesi içinde çal›flt›rd›¤› EH&S (Çevre, Sa¤l›k ve Güvenlik) politikas› ile EH&Syönetim sistemini dünyan›n her yerindeki yerleflim noktalar›nda ve ürünlerinde de uyguluyor.

28_29CPSIEM 10/22/07 3:32 PM Page 3

Ben bir otomobil tutkunuyum. Dört te-kerlekli ve motorlu herhangi bir fley

gördü¤ümde, bunun Nürburgring’in ku-zey pistinde, Indy’nin süper yar›fl pistindeya da Daytona’n›n üçlü oval pistinde, yanisana alemin en zorlu yollar›nda ne kadarh›z yapabilece¤ini hayal etmeye bafllar›m.Kuflkusuz, otomobil yar›fllar›n›n d›fl›ndamalzemelerden parça tasar›mlar›na, mo-tor, lastik ve araç testlerine kadar bunlar›ntümü sanal.

Ama d›flar›da hala çok say›da gerçekmüflteri var ve hala gerçek otomobilleregereksinim duyuyorlar.

fiuradaki bebe¤e bak›n... Bu, dünya-n›n mikro HCCI (Homogenous ChargeCompression Ignition - Homojen Kar›fl›ml›S›k›flt›rmal› Ateflleme) motoruyla donat›l-m›fl ilk hibrid elektrikli çoklu yak›tl› oto-mobili olacak. Bu etkileyici motor, s›f›rayak›n emisyonla s›ra d›fl› bir yak›t verimlili-¤ini bir araya getiriyor. Simülasyon ve op-timizasyon sayesinde gelifltirme süreci ta-mamland›¤›nda ve montaj aflamas›na ge-çildi¤inde “Petrol Ça¤›”n› kapatacak.

Bu otomobil, ot suyundan Grand Mar-nier likörüne her fleyle ve bu arada elbet-

G E L E C E K V E T R E N D L E R

30

May›s 2020.Gelecekteki bir sanal

otomobil üretimmerkezinde yap›lan bir

tur, ola¤anüstü birsimülasyon ve

optimizasyon düzeyininyan› s›ra, gizli bir

kimli¤i a盤a ç›kar›yor.

S e n a r y o 2 0 2 0

30_34CPSIEM 10/22/07 3:42 PM Page 2

Gizlikimlik

G e l e c e k & T r e n d l e r

31

30_34CPSIEM 10/22/07 3:42 PM Page 3

te hidrojenle çal›flabilecek. Dahas›, kendihesaplamalar›ma göre, yak›t verimlili¤i,bugüne kadar test edilmifl içten yanmal›motorlara göre yüzde 27.32 oran›nda da-ha yüksek olacak.

Kusuruma bakmay›n, söz say›lardanaç›ld›¤›nda biraz büyüleniyorum. Ama buifle canl›l›k getiren fley de say›lar. Bu yerebakt›¤›n›zda, say›lardan baflka bir fley gö-remezsiniz. Her fley, yani motorlar, otomo-biller, fabrika, sesler ve etkileflimler simüleedilmifl durumda. Dünya çap›ndaki ar-gefaaliyetlerimizin baflkanl›¤›n› yapan Prof.Bunsen bile bunu e¤lendirici buluyor.

Gerçekten de Bunsen, yaln›zca birkaçdakika önce, ifllerin nas›l gitti¤ini görmekiçin buraya gelmiflti. Tüm tesisi gezdik. Birtür sanal uçufl yapt›k. Hareketli üretimhatlar›n›n yüksek gerçek zamanl› h›z›n›düflürerek, tek bir yeni makine parças›nda-ki de¤iflikli¤in, robotlar›n hareketlerini veeflgüdümünü, yaz›l›m›n performans›n› vehatta ba¤lant›l› destek sistemlerini nas›lde¤ifltirdi¤ine tan›k olduk. Bu, “paralelmühendislik” dedi¤imiz fleyin mükemmelbir örne¤iydi.

Arada bir, uzak tesislerdeki bir ya daiki mühendis, sanal bir prototip üzerindebelirli bir yaz›l›m› çal›flt›rmak, bir uzaktanbak›m rutinini simüle etmek ya da sanalbir toplant› gerçeklefltirmek için burayau¤rad›. Bunsen’in bunlar›n hiçbirini farketmemifl görünmesi beni flafl›rtt›. Ama bu-nu söyledi¤imde, anlaml› bir flekilde banabakarak “Bay Sonn, her fley sizin kafan›z-da” dedi. Ne demek istemiflti?

Kumanda merkezine giderek bir y›¤›nsanal monitör üzerinde test edilmekteolan mevcut yaz›l›mlar› gördü¤ümüzde,Bunsen etkilenmifl göründü. Ama sonraflunu sordu: “Tesiste bulunmam›za gerçek-ten gerek olacak m›?”

“Bafllang›çta evet” dedim. “Ama sis-tem her geçen gün daha da iyileflecek. So-nunda, uzaktan müdahaleler yeterli ola-cak. Tesisteki yüz binlerce sensör, yaln›zcayerel süreçlere de¤il, ayn› zamanda di¤ersensörlerin sa¤layaca¤› verilere karfl›l›küretecek.

‹lk aflamada, tesisin hangi bölümleri-nin en yüksek verimlilik düzeyine ulaflabi-lece¤ini görmek için kendi aralar›nda a¤temelli bir oyun oynayacaklar. Ama so-nunda, ö¤renen bir sistem oluflturdukla-

r›ndan, optimize edilmifl bir denge nokta-s›na ulaflacaklar. Hatalar›n saptanmas› du-rumunda bunlar an›nda düzeltilecek ve el-de edilen bilgi, süreçleri gelifltirmek içinkullan›lacak. Evet, bunlar›n sonucundaçok yüksek kalite düzeylerine ulaflaca¤›m›-z› düflünüyorum. Müflterilerimiz bundankesinlikle hofllanacak!”

Yola devam ettik ve Bunsen bir süresonra yeni HCCI otomobillerinden birininönünde durdu. Kire ve çizilmelere daya-n›kl› kaplamas›, batmakta olan güneflinçöldeki görüntüsü gibi parlayarak, gele-cekteki görüntüsünün mükemmel bir ben-zerini sunuyordu. Dar gözlük çerçeveleri-nin üzerinden bana yine gülümseyerekbakan Bunsen, “Bu da dünyay› de¤ifltire-cek olan otomobil” dedi. Ne kastetti¤in-den emin de¤ildim. Gururlu bir flekilde,“Motorla tan›flmak ister misiniz?” diyesordum.

Son sözcükler a¤z›mdan ç›karken mo-tor kapa¤› saydamlaflt›, motorun kesitinigörebilir hale geldik ve okflanan bir kedi-nin m›r›ldanmas›na benzer sesi duyduk.

Sesli bir komutla simülasyonu yavaflla-tarak tek tek silindirlerin mükemmel flekil-de düzenlenmifl ritmik hareketlerini, yak›-t›n zorlukla görülen bu¤usunu, uç nokta-ya yaklaflan pistonlar›n tam zaman›nda veen do¤ru s›cakl›k da¤›l›m›yla sa¤lad›¤›atefllemeyi izlememizi sa¤lad›m.

Görüntüyü büyüterek, otomobilin h›-z›ndaki, yüksekli¤indeki ve yükündeki de-¤iflikliklere ba¤l› olarak ne tür de¤iflimle-rin yafland›¤›n› inceleme olana¤›m›z dabulunuyordu.

Simülasyona müdahale ederek moto-run belirli k›s›mlar›n› ay›rarak büyütebili-yor ve algoritmalar farkl› renklerle kod-lanm›fl parametreleri optimize ederkenak›fl dinami¤i ve akustik etkileflimlerinigösterebiliyordum.

Gösterimlerin afl›r› gerçekçili¤i yüzün-den solu¤u kesilen Bunsen sonunda geriyeçekilerek “Heyecan verici” dedi. Sonra yüzifadesi birdenbire de¤iflti ve bana flunusordu: “Sanal olmak neye benziyor?”

“Anlam›yorum. Ne demek istiyorsu-nuz?” dedim. Bana flöyle devam etti: “BaySonn, bilmiyor musunuz? Kimse size söyle-medi mi? Ad›n›z... Self-Optimizing NeuralNetwork (Kendi Kendini Optimize Eden Si-nirsel A¤) anlam›na geliyor.”

Bugünün demiryolu tafl›tlar›nda kullan›lanmotorlar yüksek devirli h›zlarda çal›flt›¤›n-

dan, gücü daha düflük h›zl› dönen tekerlekle-re aktarmak için bir flanz›mana gereksinimduyuluyor. Meydana gelen sürtünme kay›pla-r› da, enerji tüketimini ve y›pranma h›z›n› ar-t›r›yor. Günümüzde en yayg›n olarak kullan›-lan aç›k devre hava so¤utmal› asenkron mo-torlar, düzenli olarak bak›m gerektiren çoksay›da rulmana ve kauçuk parçaya sahip.

Siemens Ulafl›m Sistemleri (TS) taraf›n-dan gelifltirilmifl olan ve mevcit Münih met-rosunda test edilen Syntegra ise, dünyadabenzeri görülmemifl ölçüde entegre bir de-miryolu güç aktar›m sistemi. Uzmanlar, Mü-nih metro tren vagonlar›n›n alt tak›mlar›nayelefltirilen dingil tak›m› ile fren sistemininyan› s›ra flanz›mans›z bir do¤rudan sürüfl sis-temini eklemifl durumda. Senkron olarak te-kerlek tak›m›n›n yatakl›¤›n› yapan iki rulmand›fl›nda motorun y›pranan herhangi bir par-ças›n›n bulunmamas› maliyetleri düflürürkenhizmet süresini uzat›yor. Cer motoru vantila-törü gibi parçalara gereksinim duymad›¤›n-dan bu parçalar›n yerini dolduracak bir mu-hafaza ile motorun iç k›s›mlar›n›n kir venemden korunmas› sa¤lanmaktad›r. Yüksek

G E L E C E K V E T R E N D L E R S e n a r y o 2 0 2 0 AR-GE

32

U l a fl › m S i s t e m l e r i

30_34CPSIEM 10/22/07 3:42 PM Page 4

performansl› sabit m›knat›slara dayanan mo-tor teknolojisi ar›za emniyeti avantaj›na sa-hip ve motor güvenlik fren sistemi olarakkullan›labiliyor.

Bunlara ek olarak, hacmi öncekilerdenyüzde 15 küçük olan Syntegra’n›n a¤›rl›¤› dayüzde 30 oran›nda daha az. Bu da enerji ve-rimlili¤inin yüzde 20’ye varan oranlarda art›-r›labilmesi anlam›na geliyor. Dört vagonlu ve

normal flartlarda çal›flan tipik bir metro tre-ninde kullan›ld›¤›nda, y›ll›k 340 bin kilovat-saatlik tasarruf sa¤layabiliyor. Bu da yaklafl›k100 hane taraf›ndan bir y›lda tüketilen ener-jiye eflit.

Koflun tak›m›, daha seri üretim aflamas›-na geçilmeden etkileyici bir performans dü-

zeyine sahip oldu¤unu gösterdi: TS uzmanla-r›, Haziran ay›nda, tam ölçeklenebilirli¤e sa-hip sistemleri nedeniyle Nürnberg’deki Cen-ter for Transportation & Logistics Neuer Ad-ler taraf›ndan, “Tafl›mac›l›k ve Lojistik Zekas›‹novasyon Ödülü”ne lay›k görüldü.

33

Siemens, güç aktar›m sistemi, dingiltak›m› ve fren teknolojilerini birlefltirençok özel bir konsept gelifltirdi. Bu yenikonsept sayesinde demiryoluyolculuklar› art›k daha sessiz ve dahaçevre dostu olacak.

Verimli ve sessiz trenler

G e l e c e k & T r e n d l e r

30_34CPSIEM 10/22/07 3:42 PM Page 5

Hibrid araçlarda içten yanmal› motora ekolarak, arac›n ilk hareketini sa¤layan bir

elektrik motoru bulunuyor. Bu sistem özel-likle flehir içi ulafl›mda ve trafi¤in yo¤un ol-du¤u saatlerde yak›t tasarrufu sa¤l›yor. Elek-trik motoru ayn› zamanda bir alternatör ola-rak çal›fl›yor. Araç fren yapt›¤›nda, kinetikenerji elektrik enerjisine dönüfltürülerek de-polan›yor. Bu enerji daha sonra arac› hare-ket ettirmek için kullan›l›yor. Hibrid sürüfl sis-temleri, çok s›k fren yap›p h›zlanan flehir içiotobüsleri için ideal.

Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemle-

ri (A&D), MAN uzmanlar›yla birlikte çal›flarakdizel motorunu alternatör, AC motor h›zkontrol üniteleri, elektrik motorlar› ve aktar-ma organlar›ndan oluflan bir elektrik tahrikünitesine ba¤lad›. Bu sistem flu anda Nürn-berg’de çal›flmakta olan Lion’s City Hybridprototip otobüsünde test ediliyor.

Makina devrine ba¤l› olarak, Siemens’eait enerji yönetim yaz›l›m› elektrik motoru-nun ya da dizel motorunun çal›flmas›n› sa¤-l›yor ve flanz›man arac›l›¤›yla otobüsün ak-s›na güç aktar›yor. Özel yüksek perfor-mansl› kondoansatörler, enerji depolaya-

rak araca ilk hareketi için gereken enerjiyisa¤l›yor.

Prototipi baflar›l› bir flekilde çal›flan buhibrid otobüsün Avrupa’daki seri üretimineen geç 2010 y›l›nda bafllanacak.

Bu arada, Siemens ile MAN’›n üçüncühibrid test otobüsü de Nürnberg yollar›naç›kt›. Ancak, Siemens teknolojisi yaln›zcaNürnberg’deki otobüslerde kullan›lm›yor.

fiu anda, yaklafl›k 30 farkl› proje kapsa-m›nda test edilmekte olan ve Siemens sis-temlerine sahip bin hibrid otobüs denemeseferleri yap›yor.

A R - G E O t o m a s y o n v e K o n t r o l

34

MAN taraf›ndan gelifltirilen dizel-elektrik tahrikli hibrid otobüs sayesinde Nürnberg’in toplutafl›ma sistemi art›k daha yüksek bir “elektrifikasyon” düzeyine sahip. Siemens’in motor ve h›zkontrol sistemleri teknolojisiyle donat›lm›fl ve özel bir frenleme gücünün geri kazan›m sisteminesahip olan prototip, geleneksel otobüslere oranla yüzde 25 daha az yak›t tüketimi sa¤lan›yor.

Kent içindeki hibrid otobüsler

30_34CPSIEM 10/22/07 3:42 PM Page 6

ARKAKAPAKICI 4/19/07 4:46 PM Page 3

http://www.siemens.com.tr/GelecekveTrendler/

ARKAKAPAKSIEM 10/19/07 3:11 PM Page 2