38
KENTSEL DÖNÜŞÜM BASKISI ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN BOURDIEUCU BİR OKUMASI Erbatur Çavuşoğlu Kumru Çılgın Julia Strutz

KENTSEL DÖNÜŞÜM BASKISI ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN BOURDIEUCU BİR OKUMASI

  • Upload
    celina

  • View
    136

  • Download
    3

Embed Size (px)

DESCRIPTION

KENTSEL DÖNÜŞÜM BASKISI ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN BOURDIEUCU BİR OKUMASI. Erbatur Çavuşoğlu Kumru Çılgın Julia Strutz. Kentsel Dönüşüm süreçlerini aktivist olarak izleyen bir grubun sürdürdüğü bu araştırma; - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

KENTSEL DÖNÜŞÜM BASKISI ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN BOURDIEUCU BİR OKUMASI

Erbatur Çavuşoğlu

Kumru Çılgın

Julia Strutz

Page 2: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

1. AMAÇ ve YÖNTEM *Kentsel Dönüşüm süreçlerini aktivist olarak izleyen bir grubun sürdürdüğü bu araştırma;

• Kentsel Dönüşüm baskısı altındaki çeşitli mahallelerde sıkça karşılaşılan durumları,

• Yandaş ya da muhalif söylemdeki genel kabulleri sorgulamak ve derinleştirmek niyetiyle,

• Seçilen bir mahalle üzerinde yoğunlaştırmış bir çalışmanın sonuçlarını aktarmaktadır.

Bourdieucu Mekan Okuması

• Pierre Bourdieu literatürü tarama ve

okuma

Kentsel Dönüşüm Süreçlerine İlişkin Gözlem ve Deneyimler

• 6 senelik birikim• 4 saatlik röportaj

Kentsel Muhalefet ve Güç İlişkileri Bağlamında Bir Mahallenin

Mütekabiliyet Analizi

• Workshop • 1500 hanelik arazi kullanım çalışması

• 850 hanehalkı anketi• 14 derinlemesine mülakat

3. Dayanışma Pratikleri

4. Mücadele Pratikleri

5. Mekanı Sahiplenme

Pratikleri

2. Mahalle Algısı

1. Ev Algısı

* «Ampirik gerçekliğin özgünlüğüne dalınmadıkça, toplumsal dünyanın engin mantığı idrak edilemez.» [Pierre Bourdieu]

Page 3: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

AlanOyunIllusio

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Sınırları genişleyip daralabilen veya deforme edilebilen, iktidar

ya da sermaye biçimlerine gömülü konumlar arasındaki tarihsel

bağıntılar bütünüdür.

«Çözümleyici açıdan Alan, konumlar arasındaki nesnel bağıntıların konfigürasyonu ya da ağı olarak tanımlanabilir. Bu konumlar, (…) farklı iktidar/sermaye türlerinin dağılım yapısındaki mevcut ve potansiyel durumlarıyla, ayrıca diğer konumlara nesnel bağıntılarıyla nesnel olarak tanımlanır» [Bourdieu & Wacquant, 2007: 81].

Page 4: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Alan

Oyun

Illusio

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Bourdieu alanı, mücadele ile ilişkilendirerek; kuralları belirli olan ancak değiştirilebilen, yeni oyuncuların katılımına açık, inşa halinde bir Oyundan bahseder.

Bu çalışmada Kentsel Dönüşüm, bir Alan; Kentsel Dönüşüm alanındaki mücadele süreçleri ise Oyun olarak ele alınmaktadır.

Page 5: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Alan

Oyun

Illusio

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

«Illusio, oyuna yoğunlaşmak, oyun tarafından ele geçirilmek, oyunun çabalamaya değdiğini sanmak, ya da daha basit söylemek gerekirse, oyunun oynamaya değdiğini düşünmektir» [Bourdieu & Wacquant, 2007: 105].

Alanın, oynamaya değer olduğuna dair oluşan inançtır.

Oyun içinde, ödül kazanma ihtimalinin cazibesine kapılmaktır.

Page 6: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Aktörler İktisadi Sermaye

Toplumsal Sermaye

Kültürel Sermaye

Simgesel Sermaye

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Oyun Alanı içinde yer alan Eyleyicilerdir.

Kentsel Dönüşüm Oyun Alanı’ndaki aktörler: Yöneticiler, Halk, Siyasiler, İnşaat Sektörü, TOKİ, KİPTAŞ, GYO’lar, Özel Sektör, Medya, Kamuoyu, Kent Aktivistleri vb…

Page 7: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Marksist kuram içindeki parasal ve maddi üretim

araçlarına karşılık gelmekle ve esas öneme sahip olmakla birlikte,

toplumsal ilişkileri belirlemede de yalnız

değildir.

Aktörler

İktisadi SermayeToplumsal Sermaye

Kültürel Sermaye

Simgesel Sermaye

Page 8: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

«Toplumsal Sermaye, az çok kurumsallaşmış olan karşılıklı arkadaşlık ve tanıma ilişkileriyle kurulmuş dayanıklı bir ağ ile ilintili gerçek veya potansiyel kaynakların toplamıdır» [Aktaran Göker, 2007: 283, Bourdieu 1986: 249].

Aktörlerin; diğerleriyle olan bağlantıları, grup

üyelikleri, bu ilişkilerin getirdiği yükümlülükler,

ayrıcalıklar ve itimatlardır.

Aktörler

İktisadi Sermaye

Toplumsal Sermaye Kültürel Sermaye

Simgesel Sermaye

Page 9: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Kimi zaman salt miras yoluyla devralınır;

genellikle kıt sembolik mallar, beceriler ve

unvanlarla edinilir ve özellikle eğitime bağlı

olarak eşitsizlikleri yeniden üreten yetenekler ve kapasiteler geliştirir.

Aktörler

İktisadi Sermaye

Toplumsal Sermaye

Kültürel SermayeSimgesel Sermaye

Page 10: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Hem doğuştan itibaren miras yoluyla edinilen

para, unvan ve maharetleri hem de aile, okul ve diğer

toplumsal failler aracılığıyla benimsetilen değer yargıları, düşünme,

söylem ve davranış kalıplarının toplamıdır.

«Kişi ve kurumların bu toplam sermayesi, sahip olunan sermayelerin genel yapısı, miktarları, birleşimi, birbirine tercüme edilebilme kapasiteleri ve zaman içindeki değişimi alan içindeki konumları hakkında temel belirleyicidir» [Wacquant, 2007: 62].

Aktörler

İktisadi Sermaye

Toplumsal Sermaye

Kültürel Sermaye

Simgesel Sermaye

Page 11: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Habitus• Sınıfsal Habitus• Mekânsal Habitus

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Kişinin veya kişiler kümesinin geçmiş tecrübelerinin içinde bütünleştiği sınıf, dil, millet,

etnisite, cinsiyet, aile gibi aidiyetlere ait kalıcı eğilimler

bütününü belirtir.

«Habitus; bireylerin benlerine zihinsel ve bedensel algı, beğeni ve eylem şemaları biçiminde konulmuş bir tarihsel bağıntılar bütünüdür ve aktörlerin geçmişten bugüne biriktirdikleri gerçek ve simgesel değerler, önyargılar, fikirlerle dolu ve sadece fikirlerden ibaret olmayan, bedene yerleşmiş hareketleri ve vücut dilini de içeren bagajlarıdır» [Bourdieu & Wacquant, 2007: 25].

Page 12: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Habitus

• Sınıfsal Habitus• Mekânsal Habitus

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

«Sınıfsal Habitus; benzer konumu paylaşanların kolektif bilincine karşılık gelir, zira o bireylerin dünyayı benzer biçimde sunmaları ve belirli bir tarzda sınıflama yapmaları, seçmeleri, değerlendirmeleri ve davranmalarını mümkün kılan bilişsel ve duygusal bir rehber sağlar» [Tatlıcan & Çeğin, 2007: 326].

Bir sınıfa ait olmakla doğuştan sahip olunan sermayeler ile

o sınıf içinde yaşamakla kazanılan her tür değer yargısı,

davranış kalıbı, yetenek ve yatkınlıklardır.

Page 13: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Habitus• Sınıfsal Habitus

•Mekânsal Habitus

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Ait olunan sınıfın; mekân belleği, özgünlüğü ve

gelenekleridir.Mekânsal Habitusu var eden; o mekanın gömülü

tarihsellikleri, deneyimleri ve ilişkisellikleri gibi

özgünlükleridir.

Mekânsal Habitus, mahalle merkezli olduğunda; Kentsel Dönüşüm süreçlerine direniş de farklılaşmaktadır. Kentsel Dönüşüme karşı direnen bir mahallede sahip çıkılan hayat ve mahallenin kullanım değeri, değişim değerine üstün gelmedikçe; direniş başarılı olamayacaktır…

Page 14: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Doxa

Strateji

Sembolik Şiddet

Beğeni

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Sorgulanmayan, doğallaşmış, üzerine düşünülmeyen, inanç

haline gelmiş fikirlerin dünyası ve toplumsal dünyanın bu “sabit

fikirler” ile tecrübe edilmesidir.

«Doxa, egemenin dünya görüşüdür; nesnel yapıların içselleştirilmesine dayanır ve bu yapıların, doğal görülmesini sağlar ve böylece tahakküm altındakiler tarafından sorgulanmaksızın egemen sınıfın çıkarlarına hizmet eder» [Bourdieu, 2006: 120].

Page 15: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Doxa

StratejiSembolik Şiddet

Beğeni

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Aktörlerin; Oyun Alanındaki güç ilişkileri ve karar süreçlerini

şekillendirmek ve baskın grupların yeniden-üretimlerini sağlayan

Doxayı sarsmak için geliştirdikleridir.

Page 16: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Doxa

Strateji

Sembolik Şiddet Beğeni

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Maddi ve fiziksel şiddetin yanı sıra; sorgulanmayan kategoriler,

semboller, sınıflandırmalar, isimlendirmeler, kimlikler

aracılığıyla zihinsel ve sembolik bir iktidarın tesis edilmesidir.Dil ve söylem, uygulamada

önemli işlev görür.

«Tahakküm eden, muhatabının düzeyine ‘inmek’ amacıyla hakim konumundan geçici ve gösterişçi bir biçimde feragat ederken, aslında varlığını sürdüren tahakküm ilişkisinden, onu inkâr ederek yararlanır» [Bourdieu & Wacquant, 2007: 138].

Page 17: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Doxa

Strateji

Sembolik Şiddet

Beğeni

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Sınıfsal kod, anlam ve tercihlerle yüklüdür ve yaşamı üsluplaştırma

eğilimine dönüşebilir. Ötekinin Beğenisini dışlayıp,

kendini bir kimlik olarak kurar ve sınıfsal konumu pekiştiren bir

aidiyet yaratır.

«Beğeniler; toplumsal bir nesnel sınıfsal mevkii hiyerarşisini yansıtan kültürel bir hiyerarşi içinde organize oldukları için, beğeniler arasındaki çatışmalar sınıf çatışmalarıdır» [Turner 1998’den aktaran Tatlıcan & Çeğin, 2007: 324].

Page 18: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Kentsel Dönüşüm Oyun Alanı

2. BOURDIEUCU MEKAN OKUMASI

Kentsel Dönüşüm Alanı

Alan

Aktörler

• Yöneticiler

• Yerel Halk

• İnşaat Sektörü

• Muhalefet Grupları

• …

Illusio

Strateji

Oyun

Page 19: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

2000’li yıllar

K E N T S E L D Ö N Ü Ş Ü M

savunanlar karşı çıkanlar

mağduriyetler

sınıfsal ve mekânsal habitusa bağlı direnme beklentileri

?

Egemen sistemin, mekanı yeniden üretimi Rant elde etme aracı

Page 20: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

YöneticilerYerel Halk

Toplumsal Muhalefet Grupları

Hakim söylem kentsel dönüşümü; iktidarını ve devamlılığını güvenceye alma, fayda sağlama ve hegemonyasını genişletme

amaçlı bir araç veya bir fırsat olarak görür. Daha güçlü bir iktidarı tesis ederken, Sembolik Şiddet gösterir.

Kentsel DönüşümOyun Alanındaki Aktörler

Page 21: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

Yöneticiler

Yerel HalkToplumsal Muhalefet Grupları

Kentsel Dönüşüm olgusuna, hayatta kalma stratejisi ile mülkiyet temelli baktıkları için; oluşabilecek riskleri

minimize etmenin gayreti içerisindedirler.Bu bakış açısını odağa almak, birçok soruna ve çözüm

olabilecek fırsatların kaçırılmasına neden olabilmektedir.

Kentsel DönüşümOyun Alanındaki Aktörler

Page 22: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

Yöneticiler

Yerel Halk

Toplumsal Muhalefet Grupları

Temelde egemen politikalarla sorunlu oldukları ve bunlara itiraz ettikleri için Kentsel Dönüşümü kötü yönleri ile anarlar.

Habitusları ve konumları itibariyle, egemen ve mağdur aktörlerin aksine iktisadi sermaye kazanma/kaybetme durumları yoktur.

Siyaseten muhalefet ederek süreci değiştirebileceklerini düşünürler.

Kentsel DönüşümOyun Alanındaki Aktörler

Page 23: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Birincil sınıf atlama aracı olmuştur.

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

1980

öncesi sonrasıMahallelerdeki

mücadele eğilimleri

Hak mücadeleleri ve sosyal örgütlenmeler

ehlileştirilmiştir.

tasfiye edilmiştir.

İmece usulü dayanışmayerini, güvence arayışının adının

«tapu» olarak konmasına bırakmıştır.

Mücadele pratikleri kısıtlanmış, Mekânsal Habitus farklılaşmıştır.

Yaşayanların, konut ve aidiyet algıları değişmiştir.

KD ile mücadele etmek isteyen mahallelerin;

beraber hareket etmeleri, dayanışmaları, örgütlenmeleri, ellerini güçlendirecekleri bir

çözüm aracıdır.

Page 24: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

Direniş sürecini olumsuz etkileyen 3 temel nokta:1. Mahallenin bütüncül temsiliyetinin sağlanamaması

• «Kanaat Önderleri» • Mahalle Dernekleri• Etnik, Dini, Siyasi Ayrışmalar• Mülk Sahipliği

2. Kadınların ve gençlerin, sürecin gerisinde kalması• Ataerkil Kültür• Mekana Aidiyet Hissi• Ailelerin Korumacı Tutumları• Mekanı Savunma ve Sahiplenme• Dışlanma

3. Dışarıdan aktörlerin müdahaleleri• «Dışarıdan yol tarifine girmek»• Temsiliyet Orantısı• Kurulan İlişki ve Müdahale Biçimleri

Page 25: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

1. Örgütlü politika yapan sol siyasal özneler2. Kent muhalefetine iştirak eden birey ya da gruplar3. Meslek Odaları4. Akademi merkezli aktörler

Sol entelektüel camianın, mahalleler ile kurmuş oldukları ilişkiler:

Geleneksel popüler siyasal partilerin aksine, destekleri daha gözle görülür ve dayanışmacıdır.

Kendi politik çıkarlarını güncellerken, mücadele içerisinde olan mahallelere de fayda sağlamaktadırlar.

Temas ettikleri alanlara özel söylemler üretme kapasiteleri yüksektir.Gecekondu mahallelerini yıktırmama temelli bir söylem geliştirmekte

ve direniş örgütlemektedirler.

Page 26: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

1. Örgütlü politika yapan sol siyasal özneler

2. Kent muhalefetine iştirak eden birey ya da gruplar3. Meslek Odaları4. Akademi merkezli aktörler

Sol entelektüel camianın, mahalleler ile kurmuş oldukları ilişkiler:

Gönüllülük esasına dayalı sivil inisiyatifler olarak tanımlanabilirler.Mahallelere teknik bilgi hizmeti vermekte ve

onlarla dayanışma göstermektedirler.Meşruiyet sorunları vardır.

Dayanışma gösterilen topluluğun kendi iç inisiyatifinin geliştirmesi beklenmelidir.

Page 27: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

1. Örgütlü politika yapan sol siyasal özneler2. Kent muhalefetine iştirak eden birey ya da gruplar

3. Meslek Odaları4. Akademi merkezli aktörler

Sol entelektüel camianın, mahalleler ile kurmuş oldukları ilişkiler:

Muhalefete daha çok, TMMOB Şehir Plancıları Odası ve/veya Mimarlar Odası öncülük eder.

Müdahale çerçeveleri sınırlıdır: uygulamaların, bütüncüllük içerisinde aykırı duran taraflarına itiraz ederler.

Sermaye odaklı kentsel müdahalelere hukuki itiraz etme veya planlara dava açma aşamalarında etkin rol oynarlar.

Kentsel müdahaleleri tasarlayan yöneticiler ve sermaye grupları ile münazara süreçlerinde rol üstlenebilmektedirler.

Page 28: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

1. Örgütlü politika yapan sol siyasal özneler2. Kent muhalefetine iştirak eden birey ya da gruplar3. Meslek Odaları

4. Akademi merkezli aktörler

Sol entelektüel camianın, mahalleler ile kurmuş oldukları ilişkiler:

Çalışma odalarından çıkıp, sokağa inmeleri halinde sürece gerçek katkı koyabilirler.

Akademik bir ürün ortaya koymak için yapılan mahalle araştırmaları,samimi olmamakla birlikte mahallelinin gözünde bir karşılık bulamamaktadır.

YÖK’ün varlığı ve siyasal ortamın durumu, engel oluşturabilmektedir.Gönüllü gruplar içinde muhalefet edenlerin, öğrencilerin gelişimi ve konu

hakkında bilinç oluşturmadaki rolleri yadsınmamalıdır.

Page 29: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

3. KD SÜREÇLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM ve DENEYİMLER

1. Örgütlü politika yapan sol siyasal özneler2. Kent muhalefetine iştirak eden birey ya da gruplar

3. Meslek Odaları4. Akademi merkezli aktörler

Sol entelektüel camianın, ortaklaştığı temel noktalar:

Sermaye lehine tercihler sonucunda kentin mevcutta gerçekleştirilen ve eleştirilen biçimleri ile dönüştürülmesi ve şekillendirilmesine itiraz ederler;

Mahallelinin, Kentsel Dönüşüm baskısı karşısında örgütlenerek direnmeleri gerektiğini düşünürler.

Mücadeleye en büyük zararı, iktisadi akıl içinde düşünme alışkanlığı verir…

Page 30: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

4. KENTSEL MUHALEFET ve GÜÇ İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA BİR MAHALLENİN

MÜTEKABİLİYET ANALİZİ

1500 hanelik arazi kullanım 850 hanehalkı anketi 14 derinlemesine görüşme

Doğum Yeri:%30 Sivas

%13 Samsun

Mülk Sahipliği:%28 Kiracı

Kat Adedi:%42,5 1 Katlı

Mülkiyet Durumu:%7 Tapu

%63 Tapu Tahsis%30 Belgesiz

Dernek:%41 Bilmiyor

%4 Güvenmiyor

MÜTEKABİLİYET ANALİZİ *Correspondence Analysis

* Bourdieu tarafından; sosyal mekân içindeki farklı sermaye birikimlerini, farklı stratejilerini ve oyun kurallarını göstermek için kullanılan, esnek ve yoruma dayalı bir istatistik araçtır.

Konutun yapım yılı, kalitesi, tapu durumu, mülk sahipliği/kiracılık, memleket, örgütlülük ve mahalle derneğine bakış gibi çoklu kriterleri bir arada düşünme fırsatı sağlamıştır.

Page 31: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Memleket, Derneğe Bakış ve Kiracılık Kriterlerinin Mütekabiliyet Analizi

Koordinat merkezine yakınlık

genel eğilim; uzaklık farklılaşma

demektir.

Mesafeler, yakınlık ve uzaklıklar üzerinden

ilişkisellikleri belirlemektedir.

Dağılımdaki yığılmalar ve ayrışmalara göre çizilen kümelerin taşıdığı anlamlar

önemlidir.

Dağılımın temel belirleyicisi, veriler

ve değişkenler setidir.

Page 32: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Tapu sahipliği, Kiracılık, Konutun yapım yılı, Mahalle derneğine bakış, Ev kalitesi ve Memleket kriterlerinin Mütekabiliyet Analizi

Page 33: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Görüşmelerden notlar: KD Algısı ve Egemen Söylemin İçselleştirilmesi

• Kentsel Dönüşümün net bir şekilde tanımlanamaması, hem tehdit hem fırsat olarak algılanması

Kadın, 70, Kars: «Devlet zaten ne yapacak ki? Kalkıp mahallenin hepsini yıkmaz. Bir tarafını bir kaldıracak, öbür tarafını bir kaldıracak, azar azar yıkacak, toplu bir şey yapamaz. Zaten toplu katliam olmaz.»

G: Hiç tapuyu vereceğini söyleyen yönetimler oldu mu? Kadın, 72, Sinop: «Yok yok olmadı. Ne vereceğiz dediler, ne vermeyiz dediler. Şimdiden sonra bakalım işte, bu başbakan gelir buraya belki. Bundan sonra bir şey olursa olacak. Şimdi hükümeti kuruyor mesela, uğraşıyor. Tapuyu verir diye düşünüyoruz. Ne yapalım? Verirse verir, vermezse bizi kaldırıp atacak değil herhalde?»

• Devlete olan saygı ve güven / mağdur edilmeyeceklerine yönelik umudu yaşatma çabası

• Mahalledeki yaygın dil ve söylemin, egemeninkiyle benzerlik göstermesi

• Mahallenin çevresindeki yeni yatırımların tehdit olarak algılanmaması

4. KENTSEL MUHALEFET ve GÜÇ İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA BİR MAHALLENİN

MÜTEKABİLİYET ANALİZİ

Page 34: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

• Mülk sahipleri açısından bu yatırımların, gayrimenkullerin değerini artıran olumlu bir gelişme olarak okunması (Ödül ve Illusio)

Kadın, 35, Istanbul: «Görüntü kirliliği duydukları söyleniyor... Maslak 5 dakika buradan. Ulaşımı rahat bir yer, güzel bir yeri var.»Komşu: «Canımız sıkıldıkça MİGROS'a gidiyoruz.»

«Bizimki daha aktif halde. Orada o kadar şey yok. Gelişmiş değil. Orada bir market varsa burada 10 tane var. Daha gelişmiş. Orada halam oturuyor, kapıdan binip gidebiliyorum. Burada istediğim kadar market var.»

• Var olan sınıfsal eşitsizliğin farkında olunmasının yanında, tepki duyulması; ancak o eşitsizliği üreten iktisadi akıl içinde düşünmeyi sürdürmeleri

Kadın, 64, Giresun: «Bunun hesabını veremeyecekler. Allah’ın emrini bilmeyen yok. Ben yürüyerek gittim, sen jiple gittin, ne üstünlüğün var? Biz bunun hesabını yapmıyoruz. Siz yine jipte gezin ama bizim mülkümüzü rahat bırakın. 10’unu siz alın, 5’ini biz alalım. Biz burada sosyal hayatıyla birlikte yaşayalım. O AVM olmasaydı, çoluk çocuk nereye gidecekti. Bize yanlış yapmasınlar.»

4. KENTSEL MUHALEFET ve GÜÇ İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA BİR MAHALLENİN

MÜTEKABİLİYET ANALİZİ

Page 35: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

Asıl Amaç:Bireysel tapu

Güçlü Tarafı:Dini/etnik/sınıfsal ayrışma yok

Zayıf Tarafı:Komşuluk dışında beraber

hareket etme kapasiteleri yok

Zoraki Birliktelik: “Hep Beraber Kendi Evlerimiz İçin”

Ev Algısı

• Kirada oturulan yer, ev olarak sahiplenilmiyor • Sahip olunan ev, ideal bir ev olarak tanımlanmamakta

Beğeni:Apartman dairesi

Dayanışma Pratikleri

• Beraber vakit geçirmek veyakomşuluk ve arkadaşlık ilişkileri ile sınırlı

Mücadele Pratikleri

• Mahalle Derneği kurmak• Kurtarıcı «büyük liderin» çıkma ümidi• Mahallenin tümünü değil, kendi evini ön planda tutma

Mekanı Sahiplenme Pratikleri

• Mal sahipleri, kiracılardan;• Yaşlılar, gençlerden daha çok sahipleniyor

Mahalle Algısı

• Mahallenin fiziksel olarak kullanılan kısımlarıyla sınırlı • Kadınlarda bu sınır, sokak ölçeğine kadar iniyor

• ‘80’lerden itibaren ciddi değişim var• Dayanışmayı yıkıma karşı beraber

davranmak olarak yorumluyorlar

«Kiracının bin evi var.»

«Bizim için her yer Paris»

Page 36: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

5. SONUÇ ve HİPOTEZLER• Tapulu ev sahibi olma hayali, yer seçimini belirleyen beğeninin önüne geçmekte.• Mahalle algısı mülkiyet temelinde belirlenmekte ancak kuşaklara göre farklılaşmakta.• Ataerkil kültür, mekânın kullanımını belirlemekte; mekân algısı ölçeğini daraltmakta.• Dayanışmanın önünde; etnik, inançsal, sınıfsal ve çeşitli hiyerarşik bariyerler mevcut.• Mücadele; kullanım değerinin değil, değişim değeri üzerinden konuşulan bir pratik.• Yaşam alanının değişim değeri üzerinden tahayyülü; mekânsal sahiplenme düzeyini,

mekânsal habitusun yeniden üretimini olumsuz etkilemekte.• Aktörlerin alandaki konumları, büyük ölçüde sınıfsal habitusa göre belirlenmekte ve

iktisadi sermaye sahipleri daha güçlü pozisyonlar elde etmekte. • Oyunda egemen ve mağdurlar, sürekli farklı stratejiler geliştirmekte ancak alandaki

hakim söylem egemenin dili ile benzeşmekte. • Alandaki hakim doxalar;

• Uzlaşmanın direnişten daha yararlı olduğu fikrini,• Mülkiyet fetişini ve • Devletin kutsallığını pekiştirici nitelikte.

Page 37: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

• Berking, Helmuth, [2008], “Städte Lassen Sich an Ihrem Gang Erkennen Wie Menschen” - Skizzen Zur Erfoschung Der Stadt Und Der Städte‟, in Die Eigenlogik Der Städte, ed. by Helmuth; Löw Berking, Frankfurt: Campus.

• Bourdieu, Pierre & Wacquant, Loic, [2007], Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, İletişim Yayınları, İstanbul.

• Bourdieu, Pierre, [1979], “Critique sociale du judgement”, La Distinction. Les Éditions de Minuit, Paris. • Bourdieu, Pierre, [1997], Toplumbilim Sorunları, Kesit Yayıncılık, İstanbul. • Bourdieu, Pierre, [2002], “Müdahil Bir Bilim İçin”, Le Monde Diplomatique. • Bourdieu, Pierre, [2006], Pratik Nedenler, Hil Yayınları, İstanbul. • Calhoun, Craig, [2007], “Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları”, Ocak ve Zanaat, İletişim Yayınları, İstanbul. • Çavuşoğlu, Erbatur, [2004], Hegemonik Bir Süreç Olarak Türkiye Kentleşmesi, Yayımlanmamış Doktora

Tezi, MSGSÜ, İstanbul. • Dirksmeier, Peter, [2006], “Habituelle Urbanität”, Erdkunde, 221-230. • Friedmann, John, [2005],”Place-making as Projects? Habitus and Migration in Transnational Cities.”, in

Habitus. A Sense of Place., pp. 315-333. • Göker, Emrah, [2007], “Ekonomik İndirgemeci mi Dediniz?”, Ocak ve Zanaat, İletişim Yayınları, İstanbul. • Hillier, Jean, & Rooksby, Emma,[2005], “Habitus: A Sense of Place”, 2nd edn Ashgate Pub Co. • Podmore, Julie, [1998], „(Re)reading the “Loft Living” Habitus in Montréal‟s Inner City‟, Blackwell, 283-

302. • Tatlıcan, Ümit & Çeğin, Güney, [2007], “Bourdieu ve Giddens: Habitus veya Yapının İkiliği”, Ocak ve Zanaat,

İletişim Yayınları, İstanbul. • Ünal, Ahmet Zeki, [2007], “Rahatsız Eden Bir Adamın Bilimi: Sosyoloji”, Ocak ve Zanaat, İletişim Yayınları,

İstanbul. • Wacquant, Loic, [2007], “Pierre Bourdieu: Hayatı, Eserleri ve Entelektüel Gelişimi”, Ocak ve Zanaat, İletişim

Yayınları, İstanbul.

KAYNAKÇA

Page 38: KENTSEL  DÖNÜŞÜM  BASKISI  ALTINDAKİ MAHALLELERDEKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİN  BOURDIEUCU  BİR  OKUMASI

TEŞEKKÜRLER….Erbatur Çavuşoğlu

[email protected]

Kumru Çılgı[email protected]

Julia Strutz

[email protected]