KİMYANIN GELİŞİMİ

8/14/2019 KMYANIN GELM

1/84

1

KMYANIN GELM

NTENN BLM BALIKLARI

1. NSAN MADDE LKLERNN TARHES 2. KMYANIN TEMEL KANUNLARI 3. KMYASAL BA KAVRAMININ GELM

KMYANIN TANIMI

Kimya;maddenin i yapsn, birbiriyle uyumunu, ilikisini,intizamn, ahengini, bizimle ilikilerini, ierdikleri fayda, nem vegereklilikleri inceleyen; dzenliliklerdeki perdeyi kaldrarak kanun

olarak ifade eden ve buradan elde ettii bilgileri insanlnfaydasna sunan, zamanla deime ihtimali olmayan gerek

teoriler reten, elde ettii kimya bilgi ve kazanmlaryla insanldoruya, varln hakikatini kefetmeye gtren ve insana kendi

zn tanttran bir ilim daldr.

1. NSAN MADDELKLERNN TARHES

SMYA


2/84

2

Gnmzdeki modern kimya biliminin temelleri atlmadanbinlerce yl nceden balayp 17. yzyla kadar etkileri devameden, maddeleri birbiriyle kartrp deitirmeye alan simyacad verilen insanlarn yaptklar almalara verilen genel ada

simya denir. Simya ile en az 2500 yl urald bilinmektedir. Simya ile ilk olarak Mezopotamya, Eski Msr, ran, Hindistan ve

in'de uralmtr. Klasik Yunan dneminde Yunanistan'da, Roma

mparatorluu'nun hkm srd corafyada, nemli slambakentlerinde ve daha sonra 19. yzyla kadar Avrupa'dasimyaya ilgi duyulmutur.

Gnmzde kullanlan baz deney ve ara gerelerinin ilkhllerini simyaclar kefetmi ve kullanmlardr. Simya bir bilim dal deildir. Simyaclarn almalar teorik bir

temele dayanmaz, deneme-yanlma yolu ile alrlar.almalarnda sistematik bilgi ve bilgi birikimi olumamtr.

Simyaclar farkl amalar iin alrken istemeden baz eylerikefetmilerdir.

Kostik, soda, kkrt, cva, snm kire, nitrik asit gibi birokmadde ilk defa yzyllar nce simyaclar tarafndan dakullanlmtr.

Simya ierisinde tp, felsefe, astroloji, kimya, din gibi birokkonuda motifler ierdii iin simyaclar; lmszlk iksirinikefetmek, sonsuz zenginlie ulamak,gibi konularla ilgili almalar da yapmlardr. Bu nedenle, birsimyac tarih boyunca baz zamanlar doktor, kahin, filozof hattabyc olarak kabul edilmitir.

Simyaclarn arasnda Trk ve slam dnyasndan ok nemli

isimler yer almaktadr. Simyann gnmz kimya biliminin ilk temellerini oluturduu

sylenebilir. Eski Msrdaki boya ve cam yapm gibi retimler ile eski Yunan

felsefesi, skenderiye'de bir araya gelerek kaynam ve milattannce 400l yllarda uygulamal kimya bilgisi gelimeye


3/84

3

balamtr. Zaman ierisinde simya, bilimsel aratrmalara ynelerek

kimyay oluturmutur. Yaplan aratrmalar sonucunda simyaclarn yaptklar

almalarda gnmzdeki kimya, tp, felsefe, din vb. birokkonu ile ilgili motifler olduu anlalmtr. Simya, modern bilimintemelini atan disiplinlerden biridir.

Simya, gnmzdeki anlamyla bilimsel metotlar kullanlmadanyaplan ilemler olduu iin bir bilim dal kabul edilmemektedir.Dolaysyla da simyaclara bilim adam denilmemektedir.

Gnmz kimya endstrisinde kullanlan birok madde ve ilem,eski dnem simyaclarnn kefidir.

MEHUR TRK VE SLAM KMYABLGNLERNN HAYATLARI VE KMYA

LMNE KATKILARI

CABR BN HAYYAN (721805)

Horasanda dodu. Kufede vefat etti.Kimya ilminin babasdr. Trk bilim adamdr. Byk dhidir.Dnemin en byk ilim merkezlerinden Harran niversitesininrektrdr. Ad Latinceye Geber diye gemitir.Cabir bin Hayyann bata kimya olmak zere tp, eczaclk, fizik,astronomi, matematik, felsefe ve eitim alanlarnda okhizmetleri olmutur.

Bunlarn iinde phe yok ki en nemlisi atomla ilgili buluudur.Yunanl bilginler maddenin en kk parasna, blnemeyenen kk parack anlamna gelen atom demilerdi. slambilginleri, bu kelimeyi o zamann bilim dili olan Arapayaevirirken cz layetecezza dediler. Cz layetecezzanndier ad cz ferttir. Hem atom hem de molekl yerine


4/84

4

kullanlabilir. Cabir bin Hayyan ise Yunanllarn atomunparalanamayaca yolundaki teorilerine kar kt.Bu konuda gerek mahiyeti asrlar sonra anlalabilecek farklgr ortaya koydu.

Gnmz dnyasnda, atomla ilgili ilk almalarn ngilizkimyager John Dalton (17661844) tarafndan yapld,uranyumun ekirdeinin paralanabilecei fikrinin de 1944Nobel Kimya dl sahibi Alman kimyac OttoHahn (18791968) tarafndan ortaya atld fikri yaygndr.Hlbuki onlardan 1000 yl nce yaam olan Mslman kimyacCabir Bin Hayyann aadaki szleri asrmzn ilim adamlarn

dahi hayrete drecek mahiyettedir: Maddenin en kkparas olan cz layetecezzada youn bir enerji vardr. Yunanbilginlerinin iddia ettii gibi bunun paralanamayacasylenemez. O da paralanabilir. Paralannca da ylesine birenerji meydana gelir ki Badatn altn stne getirebilir. Bu,

Allahn bir kudret niandr.

Cabir bin Hayyan da simyaclar gibi kalay, kurun, demir vebakrdan altn elde edilebileceini dnyordu. Ancak bununyolunun atomlarn kontrol altnda paralanp deerlerinindeitirilmesiyle olacan belirtmekteydi.

Gnmzde nkleer laboratuvarlarda kontroll ekirdekreaksiyonlaryla yeni yapay elementler veya mevcutelementlerin yapay izotopu elde edilmektedir. leride altn daelde edilebilir. Simyaclar, fiziksel veya kimyasal yollaelementleri altna evirmekistedikleri iin bouna urayorlard.Yine kontrolsz ekirdek reaksiyonlarnn atom bombas olduuda bilinmektedir. Cabir bin Hayyan, ok eski yllarda btnbunlardan sz etmiti.

Cabir bin Hayyan, Lavoisierden nce Lavoisier kanununu


5/84

5

(ktlenin korunumu kanunu) ifade etmitir; Newtondan nceNewton kanununu (yer ekimi kanunu) aklamtr; GayLussacdan nce Gay Lussac kanunundan (gazlarda basnscaklk ilikisi) sz etmitir.

Gne enerjisinden faydalanma rn amtr.Kimya ilminin hem teorik hem de pratik alanda byk geliiminesebep olmutur. Cabir bin Hayyann en bariz vasfdeneyciliidir.

Modern kimya laboratuvarn ilk kuran kiidir.Cabir bin Hayyann kimyadaki dier hizmetlerini ylesralayabiliriz:

HCl formlyle gsterilen hidroklorik asidi (tuz ruhu) eldeetmitir.

HNO3formlyle gsterilen nitrik asidi (kezzap) elde etmitir. 3 hacim deriik HCl ile 1 hacim deriik HNO3karmndan

oluan, gnmzde de btn dnyada kullanlan kral suyunukefetmitir.

Altn, yalnz kral suyuyla kimyasal reaksiyona girer; baka hibirelementle reaksiyona girmez. Kral suyu, hem altnn saf olup

olmadnn anlalmasnda hem de altn alamlarndaki altnnyzde bileim miktarnn bulunmasnda kullanlr. Altnnsaflnn belirlenmesi ve sahteciliin nlenmesinde bugn dekullanlan en yaygn yoldur.

retilen asitler sayesinde, hem Cabir bin Hayyan hem degnmze kadar btn kimyaclar baz metal bileiklerini eldeedebildiler.

Cabir bin Hayyann elde ettii bazbileikler unlardr: ap(KAlSO

4), niadr (NH

4Cl), gm nitrat (AgNO

3) vb.

Cabir bin Hayyan kristalizasyon, szme, eritme, buharlatrma,sblimletirme, damtma, zme vb. metotlar gelitirdi veyakimya ilmine kazandrd.

George Sarton (Corc Srtn),Fen Bilimleri Tarihine Giri adlnemli almasnda 750 ile 800 yllar arasndaki dnemin en


6/84

6

nemli ilim adam olarak Cabir bin Hayyann adn vermitir. Bir ksm tabirler vardr ki Cabir bin Hayyan ve dier kimyaclar

sayesinde Bat dillerine gemitir. Bunlardan bir ksm unlardr:Alcohol (Arapa asl el kuhl)

Alkali (Arapa asl el kali) Kimya (Arapa asl kimie)Alembic (Arapa asl el imbik)

Grlyor ki Cabir, gnmzn modern ilminin dayanm olduugzlem ve deney metotlarn, asrlarca nce kullanmtr.

nl Fransz bilim tarihisi Marcellin Berthelot (18271907)Cabir bin Hayyan hakkndaki dncelerini yle aklamtr:

"Aristo'nun mantk ilmindeki yeri neyse, Cabir bin Hayyan'nkimya ilmindeki yeri de odur. Aristo, mantn kurucusu vestad olarak kabul edildii gibi Cabir bin Hayyan da kimyannkurucusu ve staddr."

Alman oryantalist ve fen bilimleri tarihisi Julius Ruska da(18671949), kimyann temellerinin Yunanca tercmelerleatlmadn, Arapa eserlerin tercmeleriyle atldnbelirtmektedir.

Ortaa felsefecilerinin nemli isimlerinden olan ve felsefeningrevini; insan Tanr bilgisine gtrme ve insan onunhizmetine koturma olarak dile getiren Roger Bacon (12141294), Cabir bin Hayyan' ustalarn ustas olarak anmaktadr.

RAZ (864925)NN KMYA LMNEHZMETLER

Razinin nemi byktr.Asrlar boyunca Avrupaya ders veren Arap kimyager vedoktordur.


7/84

7

Tahrana yakn Reyde dodu, Badatta vefat etti.Asl ad Ebubekir Muhammed bin Zekeriyadr. Doum yerindendolay Razi adn almtr.skit Trklerindendir.

H2SO4, etil alkol, antiseptik vb. kimyasal maddeleri kefetmitir.Devrinin en byk bilginidir.Doum gn olan 27 Austos randa her sene Tp Bayramolarak kutlanr.230 kitab vardr. Bu kitaplardan 12 adedi kimya eseridir. Kitabl Esrar (Srlarn Kitab) adndaki en mehur kimya kitab, 14.asra kadar kimya ilminin ba eseri olarak Batda okutulmutur.Kimyay tbbn hizmetine sunmutur.

Btn eyay fiziksel ya da kimyasal yolla altna evirmeiddiasnda olan simyaclarn sama dnceleriyle mcadeleetmitir.En byk hizmeti tp sahasnda olmutur.Bbrek mesanedeki talar ilala paralyor veya cerrahimdahale ile karyordu; bundan dolay operatrln

ilerlemesine katks byktr.Hayvan barsandan ameliyat iplii (katgt) yaplarakcerrahide kullanlmas, onunla tp tarihine girmitir.

Bitkiden ila yapmay ilk gelitirendir. Bir ila terkibi yaparkenonu nce hayvanlar zerinde denerdi. Bitkilerden ila yapmakonusunda bni Sina, Raziden ok daha ileridedir.George Sarton, An Introduction to the History of Sciences (Fen

Bilimleri Tarihine Giri) adl kitabnda 750 ile 1100 yllararasnda geen 350 senelik ilim tarihinin her birini 50 yllk 7dneme ayrm ve her bir dneme o dnemdeki en nemli ilimadamnn ismini vermitir. 850 ile 900 yllar arasn da Razininadyla anmtr.


8/84

8

Petroln ilk defa damtlmas ve gnmzdeki adolan naftaismiyle kullanlmaya balanmas Razinin buluudur.

BN SNA (9801037)NIN KMYA LMNEHZMETLER

slam hkemasnnEflatunudur. Filozoflarn staddr.Eserleri Avrupa niversitelerinde 600 sene temel kitap olarakokutulmutur.Doktorlarn sultan unvanyla anlmtr. En byk hizmeti tp

sahasndadr. alarn en byk tp aratrmacsdr. Tpnoktasnda Tp ilmini iki satrda topluyorum. Szn gzelliiksalndadr. Yediin vakit az ye. Yedikten sonra drt, be saatkadar yeme. ifa hazmdadr. Kolayca hazmedecein miktarye. Nefse ve mideye en ar ve yorucu hl, taam taam zerineyemektir. demitir. Yemek konusunda vcuda en zararl olan,drt, be saat ara vermeden yemek yemek veyahut lezzet iineitli yemekleri birbiri stne mideye doldurmaktr.Kimya ilmini tbbn hizmetine sokmada, Raziyi rnek almtr; bukonuda dnyada Raziden sonra ikincidir diyebiliriz.Zamannn en byk dhisidir.Tp ve kimya ilminden baka felsefe, jeoloji, corafya, fizik,matematik, botanik, zooloji, mzik dallarnda da ok aratrmave keifleri vardr.Is ve gaz basnc konularnda keifleri olmutur. Toriellidennce ak hava basncn lmtr.Sularn temizlenmesiyle ilgili almalar yapmtr. me

suyunun, salk zerindeki etkisini aratrarak suyun kalitesininnemini belirtmitir.Farkl branlardaki 29 meselede Avrupal bilim adamlarnanclk yapmtr.Tp alannda onlarca hastal ilk tehis ve tedavi etmitir.rnein; eker hastalnda, idrarda eker bulgusunun varln


9/84

9

ilk kefeden odur. Bulac hastalklara kkmikroorganizmalarn sebep olduunu tespit etmitir.

Ameliyatlardan nce hastaya anestezik ila yapmak da onunbuluudur. Etil alkol tpta steril amal olarak ilk kullanandr.

Damar iine yaplan rnga da bni Sinann icaddr.Koruyucu hekimlik ve tedavide bni Sinann belirttii 780 ilacnistisnasz hepsi gnmzde kullanlmaktadr.Batllar ona Avicenna derler.

EBUL HEYSEM (9651051)

Atmosfer basncyla ilgili nc almalar yapmtr.

EBU'L VEFA (940988)

Matematik ve astronomi limidir. Younluk lmeye yarayan piknometre (pikometre) aletini ilme

kazandrmtr.

TRK VE SLAM BLGNLER, KMYA LMNNGELMESNE ZEMN HAZIRLAMILAR VEBU KATKIYI BATILI BLM ADAMLARI

ONAYLAMILARDIR.

MEHUR TRKSLAM KMYACILARININ

ZDEYLERMaddenin en kk paras olan cz

layetecezzada youn bir enerji vardr. Yunanbilginlerinin iddia ettii gibi bunun


10/84

10

paralanamayaca sylenemez. O daparalanabilir. Paralannca da ylesine bir enerjimeydana gelir ki Badatn altn stne getirebilir.

Bu, Allahn bir kudret niandr.Cabir bin HAYYAN*(721805)

* Kimya ilminin babas, Trk bilim adam, byk dhi,Harran niversitesi rektr.

Ben gerek dnr diye kimya ilmini bilene derim.Razi*

*Arap kimyager, Tahrana yakn Reyde 864tedodu, 925te Badatta vefat etti, asl ad EbubekirMuhammed bin Zekeriyadr, doum yerinden

dolay Razi denmitir. H2SO4, etil alkol, antiseptikvb. kimyasal maddelerin mucididir. Doum gnolan 27 Austos randa her sene Tp Bayramolarak kutlanr. 230 kitab vardr.

Maddenin ii, dolu gzkt hlde aslnda botur.

mam Rabbani*(15631624)

* kinci bin ylnn mceddididir. Trkistanlmutasavvftr. Evren ve nesnelerin oluumuyla ilgili


11/84

11

dnceleri gnmze k tutmaktadr.

Madde, sonsuz denecek lde paralanabilir.Nazzam*(792845)

* slam limi, Basrada dodu, Basrada yaad,hayatnn son devresini Badatta geirdi.

MEHUR TRKSLAM KMYACILARINITASDK EDEN BATILILARDAN BAZILARININ

SZLER

Kimya Mslmanlar tarafndan kurulmutur.Mslmanlar binlerce keif ve metotlaryla kimya

ilminin kuruluuna yardm etmilerdir.William James Durant*(Vilym Ceyms Drant)

(18851981)*Amerikal filozof, tarihi, yazar.

Orta ada bni Sina tp yazarlarnn en by, Razien byk Doktor, Beyruni en byk astronom, bniHeysem en byk optik limi, Cabir bin Hayyan en

byk kimyagerdi.


12/84

12

William James Durant

Kimya bni Sinann bulularyla bugnk seviyesineulaabilmitir.Berthold Schwartz*

(13181384)*Barutu bulan Alman kimyager.

Kimyann babas Cabir bin Hayyandr.Britannica Ansiklopedisi

Razi modern kimyann kurucusudur.Eric John Holmyard*

(Erik Caan Homyard)

(18911959)*ngiliz bilim adam, kimya tarihisi.

Cabirden sonra yaayan Razi kimya ilminin bykkurucularndandr.

Eilhard Wiedemann*

(18521928)*Alman fiziki.

slam kimyaclarnn kendilerinden sonra gelenlere


13/84

13

braktklar miras saymakla bitmez.ROGER GARAUDY*

(19132012)

* Fransz filozofve yazar, 1982de Mslman oldu,Mslman olmadan nce Marksizmin nemlisavunucularndand.

Gerek kimyager Razidir.Dr. Sigrid Hunke*(19131999)

* Alman felsefeci, Avrupa zerine Doan slamGnei kitabnn yazar.

Mslmanlardan nce kimyann mevcut olmadnsylersek mbalaa etmi olmayz.Haydar Bammat*

(18901965)* Dastanda dodu, Pariste yaad, devlet adam,

diplomat, yazar.

imdiki kimyay deney malzemeleriyle ilk defakuranlar Mslmanlar olmutur.

Corci Zeydan*(18611914)


14/84

14

*Hristiyan Arap tarihi, Beyrut doumlu.

Mslmanlarn ayr bir mesai gsterip gelitirdiklerislamda ilk ele alnan disiplinlerden biri kimyadr.Dr. Philip K. Hitti*

(18861978)*Arap tarihisi.

Kimyaya deneycilii kazandran Mslmanlardr.Cabir bin Hayyan kimya ilmine buharlatrma,

szme, saflatrma, eritme, damtma, kristalizasyonmetotlarn kefederek uygulamaya soktu.

Max Meyerhof*(18841951)

*Alman bilim adam.

BATIDA BLMSEL GELMEYE ZEMNHAZIRLAYAN BALICA DRT FAKTR

BATIDA BLMSEL GELMEYE ZEMN HAZIRLAYAN BALICADRT FAKTR VARDIR:

1. HAZRET SANIN GETRD MESAJ

2. RNESANSTAN (XVI. YZYIL LE XVII. YZYIL) SONRABZM LM TARHMZDEK BYK LM ADAMLARIMIZI

RNEK ALMALARI


15/84

15

3. FRANSIZ HTLALNDEN (1789) SONRA LAKLNDOUUNUN BLME KATKISI

4. BATI DNYASINDA BLMSEL ALIMALARDA KULLANILANTETKK, TAHKK VE ARATIRMA METOTLARININ

DORULUU LE BATI NSANINDAK LM VE HAKKAT AKI

HAZRET SANIN GETRD MESAJ

Hazreti sann getirdii mesaj, Bat medeniyetinin en gl, ensalam ve en nemli temelini oluturur. Bat medeniyeti bylecevarlk sahnesine kmtr; nk Bat medeniyetinin esas; Grek

felsefesi (matematiksel dnce), Roma hukuku ve gerekHristiyan dinine dayanmaktadr.

RNESANSTAN (XVI. YZYIL LE XVII.YZYIL) SONRA BZM LM TARHMZDEK

BYK LM ADAMLARIMIZI RNEKALMALARI

Batdaki bilimsel gelimeye Rnesansla beraber zeminhazrlayan, aslnda bizimilim tarihimizdir.

RNESANSTAN VE FRANSIZ HTLALNDENSONRA BATININ BLMDE LERLEMES

Rnesans; bata bilim olmak zere eitli dallarda Batnnilerlemesidir.

Rnesans, XVI. ve XVII. yzyllarda yaanmtr. Fransz htilali 1789 ylnda olmutur. Batnn Rnesanstan ve Fransz htilalinden nceki problemi

dinle deil; bozulmu din adamlaryla ve dinin emirlerini kendikiisel karlar iin kullanan o gnk kilise tekilatylayd. Eski


16/84

16

sisteme teokratik dzen deniyordu. htilalden sonraki sistemelaik dzen denildi. Laiklikten nce ruhban snf ne sylersedoruydu, asla sorgulanamazlard. Ruhban snfn basksnakar laiklik domutu. Hristiyanlk tahrif olduundan

(bozulduundan) ve tam hayatn iinde olmadndan kilisetekilat ilme karyd. Gerek Hristiyanln dinle atmasdnlemezdi. Kilisenin yanll, bilim adamlarnda tepkioluturdu. Bilim adamlarnn ounluu Descartes (15961650)(Dekart)n Metafizik, bilim olmaz; bilgi ancak llebilirdir.szn esas alp bilimin konusunu maddeyle snrlandrmakistediler. Din ile bilim arasnda Batda uzun sren atmalaryaand. Sonunda bilim adamlar yanl olarak, din ile bilim

arasnda ayrlk var sandlar. Sonuta da, din ile bilim ayrmasgerekleti. Din ve bilim, iki ayr alan olarak ele alnd. Din vebilimin iki ayr alan olarak ele alnmas, Batdaki aresizliktenbavurulan bir eydi.

Gnmzde, niversitelerimizde benimsenen de budur. Dekart dnceye, Kartezyen dnce baka bir ifade ile

Kartezyenizm de denir. Kartezyen felsefe, din ile ilim ayrlmasnnetice vermitir. O dnemde Kartezyenizm, pansuman tedaviolarak ortaya atlmtr. lerici ve gerici deyimleri de ilk olarakBatda kullanlmtr. Kilisedekilere ve kilise taraftarlarna gerici,kiliseye kar gelenlere ise ilerici denilmitir.

Batda; hem laikliin douundan sonra hem de Rnesanstansonra Galileo, Newton, Einstein, Pascal gibi dindar ve dininilimden kopuk hline zlen insafl Bat bilim adamlar dakmtr. Bunlarn iinde en mehuru Pascaldr. Pascal (16231662), Hristiyanlk ile bilimin beraber olabileceineinananlardand; ancak baarl olamad; birlemeyi salayamad.

Pascal gibi dierleri de her ne kadar din ile ilmi birletirmek iingayret gstermi olsalar da belirtilensebeplerden dolay buhususta bir ilerleme kaydedememilerdir.

Byle bir ayrlk Mslmanlar olarak bizim inan sistemimizdede, ilme bakmzda da, tarihimizde de yoktur. Bilim zihnin, dinise kalbin olarak grlmtr. Din ile bilim, bizim


17/84

17

tarihimizde hibir zaman atr grlmemitir, birbiriyle i ieyer almtr.

Bu konuda Mslmanlar, ok ansl saylr; nk imdiye kadarilim adna kefedilen ok ey vardr ve bundan sonra da pek ok

ey olacaktr. bni Sina, Cabir bin Hayyan, Razi hem byk birerkimyac hem de ok iyi bir dindardlar. Dier branlarda dadurum aynyd ve daha bunlar gibi on binlercesi vard.

slam dininin ilme kar olmad aktr. Nutuku dikkatleokuyanlar Atatrkn dinine sahip ktn apak grrler.Sylev ve Demeler 2. cilt 94. sayfada Atatrk yle demektedir:Bizim dinimiz iin herkesin elinde bir l vardr. Bu l ilehangi eyin bu dine uygun olup olmadn kolayca takdir

edebilirsiniz. Hangi ey ki akla, manta, amme menfaatineuygundur; biliniz ki o, bizzat dinimize uygundur. slamiyet son vekmil dindir. Akla, manta ve hakikate uymaktadr. Atatrk buszleriyle, dinimizin Hristiyanlkla mukayese olunamayacanbelirtmitir.

Btn bilimsel bulular dinimiz daha nceden sylemitir.demek aalk kompleksini hatra getiren bir cmle olabilir. Bunedenle byle bir yaklamda bulunmamaldr. Fakat ilim adnaortaya konan hususlarn hibirinin dinimizle elimeyeceinibilmek gerekir. Gnmzdeki bilimsel gelimeler incelendiindeher bir gerein dinimizle rttn ve uyum iindebulunduunu grmek mmkndr.

slam dinini Hristiyan dinine kyas edip Avrupa gibi dine lakaytolmak, ok byk bir hatadr. Ayrca; Avrupa, dinine sahiptir.slamiyeti Hristiyan dinine kyas etmek, yanl kyastr; nk

Avrupa, dinine mutaassp olduu zaman medeni deildi,taassubu terk etti, medenileti.

Bata Wilson, David Lloyd George (Deyvid Loyd Corc),Venizelos gibi Avrupa bykleri dindardlar. Bu byklerin birpapaz gibi dinlerine mutaassp olmalar, Avrupann dinine sahipolduunun gstergesidir.

Ne vakit Mslmanlar dine ciddi sahip olmularsa, ilimde ozamana gre ok yksek ilerleme kaydetmilerdir. Ne vakit dine


18/84

18

kar lakayt vaziyeti almlar, fen ve teknolojide perian vaziyetederek tedenni etmilerdir. Baka dinin aksine, dinimize balolma derecesinde milletimiz ilerlemi; ihmali nispetinde de gerikalmtr. Bu, tarihsel bir gerektir.

BATI DNYASINDA BLMSELALIMALARDA KULLANILAN TETKK,

TAHKK VE ARATIRMA METOTLARININDORULUU LE BATI NSANINDAK LM VE

HAKKAT AKI

Bilimsel almalarnda Batllarn byk bir ounluu, pozitivistve natralist sonulara ulama niyetiyle almalarnsrdrmlerdir. Bu niyet, dini ilimden ayran bir niyettir.Batllarn pozitivist ve natralist amalar olumsuz bir ama olsabile bu olumsuz amaca ulama ynnde kullanldklar vesileleri,hak vesilelerdir. Aslnda bu vesileler, Mslmanlarda olmasgereken vasflardr. Mslmanlarda olmas gereken davranlarBatllara gemi, Mslman ise dinine ters olumsuz vesileleresarlmtr.

Batllarda olan onlarn ilimde ilerlemelerini salayan hakvesileler arasnda unlar sayabiliriz: Mesainin tanzimi, iblm, alkanlk, az uyuma, yardmlama, bilimselalmalarda kullanlan tetkik metotlarnn doruluu, tahkikmetotlarnn doruluu,aratrma metotlarnn doruluu vb.vasflar.

nsan iin, almasndan baka bir ey yoktur. hakikatine

Batllar davranlar ile uyduklar iin Allah onlar bilimdebaarl klmtr.

Pozitivist ve natralistlerin hakk temsil edenlere galipgelmelerinin nedeni, kullandklar vesilelerin hak olmasdr.Bundan dolay kazanan, pozitivist ve natralistler deil; yine dehaktr.


19/84

19

BATILIBLM ADAMLARINDAN BAZILARININ HAYATI

VEMEHUR OLMU ZDEYLER

Bana bir dayanma noktas gsteriniz. Dnyayyerinden oynataym.

Arimet** Yunan matematiki, fiziki, astronom, filozof ve

mhendistir. Milattan nce 287 ylnda domutur.Milattan nce 212 ylnda lmtr. Hamamdaykanrken suyun kaldrma kuvvetini bulmutur.Bilime en byk katks bu kefidir.

nsan, hangi fen dal ile fazla megul olursa ondafani olur.Prof. Dr. Sir James Jeans*

(Sr Ceyms Jiyns)(18771946)

*Sir James Jeans ikinci Einstein olarak bilinir. Esrarl

Kinat ve Etrafmzdaki Kainat isimli eserleri MilliEitim Bakanl tarafndan tercme ettirilipyaynlanmtr.


20/84

20

Modern ilimlere gre snn deimesi olay sonnoktasna ulam deildir. ayet byle bir ey olmu

olsayd bugn biz yeryznde bulunup bu konu

zerinde dnemezdik. Bu olay zamanla atbayrmektedir. Bu sebeple evrenin bir balangcvardr.

Prof. Dr. Sir James Jeans*(Sr Ceyms Jiyns)

(18771946)* ngiliz fiziki ve gk bilimci, en ok termodinamik ve

s konular ile ilgilendi. Etrafmzdaki Kinatkitab, termodinamik ve s konularyla zellikleilgilidir.

Szn ksas evrenin ezeli olmas imknszdr.Prof. Dr. Sir James Jeans

Grdmz alev alev yanan gne, prl prlparldayan yldzlar ve eitli hayat sahipleriyle dolup

taan dnyamz btnyle evrenin belirli birnoktadan baladn, muayyen bir zamanda var

olduunu aka gstermektedir.Prof. Dr. Frank Allen*

(Firenk Elln)(19082001)

* Kanadal fiziki, skoyada yaad.


21/84

21

Evren sonradan meydana gelmi bulunmaktadr.Eer maddenin balangc olmasayd (madde ezeli

olsayd) termodinamik kyametin oktan kopmu

olmas lazmd.Prof. Dr. Frank Allen

BLAISE PASCAL (16231662)IN HAYATI

Mehur Fransz matematikisi, fizikisi ve kimyacsdr. Ayn

zamanda filozof ve yazardr. Maddenin boluklu yaps zerinde almalar yapt. 1647ylnda bu almalarn Bolukla lgili Yeni Deneyler ve Bolukncelemesine Giri adl kitaplarnda yaynlad.

lk hesap makinesinin mucididir. Basn zerine ok sayda almalar vardr. Torielli (1608

1647)nin varsaymlarn yapt deneylerle dorulad. Uluslararas sistemde (SI) basn ls birimi, pascaldr. Pa

ksaltmasyla gsterilir. Pa tanmn Pascal (Paskal) u ekildeyapmtr: 1 m2lik yzeye dik dorultuda etki eden kuvvet 1Newton ise bu yzeydeki basn 1pascal olur.

1652de manastra kapanarak kendini ilme verdi. 1654teyaad bir vecd hlinden sonra kesin kararlar ald. Bundansonra Pascal, btn varlyla Tanrya yneldi. Hayatndaki bukararndan sonra youn bir ekilde bilimsel aratrmalarna dadevam etti.

Descartes (Dekart), bilimin konusunu maddeyle snrlandrmt.

Hristiyanlk tahrif olduundan (bozulduundan) ve tam hayatniinde olmadndan kilise tekilat ilme karyd. Kilisetekilatnda ilme kar olmayan, aznlk baz kiiler de az da olsamevcuttu.

Tahrif olmu din ile bilim arasnda Batda uzun sren atmalaryaand. Sonunda bilim adamlarnn bir ksm yanl olarak din


22/84

22

ile bilim arasnda ayrlk var sandlar. Bylece dinbilimayrmas gerekleti.

Aslnda kilisenin yanllna karn bilimadamlarnda oluantepki, dine kar olduklarndan deildi, zaruretten ileri geliyordu.

Descartes (Dekart) bu tepkiyi gsterenlerin banda gelen aklcinsan olmasna ramen Allah vardr. diyordu.

Dekart dnceye, Kartezyen dnce baka bir ifade ileKartezyenizm denir. Kartezyen felsefe, din ile ilim ayrlmasnnetice vermitir.

O dnemde Kartezyenizm, pansuman tedavi olarakmecburiyetten dolay ortaya atlmt.

lerici ve gerici deyimleri ilk olarak Batda kullanlmtr.

Kilisedekilere ve kilise taraftarlarna gerici, kiliseye kargelenlere de ilerici denilmitir.

BLAISE PASCALIN MEHUR OLMUSZLER

Between us and heaven or hell there is only life,

which is the frailest thing in the world. Bu dnya ile br dnya arasnda ok ince birperde vardr, her an oraya da geebiliriz veyaburada da kalabiliriz.

Blaise Pascal

Faith certainly tells us what the senses do not, butnot the contrary of what they see; it is above, notagainst them.

man bize kesinlikle aklmzn zddn deil; aklngereini hatta daha da stn syler.


23/84

23

Blaise Pascal

If you gain, you gain all. If you lose, you losenothing. Wager then, without hesitation, that Heexists.

Kazanrsan, her eyi kazanrsn. Kaybedersen,hibir ey kaybetmezsin. Tereddt etmeden, bahsegir ki O var.

Blaise Pascal

Galilei Galileo (Geliley Gelileyo) (15641642)nun Hayat

talyan astronom, matematiki ve fizikidir. Dinamik ilminin kurucusudur.

Svl termometrenin mucididir. lk mikroskobun kifidir. Drbn bulmutur. En ok gk cisimleri zerine almtr. evresine ramen bilimsel mcadelesinde Hereye ramen

dnya dnyor. demesiyle mehurdur. Dnyann yuvarlak olduunu kefeden bilim adamdr. 1633te

Dnya yuvarlaktr. dediinden engizisyon mahkemesine

karlmtr. Syleminden vazgeti gibi gzktndengiyotinden kurtulmu; fakat bundan sonraki hayat, mrnnsonuna kadar gz hapsinde gemitir.

Bunun iki nedeninden birincisi kilisenin ilme kar oluudur.kincisi ise Galileonin ilimle dini birletirmek isteyen gerekteninanl biri olmasdr.


24/84

24

Galilei Galileo (Geliley Gelileyo)nun MehurSz

I do not feel obliged to believe that same God whoendowed us with sense, reason, and intellect hadintended for us to forgo their use.

Allah bize verdii bu akl, akldan istifa etmemiz(vazgememiz) iin vermemitir; Allah akl bizeidrak edelim, muhakemeli ve mantkl olalm diye

vermitir.Galilei Galileo (Geliley Gelileyo)

ISAAC NEWTON (AYZIK NVTIN) (16421724)IN HAYATI

ngiliz fizikisi, matematikisi ve astronomudur.

Newton ekim kanununu (evrensel ekim teorisi) bulmutur.Newton ekimi veya Newton kanunu olarak da adlandrlan bukanun yle ifade edilir: Gezegenler arasnda ktleyle doru,aradaki uzakln karesiyle ters orantl olan bir ekim vardr.

Ayn ekimi atomda da gryoruz. Tarih ve dinle ilgili kitaplar da vardr. Dinle ilgili eserleri, iki tanedir. Simya zerine almalar vardr.

Yere den bir elma gibi nemsiz bir olay, Newtonda bykilhamlara kap aralamtr.

ISAAC NEWTON (AYZK NVTIN)INMEHUR SZ


25/84

25

Nature and nature's laws lay hid in night;God said "Let Newton be" and all was light.

Tabiattaki Allahn kanunlar karanlktayd (insanlar

tarafndan bilinmiyordu); Allah Newton'a emretti veher ey aydnland (insanlar kanunlardan haberdaroldu).

ISAAC NEWTON (AYZIK NVTIN)

Albert Einstein

(Elbrt Aynsstayn)n Hayat(18791955)

1905 ylnda izafiyet (rlativite=grelilik) teorisini ortaya koydu. 1921de Nobel dl ald.Yapay einsteinium elementine Albert Einsteinn adna izafeten

bu isim verilmitir. Einsteinium elementinin atom numaras 99dur ve Es

sembolyle gsterilir. Einstein atomu bir canavara kaptrdn ancak Hiroima ve

Nagazakinin yerle bir olmasndan sonra anlayabilmitir.Alayarak Japonyal bilgin dostundan zr dilemitir. Nkleerenerji, Batllarn elinde akl ve vicdann kontrolnden kt iinJaponyada dev ehirlerin yerle bir olmasna, binlerce insannlmesine sebep olmutur.

Gnmzde de atom bombas, tehdit ve tedbir unsuru olarak

deiik ellerde tutulmaktadr. Bu bakmdan insan unsurunun iyi eitilmesi gerekir. Akl vednce prensipleri zerine oturtulan fen ve teknik; beraberinde,insanl dnme ile kalp ve vicdan duyarlln dagetirebilmelidir.

Maddenin dalga zellii ile ilgili sper sicim teorisi veya


26/84

26

uluslararas ismiyle superstring teorisi 1915 ylnda Einsteintarafndan kefedilen bir teoridir.

Albert Einstein (Elbrt Aynsstayn)n MehurOlmu Szleri

Dinsiz ilim kr, ilimsiz din de topaldr. (limsiz dintopal, dinsiz ilim ise krdr.)

Albert Einstein(Elbrt Aynsstayn)

Kinatnyaratcsna olan inan, ilmi aratrmannen kuvvetli ve en asil muharrik (tahrik eden,harekete geiren) gcdr."

Albert Einstein

Allah zar atmyor. Buna ikna oldum."Albert Einstein

BATILI DNDAR DEVLETADAMLARI

Sana muasr bir vcut olamadmdan dolaymteessirim ey Muhammed. Muallimi ve nairi

olduun bu kitap, senin deildir; o ilahi bir


27/84

27

kitaptr. Bu kitabn ilahi olduunu inkr etmek,mevcut ilimlerin batl olduunu ileri srmek

kadar glntr. Bunun iin, insanlk senin gibi

mmtaz bir kudreti bir defa grm, bundansonra da gremeyecektir. Ben, heybetli veazametli huzurunda tam ve sarslmayan bir

hrmetle eilirim.

Prens Otto von Bismarck(18151898)*

*Alman babakan.

Thomas Woodrow Wilson (18561924)

Thomas Woodrow Wilson (18561924), Amerika BirleikDevletleri'nin 19131921 tarihleri arasndaki 28. Bakandr.

1919 ylnda Nobel Bar dl'ne layk grlmtr.ABD Bakan Wilsonun sanki bir papaz gibi dinine kar ar

bal olmas Amerikann dinine sahip olduunugsterir.

David Lloyd George (18631945)

19161922 tarihleri arasnda ngiltere babakandr. ngiltere babakan David Lloyd Georgeun papaz gibi dinine

kar ar sevgi gstermesi ngilterenin dinine sahip olduununahididir.

Elefterios Venizelos (18641936)


28/84

28

Yunanistan'n 19101915 tarihleri arasndaki babakandr. Yunanistan babakan Venizelosun dinine ifrat derecede

banazl Avrupann dinine kar bir ynyle mutaasspolduunu ispat eder.

DN LE LM BERABER ELEALAN BATILI

DNRLERMETAFZK AKLA TERS DELDR

Descartes, Gottfried Wilhelm Leibniz, Nicholas Malebrancheaklcinsand ama Allah vardr. diyorlard.

Shakespeare ve Goethe de Allaha inanyordu.

Bunlar gibi baka Batl dnrler de iman hakikatlerinin aklaters olmadn rahatlkla her ortamda belirtebiliyorlard.

Cehalet Tanrnn laneti olduuna gre, bilgigklere uabileceimiz kanatlardr.

WilliamShakespeare *

(15641616)

* ngiliz tiyatro yazar ve dnrdr.


29/84

29

Mezardakilerin piman olduklar eyler iindnyadakiler birbirlerini yiyor.

Johann Wolfgang von Goethe *(17491832)

* Alman romanc, oyun yazar, air, hmanist, bilim adam, filozofve politikacsdr.

Gottfried Wilhelm Leibniz(16461716)

nl Alman filozofudur. Bilim dnyasnn en nemli sistemci dnrlerindendir. Matematik, metafizik ve mantk alanlarnda ileri srd yeni

dnce ve grleriyle tannr.Aklc insandr ama Allah vardr. demektedir.

Nicholas Malebranche (16381715)

Nicholas Malebranche, Fransz filozofudur. Malebranche, zihinle beden arasndaki gzle grlr ban

Tanr'nn mdahalesiyle kurulduunu ifada eden okkasyonalistgr gelitirmitir.

Aklc insandr ama Allah vardr. demektedir. Malebranche; Tanr, gcn insana aktarm deildir. Bir eyi

bildiimiz zaman Tanr'nn bildirmesiyle biliriz. Tanr zihnindekiidealar bilir. Bizi aydnlatmak suretiyle insana herhangi bir eyi

bilme olana veren Tanr'dr. demitir.

KUR'AN'I TASDK EDEN


30/84

30

BATILI DNRLERDEN

BAZILARININ SZLERZaman getike Kur'ann ulvi srlar inkiaf

ediyor.

Doktor Maurice (Moris)*

*Mehur slam aratrmacs, oryantalist ve Arap edebiyatmtehasss.

Kuran, batan ayaa kadar samimiyetle vehakkaniyetle doludur. Kuran'n ulviyeti; onun

cihanmul (cihan kuatan, dnyageniliindeki, kinatilgilendiren)

hakikatindedir.

Thomas Carlyle (Karlayl)*

(17951881)

*skoyal mehur yazar ve tarihi.

Mslmanlk teslis akidesini reddeder.

Edward Gibbon (Edvor Gibon)*


31/84

31

(17371794)

* ngiltere'nin en mehur ve en byk tarih yazarlarndandr. ngilizmilletvekilidir.

Yaratcnn hukuku ile yaratlanlarn hukuku,ancak Mslmanlk tarafndan mkemmel bir

surette tarif olunmutur. Bunu yalnzMslmanlar deil, Hristiyanlar da Museviler de

itiraf ediyorlar.

Marmaduke WilliamPickthall (Marmadk Piktol)*(18751936)

* Batl slam yazardr. Kur'an zgn ekliyle Arapadanngilizce'ye tercme etmitir.

Kuran, btn iyilik ve fazilet esaslarn ihtivaeder; insan her trl sapknlktan korur.

Sedio** Oryantalist.

Kuran yle bir peygamber sesidir ki, onu btndnya dinleyebilir. Bu sesin aksi saraylarda,llerde, ehirlerde ve devletlerde nlar.


32/84

32

Samuel Johnson (Dr. Johnson)*

(17091784)

*ngiliz yazar ve air.

Kuran, dnyada en byk hakikat olan Allah'nbirliine inanmak hakikatini dnya apnda ilan

eder.

Doktor City Youngest (Siti Yangest)*

*ngilizceArapa ve Arapangilizce szlk yazar.

Kur'an'n lisan her ynyle benzersizdir.Kur'an muhteem bir mucizedir.

Corsele (Korsel)*

* Kuran'n mutaassp mnekkidi ve mtercimi.

Kuran beeriyete ilahi bir ltuftur.

Kuran muzaffer cumhuriyetler meydanagetirmitir.

John Medows Rodwell(Radvel)*(18081900)


33/84

33

*Kuran ayetlerini ini tarihine gre 1876 ylnda ngilizceyetercme ve tertip eden, ngiltere'nin slam bilimiyle uraan

papazlarndan.

Mslmanlk gnmz dnyas iin en uygun birdindir. Cihan medeniyetlerinin dayand btn

temelleri ihtiva eder.

Gaston Care (Gaston Kar)*

*Fransa'nn en mehur oryatalistlerinden.

Kur'an btn din kitaplardan stndr.

Jochahim Du Rulph (Yoahim D Raf)*

*Alman limlerinden ve oryantalistlerinden.

MADDENN YAPISINDA VURGULANMASIGEREKEN BALICA GELER

Maddenin yaps taneciklidir. Maddenin yaps bolukludur.

Maddenin tanecikleri hareketlidir. Tanecikler arasnda ekim kuvveti vardr.


34/84

34

Tanecikler arasndaki mesafeler farkl farkldr. Taneciin fiziksel zellii yoktur; tanecik hl deitirmez.

ATOM ALTI PARACIKLAR GRLEBLRM?ATOM VE MOLEKLLER GNMZDE

GZLEMLENEBLR M?

30 milyon defa bylten STM (tarayc tnel mikroskobu) ileatom ve molekller grlebilmektedir.

Bilgisayardaki renklendirme dnda, grlen gerek grntdr. Kitaplardaki molekl modelleri yanltr, gerek grnt deildir. Atomlar yuvarlak olarak, molekller de birbirine geme modeli

eklinde grlrler.Atom ap 108cm olduuna gre, atom mikroskopta 0,3 cm

byklnde grlr. Gnmzde ekirdek, proton, ntron,elektron zaten grlemezler. Esirin de grlmesi mmkndeildir. Ancak belirtilen ispat yollaryla varlna delilgetirilmektedir.

Gremediimiz, mikroskop veya X nlaryla bile tespitedemediimiz madde de vardr. Bunlara ancak gnmznteknolojisi ile ulalmaktadr.

PARTKL TEORS(ATOM ALTI PARACIKLAR VE ESR)

ESR LE LGL BLDKLERMZ

19. asrn sonlar ve 20. asrn balarnda bilim dnyasnn younbir ekilde tartt esirin varl konusunda gnmzn bilimadamlar arasnda birlik olduu sylenebilir. Yine de baz


35/84

35

kiilerin kabul etmediini syleyebiliriz. Esir, atomdan ok kktr. Esirin de zerreleri vardr.

Gnmzn bilinen en kk parac, esirin zerreleridir. nce esir, sonra atom var edilmitir. Atom esirden yaplmtr.

Atomun yap talar esirdendir. Esir, atomlarn tarlasdr. Esiri bir deryaya benzetirsek onda

yzen varlklar; atomlar, molekller, iyonlar, formlbirimler vegalaksiler olur. Yeryz de esir denizinde yzen bir gemi gibidnlebilir.

Esir, su gibi akcdr. Hava gibi nfuz edicidir. Esirin nfuzetmedii madde yoktur.

Is, k, elektrik ve sesin yaylmas esirin varln gsterir;

nk bolukta bunlarn yaylmas dnlemez. Dolaysylauzay boluu yoktur. Uzayn derinlikleri, sonsuza kadar usuzbucaksz bir boluk deil; uzay, kesinlikle esir maddesiyledoludur. Gezegenler arasndaki ekme ve itme kanunlar daancak esirin varlyla aklanabilir. Yine uzay boluu dndakiher eit bolukta da esir vardr.

Atomlarn yap ta birdir. Proton, ntron ve elektronun farkladetlerinin bir araya gelmesiyle farkl atomlar ortaya kyor.Bunun gibi proton, ntron, elektron ve dier atom altparacklarnn da ayn yap tann farkl adetlerinin bir arayagelmesiyle ortaya ktn syleyebiliriz.

Buz ile su buharnn birlemesinden su oluabiliyor. Bunun gibiatom iinde de birlemeler, dnmler ve eitlikler gerektiindeoluyor.

TANECK DNMLER, ENERJ VE ESR

LKS Bu birleme, dnm ve eitliklerden bazlar unlardr:

Proton + Elektron NtronNtron Proton + Elektron

Bu durum bize hem esir maddesinin enerji ile ilgili olduunuispat eder. Hem de atomdaki taneciklerin yap tann ayn


36/84

36

olduu konusunda fikir verir. Esirde tabir caiz ise byk bir enerji olduu dnlyor. Kandiller bir zaman zeytinya ile yaklr. Sonra petrol ve elektrik

enerjisi devreye girer. Petroln devrinin bitmesi yakn grnyor.

Yer ve gk hazinelerinin stndeki perdenin kalkaca ve yenienerji kaynaklarnn alaca bir dnem beklenmektedir. Odnemin ulam vastalar temiz enerjiyle veya enerjiye bilelzum grlmeden alacaktr.

Maddenin 4 hli olduu gibi esirin de hlleri vardr. Maddenin hllerinde forml ayn kalmakla beraber isimler ve

grnler farkl oluyor. Su buhar, su, buz rneinde olduugibi gaz, sv ve kat tr maddenin de forml H2Odur. Bunun

gibi esir maddesi de esir kalmakla beraber, dier maddeler gibifarkl ekil alabilir ve ayr suretlerde bulunabilir. Hem madde esirden yaplmtr hem de madde iinde esir

vardr. Esirin farkl ekillerinden bir ksm tart ve lye gelir, bir ksm

ise tart ve lye gelmez. Demek ki llemeyen de bilimoluyor. Esir, tart ve lye gelmeyen ortamlar da oluturur.Esir; madde ve mana lemlerinin arasnda bir yapya sahiptir.Bu nedenle esir maddesi, manevi varlklarn da yaama ortamolarak dnlebilir.

Demek ki bilimin konusu maddeyle snrl deildir; metafizik debilim kabul edilmelidir. Esir ruha yakn bir yapda olup vcudunen zayf mertebesidir. Esirle ilgili ortaya kacak ispatlar, bizi, dinile ilmin bulutuu noktalara gtrebilir.

Maddenin % 96sn oluturan ve gnmzde bilinmeyen maddeolan karanlk maddenin esir olabilecei dnlmektedir.

ATOM ALTI PARACIKLAR DA ESRDENYAPILMI OLABLR

Esir maddesi atom alt parack olduu gibi dier atom alt


37/84

37

paracklar da esirden yaplm olabilir. Atom teorisini ilk ortaya koyan Yunan bilginleri maddenin en

kk parasnn atom olduunu sylerken bir slam limi olanNazzam, maddenin sonsuz denecek lde paralanabileceini

sylemi ve gnmzn ilim adamlarndan biri gibikonumutur. Bugnn partikl teorisi perspektifinden atom altparacklar dnlerek bu meseleye bakldnda Nazzamn1213 asr nce, ok derin eyler sylemi olduu iddiaedilebilir.

NAZZAM MADDE, SONSUZ DENECEK

LDE PARALANABLR. DEMEKLENELER SYLEMTR?

1.Atomun paralanabileceini belirtmitir. 2. Atom alt paracklara iarette bulunmutur. 3. Maddenin bir balangtan itibaren var olduunu ifade

etmitir. 4. Yar mrden sz ettii dnlebilir.

HGGS PARACII (HGGS BOZONLARI):KEFEDLMEM ATOM ALTI PARACIK

Higgs parac (Higgs bozonlar), gnmzdeki maddekuramnn henz kefedilmemi taneciidir. Higgs bozonlaratom alt paracklardandr.

Higgs bozonlarnn esir olabilecei dnlmektedir. Cenevrede Avrupa Nkleer Aratrma Merkezi (CERN)in yerin

altndaki byk laboratuvarna dnyann en byk sper iletkenmknats indirilmitir. Mknats, Byk Hadron arptrcsnda(LHC) parack arptrma deneyi iin kullanlacaktr. BykHadron arptrcsnn niin ina edildiini tek bir cmleyle


38/84

38

yantlarsak bu yant Higgs bozonlarnn kefedilmesi amacylaina edildii eklinde olacaktr.

Higgs kelimesinin szlk anlam ok byk bir sramademektir.

AVRUPA NKLEER ARATIRMA MERKEZ(CERN)DEK YZYILIN DENEY

CERN Cenevrededir. CERNde 2008 ylnn eyll aynda byk bir deney

gerekletirilmitir.

CERNde grevli bilim adamlarnn bazlar Trk bilim adamdr.Ancak CERNe ye deildirler. Maddenin balangcnn olduu, baka bir ifade ile maddenin

belli bir balangtan itibaren var edildii konusu, CERNdekideneylerin sonucunda deneysel olarak da ispat edilecektir.

Big Bang (Byk Patlama) teorisine gre madde zaten ezel(ncesiz) deildir.

lk var ediliin nasl olduunu tam olarak bilemeyiz; nkgklerin ve yerin yaratlna ahit tutulmadk.

Zaman geriye gtrp bugeree ahit olma konusu ise!

BG BANG (BYK PATLAMA) TEORS

Big Bang (Byk Patlama) teorisi basite yle zetlenebilir:13,7 milyar yl nce evren bir nokta olarak var edildi vegeniletildi. Bu teoriye gre evrenin bir balang noktas vardr.Bu balang noktasndan nce madde ve zaman yoktur.

Evrenin balang noktas denildiinde, noktann boyutununolmad bilinmelidir.

Var edili ve genileme, biremirle balamtr ve devametmektedir.


39/84

39

ZIT KZ ATOM ALTI PARACIKLAR

Kinatnherhangi bir noktasnda bir partikl yaratlnca onunla

birlikte zt ikizi de meydana gelir. Elektronun zt ikizi pozitron, protonun zt ikizi anti proton,ntronun zt ikizi anti ntron, ntrinonun zt ikizi anti ntrinodur.

KUARK ADIYLA BLNEN ATOM ALTIPARACIKLAR

Kuarklar; proton ve ntronlar olutururlar. Kuark ad verilen partikller de iftler hlindedir: Yukar

kuarkaa kuark, st kuarkalt kuark, tuhaf (garip) kuarktlsm kuark.

Kuarklar; hem elektromanyetik kuvvet, zayf kuvvet venkleer kuvvetin ortaya kmasna sebeptir hem de bunlarnetkilerini duyarlar.

Kuarklar belki de esirdir.

ANT MADDE ADIYLA BLNEN ATOM ALTIPARACIKLAR

Bildiimiz atoma karlk olarak ekirdei negatif, elektronupozitif (pozitron) olan atomlar da vardr. Bu atomlardan oluanmadde; maddenin zt ei veya anti madde olarak adlandrlr.

Sebepler dnyasnda her eyin ift yaratlm olmasn, anti

madde ile evren baznda da grm oluyoruz. Madde, enerjinin younlam ekli olarak da tarif edilebilir vetekrar enerjiye dnebilir.

Fisyon ve fzyon reaksiyonlarnda, ktlenin binde bir, on bindebir gibi ok kk bir ksm enerjiye dnr. Geri kalanksmndan ise baka element oluur.


40/84

40

Anti madde, kuantum mekaniinin en srl konularndandr. Dnyada anti madde yoktur.Anti maddenin varl CERNde tanecik hzlandrclarda ortaya

konulmutur. Atom alt paracklarn k hzna yakn hzda

paralanmasyla CERNde ok kk miktarda bir grnp birkaybolan anti madde ispatlanmtr.

Anti madde baz yldz sistemlerinde bulunmaktadr. Evren var edildiinde, eit miktarda madde ve anti maddenin

yaratld tahmin edilmektedir.

ANT MADDE NN BR GRNP BR

KAYBOLUYORDU? (DNYADA ANT MADDENEDEN YOKTUR?)

Beta bozunmasnda, ntron protona dnr ve darya birelektron ile bir anti ntrino denilen tanecik nerolunur.

Ntron Proton + Elektron + Anti ntrino Baz nadir izotoplarda ise ift beta bozunmas grlr. ift beta bozunmasnda, ntronlarn ikisi birden ayn anda

bozunur. ki protona dnr. Bu esnada iki elektron ile iki antintrino yaylr.

ift beta bozunmasnn farkl bir versiyonunda ise anti ntrinoolumaz.

Beta bozunmasnda darya bir anti ntrino neredilir. ift betabozunmasnda ise darya iki anti ntrino neredilir. Bu; birntronda bir anti ntrino bulunduu anlamna gelir.

2Ntron 2Proton + 2Elektron

ift beta bozunmasnn farkl versiyonunda oluan anti ntrinoekirdekten dar kamadan, ekirdekteki bir baka ntrontarafndan absorbe edilir. Bizim bunu gzlemimiz, antintrinonun bir grnp bir kaybolmas eklinde olur. Buna, antintrinonun gizlenmesi de diyebiliriz. Dnyada anti maddeninolmay, anti maddenin gizlenmesinden dolay olabilir. ayet


41/84

41

byleyse; ntronun yapsnda gizlenmi anti ntrino maddenintemel paracklar arasnda ayr bir yer alacaktr.

Anti madde, tanecikler arasnda mstakil olarak mevcut deildir.Anti madde, evrenin balangcnda yksek scaklk artlarnda

mevcuttu.

DNYADA NN ANT MADDE YOKTUR?

Anti madde ile madde birbirine temas ettiinde her ikisi debyk bir enerji aa kararak ortadan kaybolurlar.

Madde ile anti madde karlatnda; maddenin %100enerjiye dnr. Bu, patlayan bir hidrojen bombasnn

braktnn, 143 kat fazla enerji demektir. ayet dnyada anti maddenin gizlenmesi olmasayd, dnya

olmayacakt.

ELEKTRON LE POZTRON BRBRNN ANTMADDESDR

Elektron ve pozitron arasndaki temas neticesinde, 511000elektron volt (eV) gibi enerjiye sahip gama nlar meydanagelir.

e elektron, V ise volt demektir. eV elektron volt olarak okunur.Baz kitaplarda elektro volt olarak gemektedir. Dorusuelektron volttur.

Gama n, enerjisi en yksek ndr. Elektronun (madde) atom numaras 1, ktle atom numaras

0dr. Pozitronun (anti madde) atom numaras +1, ktle atom

numaras 0dr. kisini topladmzda atom numaras da ktle atom numaras da

0 olan gama n oluur ve enerji aa kar.

ATOM ALTI TANECKLERN DL


42/84

42

Atom alt tanecikaratrmalarnda daha derinlere inildike, okkk ktleli, ktlesiz, ok hzl ve ok ksa mrl taneciklerinvarl bize unlar dndryor:

Madde her an, sanki varlkyokluk snrndan ve hatta yokluktanvar ediliyor.

Atom alt dnyas sabit ve hareketsiz deildir. Var edildiktensonra kendi hline braklmamtr.

Bu kadar kk, hzl, her an oluan ve baka eylere dnenbu kadar ok taneciin var edilmesi bizim, bykl, ilmi,hesabn inceliini ve sonsuzluu anlamamz iindir.

ETER VE ETER ALTI ADIYLA BLNEN ATOMALTI PARACIKLAR

Kk lem diyebileceimiz atom alt partikller, deiikevrelerde eter, eter alt gibi adlarla da anlmaktadr.

Eteri bazlar kabul eder, bazlar kabul etmez.

MUON ADIYLA BLNEN ATOM ALTIPARACIKLAR

Uzaydan dnyaya gelen muon ad verilen paracklara da atomalt parack denebilir.

FOTON (IIK PARACII), ZELLKLER VE

GREV Foton ad verilen paracklara da atom alt parack denebilir. Foton, evrenin en hzl paracdr. Ktlesiz ve elektrike

ykszdr. Saniyede 300 milyon km yol alr. Fotonun grevi, gneteki enerjiyi dnyaya tamaktr.


43/84

43

Elektromanyetizmann taycsdr. Elektrik ykl paracklar zerine etkir.

FOTONUN MEYDANA GEL

lk var edildii yer, gnein merkezidir. Gnein merkezindekiscaklk 15 milyonCtr.

Gnein merkezinde var edilen her bir foton ilk bata yksekenerjiye sahiptir.

Fotonlar gnein merkezindeki arpmalar sonucunda sour.Bylece farkl zellikte, dk enerjili birok deiik fotonmeydana gelir.

Gneten kan foton, yaklak 8,5 dakikada dnyaya ular. Foton eitlerinden zararl olanlar, dnyamza ulaamaz. Ozontabakas, bunlar tutmakla grevlidir.

Gnete fzyon sonucu 4 adet hidrojen ekirdeinden, 1 adethelyum ekirdei oluur ve 2 adet pozitron meydana gelir.Bylece her saniye 564 milyon ton H (hidrojen) elementi, He(helyum) elementine dnm olur.

Bu dnm esnasnda gne, her saniye ktlesinden E=mc2

formlne gre 4 milyon ton kaybeder.Bu azalan ktle enerjiye dntrlr. Gne enerjisi hlinde dnyamza gelir. Foton ve ntrinolar da bylece meydana gelir. Fotonlar eitlidir.

FOTON (IIN) ETLER

Alfa n (kozmik n), beta n ve gama n X nlar Ultraviyole (mor tesi) nlar Grnen k nfrared (kzl tesi) nlar: IR nMikro dalgalar


44/84

44

Radyo dalgas Lazer n

GZN ALGILAYABLD IINLAR Nanometre, nm ksaltmasyla gsterilir. 1 nm = 1 milimikron = 10 angstrm 1 milimikron = 103mikron 1 mikron = 103mm 1 mm = 103m Gzn alglayabildii nlar 380 nm ile 780 nm aras dalga

boyundaki grnr nlardr.

NTRNO

Ntrino atom alt paracklardandr. Ntrino da; fotonlar gibi, gnete, hidrojenin helyuma dnmesi

annda, maddenin enerji karl olarak meydana gelir.

GULON

Atomun yapsnda gluon ad verilen parack da belirlenmitir. iddetli ekirdek kuvveti, gluon diye bilinen sekiz parack

tarafndan tanr. Ktlesiz ve elektrik ykszdr. Elektromanyetik kuvvet ve zayf kuvvete kar duyarszdr.

LEPTON ekirdek kuvvetinden etkilenmez. Yaltlm bireyler olarak gzlemlenir.

KARANLIK MADDE


45/84

45

Maddenin % 96snn ne olduu gnmzde bilinmiyor. Bunakaranlk madde denmektedir.

KARANLIK ENERJ VE KARANLIK MADDE

Bir gre gre de bilinmeyen % 96nn; % 70i karanlk enerji,% 20si ise karanlk maddedir.

Evrendeki maddenin sadece % 4nn ne olduu bilinmektedir. Varln gzlemlediimiz ksm; btnne gre ok az, ufak bir

parasdr.Atom alt paracklarla ilgili ortaya konan gnmzn partikl

teorisi, perdenin arkasnda daha nice varlklarolabileceinikantlamaktadr.

IINLAMA GEREKLEECEKM?

Gnmzde ses nakli radyoyla, grnt nakli de televizyonlagereklemi oldu.

Radyo ve televizyon ile yaplan suretin naklidir. Henz aynen nakil olmamtr. Gelecekte daha ok nlama

konusu zerinde almalar olacaktr. Geri radyo ve televizyonun ileri dereceleri konusunda da daha

yaplacaklar vardr. ayet ok alrsak, yakn bir gelecekte, zemin yzn; her

taraf, her birimize grlen ve her kesindeki sesleri herkestarafndan iitilen bir yer konumuna getirebiliriz.

Inlama konusu bize, u an iin mmkn olamayacakm gibi

geliyor; nk cisimler hareket ettikleri ynde boylarndankaybetmekte ve k hzna knca da yok olmaktadrlar. Budurumda insann kalbi ve nabz nasl olur bilinemez!

Ancak gelecekte ilimler ok geliecektir. Bu gelimeler, beraberinde birok srprizi de getirecektir. Teknik ve teknoloji ilerledike, imdi bize imknszm gibi gelen


46/84

46

olaylar gerekleecektir. Uzak mesafelerden eyay aynen hazr etmek, mmkndr.

Kiisel abalarla o noktaya yetiilmezse de, insanln ortakalmasyla yetiilebilir. Maddeten eriilmezse de, manen

eriilebilir.

MADDENN IIN HL

Plazma hl veya akkor hl de denir. Plazma hli, her maddede vardr. Plazma hline gei; her

maddede, her zaman, belirlenen ve planlanan dzeydeolmaktadr.

nsann plazma hlinden etkilenmesi; solunum yoluyla veyaderiden dorudan kana gemek suretiyledir. Havadan beslenmekonusu, maddenin plazma hliyle ilgilidir. Plazma hli havaylakarnca ve solununca tedavi eder.

MADDENN IIN HLNN DELLLER

Altn gibi kymetli metaller ve yakut gibi kymetli talar, maddenin4. hli olan n hline kolay geerler. Eskiden beri, deriye temasederek kana gemek suretiyle veya temassz solunum yoluyla,koruyucu hekimlikte ve tedavide kullanld bilinmektedir.Madde n hline geince ktlesinden kaybetmez; nk yahava ve suda arj olur, ya da hassas tartm aletleriyle bile ktlekayb llemez.

Cisimlerin ileride nlanabileceinden sz edilmektedir. Esir maddesinin farkl durumlarndan bir ksm tart ve lye

gelir, bir ksm ise gelmez.Demek ki llemeyen de maddeoluyor ki; bu konunun n hliyle ilikisi olabilir.

Uzayn derinlikleri, sonsuza kadar usuz bucaksz bir bolukdeildir; uzay, kesinlikle esir maddesiyle doludur. Uzaydamaddenin n hlinin olduuna dair grler vardr.


47/84

47

MADDE TRANSFER HANG SICAKLIKTAOLACAK?

Madde transferinin sfr kelvin scaklnda olaca ngrlyor.0 K bilindii gibi en dk scaklktr. Gnmzde 0 Keinilememitir.

Scan yakmas gibi souun da yakmas vardr. Bunabrdetiyle ihrak etmek baka bir ifadeyle soukluuylayakmak denir.

Demek ki souun da yakacabir scaklk derecesi vardr. Kmevsiminin en souk gnleri olan zemheride souun

yakmasn gryoruz. Maddenin n hli, yksek scaklkta olmakla beraber her birscaklkta da olur; maddenin dier hli iin de bu byledir.

yleyse en dk scaklkta da plazma hli olabilir. Belki de 0Ke eriebildiimizde madde transferini de gerekletirmiolacaz.

Madde transferi (maddenin nlanmas) iin maddenin nhlinde olma gereklilii bilinmektedir.

TAKYON (TACHYON)

Takyon, Latincede ok hzldemektir. Takyonlar ktan hzl,ktlesi eksi, boyutlar sfrdan kk olan atom altparacklardr. Takyonlarn kefi, enerjinin ktan hzlgidebileceini gstermitir.

MADDE NAKL OLMASI N ZAFYET(RLATVTE=GRELLK) TEORSNNNGEERLLN YTRMES M GEREKR?


48/84

48

Cisimlerin hareket ettikleri ynde boylarndan kaybedeceklerinive k hzna eriince de yok olacaklarn belirtmitik.

Einsteinn izafiyet teorisine gre ise, k hzna erien bir cisminktlesi sonsuz oluyordu. Gnmzde byle olmad ortaya

kmtr. Ik hznn almasyla, ktlenin sonsuz olmad ispatedilmitir.

GYRON (JAYRON) DENLEN ATOM ALTIPARACIK

Baz bilim adamlarna gre gyron (jayron) denilen atom alt

parack, esir maddesinin temelini tekil eder ve evrenin enkk paracdr. Bir adet atomda yaklak 1020 gyron vardr.

ESRN BLM DNYASINCA 1990LI YILLARAKADAR KABUL EDLMEMESNN NEDENLER

Birleik Alan Teorisinde hata yaptn sonradan Einsteinnkendisi de kabul etmitir. Buna ramen fizik dnyas Einsteinizmdiyebileceimiz gr dndaki her gre kar uzun srekapal yaamtr. Bu sebeple de esir ile ilgili almalar 1990lyllara kadar yaymlanamamtr.

ESR MADDESNDEN SZ EDEN BALICABLM ADAMLARI

PROF. DR. PAUL DRAC (19021984)

Prof. Dr. Paul Dirac, fizik profesrdr. Prof. Dr. Paul Dirac, esir maddesinin kabul edilmesi sonucunda


49/84

49

ilm grlerde yeni deiiklikler olacan ve ucuz enerjiretiminde faydalar elde edileceini belirtmitir.

Prof. Dr. Paul Dirac, her yan kaplayan ve hareket eden birtanecik denizinden sz etmitir.

Prof. Dr. Paul Dirac, 1933'te Schrdinger ile beraber Nobel Fizikdl almtr.

PTTSBURGH NVERSTES'NDEN DR.FRANK M. MENO (1934)

Pittsburgh niversitesi'nden Dr. Frank M. Meno adl bilimadamnn esir maddesiyle ilgili hipotezi vardr. Dr. Meno, esirzerindeki almalarna 1961 ylnda balamtr. 1990 ylndaKanada'da "Physics Essays" isimli uluslararas bir dergide esirleilgili yazs yaymlanmtr.

Dr. Meno'nun teorisine gre; gyron (jayron) denilen atom altparack esir maddesinin temelini tekil eder. Gyron kreseldeildir. ki ucu sivri ve ortas dar bir kalem eklindedir. Kinattaher ey bu maddeden ve bu maddenin dinamiinden ibarettir.Bir adet atomda yaklak 1020 gyron vardr. Dolaysyla evrenin

en kk parac gyrondur. Dr. Menoya gre; esirin uygulamaalanlar ileride; telepati, dnce ak, iletiim, enerji kontrol,tbbi tedavi gibi alanlar olacaktr.

Rus Fiziki Nikolai Aleksandrovich Kozyrev(19081983)

"Rusya'da Tanrya Dn" isimli kitabnda Rus fiziki NikolaiAleksandrovich Kozyrev, esir maddesinden sz etmektedir.

Ayrca zaman bir madde olarak ele almakta ve ona enteresanzellikler yklemektedir.


50/84

50

ESR MADDESNN BRKA CMLE LEFARKLI TANIMLARI

Esir gayet latif, nazenin, itaatkr bir icraat sayfasdr. Emirlerin nakil vastasdr. Tasarrufun zayf bir perdesidir. Yazlarn latif bir mrekkebidir. En nazenin bir icraat hullesidir. Sanat eserlerinin mayasdr. En kk maddelerin yaratld bir ham madde ve bir tarladr.Atomlar esir maddesinden yaratlmaktadr.

ESR MADDESNN YOKLUUNU SPAT NYAPILAN DENEYN HATALI BR DENEY

OLDUU AIA IKMITIR

Michelson ve Morley, kendi isimleriyle anlan mehurMichelsonMorley deneyini yapmlardr.

Bu deney, esir maddesinin yokluunu ispat iin yaplmtr. Sonraki yllarda deneyin hatal olduu ispatlanmtr.

ESR MADDES ZERNDE OKDURULMASININ SEBEB

Kimyaclar ve fizikiler esir maddesine zel bir nemvermelidirler.

Esirle ilgili keif ve bulular, enerji probleminin zlmesindeyenilik getirecektir. aresi bulunmam baz hastalklarntedavisinde rol oynayacaktr.

Yerlerin ve gklerin insanlk iin btn hazinelerini amas belkide bu yolla olacaktr...


51/84

51

MADDENN K KARAKTER

1. TANECKL YAPI2. DALGA KARAKTERAtom ve daha kk boyutlara inildiinde maddenin tanecik

zelliinin yan sra dalga zellii de deneylerle gzlemlenebilir. Ik damadde gibi hem tanecik hem de dalga zelliine sahiptir.

MADDENN DALGA KARAKTER

Atom ve daha kk boyutlara inildiinde maddenin tanecikzelliinin yannda dalga zellii de deneylerlegzlemlenmektedir.

Mesela; atomdaki elektron ispat edilirken elektronun dalgazelliinden yararlanlr.

SEMANIN MEKFUF MEVC OLMASI

Mevc, dalga demektir. Mekfuf kelimesinin deiik anlamlar vardr. Her bir anlamdalgann farkl bir ynn, deiik bir zelliini, ayr birkarakterini aklar.

Sema, mekfuf mevc zelliine sahiptir. Sema; dalgalar kararlam, durgunlam, sakin hle gelmi

bir denizdir.

DALGANIN ZELLKLERNDEN BAZILARI:KARARLAMAK, DURGUNLAMAK, SAKNHLE GELMEK

Evren, dalgalardan meydana gelmi bir denizdir. Kararlamak,


52/84

52

durgunlamak, sakinhle gelmek; dalgann balcazelliklerindendir.

SCHRDNGER, KARARLAMIDALGALARDAN SZ EDER

Kuantum mekaniine gre belli bir hza sahip olan her ktleyekarlk olan bir dalga vardr.

Dalga boyu Broglie'nin ortaya koyduu denklemlehesaplanabilir.

Mesela; 1 cm/s hza sahip bir elektron dalgas yaklak 7 cm

boyundadr. Hz arttka dalga boyu ksalr. Daha karmak sistemlerde dalga zellikleri, Schrdingerin

bulduu Schrdinger denklemi ile ifade edilir. Schrdinger, kararlam dalgalardan sz eder.

Broglie (18921987) ve Schrdinger (1887

1961) Kimdir? Broglie, 1929 yl Nobel dl sahibidir. Fransz fizikidir. Schrdinger, kuantum mekaniine olan katklaryla, zellikle de

1933'te kendisine Nobel dl kazandran Schrdingerdenklemi ile tannr. Avusturyal fizikidir.

DALGA ZELLKLERNN DAHA FAZLASINI

RENMEMZ YASAKLANMITIR Mekfuf kelimesinin bir manas da yasak edilmi veya

menolunmu demektir. Mekfuf mevc, yasak edilmi dalga anlamndadr. Kuantum mekaniinde dalga zelliklerinden en nemlisi;


53/84

53

dalgann konum ve momentum bilgilerinin, belli bir snra kadarllebilir olmasdr.

Dalga zelliklerinin daha fazlasn renmemiz yasaklanmtr.Fiziksel olarak da bu zaten mmkn deildir. Buna Heisenberg

belirsizlik ilkesi denir. Bu zellik ayn zamanda, mutlak determinizmi reddeder ve

kader gereine kap aralar.

Sper Sicim Teorisi (Superstring Teorisi)

Sper sicim teorisi veya uluslararas ismiyle superstringteorisi maddenin dalga zellii ile ilgilidir. Bu teoriye gre

maddenin en temel zellik parac sicimlerdir. Ktle ve elektrikyk gibi zellikler, sicimlerin belli salnmlar ile ortaya kar.Dolaysyla bir dalga hareketi sz konusudur. Sicim teorisi; aksicim ve kapal sicim olmak zere iki ana gruba ayrlr.

AIK SCM TEORS VE KAPALI SCMTEORS

Ak sicim teorisine gre, sicimlerin ular hem birleebilir hemde ayrlabilir. Kapal sicim veya ak bir sicim ekli olabilir.

Kapal sicim teorisinde ise sicimin alabilme zellii yoktur. Herzaman kapal bir halka grnmndedir. Zaten mekfufkelimesinin bir dier anlam da kulplarndan skca balanpheybe gibi aslm demektir.

Dmn alp kapanabilme zellii gz nnde tutulduunda,ak sicim teorisinin tercih edildii dnlebilir.

DRLM DALGA KARAKTER ( BOYUTDIINDAK DER BOYUTLARIN BOYUT

NDEK DRLML)


54/84

54

Mekfuf kelimesi, drlm anlamna da gelmektedir. Spersicim teorisi iin boyut (buut) yeterli deildir, ek boyutlargerekmektedir. Ek boyutlar, drlm bir vaziyette bildiimiz boyutta gizlenmitir. Bu gr, bu konudaki en yaygn yorumdur.

3 boyutlu bir lemde yaamaktayz. 4. boyut, itibari hatdediimiz zamandr. ine zaman da alan 5. boyut da vardr.Zaman, itibari bir eydir; hakiki vcudu yoktur. Zamana deer,hayatiyet ve canllk kazandran ey, o zaman zarf iindeyaplan ilerdir. Einstein, hem bu boyutlardan hem de 6.boyuttan sz etmitir. Einsteinn iddia ettii bu 6. boyut, seyr seyahat olarak bilinir.

Mekfuf kelimesinin drlm anlamnda da; maddenin dalgakarakterine, sper sicimlere ve 3 boyut dndaki dier boyutlaraarpc bir iaret grlmektedir.

Sper sicim teorisi, 1915 ylnda Einstein tarafndan bulunan birteoridir.

Dier lemde insann grmesi ise belki 100 boyutlu olacaktr.nsan br dnyada bir eyi ayn anda 100 boyutlu olarak grphissedebilecektir.

Sonu olarak kuantum mekaniine gre, evrendeki her birzerreye karlk gelen bir dalga vardr. Evren, bu dalgalardanmeydana gelmi bir denizdir.

KMYANIN GELM N KMYA DLNOKUMAK VE DORU ANLAMAK GEREKR(BAARILI BR KMYACININ ZELLKLER)

Maddenin birbiriyle uyumunu ve ilikisini ntizamn Ahengini Bizimle ilikilerini erdikleri fayda, nem ve gereklilikleri fark edebilmelidir.


55/84

55

Maddenin emrimizde olduunu anlamal, duymal ve grmelidir. Evrendeki nizamn taycs olan ve arz etmekle grevli bulunan

fizik tesi varlklarn saflnda olmaldr. Maddenin srlarn aklmzla grme azmimiz, her an devam

etmeli ve bizimle beraber olmaldr. Doal dengenin kimyas iyi bilinmelidir. Btn bunlar yaplrsa kimya ilmine kar tavr alnmam,

dmanlk vaziyetini taknlmam olur. Kimyac, inand deerleri bozacak eyleri mthi feraset ve

marifetiyle hemen ayrt edebilmelidir. Bakalarna ait yanl bilgi krntlar ile zihnini ve hafzasn

kirletmemelidir.

Zihni temiz, duru ve diri olmaldr.Anlama ve yorumlama konusunda kimyann temelkaynaklarndan faydalanmal, baka yanl kaynaklara mracaatetmemelidir.

Merak ilmin hocasdr. Merak edene tevecch olur, merakkarlksz kalmaz.

Bilimsel almalardaki ilk art; baktaki derinlik olduundan,kimyac bir eyler kefedeceine itimat ederek, tambirinanmlk iinde maddeye bakmaldr. Bylece ilim hazinesialr; srlar paylalr.

Gerek bir kimyacnn kimyaya yaklam, natralistler gibideildir. Baarl bir kimyac, kimya ilmine zemin tekil edecekkanunlarn; doru okunmasnn, doru anlalmasnn ve arkaplanlarnn ne gsterdiinin bilinmesinin ok nemli hususlarolduunun bilincindedir.

nsan gerek kimya ilmini, evreni okuyarak elde eder. Elde ettiibu ilim neticesinde de kendini tanr (tmevarm). Veya deiik

bir yolla nce kendini tanr. Sonra evreni okuyarak gerek kimyailmini elde eder (tmdengelim).

Kimya tanmlar; efradn (btn fertlerini) cami (ieren),ayarna (kendinden baka olanlarn) mani (engel) olmaldr.

Kimyann kendine zg dili dinlenmelidir. Bu sayede kimya ilmievham olmaktan, ondaki hikmetler de abese dnmekten


56/84

56

kurtulur. Zihnin darlamamas, akln gze inmemesi iin kimya ilmi ruhlu

olmal, ruha da bilimsel olgunluk kazandrlmaldr. Bylecekimya ilminden beklenen gaye yerine gelmi olacaktr.

Hedefi ve gayesi belli olan kimya bilgi ve kazanmlar; insandoruya, varln hakikatini kefetmeye gtrr ve insann kendizn tanmasna yardmc olur. Bu nedenle bilmenin neanlama geldiini ve ne demek olduunu anlayarak, kendizmz kefedip, potansiyelimizi ustalkla hareketegeirmeliyiz.

nsanlk, her geen gn biraz daha fazla ilim ve fennedklecektir. Btn kuvvetini ilimden ve fenden alacaktr. Karar

mekanizmalar, g ve kuvvet; ilmin eline geecektir. Busebeple ilme sahip kmal; ilmin hikmet olarak kalmas, zulmetve abesiyete dnmemesi iin ok almaldr.

Vicdan kltr de dediimiz marifet, bilginin tabiata maledilmesiyle kazanlr.

Meseleleri srekli olaanstlklere balamak kinat kitabnanlayamamann ifadesidir.

KMYA LM GELECEKTE DAHA DAGELECEKTR

Gelecekte kimya ilmi ok geliecektir. nsanlar, her geen gn,kimya ilmine daha ok nem vereceklerdir.

leride kimya ilminde daha da inkiaf olduka, insanlar her eyidaha net, daha ak ve seik greceklerdir.

KMYA LMNN AIKA GSTERDGEREK

Her ey, belli bir hesap ve planla yerli yerine konmutur. Zaten kimyager, her eyi yerli yerine koyandr.


57/84

57

Bu yerli yerinde olutan hibirisini tesadflere vermek mmkndeildir.

Kimya ilmi bize bu gerei aka gsterir.

KMYA FENN

Kimya dili ile evrene baklmal ve evrenin sayfalar okunmaldr.O zaman akllar hayrette brakan yksek nizam grlr.

Tek bir kimyacnn fikri ve bak yksek nizam bulmaktayetersiz kalr. Zaten bir tek ahs, kimyann her alannda ihtisassahibi de olamaz.

Kimya fenni de her fen gibi fikirlerin birlemesinden ortaya

km, zamann gemesiyle de gelimitir. Kimya fenni, gzlemlediimiz nizamn bir ksmn ierir. Kimya fenni de her fen gibi evrende yksek bir nizamn

bulunmasna bir delildir. Kimya fenninin rapor ettii nizam maddedeki fayda ve menfaatle

ilgilidir. Kimyann lisan bizi bylemelidir. rendiklerimiz bize cazip ve

orijinal gelmelidir. Bu konulardaki konsantremiz tam olursa,

srekli huzurlu oluruz. Bylece hem stres yenilmi hem dekinetik enerji dengelenmi olur.

2. KMYANIN TEMELKANUNLARI

KMYA TEORLER

Btn teorilerde olduu gibi kimya teorileri mutlak doruolmayabilir.


58/84

58

leride doru olmad anlalacak bir teoriyi ilemek insansorumlu yapar.

Teori (faraziye), her ne kadar birtakm n bilgilere dayansa da,temelde, tecrbe edilmemi grler, iddialar demektir.

KMYA KANUNLARI

Her kanunda olduu gibi kimya kanunlarnda da kanunlarnzihnimizde varlklar sz konusudur. Dla ilgili bir varlklar szkonusu deildir.

Dla ilgili varlklar olsayd, atomun iinde hem itme hem deekme kanunundan sz edemeyecektik; nk bunlar birbirine

zt kanunlardr. Ayn yerde bulunmalar hayret vericidir. Bu kanunlardan sz ettiimize gre varlklar zihnimizdedir. Kanunlarn nasl gerekletiinin anlalmas veya kanunun bir

isimle ifadesi, olayn harikaln azaltmaz. Kanun, kanun koyucuyu gerektirir ve kanun koyucuyu grmeden

kanunlar varln esas, meydana getiricisi saymak, urnekteki duruma benzer:

Aklsz bir adam byk bir saraya girer. Muhteem bir mimari

eser olan sarayn ok muhteem donatlm olduunu grr.Koltuk, masa, sandalye, vazo, iek, tablo, soba, kalorifer vb.her ey yerli yerindedir. Bu aklsz adam, byle bir tefriatkiminyaptnn merak iinde sarayn iini dolar, fakat kimseyigremez. Masann zerinde bir kitap bulur. Kitapta, sarayntefri program yazldr. Aklsz adam, kimseyi gremediinden"Bu saray byle gzel deyen, ite bu kitaptr." der.

Bir sarayn tefrii, onu tarif eden kitaba verilebilir mi?

Ayn ekilde bir makinenin yapm ve almas, o makineniniletim klavuzuna verilebilir mi? Kanunlar; sonsuz bir kuvvetin eseridir.

HER BR FEN DALI GB KMYA LM DE BZENEY RETR?


59/84

59

Her bir fen dal gibi kimya ilmi de kendi nevindeki dzenlilii veintizam gsterir; her eyin hikmet zere konulduunu,faydaszlk ve abes olmadn bize retir.

KMYA PROBLEMLER

Kimya problemleri matematiksellii ne karmaktadr; bu dorudeildir.

ATOMDAK TEMEL KANUNLAR

EKM (CAZBE) KANUNU MERKEZKA KUVVET TME (DAFA) KUVVET ZIT SPNDEN DOLAYI ORTAYA IKAN, ELEKTRONLARI BR

ARADA TUTMAKLA GREVL KANUN NKLEER KUVVET (BALANMA ENERJS)

EKM (CAZBE) KANUNU: Atomun ekirdeinde pozitif yklprotonlar, etrafnda ise negatif ykl elektronlar bulunmaktadr.Bu iki zt deer birbirini ekmektedir.

MERKEZKA KUVVET: Protonlar, etrafndaki elektronlardalmadan ekebilmesi ve dndrebilmesi iin, ekirdekmaddesinin ok byk ve ar olmas gerekmektedir.Bu yzden de protonlar, elektronlardan yzlerce kez dahabyktr ve ardr. Mesela; 1 elektronun arl 1 birim ise bir

proton ondan tam 1836 defa daha ardr. Bu ar cisimetrafnda, hafif olan elektronlar kendilerine gre ok hzlhareketetmektedirler.Elektronlar, bu sratli dnleriyle yrngede kalmaktadrlar.Her elektronun hz farkl farkldr.Bu hususun genel bir tasvirini yapacak olursak; etrafta iddetli


60/84

60

hareket etme, ekirdekte ise ar bir yk yklenme vardr.Dolaysyla arlk merkezdedir. ekirdein veya merkezi tutanarln nemi byktr.ekirdein etrafndaki elektronlar biraz yava dnse veya

elektronlar dalp gitse, atom ekirdeiyle beraber evren mthibir grlt ile infilak edip yok olacaktr.Elektronlar, dnmesi gereken hzda dnerler. Elektronlar birazyava dnseydi ekirdee yanaacakt, biraz hzl dnseydidalp gidecekti. Bu kanunun sosyal boyutuyla ilgili unlarsyleyebiliriz: En iyisi konumumuzun gereini yerine getirmektir.Gerekli donanm olmad hlde, olduundan fazla gzkerekkendini lkesine hizmet ediyor gibi gstermek tehlikelidir.

Byk gzkerek yava dnmesine ramen ekirdeeyanaanlar, bu yanamann gerei olan samimi alkanl,baka niyetleri olduundan dolay sergilemediklerindenkendilerine zarar verirler, ekirdee zararlar olmaz.ekirdee yakn elektronlar daha hzl dnerler. Bu kiiler budoal kanuna uymadklarndan, bunlarn yaknl uzaklk sebebiolmutur.Olduundan hzl gzkerek maddi ve manevi donanm, imknve kabiliyetlerini kendini gstermek iin kullananlarn durumu iseyledir: ekirdein cazibesi devam ettii, ekirdek frlatmadhlde, onlar kendiliklerinden dalp giderler, ekirdektenuzaklarlar. Burada ekirdein de yok olmas sz konusudur kibu ok tehlikeli ve veballi bir durumdur; nk insan, iradesi olanbir varlktr. Dorusu elektron gibi insann da kendi makamndaolmasdr. Olduundan fazla ya da noksan grnmemelidir. Aralak gnlllk de gururdandr.ekirdek ok ar yk tamaktadr. Elektron ise ok rahatlkla

akp gitmektedir. Elektronlarn ekirdekten uzaklklar, 1 mmninmilyonda biri kadardr. Saniyedeki hzlar ise 1000 km ile 15 000km arasnda deiir. Bu hzdaki elektronlar, ekirdek etrafndaminicik yollarnda saniyede milyarlarca defa tur atarlar.Elektronlarn dn hz her atomda farkl farkldr. Merkezkakuvvet bu dnle oluur.


61/84

61

TME (DAFA) KUVVET: Ayn ykler birbirini iter. ekirdektebirden fazla proton bulunursa bunlar, pozitif ykl, yani aynykl olduklar iin birbirlerini iterler. Hidrojen hari btn atom

ekirdeklerinde birden fazla proton bulunur.Elektronlar da, negatif ykl, yani ayn ykl olduklar iinbirbirlerini iterler.Bunlarn nasl gerekletiinin anlalmas harikal azaltmaz.

ZIT SPNDEN DOLAYI ORTAYA IKAN, ELEKTRONLARI BRARADA TUTMAKLA GREVL KANUN: Hidrojen hari, btnatomlarda birden fazla elektron vardr. Elektronlar, negatif ykl,

yani ayn ykl olduklar iin birbirlerini iterler. Bu durumda heriki elektrondan birisinin saat ynnde, dierinin ise saatynnn tersi istikamette dnmesi; elektronlarn birbirleriniitmelerini nleyerek bir arada kalmalarnda rol oynar. Zt spin,farkl ynde dn demektir.

ELEKTRONLARDAN ENERJS DK OLAN

MI YOKSA YKSEK OLAN MI HIZLI DNER? 7 enerji dzeyi vardr. ekirdee en yakn olan 1. enerji dzeyi,

en uzak olan da 7. enerji dzeyidir. 1. enerji dzeyinden 7. enerji dzeyine doru enerji dzeylerinin

enerjisi fazlalar. 1. enerji dzeyinin enerjisi en az; 7. enerjidzeyinin enerjisi en oktur.

ekirdee yakn elektronlar daha hzl, ekirdee uzak

elektronlar ise daha yava dnerler. Herhangi bir atomun st enerji dzeyindeki elektronlarn enerjisidaha fazladr. Buna ramen dierlerine gre daha yavadnerler. Elektronun hz ile enerji dzeyinin enerjisi tersorantldr; bu iki konu birbiriyle kartrlmamaldr.

Kimyasal ba, en st dzeydeki elektronlarn bir ksm ile


62/84

62

meydana getirilir.

NKLEER KUVVET (BALANMA ENERJS): Nkleer enerji,ekirdek reaksiyonlar, radyoaktivite, radyoaktif atom,radyasyon, kararllk kua, kararsz atom gibi tabirleri konuyuiyi anlamak iin bilmek gerekir.In yayan atomlara radyoaktif atom, bu konuya da radyoaktivitedenir.

Atomun ekirdeinde pozitif ykl protonlar bulunmaktadr.Ayn ykler birbirini iter. ekirdekte birden fazla protonbulunursa bunlar, pozitif ykl, yani ayn ykl olduklar iinbirbirlerini iterler.

Hidrojen hari btn atom ekirdeklerinde birden fazla protonbulunur.ekirdekteki ntronlar, protonlarn birbirlerini itmelerininleyerek balayc rol oynarlar.Bu da protonlar, ntronsuz bir arada bulunamazlar demektir.Bunun tersi de sz konusudur; ntronlar da her zamanprotonlara muhtatrlar; nk onlar da tek balarna kaldklarzaman 13 dakikada yars bozulmaya urayarak proton ve

elektron kartrlar.Ntron = Proton + ElektronAtom ekirdei bydke proton ve ntron says eit olarakdeil, ntron says daha fazla olacak ekilde artar.Tabii her eye ramen bu artn yine de bir snr ve lsvardr: Ntron saysnn proton saysna oran en az 1, en ok da1,5 olmaldr. ayet ntron saysnn proton saysna oran buly gemise atom ekirdei kararsz bir durum arz eder; buatomlara kararsz atom denir; grafikteki kuak da kararszlkkuadr. Kararsz bir ekirdek de kendi iinde meydana gelenradyoaktivite ile kararl hle kavuur.ekirdeinde 83 ve daha fazla proton bulunan elementler nekadar ok ntrona sahip olurlarsa olsunlar kararszdrlar. Bukadar ok pozitif yk, atom ekirdeinde devaml tutulamaz.


63/84

63

ekirdek klerek kararl bir duruma der.En istikrarl atom hidrojen, en istikrarsz atom ise uranyumatomudur.Uranyum atomunun protonlar, bulunduklar yerde srekli

grlt ve infilaklara sebebiyet verirler.Onun iin atom bombasnda da temel unsurlardan biri olarakuranyum kullanlmaktadr.Uranyumun atom numaras 92dir. Proton says da 92 olur.Ntron says ise; 23892=144 olur.

Alfa mas yapmak, helyum ekirdei yaymak demektir.Alfa mas yapan atomun atom numaras 2, ktle numaras 4azalr.238

U (Uranyum238) atomu, bir alfa parac nerederek protonsaysn 92den 90a, ntron saysn da 146dan 144e drr.90 protona 144 ntron biraz fazladr.Uranyum bu defa bir beta parac nereder.Beta mas elektron yaymaktr. Beta mas yapan atomunatom numaras 1 artar, ktle numaras ise deimez.Neredilen beta n sonucunda uranyum ekirdei protonsaysn bir arttrr, ntron saysn deitirmez. Bylece protonsays 91 olur, ntron says 144te kalr. Beta bozunmassrasnda ekirdekteki ntronlardan biri, proton ve elektronaparalanmtr.Ntron Proton + ElektronProton saysnn her deimesinde farkl bir element oluur. Birseri hlinde bu i devam eder gider. Nihayet uranyumatomekirdei, 82 protonlu ve 124 ntronlu olan kararl kurun atomuekirdeine dnr.Radyoaktif bozunma, yalnz ntronproton dengesizliinden

(ntron saysnn proton saysna orannn yksekliinden)kaynaklanmaz.Bazen sadece proton saysnn yksek oluu da buna sebepolabilir (pozitron bozunmas).Pozitron, elektronun zt ikizidir; ktlesi elektronun ktlesineeittir; her eyi elektronla ayn, sadece yk farkldr. Elektronun


64/84

64

yk1, pozitronun yk ise +1dir. Pozitron bozunmasnda;atom numaras 1 azalrken, ktle numaras deimez.ekirdekteki ntronlar, elektrik bakmndan ykszdr. Ykszolduklar iin bir madde iinde uzun yol alabilirler. Bu ar

paralar, arlklarna gre sratlenirler. Hzlar, k hzndansaniyede birka kmye kadar deiir. Ntronlarn bazlar okardr; bu arlklarndan dolay yle hz kazanabilirler ki, enkesif maddelerin bile bir tarafndan girip br tarafndankverirler.Ntronlar bu sratle, 30 cm kalnlndaki demir ve kurundanbile geebilirler. Ancak atom ekirdeiyle arpmalarndaenerjilerini kaybederler.

Ku havada ne kadar rahat uuyor veya balk denizde ne kadarrahat yzyorsa, ntronlar da o hz sayesinde o kadar rahathareket ederler.Bu zellikleri tayan ntronlar, ekirdek iinde, enerjilerini,protonlar bir arada tutmak iin kullanrlar.Hidrojen hari btn atom ekirdeklerinde, mutlaka nkleerenerji bulunur. Hidrojen atomunun ekirdeinde proton 1 adetolduundan, hem ntrona hem de nkleer enerjiye ihtiyayoktur.Einstein, ekirdekteki nkleer enerjiyi E=mc2forml ile aklar.Formldeki m maddenin ktlesi, c k hz, E ise enerjidir.Nkleer reaksiyonlarda, atom numaras ve ktle numaraskorunmaktadr; bu durum ktlenin korunduu anlamna gelmez.Nkleer reaksiyonlarda ktle kayb olur.Hidrojen dndaki btn atomlarn, bir tartlan ktlesi bir dehesap edilen ktlesi vardr. Tartlan ktle, mutlak surette herzaman daha az kmaktadr

Bu azalan miktar kadar madde, daha ilk oluumda, hidrojenhari tm atomlarn ekirdeinde, enerjiye dnmtr. te buenerji, nkleer enerjidir.Olay, saatin kurulup braklmas gibi de deildir: Protonlarnbirbirlerini itmemeleri iin balangta maddenin enerjiyednmesiyle balayangrevi, ntronlar her an


65/84

65

srdrmektedirler.

NEREYE GDLRSE GDLSN KANUNUN

DEMED GRLMEKTEDR En byk lemdeki en byk sistemlerdeki itme ve ekme

kanunlar ile en kk atom paracklarndaki kanunlar ayndr.Eer bu tr kanunlar deiseydi, hibir ilim inkiaf edemez vekanunlar belirli, kararl olamadndan hibir formlden, sabitsaydan vb. hususlardan bahsedilemezdi. limlerin meydanagelmesi, bu deimez kananlar vastasyla olmaktadr.

GNE SSTEM LE ATOM ARASINDAKBENZERLKLER

Atomun ekirdei ile elektronlar arasndaki mesafeve mnasebet, adeta gne manzumesinin bir

minyatr gibi kk bir gne sisteminiandrmaktadr.

Hendrik Antoon Lorentz*(18531928)

* Atom zerinde alt. Bu almalar 1902 ylndaNobel dlne layk grld.

Gnein etrafnda dnen gezegenleri, atom ekirdeinin etrafndadnen elektronlara benzetebiliriz. Bu dn hi armadan ve

nizam bozmadan olmaktadr. Gne sistemi ile atom arasndakibu benzerlik, kinatnher zerresinde grlen birlii sembolize

eder.


66/84

66

Balca 4 benzerlik vardr:

Bir ksm krelerin gnein etrafnda peykler hlinde sreklidnmeleri gibi elektronlar da atom ekirdeinin etrafnda hareket

etmekte ve dnmektedirler.

Gnein byklne nazaran dnya ile olan uzaklk mesafesi neise, atom ekirdeinin kklne nazaran elektronlar arasndaki

uzaklk mesafesi de ayndr.

Elektronlarnhz, ekirdee olan uzaklklarna gre deiir.

Gnee en yakn gezegen en fazla hza sahip olduu gibiekirdee en yakn elektron da en yksek hza sahiptir.

Elektronlarn z ktlesi, ekirdee olan uzaklklarna gre deiir.Gnee en yakn gezegenen fazla z ktleye sahip olduu gibi

ekirdee en yakn elektron da en byk z ktleye sahiptir.Dnyada en ok bulunan element demirdir. Gnee bizden daha

yakn olan gezegenlerin z ktlesi demirden fazladr. Gnee

bizden daha uzak olan gezegenlerin z ktlesi ise demirden azdr.Elektrolarda da z ktleden sz edilir.

BOHR (18851962)UN RYASI, GNESSTEM LE ATOMUN YAPISI ARASINDA

BENZERLK DNMESNE VESLE OLDU

Niels Bohr, Danimarkal bilim adamdr. 1922 ylnda Nobel dl almtr.Bu rya Bohrun gne sistemi ile atomun yaps arasnda

benzerlik dnmesine vesile olmutur. Bohrun ryas yleydi: Bohr, gnein kzgn gazlarla dolu

merkezinde duruyordu. Gezegenler de ince ipliklerle bal


67/84

67

olduklar gnein etrafnda dnyorlard. Hergezegen Bohrunyanndan geerken bir ddk alyordu. Sonra kzgn gazlarsouyup katlat.

GNE SSTEM LE ATOM ARASINDAKBENZERL BOHRUN RYADA KEF BR

ANDA ULAILAN BAARIDIR

lm almalarda baarya ulamada iki yol vardr: Birincisi; dnmek, ezberlemek, fikri altrmaktr. Bu;

zamanla olandr.

kincisi; sezgi adn verdiimiz bir anda ulalan baardr. Bu daiki ksmdr: Birisi gayret gsterme sonucunda ilhamla olandieri de o branta almadan ilhamla olandr.

Gayret gsterme sonucunda ilhamla olan, alma ve tecrbeile ama alma sonucu deil de farkl bir zamanda ele geer.Bohrun gne sistemi ile atomun yaps arasndaki benzerliiryada kefetmesi buna rnektir.

Bir anda ulalan baarnn ikincisi, o branta almadan gelen

ilhamdr. Herkes potansiyel olarak buna ak var edilmitir. Buyolda; peygamberler, doruluktan amayan akl sahipleri vetemiz duygu, temiz dnce tayan kalp sahipleri vardr. Bubaar; mevhibeiilahiye olarak verilir.

ELEKTRON BULUTU

Elektronlar, ekirdek etrafnda dnerken bulut grnm

olutururlar.Elektron bulutunun grevi, ekirdei korumaktr.

Elektronlar, ekirdek etrafnda hzl dnerken birbulut grnm arz ederler.


68/84

68

James Chadwick*(Ceyms eedvik)

(18911974)

* ngiliz atom fizikisi ve kimyacs, atomdaelektronlarn dnnde bulut modelini kefetti,ntronu buldu, 1935 ylnda Nobel fizik dlnald.

HESENBERG BELRSZLK LKES

Bulut iinde elektronlar, her an herhangi bir yerde bulunabilmezelliine sahiptir. Buna Heisenberg belirsizlik ilkesi denir.

Elektronlar, ekirdein etrafnda hzl dndklerindenher an, herhangi bir yerde bulunma zellii

gsterirler.Werner Karl Heisenberg*

(19011976)* Heisenberg belirsizlik ilkesini ortaya koyan Alman

kimyac, 1932de Nobel dl ald.

MEVLEV GB DNENLER

Elektronlar Akyuvarlar

Uydular Gezegenler Dierleri

ATOMDA VE YILDIZLARDA AYNI KANUN


69/84

69

GEERLDR

KTLESEL EKM KUVVET: Gezegenlerdeki kanundur.

ekim; gezegenlerin ktleleriyle doru, aradaki uzaklnkaresiyle ters orantldr. G, ktlesel ekim kuvvetine ait sabitsaydr. Sonu Newton cinsinden kar.

COULOMB (KULOMB) EKM KUVVET: Atomdaki kanundur.Elektron ve protonun birbirini eker. ekim; elektron ve protonunyk ile doru, aradaki uzakln karesiyle ters orantldr. k,coulomb ekim kuvvetine ait sabit saydr. Sonu Newtoncinsinden kar.

G ve k sabit saydr. F, ekim kuvvetidir; birimi Newton (N)dur. r,uzaklktr. m gezegenlerin ktlesi, q ise elektron ve protonunykdr.

Gezegenlerdeki ve atomdaki kanunun ad deimitir, ama aynkanundur.

En byk lemdeki en byk sistemlerdeki itme ve ekmekanunlar ile en kk atom paracklarndaki kanunlar ayndr.Eer bu tr kanunlar deiseydi, hibir ilim inkiaf edemez vekanunlar belirli, kararl olamadndan hibir formlden, sabitsaydan vb. hususlardan bahsedilemezdi. limlerin meydanagelmesi, bu deimez kananlar vastasyla olmaktadr.

SABT ORANLAR KANUNU

Oksijen, nefes iinde kana temas ettiinde kimyasal aktandolay kan kirleten karbonu kendine eker. kisi birleir. CO2oluur. Bu birleme gerekletiinde hem karbonun hem deoksijenin tamam da birlemitir. Karbondan da oksijenden deher ikisinden de arta kalan madde kalmamtr (sabit oranlar


70/84

70

kanunu).

C + O2 CO2 + s

rnein; kan kirleten 1 mol karbon varsa 1 mol de oksijenegereksinim vardr. Bu mikro dzeyde de byledir. rnein; 1 adet karbon atomu ve

1 adet oksijen molekl dahi arta kalmama kaydylabu ihayatmz boyunca devam eder. Bylece yaamn salkladevam temin edilir.

Kan kirleten karbon elementinin tamamnn ne kadar oksijenlereaksiyona girmesi gerekiyorsa o kadar oksijeni solunumlaalyoruz.

KMYA KANUNLARINDAN SAPIIN (STSNAKANUNLARIN ORTAYA IKIININ)

SEBEPLER

detin harikaln gstermek iindir.Allmlk perdesini yrtmak iindir. Dikkatimizi toplayp bakmz sebepten baka tarafa evirmek

iindir. Tanr, evrendeki her kanuna bir istisna koymutur ki, insanlar,

bu kanunlara taklp onlarn gerisindeki asl Yaratc'yunutmasnlar.

Su gibi baz maddeler; ok nemli olduklarndan, yeknesaklkkaidesine girmemek iin, ok ynlerden farkl kanunlara tabidir.

SUDAK FARKLI KANUNLARA GENEL BAKI

Normalinde maddenin kat hlinde molekller, birbirine svhline gre daha yakndr; sv donunca hacim bymesi deil,


71/84

71

hacim klmesi olur. Yalnz suya has olan farkl bir durumortaya kmtr. Su donunca,dier svlara zt olarak genleir.

Suyun benzeri olan molekllerde hidrojen bandan hi szedilmezken, suda hidrojen ba vardr. Bu sayede; suyun

kaynama noktasnn 80 C olmas beklenirken, +100Colmutur.

Buz erirken kristal yap bozulur. Molekller birbirine yaklar.Hacim klmesi istisna bir kanun olarak +4 Ca kadar devameder; 0 Cta kalmaz. +4Ca kadar az da olsa kristaller bulunur;bunlar H2O(s) kristalleridir.

imdi bunlar daha detayl grelim:

BUZUN YOUNLUU SUDAN AZDIR Genelde maddelerin kat hli, sv hli iinde batar. Suda istisna

olarak farkl bir durum vardr. Genel kaidenin tersine buzunyounluu, sudan kktr. Su kat hle geince hacmi geniler.Bu nedenle buz, su zerinde yzer. Kn buzlarn su yzeyindedurmas, younluunun sudan daha az oluundandr. Denizler,gller, akarsular donsa bile, bu olay yzeyde olur. Bylece,

suyun iindeki canllar iin, donma olay, adeta koruyucu birtabaka meydana getirir. Kn tarlalar rten karn altndakiekinlerin korunmas da sudaki bu zelliktendir. Dier maddelergibi kat hl en youn hl olsayd, denizler, gller, akarsularalttan donard. Bu durum denizlerin, gllerin ve akarsularn buzhline gelmesine neden olurdu ve canl kalmazd. Bu da btnsularn buz olmas ve hayatn sona ermesi demek olacakt.

SUYUN YOUNLUU HANG SICAKLIKDERECESNDE EN BYKTR?

Scaklk +4C iken suyun younluu en byktr. Denizlerde vebyk gllerde en alttaki su +4 Cta bulunur. Yukarya doruktka suyun scakl yazn ykselir, kn der. +4Ctaki su


72/84

72

stlsa da soutulsa da younluk der. En youn hlin +4Colmas denizlerde hayatn devam iin arttr.

BUZDA H2O(k)MOLEKLLER ARASINDA

KOVALENT KRSTAL RG BAI VE HACMGENLEMES

Su, buz hlindeyken H2O(k)moleklleri neredeysehareketsizdir ve su molekllerine kyasla buz

moleklnde, molekller aras mesafe fazladr.

Buz molekl; birisi dzgn drt yzlnn arlk merkezinde,dier drd de drt kesinde olmak zere beerlimolekllerden oluur.

Buzun kristal rgs, dzgn drt yzldr. Bu kristal rgnnbozulmamas iin molekller hareketsizdir. Bu ekliyle kararldr.

Buz moleklleri arasndaki uzaklk, su moleklleri arasndakiuzakla gre % 11 orannda daha fazladr. Baka bir ifadeylesu donunca % 11 hacim bymesi gerekleir.

Suyun bu istisnai zelliinin hayat iin ok faydalar vardr. Su donma noktasna gelince, H2O(k)moleklleri arasnda

kovalent kristal rg ba ortaya kar. Kovalent kristal rg ba, en kuvvetli kimyasal balardandr. Bu

nedenle su donduunda, iinde bulunduu demir kab bileparalar.

SORU: Molekller aras ba olduu hlde niin kovalent ba

denmitir? CEVAP: ok kuvvetli bir kimyasal ba olduundan ve kristal

yap olutuundan denmitir. SORU: Buz moleklleri arasndaki kimyasal ban kuvvetli

olmas nereden anlalr? CEVAP: Su donunca iinde bulunduu demir kab


73/84

73

paralamasndan anlalr. SORU: Buzdaki kimyasal ba ok kuvvetli diye niin yanl

olarak kovalent ba denmitir? CEVAP: Tanecik ii kimyasal ba, tanecikler aras kimyasal

badan daha kuvvetlidir. Kovalent ba tabiri, tanecik ii baanmsatmaktadr. Kuvvetli olduunu ifade iin denmitir.

KRSTAL SUYU EREN BLEKLERDE,ORTAMDA SU OLDUU HLDE BLEK

NN ISLANMAZ?

Baz iyonik katlarn kristal olabilmesi iin H2O(s) iermesi gerekir.Buna kristal suyu denir. Aadaki rnekler verilebilir: Gz ta (CuSO4 x 5H2O)Al ta (CaSO4 x 2H2O)Boksit (Al2O3 x H2O) Bu bileiklerde H2O kat hlde deil, sv hldedir. Buna ramen

0 Cn stndeki scaklklarda znme olmaz. yonikbileiklerdeki kristal su, toz hldeki maddeyi oda scaklndaslatmamakta ve kristal yapy bozmamaktadr. Kristal suyuieren iyonik bileik gnete az birzaman kalsa veya ksa birsre stlsa kristal yap bozulur, bileik bulama hline gelir.Buna ramen kristal suyu ieren bileiin iindeki su, tozhlindeki katya zarar vermemektedir.

Bu konunun +4 Ca kadar suda bulunan H2O(s) kristalleri ileilgisinin olduundan u ynlerden sz edilebilir: Buz erirkenkristal yap bozulur. Molekller birbirine yaklar. +4Ca kadarhacim klmesi devam eder. +4 Ca kadar az da olsa kristaller

bulunur; bunlar H2O(s) kristalleridir. Kristal yap +4Ctatamamen bozulur. +4 Cta younluk en byktr. +4Ctansonra su stldka hacim geniler, younluk azalr. 0C ile +4C arasnda H2O(s)kristallerinin bulunabilme zellii vardr.Kristal yap, yalnz buzda deildir. Buzda olduu gibi, suda dakristal yapvardr. Kristal yap, katlara ait bir zelliktir. Su, kristal


74/84

74

olunca, katyla etkilemez. Demir kab donduunda paralayansu, kristal olduunda tam tersine yan yana olduu suda okznen toz hlindeki kat maddeyi slatmyor bile..

H2ODA ZEL OLARAK BULUNAN KMYASALBA: HDROJEN BAI

VI A grubu elementleri, hidrojenle birleerek srasyla H2O, H2S,H2Se, H2Te bileikleri oluur.

Bu bileiklerin hepsinde molekller arasnda dipoldipoletkileimi ve Van der Waals ba vardr. Molekl ktlesi arttka,bu balarn kuvvetlilii de artar.

H2Onun molekl ktlesi en dk olduundan kaynamanoktasnn da an dk olmas beklenirdi. Ancak yleolmamtr. Bu durumu daha iyi anlamak iin hidrojenin VI Agrubu elementleri ile yapt bileiklerin kaynama noktas vemolekl ktlesini karlatralm: H2Ten molekl ktlesi enbyk olduundan, kaynama noktas da en yksektir. Moleklktlesi azaldka, molekller aras kimyasal ba zayfladndan,kaynama nok

Documents

KİMYANIN GELİŞİMİ