KINETIKI LANCI

KINETIKI LANCIVrlo su rijetki pokreti gdje se dejstvo jednog miia ispoljava samo pokretanjem poluge za koju je neposredno vezan. Kontrakcija odreenog miia pomjera kotanu polugu za koju je neposredno vezan, ali time pomjera i sistem poluga koje su za pokretnu polugu vezane lancem zglobova. Najee se sree dejstvo miia, koje se ispoljava i na susjedim dijelovima tijela, koje on ne moe neposredno pokretati.

Ovakav kompleks pokreta, koji izaziva jedan miineposredno u predjelu svoje lokacije i posredno na susjedne dijelove tijela, naziva se lanac pokreta ilikinetiki lanac. Ove lance grade miii siner-gisti kojipreko kostiju ili fibroznih veza nadovezuju se jedan na drugi. Antagonisti takoer uestvuju u njihojizgradnji po principu kontrole pokreta.Kinetike vijuge su dva miia po funkcijiantagonisti, a vezani su zglobom ili fibroznomvezom. Jedna od tih vijuga je miina vijuga m.rhomboideus-a i m. serratus anterior-a. Obje vijuge fiksiraju donji ugao skapule i unutranji rub uz grudni ko pri emu dok romboideus primieskapulu kimenom stubu m. seratus vri udaljavanje.Da bi se izveo ma koji pokret, mora da postojiodreena fiksna taka. Ta fiksna taka u lancu pokreta se pomjera sa miia na mii odnosno du odreenog lanca pokreta.

Primjer je podizanje nogu iz leeeg poloaja na leima. To je pokret koji poinje od perifernog pripoja pregibaa zgloba kuka, prenosi se na karlicu, sa karlice se prenosi na trbune miie iodatle na grudni ko, sa ovoga na klavikulu imiie koji se veu za nju, potom na gornji dio m.trapesius-a, zatim na glavu pa na fleksoreglave suprotne strane i konano na prednju stranu vratnog dijela kimenog stuba.

Zavisno od toga da li postoji fiksna taka na krajevima takvih lanaca razlikuje se zatvoreni i otvoreni kinetiki lanac.OTVORENI KINETIKI LANAC

Ova vrsta lanca javlja se u sluaju kada se radi o sistemu dijelova tijela koji su uvreni samo na jednom svom kraju. Drugi kraj je slobodan i on se specifinim dejstvom miia u kinetikom lancu, kao krajnji dio toglanca, moe pokrenuti na odreeni nain ve prema tome ta se eli postii tim kretanjem.

Najprostiji primjer dejstva miia u otvorenom kinetikom lancu je dejstvo miia fleksora u zglobu lakta gdje je ruka slobodno oputena. U tom sluaju djeluju miii fleksori u zglobu lakta sa centalnim osloncem i logino bi bilo da se pokrene samo sistem podlaktice sa akom. Ali, sila tee takoe aktivno djeluje prilikom zauzimanja novog poloaja. Pregibanjem u zglobu lakta oputene ruke teite se izvodi iz vertikale koja prolazi kroz centar zgloba ramena, koji predstavlja fiksnu taku za ruku, odnosno zatvoreni kraj kinetikog lanca. Ukoliko bi dijelovali samo miii fleksori u zglobu lakta, kao posljedica dejstva sile zemljine tee dolo bi do pomijeranja nadlaktice unazad sve dok se teite ruke, sada u novom poloaju ne bi ponovo nalazilo vertikalno ispod centra zgloba ramena. Ova retrofleksija nije samo posljedica dejstva sile tee nego i komponente pritiska koja djeluje prema centru zgloba lakta.

Sa dejstvo miia prednje strane tijela, i to preteno miia trbunog zida i miia fleksora u zglobu kuka, je takoe specifino u otvorenom kinetikom lancu. Primjer je podizanje nogu sa podloge pri emu se noge mogu pomjeriti intenzivnim disanjem. Da bi se ovo ostvarilo, miii moraju imati uporite u karlici i slabinskom dijelu kimenog stuba uz jaku izometrijsku kontrakciju pripadajuih miia.

Fiksiranje karlice e se izvriti ako miii trbunog zida svojom kontrakcijom sprijee pomjeranje centralnih pripoja miia fleksora u zglobovima kukova ka perifernim pripojima na femuru odnosno kostima potkoljenice. Zbog toga e se i trbuni miii nalaziti u izometrijskoj kontrakciji.

Otvoreni kraj kinetikog lanca predstavlja noge odvojene od tla. U tom poloaju odrava ih izometrijska kontrakcija fleksora zgloba kuka, koji imaju fiksnu taku na karlici i na lumbalnom dijeli kimenog stuba. Karlicu uvruju trbuni miii svojom izometrijskom kontrakcijom, koji svoju fiksnu taku nalaze na prednjoj strani grudnog koa. Na taj nain su noge preko karika kinetikog lanca uvrene za prednju stranu grudnog koa.Zbog toga osoba koja se nalazi u tom poloaju pri intenzivnom disanju pomjera i noge.

Slika: Primjer otvorenog kinetikog lanca teite (TT) sistema nadlaktice, podlaktice i ake ostaju na istoj vertikali kad se izvri fleksija lakta

Slika: Primjer otvorenog kinetikog lanca - koncentrinom kontrakcijom miia inspiratora se posredno preko izometrijskih kontrakcija abdominalnih miia i miia fleksora ukukovima mogu pomjeriti noge u antigravitacijskom smjeruZATVORENI KINETIKI LANCI

Ova vrsta kinetikog lanca javlja se u onim sluajevima kada se radi o onim dijelovima ljudskog tijela koji su uvreni na oba kraja, a cilj je da se specifinim dejstvom u zatvorenom kinetikom lancu izvri odreeno pomijeranje unutar oba zatvorena kraja kinetikog lanca.Najprostiji primjer dejstva u zatvorenom kinetikomlancu najlake se moe da objasni na primjeru fleksora u zglobu lakta gdje se ruka nalazi u neutralnom oputenom poloaju oputena niz tijelo ali prsti moraju biti oslonjeni na neku vrstu podlogu. U tom poloaju, ako djeluju miii antefleksori u zglobu ramena doi e do antefleksije u zglobu ramena ali sa smanjenom amplitudom pokreta. Istovremeno e se u zglobu korijena ake izvriti ekstenzija koja nije posljedica djelovanja eksten-zora ake nego je to posredno dejstvo antefleksora u zatvorenom kinetikom lancu u izvrenju ovog pokreta. Mora se naglasiti da samo u sluaju zatvorenog kinetikog lanca, ma u kom dijelu tijela on bio zatvoren, miii mogu da stvaraju fiksne odnosno mobilne pripoje, samo ako postoji oslonac pa u tom sluaju moe da doe do izmjene fiksnog za mobilni pripoj i obratno.Zavisno od toga da li je jedan kraj zatvorenog kinetikog lanca optereen ili nije, moe posredno dejstvo jednog miia na susjedne karike tog lanca da bude drugaije. Ako npr. osoba sjedi tako da stopala nisu optereena niim samo teinom potkoljenice i natkoljenice, zatvoreni kinetiki lanac e se prostirati od karlice do stopala odnosno od oslonca na stolici gdje sjedi do oslonca stopala na tlu. U tom poloaju se kontrahuju miii ekstenzori u skonom zglobu. Poto stopalo nije optereeno, dejstvo ekstenzora uskonom zglobu e biti sa centralnim osloncem, to znai da e se pripoj na pet-nim kostima pribliiti pripojima na potkoljenicama. Podizanjem peta od tla vri se fleksija u zglobu koljena i zglobu kuka odnosno koncentrinom kontrakcijom miia ekstenzora u skonom zglobu se posredno izvri i fleksija u kuku i koljenu.Ako se razmotre svi pokreti koji se deavaju u ljudskom organizmu, tada se vidi da se u funkciji pokreta smjenjuju otvoreni i zatvoreni kinetiki lanci. Na osnovu volje i psihofizike kondicije postiu se i bolji efekti u pokretu koji su posljedica djelovanja kinetikog lanca. Zavisno od toga kako pojedinac uspijeva u datim vremenskim intervalima postaviti dijelove svog aparata za kretanje i ukljuiti odreene sile sa odreenim intenzitetom, zavisi i kvalitet pokreta i kretanja uope.

Slika: primjer zatvorenog kinetikog lanca posrednim dejstvom miia ekstenzora u skonim zglobovima se moe izvriti fleksija u koljenima i kukovima O - miii ekstenzori u skonom zglobu C - zatvoreni kraj kinetikog lanca u perifernom predjelu

Slika: primjer zatvorenog kinetikog lanca- posredstvom dejstva miia antefleksora u zglobu ramena moe se izvriti ekstenzija u runom zglobu A - miii antefleksori C - zatvoreni kraj kinetikog lanca u perifernom predjeluKARAKTERISTIKE JEDNOZGLOBNIH I VIEZGLOBNIH MIIA

Jednozglobni ili viezglobni miii u odnosu na svoje protezanje utiu na pokrete jednog ili vie zglobova pri emu jednozglobni mii je uvijek u mogunosti da kontrakciju dovede do kraja i izvri pokret, a da ostatak mogunosti vrenja kontrakcije iskoristi za fiksaciju zgloba.

Viezglobni miii su dugaki i ne mogu da daju maksimalnu kontrakciju na svim zglobovima. Oni postaju insuficijentni i tadase govorim o aktivnoj insuficijenciji. Oni su prekratki za pokrete suprotnog smjera tako da njihovi antagonisti takoer mogu da izvedu samo dio pokreta i tada se govori o pasivnoj insuficijenciji.

Primjer su miii stranje loe potkoljenice koji imaju funkciju fleksora u koljenu ali i funkciju ekstensora u zglobu kuka. Kada je koljeno u ekstenziji, tada je fleksija u u kuku mogua samo do 90 jer se miii stranje loe natkoljenice ne mogu vie istegnuti i to je primjer pasivne insuficijencije. Meutim, kada je koljeno u fleksiji hvatita miia stranje loe natkoljenice se priblie, miii se olabave i tada se fleksija u kuku

moe izvesti do130.

Miii mogu biti vezani za dvije kosti, prelazei preko jednog zgloba koji vee te kosti. Zavisno odstepena pokretljivosti u tom zglobu kao i pravca pruanja miinih vlaka, mii na tim kostima vri odreene pokrete. Odreeni broj miia prelazipreko dva pa i vie zglobova, to im samim timomoguava bogatiji i posebno karaktristian rad na polugama.U praksi se pominju dva karakteristina primjera:

1. M. biceps brachii

Funkcija ovog miia je:

-savijanje u ramenu - antefleksija

-savijanje u laktu - fleksija

-izvrtanje u podlaktici - supinacija

Rad u ramenu, prilikom izvlaenja stava na akama, vue svoje pripoje na skapuli (tada je pripoj na podlaktici fiksiran) i preko skapule vue trup u strmoglavi poloaj antefleksije trupa.

Kada se vri supinacija podlaktice (a da ruka nije ni na ta fiksirana) u tom poloaju ne

moe se olabaviti biceps jer je on kontrahovan. To potvruje njegovo uee u aktu vrenja supinacije podlaktice.2. M. rectus femoris

Funkcija ovog miia je:

-ekstenzija potkoljenice

-fleksija kuka

Ako ni jedan od zglobova (kuk, koljeno) nije fiksiran, a doe do kontrakcije ovog miia, zglob kuka e se flektirati, a zglob koljena ekstendirati. Snanom kontrakcijom ovog miia na slobodnoj nozi saopava se najvea brzina perifernom dijelu noge, i to stopalu, to se dogaa kod snanog zamaha, brzog tranja, tranja preko prepreka i slino.PRINCIPI POKRETAGLAVE I VRATA

POKRETI GLAVE I VRATAPokreti glave i vrata se odvijaju u dva zgloba.

1.Art. Atlantooccipitalis

Atlantookcipitalni zglob je zglob koga ine fovea articularis superior atlantis i condyli occipitale. U ovom zglobu se ostvaruje veliki obim pokreta. Pokreti fleksije i ekstenzije se vre u sagitalnoj ravni oko frontalne osovine. Pokreti laterofleksije se vre u frontalnoj ravni oko sagitalne osovine.

2. Art. Atlantoaxial

Atlantoaksijalni zglob ine atlas i axis. Pokretljivost u ovom zglobu se vri u horizontalnoj ravni oko vertikalne osovine.ANTEFLEKSIJA (ANTEFLEXIO)Antefleksija je savijanje glave naprijed odn odnosno pokret kojim se pribliava brada sternumu. Vri se u sagitalnoj ravani oko frontalne osi. Obim pokreta je 0-450. Pokret vre miii koji jednim svojim krajem se pripajaju na kosti glave, a drugim na kosti kimenog stuba i ramenog pojasa sa prednje strane. To su parni miii koji ist pokret izvode samo ako se kontrahuju u paru. Miii koji su odgovorni za ovaj pokret su:

m. rectus capitis ant.

m. longus capitis

m. longus colli

m. rectus colli

Mjerenje pokreta se vri i centimetarskom trakom pri emu se mjeri rastojanje mentuma i jugularne jame. Fizioloki iznosi 0 cm.RETROFLEKSIJA - EKSTENZIJA (RETROFLEXIOEXTENSIO)Retrofleksija je pokret savijanja glave unazad iza frontalne ravni. Pokret se vri u sagitalnoj ravni oko frontalne osi. Obim pokreta je 0-300. Retrofleksiju vre miii koji se jednim svojim krajem pripajaju na kosti glave, a drugim na kosti vrata i trupa sa zadnje strane. To su parni miii koji ist pokret izvode samo ako se kontrahuju u paru. Miii koji vre ovaj pokret su:

m. trapesius (pars descendens)

m. longissimus capitis

m. sternocleidomastoideus

m. semispinalis capitis

m. splenius

MJERENJE obima pokreta vri se i centimetarskom trakom pri emu se mjeri rastojanje mentumiugulum ili linea nuchae-VII cervikalni kraljeak.

LATEROFLEKSIJA (LATEROFLEXIO)Laterofleksija je bono pregibanje na jednu ili drugu stranu. Pokret se vri u frontalnoj ravni oko sagitalne osi. Obim pokreta je 0-450. Miii koji vre pokret nalaze se sa jedne strane glave i vrata:

m. sternocleidomastoideus

mm.scaleni

m. splenius

m. semispinalis capitis

m. longissimus capitis.

m. trapesius (pars descendens)

m. rectus capitis lateralis

MJERENJE pokreta vri se i centimetarskom trakom, pri emu se mjeri rastojanje lobulus uha -acromion.ROTACIJA (ROTATIO)Rotacija je uvrtanje glave na jednu ili drugu stranu. Pokret se vri u horizontalnoj ravni oko vertikalne osi. Obim pokreta je 0-450. Funkcija miia moe se promijeniti zavisno od pomjeranja ili promjene hvatita kao i od toga da li pojedini miii djeluju samostalno ili u kombinaciji. Miii koji vre pokret su:

rotatori glave na istu stranu

m. longus colli

m. obliqus capitis inf. 3.m. splenius

rotatori glave na suprotnu stranu

m. longus colli

m. obliqus capitis superior

m. sternocleidomastoideus

Mjerenje obima pokreta se vri pomou uglomjera.PRINCIPI POKRETA KIMENOGSTUBA

KIMENI STUBKimeni stub predstavlja kotanu osovinu trupa i vrst oslonac za pokrete dijelova tijela vezanih za njega.BIOMEHANIKA KIMENOG STUBAKimeni stub se sastoji od:

7 cervikalnih kraljeaka,

12 torakalnih kraljeaka,

5 lumbalnih kraljeaka,

5 sakralnih kraljeaka,

4- 5 kokcigealnih kraljeaka.

Da bi bili zadovoljeni biomehaniki zahtjevi, kimeni stub formira tri kolone zglobova koji su ojaani ligamentarnim vezama i na taj nain je obezbjeena kompaktnost, vrstina i elastinost.Jednu kolonu ine:-corpus vertebrae

-discus intervertebralis:anulus fibrosus,nucleus pulposus -ligamentum longitudinale anterior

-ligamentum longitudinale posterior.

Dvije bone kolone zglobova ine;

-boni zglobni nastavci

-ligamenta flava.

U torakalnom dijelu pripoj rebara doprinosi vrstini, ali istovremeno i ograniava pokretljivost kimenog stuba.

Pokretljivost kimenog stuba u najveoj mjeri zavisi od:

-broja kraljeaka u odredjenom podruju,

-visine tijela kraljeka,

-veliine prenika tijela kraljeka

-visine intervertebralnih diskova,

-irine poprenih nastavaka,

-duine, irine i poloaja procesus spinosusa,

-duine miia, ligamenata i zglobnih kapsula,

-konstrukcije i oblika grudnog koa.

Na osnovu navedenih karakteristika pokretljivost odreenog segmenta kimenog stuba bie vea;

-ako na istom prostoru postoji vei broj kraljeaka,

-ako su tijela kraljeaka via,

-ako im je prenik manji,

-ako su intervertebralni diskovi vii,

-ako su popreni nastavci ui,

-ako su procesus spinosusi krai, ui i horizontalniji,

-ako su okolne meke strukture due, a kapsula labavija,

-ako je popreni dijametar grudnog koa manji,

-ako je pokretljivost rebara vea, ako su rebra elastinija.

Kimeni stub nije graen poput ravnog tapa, ve postoje krivine koje doprinose njegovoj boljoj funkciji. Krivine kimenog stuba igraju vanu ulogu u statici i dinamici tijela. One poveavaju ukupnu duinu kimenog stuba. Najvea vanost krivina je u tome to poveavaju vrstinu i otpor na pritisak, pa je zahvaljujui tome kima vra 17 puta od kime koja bi bila potpuno prava. Najvei inilac stabilizacije predstavlja aktiviranje miia antagonista, dok u amortizaciji potresa po uzdunoj osovini kimenog stuba vanu ulogu imaju intervertebralni diskusi.

FIZIOLOKE KRIVINE

LORDOSIS CERVICALIS

Cervikalnu lordozu gradi sedam prvih kraljeaka. Ona lei u sagitalnoj ravni sa ispupenjem naprijed. Ima veliku pokretljivost zbog:

1. velikog broja kraljeaka na malom prostoru,

2. malog prenika tijela kraljeaka,

3. srazmjerno visokih intervertebralnih diskova,

4. kratkih, uskih, skoro paralelno postavljenih procesus spinosusa,

5. skoro horizontalno postavljenih procesus transversusa,

6. labavih veza izmedju zglobnih povrina,

7. uroene vee pokretljivosti vratnog dijela kimenog stuba.

KYPHOSIS THORACALIS

Torakalnu kifozu gradi 12 torakalnih kraljeaka. Ova krivina lei u sagitalnoj ravni sa ispupenjem nazad. Slaba (najmanja) pokretljivost ovog segmenta je zbog:

1.zglobljavanja rebara sa tijelom kraljeka,

2.vertikalno postavljenih procesus transverzusa, 3.jako ukoenih procesus spinosusa,

4.velikog prenika tijela kraljeka,

5.relativno niskih intervertebralnih diskusa,

6.zatezanja ligamenata sa zadnje strane kimenog stuba

LORDOSIS LUMBALIS

Lumbalnu lordozu gradi 5 lumbalnih kraljeaka. Krivina lei u sagitalnoj ravni sa ispupenjem naprijed. Pokretljivost je osrednja zbog:

1.relativno visokih medjuprljenskih diskova, posebno u nivou L5/S1,

2.zbog vertikalno postavljenih procesus transversusa,

3.donje povrine trupova su udubljene i okrenute unazad, a gornje valjkasto ispupene i okrenute u polje i prema naprijed,

4.popreni nastavci su uski.