Kinh Thái thượng cảm ứng thiên

8/15/2019 Kinh Thái thượng cảm ứng thiên

http://slidepdf.com/reader/full/kinh-thai-thuong-cam-ung-thien 1/119

Thái Thng Cm ng Thiên

www.nhatquantungthu.com 1

Thaùi

ThöôïngCaûm

ÖÙngThieân

----------

太太太太

上上上上

感感感感

應應應應

篇篇篇篇





T ự a

Thái-Thượ ng C ả m-Ứ ng-Thiên, là pho kinh sách chỉ d ẫ n chúng sinh bỏ ác

hướ ng thiệ n, rờ i họ a đượ c phúc. N ội dung cũ ng như l ờ i vă n củ a C ả m-Ứ ng-Thiên đều rấ t d ễ hiể u. T ừ cổ chí kim, phàm hành trì theo l ờ i chỉ d ẫ n trong kinh đều có cả m- ứ ng.

Trong thờ i đại vă n-minh, phầ n đ ông ngườ i chỉ tin vào khoa-họ c, nên số ng thiên về vậ t chấ t hơ n là tinh-thầ n, thậ m chí phủ nhậ n sự hiệ n hữ u củ a tâm-linh, cho l ờ i nói củ a Thánh-Hiề n là cổ -hủ , l ỗ i thờ i, quan niệ m về cang-thườ ngluân-lý nhạ t d ầ n.Vì danh l ợ i mà quên đ i nhân ngh a, vì tham vọ ng cá nhân mà

đ i đ! n chỗ v " k # hại ngườ i….gia đ ình vì th! bấ t hòa, xã hội vì th! mà loạ n.

Tôn-chỉ củ a ngũ giáo tuy khác nhau, như ng lý thì chỉ có mộ t. M $ c đ ích củ aThánh-nhân đều khuyên nguờ i cách bỏ vậ t d $ c, hành nhân ngh a đạ o-đứ c để đạ t đ! n mứ c chí-thiệ n cố -hữ u củ a bả n tính do trờ i phú. Sách %ại-H ọ c vi! t: T ừ thiên-t& cho đ! n thứ dân, đều l ấ y tu thân làm gố c. % ó là Thiên- % àng trong nhân gian, mọi ngườ i đều an cư l ạ c nghiệ p.

D " ch giả tài họ c sơ -thiể n, như ng cả m thấ y chấ n hư ng cổ phong trong lúc nàylà mộ t đều thi! t y! u, nên dù bi! t sứ c mình có hạ n mà vẫ n mạ o-muội d " ch cuố nC ả m-Ứ ng-Thiên này. Tuy đ ã g' ng sứ c, như ng phầ n nội dung cũ ng như l ố i hành vă n, đều tránh không khỏi có chỗ sai sót, kính mong các bậ c cao-minhvui lòng chỉ -chính và bổ -khuy! t. %( ng thờ i cũ ng mong các bậ c M ạ nh-Thườ ng-Quân phát tâm ấ n tố ng, để cuố n sách này đượ c phổ -bi! n kh' p nơ i, công-đứ c củ a các v " s) vô- l ượ ng vậ y.

Vô-Tri cư -s c* n chí

M ạ nh-Thu nă m Giáp-Tuấ t





Thái-Thượ ng Cảm-Ứ ng-Thiên

太太太太上上上上感感感感應應應應篇篇篇篇

Thái-Thượ ng viết: Họa phúc vô môn, duy nhân tự triệu, thiện ác chi báo, như ảnh tùy hình.

Thị d ĩ Thiên-Địa hữu ti quá chi Thần, y nhân sở phạm khinh trọng, d ĩ đoạt nhântoán. Toán tán tắc bần hao, đa phùng ưu hoạn, nhân giai ác chi, hình họa tùy chi,cát khánh tị chi, Ác-tinh tai chi, toán tận tắc tử.

Hựu hữu Tam-Thai Bắc-Đẩu Thần-Quân, tại nhân đầu thượ ng, lục nhân tội ác,

đoạt kỳ kỷ toán.

Hựu hữu Tam-Thi Thần, tại nhân thân trung, mỗi đáo canh-thân nhật, triếpthượ ng nghê Thiên-Tào, ngôn nhân tội quá, nguyệt-hối chi nhật,Táo-Thần diệcnhiên.

Phàm nhân hữu quá, đại tắc đoạt Kỷ, tiểu tắc đoạt Toán, kỳ quá đại tiểu, hữu số bách sự. Dục cầu trườ ng sanh giả, tiên tu tị chi.

Thị đạo tắc tiến, phi đạo tắc thối, bất lý tà kính, bất phi ám thất, tích đức lũycông, t tâm ư vật, trung hiếu hữu đ!, chánh kỷ hóa nhân, c"ng cô tuất quả, kínhlão hoài ấu, côn trùng thảo mộc do bất khả thư# ng.

Nghi m$n nhân chi hung, lạc nhân chi thiện, tế nhân chi cấp, cứu nhân chi nguy,kiến nhân chi đắc như kỷ chi đắc, kiến nhân chi thất như kỷ chi thất, bất chư# ngnhân đoản, bất huy!n kỷ trườ ng, át ác dư# ng thiện, thôi đa th% thiểu, thụ nhục bất

oán, thụ s%ng nhượ c khinh, thí ấn bất cầu báo, dữ nhân bất truy hối.

Sở vi thiện-nhân giai kính chi, Thiên-đạo hữu chi, phư& c lộc tùy chi, chúng tàvi!n chi, Thần-Linh vệ chi, sở tố tất thành,Thần-Tiên khả kí. Dục cầu Thiên-Tiêngiả, đư# ng lập nhất thiên tam bách thiện, dục cầu Địa-Tiên giả, đư# ng lập tambách thiện.Cẩu ho'c phi ngh ĩ a nhi động, bội lý nhi hành, d ĩ ác vi n"ng, nh$n tác tàn hại, ám

t'c lư# ng thiện, ám vũ quân thân, mạn kỳ tiên sinh, bạn kỳ sở sự, cuống chư vôthức, báng chư đ(ng học, hư vu trá ngụy, công kiết tông thân, cư# ng cườ ng bấtnhân, ngận lệ tự dụng, thị phi bất đáng, hư& ng bội quai nghi, ngượ c hạ th% công,





siểm thượ ng hy ch), thụ ân bất cảm, niệm oán bất hưu, khinh miệt Thiên dân,nhi!u loạn quốc chánh, thưở ng cập phi ngh ĩ a, hình cập vô cô, sát nhân th% tài,khuynh nhân th% vị. Chu hàng lục phục, biếm chánh bài hi*n, l"ng cô bức quả,khí pháp th% lộ, d ĩ khúc vi trực, d ĩ trực vi khúc, nhập khinh vi trọng, kiến sát gia

nộ, tri quá bất cải, tri thiện bất vi, tự tội d$n tha, %ng tắc phư# ng thuật, san bángThánh Hi*n, xâm l"ng đạo-đức, xạ phi trục tẩu, phát trập kinh tê, đi*n huyệt phúcsào, thư# ng thai phá noãn, nguyện nhân hữu thất, h%y nhân thành công, nguynhân tự an, giảm nhân tự ích.., d ĩ ác dịch hảo, d ĩ tư phế công, thiết nhân chi n"ng,tế nhân chi thiện, hình nhân chi xú, kiết nhân chi tư, hao nhân hóa tài, ly nhânnhân cốt nhục, xâm nhân sở ái, trợ nhân vi phi, sính chí tác uy, nhục nhân cầuthắng, bại nhân miêu giá, phá nhân hôn nhân, cẩu phú nhi kiêu, cẩu mi!n vô s),

nhận ân thôi quá, giá họa ác, c+ mãi hư dự, bao trữ hiểm tâm, t,a nhân sở trườ ng,hộ kỷ sở đoản, tha uy bách hiếp, túng bạo sát thư# ng, vô cố ti!n tài, phi l! phanh tể, tán khí ngũ cốc, lao nhi!u chúng sinh, phá nhân chi gia th% kỳ tài bảo,quyết th%y phóng h,a d ĩ hại dân cư, v"n loạn quy mô d ĩ bại nhân công, t+n nhânkhí vật d ĩ cùng nhân dụng, kiến tha vinh-quy nguyện tha lưu biếm, kiến tha phú-quý nguyện tha phá tán, kiến tha sắc m- khở i tâm tư chi, phụ tha hóa tài nguyệntha thân tử, can cầu bất toại tiện sanh chú hận, kiến tha thất tiện tiện thuyết tha

quá, kiến tha thể tư& ng bất cụ nhi tiếu chi, kiến tha tài n"ng, khả xưng nhi ức chi,mai c+ yếm nhân, dụng dượ c sát thụ, khuể nộ sư-phó, để xúc phụ huynh, cườ ngth% cườ ng cầu, háo xâm háo đoạt, lỗ lượ c trí phú, xảo trá cầu thiên, thưở ng phạtbất bình, dật lạc quá tiết, hà ngượ c kỳ hạ, kh%ng hách ư tha, oán Thiên vưu nhân,ha phong mạ vũ, đấu hợ p tranh tụng, vong trục b.ng đảng, dụng thê thiếp ngữ, viphụ-m$u huấn, đắc tân vong cố, khẩu thị tâm phi, tham mạo ư tài, khi võng kỳ thượ ng, tạo tác ác ngữ, sàm h%y bình nhân, h%y nhân xưng trực, mạ Thần xưng

chính, khí thuận hiệu nghịch, bội thân hư& ng s# , ch) Thiện-Địa d ĩ chứng b) hoài,d$n Thần-minh nhi giám hiệp sự, thí dữ hậu hối, giả tá bất hoàn, phân ngoạidoanh cầu, lực thượ ng thí thiết, dâm dục quá độ, tâm độc mạo t, uế thực uỷ nhân, tả-đạo ho'c chúng, đoản xích hiệp độ, khinh xưng tiểu th"ng, d ĩ ngụy tạpchân, thái th% gian lợ i, áp lư# ng vi tiện, mạn mịch ngu nhân, tham lam vô yếm,chú trở cầu trực, thị tửu bội loạn, cốt nhục phẩn tranh, nam bất trung-lư# ng, nữ bất nhu thuận, bất hòa kỳ thất, bất kính kỳ phu, mỗi háo c"ng khoa, thườ ng hành

đố-k/, vô hành ư thê tử, thất l! ư cựu cô, khinh mạn tiên-linh, vi nghịch thượ ngmệnh, tác vi vô ích, hoài hiệp ngoại tâm, tự chú chú tha, thiên t"ng thiên ái, việt





tịnh việt táo, kiêu thực kiêu nhân, t+n tử đọa thai, hành đa ẩn tích, hối lạp ca vũ,sóc đán hiệu nộ, đối Bắc thế thóa cập nịch, đối Táo ngâm vịnh cập khốc.

Hựu d ĩ Táo h,a thiêu hư# ng, uế sài tác thực, dạ khở i lõa lộ, bát-tiết hành hình,

thóa lưu-tinh, ch) h(ng-nghê, triếp ch) tam- quang, cửu thị nhật nguyệt, Xuânnguyệt liệu lạp, đối Bắc ác mạ, vô cố sát quy đả xà.

Như thử đ0ng tội, Tư-Mệnh tùy kỳ khinh trọng, đoạt kỳ kỷ toán, toán tận tắc tử,tử hữu dư trái nãi ư# ng cập tử tôn.

Hựu chư hoành th% nhân tài giả, nãi kế kỳ thê tử gia khẩu d ĩ đư# ng chi, tiệm chítử táng. Nhượ c bất tử táng, tắc hữu th%y h,a đạo t'c, di vong khí vật, tật bệnhkhẩu thiệt chư sự, d ĩ đư# ng vong th% chi trực. Hựu u+ng sát nhân giả, thị dịchđao binh nhi tư# ng sát dã. Th% phi ngh ĩ a chi tài, thí như lâu-bô cứu c# , chẩm-tửuch) khát, phi bất tạm bão, tử diệt cập chi.

Phù tâm khở i ư thiện, thiện tuy vị vi, nhi Cát-thần d ĩ tùy chi, ho'c tâm khở i ư ác,ác tuy vị vi, nhi Hung-thần d ĩ tùy chi. Kỳ hữu t.ng hành ác sự, hậu tử cải hối,chư ác mạc tác, chúng thiện phụng hành, cửu cửu tất hộ cát khánh, sở vi chuyểnhọa vi phúc dạ.

Cố cát-nhân ngữ thiện, thị thiện, hành thiện. Nhất nhật hữu tam thiện, tam niênThiên tất giáng chi phúc. Hung-nhân thị ác, ngữ ác hành ác. Nhất nhật hữu tamác tam niên Thiên tất giáng chi họa. H( bất mi!n nhi hánh chi!





















Thái-Thượ ng Cảm-Ứ ng-Thiên

Chú Giải

Thái-Thượ ng viết:

Họa phúc vô môn, duy nhân tự triệu, thiện ác chi báo, như ảnh tùy hình.

[Thích ngh ĩ a]

Đứ c Thái-Thượ ng Lão-Quân Đạo-Đứ c Thiên-Tôn dạy rằng: Họa và phúcđều không có cử a mà là do lòng ngườ i tự gây. Làm ác thì gặp họa, làm lànhthì đượ c phúc, sự báo ứ ng như hình đi vớ i bóng, không sai một mảy.

Chú: Nhà đ iề u có cử a. C ử a đ óng hay mở là do ý của ta, mở cử a để đ ón kháchvào, đ óng cử a để không cho ngườ i lạ và tr ộm cắ p vào. Như ng họa và phúc thìkhông có cử a, mà do lòng ngườ i t ự gây. Làm ác thì chuố c lấ y họa, muố n tránhcũng không đượ c. Hành thiện thì gặ p phúc, dù không cầu như ng phúc vẫ n đế n. Ngườ i xư a nói “Hành thiện như cây cỏ mọc trong vườ n xuân, tuy không thấ y cây

cao, như ng mỗ i ngày đ iề u có sự t ăng tr ưở ng. Hành ác như đ á mài dao, dù khôngthấ y đ á mòn trong một lúc, như ng càng mài càng giảm”. Có ngườ i cho r ằ ngnhiề u k ẻ làm ác mà vẫ n giàu sang mà không bị báo ứ ng. Chẳ ng phải là không cóbáo ứ ng, ch vì thờ i c! chư a đế n, có biế t đ âu đứ c của t " -tiên hay của chính ngườ iđ ó hãy còn, một khi phần d ư đứ c hế t r #i, báo ứ ng s$ đế n. C ũng l$ này, ngườ ihành thiện mà không đượ c phúc báo là còn mang nặng nghiệ p của t " -tiên haycủa chính ngườ i đ ó, một khi nghiệ p tr ư% c hế t r #i thì phúc s$ đế n.

&ờ i T ố ng có vị quan V ệ-Tr ọng- &ạt, một hôm bị bệnh nặng, trong lúc m! màng, linh h#n bị qu ' vô-thườ ng d ắ t đ i gặ p Diêm-V ư! ng. Diêm-V ư! ng sai Phán-quan l(t s" công quá của V ệ-Tr ọng- &ạt ra. Lúc đầu nhìn thấ y phần lỗ i quá nhiề u, Diêm-V ư! ng nộ r ằ ng:

- T ội ác của ngư! i quá nhiề u, tu" i thọ bị giảm là phải.

Như ng khi xem t % i phần công thì phán r ằ ng:

- Nhà ngư! i có thể hoàng d ư! ng, vì công nhiề u h! n t ội, số trong d ư! ng gianchư a mãn.V ệ-Tr ọng- &ạt ngạt nhiên hỏi:





- Tôi chư a t ) ng làm chuyện ác nào, sao lại phạm nhiề u lỗ i đế n thế ?

Diêm-Vư# ng đáp:

- Dù ác chưa làm, nhưng khi có ý niệm bất chánh thì quỷ Thần đ*u ghi lục tội

ác và gửi đến đây.

Vệ-Trọng-Đạt lại h,i:

- Tôi cũng tng chưa làm một việc thiện nào cả, làm sao lại có công l& n như vậy?

Diêm-Vư# ng đáp:

- Ngư# i đã tng lên s& tâu cho nhà vua giảm thuế cho dân trong làng. M'c dùkhông đượ c vua chấp thuận nhưng quỷ Thần cũng đã ghi công và gửi t& i đây.

Hình v& i bóng đi đôi v& i nhau, nhân quả báo ứng cũng thế.

1 1 1

Thị d ĩ Thiên-địa hữ u ti quá chi Thần, y nhân sở phạm khinh trọng, d ĩ đoạt nhân toán.

[Thích ngh ĩ a]

Cho nên Trờ i đất có Thần chuyên giám sát về tội lỗi của loài ngườ i, tùytheo lỗi phạm thuộc nhẹ hay nặng mà giảm bớ t tuổi thọ.

Chú: 1) Trên Tr ờ i có Thiên-Thần, d ư% i đấ t có &ịa-K * (Thần Ngũ-Nhạc, Thần

Thành-Hoàng,Thần Th" - &ịa...). Ngườ i có công hay có lỗ i, Thần giám sát đ iề ughi l+c rõ ràng, do đ ó thưở ng phạt phân minh. &ứ c V ăn-X ư! ng &ế -Quân viế t:“Thì thầm nói chuyện riêng t ư , Tr ờ i nghe như sấ m sét n" ; Phòng t ố i làm chuyệnmờ ám, mắ t Thần nhìn như đ iện ch% p”. Ngườ i có thể d ố i ngườ i như ng không thể d ố i Tr ờ i, biế t việc ác là xấ u mà không tr ) , hiể u đượ c việc thiện là t ố t mà khônglàm thì không phải k ẻ trí v( y.

2) S ố ng 100 ngày là một toán Trong ngũ-phúc, ch, thọ đứ ng đầu, nên Thầngiám-sát lấ y tu" i thọ làm hình phạt để r ăn ngườ i.





Tôn-Lượ ng là quan đ ô-lợ i đấ t H ợ p-Châu, một hôm bị qu '-sứ bắ t xuố ng âm phủ. Tôn-Lượ ng nói:

- Thầ y t ư% ng nói tôi số ng đế n năm 73 tu" i m% i chế t, nay m% i có 62 tu" i, tôi hãy

còn 11 năm m% i đế n hạn c! mà.Q%y-sứ đáp:

- S ố của ngư! i đ úng là phải số ng đế n 73 tu" i, như ng lỗ i của ngư! i quá nhiề u,nên bị giảm thọ. Ngườ i Mã-Thành t ố t +ng việc hôn-nhân, ngư! i xét không côngbằ ng làm cho cố t nh+c ngườ i ly tan, tu" i thọ bị giảm ba năm. Có ngườ i Tôn-H ư uvô t ội, ngư! i muố n làm v) a lòng quan Thái-Thú mà xét có t ội, tu" i thọ lại giảmđ i ba năm. Thân-mẫ u của ngư! i khuyên gián ngư! i ch% nên bắ t lỗ i ngườ i vô t ội,ngư! i chẳ ng nh, ng không nghe lờ i mà còn gi(n và xô thân-mẫ u ngu! i té ngử a,đ ó là một t ội ngỗ -nghịch, nên tu" i thọ giảm đ i năm năm. Hôm nay đ úng là ngàyta đế n bắ t ngư! i.

Không bao lâu, Tôn-Lượ ng bị bệnh mà chế t.

1 1 1

Toán tán tắc bần hao, đa phùng ư u hoạn.

[Thích ngh ĩ a]

Chẳng nhữ ng giảm thọ, mà còn phải chịu cảnh bần-cùng, lại thườ ng gặpư u sầu hoạn nạn.

Chú: Bầ n là nghèo nàn, hao là tiêu hao, phá sản, ư u là sự lo âu bu#n phiề nsinh ở trong lòng, hoạn là nạn đế n t ) bên ngoài. Muố n tránh hoạn nạn thì phảisử a lỗ i làm lành, chư ác nên tránh, việc thiện nên làm, giờ khắ c đề u phải phảnt nh, đề phòng thân, kh- u, ý t ạo nghiệ p mà mang họa.

1 1 1





Nhân giai ác chi, hình họa tùy chi, cát khánh tị chi, Ác-Tinh tai chi, toántận tắc tử .

[Thích ngh ĩ a]

Thiên hạ đều oán ghét, Hình họa theo sau, Nhữ ng đều tốt lành, may mắnđều tránh xa, Gặp sao hạn chiu mà mang tai, Suốt đờ i lận đận long đong,cho đn khi tuổi thọ giảm cùng thì cht.

Chú: 1) Lòng ngườ i đề u ghét ngườ i ác và thích ngườ i hiề n, ngay cả nh, ng k ẻ gian ác xảo trá, khi thấ y ngườ i làm chuyện ác trong lòng cũng oán ghét. Vì cônglý ở trong lòng ngườ i, đ ó là hai ch, lư! ng tâm. Thầ y T ử -C ố ng nói: “Vua Tr + tuycó làm nhiề u đ iề u ác, như ng cũng chư a đế n nỗ i cự c ác như ngườ i sau đ ã nói, ch vì ngườ i đờ i ghét k ẻ gian ác, nên đ em mọi việc ác trong thiên hạ đề u quy cho vuaTr +”. &ủ thấ y lòng ngườ i ghét ác đế n bự c nào, cho nên ngườ i quân-t ử lo sợ phạm phải lỗ i lầm, dù ch một lỗ i nhỏ t ầm thườ ng.

2) Kinh Hoa-Nghiêm viế t: Ngũ-tr ượ c chúng sanh ở cõi Diêm-Phù- &ề không tuth( p-thiện, chuyên t ạo sát đạo, tà dâm, vọng ngôn, ' ng, , lư. ng thiệt, tham sân,tà kiế n chư ác nghiệ p, lại không hiế u thảo cha m/ , không kính tam-bảo, sinh lòng

phân tranh, hủ y nh+c lẫ n nhau, mư u cầu phi pháp… vì nh, ng nhân duyên nàym% i có nạn đ ao binh, đ ói khát và chư bệnh t (t. &ó là sự gây nghiệ p, t ự chuố chọa.

3) Ác-Tinh là sao chưở ng về tai họa. Trên đầu ngườ i hành ác có hắ c khí bao phủ nên gặ p Ác-Tinh. H ắ c khí ví như t ần số của máy thu thanh (radio), Ác-Tinhví như làn sóng cuả đ ài phát thanh. Khi t ần số của máy thâu và máy phát hợ pnhau thì máy thu thanh m% i có tiế ng. T ần số của ngườ i làm ác hợ p v% i t ần số của Ác-Tinh, nên gặ p họa.

1 1 1

Hự u hữ u Tam-Thai Bắc-Đ!u Thần-Quân, tại nhân đầu thượ ng, l"cnhân tội ác, đoạt k# k$ toán.

[Thích ngh ĩ a]





Lại có Thần Tam-Thai Bắc-Đ!u Thần-Quân ở trên đầu ngườ i, ghi l"c tộiác, và c%n cứ vào tội phạm nặng hay nhẹ của ngườ i mà giảm đi K$ hay Toán.

Chú: 1) Thần Tam-Thai: Thần Thượ ng-Thai ty mệnh (quản về tu" i thọ), Thần

Trung-Thai ty phúc (quản về phúc), Thần H ạ-Thai ty lộc(quản về lộc). 2) M ột K ' là 12 năm, một Toán là 100 ngày.

1 1 1

Hự u hữ u Tam-Thi Thần, tại nhân thân trung mỗi đáo canh thân nhật,trip thượ ng nghê Thiên-Tào ngôn nhân tội quá, nguy&t-hối chi nhật, Táo-Thần di&c nhiên.

[Thích ngh ĩ a]

Lại còn có Thần Tam-Thi, ở trong thân nguờ i, mỗi khi đn ngày Canh-Thân, đều lên Thiên-Tào đem tội ác của loài ngườ i đã phạm tâu lên Thiên-Tào. Đn ngày cuối tháng, Thần Táo-Quân c'ng th.

Chú: 1) Thần Tam-Thi (cũng gọi là Thần Tam-Bành):1. Thượ ng Thi-Thần Thanh-Cô tên Bành-C ư , ở n! i đầu ngườ i, làm cho ngườ i

hay suy ngh0 bâng khuâng, nên mắ t mờ tóc r +ng.

2. Trung-Thi-Thần Bạch-Cô tên Bành-Chấ t ở n! i ruột ngườ i, gây cho ngườ iháu ăn, mau quên và làm chuyện ác.

3. H ạ-Thi-Thần Huyế t-Cô tên Bành-Kiề u ở d ư% i chân ngườ i, làm cho ngườ i

háo sắ c và háo sát. Thần-Tam-Thi đề u mong nguờ i làm việc xấ u và chế t s% m để khỏi gi, xác và hưở ng v(t cúng t ế , nên mỗ i khi đế n ngày canh-thân (sáu mư! ingày có một ngày canh-thân), đề u lên Thiên-Tào mà tâu việc xấ u của nguờ i,mong ngườ i bị t ội. N ế u ngườ i tu hành thanh tâm quả d +c thì Thần Tam-Thi s$ không có tr ạng để cáo. Thầ y Trình-T ử có th! :

Bấ t thủ Canh-thân cánh bấ t nghi,

Thử tâm thườ ng d , &ạo t ư! ng y,





&ế -Thiên d 0 t ự tri hành ch ,

Nh(m nh0 Tam-Bành thuyế t thị phi.

(Tuy biế t là ngày Canh-thân như ng không lo sợ , vì trong lòng luôn luôn hợ p v% i

đạo. Tr ờ i đ ã biế t đượ c lòng ta như thế , ta há lại sợ Tam-Bành tâu thị phi hay sao)

2) 1 Quan-Hoài có Chàng H #-Chư! ng, một hôm say r ượ u, thấ y n, t * đ ang d ọnd / p trong phòng, Chư! ng đ em lòng đ ùa cợ t, n, t * biế t là đ iề u s nh+c nên cự tuyệt mà tìm đườ ng thoát thân. &êm hôm đ ó đư! ng là cuố i tháng giêng, vợ ch#ng Chư! ng đ ang nằ m ngủ. &ế n canh t ư , vợ Chư! ng thấ y một vị Thần mặt y ph+c màu đ en, ng#i trên lư ng ngự a v% i bộ mặt uy phong lẫ m liệt, tay trái cầmmột cuố n s" , tay phải ch về chỗ vợ Chư! ng, xong r #i c. i ngự a bay ra ngoài. V ợ Chư! ng hoảng sợ , bèn đ ánh thứ c Chư! ng và đ em chuyện thấ y đượ c thu(t lại choChư! ng hay. Chư! ng biế t đ ó Thần Táo- quân, mình n" i da gà, như ng không dámcho vợ hay. V ề sau Chư! ng đ em n, t * gả cho nguờ i hàng xóm, m% i nói v% i ngườ ivợ r ằ ng: “V ị Thần em nằ m m! thấ y chính là Táo-Quân, vì lúc say r ượ u anh cólòng phi l2 con n, t * nhà mình, không ngờ t ố i hôm đ ó Thần Táo-Quân đế n cảnhcáo. C ũng may cho anh, đ êm hôm đ ó cô ta chạ y thoát đượ c, nế u không thì anhđ ã mang họa vào thân. Tuy chư a phạm đế n danh tiế t cô ta, như ng anh khôngdám cho em hay là vì sợ em trách phạt cô ta, như thế t ội anh lại càng nặng thêm. Nay hôn phố i cho cô ta r #i, xem như đ ã làm đượ c một việc thiện để chuộc lỗ i cũ v( y”.

1 1 1

Phàm nhân hữ u quá, đại tắc đoạt k$, ti(u tắc đoạt Toán, k# quá đại ti(u,hữ u số bách sự .

[Thích ngh ĩ a]

Phàm ngườ i, h) có lỗi, nặng thì đoạt K$, nhẹ thì đoạt Toán. Tùy theo lỗiphạm thuộc nặng hay nhẹ, tất cả có trên tr%m điều.

Chú: Tuy nói là k ' toán do Tr ờ i đ oạt, như ng chính là do ngườ i t ự gây, nế u

không gieo mầm móng của t ội lỗ i thì đ âu có tai họa mà gặt. Kinh nhân-quả chép:“tr #ng d ư a đượ c d ư a, tr #ng đ(u gặt đ(u”, nhân quả báo ứ ng, không sai một mả y.





Cho nên ngườ i quân-t ử giờ khắ c đề u phản t nh lấ y mình để tránh sự s! suấ t. Tuylà một sự sai lầm nhỏ , như ng tích tiể u thành đại, s! suấ t nhiề u s$ biế n thành lỗ i,nhiề u lỗ i tích lại s$ thành t ội, khi mang t ội r #i thì tránh sao cho khỏi họa. Lử acủa que diêm tuy nhỏ , như ng có thể đố t cháy cả một khu r ) ng. Lỗ i cũng thế , biế t

lỗ i mà không sử a thì h(u hoạn s$ không lườ ng đượ c v( y.

1 1 1

D"c cầu trườ ng sanh giả, tiên tu tị chi.

[Thích ngh ĩ a]

Muốn cầu đượ c tuổi thọ sống lâu, trướ c tiên hãy tránh, không nên phạmphải lỗi lầm.

Chú: T ) “Phi ngh0 a nhi động” đế n “vô cố sát quy đả xà”, t ấ t cả là một tr ămsáu mư! i bả y (167) đ iề u gây nên t ội lỗ i, &ứ c Thái-Thượ ng khuyên ngườ i nêntránh.

Kinh Ph(t viế t: “Chư ác mạc tác, chúng thiện ph+ng hành”, t ứ c là làm lànhtránh ác. &ó là phư! ng pháp tr ườ ng sanh mà mọi ngườ i đề u có thể làm đượ c.

Ngày xư a Bạch-C ư -Dị hỏi &iể u-Sào thiề n-sư : Làm sao tránh họa đượ c phúc.

Thiề n sư đ áp:

- Chư ác mạc tác, chúng thiện ph+ng hành (Bỏ mọi việc ác mà làm nh, ng đ iề u

thiện). Bạch-C ư -Dị cuờ i:

- Câu này con nít lên ba cũng biế t, cần gì thiề n-sư phải nói.

&iể u-Sào Thiề n sư đ áp:

- Con nít tuy hiể u biế t, như ng ông già tám mư! i vẫ n không làm đượ c.

Biế t là một việc d 2 , như ng hành là một việc khó. C ũng chẳ ng phải vì hành khó,mà là vì ngườ i cho là d 2 nên không đ i thự c hành mà thôi. &ó là cái bệnh thườ ng





tình mà loài ngườ i d 2 mắ c phải. &ọc sách Thánh Hiề n và làm theo lờ i của Thánh Hiề n, cũng là Thánh Hiề n mà thôi.

&ọc kinh Ph(t và làm theo lờ i Ph(t đ ã d ạ y thì cũng là Ph(t v( y.

1 1 1

Thị đạo tắc tin, Phi đạo tắc thối, Bất lý tà kính, Bất phi ám thất.

[Thích ngh ĩ a]

Phàm sự vi&c, nu hợ p vớ i l* phải thì nên tin mà đốc hành, trái lại nu đi

nghịch vớ i đạo lý thì hãy lui mà tránh. Không chạy đườ ng tà, không tự dốilòng, hành động quang minh lỗi lạc.

Chú: 1) Th " là đ úng, phải. %ạ o là Thiên-Lý, là l$ phải. Phi là trái. Thị phi làhai con đườ ng d ẫ n ngườ i đ i đế n thiện và ác. &ườ ng chánh đư a đế n thiện, đườ ngtà đư a vào chỗ ác. &ườ ng có chánh tà, như ng do con ngườ i t ự chọn, cho nên phải xét thị phi, biệt chánh tà m% i biế t đượ c tiế n thố i. Thị thì tiế n, phi thì thố i. T như hợ p v% i đạo ngũ-thườ ng là Nhân L2 Ngh0 a Trí Tín thì nên theo, Sát &ạo Dâm V ọng T ử u thuộc tà nên phải tránh.

2) Ám thấ t ngh0 a đ en là phòng t ố i, ngh0 a bóng ch chỗ kín, n! i mà mắ t ngườ ikhông thấ y đượ c.

Dư! ng-Chấ n là một vị quan thanh liêm đờ i Hán. N ăm ông lên đườ ng đ inh(m chứ c thái-thú qu(n &ông-Lai, khi đ i ngang qua đấ t X ư! ng- 3 p, quan huyệnở đ ây là V ư! ng-M (t, ngườ i đ ã t ) ng đượ c ông tiế n cử đề bạt, đ em vàng bạc đế n

làm l2 yế t kiế n ông. Như ng ông không nh(n và nói v% i V ư! ng-M (t r ằ ng:

- Tôi biế t tài của ông nên m% i tiế n cử ông ra làm việc giúp nư% c, đ ó là lòngcông của tôi. Nay ông đ em vàng đế n cho tôi là lòng t ư của ông, chẳ ng nh, ng ôngbị mang tiế ng là hố i lộ cho tôi, tôi cũng bị tai tiế ng là vì lòng t ư mà tiế n cử ôngn, a.

V ư! ng-M (t cố nài và thư a r ằ ng:

- &ó là l2 đ áp ! n của tiể u quan, h! n n, a n! i đ ây cũng không ai hay biế t, mongngài ch% nên khư% c t ) .





Dư! ng-Chấ n đ áp:

- Trên có tr ờ i biế t, d ư% i có đấ t biế t, gi, a có ông và tôi biế t, sao lại bảo làkhông ai biế t?

V ư! ng-M (t nghe xong, h" th/n muôn phần, bèn lủi thủi đ i ra. Hành động củaV ư! ng-Chấ n quang minh lỗ i lạc, quả th(t là một vị quan thanh-liêm v( y.

1 1 1

Tích đứ c l'y công, T+ tâm ư vật, Trung hiu hữ u đ&, Chánh k$ hóanhân.

[Thích ngh ĩ a]

Nên hành vi&c thi&n đ( tích đứ c l'y công, phải thư, ng yêu loài vật, Trungthành vớ i tổ-quốc, hiu thảo vớ i cha mẹ, hòa m"c vớ i anh em, tu thân sử amình đ( cảm hóa ngườ i.

Chú: 1) Tích ch về sự góp nhặt t ) ít đế n nhiề u, l ũ y là sự ch#ng chấ t t ) thấ p

đế n cao, đứ c là phần nội, là phần đứ c hạnh, t ứ c là chánh-k ' , công là phần ngoạit ứ c là hóa-nhân. Công đứ c do sự tích lũ y mà thành, ch% vì việc thiện nhỏ màkhông làm, núi cao đề u do cát đ á ch#ng chấ t, tích t + mà thành.

2) Vào đờ i Thanh, t ại Thượ ng-H ải, phu nhân của một viên-ngoại họ Tr ư! ngmắ c phải một chứ ng bệnh nan y, danh y trong vùng đề u phải bó tay. Sau cùng,viên-ngoại mờ i đượ c một lư! ng y t ) Giang-Nam đế n. Lư! ng y bắ t mạch xong,liề n ra một toa thuố c, trong đ ó phải dùng đế n 100 cái lư. i của chim b# câu.

Viên ngoại sai ngườ i ra chợ mua 100 con chim b# câu về , đợ i sáng hôm sau cắ tlư. i làm thuố c cho vợ mình. Trong đ êm hôm đ ó, vợ của vị viên-ngoại nằ m trêngiườ ng bệnh, nghe thấ y tiế ng chim b# câu kêu, r ấ t lấ y làm lạ , bèn hỏi nguyên do.Viên ngoại đ áp r ằ ng:

- Trong toa thuố c của vị danh y cần phải dùng đế n 100 cái lư. i chim b# câu,như thế bệnh của phu nhân m% i khỏi đượ c, nên mua chim về nhà để ngày mai

làm thuố c cho phu nhân uố ng.

Tr ư! ng phu-nhân nghe xong bèn chả y nư% c mắ t và nói:





- Khi uố ng toa thuố c này, bệnh của thiế p có khỏi hay không cũng chư a đượ cbiế t, như ng sinh mệnh của 100 con b# câu đề u vì thiế p mà chế t. Giá như thângthuố c này tr ị đượ c bệnh của thiế p, thiế p cũng không n. , xin phu-quân hãy thả chim đ i, để chim đượ c t ự do.

Tr ư! ng viên-ngoại nghe lờ i của ngườ i vợ , sai ngườ i nhà mang chim ra thả. Vàlạ thay, vài ngày sau, c! n bệnh của Tr ư! ng phu-nhân không thuố c mà khỏi. V ề sau sinh đượ c hai ngườ i con trai.

3) Châu V ăn-V ư! ng là một chư hầu của nhà Thư! ng, đượ c phong ấ p t ại K *-S ! n. V ăn-V ư! ng dùng lý để d ạ y ngườ i, dùng đứ c để cảm hóa dân. K ế K *-S ! n làhai nư% c Ngu và Nhuế . Hai nư% c này thườ ng tranh chấ p về một miế ng đấ t nhỏ ở

vùng biên gi% i, hai bênh đ ánh nhau lâu năm mà vẫ n không phân thắ ng bại, saucùng vua Ngu và vua Nhuế đề u đế n K *- S ! n nhờ V ăn-V ư! ng làm tr ọng tài để xét xử . Khi đặt chân vào đấ t K *-S ! n thấ y dân chúng n! i đ ây k ẻ nhúng ngườ i nhườ ng,giúp đ. lẫ n nhau trong việc canh tác, vua Ngu và vua Nhuế nhìn nhau, hai ngườ iđề u cảm thấ y h" th/n. Vua Ngu nói r ằ ng:

- Hai ta là k ẻ tiể u- nhân, không xứ ng đ áng bư% c vào đấ t của ngườ i quân-t ử ,nông phu ở đ ây còn biế t l2 ngh0 a như v( y, hai ta là vua một nư% c ch vì mộtmiế ng đấ t nhỏ mà tranh chấ p thấ p hèn như thế , còn mặt mũi nào đ i gặ p V ăn-V ư! ng.

Vua Nhế cho lờ i nói của vua Ngu là đ úng, sau cùng hai bên bèn đ em mảnh đấ ttranh chấ p lâu năm t ặng cho V ăn-V ư! ng mà thôi việc đ ánh nhau. Vì bị đứ c củaV ăn-V ư! ng cảm hóa, hai nư% c Ngu và Nhuế tránh đượ c nạn đ ao binh và số ngtrong cảnh thanh bình. &ứ c của V ăn-V ư! ng l% n thay.

1 1 1

C%ng cô tuất quả, Kính lão hoài ấu, Côn trùng thảo mộc do bất khả thư, ng.

[Thích ngh ĩ a]

Thư, ng yêu cô-nhi, giúp đ- quả-ph", Kính trọng ngườ i già, yêu thư, ngbậc tr., Ngay đn loài côn trùng và thảo mộc c'ng không th( tổn thư, ng đn.





Chú: Cô là ngườ i mấ t đ i cha m/ , Quả là ngườ i góa ch#ng, đề u là nh, ng ngườ iđ áng thư! ng cần phải giúp đ. . Ngườ i già tu" i cao, thạo đờ i h! n ta nên kínhtr ọng. Tu" i nhỏ ấ u trí, t ầm hiể u biế t còn non n% t, cần phải có lòng yêu thư! ngdìu d ắ t. Côn trùng l% n như sâu bọ , nhỏ như kiế n đề u có sinh mệnh, không nên

giế t hại, cây cỏ cũng thế , nế u vô cố đố t r ) ng phá cây, nhấ t là dùng thuố c giế t hạicây cố i lại là một t ội.

Ng+ y-Thù là một vị t ư% ng tài ba của nư% c T ấ n trong thờ i Chiế n-Quố c, cómột ngườ i thiế p là T " -C ! r ấ t tr ẻ và đ/ p. M ỗ i khi ra tr (n đ ánh giặt, Ng+ y-Thùđề u d ặn ngườ i con tr ưở ng là Ng+ y-Khỏa r ằ ng:

- N ế u ta ra tr (n không may mà chế t, con nên cho T " -C ! đ i lấ y ch#ng để cho

nàng có chỗ nư! ng t ự a, ch% để nàng hầu của ta phải kh" sở , như thế d ẫ u ta ở n! i chín suố i cũng đượ c yên lòng.

&ế n lúc Ng+ y-Thù ố m nặng, biế t mình sắ p chế t, lại d ặn Ng+ y-Khỏa r ằ ng:

- T " -C ! là ngườ i hầu thiế p yêu quý của ta, khi ta chế t r #i, con phải chôn nàngấ y theo ta, để ta ở n! i suố i vàng có ngườ i bầu bạn.

Khi Ng+ y-Th+ chế t, Ng+ y-Khỏa không làm theo lờ i tr ăn tr ố i của cha, vì chor ằ ng chôn một ngườ i số ng theo ngườ i chế t là một t ội lỗ i, làm ngườ i số ng chế toan. Khi mai tang cho ngườ i cha xong, Ng+ y-Khỏa gả nàng hầu thiế p của chamình cho một nho s0 . Ngườ i em là Ng+ y-K * hỏi t ại sao không làm theo lờ i tr ăntr ố i của ngườ i cha? Ng+ y-Khỏa đ áp:

- Lúc cha còn khỏe, thườ ng d ặn là sau này phải lấ y ch#ng cho T " -C ! , đế n khibệnh nặng gần mấ t lại d ặn phải đ em nàng chôn theo, đ ó là lờ i d ặn trong lúc mê

sảng mà thôi. Ngườ i hiế u-t ử nên nghe theo lờ i d ặn trong lúc sáng suố t mà khôngnghe theo lờ i tr ăn tr ố i trong lúc mê sảng.

V ề sau Ng+ y-Khỏa làm t ư% ng nư% c T ần, đ ánh nhau v% i nư% c T ấ n. T ấ n có mộtvị t ư% ng tài là &ỗ -H #i, là một lự c s0 sứ c khỏe h! n ngườ i, nư% c T ần không mộtt ư% ng nào địch nỗ i, Ng+ y-Khỏa đ ánh nhiề u tr (n đề u bị thua. M ột đ êm, Ng+ y-Khỏa đ ang ng#i trong tr ại suy ngh0 về mư u k ế để giao chiế n v% i &ỗ -H #i, bỗ ngnghe có tiế ng ngườ i ghé vào tai nói: “Thanh thảo bì”.

Ng+ y-Khỏa không hiể u ý ngh0 a gì, bèn đ em chuyện này nói v% i ngườ i em là Ng+ y-k *. Ng+ y-K * nói:





- Cách đ ây độ mườ i d ặm có một bãi cỏ , tên là Thanh-Thảo-Bì, hay là quân T ấ nsau này s$ phải thấ t bại t ại n! i đ ây chăng? Như v( y để em đ em một toán quânđế n đ ó mai ph+c, và anh lấ y k ế để d + quân T ấ n đế n, hai anh em ta hợ p sứ c v% inhau mà đ ánh v% i &ỗ -H #i may ra có thể thắ ng đượ c.

Ng+ y-Khỏa dùng k ế d + &ỗ -H #i đế n Thanh-Thảo-Bì. Trong tr (n chiế n, Ng+ y-Khỏa đ ang ở trong thế lâm nguy, không dè thình lình thấ y mỗ i bư% c đ i của &ỗ - H #i đề u bị ngã, quân T ần thấ y v( y vui m) ng, reo ầm cả lên. Trong lúc này, Ng+ y-Khỏa trông thấ y một lão già mình mặc áo vải, đầu tóc bạc ph! , chân đ igiầ y đ ay, đ ang k ế t cỏ làm dây buộc vào chân của &ỗ -H #i. &ỗ -H #i vì thế bị té vàbị Ng+ y-Khỏa bắ t đượ c .

&êm hôm ấ y, Ng+ y-Khỏa nằ m m! thấ y ông già k ế t cỏ n! i Thanh-Thảo-Bì đế ntr ư% c mặt vái chào và nói:

- T ư% ng-quân có biế t vì c% gì mà &ỗ -H #i bị bắ t hay không? Vì lão phu k ế t cỏ lại làm cho &ỗ -H #i bị vư% ng chân mà té đấ y.

Ng+ y-Khỏa nói:

- Tôi chư a quen biế t c+ bao giờ , sao c+ lại giúp tôi như thế , tôi biế t phải lấ y gìđể đề n đ áp c+?

Lão già đ áp:

- Lão phu là thân-ph+ của T " -C ! . T ư% ng-quân biế t theo lờ i d ặn sáng suố t củathân-ph+ mà gả ch#ng cho con gái của lão-phu.Vì cái ! n ấ y nên lão-phu ra taygiúp t ư% ng-quân. Sau này con cháu của t ư% ng-quân còn đượ c hiể n vinh n, a.

Khi Ng+ y-Khỏa t nh d ( y, m% i ngh0 đế n chuyện củ , và biế t ông già đ ó chính làcha vợ của thân-ph+ mình .

1 1 1

Nghi m/n nhân chi hung, Lạc nhân chi thi&n, T nhân chi cấp, Cứ unhân chi nguy.

[Thích ngh ĩ a]





%ố i vớ i ngườ i g+ p chuyệ n không may, nên đ( ng tình thươ ng xót, thấ y ngườ ilàm việ c tố t phải tỏ lòng vui mừ ng, Nên giúp ngườ i trong lúc cấ p bách, C ứ u ngườ i trong lúc nguy nan.

Chú: Hung là việc cự c xấ u, Thiệ n là việc cự c t ố t, cấ p là việc không thể trìhoãn đượ c, nguy là việc có hại đế n tính mệnh. Thấ y ngườ i ta gặ p nguy mà ra taytr ợ giúp là chí-d ũng; t ế ngườ i trong lúc cấ p bách lá chí-nhân; m) ng cho việcthiện của ngườ i chí-thiện; thư! ng xót cho ngườ i gặ p hung là lòng t ) -bi của B#-Tát và ph(t. Chí-nhân, chí-d ũng, chí-thiện là đứ c của Tr ờ i. Khi đứ c của ngườ ihợ p v% i đứ c của Tr ờ i, t ấ t nhiên đượ c Tr ờ i giáng phúc, đượ c thần hộ trì.

1 1 1

Kin nhân chi đắc như k$ chi đắc, Kin nhân chi thất như k$ chi thất.

[Thích ngh ĩ a]

Thấy ngườ i đắc ý thành công, phải t0 lòng vui m+ ng như chính mình đãlàm. Thấy ngườ i gặp chuy&n thất bại không may, nên t0 lòng bu1n như

chính mình đã gặp phải.Chú: %' c là sở háo, là đ iề u m) ng mà mọi ngườ i đề u muố n. Thấ t là sở k 4 , là

một việc bu#n mà mọi ngườ i đề u không mong. Ngườ i thấ t, ngườ i k 4 mà ta lại lấ yđ ó làm m) ng, như thế là phản tính. Ngườ i có việc h ' mà ta lại k 4 , như thế là phản lý. Phản tính tâm địa gian ác, phản lý tâm địa nham hiể m, cả hai đề u bấ tnhân.

1 1 1

Bất chư, ng nhân đoản, Bất huy)n k$ trườ ng, Át ác dư, ng thi&n, Thôiđa thủ ti(u.

[Thích ngh ĩ a]

Không nên phong phanh, tuyên truyền khuyt đi(m của ngườ i khác, C'ngkhông nên khoe khoang, phô trư, ng tài n%ng và sở trườ ng của mình, Che





dấu phần xấu mà bi(u dư, ng phần tốt của ngườ i, Nhận ít chia nhiều, phầntốt thì nhườ ng cho ngườ i, phần xấu thì tự lấy.

Chú: T ự mình có khuyế t đ iể m thườ ng lo sợ bị ngườ i hay biế t, ngườ i có chỗ sai

lầm thì ta lại đ i l(t t - y, như thế là bấ t minh. Ngườ i có sở đ oản, đ em sở tr ườ ngcủa mình ra giúp, như thế m% i là ngườ i có ngh0 a. T ự mình có chỗ hay chư a phảilà hay, mà phải khiêm-t ố n, lấ y cái hay của mình hợ p v% i cái hay của thiên hạ , đ ólà cái hay của ngườ i quân-t ử .

Quản-Tr ọng là một chính tr ị gia tài ba lỗ i lạc, giúp T ề -Hoàn-Công xư ng bátrong thờ i Xuân-Thu. Bão-Thúc-Nha là ngườ i bạn tri k ' của Quản-Tr ọng, vàcũng là ngườ i đ ã tiế n cử Quản-Tr ọng cho T ề -Hoàn-Công. Khi Bão Thúc-Nha

mấ t, Quản-Tr ọng thư! ng khóc Bão Thúc-Nha như là mấ t cha m/ . Quan &ại-Phulà Ninh-Thích hỏi Quản-Tr ọng:

- Ông v% i Bão Thúc-Nha, không phải họ hàng thân thích gì, sao lại động lòngthư! ng khóc như thế ?

Quản-Tr ọng:

- Thờ i đ i buôn chung v% i Thúc-Nha, khi chia lờ i lúc nào ta cũng lấ y phần h! n,như ng Thúc-Nha không cho là ta tham, biế t ta gặ p cảnh quẫ n-bách bấ t đắ c d 0 m% i làm như thế . Khi ở chợ búa bị ngườ i d ọa nạt, Thúc-Nha không cho ta là hèn,mà cho r ằ ng ta là ngườ i có độ lượ ng. Khi bàn việc v% i Thúc-Nha bị hỏng, Thúc- Nha không cho ta là ngu, mà nói r ằ ng ngườ i có lúc may có r ủi, nên việc có thànhcũng có bại. Ta ra làm quan ba lần đề u bị thấ t bại, Thúc-Nha không chê ta là k ẻ vô tài, mà nói r ằ ng ta chư a gặ p thờ i, chư a tìm đượ c vua giỏi. M ỗ i lần ra tr (n tađề u đứ ng ở phía sau, Thúc-Nha không cho r ằ ng ta sợ chế t hay bấ t tài, mà nóir ằ ng ta còn m/ già phải ph+ng-d ư. ng. Ta nhẫ n nh+c thờ vua Hoàn-Công, Thúc- Nha không cho ta là vô s , biế t ta vì lợ i ích của thiên hạ mà không gi, tiể u tiế t.Sinh ra ta là cha m/ , hiể u biế t ta là Thúc-Nha. &ố i v% i ngườ i hiể u biế t mình, đ emcả tính mệnh ra hiế n còn chư a cho là quá, ta khóc thư! ng như thế có thấ m vàođ âu?

Ngườ i sau khen tài của Quản-Tr ọng, cũng phải khen đứ c của Bão Thúc-Nha

v( y.1 1 1







Chủ tiệm bèn sai t ử u bảo đ em r ượ u hảo hạng ra cho lão già uố ng. Lão già ănuố ng say sư a r #i bỏ đ i, chẳ ng tr ả một đ#ng xu nào cả. Chủ tiệm không đ em lòngtrách oán và cũng không t ỏ vẻ ân h(n .

N ử a năm sau, lão già tr ở lại quán r ượ u của Tân thị. Như ng lần này lão khônguố ng r ượ u n, a, mà nói v% i Tân thị r ằ ng:

- Lúc tr ư% c lão uố ng r ượ u của các-hạ , như ng vì quá nghèo không có tiề n tr ả ,nay lão đế n đ ây để đ áp ! n cho các-hạ.

Nói xong bèn thò tay lấ y cây bút lông ra, v$ một con hạc trên bứ c t ườ ng. V $ xong, lão nói v% i Tân thị:

- M ỗ i khi có khách đế n, các-hạ ch cần vỗ tay thì con hạc trên bứ c t ườ ng này s$ bay ra và t ự múa hát.

Lão già nói xong bèn bỏ đ i. T (n thị làm theo lờ i của lão già d ặn, khi vỗ tay, conhạc lão già đ ã v$ trên bứ c t ườ ng quả nhiên bay ra và múa hát. Khách ăn uố ng t ) đ ó mỗ i lúc một đ ông, không bao lâu Tân thị tr ở nên cự phú trong vùng.

M ườ i năm sau, lão già lại tr ở về quán r ượ u của Tân thị. Chủ quán gặ p lại cố

nhân, trong lòng vô t ả , nói v% i lão già r ằ ng:- Vì ân-nhân mà ta m% i có ngày hôm nay, mong ân-nhân hãy lư u lại đ ây cùng

hưở ng cảnh phú quý.

Lão già cườ i và đ áp:

- &ờ i ngườ i chẳ ng qua là một kiế p phù-du, phú quý vinh hoa đố i v% i ta cũng ch là một giấ c m! mà thôi.

Nói xong bèn lấ y sáo ra th" i, con hạc t ) bứ c t ườ ng bay xuố ng, đế n tr ư% c mặtlão già, và lão c. i hạc đ i biệt tích. &ể k ' niệm lão già và con hạc, t ại n! i chỗ hạccấ t cánh, chủ tiệm xây nên một lầu, lấ y tên là lầu Hoàng-H ạc. Nay ở thành V ũ- X ư! ng, t nh Hà-Nam Trung-Hoa.

Lão già c. i hạc đ ó chính là bát tiên L, Thuần-Dư! ng t " - sư .

1 1 1





Sở vi thi&n-nhân, nhân giai kính chi, Thiên-đạo hữ u chi, phướ c lộc tùychi, chúng tà vi)n chi, Thần-Linh v& chi, sở tố tất thành, Thần-Tiên khả kí.

[Thích ngh ĩ a]

Ngườ i hành thi&n, s* đượ c thiên-hạ tôn kính, Đượ c Trờ i Phật phù hộ,Phướ c lộc không cầu mà tự đn Tà-Thần Ác-qu$ đều tránh xa, Lại đượ cThần-Linh hộ trì giúp đ- , sự vi&c h) làm tất thành, lại còn hy vọng trở thànhThần-Tiên nữ a.

Chú: &ứ c Kh" ng-T ử nói: “Thánh-nhân ta chư a đượ c thấ y, như ng thấ y ngườ iquân-t ử cũng xem như đượ c gặ p Thánh-Nhân v( y. Ta chư a đượ c thấ y ngườ ithiện, như ng gặ p đượ c ngườ i có hằ ng tâm làm việc thiện thì cũng như gặ p đượ cngườ i thiện v( y”. M ột ngườ i đượ c xư ng là thiện-nhân thì hành động và việc làmđề u hợ p v% i ý Tr ờ i, cho nên qu ' Thần đề u kính tr ọng. S ố ng là ngườ i hoàn thiệntrên đờ i, khi chế t s$ là Thần-tiên n! i động phủ.

M ạnh-Thườ ng-Quân là một nhà ngh0 a hiệ p trong thờ i Chiế n-Quố c, làm t ể -t ư% ng của nư% c T ề , đượ c vua T ề phong ấ p ở đấ t Tiế t. Trong phủ ông luôn luônnuôi trên 300 thự c khách, tính ông lại r ấ t r ộng rãi, thườ ng đ em tiề n cho ngườ i

khác vay mượ n. Vì thự c khách mỗ i ngày một đ ông, số tiề n chi tiêu không đủ , nênmột hôm ông sai một thự c khách là Phùng-Hoan đ i qua đấ t Tiế t đ òi nợ . Tr ư% ckhi lên đườ ng, Phùng-Hoan hỏi M ạnh-Thườ ng-Quân:

- Khi thu đượ c tiề n nợ , T ư% ng-công có cần mua gì về chăng?

M ạnh-Thườ ng-Quân đ áp:

- Xem trong nhà thiế u gì thì mua.

Khi đế n đấ t Tiế t, Phùng-Hoan triệu t ( p dân đế n t + họ p và nói:

- Hôm nay ta đế n đ ây không phải là đ òi nợ , mà là đế n báo một tin m) ng, chủ talà M ạnh-Thườ ng-Quân nói tiề n nợ của quý vị ph+ lão đ ã vay mượ n đề u khỏi tr ả ,nên hôm nay sai ta đế n đ ây để hủ y bỏ t ấ t cả nh, ng khế ư% c mà quý vị đ ã l( ptrong lúc vay mượ n.

Phùng-Hoan nói xong, liề n đ em khế ư% c vay nợ của dân Tiế t mang ra xé hế t vàđố t tr ư% c mặt mọi ngườ i. Khi đố t xong. Phùng-Hoan t ) giã dân Tiế t, tr ở về báocùng M ạnh-Thườ ng-Quân.





Thấ y Phùng-Hoan về đế n nhà, M ạnh-Thườ ng-Quân hỏi:

- Thu nợ xong r #i có mua gì về chăng?

Phùng-Hoan đ áp:

- Tr ư% c khi đ i tôi đ ã xem xét k 5 lư. ng, thấ y nhà của t ư% ng-công ngọc ngà châubáo chứ a đầ y kho, ngườ i đ/ p đầ y nhà, chó ngự a cũng đầ y chu#ng, chẳ ng thiế u gìhế t. Ch có ch, ngh0 a là chư a đủ , nên hôm nay đ i đ òi nợ tôi đ ã dùng số tiề n đ ómua ch, ngh0 a cho t ư% ng-công r #i.

M ạnh-Thườ ng-Quân nghe Phùng-Hoan nói xong, trong lòng biế n sắ c:

- Ta vì lo sợ trong nhà khách đ ông, b" ng lộc không đủ chi tiêu m% i sai tiên-sinhđ i thu nợ , nay tiề n không thu đượ c lại đ em giấ y nợ mang đ i đố t, sau nay chi tiêukhông đủ thì thự c khách s$ bỏ ta mà đ i hế t, như thế gọi là mua ngh0 a hay sao?

Phùng-Hoan đ áp:

- &ấ t Tiế t là đấ t thế phong của t ư% ng-công, nhân dân đ ó s$ là ngườ i cùng nhausẻ ngọt chia bùi v% i t ư% ng-công. Nay k ẻ hèn này mạo muội đố t bỏ giấ y nợ , m+cđ ích là để dân đấ t ấ p biế t cái đứ c của t ư% ng-công là tr ọng ngườ i khinh tài, như thế lòng nhân ngh0 a của t ư% ng-công s$ đượ c truyề n đ i khắ p n! i, đ ó là giúpt ư% ng-công thu ph+c nhân tâm v( y.

M ạnh-Thườ ng-Quân nghe Phùng-Hoan nói thế , cũng không hỏi gì đế n tiề n n, a.

V ề sau, M ạnh-Thườ ng-Quân bị ngườ i gièm pha, bị vua T ề thu h#i ấ n t ư% ng vàđ u" i vế ấ p Tiế t. Dân ấ p Tiế t nh% ! n xư a, Tr ăm họ già tr ẻ đề u dìu nhau đ i nghênhtiế p M ạnh-Thườ ng-Quân nhìn thấ y cảnh này m% i nói v% i Phùng-Hoan:

- Ý ngh0 a mua ngh0 a của tiên-sinh, đế n bây giờ ta m% i rõ.

Thí ! n cho ngườ i, ngườ i s$ ghi lòng t ạc d ạ , cảm ngh0 a đờ i đờ i.

Lư! ng &ài-San thườ ng đọc sách t ại một đ ình ở ven sông. M ột hôm Sannghe lũ qu ' nói chuyện v% i nhau:

- Ngày mai có một ph+ n, đế n nhả y sông t ự t ử , ta s$ đượ c đ i đầu thai.





Sáng hôm sau &ài-San quả nhiên thấ y một thiế u ph+ đầu tóc bố i r ố i, v) a đ i v) akhóc muố n nhả y xuố ng sông t ự t ử . Nhìn thấ y cảnh t ượ ng này, &ài-San nh% t % ilờ i con qu ' đ ã nói vào hôm qua, bèn l% n tiế ng kêu ngườ i thiế u ph+.

Thiế u ph+ nghe thấ y tiế ng ngườ i, sự c t nh c! n mê mà d ) ng lại. &ài-San lêntiế ng hỏi:

- Cô-nư! ng gặ p chuyện gì mà phải quyên sinh v( y?

Thiế u ph+ đ áp:

- Gia đ ình thiế p nghèo, ch#ng thiế p lại ham cờ bạc, thua nợ quá nhiề u, bắ tthiế p phải vào lầu-xanh tiế p khách lấ y tiề n tr ả nợ . Thiế p tuy quê mùa, như ng

đượ c sự giáo huấ n của song-thân, còn biế t chút ít liêm s , nên thà chế t mà khôngmuố n làm nh+c thanh danh.

San nói:

- Cô-nư! ng ch% nên quyên sinh, tôi có chút ít tiề n bạc có thể giúp đ. gia đ ìnhcô qua khỏi c! n hoạn nạn này.

&ài-San v) a nói xong thì thấ y một thanh niên, thở h" n hể n chạ y đế n kéo lấ y taycủa thiế u ph+.

San nói v% i ngườ i thanh niên:

- Ông vì cờ bạc mà tán gia bại sản, sau này nên ch) a. Tiề n bạc mấ t đ i còn cóthể kiế m đượ c, ngườ i chế t đ i r #i thì không thể số ng lại đượ c n, a. Ông nợ ngườ ita bao nhiêu tôi có thể giúp ông tr ả cho.

Hai vợ ch#ng cảm t ạ &ài-San mà đ i. &êm đ ó &ài-San lại nghe một qu ' nói:- &áng lẻ ra ta đượ c đ i đầu thai r #i, như ng bị chàng thư -sinh làm hỏng chuyện

M ột qu ' khác gi(n nói:

- Sao không làm hại thằ ng đ ó đ i?

Qủ y khác đ áp:

- Không đượ c đ âu, Thượ ng- &ế đ ã tuyể n ngườ i này làm Thượ ng-thư sau này,mình không thể hại nó đượ c.





V ề sau &ài-San thi đỗ đượ c b" làm chứ c ngự -sử và sau cùng lên chứ c Thượ ng-thư .

Bát-Tiên Tào Quố c-C ự u là em ruột của Tào Thái-H (u đờ i T ố ng. Tuy là

quố c-cự u (ông c(u của một nư% c trong triề u, như ng không vì quyề n thế mà hiể nuy v% i ngườ i. Tào Quố c-C ự u có một ngườ i em là Tào-Nhị , thườ ng hay c( y thế hại ngườ i, l( p bè đảng để chố ng ngườ i trung lư! ng trong triề u, lại đ oạt gáichiế m vợ của dân chẳ ng bỏ đề u ác nào mà không làm, trong triề u nội ngoại đề uoán gi(n như ng không dám nói. Táo Quố c-C ự u hằ ng r ầ y Tào-Nhị , như ng tínhcủa Nhị không ch) a, Tào Quố c-C ự u than r ằ ng: Làm lành có phúc, làm ác manghọa, đ ó là lu(t Tr ờ i. T " -tiên nhà ta có đứ c nên kiế p này m% i đặng giàu sang, nayem mình làm nhiề u đ iề u thấ t đứ c bấ t nhân, làm cho thiên hạ oán ghét, khi phúcđứ c nhà ta hế t r #i thì họa s$ đế n và ta cũng tránh không khỏi bị lấ y. Ta phảitránh tr ư% c, nế u không sau này t ấ t mang họa.

Quố c-C ự u vì thế mà đ em hế t tài sản ra bố thí cho dân nghèo, và chu du thiênhạ để phỏng đạo. V ề sau gặ p Hán Chung-Ly và L, Thuần-Dư! ng hai vị t " -sư truyề n thọ tâm pháp, tu chứ ng quả vị , là một vị Tiên trong Bát-Tiên mà dân gianthườ ng truyề n t +ng.

1 1 1

D"c cầu Thiên-Tiên giả, đư, ng lập nhất thiên tam bách thi&n, d"c cầuĐịa-Tiên giả, đư, ng lập tam bách thi&n.

[Thích ngh ĩ a]

Muốn cầu chứ c vị Thiên-Tiên, phải lập một nghìn ba tr%m (1300) điềuthi&n, Muốn cầu chứ c vị Địa-Tiên thì phải lập ba tr%m (300) điều thi&n.

Chú: 1) Ngườ i tu hành có đạo đứ c, chứ ng quả thoát vòng luân-h#i là Thiên-Tiên. %" a-Tiên là ngườ i hành thiện cứ u đờ i, ch có phần đứ c như ng không đắ c &ạo, sau khi chế t đượ c &ứ c Ngọc- &ế phong làm Thần của một vùng, hưở nghư! ng quả của ngườ i cúng bái vài ba tr ăm năm.

Thần Tiên đề u do ngườ i tu hành thành, trung hiế u tiế t ngh0 a là b(c thang đư angườ i đế n cõi Tiên, thiện hành là cầu đư a ngườ i r ờ i bể kh" về thế gi% i C ự c-Lạc.





Khi chư a thành &ạo, Thần Tiên cũng là ngườ i, ch khác nhau ở chỗ là biế t l( pchí và hành thiện tích đứ c mà thôi.

Tùng-Lang có ngư -phủ Lý-Chánh, ngườ i chính-tr ự c, đạm bạc danh lợ i,

số ng bằ ng nghề đ ánh cá qua ngày. M ỗ i khi đ ánh đượ c cá, thườ ng hay mua r ượ uvề t ự nhắ p. M ột hôm đ ang đ ánh chén một mình, bỗ ng nhiên có một ngườ i xuấ thiện đứ ng tr ư% c cử a. Lý-Chánh lên tiế ng:

- Các-hạ ai v( y?

Ngườ i kia đ áp:

- Ta không phải là ngườ i mà là qu ' , chế t ở d ư% i sông này đ ã đượ c năm năm,

nay thấ y ông uố ng r ượ u thiế u bạn nên muố n đế n làm quen và cầu xin một chén.

Lý-Chánh đ áp:

- N ế u có hứ ng thú thì mờ i các-hạ ng#i chung cùng nhắ p, làm bạn v% i r ượ u,ngườ i hay qu ' đề u như nhau cả.

Qủ y nh(n lờ i mờ i của Lý-Chánh, ngườ i và qu ' ng#i trên bàn r ượ u chè t ạc v% inhau. Khi r ượ u hế t, qu ' bèn t ) giã. V ề sau qu ' thườ ng đế n uố ng r ượ u v% i Lý-Chánh mố i tình nhân qu ' đ ã tr ở thành đ ôi bạn tri giao.

M ột hôm qu ' đế n gặ p Lý-Chánh:

- Ngày mai s$ có ngườ i chế t gi, a sông, đệ s$ đượ c đ i đầu thai, nay đế n t ) giả huynh, cầu chúc sứ c khỏe của huynh đượ c d #i dào, bình an.

Vài ngày sau, Lý-Chánh lại thấ y ngườ i bạn qu ' đế n thăm v% i bộ mặt bu#n bã.

Lý-Chánh hỏi- M ấ y ngày tr ư% c huynh đ ã nói là đ i đầu thai c! mà, sao hôm nay vẫ n còn ở

đ ây?

Qủ y đ áp:

- &úng ra hôm đ ó có ngườ i lái đ ò bị chế t chìm, như ng ngườ i đ ó m# côi t ) nhỏ ,lại phải nuôi thêm một ngườ i em d ại, thấ y mà t ội nghiệ p, nên lòng đệ không n.

thấ y ngườ i chế t để mình đ i đầu thai. Cho nên hôm nay đế n gặ p huynh uố ng r ượ ugiải sầu.





M ột tháng sau, ngườ i bạn qu ' lại đế n t ) giã Lý-Chánh:

- Nyày mai có một thanh niên đế n b! i lội và s$ chế t t ại đ ây, đệ s$ đượ c đ i đầuthai, nay đế n t ) giả huynh.

Lý-Chánh:

- &ệ chúc m) ng cho huynh v( y.

Qua vài ngày, trong lúc đ ang uố ng r ượ u, Lý-Chánh lại thấ y ngườ i bạn qu ' xuấ thiện, Lý-Chánh hỏi:

- Huynh vẫ n chư a đượ c đầu thai hay sao?

Qủ y đ áp:- S ố của ngườ i đ ó đ úng ra bị chế t chìm vào hôm đ ó, như ng đệ thấ y ngườ i đ ó

hãy còn m/ già phải nuôi, ngh0 đế n mà thư! ng hại nên đệ cứ u ngườ i thanh niênđ ó.

Lý-Chánh:

- Huynh là ngườ i có lòng nhân-t ) , có ngày s$ đượ c phúc báo. Huynh không đ i

đầu thai như ng đế n đ ây t ạc chén cùng đệ cũng vui.

Qủ y nói:

- Ngày mai có một thiế u ph+ đế n nhả y sông t ự t ử , đệ s$ đượ c đ i đầu thai, nênđế n báo cho huynh hay.

Lý-Chánh:

- &ệ cũng m) ng cho huynh, mong huynh đượ c đ i đầu thai vào gia đ ình phú quý.

Qua vài ngày, Lý-Chánh lại thấ y ngườ i bạn qu ' đế n nên ngạc nhiên hỏi:

- U ả , huynh vẫ n chư a đượ c đầu thai à?

Qủ y đ áp:

- Thiế u ph+ nhả y sông là ngườ i có ch, a, đệ là nam nhi chế t còn kh" như v( y,

nế u là đ àn bà ph+ n, thì lại càng kh" thêm, đệ lại ngh0 đế n một mạng mà chế tđế n hai ngườ i, lòng lại càng không n. , nên đệ bỏ ý định đ i đầu thai, làm mộtngườ i bạn qu ' v0 nh vi2 n cùng huynh.





Lý-Chánh:

- N ế u huynh không chê đệ nghèo, bỏ chuyện đờ i ra ngoài, có r ượ u thì mìnhnhấ p chung, thì làm ngườ i hay làm qu ' cũng không có gì khác biệt cả , huynh

ngh0 có đ úng không? &ôi bạn qu ' t ) đ ó lại càng thắ m thiế t h! n. M ột hôm Lý-Chánh thấ y ngườ i bạn

qu ' mặc áo c- m bào đế n thăm mình, nên ngạc nhiên hỏi:

- Huynh làm gì mà hôm nay ăn mặc sang tr ọng đế n thế ?

Ngườ i bạn qu ' đ áp:

- Hôm nay đệ đế n đ ây để báo tin m) ng và cũng để t ) giã huynh. M ) ng không phải đệ đượ c đ i đầu thai làm kiế p ngườ i, mà là Thần của sông này. &ứ c Ngọc- &ế xét đệ có lòng nhân-t ) , chẳ ng nh, ng không n. hại ngườ i mà còn có lòng cứ ungườ i, vì lòng tr ắ c-- n này nên đệ đượ c &ứ c Ngọc- &ế phong làm Thần.

1 1 1

C!u hoặc phi ngh ĩ a nhi động, Bội lý nhi hành, D ĩ ác vi n%ng, Nh/n táctàn hại, Ám tặc lư, ng thi&n.

[Thích ngh ĩ a]

Nu như suy tính đn chuy&n phi ngh ĩ a, Làm chuy&n trái vớ i đạo- lý, Làmvi&c ác mà không bit hối cải lại cho đó là tài n%ng của mình, Nh/n tâm tànsát sanh linh, Mư u toan ám hại ngườ i hiền.

Chú: 1) S ự việc k ế t hợ p v% i ch, ngh0 a thì bấ t c- u, việc làm hợ p v% i lý thì tránhđượ c họa. Cho nên ngườ i quân-t ử khi động thì xét đế n ngh0 a, hành thì xét đế n lý. N ế u động mà phi ngh0 a thì s$ bội lý, và lỗ i t ) đ ó mà ra, t ội t ) đ ó mà nên.

2) &ứ c của Tr ờ i là háo sanh và ác t ử , lòng ngườ i cũng thế . Có ngườ i nào khôngham số ng và sợ chế t đ âu? V (t v% i ta cùng một thể , cũng biế t vui m) ng, gi(n hờ n, yêu ghét, cũng biế t đ au đ% n và ham số ng sợ chế t như ta. L$ nào nhẫ n tâm tàn sát

đ#ng loại hay sao? &ờ i T ố ng có ngườ i Chu-Bái, thích nuôi b# câu. M ột hôm con mèo trong nhà

cắ n chế t con chim của Bái, Bái gi(n, lấ y dao chặt đứ t bố n cẳ ng của con mèo,





mèo kêu la thảm thiế t, vài ngày sau m% i chế t. V ề sau vợ của Chu-Bái sinh hạ mộtngườ i con trai, ngũ-quan đầ y đủ như ng không có chân tay. Ngườ i đư! ng thờ icho r ằ ng đứ a con tàn t (t của Chu-Bái là con mèo đầu thai để tr ả thù.

3) Ám là âm thầm, t+ c là làm hại. Hiế u, đ2 , trung, tín, l2 , ngh0 a, liêm, s là bátđứ c, là tính thuần lư! ng chí-thiện của mọi ngườ i, b- m phú t ) Tr ờ i, nên Tr ờ i h . Ám t ặc lòng thiện là đ i nghịch v% i Thiên-Lý, ngườ i v% i Tr ờ i đề u oán, tránh saocho khỏi họa.

1 1 1

Ám v' quân thân, Mạn k# tiên sinh.[Thích ngh ĩ a]

Khi giấu cấp trên và ph"-m/u, Ngạo mạn, không tôn kính bậc thầy.

Chú: Vu là khinh khi, Quân ch ngườ i lãnh đạo trong nư% c, Thân ch cha m/ trong nhà, M ạ n là bấ t kính , Tiên-sinh là thầ y học. Ám vũ quân thân mà khôngtr ọng, xem thườ ng thầ y học mà không kính đề u là t ội ngỗ nghịch .

Làng Tân-An có ngườ i họ Uông, t ư chấ t thông minh, năm lên tám tu" i đ ãbiế t làm th! văn, một khi đọc đượ c sách nào đề u không bao giờ quen. Như ng tínhtình ngạo mạn, xem tr ờ i bằ ng vung, thườ ng hay chế nhạo thầ y học tr ư% c mặtquần chúng. M ột hôm ngáp miệng bu#n ngủ , trong miệng nhả y ra một v(t hìnhthù như ngườ i, ch mặt Uông trách r ằ ng: “Ngư! i đ úng ra là tr ạng-nguyên,như ng vì khinh mạn thầ y học, đắ c t ội v% i Tr ờ i nên trong s" đ ã bị xóa tên. Và ta

cũng không còn theo hầu nhà ngư! i n, a”. Nói xong bèn biế n mấ t. Hôm sau,Uông mở sách ra đọc, không biế t đế n một ch, , và bần cùng l(n đ(n suố t đờ i.

1 1 1

Bạn k# sở sự , Cuống chư vô thứ c, Báng chư đ1ng học.

[Thích ngh ĩ a]

Không trung thành vớ i chứ c v" và vi&c làm của mình, L+ a dối, gạt g/m k. vô thứ c, Hủy báng bạn học đ( cầu lợ i cho mình.





Chú: 1) Bạ n là phản- bội, phản-nghịch. Sự nế u hiể u theo ngh0 a h/ p, là bề d ư% isự bề trên, như đầ y t % sự chủ , bày tôi thờ vua. Hiể u theo ngh0 a r ộng ch về cư! ngvị của một ngườ i đố i v% i việc làm, như công nhân trong một công xưở ng, viênchứ c trong một công ty, công-chứ c trong một c! quan… Bấ t cứ ở trong một địa

vị nào, ta đề u phải b(n tâm, một lòng, để làm tròn b" n ph(n và trách nhiệm củamình. Như đầ y t % sự chủ cũng như bày tôi thờ vua đề u phải trung. N ế u đ i ngượ clại thì là hai lòng, đ ó là bấ t trung bấ t ngh0 a, là sự phản bội. (N ế u gặ p chủ vô đạohay bấ t nhân, bấ t đắ c d 0 phải r ờ i bỏ , là tr ườ ng hợ “phi đạ o t' c thố i” mà không ở trong phạm vi bội-nghịch).

2) Thứ c là trí-thứ c, Vô-thứ c ch hạn ngườ i t ầm thườ ng, kiế n thứ c không cao.Cuố ng là sự l) a d ố i, không thự c. Gặ p ngườ i kiế n thứ c không bằ ng mình, lấ y tàitrí của mình để giúp phần bấ t túc của ngườ i là một việc t ố t. N ế u lợ i d +ng lòngngây ngô của ngườ i mà lấ y chuyện bấ t thự c để gạt gẫ m thì là một đề u ác v( y.

%( ng họ c là ngườ i cùng học chung một thầ y. Bạn học phải đố i xử v% i nhau như anh em. &ã là bạn học thì phải giúp đ. lẫ n nhau, có phúc cùng hưở ng, gặ phoạn-nạn cùng chịu, như thế m% i là tình đ#ng môn. Tình bạn như Bão Thúc-Nhađố i v% i Quản-Tr ọng thì đượ c tiế ng th! m muôn thuở , còn như Bàng-Quyên đố i

v% i Tôn-T ẫ n thì mang tiế ng xấ u đờ i đờ i.

1 1 1

Hư vu trá ng"y, Công kit tông thân, Cư, ng cườ ng bất nhân, Ngận l& tự dung.

[Thích ngh ĩ a] Dùng chuy&n không thự c t đ( vu oan và dùng thủ đoạn xảo trá đ( l+ a

ngườ i, Bớ i móc chuy&n tư đ( công kích ngườ i đ1ng tộc, Tính tình bướ ngb2nh, không lòng nhân-t+ , Táo bạo chuyên quyền, không nghe lờ i khuyênbảo của ngườ i khác.

Chú: 1) H ư ch sự việc vô căn cứ , Vu là bịa chuyện không thự c, Trá là qu '

quyệt, Ng$ y là giả t ạo, đề u là lòng bấ t chánh hại ngườ i, không nên có.





2) Tông thân là ngườ i đ#ng t ộc. Ngườ i trong một t ộc như cành cây chung mộtthân, cùng một r 2 . Thân nhờ r 2 m% i số ng, thân có nhánh bông m% i thịnh và tráim% i nhiề u. R2 , thân, cành t ạo nên cây, thiế u đ i một thì cây không thể k ế t trái. Ngườ i cùng t ộc cũng thế , hỗ t ư! ng hỗ tr ợ m% i làm r ạng đượ c cái vinh trong họ ,

mọi ngườ i đề u đượ c th! m lây. N ế u vì ganh t 4 mà b% i móc, hay công kích để hãmhại nhau, thì như trái cây bị hư thố i mà t ự sinh dòi, ch có hại mà không có lợ i.

3) C ươ ng cườ ng ch sự tàn nhẫ n hung bạo, Ngân l ệ ch lòng d ạ sắ c đ á vôtình, đề u là cái hại của lòng nhân.

V ệ- 6ở ng là ngườ i nư% c V ệ thờ i Chiế n-Quố c, chuyên dùng hình lu(t để tr ị ngườ i, V ệ-6ở ng đượ c Công-Tôn-T ọa tiế n cử cho Ng+ y-Huệ-V ư! ng. Khi Công-

Tôn-T ọa mấ t, Ng+ y Huê-V ư! ng không dùng, V ệ-6ở ng qua nư% c T ần, đượ c T ần Hiế u-Công tr ọng d +ng, V ệ-6ở ng chủ tr ư! ng r ằ ng lấ y bá-đạo tr ị nư% c thì nư% cm% i mạnh nên đặt nặng hình lu(t bắ t dân chúng phải theo. Phàm nh, ng khu đấ tnào bị bỏ hoang, dân trong vùng ph+ c(n phải đ i khai kh- n, bao nhiêu ruộng đấ tkhai đượ c đề u là quan-đ iề n, ngườ i dân không đượ c riêng một t ấ c nào trai phảicày ruộng, gái phải d ệt cử i, ngườ i không thiế t việc làm s$ bị tr ị t ội. V ề mặt quânsự V ệ-6ở ng ra lệnh, lấ y đầu của giặc làm công tr ạng, thủ cấ p nhiề u thì công s$

l% n, ngườ i nào sợ tr (n lùi bư% c thì bị chém ngang lòng, ra tr (n không công thì bị t ư% c bỏ chứ c t ư% c. Ngườ i dân có việc tranh t ấ u hay t ố t +ng, bấ t k ể ngườ i đ únghay sai, cả hai đề u bị chém. Lại đặt ra lu(t liên tr ị , lấ y mườ i nhà làm thành mộtliên, một nhà có lỗ i thì chín nhà phải t ố cáo, nế u không t ố cáo thì cả mườ i nhàcũng đề u bị t ội, hàng xóm có ngườ i đế n ngủ tr ọ ngườ i tr ọ đề u phải có giấ y phép,nế u trái lệnh thì ngườ i chủ lẫ n ngườ i tr ọ đề u bị chém.

Khi lu(t m% i đượ c ban hành, quan đại phu là Cam-Lòng và &ỗ -Trí vì nghị lu(tcan gián, đề u bị gián chứ c, thế -t ử không theo, V ệ-6ở ng tâu v% i T ần-Hiế u-Công,bắ t t ội của quan thái-sư Công-Tôn-Giả và thái-phó Công-T ử -Kiề u là thầ y họccủa thế -t ử , ngườ i bị cắ t mũi, ngườ i bị thích ch, vào mặt. Bá quan văn võ vì sợ hình lu(t của V ệ-6ở ng, đề u không dám nghị lu(n. V ệ-6ở ng lại thân hành suy xétt ử phạm, một ngày giế t h! n bả y tr ăm ngườ i, Bá tánh đề u kinh sợ lu(t hà khắ ccủa V ệ-6ở ng, nằ m ngủ thườ ng hay gi(t mình.

Khi vua T ần-Hiế u-Công mấ t, thế -t ử lên ngôi là Huệ V ăn-Công. V ệ-6ở ng t ự ph+ mình là ngườ i có công v% i tiên triề u, nên ra vào ngạo mạn. Công-t ử Kiề u





tr ư% c kia bị V ệ-6ở ng cắ t mũi, căm gi(n trong lòng nên cùng Công Tôn-Giả tâuv% i Huệ V ăn-Công:

- Quyề n thế của đại-thần cao thì nư% c s$ nguy. V ệ-6ở ng l( p phép cai tr ị nư% c

T ần, tuy nư% c đượ c thịnh tr ị , như ng trên d ư% i đề u cho r ằ ng đ ó là phép của V ệ-6ở ng mà không nói là phép của nư% c T ần, h! n n, a trên d ư% i đề u oán thù V ệ-6ở ng, nế u bệ-hạ không ngh0 cách đố i phó e sau này nư% c s$ loạn.

Huệ V ăn-Công vố n đ ã không thích V ệ-6ở ng nay nghe lờ i của Công-t ử Kiề u vàCông-Tôn-Giả liề n sai ngườ i thu t ư% ng ấ n của V ệ-6ở ng và đ u" i về ấ p Thư! ng-Ô.

Khi V ệ-6ở ng ra đ i, có tr ăm quan đư a ti2 n, oai nghi bệ vệ , Công-Tôn-Giả cùngCông-t ử Kiề u m(t báo cho Huệ-V ăn-Công hay là V ệ-6ở ng không biế t ăn năn hố ilỗ i, lại tiế m dùng nghi thứ c của vư! ng giả , e r ằ ng khi về đế n Thư! ng-Ô s$ làm phản. Hai vị quan đại phu Cam-Lòng và &ỗ -Trí lúc tr ư% c bị V ệ-6ở ng làm hại,cũng đứ ng ra làm chứ ng là có việc này. Huệ V ăn-Công gi(n, l( p t ứ c sai Công-Tôn-Giả d ẫ n binh đ uỗ i bắ t V ệ-6ở ng. V ệ-6ở ng đ i xe ra khỏi thành tr ăm d ặm,bỗ ng nghe mặt sau có quan lính đ u" i theo, biế t là Huệ V ăn-Công sai ngườ i đế nbắ t, trong lòng lo sợ , vội trút bỏ áo mũ , giã trang làm thườ ng dân đ i tr ố n. Khichạ y đế n Hàm-Quan thì tr ờ i sắ p t ố i, V ệ-6ở ng tìm đế n một khách sạn xin ngủ tr ọ.Chủ khách sạn hỏi xin lấ y giấ y phép, V ệ-6ở ng không có, chủ khách sạn nói:

- Phép của Thư! ng-Quân(V ệ-6ở ng) cấ m ngườ i không giấ y phép đế n ngủ tr ọ ,nế u phạm pháp thì s$ bị t ội, nên không dám nh(n ông.

V ệ-6ở ng than thầm: Chính ta đặt ra phép ấ y để hại ta. Sau bị Công Tôn-Giả bắ t đượ c. Huệ V ăn-Công ra lệnh chu di tam t ộc của V ệ-6ở ng , lại sai ngườ i lấ ythân của V ệ-6ở ng và dùng năm con trâu phanh thây. Dân chúng thù ghét V ệ-6ở ng nên giành lấ y thịt của V ệ-6ở ng mà ăn.

Ôi, ch vì công danh lợ i lộc mà hà khắ c vô tình, tàn nhẫ n vô đạo, công danhđượ c toại r #i bị t ội diệt thân và chu di tam t ộc. Chẳ ng phải là quả báo sao!

1 1 1





Thị phi bất đáng, Hướ ng bội quai nghi, Ngượ c hạ thủ công, Si(mthượ ng hy ch2.

[Thích ngh ĩ a]

Không phân bi&t thị phi, cho vi&c xấu là tốt và vi&c tốt là xấu, Chuyên làmvi&c nghịch lý có hại cho xã hội, Vì tranh lấy công mà bạo ngượ c và hà-khắcvớ i cấp dướ i, Nịnh hót mong đượ c lòng của cấp trên.

Chú: 1) S ự việc đ úng thì nói đ úng, sai thì nói sai ch% nên thiên vị mà đ iên đảo phải trái.

2) H ướ ng là hư% ng theo, bội là đ i ngượ c lại. &iề u hợ p v% i ngh0 a thì phải theo,

không hợ p thì nên tránh, đ ó là hợ p-nghi. Ngượ c lại, l$ đ áng theo mà tránh, l$ đ áng tránh mà theo gọi là quai-nghi, đ i nghịch v% i Thiên-lý.

3) Công là công-huân, thành tích. Có thành-tích t ứ c có công, có công thì cót ư% c lộc. Lấ y công làm vinh hiể n là nguyện vọng của mỗ i ngườ i. Tinh trung báoquố c là công đ áng thưở ng, chính tr ị " n định không có tr ộm cư% p, nhân dân ănno mặc ấ m là công đ áng m) ng, l( p thiện ngôn phép t ắ c để tr ị thế là công đ ángkính. Còn như hà khắ c v% i cấ p d ư% i để lấ y công là đ iề u bấ t nhân. Khi đ ã bấ tnhân thì tránh sao khỏi lư% i Tr ờ i.

4) Lấ y lòng trung ngh0 a ph+ng sự cấ p trên là kính, dùng lờ i nịnh hót để mongđượ c lòng là khi mãn không thự c. &ã sinh lòng khi mãn thì tâm địa bấ t chánh, dođ ó trên d ư% i đề u thiên lệch mà đ i đế n chỗ sai lầm.

1 1 1

Th" ân bất cảm, Ni&m oán bất hư u, Khinh mi&t, Thi&n dân, Nhi)u loạnquốc chánh.

[Thích ngh ĩ a]

Mang , n của ngườ i mà không bit cảm tạ báo đáp. Gặp oán thì nuôi hậntrong lòng mà không quên, C, may có đượ c một chứ c tướ c thì sự kiêu mãn

mà khinh mi&t quần chúng, Làm rối loạn, quay nhi)u quốc chính.





Chú: 1) Chịu ! n mà không ngh0 đế n đề n đ áp, vì ! n là lòng t ố t của ngườ i nênd 2 nh(n và mau quên, oán là lòng xấ u của ngườ i đố i v% i ta nên khó chịu và khóquên. Chịu ! n ngườ i mà ngh0 đế n cách báo đ áp là lòng nhân, trái lại thì là bấ tngh0 a. Gặ p oán mà không ngh0 đế n h(n thù cũng là lòng ngh0 a, nế u nuôi h(n

trong lòng thì d 2 sinh lòng tr ả thù và mầm móng của cái họa cũng là tiề m tàng ở trong đ ó. Cho nên ngườ i đờ i thườ ng nói “Oán ch nên giải mà không nên k ế t” làv( y.

Quách-T ử -Nghi và Lý-Quang-B(t là hai vị phó t ư% ng của An-T ử -Thu(n nhà &ườ ng. Tính tình của hai ngườ i vố n không hợ p, ý kiế n của hai ngườ i lại thườ nghay xung đột lẫ n nhau. Nhiề u khi hai ngườ i cùng đ i v% i nhau trong một chiế c xe,cùng ng#i chung nhau trong một bàn tiệc, như ng hai bên đề u không hỏi han nhau.

V ề sau Quách-T ử -Nghi đượ c lên làm t ư% ng thay An-T ử -Thu(n. Lý-Quan-B(t sợ Quách-T ử -Nghi vì hiề m-khích mà làm hại mình, nên đế n gặ p Quách-T ử -Nghi vànói r ằ ng:

- Tôi thườ ng hay xích mích v% i t ư% ng quân, nế u có lỗ i thì chế t vẫ n cam tâm,còn vợ con tôi là ngườ i vô t ội, mong t ư% ng quân r ộng lượ ng dung thứ .

Quách-T ử -Nghi nghe Lý-Quan-B(t nói thế , trong lòng hoản hố t, liề n đ áp lại:

- Tôi nào dám đ em lòng oán h(n riêng t ư mà đ i hại t ư% ng quân. T ư% ng quân làngườ i tài ba, trong nư% c lại đ ang loạn lạc, ngoài t ư% ng quân ra không ai có thể cầm quân tr ị đượ c. Ý kiế n bấ t hợ p ch là chuyện nhỏ gi, a ta và t ư% ng quân, việcnư% c trong đại, hai ta l$ nào lại vì chuyện nhỏ nhặt riêng t ư mà làm hại đế n đạisự của nư% c hay sao?

Quách-T ử -Nghi nói xong, nư% c mắ t ràn r +a, lại dùng lờ i trung ngh0 a để kíchlệ , và phong Lý-Quan-B(t lên chứ c Tiế t-độ-sứ . S ự hiề m khích thù nghịch của haingườ i băng thích t ) đ ó, và thân thiện v% i nhau h! n bao giờ hế t.

2) Ngườ i do Tr ờ i sinh nên gọi là Thiên-dân. Tr ờ i sinh ngườ i thì cũng thư! ngngườ i, ta cũng là ngườ i đ#ng thể v% i bao nhiêu ngườ i khác, l$ nào vì trong mộtđịa vị khác mà ta sinh lòng khinh khi xem ngườ i như loài v(t mà hà hiế p hay sao!

3) Quố c-Chánh là k '-cư! ng của một nư% c (hành-pháp,lu(t pháp và t ư pháp),lấ y chánh để tr ị nư% c thì nư% c yên, gay gố i trong việc tr ị an là họa l% n của nư% cv( y.





Thưở ng cập phi ngh ĩ a, Hình cập vô cô.

[Thích ngh ĩ a]

Tưở ng thưở ng không đúng ngh ĩ a, Gia hình phạt cho ngườ i vô tội.

Chú: 1) M +c đ ích của sự t ưở ng thưở ng là để khuyế n khích ngườ i có công, để ngườ i khác noi theo mà làm. Hình phạt là tr ị ngườ i có lỗ i, mong k ẻ khác lấ y đ ólàm gư! ng mà nên theo. Ngườ i đ áng thưở ng mà không đượ c thưở ng, ngườ ikhông đ áng thưở ng mà lại đượ c thưở ng là “Thưở ng c( p phi ngh0 a”, như thế làmcho ngườ i quân-t ử thấ t ý, k ẻ tiể u-nhân đắ c chí. &ó là mầm móng của cái loạn,chẳ ng mê hoặc lắ m sao!

Thờ i Chiế n-Quố c, vua Huệ-V ư! ng nư% c Ng+ y hỏi vị đại-thần là Th( p-Bìr ằ ng:

- Khanh nghe ngườ i ta phê bình quả-nhân như thế nào?

Th( p-Bì tâu r ằ ng:

- M ọi ngườ i đề u nói r ắ ng bệ-hạ là ngườ i nhân-t ) và hay gia ! n cho ngườ i.

Nghe Th( p-Bì tâu như thế , Ng+ y Huệ-V ư! ng lấ y làm m) ng và nói:- Như thế thì công-đứ c của quả-nhân s$ l% n v( y.

Th( p-Bì đ áp:

- Không phải thế đ âu, hạ thần e r ằ ng công- đứ c của bệ-hạ s$ làm cho nư% c bị mấ t.

Ng+ y Huệ-V ư! ng ngạc nhiên hỏi:- Lòng nhân-t ) và gia ! n cho ngườ i đề u là việc thiện, làm việc thiện mà phải

mấ t nư% c như thế là ngh0 a lý gì?

Th( p-Bì thư a:

- Tuy có lòng nhân-t ) như ng k ế t quả của lòng t ) không mang đế n việc thiện màđư a đế n việc ác thì là hại. Bệ-hạ không xét lý, ngườ i có t ội cũng không tr ) ng

phạt thì sau này s$ loạn. Gia ! n cũng thế , nế u không xét lý thì k ẻ vô công cũngkhông thưở ng, như v( y là thưở ng phạt không công bình, ngườ i vô công m) ng,ngườ i có công oán. Như thế nư% c chẳ ng nguy hay sao!





Ng+ y Huệ-V ư! ng cho lờ i nói của Th( p-Bì có lý, khen Th( p-Bì r ằ ng:

- Khanh quả là hai cánh tay của quả-nhân v( y.

2) Cô là t ội. Hình phạt dùng để tr ) ng tr ị k ẻ có t ội, trong tr ườ ng hợ p bấ t đắ c d 0

m% i phải dùng đế n cự c hình. Vì t ội do t ự gây, ngườ i mắ c t ội tuy chịu hình như nglòng không oán hờ n. N ế u t ội tr ạng khộng rõ mà buộc t ội cho ngườ i, hay vì thùh(n riêng t ư , Vì nh(n của hố i lộ mà cố ý ghép t ội, gia hình cho ngườ i vô t ội, như thế là phạm hình. Ngườ i bị hình chịu oan và ngườ i lạm hình cũng s$ bị oán.

1 1 1

Sát nhân thủ tài, khuynh nhân thủ vị.

[Thích ngh ĩ a]

Git ngườ i đ( lấy của, Dùng mư u mô hại ngườ i mất chứ c sau đó th+ a c, tim vị.

Chú: 1) Tài là đ iề u cần thiế t trong sinh hoạt hàng ngày, nên mọi ngườ i đề u

muố n, &ứ c Kh" ng-T ử nói: “Quân- t ử ái tài thủ chi h, u đạo”. Nguờ i quân-t ử lấ ytài đề u hợ p v% i đạo ngh0 a, nế u làm giàu mà trái v% i đạo ngh0 a, ngườ i quân-t ử cho đ ó là đ iề u s nh+c. Tiề n như nư% c, có thể chở thuyề n và cũng có thể làm đắ mthuyề n. Có tiề n mà dùng không đ úng còn phải mang họa, huố ng chi là giế t để lấ ycủa, phạm cả hai t ội là sát nhân và đạo-t ặc. Lu(t nư% c còn khó dung, lu(t Tr ờ ihá lại s! xuấ t hay sao!

2) Khuynh là đảo. Chứ c t ư% c, địa vị do tài đứ c mà có đượ c gọi là đ' c-v " ,

Dùng mư u mô làm cho địa vị của ngườ i khác bị mấ t mà th) a c! chiế m hưở ng làđ oạt-vị. &ắ c-vị chánh, đ oạt vị gian, đ ã gian thì không lâu dài và Tr ờ i đấ t cũngkhông dung.





Chu l"c hàng ph"c, Bim chánh bài hiền, L%ng cô bứ c quả, Khí phápthủ lộ.

[Thích ngh ĩ a]

Sát hại địch nhân có tâm hàng-ph"c, Bim tr"c ngườ i chính trự c, bài xíchngườ i hiền tài có đứ c, L%ng nh"c cô-nhi, áp bứ c quả-ph", Làm vi&c khônggiữ chánh pháp, Nhận của hối lộ của ngườ i.

Chú: 1) &ạo- &ứ c Kinh chép: “Dùng binh là đề u bấ t t ườ ng, trong tr ườ ng hợ ptránh không khỏi chiế n tranh bấ t đắ c d 0 m% i dùng đế n”. Hai bên giao chiế n làđ ánh bại đố i phư! ng để tranh lấ y phần thắ ng, khi đố i phư! ng bại tr (n có tâmhàng ph+c t ứ c là muố n cầu lấ y cái số ng. Ngườ i muố n cầu số ng ta lại giế t ngườ i,đ ó là đ iề u đại ác, bấ t nhân.

Lý- Quảng là vị danh t ư% ng đờ i Hán, có tài thiện xạ bách phát bách trúng,giao chiế n v% i quân Hung-Nô trên bả y mư! i tr (n, l( p nhiề u chiế n công hiể nhách, như ng ch đượ c Hán Võ- &ế phong cho chứ c thái-thú. Trong khi đ ó, bộ hạ củ Lý-Quảng có nhiề u ngườ i đượ c phong t ư% c H ầu .

Lý-Quảng lấ y làm bu#n r ầu, một hôm đế n gặ p vị t ư% ng-s0 V ư! ng-Sóc để hỏi rõnguyên do.

V ư! ng-Sóc hỏi:

- T ư% ng quân thử ngh0 xem có làm chuyện gì trái v% i lư! ng tâm của mìnhchăng?

Lý-Quảng đ áp:

- Bản thân tôi chư a làm đ iề u gì ám muội hay thấ t đứ c nào cả. Ch có một lầngiao tranh v% i r ợ H # , dùng k ế khuyên d + đố i phư! ng đầu hàng, như ng sau đ ó số ngườ i đầu hàng trên 800 ngườ i đ iề u bị tôi ra lệnh giế t chế t hế t. Cho đế n nay,trong lòng vẫ n thườ ng cảm thấ y ăn năn, hố i h(n.

V ư! ng-Sóc:

- Giế t ngườ i có tâm hàng ph+c là t ội nặng, h! n n, a số ngườ i chế t vì lệnh của

t ư% ng-quân lại trên 800 mạng. T ư% ng-quân không đượ c phong hầu là t ại sátnghiệ p quá nặng.





Trong lúc tu" i già, Lý-Quảng cáo quan về hư u, như ng quân Hung-Nô vẫ nthườ ng đế n quấ y nhi2 u đấ t Trung-nguyên. Lý-Quảng đại-bại, Lý-Quảng chạ y lạcvào r ) ng. Xong ngh0 đế n sự thấ t bại mà h" th/n, bèn rút gư! m ra t ự vẫ n.

V ề sau cháu của Lý-Quảng là Lý-Lăng giao tranh v% i quân Hung-Nô bị bạitr (n, trong tr ườ ng hợ p bấ t đắ c d 0 phải đầu hàng quân Hung-Nô, bị vua Hánghép vào t ội phản nghịch nên cả gia-t ộc đề u bị giế t chế t.

2) N ư% c dùng ngườ i chính tr ự c, hiề n tài thì nư% c m% i mạnh, dân m% i giàu. Biế m chánh bài hiề n chẳ ng phải là đư a quố c gia đế n chỗ suy yế u hay sao? Nh, ng k ẻ vì lợ i ích cá nhân mà làm hại cho nư% c, đề u là t ội nhân của lịch sử .

1 1 1

D ĩ khúc vi trự c, D ĩ trự c vi khúc, Nhập khinh vi trọng.

[Thích nghiã]

Không phân bi&t khúc-trự c thị-phi, thấy có lợ i cho mình thì cho sai là đúng,trái lại thì cho đúng là sai, Ngườ i có lỗi nhẹ mà xét nặng, đ( ngườ i chịu khổ.

Chú: Khúc là cong, Trự c là thẳ ng, khinh là nh/ , trọ ng là nặng. Pháp lu(t đặtra là để mọi ngườ i phải tuân theo, một khi phạm pháp, đứ ng tr ư% c vành móngngự a thì quan dân đề u bình đẳ ng. N ế u vì thiên-vị hay nh(n hố i lộ , hay vì thù oánriêng t ư mà làm đảo cán cân lu(t, thì ngườ i hiề n s0 bị oan, như thế là nghịch lý. &ã nghịch lý thì tránh sao cho khỏi họa!

1 1 1

Kin sát gia nộ, Tri quá bất cải, Tri thi&n bất vị, Tự tội d/n tha.

[Thích ngh ĩ a]

Thấy ngườ i chịu cự c hình sắp bị git mà không t0 lòng thư, ng hại, lại cònsấn nộ thêm. Có lỗi mà không bit hối cải, Bit đượ c vi&c thi&n mà không

làm, Tự mình mắc tội mà lại lôi kéo thêm ngườ i khác vào, đ( ngườ i mắc oanvà chịu tội như mình.





Chú: 1) Trên đờ i không có gì quý h! n sinh mạng, loài côn trùng còn ham số ngsợ chế t, huố ng chi là ngườ i. M ột ngườ i dù t ội ác tày tr ờ i, như ng khi sắ p chế tcũng t ỏ lòng hố i h(n. Ta phải thư! ng tiế c cho ngườ i chịu hình phải r ờ i khỏi cham/ , vợ con, và biế t bao nhiêu thân nhân khác phải đ au lòng tr ư% c cảnh sinh ly t ử

biệt này. Nhìn thấ y cảnh này chẳ ng l$ không động lòng thư! ng xót hay sao. Kiế nsát gia nộ là ngườ i không có lòng nhân, cũng là ngườ i ác v( y.

Lư! ng Võ- &ế một hôm đ i d ạo ngoài thành, thấ y một ngườ i bán d ư a đứ nggi, a chợ chào khách bán hàng. M ột ngườ i ăn mặt sang tr ọng đ i t % i, tr ả giá r ấ tcao, ngườ i bán d ư a chẳ ng nh, ng không chịu bán, mà còn gi(n d , chử i mắ ng,cho r ằ ng khách giàu này khinh khi mình. Khách thấ y ngườ i bán d ư a gi(n d , bènbỏ đ i. M ột lúc sau, Võ- &ế thấ y một ngườ i ăn mặc lam lũ đ i t % i muố n mua d ư a,ngườ i bán d ư a khi thấ y ngườ i khách này đế n, bèn t ư! i cườ i nói chuyện v% i kháchnhư đ ã quen biế t t ) lâu và t ặng luôn trái d ư a cho vị khách không quen biế t màkhông nh(n lấ y một đ#ng tiề n nào. Võ- &ế cảm thấ y k * lạ , bèn đ em chuyện thấ yđượ c hỏi Chí-Công thiề n-sư . Thiề n-sư đ áp:

“Ngườ i bán d ư a kiế p tr ư% c là một tên t ử -phạm, khi bị đư a ra pháp tr ườ ng hànhhình, có một ngườ i thấ y tên t ử -phạm là tên đại ác trong làng, chẳ ng nh, ng

không t ỏ lòng thư! ng xót, trong lòng còn gi(n thêm và chử i thầm: T ội ác như mày phải chế t cho s% m để khỏi hại ngườ i, và phải chế t nhiề u lần m% i đ úng. Cómột ngườ i khác, khi thấ y tên t ử -phạm sắ p chế t, t ỏ lòng thư! ng hại và ngh0 thầm:Tu" i tr ẻ như v( y mà sắ p phải chịu cự c hình, t ội nghiệ p th(t, nế u đượ c quan l% ngiảm hình biế t đ âu sau này có ngày s$ biế t ăn năn mà cải tà quy chánh.

Ngườ i khách ăn mặc sang tr ọng chính là ngườ i đ ã chử i thầm tên t ử -phạm, cònngườ i ăn mặc lam lũ đ ó là ngườ i t ỏ lòng đ#ng tình thư! ng xót”.

Lý-Nhượ c-Thủ y là một vị quan gi, chứ c ty-lý vùng Hoài-Nam &ờ i Minh.Vào thờ i loạn lạc, lính của Thủ y bắ t đượ c năm tên cư% p, Thủ y đế n tra vấ n, nămtên cư% p muố n tránh t ội đề u vu khai là hòa-thượ ng của một chùa nọ là đ#ngđảng của tên đầu sọ Lý-T ự -Thành, còn họ ch là nh, ng tên tiể u t ố t mà thôi, mongThủ y dùng t ội nh/ để phát lạc. Thủ y chẳ ng nh, ng không giảm t ội nh/ mà còn bắ tnăm tên cư% p ra chém, lại bắ t vị hòa-thượ ng đế n tra t ấ n. Hòa-thượ ng kêu oan là

ngườ i tu hành không vư% ng đế n chuyện phàm. L$ nào lại đ#ng lõa v% i k ẻ cư% p.Thủ y vẫ n không xét phải trái, đ em hòa-thượ ng ra pháp tr ườ ng hành hình. Khihòa-thượ ng chế t, ng+c t ố t là Lý-N ăng t ự nhiên phát đ iên, miệng thố t ra lờ i:





- Hòa-thượ ng, hòa-thượ ng, giế t hòa-thượ ng không phải là lỗ i t ại tôi, tôi ch làngườ i thi hành lệnh của quan ty-lý mà thôi.

Ng+c t ố t nói xong, bén lăn ra chế t tuố t. Qua ngày thứ hai Lý-Nhượ c-Thủ y cùng

quan lại trong nha môn đề u chế t bấ t đắ c k * t ử .1 1 1

3ng tắc phư, ng thuật.

[Thích ngh ĩ a]

Có phư, ng thuật hữ u ích cho đờ i mà giấu dim, bảo thủ bí-mật không chongườ i đờ i hay.

Chú: Phư! ng-thu(t khác v% i vu-thu(t. Vu-thu(t là phép thu(t có hại cho đờ inhư phù phép, bùa ngãi… còn phư! ng-thu(t là thu(t có ích cho đờ i như y bố c,tinh t ư% ng… Ngườ i xư a có đượ c một phư! ng-thu(t đề u ghi chép vào sách vở lư utruyề n cho h(u thế , như thế m% i giúp ích cho ngườ i đờ i sau. Ch có mình biế tthôi, một khi chế t đ i r #i cũng không thể mang theo đượ c, nế u ch truyề n chongườ i trong t ộc (gia truyề n) ch cũng giúp đượ c ngườ i trong gia t ộc mà thôi. Saobằ ng truyề n lại cho nhiề u ngườ i để mọi ngườ i trong thiên hạ đề u hưở ng chungmột ! n huệ thì chẳ ng quý lắ m sao! Khoa học ngày nay tiế n bộ đượ c là nhờ côngnghiên cứ u của các khoa học gia tiên phong, và nhờ k ế t quả của b(c tiề n nhânlư u lại, nên trong thờ i đại văn-minh này m% i có thể đạt t % i mứ c tuyệt đ nh đượ c.

An-Huy có vị lang y họ T ưở ng, đượ c một toa thuố c giải độc r ấ t hiệu nghiệm.

Phàm ngườ i, h2 uố ng nhằ m tín-thạch, khi dùng toa thuố c đ ó đề u có thể khở i t ử h#i sinh. Như ng vị lang y này ham tài, mỗ i khi tr ị bệnh cho ngườ i đề u t ự đặt giátr ư% c, nế u bệnh nhân tr ả n" i thì ch, a cho, trái lại thì để ngườ i trúng độc mà chế t.

M ột hôm, vi lang y này đ i qua một làng khác hành nghề , và ở tr ọ trong mộtkhách-sạn. Trong đ êm ngh0 ng! i, bỗ ng nhiên bạo bệnh mà chế t. Ngay trong đ êmhôm đ ó, đế n báo mộng cho chủ khách-sạn hay:

- Tôi là một y s0 tên xxx. 1 t ại xxx, đế n đ ây hành nghề . Vì quá ham tài, đ em toathuố c giải độc tín-thạch lấ y làm của riêng mà không truyề n cho ngườ i khác, mộtkhi ch, a bệnh cho ngườ i lại đặt giá cao, và t ) chố i ch, a bệnh cho ngườ i nghèo.





S ố ngườ i chế t vì tôi có trên mườ i ngườ i nay bị Tr ờ i phạt, bạo bệnh mà chế t t ạiđ ây. Diêm-vư! ng phạt tôi phải đầu thai mườ i lần, và mỗ i lần đề u uố ng nhằ m tín-thạch mà chế t. Nay đế n báo mộng và truyề n toa thuố c lại cho ông. N ế u ông cứ uđượ c một ngườ i thì t ội của tôi s$ đượ c giảm đ i một phần, còn như ông đ em toa

thuố c này mà truyề n cho thiện hạ , thì công-đứ c của ông cũng s$ vô lượ ng v( y. Nói xong, bèn khóc thút thít mà đ i.

Chủ khách-sạn thứ c d ( y, liề n tìm đế n phòng ngủ của vị lang y, quả nhiên thấ yvị lang y họ T ưở ng này đ ã chế t, Sau đ em toa thuố c giải độc trong mộng của lang y ra ph" biế n, lư u truyề n trong dân gian.

1 1 1

San báng Thánh Hiền, Xâm l%ng đạo-đứ c.

[Thích ngh ĩ a]

Cườ i nhạo và hủy báng Thánh Hiền, Áp bứ c nhữ ng ngườ i có đạo-đứ c.

Chú: 1) &ứ c Kh" ng-T ử nói: “Ngườ i quân-t ử có ba đ iề u sợ : S ợ Thiên-M ạngcủa Tr ờ i, sợ đại-nhân và sợ lờ i nói của Thánh-nhân”1. Tiên Ph(t Thánh Hiề nđề u ph+ng mệnh của Thượ ng- &ế giáng phàm giáo hóa độ ngườ i, kính tr ọngThánh Hiề n t ứ c là kính tr ọng Thượ ng- &ế . Ngườ i quân-t ử còn kính sợ như thế , k ẻ phàm phu t +c t ử như ta lại dám hủ y báng hay sao?

&ờ i T ấ n có vị quan tên Nguy2 n-Chiêm, học vấ n uyên-bác và có tài hùng-biện, chủ tr ư! ng r ằ ng sinh mệnh của loài ngườ i ví như ngọn đ èn d ầu, d ầu cạn thì

đ èn t ắ t, ngườ i chế t đ i thì hế t, chứ không có qu ' Thần gì cả. Nhiề u danh s0 đư! ngthờ i đề u cãi lu(n v% i Nguy2 n-Chiêm về đ iể m này, như ng cải không lại tài hung-biện của Nguy2 n-Chiêm.

M ột hôm, có chàng thư -sinh đế n gặ p Nguy2 n-Chiêm. Hai ngườ i hỏi han nhau,lu(n c" suy kim r ấ t là hợ p ý. Sau cùng bàn đế n chuyện qu ' Thần, chàng thư -sinhcho r ằ ng:

1 Quân t ử h, u tam-úy: Úy Thiên M ệnh, úy đại nhân, úy Thánh-nhân chi ngôn





- Con ngườ i có hai cái ta, một chân một giả. Cái chân là do bản tính Thiên phú,cái giả là phần hình hài do cha m/ sinh. Chân-ngã thì bấ t sinh bấ t diệt, còn phầngiả-ngã thì chịu sự câu thúc của âm d ư! ng ngủ hành, nên có sinh lão bệnh t ử . M ột khi con ngườ i chế t đ i r #i, ch có phần thể xác hư hại mà thôi, còn phần

chân-linh, cái chân-ngã thì bấ t hoại. N ế u như t ại thế có hành đứ c tích thiện thìthành Thần, trái lại làm ma làm qu '.

Chàng thư -sinh lại d ẫ n chứ ng nhiề u đ iể n-tích để chứ ng minh lờ i nói của mình,như ng đề u bị Nguy2 n-Chiêm phản bác. Nguy2 n-Chiêm lại nói v% i chàng thư -sinhr ằ ng:

- Hai ch, qu ' Thần chẳ ng qua là do ngườ i xư a bịa ra để gạt gi% i ngu phu mà

thôi. Các-hạ là một ngườ i có học thứ c, chẳ ng lẻ lại tin vào lờ i l$ d ị đ oan đ ó haysao Các-hạ quả th(t là mê-tín.

Chàng thư -sinh nghe xong lờ i nói của Nguy2 n-Chiêm liề n thay đ" i sắ c mặt,gi(n d , và l% n tiế ng nói r ằ ng:

- Ta biế t ngư! i là k ẻ cu#ng-s0 hay ng+ y biện không tr ọng Thánh Hiề n, khôngkính qu ' Thần, cho nên hôm nay ta m% i đế n đ ây dùng lý l$ giải bày cho ngư! i

nghe, không ngờ ngư! i lại ngông cu#ng đế n thế . Ngư! i không tin có qu ' , tachính là qu ' đ ây, hãy nhìn rõ mà xem.

Nói xong chàng thư -sinh biế n đ âu mấ t, tr ư% c mặt Nguy2 n-Chiêm là một conqu 5 d , t ợ n, khua môi nghiế n r ăng, trong giây lát và biế n mấ t. Nguy2 n-Chiêm mặtmày tái mét, chế t đ iế ng cả ngườ i, khá lâu m% i nói nên lờ i. Không bao lâu Nguy2 n-Chiêm mang bệnh nặng, thuố c thang không khỏi r #i chế t.

2) &ạo cao long h" ph+c, đứ c tr ọng qu ' Thần kinh. Ngườ i có đạo-đứ c qu ' Thần đề u kính tr ọng, chẳ ng l$ phàm phu chúng ta lại mang lòng khinh hay sao?

Vua Võ- &ế nhà Hán, tính ngườ i hiế u thảo và háo ngh0 a, thích đọc &ạo- &ứ ckinh như ng không hiể u đượ c huyề n ý trong kinh. &ứ c Thái-Thượ ng Lão-Quânmuố n độ hóa Võ- &ế , hóa hình thành một ông già, k ế t lư ở trên sông và t ự xư nglà Hà Thượ ng-Công. Võ- &ế sai sứ giả đế n hỏi nh, ng đ iề u nan giải trong kinh,khi sứ giả đế n Hà Thượ ng-Công nói: “ &ạo đứ c chí tôn chí quý, nế u sai ngườ i

đế n hỏi thì đạo không quý”. S ứ -giả tr ở về tâu, Võ- &ế đ ích thân đế n gặ p HàThượ ng-Công hỏi đạo. Hà Thượ ng-Công nhắ m mắ t ng#i thiề n bấ t động, một h#i





lâu Võ- &ế có sắ c nộ , lên tiế ng nói r ằ ng: “Kinh nói: Trong thành có bố n cái l% n,trong đ ó vua là một (Thành trung h, u t ứ đại, vư! ng cư k * nhấ t), các-hạ tuy cóđạo, như ng tr - m là vua của một nư% c, s! n hà đề u là của tr - m, các-hạ cũng làthần dân của tr - m, sao lại ngạo mạn thế ? Hà Thượ ng-Công hiể u ý của Võ- &ế ,

hai chân nhả y lên không trung, r ờ i đấ t tr ăm tr ượ ng r #i nói: “Trên không đ+ngtr ờ i, d ư% i không đạ p đấ t, nào có thần dân xả-t ắ c”. Võ- &ế hố i h(n, qu * lại xin t ội. Hà Thượ ng-Công ch truyề n kinh cho Võ- &ế mà không truyề n đạo. &ủ thấ y đạođứ c tôn quý, há có thể xăm lăng làm nh+c hay sao!

1 1 1

Xạ phi tr"c t!u, Pháp trập kinh tê, Điền huy&t phúc sào, Thư, ng thaiphá noãn.

[Thích ngh ĩ a]

Dùng tên s%n bắn xua đuổi cầm thú, Đào đất làm hại đn sâu bọ, rungđộng cây cối làm kinh động đn loài chim, Lắp đi hang ổ đ( loài vật khôngchỗ nư, ng tự a, Làm tổn thư, ng đn bào thai hay trứ ng của loài vật, khinkhông th( sinh sôi n!y nở .

Chú: Nhà là t " ấ m của loài ngườ i, không ai muố n căn nhà ấ m cúng của mìnhbị ngườ i ngoài phá phách, loài v(t cũng thế . Lắ p hang phá t " của loài v(t chẳ ngkhác gì đ i phá hoại nhà cử a của loài ngườ i v( y. Tr ờ i có đứ c háo sanh, chẳ ngnh, ng sinh ngườ i mà cũng sinh v(t. Loài ngườ i đề u ham số ng và sợ chế t, loài v(tcũng thế . &ứ c Kh" ng-T ử nói: “ &iế u nhi bấ t võng”, Thánh-nhân khuyên ngườ i

ch nên lấ y câu để câu cá mà không lấ y lư% i để bắ t, vì cần câu ch câu một con,nế u dùng lư% i thì bắ t cả bầ y. Thánh-nhân không muố n nhìn thấ y loài v(t bị diệtchủng. &ó là lòng nhân v( y.

Thờ i Khang-Hy đờ i Thanh, ở huyện &ứ c-H ư ng có ngườ i họ Trình chuyênsố ng bằ ng nghề săn bắ n. M ột hôm đ i săn về , thấ y ngườ i bán mặt nạ thú v(t hìnhthù quái d ị , mua về cho đ àn con trong nhà gi. n ch! i. Sáu ngườ i con đề u mangmặt nạ vui đ ùa trong nhà. H ọ Trình nuôi trên hàng ch+c chó săn, đ àn chó t ưở ng

ngườ i mang mặt nạ là thú th(t, nên kéo nhau đế n vây cắ n. Sáu ngườ i con đề u bị đ àn chó săn cắ n chế t.





Phư! ng Hiế u-Nhu ngườ i đờ i Minh, làm quan đế n chứ c hàn-lâm học s0 , vì xúc phạm đế n vua Thành-T " mà bị nạn diệt t ộc. Khi Phư! ng Hiế u-Nhu chư a tràođờ i, thân-ph+ của Phư! ng Hiế u-Nhu nhờ thầ y địa lý xem phong thủ y để xây mộ cho ngườ i cha. Tr ư% c khi đ ào huyệt, thân-ph+ của Phư! ng Hiế u-Nhu nằ m m!

thấ y một lão già áo đỏ đế n tr ư% c mặt nói:

- Huyệt mà các-hạ chọn chính là ch" ở của ta, xin cho phép ta hoãn vài ngày để con cháu ta có thì giờ d ọn đ i n! i khác r #i m% i động th" . Lão già nói xong lại vanlạ y r #i m% i đ i.

Thân-ph+ của Phư! ng Hiế u-Nhu cho đ ó là đ iề u mộng mị không đ áng tin, hômsau sai ngườ i đ ào huyệt, thấ y trong huyệt có trên tr ăm con r ắ n màu đỏ. Vì sợ bị

r ắ n làm hại nên lại sai ngườ i lấ y lử a đố t huyệt, đ àn r ắ n bị ngọn lử a đố t chế t hế t.T ố i hôm đ ó, thân-ph+ của Phư! ng Hiế u-Nhu lại lấ y lão già áo đỏ xuấ t hiện, gi(nd , đế n tr ư% c mặt, v) a khóc v) a trách:

- Ta đ ã van xin ông cho ta hoãn vài ngày để con cháu ta có thì giờ d ờ i đ i n! ikhác r #i m% i động th" chẳ ng nh, ng ông không cho hoãn mà còn dùng lử a đố tchế t 800 mạng trong t ộc ta, lòng ông th(t là độc ác. Ông đ ã diệt t ộc ta, ta cũngs$ diệt t ộc ông v( y. Lão già áo đỏ nói xong r #i biế n mấ t.

N ăm sau Phư! ng Hiế u-Nhu chào đờ i, lư. i như lư. i r ắ n, tính hay nó thẳ ng, về sau đắ c t ội v% i vua Thành-T " , bị vua chu di mườ i t ộc. S ố ngườ i bị giế t cả thả y là800 mạng, y như số r ắ n đ ã bị hỏa thiêu .

1 1 1

Nguy&n nhân hữ u thất, Hủy nhân thành công.

[Thích ngh ĩ a]

Trong lòng luôn cho ngườ i khác mắc lỗi, thất bại, Thấy sự vi&c của ngườ iđượ c thành công thì sinh lòng đố k4 và tìm cách ám hại.

Chú: 1) Nguyệ n là lờ i nguyề n, mong ư% c. Thánh-nhân đề u có lờ i nguyề n, &ứ cKh" ng-T ử mong thế gi% i đại đ#ng, &ứ c Quan-Thế -Âm B#-Tát nguyện độ hế t





chúng sanh trong cõi ta-bà, &ại nguyện của &ứ c &ịa-T ạng-V ư! ng B#-Tát là độ hế t loài qu ' d ư% i cõi âm-phủ. &ó là đại-nguyện cứ u thế của Ph(t, Thánh. Mongcho gia đ ình đượ c bình an, giàu sang là nguyện vọng t ầm thườ ng của mọi ngườ i,tuy là vị k ' , như ng nế u không hại ngườ i cũng không phải là lòng xấ u. Nguyện

cho ngườ i lầm lỗ i mắ c t ội thì là lòng ác v( y.

2) Công là thành tích. Xét khi làm một việc bấ t k ể việc l% n hay nhỏ , không laolự c cũng lao tâm, m+c đ ích là mong có sự thành công mà không muố n thấ t bại.Suy b+ng ta ra bung ngườ i, lòng ngườ i lại n. nào vì đố k 4 mà đ i hủ y công củangườ i hay sao?

T ần-C ố i thấ y Nhạc-Phi sắ p đ ánh bại nư% c Kim, S ợ sau này bấ t lợ i cho mình,

nên giả lệnh của vua T ố ng hạ 12 đạo kim bài triêu Nhạc-Phi về triề u, lại bắ t Nhạc-Phi hạ ng+c. Nguyên-Soái là Hàn-Thế -Trung hạch vấ n T ần-C ố i

- Nhạc-Phi vì t ội gì mà bị bắ t giam.

T ần-C ố i đ áp:

- “M ạc tu h, u” (không cần có t ội)

Sau Nhạc-Phi bị T ần-C ố i làm hại, chế t trong ng+c. Tuy công chố ng giặc của Nhạc-Phi bị T ần-C ố i ngăn cản không thành, như ng lòng trung trinh của Nhạc-Phi đượ c lư u danh muôn thuở . Ngườ i Trung-Hoa cảm lòng trung của Nhac-Phinên l( p miế u thờ ph+ng.

Miế u V ũ-M +c ở Hàng-Châu thờ &ứ c Nhạc-Phi, trong miế u có hai bứ c t ượ ngđ úc bằ ng sắ t của hai vợ ch#ng T ần-C ố i qu * tr ư% c mộ của &ứ c Nhạc-Phi. Kháchhành hư! ng đế n làm l2 , khi ra khỏi miế u nhìn thấ y hai bứ c t ượ ng sắ t, mà ngh0 đế n lịch sử của T ần-C ố i đ ã hại &ứ c Nhạc-Phi nên gi(n, thườ ng hay khạc nh" và phóng uế v% i hai bứ c t ượ ng sắ t. Bên cạnh hai t ượ ng sắ t có câu đố i:

Thanh S ! n h, u hạnh mai trung cố t

Bạch thiế t vô cô chú nịnh nhân.

Núi xanh gặ p may vì chôn xư! ng cố t của ngườ i trung thần, du khách đế n viế ng

mộ của &ứ c Nhạc-Phi, núi vì thế mà có tiế ng. S ắ t là kim loại vô t ội, ch vì đ úcthành t ượ ng của hai vợ ch#ng T ần-C ố i là k ẻ gian nịnh, nên bị ngườ i đờ i khạcnh" phóng uế .





Giúp ngườ i thành công tuy không đượ c tiế ng, như ng sự thành mà lòng đượ c vui.Ch% vì đố k 4 mà bại công của ngườ i, tuy ngườ i không thấ y, như ng qủ y Thần đề urõ.

1 1 1

Nguy nhân tự an, Giảm nhân tự ích.

[Thích ngh ĩ a]

Tìm cách khin ngườ i lâm vào cảnh nguy nan mà cầu an cho mình, Hạ thấp ngườ i đ( lấy phần lợ i ích cho mình.

Chú: 1) Tránh nguy cầu an là chuyện thườ ng tình, như ng d #n ngườ i vào chỗ nguy hiể m mà cầu an cho mình là đ iề u bấ t nhân.

Thờ i Chiế n-Quố c, có sao Hu *nh-Hoặc chiế u vào địa ph(n nư% c T ố ng. M ạc-T ử thấ y v( y bèn tìm đế n báo cho T ố ng C ảnh-Công hay:

- Sao Hu *nh-Hoặc chiế u thì chúa công s$ có họa, xin chúa công hãy đề phòng.

T ố ng C ảnh-Công triệu quan thiên-văn là T ử -Vi đế n hỏi:

- Sao Hu *nh-Hoặc chiế u vào nư% c ta, quả nhân là chủ một nư% c phải chịu họa,khanh ngh0 có cách gì làm cho quả-nhân tránh họa đượ c chăng?

T ử -Vi đ áp:

- H ọa của chúa-công có thể d ờ i cho bá quan văn võ trong triề u.

T ố ng C ảnh-Công đ áp:

- Bá quan là tay chân của quả-nhân, không thể làm đượ c.

T ử -vi lại tâu:

- Có thể d ờ i cho bá tánh.

T ố ng C ảnh-Công đ áp:

- Vua có b" n ph(n bảo vệ dân, l$ nào bắ t dân mang họa, không đượ c.

T ử -Vi lại tâu:





- Như thế có thể đ em mùa màng năm nay để đ" i lấ y họa của chúa-công.

T ố ng C ảnh-Công đ áp :

- M ấ t mùa thì bá tánh phải chế t đ ói, không đượ c.

T ử -Vi nói:

- Chúa-công yêu bá-quan, thư! ng bá tánh,vì đứ c này nên sao Hu *nh-Hoặc s$ rút lui.

T ố i hôm đ ó sao Hu *nh-Hoặc quả nhiên biế n mấ t. T ự nguy mà không muố nngườ i khác chịu thế , vì thế mà tránh đượ c họa.

Lý-T ư là một vị quan đờ i T ố ng, vua sai đ i an phủ dân trong vùng V 0 nh-An, Lý-T ư biế t bọn th" ph đ ang n" i loạn t ại V 0 nh-An, nế u đ i trong lúc này s$ nguyhại đế n tính mạng của cả gia đ ình, nên giả bệnh và tâu v% i vua sai ngườ i bạnhọc của của mình là Phạm-Hình đ i thế . Trên đườ ng đ i, Phạm-Hình bị bọn th" ph giế t chế t. V ề sau vua sai Lý-T ư đ i vùng Lâm-An, trên đườ ng đ i nh(m chứ c, Lý-T ư cùng gia quyế n cũng bị bọn cư% p đườ ng giế t hại.

2) Giảm nhân t ự ích sao bằ ng giảm k ' ích nhân. H ạ thấ p mình mà giúp íchđượ c cho ngườ i, chẳ ng nh, ng mình không bị giảm mà t ự mình cũng đượ c phầnlợ i ích. M ột giế ng có nư% c, tuy tr ăm ngàn ngườ i đ ánh, như ng nư% c trong giế ngcũng không vì thế mà giảm, mà tr ăm ngàn ngườ i lại có nư% c dùng. Giế ng khôngngườ i đ ánh là giế ng hoang, nư% c cũng không trong.

1 1 1

D ĩ ác dịch hảo, D ĩ tư ph công.

[Thích ngh ĩ a ]

Lấy cái xấu của mình đ( đổi lấy cái tốt của ngườ i khác, Vì Tư lợ i cá nhânmà ph b0 lợ i ích công cộng.

Chú: 1) Cái th(t không khi nào giả , cái giả lúc nào cũng không thể biế n thànhth(t. Như dùng vàng ngọc giả đ" i lấ y vàng ngọc th(t, tr ư% c sau ngườ i cũng biế t.

Tô- &ông-Pha đờ i T ố ng có một viên ngọc quý, ngườ i bạn Chư! ng- &ắ c đế nmượ n về ngoạn thưở ng và đ" i trao bằ ng một viên ngọc giả t ư! ng t ự . Tô- &ông-Pha không hay biế t. Mãi cho đế n khi nh(m chứ c ở Hàng-Châu m% i phát hiện





viên ngọc của mình bị Chư! ng- &ắ c trao đ" i. Tô- &ông-Pha ch cườ i mà khôngtrách bạn. Không bao lâu Chư! ng- &ắ c chế t ở &ài-Châu còn viên ngọc quýkhông biế t lư u lạc về đ âu. Tô- &ông-Pha không tiế c viên ngọc quý của mình màlại thư! ng cho ngườ i bạn. Ngọc ngà châu báo tuy quý như ng là v(t ngoài thân,

thanh danh m% i là của báu.

2) Công là lợ i ích chung của thiên hạ , nên l% n, T ư là lợ i ích riêng của cá nhânnên nhỏ. Vì lợ i ích nhỏ riêng t ư mà phế việc công l% n, nế u ngườ i không oán thìTr ờ i cũng gi(n.

Quách-Khai là ngườ i đờ i Chiế n-Quố c, làm quan nư% c Triệu và đượ c vuaTriệu tin dùng. Vua T ần có ý đ# thố ng nhấ t Trung-Hoa, như ng ngại hai vị t ư% ng

tài của nư% c Triệu là Liêm-Pha và Lý-M +c, nên sai V ư! ng-Ngạo đ em vàng bạcđ út lót cho Quách-Khai nhờ Khai nói xấ u Liêm-Pha để vua Triệu không dùng.Khi T ần đ em quân đ ánh Triệu, Liêm-Pha đ ang ở nư% c Ng+ y, vua Triệu sai nội-thị là Dư! ng-C ử u triệu Liêm-Pha về nư% c đ em quân chông T ần. Quách-Khai đ útlót cho Dư! ng-C ử u tâu v% i vua Liêm-Pha đ ã già và có bệnh. Vua Triệu t ưở ngth(t nên không triệu Liêm-Pha về n, a mà dùng Lý-M +c thay thế . Lý-M +c cũng làmột t ư% ng tài, nên T ần không đ ánh thắ ng đượ c nư% c Triệu, hai bên giảng hòa.

Vua T ần lại sai V ư! ng-Ngao hố i lộ cho Quách-Khai, Khai gièm tâu cùng vuaTriệu r ằ ng Lý-M +c hợ p v% i T ần âm mư u làm phản. Vua Triệu hôn mê nghe lờ icủa Quách-Khai nên Lý-M +c bị giế t. T ần vì thế mà diệt đượ c nư% c Triệu. Khinư% c Triệu mấ t, Quách-Khai hàng T ần, đ em theo quyế n thuộc và chuyể n vàngbạc châu báu qua T ần, như ng gi, a đườ ng bị k ẻ cư% p ch(n đ ánh, Quách-Khai vàcả gia quyế n đề u bị bọn cư% p giế t sạch.

Vì lợ i ích riêng t ư t ưở ng là có thể vinh thân phì gia, như ng nư% c mấ t thì nhàcũng tan, còn để lại tiế ng xấ u muôn thuở .

Ngày xư a thân-mẫ u của ngài M +c-Liên không tin Ph(t pháp, hủ y hoại tam-bảo, t ội ác đầ y mình, khi chế t bị sa địa-ng+c. Ngài M +c-Liên là chí hiế u, biế tthân-mẫ u chịu kh" trong vòng ngạ-qu 5 đạo, nên dùng sứ c thần-thông dâng thứ căn cho thân-mẫ u. Vì thần-lự c của ngài, thứ c ăn càng ăn càng nhiề u, thân-mẫ ucủa ngài thấ y thế , sợ ngạ-qu 5 khác nhìn thấ y mà đế n cư% p giự t nên lấ y vạt áoche d ấ u. Nào ngờ vì ý niệm riêng t ư h/ p hòi này, thứ c ăn vào đế n b+ng đề u biế nthành lử a nóng đố t mình. Ngài M +c-Liên lại dùng thần-thông để cứ u m/ như ng





vô hiệu, nên phải cầu cứ u &ứ c Ph(t, Ph(t d ặn phải nhờ công-đứ c th( p phư! ngcủa chư Ph(t B#-Tát m% i cứ u đượ c thân-mẫ u của ngài. Khi chư Ph(t đế n thuyế t pháp thân-mẫ u ngài m% i sám-hố i giác ngộ mà thoát ly địa-ng+c. &ủ thấ y t ư lợ ilà địa ng+c, công ích là thiên đ àng.

1 1 1

Thit nhân chi n%ng, t nhân chi thi&n, Hình nhân chi xú, Kit nhân chitư .

[Thích ngh ĩ a]

Trộm lấy k5 thuật và tài n%ng của ngườ i, Thấy ngườ i hiền đứ c h, n mìnhthì tìm cách dìm lấp, Phô bày chuy&n xấu, Bớ i móc chuy&n tư của ngườ ikhác.

Chú: 1) Thi! t là lấ y tr ộm, T ! là che lấ p. Thấ y tài năng của ngườ i h! n mình, phải tr ộm ngh0 t ại sao mình lại không bằ ng ngườ i mà phải l( p trí học hỏi, phấ nđấ u. Ngườ i có chí thì sắ t cũng có thể giũa thành kim. Trái lại thấ y ngườ i có tài

đứ c h! n mình, không biế t phản t nh cầu tiế n, lại tìm cách hại ngườ i, gọi là t ự bạot ự khí, chẳ ng nh, ng có hại cho ngườ i, mà còn làm hại đế n chính mình n, a. Tadìm ngườ i thì Tr ờ i cũng s$ dìm ta, đ ó là lu(t tuần hoàn của Tr ờ i đấ t.

2) Ngườ i thườ ng biế t đượ c mình có chỗ xấ u thườ ng hay tìm cách che d ấ u,không cho ngườ i hay. B% i móc chuyện xấ u của ngườ i là một đề u t ố i k 4 trong việc xử thế , vì ngườ i bị bêu xấ u s$ đ em lòng oán h(n mà sanh ra sự tranh chấ p. Taihọa lại t ) sự tranh chấ p mà ra. Nh, ng ngườ i cầm viế t lại nên th(n tr ọng, ngòiviế t sắ c bén h! n đ ao buá, có thể giế t ngườ i mà không thấ y máu.

1 1 1

Hao nhân hóa tài, Ly nhân cốt nh"c.

[Thích ngh ĩ a]

Làm tiêu hao tài vật của ngườ i, Gây chuy&n thị phi, hại ngườ i cốt nh"c lytán.





Chú: 1) Tiề n bạc của cải trên đờ i không thể thiế u, nên một ngườ i dù kh" cự cđế n đ âu cũng phải làm l+ng dành d +m để t (u đượ c một số tiề n và v(t d +ng cầnthiế t trong cuộc số ng hằ ng ngày. Tiêu hao tài v(t phải chăng làm cho sinh hoạtcủa ngườ i s$ lâm vào cảnh túng thiế u. D+ d ỗ một ngườ i đ i vào t ứ đ" (r ượ u chè,

cờ bạc, ch! i bờ i, ma túy…), chẳ ng nh, ng làm cho ngườ i bị tán gia bại sản, màcòn đư a ngườ i ta đ i vào con đườ ng t ội lỗ i. &ó là một việc thấ t đứ c.

2) C ố t nh+c là tình cha m/ con, tình vợ ch#ng, và tình anh chị em. M ỗ i ngườ iđề u muố n tình cố t nh+c đượ c đ oàn t + mà không muố n có sự chia ly, vì đ ó lá mố itình thiên-luân của loài ngườ i. Thấ y ngườ i cố t nh+c t ư! ng tàn mà đứ ng gi, ađ iề u hòa khuyên giải, là một đ iề u nên làm. H ại ngườ i cố t nh+c phân ly là mộtđ iề u cự c ác phải tránh.

1 1 1

Xâm nhân sở ái, Trợ nhân vi phi, Sinh chí tác uy, Nh"c nhân cầu thắng.

[Thích ngh ĩ a]

Xâm đoạt sở ái của ngườ i, Giúp ngườ i làm vi&c bất chánh, Khi đượ c thờ ithì th+ a th tác uy, làm mư a làm gió, Làm nh"c ngườ i khác đ( cầu lấy phầnthắng cho mình.

Chú: 1) S, ái là v(t yêu thích. Thánh-nhân vô d +c nên vô ái, Tiể u-nhân đ a d +cnên đ a hại. H ại sanh t ) lòng ham muố n, lòng ham muố n lại sanh t ) sở yêu. Khicó đượ c sở yêu thì không muố n bị ngườ i xâm chiế m, nế u ta sinh lòng chiế m đ oạt,dù lòng có đượ c toại hay không như ng cái họa đ ã nằ m ở sau lư ng ta.

2) Phi là việc đ i ngượ c v% i đạo lý. Ngườ i chư a chắ c có lòng vi phi như ng ta lạiùa theo tr ợ giúp, nên làm t ăng lòng vi phi của ngườ i. Ngườ i có lòng vi phi như ngvì ta khuyên r ăn mà không làm, nên tránh đượ c họa.

Không khuyên mà ng#i nhìn ngườ i hành việc trái lý, lòng d ạ còn không đượ c yên, huố ng chi lại đ i tr ợ ngườ i vi phi, thì còn ác nào l% n h! n chăng? Nh, ng k ẻ siể m nịnh cầu vinh thườ ng hay hiế n k ế tr ợ ngườ i làm việc phi ngh0 a, như ng lịch

sử chứ ng minh, có mấ y ngườ i đượ c hiể n vinh bao giờ , ch để lại tiế ng xấ u muônđờ i mà thôi.





3) &ượ c thế hành thiện Tr ờ i đấ t hoan-h , đượ c thế làm phúc, Tr ờ i đấ t đề u thích,vì thu(n lòng Tr ờ i. Trái lại đượ c thế mà tác uy thì đ i ngượ c v% i thiên lý, gây oánv% i ngườ i, t ạo nên sự thù hằ n, r ố t c+c ch đư a đế n sự diệt vong.

1 1 1

Bại nhân miêu giá, Phá nhân hôn nhân, C!u phú nhi kiêu, C!u mi)n vôs2.

[Thích ngh ĩ a]

Làm hại lúa mạ của ngườ i, Phá hoại, ly gián hôn-nhân của k. khác, C, may có đượ c phú quý hay không bit hành thi&n tích đứ c lại t0 v. kiêu ngạokhinh ngườ i, Mắc lỗi phạm tội, như ng may mắn tránh đượ c hình phạt, đãkhông bit s2 nh"c mà hối cải, v/n còn tính nào tật nấy.

Chú: 1) H ạt giố ng m% i n- y mầm gọi là miêu , mạ sắ p tr ưở ng thành cây gọi là giá. Dân quê thườ ng lấ y nghề nông làm chủ , đầu năm làm l+ng vấ t vả và mongcuố i năm đượ c mùa. Khi lúa mạ bị phá thì cuố i năm bị thấ t thu, nế u hoàn cảnhgia đ ình không khá thì sinh hoạt phải lâm vào cảnh túng thiế u. Bại nhân miêugiá dù là vô tâm (như s! ý để trâu bò đạ p ruộng của ngườ i), hay cố ý (vì tranhchấ p thù hằ n mà d ẫ n nư% c ng( p ruộng ngườ i…) đề u t " n phúc t " n thọ.

2) Hôn-nhân là sự hòa-hợ p gi, a đ ôi nam n, của hai họ , là khở i đầu của sự nhân-luân. V ợ ch#ng dù xấ u hay đ/ p, hiề n hay ngu, phú quý hay bần tiện đ iề u là

duyên tiề n định. Duyên của ngườ i đ ã tr #ng t ) kiế p tr ư% c l$ nào lại đ i phá hoại,để duyên cầm-sắ t của ngườ i không thành. N ế u vì thù oán mà tìm cách phá hoạiđể tr ả thù, vì tham tài sắ c mà tìm k ế hãm hại để ngườ i chia ly và sau đ ó chiế mđ oạt, đề u là t ội lỗ i, lu(t Tr ờ i khó dung.

Vào niên hiệu năm thứ hai của vua Hiế u- &ế đờ i Minh, có nàng Tiể u Nga,vợ của một chàng thư -sinh tên Hóa-Chiêu, là ngườ i có nhan sắ c đư! ng thờ i. Tuygia cảnh không khá, phải số ng trong cảnh bần cùng túng thiế u, như ng tình ngh0 a

vợ ch#ng lúc nào cũng đ(m đ à thắ m thiế t.





Trong làng có ngườ i nhà giàu tên là Háo-S ắ c, thấ y nàng Tiể u-Nga có sắ c đ/ pnên sinh lòng tà, và l( p mư u để chiế m đ oạt. Thấ y gia đ ình Hóa-Chiêu thườ nglâm vào cảnh túng thiế u, Háo-S ắ c đế n làm quen v% i Hóa-Chiêu, lại đ óng vai mộtngườ i bạn thân và mang tài v(t giúp đ. hai vợ ch#ng nghèo.

Hai năm sau, Háo-S ắ c r ũ Hóa-Chiêu ra ngoài đ i buôn. Trên đườ ng đ i, Háo-S ắ clấ y r ượ u ph+c say Hóa-Chiêu, sau đ ó đ- y Hóa-Chiêu xuố ng sông. Khi bị đ- y xuố ng sông, Hóa-Chiêu bị nư% c sông làm t nh, cố b! i lên thuyề n, Háo-S ắ c thấ yv( y bèn lấ y cây sào thọc chế t Hóa-Chiêu ở gi, a lòng sông. Khi Hóa-Chiêu chế t, Háo-S ắ c tr ở về báo cho Tiể u-Nga hay là trên đườ ng đ i, thuyề n bị bão đ ánh đắ m, Hóa-Chiêu không may bị chế t chìm. Háo-S ắ c lại giả lòng t ự trách mình: C ũng làlỗ i của ta, nêú không r ủ Hóa-Chiêu đ i buôn thì đ âu có gặ p nạn này. Nói xong lạit ỏ lòng thư! ng xót cho ngườ i bạn quá cố và an ủi Tiể u-Nga. Háo-S ắ c lại hứ a s$ lo liệu về sinh hoạt của nàng và ngườ i m/ ch#ng già.

Vì biế t đ óng k ịch, nên ngườ i nhà của Hóa-Chiêu t ưở ng Háo-S ắ c là ngườ i t ố t. Ba năm sau, khi Tiể u-Nga mãn tang ch#ng, Háo-S ắ c sai ngườ i mai mố i đế n hỏicư% i Tiể u-Nga. Thân-mẫ u của Hóa-Chiêu vì đượ c sự giúp đ. của Háo-S ắ c, lạikhông nở con dâu mình thủ tiế t trong lúc còn tr ẻ , nên khuyên nàng dâu tái giá để

làm lại cuộc đờ i. Tiể u-Nga trong tr ườ ng hợ p bấ t đắ c d 0 này phải làm vợ của Háo-S ắ c.

M ườ i năm sau, vào lúc tiế t H ạ , h# sen nở đầ y hoa, Háo-S ắ c r ủ Tiể u-Nga rangoài h# ngoạn cảnh. Khi đế n bờ h# , d ư% i h# sen có con ế ch n" i lên, Tiể u-Ngathâý v( y lấ y cây ra thọc. 7 ch bị ngườ i thọc liề n lặn xuố ng, trong chố c lác lại n" ilên, Tiể u-Nga thấ y ế ch n" i lên lại lấ y cây thọc n, a, ế ch lại lặn xuố ng. Và cứ thế ,ngườ i thọc ế ch lặn ế ch n" i ngườ i thọc… Háo-S ắ c thấ y cảnh này, t ự a như cảnhmình đ ã đ- y Hóa-Chiêu xuố ng sông r #i lấ y sào thọc cho chế t nên hứ ng cảnhngâm hai câu th! :

H #ì ứ c th( p tam niên tiể n sử

Huyề n t ự a hà mô lạc thủ y tr ờ i

( H #i t ưở ng sự việc mườ i ba năm tr ư% c, t ự a như cảnh ế ch nhả y lặn xuố ng h#)

Tiể u-Nga nghe hai câu th! của Háo-sắ c, mườ ng t ượ ng đượ c một phần nào sự việc đ ã xả y ra cho ngườ i ch#ng tr ư% c của mình vào mườ i ba năm tr ư% c , nên yêu





cầu Háo-S ắ c viế t lại để hòa theo. Háo-S ắ c sao lại nguyên văn của hai câu th! cho Tiể u-Nga. Tiể u-Nga đọc xong hai câu th! , quả quyế t đ oán r ằ ng ch#ng mìnhđ ã bị Háo-S ắ c làm hại, nên nắ m lấ y Háo-S ắ c mà kêu oan. Quan phủ nghe ngườ ikêu oan, liề n bắ t Háo-S ắ c đ em về huyện đườ ng tra khảo. Háo-S ắ c nh(n t ội và bị

xử t ử về t ội giế t ngườ i đ oạt vợ . Tiể u-Nga khi lo việc ma chay và chôn cấ t Háo-S ắ c xong, ngh0 vì nhan sắ c của mình mà hại chế t hai ngườ i ch#ng, bèn t ự vẫ n màchế t.

3) T +c ng, có câu: Bần tiện sinh cần kiệm, cần kiệm sinh phú quý, phú quý sinhkiêu ngạo, kiêu ngạo sinh dâm d (t, dâm d (t lại sinh bần tiện. &ó là nhân và quả của phú quý bần tiện. N ế u phú quý mà háo l2 , khiêm-t ố n nhã-nhặn, thư! ng ngườ inhư tay chân, dù ở địa vị cao như ng vẫ n không có ngườ i đố k 4 , phú quý vì thế màgi, đượ c lâu dài.

Tr ần-Nghiêu-T ư là một vị quan đờ i T ố ng, có tài thiện xạ , ngườ i đư! ng thờ ikhông ai bằ ng ông, ông ta vì thế mà sinh lòng kiêu căng. Ông thườ ng hay t ( pbắ n trong vườ n nhà. M ột hôm có ông lão bán d ầu đ i qua thấ y ông đ ang t ( p bắ n,liề n đặt gánh xuố ng, nghấ p nghé xem ti2 n thu(t của ông. Thấ y ông bắ n mườ i phát trúng đượ c tám chín, lão bán d ầu g(t đầu m m cườ i. Tr ần-Nghiêu-T ư gọi

ông vào hỏi:

- Lão cũng biế t bắ n à? Ta bắ n chư a đượ c giỏi hay sao?

Lão bán d ầu đ áp:

- &ó chẳ ng phải là giỏi, chẳ ng qua là quen tay mà thôi.

Tr ần-Nghiêu-T ư gi(n nói:

- Lão dám khi ta, như thế thì hãy bắ n thử xem.

Lão bán d ầu:

- Lão không biế t bắ n, nghề của lão là bán d ầu, lão ch biế t rót d ầu mà thôi.

Lão già nói xong, bèn lấ y một cái bầu đặt xuố ng đấ t, để một đ#ng tiề n lênmiệng, lấ y cái môi t ) t ) gót d ầu qua lỗ đ#ng tiề n, mà không giây một tí d ầu nào

vào đ#ng tiề n cả.Tr ần-Nghiêu-T ư thấ y v( y, tâm đắ c khen lão bán d ầu .





Lão nói:

- Lão cũng chẳ ng giỏi gì, chẳ ng qua vì nghề nghiệ p, làm lâu r #i quen mà thôi.

Tr ần-Nghiêu-T ư cườ i, cho là phải. T ) đ ó không còn kiêu căng và khoe tài thiện

xạ của mình n, a.

4) C * u ch sự bấ t đ áng, miễ n nói về sự thoát mi2 n. Khi đ ã có lỗ i đ áng l$ là s$ chịu phạt, như ng ngườ i chấ p pháp luôn luôn ngh0 r ằ ng, lòng khoan dung r ộnglượ ng là một c! hội t ố t để ngườ i phạm pháp biế t ăn năn hố i cải mà t ự sử a mình,nên không bắ t t ội. &ượ c d ị p may mắ n như thế mà không biế t th/n, vẫ n ngự aquen đườ ng cũ thì quả là ngườ i vô s v( y.

1 1 1

Nhận ân thôi quá, Giá họa mại ác, Cổ mãi hư dự , Bao trữ hi(m tâm.

[Thích ngh ĩ a]

Mạo nhận lấy ân của ngườ i và đổi của mình cho k. khác, Tự mình có tội

mà không nhận, lại ngoan cố, vu oan giá họa cho ngườ i, Không do tài n%ng,thự c lự c của mình đượ c chứ c, mà dùng tiền mua lấy hư vị, Tính tình nhamhi(m, thườ ng nuôi lòng hại ngườ i.

Chú: 1) Ân là ban huệ cho ngườ i, quá là lỗ i t ại n! i mình. Không phải công ! ncủa mình mà nh(n là mạo nh(n, trong khi lỗ i của mình thì không nh(n, lại đ" th) a cho ngườ i khác là thôi quá , là t ự d ố i mình và d ố i Tr ờ i, đề u là hành độngcủa tiể u-nhân. Nh(n quá thôi ân m% i là quân-t ử

2) Giá là gả , mại là bán. Mang cái họa như là gái trinh để gả cho ngườ i, đ emcái ác ra bán để ngườ i mua. S ! ý thì gặ p họa, lòng xấ u thì gặ p ác. H ọa ác ngườ iđề u sợ , nế u biế t ăn năn còn tha thứ đượ c, còn như đ em gả bán cho ngườ i để ngườ i mắ c oan, chẳ ng t ội lắ m hay sao!

3) Cây không r 2 khó số ng, nư% c không ngu#n d 2 cạn. Ngườ i không có tài đứ cmà mua lấ y hư vị há có thể ng#i lâu đượ c sao? Danh là khách của tài, d ự là

khách của đứ c, l( p chí học hành cho thành tài, tu thân hành đạo để l( p đứ c, cótài có đứ c thì danh d ự t ự nhiên s$ đế n. Tài hèn đứ c bạc mà ng#i chỗ cao s$ nguy.





4) Bao là cuố n gói lại không để lộ ra ngoài, trữ là tích chứ a lòng xấ u khôngche đ( y ngườ i biế t để mà tránh, ác còn nhỏ , bao tr , thì ngườ i không thấ y nênkhó phòng, do đ ó cự c k * nham hiể m. Như ng mư u sâu thì họa cũng sâu, chư% c xảo thì báo cũng xảo.

1 1 1

T0a nhân sở trườ ng, Hộ k$ sở đoản, Th+ a uy bách hip, Túng bạo sát

thư, ng.

[Thích ngh ĩ a]

D"ng tâm mai một sở -trườ ng của ngườ i đ( ngườ i có tài n%ng không đượ cthi thố, Tự mình có lỗi mà không chịu nhận, lại cố tìm cách đ( bi&n hộ chechở , Khi đượ c thờ i thì th+ a th áp bứ c k. khác, khi có th thì dung túng chothuộc hạ cướ p bóc git ngườ i.

Chú: 1) T ỏ a là giảm, hộ là che chở . Trườ ng là ư u đ iể m, là cái t ố t, đ oả n làkhuyế t đ iể m là cái xấ u. K 4 ngườ i có tài mà tìm cách ngăn, là ngườ i tâm địa h/ phòi, bao bọc cho lỗ i của mình thì tâm địa ngu mê. Ngườ i không phải là Thánh Hiề n, mấ y ai tránh đượ c không lỗ i, có lỗ i mà biế t phản t nh, m% i sử a mình đượ c. Biế t lỗ i mà không sử a lại còn biện hộ , che đ( y cũng như đ êm đ ã không tr ăng sao,lại bỏ đ èn mà không dùng, đ ã t ố i r #i lại càng t ố i. Chẳ ng nh, ng sở đ oản củamình không nên che chở , ngay đế n lỗ i của con em cũng không nên bao bọc.

Lý-T ư và Hàn-Phi đề u là học trò của Tuân-T ử . Khi làm Th) a-t ư% ng nư% c

T ần, Lý-T ư khuyên vua T ần đ em quân đ ánh nư% c Hàn. Hàn-Phi ph+ng mệnh vua Hàn sang T ần cầu hòa. T ần-Thủ y-Hoàng gặ p Hàn-Phi, thấ y Hàn-Phi là ngườ icó tài, muố n tr ọng d +ng. Lý-T ư biế t tài của Hàn-Phi h! n mình nên gièm v% i vuaTân r ằ ng:

- Công-t ử của các nư% c đề u thân nư% c của mình, l$ nào để ngườ i khác lợ i d +ng.T ần đ ánh Hàn, vua Hàn sợ m% i sai Hàn-Phi vào T ần, biế t đ âu chẳ ng phải làgian k ế . Xin bệ-hạ ch% nên dùng.

Vua T ần nghe lờ i của Lý-T ư cũng có lý, nên đ u" i Hàn-Phi và không dùng. Lý-T ư lại tâu v% i vua T ần:





- N ế u tha Hàn-Phi về Hàn sau này s$ là mố i họa cho T ần, ch bằ ng giế t đ i khỏilo h(u hoạn.

Vua T ần bèn giam cầm Hàn-Phi. 1 trong ng+c, Hàn- Phi biế t mình sắ p bị giế t

nên hỏi tên cai ng+c:- Ta có lỗ i gì mà bị giế t?

Cai ng+c là thuộc hạ của Lý-T ư đ áp r ằ ng:

- M ột chỗ đ(u không thể dung đượ c hai con chim, ngườ i có tài nế u không dùngthì phải chế t, cần gì phải có t ội.

Trong đ êm đ ó Hàn-Phi lấ y giải mũ thắ t c" t ự vẫ n mà chế t.

Khi T ần-Thủ y-Hoàng chế t, vua Nhị-Thế lên ngôi, mọi việc đề u tinh dùng tênhoạn quan là Triệu-Cao. Lý-T ư thấ y vua không lo đế n việc triề u chính, nên lấ ylờ i khuyên can, Triệu-Cao oán ghét Lý-T ư , gièm tâu v% i vua Nhị-Thế là Lý-T ư thông v% i nư% c S ở . Vua Nhị-Thế gi(n, ra lệnh chém Lý-T ư và chu di cả tam t ộc.

K 4 tài Hàn-Phi không dùng, t ội còn nhỏ , giế t Hàn-Phi thì là t ội l% n, nên Lý-T ư bị Triệu-Cao làm hại đế n t ội chu di tam t ộc cũng là quả báo v( y. M ư u sâu họasâu là thế .

3) &ượ c thế thì có quyề n, nế u dùng quyề n thế làm đ iề u nhân ngh0 a thì lòngngườ i cảm ph+c, còn như lạm d +ng uy quyề n để áp bứ c, chà đạ p ngườ i thì làđ iề u ác, lòng ngờ i s$ oán h(n. Ngườ i đượ c thờ i có lúc, như tr ăng tròn vẫ n cóngày khuyế t, khi thờ i đ i r #i thế cũng mấ t. N ế u c( y thế hiế p ngườ i. M ột khi thờ ithế mấ t r #i thì cũng bị ngườ i hà hiế p tr ở lại. Lu(t tuần hoàn của tr ờ i đấ t là thế .

4) Sát đứ ng đầu trong ngũ-gi% i của nhà Ph(t. Giế t ngườ i hay giế t v(t đề u t " nthư! ng đế n hòa khí của tr ờ i đấ t, chẳ ng nh, ng t ự mình không thể phạm, ngay cả thuộc cấ p cũng phải tránh. Dung túng cho thuộc hạ bạo ngượ c giế t ngườ i cũngnhư chính mình đ ã ra tay giế t ngườ i v( y.

1 1 1





Vô cố ti)n tài, Phi l) phanh t(, Tán khí ng' cốc, Lao nhi)u chúng sinh

[Thích ngh ĩ a]

Vô cớ cắt may áo quần làm hoang phí vải vóc, Vô cớ sát hại nấu nướ ng loài

vật đ( làm ngon mi&ng mình, Vứ t b+ a làm hoang phí ng' cốc, Bắt ngườ i laodịch cho mình mà không thư, ng.

Chú: 1) Làm ngườ i phải tiế c phúc, áo quần là để che thân, mặc rách thì maym% i, mặc cũ thì có thể đ em t ặng cho ngườ i nghèo, đ ó là một phư! ng pháp tích phúc. Ngườ i xư a, ch có hội hè đ ình đ ám m% i giế t v(t để t ế Thần, nay thấ y nhiề ungườ i giàu có không biế t tiế c phúc, ngày đ êm tiệc tùng đ ãi khách, đ em thứ c ănd ư th) a mang đ i đỗ , kiế p sau d 2 lạc vòng Ngạ-qu ' đạo

2) Lư! ng-Võ- &ế hỏi Thiề n-sư Chí-Công: Phu-nhân của tr - m kiế p tr ư% c có phúc đứ c gì mà kiế p này đượ c làm Hoàng-H (u, cùng tr - m hưở ng cảnh phú quý?

Thiề n-sư đ áp:

- Hoàng-h(u trong ba kiế p tr ư% c là một con giun, bị Hòa-thượ ng Cao-Phongs! ý, khi cuố c đấ t tr #ng hoa cuố c chế t. Hòa-Thượ ng niệm chú Vãng-sanh cho

con giun, nên giun đượ c đầu thai làm kiế p ngườ i. Trong kiế p tr ư% c, hoàng-h(u làmột bà góa nghèo, hàng ngày đ i nhặt t ) ng hạt c! m do ngườ i vứ t bỏ d ư% i đấ tmang về r ử a sạch mà ăn. Thiên-Thần thấ y ngườ i nghèo mà còn biế t tiế c phúc,bèn tâu cùng &ứ c Ngọc- &ế hay, cho nên hoàng-h(u kiế p này đượ c hưở ng cảnh phú quý đấ y.

Châu-Phúc-T (n, ngườ i đờ i Minh, xuấ t thân trong một gia đ ình nghèo nàn,cha m/ mấ t s% m, một mình số ng trong cảnh cô-đ! n kh" sở . N ăm 40 tu" i, t ự nhiênhiể u đượ c lai lịch kiế p tr ư% c của mình, cảm thấ y sinh t ử vô thườ ng m% i tìm đế n Bạch-Vân-Quan ở thành Bắ c-Kinh xuấ t gia.

Tr ưở ng-lão trong chùa này là một vị cao nhân, biế t đượ c Châu-Phúc-T (n làsao T ử -Vi xuố ng phàm, ch vì hưở ng th+ thái quá, không thể tr ở về Tr ờ i mà phảilư u lạc chố n h#ng-tr ần Tr ưở ng-lão ngh0 r ằ ng, nế u không đọa đ ày cho cự c kh" thì Châu-Phúc-T (n khó mà tr ở về b" n vị nên m% i nói v% i Châu-Phúc-T (n:

- Con có biế t tu hành là một việc cự c kh" chăng? Phàm việc gì ngườ i thườ ngkhông thể nhịn thì ngườ i tu hành phải nhịn, việc gì ngườ i thườ ng không chịu





đượ c thì ngườ i tu hành phải chịu lấ y. Phải ăn cay nuố t đắ ng m% i có thể li2 u đượ cnghiệ p của kiế p tr ư% c, con có chịu đượ c chăng?

Châu-Phúc-T (n đ áp:

- Bạch thầ y, con hiể u. Cúi xin thầ y t ) -bi thu nh(n con theo Thầ y học đạo.

&ạo-Tr ưở ng sai Châu-Phúc-T (n chuyên lo việc đ" nư% c đ ái, quét nhà xí và làmnh, ng công việc nặng nhọc, Châu-Phúc-T (n ngày đ êm làm l+ng vấ t vả , thế màthườ ng bị sư -ph+ trách phạt, như ng trong lòng vẫ n không một chút oán hờ n. Nhiề u ngườ i trong chùa thấ y ngộ cảnh của Châu-Phúc-T (n đề u t ỏ lòng thư! ng xót và bấ t mãn v% i Thầ y mình.

Vì làm l+ng vấ t vả , nên ở chùa m% i có một năm thì Châu-Phúc-T (n đ ã lâm bệnh.Có đệ-t ử báo cho &ạo-Tr ưở ng hay, &ạo-Tr ưở ng chẳ ng nh, ng không t ỏ lòngthư! ng xót, mà còn nói v% i chúng đệ-t ử r ằ ng:

- Ch% nên kiế m thuố c thang cho nó, cứ để nó chế t t ự nhiên, chế t càng s% m càngt ố t.

Chúng đệ-t ử nghe thầ y mình nói thế , đề u oán gi(n trong lòng, như ng không

dám nói ra. Qua vài này sau thì Châu-Phúc-T (n chế t.Khi &ạo-Tr ưở ng hay tin Châu-Phúc-T (n đ ã qua đờ ,i d ặn một đệ-t ử lấ y sợ i dây

th) ng buộc vào c" của Châu-Phúc-T (n và nói:

- Các con hãy kéo xác của Phúc-T (n đ i qua hang chó, ra ngoài 40 d ặm đế nbiể n &ông-H ải và vứ t xác nó ra ngoài biể n, và nên nh% không đượ c mặc áo quancho nó, ch% nên trái mệnh.

Chúng đệ-t ử nghe lờ i thầ y, kéo xác của Châu-Phúc-T (n đ i t ) hang chó ra đế nbiể n &ông-H ải, như ng trong lòng đề u oán gi(n sư -ph+ mình. Khi đ i đượ c nử ađườ ng, vị đại sư huynh lên tiế ng nói:

- S ư -ph+ thườ ng d ạ y ta r ằ ng, ngườ i xuấ t gia phải lấ y hai ch, t ) -bi làm gố c,như ng lòng của sư -ph+ thì lại bấ t nhân như thế . Châu-Phúc-T (n chẳ ng phạm t ộigì mà bị thầ y ta hành hạ đế n chế t, khi chế t r #i không cho ngườ i làm l2 mai táng.

Chúng ta d ẫ u sao cũng có tình sư huynh đệ v% i Phúc-T (n, ta hãy kiế m một bộ đ# m% i và một chiế c quan tài để khâm liệm và kiế m một chỗ t ố t để mai táng cho sư





đệ , để nó đượ c yên n! i suố i vàng, như thế ta cũng làm tròn đượ c tình đ#ng-môn.Khi về chùa, nế u ta không nói thì sư -ph+ cũng không thể biế t đượ c.

M ọi ngườ i đề u đ#ng ý và làm theo lờ i của vị sư -huynh, quên mấ t lờ i d ặn của

sư -ph+ mình. Khi mọi việc xong xuôi, tr ở về đế n chùa, mọi ngườ i t ưở ng r ằ ngthầ y mình không biế t đượ c sự tình. Ai ngờ khi m% i vào chùa thì thấ y &ạo-Tr ưở ngbư% c ra, gi(n r ằ ng:

- M ấ y ngư! i sao dám trái lệnh ta, mấ y ngư! i đ ã làm hại vị môn đ# t ố t của tar #i, có biế t chăng?

Chúng đệ-t ử không ai dám nói năng, &ạo-Tr ưở ng lại nói tiế p:

- Các con làm như thế t ưở ng là thư! ng hại cho Phúc-T (n, có biế t đ âu làm như thế là hại nó. Thầ y biế t đượ c nó là sao T ử -Vi xuố ng phàm, ch vì hưở ng th+ tháiquá mà không biế t tiế c phúc, nên không thể tr ở về b" n vị , cho nên thầ y m% i hànhhạ nó, không cho nó ăn no mặc ấ m, m+c đ ích là li2 u tr ) nghiệ p tr ư% c của nó đ ãlàm để khỏi chịu nghiệ p báo trong kiế p sau. M ấ y con không hiể u, cho r ằ ng thầ ylà ngườ i tan nhẫ n bấ t nhân, kiế p tr ư% c nó ngộ sát nhiề u ngườ i, kiế p sau s$ chịuquả báo. Thầ y sai mấ y con kéo c" nó t ) hang chó ra ngoài bố n ch+c d ặm, để

kiế p sau nó mi2 n đượ c nạn dao binh, vứ t xác nó xuố ng biể n để sau này nó đầuthai làm vua nư% c ngoài hưở ng cảnh phú quý. Phải tr ải qua một kiế p như v( y nós$ hoàn đượ c b" n vị. M ấ y con không rõ đạo Tr ờ i, lại t ưở ng r ằ ng thầ y khôngthư! ng nó.

Ngư ng một lúc, &ạo-Tr ưở ng lại than r ằ ng:

- V (n mệnh nhà Minh sắ p sử a suy đ#i, mấ y con chôn cấ t nó như v( y, sau này

nó s$ đầu thai làm vua nhà Minh. Ôi! Làm vua trong thờ i loạn ly th(t là bithư! ng, còn kh" h! n làm dân đ en n, a, sau này lại chế t bấ t d ắ c k * t ử .

Chúng đệ-t ử nghe xong lờ i của &ạo-Tr ưở ng, m% i hố i h(n về việc mình đ ã làm,t ấ t cả đề u qu * xuố ng bạch r ằ ng:

- Bạch thầ y, chúng con ngu d ố t làm trái lệnh thầ y, t ội th(t đ áng chế t. Cúi xinthầ y t ) -bi xá t ội.

&ạo-Tr ưở ng nói:





- Âu cũng là kiế p số của Châu-Phúc-T (n. Thiên-lý tuần hoàn, một khi đ ã t ạonghiệ p r #i thì Thiên-Tiên và phàm phu cũng đề u như nhau.

Sau khi Châu-Phúc-T (n chế t, đầu thai vào chố n hoàng cung làm thái-t ử , về sau

lên nố i ngôi là vua Sùng-Trinh vị vua cuố i cùng của nhà Minh.Thờ i k * Minh mạt, giặc giã n" i lên khắ p n! i, quân Mãn-Thanh cũng n" i d ( y

đ ánh phá quân Minh. V ề sau hoàng-cung bị tên giặc Lý-T ự -Thành đ em binh v( yhãm, Vua Sùng-Trinh trong c! n nội ư u ngoại hoạn ấ y, phải thắ t c" t ự vẫ n màchế t. Làm vua chư a đầ y 15 năm, phải nhìn cảnh nư% c mấ t nhà tan. Quả th(tđ áng thư! ng!

3) Lao là lao động, nhiễ u là sự phiề n nhi2 u, chúng-sinh ch ngườ i lẫ n v(t.Sai ngườ i hay bắ t v(t làm việc lao động giúp mình đề u phải có lúc và không thể quá sứ c. Như thế ngườ i vui ta cũng đượ c việc. N ế u sứ c ngườ i yế u kém mà bắ tngườ i làm việc nặng nhọc…. thì thuộc lao nhi2 u v( y.

1 1 1

Phá nhân chi gia thủ k# tài bảo, Quyt thủy phóng h0a d ĩ hại dân cư .[Thích ngh ĩ a]

Hại ngườ i tán gia bại sản sau đó chim lấy tài vật, Phá đê làm hại mùamàng, phóng h0a đốt nhà đ( hại ngườ i không n, i trú ng".

Chú: 1) Tài là tiề n bạc, bả o là v(t quý (ngọc ngà châu báo). Giàu nghèo có số ,mệnh không có mà mư u k ế hại ngườ i để đ oạt, dù lấ y đượ c cũng không lâu dài.

T +c ng, có câu: “C ủa phi ngh0 a có giàu đ âu”. Chẳ ng nh, ng không giàu, mà còndi họa cho con cháu.

2) Nhà là n! i để tránh nắ ng che mư a, là t " ấ m và cũng là tài sản của loàingườ i. Tr ộm cắ p vào nhà ch mấ t tiề n bạc, nạn l+t lội hỏa hoạn chẳ ng nh, ng nhàcử a tiêu tan, sinh mạng của ngườ i hại ngườ i không nh/ , do đ ó t ội quá cũng nặng.

Ngày xư a Lư! ng Võ- &ế nghe lờ i của V ư! ng-Túc, đắ p đ ê chắ n nư% c sông

Hoài để công đấ t Thọ-Dư! ng. N ư% c l% n đ ê v. , trên ch+c vạn ngườ i trong thành





Hoài đề u lâm nạn. V ề sau Lư! ng Võ- &ế bị H ầu-C ảnh làm phản v( y ở &ài-Thànhmà chế t. V ư! ng-Túc cũng bị nạn diệt t ộc.

1 1 1

V%n loạn quy mô d ĩ bại nhân công, Tổn tha khí vật d ĩ cùng nhân d"ng.

[Thích ngh ĩ a]

Làm loạn quy c', khuôn phép của ngườ i, đ( công lao khổ cự c của ngườ itrở nên thất bại, Làm hư tổn đn vật d"ng của ngườ i, đ( ngườ i không đượ csử d"ng.

Chú: 1) V ă n loạ n là làm cho sai lầm, làm loạn. Quy là quy cũ , mô là mô phạm. &ó là chư! ng trình, hay k ế hoạch mà ngườ i đ ã soạn thảo và hoạch định, là tâmhuyế t k ế t tinh t ) bao nhiêu kinh nghiệm của đờ i ngườ i m% i có đượ c, là khuôn phép mẫ u mự c để đ i đế n thành công. Ngườ i quân-t ử luôn ngh0 đế n tr ị thế , mư ucầu sinh lợ i cho đờ i, là lòng công. K ẻ tiể u-nhân thì ngh0 đế n loạn để đượ c thờ i,nên văn loạn quy mô của ngườ i để lấ y danh lợ i cá nhân. Có biế t đ âu, vì cái lợ i

riêng t ư của mình mà t ạo nên cái họa cho nư% c.2) Vì mượ n cầu không đượ c mà sinh lòng oán gi(n, vì đ#ng nghiệ p sinh lòng đố

k 4 , hay vì thấ y ngườ i có mà ta không, nên sinh lòng bấ t bình mà hủ y hoại v(td +ng của ngườ i, đề u tránh không khỏi báo ứ ng.

1 1 1

Kin tha vinh-quy nguy&n tha lư u bim, Kin tha phú-quý nguy&n thaphá tán.

[Thích ngh ĩ a]

Thấy ngườ i đượ c vinh-hi(n, cầu mong cho ngườ i bị thất bại, lư u bim,Thấy ngườ i có đượ c phú-quý giàu sang, cầu mong cho ngườ i bị phá sản.

Chú: Lư u là bị lư u đ ày, bi! m là bị giáng chứ c. Vinh hoa phú quý là do mệnh,không thể cườ ng cầu. Ngườ i tích đứ c đượ c nhiề u kiế p, hoặc là do siêng năng cần





mẫ n làm nên. Kiế p tr ư% c tr #ng phúc kiế p này đượ c hưở ng, phúc l% n thì vinh quyđượ c lâu dài, phúc ít thì hưở ng ngắ n, đ ó là số mạng của t ) ng ngườ i mà không phải vì lờ i nguyề n r ủa của một ngườ i nào bị lư u biế m hay phá sản. Nguyề n r ủangườ i chư a chắ c đượ c như ý muố n, như ng t ự mình đ ã mang t ội v% i Tr ờ i.

1 1 1

Kin tha sắc m5 khở i tâm tư chi, Ph" tha hóa tài nguy&n tha thân tử .

[Thích ngh ĩ a]

Thấy nữ giớ i có sắc đẹp, trong lòng bèn suy ngh ĩ đn chuy&n tà dâm, Mắcnợ của ngườ i thì mong chủ nợ cht sớ m đ( kh0i trả.

Chú: 1) S ắ c là đ ao búa hại ngườ i, nên ngườ i quân-t ử phòng sắ c như phòng h" ,th(n tr ọng mà không dám s! hở . Thấ y sắ c động lòng còn không đượ c huố ng chilà phạm vào t ội dâm, nên C " -đứ c có câu: “V ạn ác dâm vi thủ”2 , là v( y. Ngườ i phạm sắ c gi% i ch trong một khoảng khắ c, nế u không biế t phản-t nh, th(n-độc thìmột ý niệm tà dâm có thể đư a đế n chỗ bại đứ c. Khi mắ t thấ y, tâm động, hãy suy

ngh0 lại cái hại của lòng d +c s$ mang đế n, suy t ư r #i lại suy t ư , như có mắ t t ) th( p phư! ng đ ang nhìn, tay t ) th( p phư! ng đ ang ch . S ự th(n-độc này có thể làm cho tà niệm lắ ng xuố ng mà tránh đượ c họa.

Kinh Ph(t viế t: Thấ y ngườ i l% n tu" i thì xem như ngườ i chị , gặ p ngườ i nhỏ tu" ithì xem như ngườ i em gái trong nhà, lòng t ự nhiên s$ diệt.

M ột học trò của V ư! ng-Khê biế t mình hay động lòng tà dâm, một hôm hỏi

V ư! ng-Khê về phư! ng pháp tr ị bệnh này. V ư! ng-Khê đ áp: Giả sử trong phòngcó k ' n, đ/ p, ngườ i thấ y t ự nhiên động lòng tà, như ng nế u ngh0 r ằ ng ngườ i trong phòng tr ư% ng là con em của mình, thì lòng dâm l( p t ứ c tiêu tan.

V ạn sự đề u do tâm sanh, nế u miệng không nói đế n việc phi l2 , tâm không ngh0 đế n việc phi l2 , mắ t không nhìn đế n việc phi l2 , thân không làm việc phi l2 , thì tàniệm t ) đ âu mà sinh? Gặ p sắ c mà không sinh lòng dâm, phúc đứ c s$ theo sau.

2 Dâm đứng đầu trong mọi thứ ác.





V ư! ng-Hoa, ngườ i t nh Chiế t-Giang đờ i Minh, tính đố c h(u, ph+ng d ư. ngm/ già chí hiế u. Thờ i thanh niên d ạ y học t ại một tr ườ ng t ư th+c trong làng, chủ tr ườ ng tu" i già quá trung niên, tuy có thê thiế p, như ng vẫ n chư a có đượ c mộtm+n con. Thấ y V ư! ng-Hoa tu" i tr ẻ tài cao, nên sai ngườ i thiế p đ/ p ăn nằ m cùng

V ư! ng-Hoa để cầu con nố i dõi tông đườ ng. M ột hôm, ngườ i thiế p bén l$ n đế n phòng của V ư! ng-Hoa và trao lá thư của ngườ i ch#ng đ ã viế t để t ỏ tình. V ư! ng- Hoa mở lá thư xem thấ y có năm ch, : “D+c cầu nhân gian chủng” (muố n cầugiố ng thế gian), hiể u đượ c ý của chủ tr ườ ng, bèn lấ y giấ y bút viế t lên năm ch, để cự tuyệt: “Duy khủng Thiên thượ ng Thần” (Lo sợ thần trên tr ờ i). Ngày hôm sau,V ư! ng-Hoa vì sự việc này mà t ) chứ c.

Chủ tr ườ ng thấ y sự việc không thành, th nh một đạo-s0 đế n nhà l( p đ àn cầu t ự . &ạo-s0 đọc chú cầu nguyện xong bèn cúi đầu qu * lạ y, như ng qua một thờ i gianvẫ n không thấ y ng#i d ( y. Chủ tr ườ ng hoảng sợ , liề n tiế n gần đạo-s0 để xem xétsự tình. V ) a đế n bên cạnh thì đạo-s0 đứ ng d ( y.

Chủ tr ườ ng hỏi rõ nguyên do, đạo-s0 đ áp:

- Trên đườ ng đế n Thiên-đ ình thì gặ p l2 nghinh tiế p tr ạng-nguyên, nên về tr 2 .

Chủ tr ườ ng lại hỏi:

- Tr ạng-nguyên năm nay là ngườ i nào v( y?

&ạo-s0 :

- Nghe Thần trên Tr ờ i đọc hai câu th! : “D+c cầu nhân gian chủng, Duy khủngThiện thượ ng Thần”.

- Chủ tr ườ ng biế t đượ c ý ngh0 a của hai câu này là ch V ư! ng-Hoa. N ăm đ ó,V ư! ng-Hoa quả nhiên trúng tr ạng-nguyên. V ề sau thân-mẫ u cuả V ư! ng-Hoasố ng đế n tr ăm tu" i m% i t ạ thế , con là V ư! ng-Dư! ng-Minh, ngườ i chủ tr ư! ng họcthuyế t Tri hành hợ p nhấ t, làm quan đế n chứ c Binh-Bộ Thượ ng-Thư m% i về hư u.

2) Ngườ i ta cho mượ n tài v(t, giúp ta tránh đượ c hoạn nạn, khỏi c! n nguycấ p, là ngườ i có ! n v% i ta. Thiế u nợ mà không tr ả , mang ! n mà không báo đ ápmà lại còn mong ngườ i chế t s% m để đượ c thoát nợ , chẳ ng bội bạc và độc ác lắ m

sao! Kinh Ph(t viế t: “N ợ ngườ i tám lượ ng tr ả nử a cân”. Kiế p này không tr ả thìkiế p sau vẫ n phải hoàn. Tránh không khỏi lu(n nhân quả.





Can cầu bất toại ti&n sanh chú hận, Kin tha thất ti&n ti&n thuyt thaquá.

[Thích ngh ĩ a]

Khi lòng cầu ngườ i không đượ c toại nguy&n thì sinh lòng nguyền rủa, oángiận. Thấy ngườ i sa c, thất th thì bàn luận đn khuyt đi(m và lỗi lầm củangườ i.

Chú: 1) Chí-nhân vô d +c, nên không vọng cầu, không vọng cầu nên không oán,vô oán nên thườ ng lạc, vui thú t ự nhiên. Tiể u-Nhân gia d +c nên đ a cầu, đ a cầunên đ a oán. Việc đờ i trên thế gian mườ i phần có đế n tám phần không đượ c như ý,không v) a ý thì sinh lòng oán h(n. C ầu ngườ i là đ i nhờ ngườ i như ng giúp haykhông là quyề n của ngườ i. M ượ n tiề n ngườ i không đượ c toại thì trách ngườ i bủn x n, keo kiệt. C ầu ngườ i không đượ c ngườ i giúp thì trách ngườ i vô tình, như thế chẳ ng phải t ự mình tìm lấ y sự phiề n não hay sao!

&ờ i T ố ng có ngườ i họ Lư đ em của hố i lộ cho V ư! ng- &án để cầu xin mộtchứ c quan nhỏ ở Giang-Hoài.

V ư! ng- &án nói:

- Ông không có tài làm sao tôi có thể tiế n cử cho ông đượ c, chẳ ng l$ ta vì nh(ntiề n của ông mà làm trái lu(t nư% c hay sao?

Lư căm gi(n V ư! ng- &án, về nhà thấ p nhang ngư% c mặt lên Tr ờ i nguyề n r ủacho V ư! ng- &án gặ p nạn và chế t s% m. T ố i hôm đ ó Lư m! thấ y Thần đế n quở trách:

- V ư! ng- &án là ngườ i trung hiế u lư. ng toàn, làm quan thanh-liêm, ngư! inguyề n r ủa ngườ i trung lư! ng, Ngọc- &ế lấ y lờ i nguyề n ác độc đ ó tr ị t ội ngư! i.Vài ngày sau, Lư vô c% bạo bệnh mà chế t.

2) Trên đờ i có mấ y ai đượ c hoàn m 5 và toàn thiện, ngườ i thườ ng chúng ta khicó chỗ sai thườ ng hay t ự bào ch, a lấ y mình, ngườ i có chỗ không đ úng ta lại đ emlòng chê bai nói xấ u, như thế chẳ ng bấ t công lắ m sao! N ế u đ em lòng trách ngườ iđể trách mình, đ em lòng bào ch, a cho mình mà bào ch, a cho ngườ i thì thiên hạ

s$ không còn oán thù.





Kin tha th( tướ ng bất c" nhi tiu chi, Kin tha tài n%ng khả xư ng chi ứ cchi.

[Thích ngh ĩ a]

Thấy ng'-quan, tứ -chi của ngườ i không đượ c chọn vẹn thì sinh lòng chêcườ i. Thấy ngườ i có tài n%ng đượ c trọng d"ng, bèn tìm cách đè ép ng%n ch,đ( ngườ i không có dịp thi thố.

Chú: 1) Ngườ i xấ u hay đ/ p, lùn hay thấ p, mù, đ iế c hay câm đề u là nhân đ ãgieo t ) kiế p tr ư% c. Tr ườ ng hợ p t ư% ng mạo của ta xấ u xí, hay t ứ -chi ngũ-quan có

chỗ khiế m khuyế t, ta cảm thấ y mặc cảm t ự -ti. Ta nào muố n như thế , cha m/ tacũng muố n sinh ta như thế ? N ế u bị ngườ i chê cườ i, lòng ta s$ ra sao? Câu t +cng, “cườ i ngư! ì ch% có cườ i lâu, cườ i ngườ i hôm tr ư% c hôm sau ngườ i cườ i”,đ ã hàm chứ a ý ngh0 a nhân quả trong đ ó. Hôm nay ta cườ i ngườ i, biế t đ âu ngàymai ta cũng bị ngườ i chê. Hiện nay nhiề u nư% c Âu M 5 có lu(t không đượ c k * thị ngườ i tàn t (t, bãi đ(u xe phải có chỗ dành riêng cho ngườ i phế t (t, c! quanchính phủ cũng như nhiề u công ty t ư nhân đề u có đ iện thoại dành riêng cho

ngườ i câm đ iế c, để nh, ng ngườ i không may mắ n vì bị thư! ng hay phế vẫ n cóđượ c một nế p số ng như ngườ i thườ ng. Th(t là một đ iề u hay v( y.

Lư -K ' là t ể -t ư% ng của vua D+c-Tông đờ i &ườ ng, ngườ i chẳ ng nh, ng xấ u xí lại có thêm một bộ mặt màu xám. M ọi ngườ i lúc đầu gặ p Lư -K ' đề u t ưở ng làđ ã gặ p phải qu '. Lố i ăn mặc của Lư -K ' cũng th(t là cầu k * , nhìn vẻ ngoài aicũng cho r ằ ng Lư -K ' là ngườ i đạm bạc thanh liêm, như ng sự th(t thì khác hẳ n,ông ta là một ngườ i nham hiể m trong triề u.

Vào niên hiệu kiế n-trung năm thứ nhấ t, Lư -K ' gi, chứ c ngự -sử trung th) a,đư! ng lúc Quách-T ử -Nghi bị bệnh, Lư -K ' mang theo l2 v(t đ i thăm Quách-T ử - Nghi. Quách-T ử -Nghi là vị lão-t ư% ng bố n triề u, công-huân r ấ t l% n, nên khi ôngbị bệnh, bá quan trong triề u đề u đế n thăm ông. N ằ m trên giườ ng bệnh, ôngkhông thể ra ngoài tiế p đ ón nên sai thê thiế p và ngườ i nhà tiế p khách. Như ng khihay tin Lư -K ' đế n thăm mình thì Quách-T ử -Nghi d ặn thê thiế p và n, giúp việc

trong nhà đề u không đượ c đế n phòng khách cũng như đế n gần phòng của ông,để một mình ông ở trong phòng nói chuyện v% i Lư -K '. Sau khi Lư -K ' ra về ngườ inhà m% i hỏi t ại sao ông lại làm như thế và có d +ng ý gì.





Quách-T ) -Nghi đ áp:

Lư -K ' là một ngườ i có tài như ng t ư% ng mạo xấ u xí và lòng d ạ hiể m độc. Tínhđ àn bà thườ ng hay đ ùa cợ t, nế u để thê thiế p nô tì trông thấ y, có ngườ i không

nhịn đượ c thế nào cũng cườ i, như thế thì Lư -K ' s$ oán h(n trong lòng, sau nàykhi đắ c thế thì ta s$ tránh không khỏi họa.

Quả nhiên không ngoài sự phán xét của Quách-T ử -Nghi, về sau Lư -K ' đượ cvua D+c-Tông sủng thích, ông đượ c thế và giế t hại nh, ng ngườ i đ ã t ) ng cườ inhạo ông, ch có Quách-T ử -Nghi vì biế t tr ư% c nên tránh đượ c họa.

2) Bài và biế m ch ngườ i đ ã có địa vị mà tìm cách bài xích. 8 c chế là ch ngườ i đ ang cầu tiế n mà tìm cách ngăn tr ở hành động tuy khác như ng lòng ác thìnhư nhau, đề u vì đố k 4 mà ra.

1 1 1

Mai cổ ym nhân, D"ng dượ c sát th".

[Thích ngh ĩ a]

Dùng bùa ngãi tà thuật đ( hại ngườ i, Dùng thuốc độc đ( git cây cối.

Chú: 1) Bùa ngãi vu thu(t thuộc tà, nên ngườ i chánh đạo không học. Ngườ ibiế t cũng không dùng. &ạo-Kinh viế t: Ngườ i tu đạo biế t bùa ngãi mà không dùngthì d 2 gặ p chân-sư , đắ c chân pháp.

2)Thự c v(t cũng như động v(t, đề u có linh h#n. C " th+ lâu năm, hấ p th+ tinh

hoa của tr ờ i đấ t, là n! i nư! ng náo của qu ' thần, không nên đố n chặt. Lấ y gỗ để dùng vào việc h, u ích mà đố n cây là t (n cái d +ng của cây, nên không t " n đế nhòa khí của tr ờ i đấ t. N ế u vì lòng thù hằ n mà dùng thuố c giế t cây thì phạm lu(tTr ờ i.

1 1 1





Khu nộ sư -phó, Đ( xúc ph" huynh, Cườ ng thủ cườ ng cầu, Háo xâmháo đoạt, Lỗ đượ c trí phú.

[Thích ngh ĩ a]

Vô l) và sinh lòng giận hờ n vớ i bậc thầy, bất hiu vớ i cha mẹ, Xung đột vớ ibậc huynh trưở ng, Số mình không có, mà dùng võ lự c hay mư u k đ( chimđoạt, cố cầu cho k# đượ c, Tính hay xâm lấn, cư- ng đoạt tài vật của ngườ i,Hành nghề cướ p bóc đ( làm giàu.

Chú: 1) Giáo hóa là sư , truyề n nghiệ p là phó , ngườ i d ạ y lý cho ta, truyề n nghề

cho ta t ứ c là thầ y của ta. Cha m/ nuôi d ư. ng ta, nế u không có thầ y d ạ y ta thìkhông thể l( p thân ở đờ i. Cho nên ! n ngh0 a của b(c thầ y ngang hàng v% i cha m/ ,nên phải tôn kính. Oán gi(n sư phó cũng như ngỗ nghịch v% i cha m/ v( y, đề umang t ội bấ t kính.

2) %ể là chố ng đố i, xúc là xung đột. Con cái đố i v% i cha m/ , em đố i v% i anhchị phải có lòng kính mà không thể có lòng khinh, l$ nào lại chố ng đố i mà phạmt ội ngỗ ngịch bấ t kính. Khi b(c ph+ huynh có chỗ sai lầm, b" n ph(n làm con emch có thể thu(n khuyên mà không thể nghịch cãi. N ặng lờ i l% n tiế ng, tr ợ n mắ tgiẫ m chân, chê bai cãi lờ i, hay oán h(n… đề u là hành động bội luân nghịch lý phải tránh.

3) Thủ lấ y hợ p ngh0 a, cầu xin có lý là chuyện thườ ng tình, thủ lấ y không đượ c,cầu xin không có, mà cố lấ y cố xin đề u thuộc phi lý phi ngh0 a. Giàu nghèo số định l$ nào có thể dùng mư u để xâm chiế m, hay lấ y sứ c để cư. ng đ oạt đượ c sao.

Ngày xư a, Triệu-V ệ công trong thờ i hàn vi, nhà nghèo không đủ sứ c nuôid ư. ng m/ già, hai vợ ch#ng ôm nhau mà khóc. M ột hôm nhặt đượ c một nén bạc25 lượ ng, gia đ ình tránh đượ c c! n đ ói. Sau V ệ-Công đượ c làm quan, v% i lư! ngb" ng là 100 lượ ng bạc một tháng. Như ng lư! ng đầu tháng V ệ-Công ch nh(nđượ c 3 nén, thiế u đ i 25 lượ ng, V ệ-Công định c(t vấ n vị quan phát lư! ng. &êmhôm đ ó có Thần đế n nói:

- Nén bạc mà t ư% ng quân đ ã nhặt đượ c là trích t ) lư! ng b" ng của t ư% ng-quân,cho nên tháng đầu bị tr ) , t ) tháng sau tr ở đ i t ư% ng quân s$ lãnh đủ một tr ămlượ ng không thiế u.





V ệ-Công đ em chuyện này nói v% i đ#ng-liêu và khuyên ngườ i không nên cườ ngthủ cườ ng cầu.

4) Lỗ l ượ c là hành động cư% p đ oạt trái phép. Hà khắ c làm giàu, gia sản còn

bị hao tán, giế t ngườ i phóng hỏa, cư% p gi(t làm giàu, t ội ác còn nặng h! n.1 1 1

Xảo trá cầu thiên, Thưở ng phạt bất bình, Dật lạc quá tit.

[Thích ngh ĩ a]

Dùng thủ đoạn xảo trá đ( mư u cầu th%ng quan tin chứ c, Thi hành thưở ngphạt không đượ c công bằng, Hưở ng lạc thái quá mà không có tit độ.

Chú: 1) Thăng giáng có số , danh vị có ph(n, không phải do xảo trá mà cầuđượ c. N ế u không lấ y đạo ngh0 a mà dùng thủ đ oạn để đạt đế n m+c đ ích, dù cóđượ c địa vị như ng tâm thu(t bấ t chính vẫ n không gi, đượ c lâu dài.

2) Công có l% n có nhỏ , t ội có nặng có nh/ , nên thưở ng phạt có h(u có bạc.Thưở ng phạt phải căn cứ vào công t ội, công và t ội lại căn cứ vào thiên lý màđịnh. Cho nên ngườ i quân-t ử dùng tâm để phán xét, dùng lý để cân nhắ c, khôngthiên vị nhân tình, không muội thiên lý, nên thưở ng phạt công bình. Tiể u-nhânkhông xét lý, lấ y nhân tình làm khinh tr ọng, lấ y của hố i lộ làm h(u bạc, nênthưở ng phạt bấ t công, nghịch v% i thiên lý mà t ự chuố c lấ y họa.

3) Dậ t là an-d (t, ch sự hưở ng nhàn, l ạ c là h -lạc, ch sự hưở ng lạc, ti! t làtiế t-độ , có ch) ng mự c. An nhàn hưở ng lạc mọi ngườ i đề u muố n, nế u có tiế t độ thìs$ hưở ng th+ lâu dài. N ế u thái quá thì lạc cự c s$ sinh bi. Như lấ y lư! ng của mộttháng tiêu trong một ngày, tuy đượ c sung sư% ng hả hê trong một ngày, như ng vuithú của ngày hôm nay s$ là cái kh" của nh, ng ngày k ế tiế p. Ngườ i có phúc mộtđờ i như ng nử a đờ i đ ã dùng hế t thì nử a đờ i sau s$ cùng quẫ n v( y.

1 1 1





Hà ngượ c k# hạ, Khủng hách ư tha.

[Thích ngh ĩ a]

Hà khắc và ngượ c đãi vớ i cấp dướ i, Khủng bố dọa nạt, làm ngườ i lo sợ

không yên.

Chú: 1) Ngườ i tuy có sang hèn như ng thân ngườ i như nhau, đề u do cha m/ sinh, biế t đ au kh" , biế t vinh nh+c. Ngườ i đ ã ở d ư% i ta, giúp việc cho ta, thì phảithư! ng như con cháu trong nhà, có chỗ không đ úng thì d ạ y bảo dìu d ắ t, ngườ i s$ cảm ! n và trung thành v% i ta. Còn như lăng nh+c thuộc hạ , hay đ ánh đ( p nô bộcđề u là hành động hà khắ c bạo ngượ c, ngườ i d 2 phản ta, Tr ờ i cũng s$ họa ta.

2) Gặ p ngườ i trong cảnh nguy nan lo sợ , đ em lòng an ủi để ngườ i đượ c yên, đ ólà lòng nhân. Thấ y ngườ i thấ t thế , th) a c! khủng hách, hăm d ọa để làm lợ i hayđể tr ả thù, là như ng đ iề u không nên làm.

1 1 1

Oán Thiên vư u nhân, Ha phong mạ v'.

[Thích ngh ĩ a]

Khi sự vi&c không đượ c như ý thì đem lòng oán Trờ i trách ngườ i, chử i giómắng mư a.

Chú: 1) Oán là sự bấ t bình, vư u là quy lỗ i cho ngườ i. &ắ c thấ t ở trong lòngngườ i, phúc họa căn n! i thiện ác, phú quý bần tiện là nhân của kiế p tr ư% c, đề u

do chính mình t ự t ạo. Ch có tiế n đứ c tu nghiệ p m% i có thể xoay vần đ" i c! , tráilại đ ã không phản t nh ở n! i mình mà lại đ em lòng oán Tr ờ i trách ngườ i thì họacàng l% n, và t ội càng nặng.

Ngày xư a có chàng V ư! ng-Sinh, ăn chay niệm Ph(t đ ã ba năm. Chẳ ng maymắ c phải một chứ ng bệnh lạ , khắ p mình đề u sinh m+n độc, ngứ a ngáy khó chịu.

M ột ngườ i bạn chí thân của V ư! ng-Sinh đế n thăm và an ủi r ằ ng:

- Anh ăn chay, thành tâm niệm Ph(t như v( y, chư Ph(t B#-Tát thế nào cũng phù hộ , tôi tin r ằ ng chẳ ng bao lâu bệnh anh s$ khỏi.





V ư! ng-Sinh nói:

- Ta ăn chay đ ã ba năm, chẳ ng nh, ng không đượ c một mả y phúc nào, mà lạimắ c phải cái bệnh khố n nạn này, đủ thấ y ăn chay có ít gì đ âu. Lờ i Ph(t nói đề u

là d ố i ngườ i cả. Ngườ i bạn nói:

- Anh ch% nên nói thế , ăn chay có công-đứ c ấ y, ít ra anh đ ã không k ế t oán v% il+c súc. N ế u anh không lấ y công-đứ c đ ó thì anh đ em bán lại cho tôi.

V ư! ng-Sinh ngạc nhiên hỏi :

- 9 n chay làm sao bán đượ c, và bán như thế nào?

Ngườ i bạn tr ả lờ i:

- Tôi tr ả cho anh một ngày chay một phân tiề n, anh ăn ba năm, cả thả y là mườ ilạng tám đ#ng tiề n. N ế u anh đ#ng ý bán thì anh viế t t ờ khế ư% c cho tôi, tôi s$ tr ả cho anh v% i số tiề n đ ó.

V ư! ng-Sinh ngh0 thầm: chàng này ngố c th(t, có ai đ i mua cái chay của ngườ i

ta bao giờ đ âu. Nay nó muố n mua thì ta cũng bán cho, vì đố i v% i ta chẳ ng cóthiệt thòi gì cả. Ngh0 xong, bèn nói v% i ngườ i bạn r ằ ng:

- N ế u anh cho r ằ ng cái ăn chay của tôi bán đượ c, tôi bằ ng lòng bán cho anh.

V ư! ng-Sinh viế t t ờ khế ư% c cho ngườ i bạn, hai bên đ#ng ý giao d ịch v% i nhau.Chàng V ư! ng lấ y đượ c số tiề n, trong lòng m) ng r . muôn phần, quên hế t n" i kh" cự c của mình và ngh0 r ằ ng: “v% i số tiề n này, ta có thể mờ i lư! ng y đế n tr ị bệnh”.

Trong t ố i hôm đ ó, khi đ i ngủ , V ư! ng-Sinh m! màng thấ y hai con qu ' sứ đế nbên cạnh giườ ng nạt r ằ ng:

- Tu" i thọ của ông đ ã mãn vào mườ i tháng tr ư% c, như ng vì ông ăn chay m% ikéo dài đượ c, nay ông không tiế p t +c niệm Ph(t học đạo mà lại còn cho r ằ ng ănchay là vô ích, đ em công ăn chay đ" i chác cho ngườ i, t ự mình làm đứ t Ph(t căn. Nay số ông đ ã t % i, hai ta vâng lệnh Diêm-V ư! ng đế n bắ t ông, hãy đ i theo ta đế n

âm phủ trình diện. Hai tên qu ' nói xong, liề n d ắ t V ư! ng-Sinh đ i. V ư! ng-Sinh hoảng h#n, qu *

xuố ng van xin.





- Cuố i xin hai vị cho tôi hoãn lại một ngày, đặng tôi tr ả lại số tiề n cho ngườ ibạn, hủ y t ờ khế ư% c và tiế p t +c ăn chay tr ở lại.

Hai tên qu ' vô-thườ ng bằ ng lòng cho V ư! ng-Sinh hoãn lại một ngày. Chàng

V ư! ng m) ng r . muôn phần. Hôm sau bèn đ i gặ p ngườ i bạn và nói rõ tình hìnhcủa mình, đ#ng thờ i giao tr ả lại số tiề n đ ã nh(n cho ngườ i bạn để lấ y lại t ờ khế ư% c.

Ngườ i bạn nói:

- Ta đ ã đố t t ờ khế ư% c tr ư% c bàn thờ , cáo cùng chư Ph(t B#-Tát r #i.

Chàng V ư! ng đ i về nhà v% i bộ mặt sầu thảm. Bệnh tình t ) đ ó lại càng nặng

thêm, không bao lâu r #i chế t.

2) Tr ờ i đấ t sinh ngườ i sinh v(t, lấ y sấ m sét gió mư a để ứ ng bố n mùa và hóad +c muôn v(t. S ấ m sét có thờ i, gió mư a có lúc, đ ó là sự v(n chuyể n của c! tr ờ i. Lòng ngườ i ăn ở hiề n lành thì thiện khí xung thiên nên gió thu(n mư a hòa. N ế ulòng ngườ i ác thì ác khí xung thiên nên m% i có mư a giông bão t ố . &ó là lòngngườ i đ ã “cảm” nên lòng Tr ờ i m% i “ứ ng”. Há có thể nguyề n r ủa ông Tr ờ i bấ tcông!

1 1 1

Đấu hợ p tranh t"ng, vong tr"c bằng đảng

[Thích ngh ĩ a]

Gây chuy&n thị phi đ( hai bên sinh vi&c tố t"ng mà đứ ng giữ a tr"c lợ i, ktbè lập đảng, theo ngườ i làm vi&c phi pháp, nguy hại đn an ninh quốc gia.

Chú: 1) %ấ u là dùng k ế làm cho hai bên bấ t hòa sinh oán, hợ p là đứ ng ở gi, alàm hòa cho đ ôi bên. &ó là làm cho hai bên thù nghịch mà sinh việc t ố t +ng r #iđứ ng gi, a làm hòa để tr +c lợ i.

2) V ọ ng là không phân biệt phải trái, tr$ c là đ i theo. Ngườ i cùng chí là b- ng ,

hợ p bằ ng mà thành đả ng. Khi có bằ ng đảng t ấ t có sự đố i l( p, như nư% c lử akhông hợ p, và loạn t ) đ ó mà ra. Ngoài quân-t ử lấ y đạo làm bằ ng, lấ y đứ c làmđảng mà không a dua theo bè phái. K ẻ tiể u-nhân thì khác hẳ n, vì lợ i mà k ế t bè





đảng và mong cho thiên hạ loạn để tranh quyề n đ oạt lợ i, có biế t đ âu xã hội vì thế mà loạn, nư% c vì thế mà nguy.

1 1 1

D"ng thê thip ngữ , vi ph"-m/u huấn, Đắc tân vong cố

[Thích ngh ĩ a]

Nghe lờ i của thê thip mà làm trái lờ i giáo huấn của cha mẹ, không bit ôncố tri tân, khi đượ c cái mớ i thì b0 quên cái c'.

Chú: 1) V ợ chánh là thê , vợ l$ là thi! p. Thê thiế p là ngườ i cùng b(c v% i ta, ph+ giúp ta trong việc d ạ y d ỗ con cái, ph+ng d ư. ng cha m/ và lo việc nội tr ợ . Cham/ là ngườ i sinh ta ra, nuôi d ư. ng ta, cư% i hỏi cho ta, dù quý như b(c vua chúanhư ng cha m/ lúc nào cũng là b(c trên của ta, phải ph+ng sự s% m chiề u. Lờ i củathê thiế p phải suy ngh0 phán xét, lờ i bấ t chánh thì không nên theo, hợ p lý thì nênnghe như ng phải đ/ p lòng cha m/. Trong tr ườ ng hợ p cha m/ có lỗ i lầm, b" n ph(n làm con ch có thể khuyên gián mà không thể ch trích để cha m/ đượ c vui

lòng. &ó là đạo hiế u. Nghe lờ i thê thiế p mà đ i nghịch lý v% i cha m/ thì xem cham/ là c) u địch, và thê thiế p là ân nhân, đ ó chẳ ng phải bội luân hay sao!

2) C ố là xư a, cũ. Cái cũ bây giờ là cái m% i của lúc tr ư% c. Tình bạn bè, vợ ch#ng không có cũ và m% i, nế u t #n thiên lý thì lòng chung thủ y của ngườ i khôngvì cũ m% i mà thay đ" i. &ượ c m% i mà quên cũ thì thiên lý trong lòng ngườ i đ ã bị lu mờ mà mấ t đ i nhân ngh0 a, tr ở nên vong bản. M ấ t đ i nhân ngh0 a thì ngườ i thâns$ thành ngườ i lạ , bạn s$ biế n thành thù.

1 1 1

Kh!u thị tâm phi, tham mạo ư tài, khi võng k# thượ ng.

[Thích ngh ĩ a]

Kh!u Phật tâm xà, lờ i nói không đi đôi vớ i vi&c làm, tham của háo tài khigiấu l+ a gạt cấp trên.





Chú: 1) Quân-t ử và tiể u-nhân khác nhau ở chỗ t #n tâm, tâm vô hình không thể thấ y như ng xét về sự việc thì t ) chỗ quang-minh và ám-muội mà biế t đượ c sự t #ntâm là chánh hay tà. Lờ i nói phát xuấ t t ) tâm, xét tâm thì biế t đượ c lờ i nói làthự c hay d ố i.

2) Tham là lòng hay ham muố n, M ạ o là hay không có mà cố tìm cách để chiế mlấ y, đạt đượ c. Làm quan mà bóc lột nhân dân, hố i lộ tham nhũng, biể n thủ côngqu 5 đề u thuộc hành động gạt d ư% i l) a trên. Vì đ ã sinh lòng tham nên phải chegiấ u sự th(t.

1 1 1

Tạo tác ác ngữ , Sàm hủy bình nhân.

[Thích ngh ĩ a]

Bịa đặt lờ i xấu, Gièm si(m, hủy báng đ( phê bình ngườ i.

Chú: 1) Ngườ i có lỗ i ta còn phải tìm cách bao dung che d ấ u, mong ngườ i có c! hội hố i cải. Ngườ i vô c% ta lại bịa đặt lờ i xấ u hại ngườ i, chẳ ng oan lắ m sao.

Miệng ngườ i d 2 phạm bố n đ iề u t ội lỗ i, là ác-kh* u3 , l ư. ng-thiệ t4 , #-ngôn5 , vàvọ ng-ngữ 6 . &ó là kh- u nghiệ p.

Lờ i nói không mấ t tiề n mua, khen ngườ i một câu dù là một lờ i tâng bố c, như ngngườ i nghe như đượ c hóng gió xuân, trong lòng cảm thấ y mát d ịu. Ác ng, tuych một lờ i như ng ngườ i nghe như gặ p phải gió đ ông, mà cảm thấ y lạnh thấ u

3 Lờ i nói ác độc, như nguyề n r ủa, chử i b% i.

4 Hai lư. i, gặ p ông Giáp nói một đ àng, đố i v% i ông 3 t lại nói một nẻo, gâychuyện thị phi để ngườ i nghi k 4 lẫ n nhau.

5 Lờ i nói thêu d ệt bóng b- y, làm cho ngườ i say mê.

6 Lờ i nói bịa đặc không th(t.





xư! ng. Miệng lư. i của ngườ i sắ c bén như dao, có thể giúp ngườ i, cũng có thể hại ngườ i, há không th(n tr ọng hay sao!

1 1 1

Hủy nhân xư ng trự c, Mạ Thần xư ng chính, Khí thuận hi&u nghịch, Bộithân hướ ng s, .

[Thích ngh ĩ a]

Hủy báng thanh danh của ngườ i khác, cho mình là ngay thẳng, Mạ l4 Thần-Thánh cho mình là đúng, Vì lợ i ích cá nhân mà không hành theo đạolý, chuyên làm điều trái nghịch, Đi ngượ c vớ i ngườ i thân mà chạy theongườ i ngoài.

Chú: 1) Trự c là ngay thẳ ng, chính là không thiên lệch. Chính tr ự c một ngh0 a,là công bình ngay thẳ ng. M ột ngườ i hành động quang minh lỗ i lạc t ứ c là chínhtr ự c, k ẻ đ i hủ y ngườ i t ấ t không phải là hiề n. Ch có cải tà quy chánh m% i tr ở thành ngườ i hiề n, l$ nào đ em lòng hủ y báng ngườ i mà lại có thể tr ở thành ngườ i

chính tr ự c hay sao?2) Ngườ i chính tr ự c m% i thành Thần, chẳ ng l$ Thần không rõ phải trái mà nghe

theo lờ i d ạ y bảo và ch trích của ngườ i hay sao! &ắ c t ội v% i Tr ờ i thì khó mà van xin.

3) Khí là t ) bỏ , thuậ n là l$ phải, hiệu là noi theo, ngh " ch là đ iề u trái. Thu(nnghịch là phải xét theo lý. Cha m/ t ) , con cái hiế u, vợ hòa ch#ng thu(n, bạn bè

gi, tín… đ ó là đạo làm ngườ i mà mọi ngườ i đề u phải thu(n theo. H ợ p lý màkhông hành, trái đạo mà lại theo, là nghịch v% i l$ Tr ờ i v( y.

4) Bội là phản, hướ ng là theo. Ngườ i thân nhấ t trên đờ i không ai thân h! n cham/ , vợ ch#ng, anh chị em, k ế đế n là thân thích. Thân có đẳ ng cấ p, chia trên d ư% i,biệt xa gần, s! thì không thân. H ư% ng thân bội s! là thiên tính của ngườ i. Bộithân là ngỗ , hư% ng s! thì nghịch. Ngỗ nghịch trái đạo luân thườ ng. T như cham/ đ ang trong c! n hoạn nạn mà không lo, lại đ i giúp ngườ i ngoài ăn sung mặc

sư% ng, như thế là trái đạo.

1 1 1









Ngày thứ hai, Lư u-T 0 nh cho ngườ i mờ i Tr ần-t " đế n nhà và dùng l2 thượ ngkhách tiế p đ ãi.

Lư u-T 0 nh hỏi Tr ần-t " :

- Xin đạo-tr ưở ng ch đ iể m, xem con đườ ng t ư! ng lai của tiể u quan sau này cókhá chăng?

Trân-t " nhìn qua t ư% ng mạo của Lư u-T 0 nh một lúc r #i nói:

- T ư% ng của đại-nhân h! i khác v% i ngườ i thườ ng, xin đại-nhân ch% nên bắ t t ội,để bần-đạo nói th(t

Lư u-T 0 nh đ áp:

- Không sao đ âu, có gì đạo-tr ưở ng cứ nói thẳ ng, số mệnh t ố t hay xấ u đề u lànhân đ ã t ạo t ) nh, ng kiế p tr ư% c. V ả lại t ư% ng do tâm chuyể n, cũng có thể thayđ" i đượ c.

Tr ần-t " nói:

- T ư% ng mạo của đại-nhân mặt tr ư% c r ộng, mặt sau h/ p. &iể m này chứ ng t ỏ

r ằ ng công danh phú quý của đại-nhân ch hưở ng đượ c một nử a, khi già s$ chịucảnh bần cùng và cô đ! n.

Lư u-T 0 nh ngh0 thầm: Ta đườ ng đườ ng một vị thái-thú dù tiề n bạc không có baonhiêu như ng đ#ng lư! ng cũng đủ cho ta số ng, h! n n, a v% i ruộng vườ n của ôngcha ta để lại, dù ăn cả đờ i cũng không hế t, làm sao có thể nghèo đượ c? Dư% i tacó nhiề u ngườ i hầu hạ như v( y, làm sao mà cô đ! n đượ c? Cho nên không mấ y gìtin vào lờ i của Tr ần-t " , như ng trong lòng không nói ra.

Tr ần-t " lại hỏi:

- &ại-nhân còn muố n hỏi thêm gì n, a không?

Lư u-T 0 nh đ áp:

- M ấ y câu nói của đạo-tr ưở ng đ ã định đ oạt chung thân của tiể u-quan r #i, cònhỏi gì n, a.

Nói xong, liề n sai ngườ i nhà đ em một nén bạc cho Tr ần-t " để đ áp l2 . Tr ần-t " nói:





- Ngườ i xuấ t gia không tích tiề n bạc, xin đại-nhân hãy gi, lại.

Lư u-T 0 nh thấ y Tr ần-t " không nh(n tiề n bèn sai một gia bộc ti2 n Tr ần-t " ra về .Tr ần-t " nói v% i ngườ i gia bộc r ằ ng:

- N ăm năm sau, gia đ ình quan thái-thú s$ gặ p tai biế n, bần-đạo v% i quan thái-thú có duyên, sau này khi gặ p tai biế n, hãy đế n núi Hoa-S ! n kiế m bần-đạo.

Ba năm sau, vì bị ngườ i gièm pha, Lư u-T 0 nh bị vua cách chứ c, con trai l% n bị chém, ngườ i con thứ hai bị tù và chế t trong lao ng+c, ngườ i con thứ ba bị bệnhnặng mà chế t. &ế n năm thứ năm, ngườ i vợ cùng ngườ i thiế p và đứ a con út cũnglần lượ t qua đờ i. Nh, ng ngườ i giúp việc trong nhà thấ y gia đạo của Lư u-T 0 nh đ ãsuy đ#i, cũng lần lượ t bỏ đ i, ch còn lại một gia bộc thân c(n trung thành bêncạnh.

Tr ư% c sự biế n đ" i l% n lao này, Lư u-T 0 nh cảm thấ y bu#n r ầu vô hạn và cô đ! nh! n bao giờ hế t, nên nói v% i ngườ i gia bộc trung thành:

- Ta chẳ ng làm đ iề u gì ác cả , sao ông Tr ờ i lại bắ t hại ta đế n thế ?

Nghe lờ i than của chủ nhân mình, ngườ i gia bộc sự c nh% t % i lờ i d ặn của Tr ần-

Hi-Di t " -sư , m% i nói v% i Lư u-T 0 nh:- Lúc tr ư% c ông đạo-s0 có nói v% i con r ằ ng khi nào đại-nhân gặ p tai biế n thì

hãy đế n núi Hoa-S ! n gặ p ông ta.

Lư u-T 0 nh ngh0 đế n lờ i của Tr ần-t " đ ã t ) ng nói v% i mình: “mặt tr ư% c r ộng, mặtsau h/ p, nên phú quý ch hưở ng đượ c một nử a”, nay quả nhiên ứ ng nghiệm vàkhen thầm t ư% ng thu(t cao-minh của Tr ần-t " , nên đ i v% i ngườ i gia bộc đế n núi

Hoa-S ! n tìm Hi-Di t " -sư .Tr ần-t " hỏi r ằ ng:

- Lâu năm không gặ p đại-nhân, đại-nhân gần đ ây mạnh giỏi chứ ?

Lư u-T 0 nh ứ a nư% c mắ t, đ em biế n cố của mình k ể cho Tr ần-t " hay. Tr ần-t " an ủi:

- S ự đ ã như v( y, đại-nhân có khóc cũng vô ích.

Lư u-T 0 nh:

- Xin đạo-tr ưở ng ch đ iể m:





Tr ần-t " nói:

- Bần-đạo không phải là ngườ i xem bói, ch vì bần-đạo có duyên v% i đại-nhân,biế t phúc của đại-nhân, ch hư% ng đế n 60 tu" i là hế t, nên muố n độ đại-nhân tu

đạo để thoát cảnh luân-h#i. &ại-nhân trong kiế p tr ư% c là một ngườ i hành thiện,đ em tài v(t bố thí giúp ngườ i bần cùng, như ng đế n năm 60 tu" i, vì gặ p tai biế n,làm ăn không xuôi, bắ t đầu hủ y báng Thánh hiề n, trách Tr ờ i không có mắ t, chonên phúc của đại-nhân ch đượ c hưở ng đế n năm 60 tu" i mà thôi. Diện mạo củađại-nhân, mặt tr ư% c r ộng, mặt sau h/ p t ứ c là tr ư% c có phúc, sau gặ p họa, vìhành thiện h, u thủ y vô chung và hủ y báng Tr ờ i Ph(t. Nay đại-nhân còn lại mộtsố gia sản, đại-nhân hãy bán hế t để lấ y tiề n giúp đ. cho k ẻ nghèo. M ột khi tíchđủ công đứ c, xư! ng ngọc-ch- m sau ót của đại-nhân s$ n" i lên, lúc đ ó đại-nhâns$ đượ c hưở ng phúc tr ở lại. Như ng h#ng-phúc trong thế gian không đượ c lâu dài,mong đại-nhân hãy theo bần đạo tu đạo, sau này hưở ng phần thanh phúc, tiêu-dao miề n cự c lạc.

Lư u-T 0 nh nghe xong lờ i ch thị của Tr ần-t " , bèn t ) giã cùng v% i ngườ i gia bộctr ở vể nhà.

Trong thờ i k * đ ó, quân Hung-Nô đế n quấ y nhi2 u nư% c T ố ng và bắ t h! n ba ngànngườ i, g#m cả ngườ i già v% i tr ẻ con. Quân Hung-Nô đặt đ iề u kiện, phải lấ y mộtvạn nén vàng ra chuộc m% i chịu tr ả ngườ i, nế u không mườ i ngày sau số ngườ i bị bắ t, bấ t k ể già tr ẻ hay l% n bé đề u bị giế t.

Lư u-T 0 nh hay đượ c tin này, bán hế t gia sản của mình lấ y đủ số vàng giao choquân Hung-Nô để chuộc lại số ngườ i đ ã bị bắ t. Trong t ố i hôm đ ó, khi đ i ngủ ,đ ang nằ m xuố ng giườ ng, Lư u-T 0 nh đột nhiên cảm thấ y xư! ng ngọc-ch- m n! i ót

sau t ự nhiện l#i lên, tinh thần sảng khoái muôn phần, m% i ngh0 t % i lờ i nói củaTr ần-t " :

“Khi nào xư! ng ngoc-ch- m nhô ra thì phúc s$ đế n”, nay quả th(t linh nghiệm. Như ng lại ngh0 thầm: Tu" i mình đ ã ngoài sáu mư! i r #i, còn phúc gì mà hưở ngn, a! Chi bằ ng đế n núi Hoa-S ! n theo Tr ần Hi-Di học đạo còn h! n.

Sáng hôm sau, khi thứ c d ( y, Lư u-T 0 nh thấ y có cả ngàn ngườ i đ ang đứ ng tr ư% c

cử a nhà mình. Lư u-T 0 nh ngạc nhiêu hỏi:- Các ngư! i đế n đ ây có việc gì chăng?





Nh, ng ngườ i đứ ng tr ư% c cử a đề u là ngườ i bị quân Hung-Nô bắ t, khi thấ y Lư u-T 0 nh, t ấ t cả đề u qu * xuố ng, đ#ng thanh nói r ằ ng:

- Chúng tôi đề u là ngườ i bị giặt Hung-Nô bắ t, may nhờ đại-nhân cứ u giúp nên

m% i bảo t #n đượ c tính mạng, nay chúng tôi k ẻ ít ngườ i nhiề u, góp tiề n giao tr ả cho đại-nhân.

Lư u-T 0 nh không nh(n và nói r ằ ng:

- &ó là sứ c của ta làm đượ c, mấ y ngườ i ch% nên làm như v( y.

Có một ngườ i, vì thấ y vợ con của quan thái-thú đề u đ ã chế t, bèn đ em ngườ i congái của mình gã cho Lư u-T 0 nh. Lư u-T 0 nh t ) chố i, xong quần chúng qu * xuố ng và

nói:

- &ại-nhân không biế t, thầ y M ạnh-T ử có nói: không con nố i dõi tông đườ ng làmột đề u đại bấ t hiế u, xin đại-nhân ch% nên khư% c t ) .

Lư u-T 0 nh trong tr ườ ng hợ p đ ó không t ) chố i đượ c, nên m% i t +c huyề n. N ăm saungườ i vợ tr ẻ sinh đượ c hai đứ a con sinh đ ôi, một trai và một gái.

Ngh0 a cử lấ y vàng chuộc ngườ i của Lư u-T 0 nh truyề n đế n tai vua T ố ng, nhà vuara lệnh ph+c chứ c cho Lư u-T 0 nh. Hai ngườ i con của Lư u-T 0 nh sau này, ngườ icon trai đỗ tr ạng-nguyên, con gái đượ c tuyể n làm cung phi, cả hai đề u hưở ngcảnh vinh hoa phú quý.

&ế n năm bả y mư! i, Lư u-T 0 nh t ) chứ c về hư u, và lên Hoa-S ! n theo Tr ần Hi-Dit #-sư học đạo

Vào mùa Thu năm M (u-Ngọ đờ i Khang-Hy, thành Yên-Kinh có ngườ i tên

Tr ư! ng-Nguyên, nuôi một con l) a, một ngày có thể chạ y hai tr ăm d ặm. L) a nàyr ấ t k * lạ , ngoài ba cha con Tr ư! ng-Nguyên ra không một ngườ i nào có thể cư. iđượ c, ngườ i cư. i đề u bị l) a cắ n và hấ t cẳ ng đ á. M ột hôm có chàng Dư! ng-Sinhmượ n l) a của Tr ư! ng-Nguyên cư. i ch! i, l) a t ỏ vẻ hiề n lành, chịu cho Dư! ng-sinh cư. i. &êm hôm đ ó Dư! ng-sinh nằ m m! thấ y một ngườ i mặc áo đ en đế n nóir ằ ng: Ta là con l) a của Tr ư! ng-Nguyên, sinh thờ i thiế u ông ba tr ăm đ#ng khôngtr ả , nay cho ông cư. i để tr ả nợ tr ư% c. Hôm qua ông cư. i tôi 280 d ặm mong sáng

mai ông s$ cư. i tôi thêm 20 d ặm cho đủ số .

Dư! ng-Sinh hỏi:





- Ông nợ Tr ư! ng-Nguyên bao nhiêu tiề n.

Ngườ i áo đ en đ áp:

- Nhiề u lắ m, không thể đế m đượ c.

Dư! ng-Sinh cảm thấ y giấ c m! k * lạ , sáng hôm sau qua mượ n l) a của Tr ư! ng- Nguyên để cư. i ch! i, đ i đượ c 20 d ặm, l) a không đ i n, a mà nhả y tung t ăng, Dư! ng-Sinh bị l) a hấ t xuố ng đấ t. Thấ y hợ p v% i lờ i của ngườ i áo đ en nói tronggiấ c mộng, nên Dư! ng-Sinh nói v% i l) a r ằ ng: Ta đ ã biế t r #i, ngư! i đ ã không cònthiế u nợ của ta n, a, như ng phải đ i bộ 20 d ăm đườ ng về nhà th(t là một việc khócho ta. Nay ta lấ y mườ i đ#ng tiề n mua cỏ cho ngư! i ăn, ngư! i chịu đư a ta về chăng?

L) a như hiể u đượ c ý ngườ i, hai mắ t nhìn Dư! ng-Sinh t ỏ vẻ bằ ng lòng và đư a Dư! ng-Sinh về nhà.

V ề sau Dư! ng-Sinh mượ n l) a của Tr ư! ng-Nguyên để c. i, l) a vẫ n hấ t cẳ ng đ á Dư! ng-Sinh như mọi ngườ i khác.

1 1 1

Phân loại doanh cầu, Lự c lượ ng thí thit.

[Thích ngh ĩ a]

Không bit an phận, số m&nh không có mà cố cầu cho k# đượ c, Đua đòi,chạy theo sự xa hoa lòe loẹt bên ngoài.

Chú: Giàu nghèo có số , nế u trong mệnh có thì không cần cầu cũng có đượ c,nế u số không có thì dù cố cầu cũng không đế n. Giàu mà không tiế t kiệm, ăn ch! i xa hoa lại d 2 mang họa vào thân.

Thạch-Sùng là ngườ i Nam-Bì đờ i T ần, làm thứ -sử đấ t Kinh-Châu, sau đ" ilàm V ệ-úy. Nhờ sai khiể n khách hàng hải mà làm giàu. Thạch-Sùng k ế t bạn cùngV ư! ng-Khải, Dư! ng-Châu, là bọn ăn ch! i xa hoa đư! ng thờ i. Khải và Sùng

thườ ng hay khoe giàu. Khải làm t ấ m l+a dài 40 d ặm để tr ải đườ ng, m+c đ ích làđể phô tr ư! ng sự giàu sang cuả mình, Sùng sai ngườ i d ệt một t ấ m gấ m dài 50d ặm tr ải dài h! n của Khải. Có một lần Khải đ em một báu v(t bằ ng san-hô do





nhà vua t ặng mang ra khoe v% i Sùng, Sùng nhìn xong lấ y cây thiế t như -ý đ( p nátcây san-hô và sai ngườ i đ em một cây khác dài gấ p ba lần để b#i thườ ng choKhải. Khải gi(n và ấ m ứ c trong lòng.

Thạch-Sùng có một ngườ i thiế p đ/ p là L+c-Châu có tài múa hát, r ấ t đượ cThạch-Sùng sủng ái và cấ t riêng một biệt thự lấ y tên là Kim-C ố c-Viên cùng L+c-Châu mua vui múa hát t ại đ ó. M ột vư! ng công trong triề u là Tôn-Tú thấ y L+c-Châu có nhan sắ c, muố n Thạch-Sùng nhườ ng lại, như ng Sùng không bằ ng lòng,Tô-Tú dùng quyề n cư. ng đ oạt, L+c-Châu không chịu, nhả y xuố ng lầu t ự t ử . Tôn-Tú gi(n, nên gièm tâu v% i Triệu-V ư! ng là T ư -Mã-Luân, mà giế t Thạch-Sùng.Sùng vì thế mà hại chế t.

1 1 1

Dâm d"c quá độ, Tâm độc mạo t+ .

[Thích ngh ĩ a]

Hưở ng th" thái quá dâm d"c quá độ, Bề ngoài t0 v. nhân t+ , như ng bên

trong thì tâm địa nham hi(m.Chú: 1) Dâm d +c quá độ , tinh yế u khí suy, chư a già đ ã bệnh, sinh con ngu đần.

&ó là một đ iề u bấ t hiế u v% i t " -tông

2)Lòng ác t ư% ng d , , ngườ i biế t đượ c là tàn nhẫ n, tâm hiể m mạo quyệt ngườ ibiế t là gian. Ngườ i biế t nên d 2 tránh. Còn tâm độc mạo t ) thì khó xét, đ ó là hạnngườ i chứ a dao trong b+ng, lòng d ạ cự c k * nham hiể m, độc như r ắ n r ế t.

Lý-Lâm-Phủ là một ngườ i có tài hoa, tinh thông cả cầm k * thi họa, như ngcũng là một ngườ i giảo-hoạt nham hiể m. Làm quan d ư% i triề u vua &ườ ng Huyề n-Tôn, vì tính hay nịnh hót, chẳ ng nh, ng đố i v% i nhà vua ngay cả nh, ng vị phi t ử của &ườ ng Huyề n-Tôn, Lý-Lâm-Phủ cũng đề u dùng lờ i ngọt ngào để muachuộc nên đượ c vua sủng ái. Khi giao thiệ p v% i ngườ i, bề ngoài luôn t ỏ vẻ thânthiện t ư! i cườ i, mọi ngườ i đề u t ưở ng ông là một ngườ i đ áng tin, nên đ em lờ i phế phủ cũng như nh, ng đ iề u bí m(t đề u th" lộ cho Lý-Lâm-Phủ hay. Ngườ i đư! ng





thờ i gọi ông là ngườ i kh- u-m(t phúc-kiế m7 . Nhiề u ngườ i có tài đề u bị ông hãmhại mà chế t. Lý-Thích-Chi là bạn đ#ng-liêu v% i ông, ch vì một sự hiể u làm nhỏ nhen như ng Lý-Lâm-Phủ nuôi h(n trong lòng và ngh0 cách hại Lý-Thích-Chi. M ột hôm Lý-Lâm-Phủ nói v% i Lý-Thích-Chi r ằ ng:

- Nghe nói núi Hoa-S ! n có mỏ vàng, nế u có k ế hoạch khai mỏ lấ y vàng thì r ấ tcó lợ i cho nư% c, ta gì b(n việc nên không có thì giờ lo về việc này, nay cho huynhhay để huynh tâu v% i vua. N ế u k ế hoạch thành thì công của huynh s$ không nhỏ.

Lý-Thích-Chi t ưở ng Lý-Lâm-Phủ có lòng giúp mình nên đ em k ế hoạch khai mỏ Hoa-S ! n tâu cùng vua Huyề n-Tôn. Nhà vua lấ y làm m) ng, và đ em việc khai mỏ của Lý-Thích-Chi hỏi ý kiế n của Lý-Lâm-Phủ.

Lý-Lâm-Phủ đ áp:

- H ạ thần cũng biế t Hoa-S ! n có mỏ vàng, như ng n! i đ ó lại là long-huyệt củabệ-hạ , e r ằ ng khai mỏ s$ phá đ i huyế t mạch mà có hại cho đế nghiệ p của bệ-hạ ,cho nên hạ thần không dám tâu Chắ c Lý-Thích-Chi cũng biế t đượ c việc này,như ng ch ngh0 đế n lợ i cho mình mà không lo đế n phúc của bê-hạ , quả th(t là có ý bấ t lư! ng, mong bê-hạ ch% nên nghe lờ i.

&ườ ng Huyề n-Tôn nghe Lý-Lâm-Phủ nói như thế nên gi(n và làm t ội Lý-Thích-Chi.

Vì ám hại ngườ i trung lư! ng, t ội ác tày tr ờ i, về sau Lý-Lâm-Phủ bị ma qu ' hiệnhình đế n v(t chế t. Khi chế t áo quan lại bị ngườ i bử a, chế t không toàn thây. Niên-hiệu nguyên-hòa đờ i &ườ ng ở Huệ-Châu, một K 5 n, bị sét đ ánh chế t, d ư% i náchcó ba ch, Lý-Lâm-Phủ. Niên-hiệu thiêu-hư ng đờ i T ố ng, sét đ ánh chế t một thiế u-

ph+ họ Tr ần trên mình cũng xuấ t hiện ba ch, Lý-Lâm-Phủ. Vào niên-hiệu H #ng-võ đờ i Minh, t nh S ! n- &ông có ngườ i L+c-An-Bình giế t gà đ ãi khách khi nh" lông thấ y trên mình gà năm ch, “ &ườ ng t ư% ng Lý-Lâm-Phủ”.

M ư u sâu họa cũng sâu, hại ngườ i ch một thờ i như ng ác nghiệ p đ i theo mãi.G% m thay!

7 Miệng ngọt như m(t ong, như ng trong lòng mang gư! m giế t ngườ i





U thự c ủy nhân, Đã- đạo hoặc chúng.

[Thích ngh ĩ a]

Lấy đ1 nh, u d, b!n cho ngườ i %n, dùng tà đạo, yêu thuật đ( mê hoặc,

l+ a gạt quần chúng.

Chú: 1) 9 n nhằ m thứ c ăn nh! uế để sinh bệnh t (t, t ự mình không muố n mà nuôingườ i ăn, chẳ ng phải xem ngườ i như xúc v(t hay sao!

2) &ạo ch có một, lấ y tu thân sử a mình làm gố c, lấ y cứ u nguy t ế bần làm thiện. &ạo mà r ờ i tâm thì là tà đạo. Tà đạo là sự mê tính, hại ngườ i nặng h! n thú d , ,nên lu(t Tr ờ i phạt cũng nặng.

Thờ i Xuân-Thu, nư% c Ng+ y có một vị quan là Tây-Môn-Báo đượ c Ng+ y V ăn H ầu sai đ i tr ấ n thủ đấ t Nghiệ p- &ô.

Khi đế n n! i nh(m chứ c, thấ y cảnh v(t n! i đ ây tiêu đ iề u, dân cư thư a th% t, Tây- Môn-Báo liề n triệu ph+ lão đấ t Nghiệ p &ô đế n hỏi rõ nguyên do.

Ph+ lão đề u tr ả lờ i:

- Dân chúng tôi ở đ ây kh" về một nỗ i Hà-Bá lấ y vợ .Tây-Môn-Báo nói:

- Quái lạ! Hà-Bá lấ y vợ ra sao? Các ngư! i nói rõ cho ta nghe xem.

Ph+ Lão:

- &ấ t Nghiệ p- &ô này có một con sông Chư! ng, Hà-Bá là vị Thần của sông này.

Thần này thích vợ đ/ p, mỗ i năm bắ t dân phải nộ p một gái đ/ p trong làng. N ế uchịu nộ p thì đượ c mư a thu(n gió hòa, hoa màu t ư! i t ố t, nế u không nộ p thì bị vị Thần phạt, dâng nư% c lên làm hại nhà cử a, ruộng nư! ng.

Tây-Môn-Báo:

- &ầu tiên ai bày ra việc này? Làm sao biế t đượ c Hà-Bá lấ y vợ ?

Ph+ Lão đ áp:

- Bọn đ#ng cố t ở ấ p bày ra việc này. Dân chúng tôi sợ nạn nư% c l+t, nên phảithu(n theo. M ỗ i năm các hào tr ưở ng trong làng cùng bọn đ#ng cố t bắ t dân phải





nộ p mấ y tr ăm quan tiề n, một phần dùng làm phí t " n lấ y vợ cho Hà-Bá, phần cònlại thì họ chia nhau.

Tây-Môn-Báo hỏi:

- Chúng nó chia nhau mà dân lại không nói gì hay sao?

Ph+ lão đ áp:

- Bọn đ#ng cố t thì gi, việc cầu cúng, còn các hào tr ưở ng trong làng cho r ằ nghọ cũng có công, nên cũng phải ăn một phần, chúng tôi đ âu dám phàn nàn. Cònmột đ iề u kh" h! n n, a là cứ về đầu năm, bọn đ#ng cố t thấ y con gái nhà ai cónhan sắ c, thì bắ t ngườ i con gái đ ó phải làm vợ Hà-Bá, nế u như có đ út tiề n cho

họ thì s$ đượ c họ tha cho mà đ i bắ t ngườ i khác. Ngườ i nào nghèo khó, không cótiề n l2 cho họ thì s$ phải nộ p con cho Hà-Bá. Bọn đ#ng cố t l( p một tr ại cúng ở bờ sông, màn tre tr ư% ng r ủ , trang hoàng r ự c r . , bắ t ngườ i con gái bị nộ p t ắ mgội thay áo r #i cho ở đ ó. Khi chọn đượ c ngày t ố t, đ em ngườ i con gái ấ y ng#i vàocái bè lau, r #i thả ra gi, a lòng sông, bè trôi đượ c vài mư! i d ặm thì chìm. Nhiề ungườ i vì thư! ng con, không muố n nộ p cho Hà-Bá làm vợ thì d ẫ n con tr ố n đ i n! ikhác. C ảnh t ượ ng trong thành vì thế m% i tiêu đ iề u vắ ng vẻ.

Tây-Môn-Báo hỏi:

- 3 p các ngư! i bị l+t bao giờ chư a?

Ph+ lão đ áp:

- M ỗ i năm chúng tôi đề u nộ p gái cho Hà-Bá nên chư a hề bị thần tr ) ng phạt.

Tây-Môn-Báo nói:

- Thần đ ã thiêng như v( y, khi nào có làm l2 nộ p gái thì cho ta hay, để ta cầuđảo cho các ngư! i.

T % i k * dâng gái, ph+ lão đế n b- m. Tây-Môn-Báo áo mũ nghiêm ch nh, thânhành ra đứ ng n! i bờ sông. Quan lại trong ấ p đề u t + t ( p đ ông đủ , dân trong ấ pkéo nhau ra xem đế n hàng ngàn ngườ i. Bọn hào tr ưở ng đư a một bà đ#ng ra, v% ibộ mặt kiêu hãnh. N , đệ-t ử của bà đ#ng đ i theo h! n hai mư! i ngườ i, đề u v% i

khăn áo sặc s. .

Tây-Môn-Báo bảo bà đ#ng già và đế n nói r ằ ng:





- Dám phiề n bà d ắ t vợ Hà-Bá đế n, để ta xem mặt:

Bà đ#ng sai đệ-t ử d ắ t ngườ i con gái đế n. Tây-Môn-Báo thấ y ngườ i con gái đ ónhan sắ c t ầm thườ ng, bèn bảo v% i bà đ#ng và bọn hào tr ưở ng:

- Hà-Bá là b(c qu ' thần, phải tìm ngườ i con gái th(t đ/ p m% i xứ ng đ áng, gáinày không đ/ p, nay ta phiề n bà đ#ng xuố ng sông nói v% i Hà-Bá r ằ ng, vâng lờ iquan thái-thú đ i tìm gái khác đ/ p h! n, hôm sau s$ nộ p.

Nói xong, liề n sai lính tráng ném bà đ#ng xuố ng sông. M ọi ngườ i xung quanhai cũng kinh h#n mấ t vía. Tây-Môn-Báo vẫ n ng#i yên như để đợ i bà đ#ng tr ở lại,một h#i lâu m% i đứ ng d ( y nói:

- Bà đ#ng tu" i đ ã già, không làm đượ c viêc, xuố ng sông đ ã lâu vẫ n chư a thấ ytr ở lại, các cô đệ-t ử phải xuố ng gi+c cho ta.

Tây-Môn-Bá lại sai quân lính bắ t một cô đệ-t ử của bà đ#ng vứ t xuố ng sông. &ượ c ít lâu, Tây-Môn-Báo lại nói:

- Cô đ ó không làm đượ c việc, đ i lâu như thế mà vẫ n chư a về .

Nói xong, lại bắ t đệ-t ử khác xuố ng sông gi+c. M ột lúc sau, Tây-Môn-Báo cho làch(m, lại bắ t thêm một ngườ i đ i xuố ng n, a. C ả thả y ba đệ-t ử của bà đ#ng xuố ngsông đề u không thấ y tr ở về .

Tây-Môn-Báo nói v% i bọn hào tr ưở ng:

- Bọn ấ y đề u là n, lư u, nói năng không rõ, phiề n ông nào xuố ng hộ , giúp việccho đượ c nhanh chóng.

Nói xong, sai lính bắ t một hào tr ưở ng ném xuố ng sông và nói:- &i mau! K ế t quả thế nào phải tr ở về gấ p để tr ả lờ i cho ta biế t.

Hào tr ưở ng còn lại đề u sợ sệt qu * lại van xin, không dám ngng c" đứ ng d ( y.

Tây-Môn-Báo nói:

- N ư% c sông cu#n cuộn, nào thấ y Hà-Bá ở đ âu? Các ngườ i làm hại biế t bao

nhiêu con gái nhà lành, cái t ội ấ y các ngườ i phải đề n mạng. Bọn hào tr ưở ng lại qu * s+ p kêu oan:





- Chúng tôi vô tri, xư a nay bị đ ám đ#ng cố t l) a d ố i mà không hay, xin đại-nhânthứ t ội.

Tây-Môn-Báo nói

- Bà đ#ng đ ã chế t r #i, t ) nay về sau nế u ai còn bày ra việc Hà-Bá lấ y vợ n, a,thì bắ t ngay ngườ i ấ y làm mố i xuố ng nói v% i Hà-Bá. M ấ y ngườ i đ ã thu đượ c baonhiêu tiề n của dân, bây giờ phải tr ả lại hế t.

Tây-Môn-Báo truyề n cho ph+ lão chọn nh, ng trai lành, ngườ i nào l% n tu" i màchư a có vợ thì đ em n, đ ê-t ử của bà đ#ng đ em gả cho. &ấ t-Nghệ p- &ô t ) đ ókhông còn thói đ#ng cố t, số dân đ i tr ố n t ) tr ư% c đề u tr ở về làm ăn như xư a.

M ột ngườ i hành động quang minh chính tr ự c khi chế t đ i s$ đượ c, Ngọc-Hoàng &ại- &ế phong làm Thần. &ã làm Thần thì không vì ngườ i cúng t ế hay siể m nịnmà gián phúc, cũng không gì ngườ i không cung kính, cúng d ườ ng mà giáng hoạ

Mê tín d ị đ oan, nhỏ thì hại mình hại ngườ i, l% n thì hại cả một nư% c. Sách Lu(n- Ng, viế t: “T ử bấ t ngôn quái, lự c, loạn, thần”. &ứ c Kh" ng-T ử không nói d ế n bố nch, này, vì biế t đượ c quái, l+c, loạn, thần d 2 làm cho ngườ i r ờ i khỏi chánh đạomà đ i vào con đườ ng tà.

1 1 1

Đoản xích hi&p độ, Khinh xư ng ti(u th%ng, D ĩ ng"y tạp chân, Thái thủ gian lợ i.

[Thích ngh ĩ a]

Đo lườ ng vi&c bất chính trong vi&c buôn bán, Mua vào thì mong ngườ i đodài và cân nhiều cho mình, khi bán ra thì đo ngắn và cân ít cho ngườ i, Dùnghàng Giả trộn vớ i hàng thật, hay bán hàng giả cho ngườ i khác, Chuyênhành nghề bất chánh đ( tr"c lợ i.

Chú: 1) Lâm V ạn-Phú, ngườ i đờ i Minh, chủ tiệm chạ p phô &ại-Nam, là ngườ igiàu có ở đấ t Dư! ng-Châu. Khi biế t mình sắ p chế t, bèn d ặn v% i ngườ i con duy

nhấ t Lâm Thiên-Phát r ằ ng: “Ta giàu đượ c là nhờ vào cái cân. Cân này do ta đặcchế bằ ng gỗ ô-hợ p, gi, a cân có một khoảng tr ố ng chứ a thủ y ngân. Khi cân vào





gi, cho mự c thủ y ngân ở phần d ư% i cán cân vào nhiề u, khi cân ra thì gi, chothủ y ngân di động đế n xong đầu cán cân, con phải ghi nh% lấ y”. Ngườ i con nghe xong lờ i d ặn, biế t đượ c cha mình gian l(n trong việc buôn vào bán ra, như ngkhông dám nói, đợ i khi ngườ i cha mấ t r #i, ngườ i con m% i đ em cái cân đ o lườ ng

bấ t chính đ ó mang đ i hủ y. Ba tháng sau, hai đứ a con của Lâm Thiên-Phát đề u bị bệnh mà chế t. Lâm Thiên-Phát đ au lòng và oán thầm: “Cha ta làm ăn bấ t chánhmà gia đ ình đượ c bình yên và giàu có, còn ta buôn bán chính tr ự c như v( y mà phải chế t đ i hai ngườ i con, như thế chẳ ng bấ t công lắ m sao?” T ố i hôm đ ó LâmThiên-Phát nằ m m! thấ y một vị Thần đế n nói r ằ ng: “Cha ngư! i làm ăn khôngthành th(t, giàu có đượ c là phần phúc của kiế p tr ư% c, như ng vì đ o lườ ng bấ tchánh nên Tr ờ i nộ , sai hai vì sao Thiên-Sát và &ịa-Kiế p xuố ng đầu thai làm con

của ngư! i, khi l% n lên, hai đứ a con này s$ làm bại hoại gia đ ình của ngư! i. Nayvì biế t thân-ph+ làm ăn gian l(n mà hủ y đ i cái cân bấ t chánh đ ó, nên Thượ ng- &ế triệu h#i hai vị tinh đ ó về Tr ờ i. Tuy v( y, sau này ngư! i cũng s$ đượ c hai vị conkhác, vinh diệu t " -tông. Ba năm sau, vợ của Lâm Thiên-Phát qủa nhiên sinhđượ c hai đứ a con sinh đ ôi.

2) Buôn bán giao d ịch để lấ y lờ i là lẻ t ự nhiên. Buôn bán sòng phẳ ng, ngườ ibán đượ c lờ i, ngườ i mua đượ c hàng, hai bên đề u vui. N ế u dùng thủ đ oạn qủ yquyệt để gạt ngườ i thì không đ úng. Như bày hàng th(t mà bán hàng giả , lấ y hànggiả tr ộn v% i hàng th(t, hay giả mạo hàng của ngườ i để bán… đề u là thủ đ oạn,ngườ i mua bị gạt. Lấ y giấ y bạc giả , hay vàng bạc giả để mua hay trao đ" i hànghóa thì ngườ i bán bị thiệt thòi. K ẻ bán ngườ i mua, nế u một bên bị thiệt thòi thìgiao d ịch không đượ c công bình, là gian l(n. &ượ c lờ i như thế là gian lợ i.

3)Gian lợ i là làm lợ i bấ t chánh. Như mở sòng bạc lấ y xâu, chứ a gái giang h# ,

nuôi tr ộm cư% p để lấ y lờ i… đề u là nh, ng đ#ng tiề n ô nh+c không sạch. Muố ncon cháu đượ c t ố t, ch% nên hành nh, ng nghề bại hoại đế n thuần phong m 5 t +c,chẳ ng nh, ng không đượ c lâu dài, mà lại di họa cho đờ i sau.

1 1 1

Áp lư, ng vi ti&n, Mạn mịch ngu nhân.

[Thích ngh ĩ a]

Dùng tài th áp bứ c ngườ i hành nghề đê ti&n, L+ a dối, gạt g/m k. ngu đần.





Chú: 1) Lươ ng là nguờ i hiề n, tiệ n là việc hèn. Ngườ i hiề n ăn ở lư! ng thiện,ch vì không đượ c thờ i mà sinh nghèo, gặ p ngườ i trong hoàn cảnh này l$ ra phảit ỏ lòng thư! ng giúp, lòng nào lại n. ép ngườ i làm nghề hèn. Nh, ng k ẻ buôn bánnô bộc, bắ t ngườ i bán dâm, chẳ ng nh, ng làm nh! nhuố c thanh danh của một

ngườ i mà thôi, còn làm cho ngườ i trong tông t ộc phải mang tiế ng, chịu sự nh+cnhã. Th(t là t ội lỗ i.

2) Ngu nhân là ngườ i kiế n thứ c thiể n bạc. Ch% t ưở ng ngườ i ngu không biế t màgạt. T +c ng, nói: “Ngườ i hiề n ngườ i thì Tr ờ i không khi”. Ngườ i ngu tuy khôngbiế t như ng trên có Tr ờ i giám sát, có Thần l+c t ội.

1 1 1

Tham lam vô ym, Chú trở cầu trự c.

[Thích ngh ĩ a]

Lòng tham không đáy, háo tài háo của, Nguyền rủa đ( cầu lấy phần chínhcho mình.

Chú: 1) Y ! m là chán. Vô yế m ch lòng tham của ngườ i như túi không đ áy,

không khi nào thỏa mãn đượ c. Tham lam là tích vị k ' , vì vị k ' nên sinh lòng hạingườ i mà đ i nghịch v% i thiên-lý. Bạn bè vì ch, tham mà mấ t đ i ch, tín, anh em vìch, tham mà tr ở nên bấ t hòa,… &ề u là tai họa của ch, tham mà ra cả.

2) Kêu tr ờ i la đấ t mà mắ ng ngườ i là chú tr ở , là sự nguyề n r ủa. Phàm lờ inguyề n r ủa, dù là việc phải như ng ngườ i trông thấ y cũng không thích. Chú tr ở việc quấ y mà cầu phải, Tr ờ i không nộ thì ngườ i cũng gi(n. N ế u chịu oan khôngthể biện bạch v% i ngườ i mà cầu Thần cúng Ph(t mong đượ c giải oan, Tr ờ i Ph(tvì l$ phải mà thư! ng tình, oan tình có ngày s$ đượ c r ử a. N ế u nguyề n r ủa mà cầuthì mắ c lỗ i v% i Tr ờ i, l$ nào oan lại tr ắ ng đượ c?

1 1 1

Thị tử u bội loan, Cốt nh"c ph/n tranh.

[Thích ngh ĩ a]

Sau mê rượ u chè, mất đi nhân tình mà làm chuy&n trái ngượ c vớ i luân-lýđạo-đứ c, Thườ ng hay ph/n nộ, tranh chấp vớ i anh chị em trong nhà.





Chú: 1) Rượ u làm loạn tính ngườ i, là một trong ngũ gi% i của nhà Ph(t, khir ượ u thấ m b+ng thì sát, đạo, dâm, vọng đề u nố i gót theo sau.

Vào cuố i đờ i nhà Minh, chùa Thứ u-phong ở Tr ườ ng-An có hòa-thượ ng T ế -

Châu, đạo hạnh tinh tiế n như ng cho r ượ u không thuộc ngũ-huân

8

, tuy khônguố ng thườ ng như ng vẫ n uố ng r ượ u ngâm thuố c cho b" c! thể . M ột hôm hòa-thượ ng nằ m m! thấ y một n, thí chủ trong chùa đế n nói:

- Bạch thầ y, con đ ã r ờ i khỏi thế gian. Trong suố t đờ i con chư a làm một đ iề u gìác cả , như ng cũng chư a làm một việc thiện nào, mong thầ y t +ng kinh Pháp-Hoah#i hư% ng cho con, đặng con đầu thai vào chỗ t ố t.

Theo lờ i th nh cầu, T ế -Châu hòa-thượ ng qu * tr ư% c Ph(t đườ ng niệm kinhPháp-Hoa h#i hư% ng cho n, thí chủ. Tiế t tr ờ i đư! ng vào mùa hạ , khí h(u nóngnự c, khi t +ng đế n quyể n thứ năm hòa-thượ ng cảm thấ y môi khô và khát nư% c, vìkiế m không có trà, hòa-thượ ng bèn lấ y r ượ u thuố c để giải khát và tiế p t +c t +ngtiế p hế t quyể n kinh.

Qua ngày thứ hai, n, thí chủ đế n báo mộng cho hòa-thượ ng:

- Cám ! n thầ y đ ã t +ng kinh h#i hư% ng cho con. Khi thầ y t +ng t ) quyể n thứ nhấ t đế n quyể n thứ t ư , d ư% i âm-phủ đề u có kim quang xuấ t hiện, Diêm-V ư! ngchu- n bị cho con đ i đầu thai, như ng t ) quyể n thứ năm tr ở đ i thì kim quang không xuấ t hiện n, a, ch ngử i thấ y mùi r ượ u xông mũi. Nay mong thầ y t ) -bi t +ng thêmmột lần cho con, con s$ đội ! n thầ y.

Khi hòa-thượ ng t nh d ( y, mình n" i da gà, t ) đ ó thâm tín r ượ u là một gi% i phảigi, và ch) a r ượ u t ) đ ó.

2) C ố t nh$ c ch tình ruột thịt. Anh chị em trong nhà như tay chân trong thânngườ i, t ứ chi đ au thì ngườ i không khỏe, t ứ chi khuyế t là ngườ i tàn t (t.

S ự việc không nhẫ n nh+c s$ sinh phẫ n. Phẫ n sinh t ) sự bấ t bình, t ) sự bấ t bìnhmà sinh ra sự tranh chấ p, vì tranh chấ p mà cố t nh+c t ư! ng tàn, mấ t đạo nhân-luân mà bấ t hiế u v% i cha m/. Anh em thườ ng vì gia tài của cha m/ , hay vì nghelờ i của vợ mà sinh ra sự tranh chấ p. N ế u xét k 5 , tiề n bạc đ âu nặng bằ ng tình ruột

8 Hành, h/ , t ỏi, củ kiệu, thuố c lá.





thịt, nghe lờ i nói của ngườ i vợ trong một lúc mà làm t " n thư! ng đế n tình huynhđệ của một đờ i ngườ i, có đ áng chăng? Thị phi phải trái, tình bạn còn nên lấ y ch, hòa để giải, huố ng chi là tình ruột thịt!

Vào đờ i Minh ở Bố -Giang có gia đ ình Tr ịnh-Liêm là một đại gia t ộc, t ) đờ ihiế n-t " 9 truyề n thố ng đ ã h! n hai tr ăm năm. Gia t ộc trên ngàn ngườ i mà khôngkhi nào có sự bấ t hòa hay cãi nhau xả y ra. Dân địa phư! ng đề u gọi gia t ộc nàylà Ngh0 a-Môn. Thái-thú vùng này l( p một t ấ m biể n l% n “Thiên H ạ &ệ Nhấ t Gia”để tr ư% c cử a làng. Tin này truyề n đế n tai của Minh Thái-T " . Thái-T " cho ngườ imờ i Tr ịnh-Liêm đế n hỏi:

- Gia t ộc khanh có bao nhiêu ngườ i?

Tr ịnh-Liêm đ áp:

- Thư a bệ hạ , có trên một ngàn ngườ i.

Thái-T " lại hỏi:

- Gia t ộc l% n như v( y ở chung nhau mà hòa-m+c đượ c thì quả là Thiên hạ đệ nhấ t gia. Khanh lấ y phép gì tr ị gia mà trên d ư% i đượ c hòa thu(n như thế ?

Tr ịnh-Liêm đ áp:

- Tâu bệ hạ , không có phép gì cả , ch không nghe lờ i của đ àn bà mà thôi.

Vua Thái-T " cườ i. &ư! ng lúc có ngườ i t ) Hà-Nam dâng một thùng lê cho nhàvua, vua t ặng cho Tr ịnh-Liêm hai quả. Tr ịnh-Liêm qu * xuố ng nh(n l2 , hai taycầm hai trái lê đội trên đầu, và t ) giã Minh Thái-T " . Thái-T " lại sai ngườ i ngấ mngầm đ i theo Tr ịnh-Liêm.

Khi Tr ịnh-Liêm về đế n nhà, bèn triệu t ( p t ấ t cả mọi ngườ i trong gia t ộc đế n,hư% ng mặt về cung thành và qu * xuố ng để t ạ ! n vua. Lại sai ngườ i chu- n bị haithùng nư% c l% n, đ em hai trái lê của vua t ặng đ( p nát ra bỏ vào hai thùng nư% c,khuấ y đề u để mọi ngườ i đề u đượ c hưở ng vị của lê mà nhà vua đ ã t ặng.

9 Trên cha là t+, trên t+ là t"ng-t+, trên t"ng-t+ là cao-t+, trên cao-t+ là thái-t+,trên thái-t+ là huy*n-t+, trên huy*n-t+ là hiến t+.





Khi sứ -giả tr ở về , vua Thái-T " hỏi:

- Tr ịnh-Liêm chia lê bằ ng cách nào?

S ứ giả đ em việc thấ y đượ c thu(t lại cho Minh Thái-T " hay, nhà vua m) ng và

đ ích thân viế t một t ấ m biể n đề ba ch, “Hiế u Ngh0 a Gia” t ặng cho gia t ộc này.

V ề sau có ngườ i tâu v% i Minh Thái-T " : Gia t ộc Tr ịnh-Liêm có ngườ i cấ u k ế t v% iquan lại trong triề u đ ình làm việc phi pháp. Vua Thái-T " cườ i đ áp:

- Gia t ộc này không có nh, ng hạng ngườ i như thế .

V ề sau Minh Thái-T " lại sai ngườ i mờ i nh, ng ngườ i trên ba mư! i tu" i tronggia đ ình của Tr ịnh-Liêm lên làm quan.

1 1 1

Nam bất trung-lư, ng, Nữ bất nhu thuận, Bất hòa k# thất, Bất kính k# phu.

[Thích ngh ĩ a]

Làm trai không trung vớ i nướ c, Phận gái không nhu-mì, không hòa thuận,Bổn phận làm ch1ng không thư, ng yêu vợ , Bổn phận làm vợ không tôn kínhch1ng.

Chú: 1) Trai lấ y trung hiế u làm đầu, gái lấ y đứ c hạnh làm gố c. &ứ c Kh" ng-T ử d ạ y: “Hiế u bắ t đầu t ) chỗ sự thân, k ế là sự quân, sau cùng là l( p thân”. &emlòng hiế u thảo thờ cha m/ mà thờ vua giúp nư% c thì là trung. Ngày xư a các b(c

quân vư! ng đề u tìm tôi hiề n n! i hiế u t ử , vì ngườ i chí hiế u, ở nhà hiế u thu(n khira giúp nư% c cũng là b(c tôi trung. Công ! n cha m/ l% n như Tr ờ i đấ t, làm con l$ nào lại không nên hiế u thảo, nợ nư% c sâu như biể n cả mà phải làm nô lệ chongườ i, số ng trong cảnh t ủi nh+c.

Ngày xư a vua C ảnh-Tông nư% c T ề đ ánh nhau v% i quân T ần. T ề C ảnh-Côngthua to, quân s0 đề u tr ố n hế t, bỏ lại T ề C ảnh-Công ng#i một mình trong xe. May

có một nông phu trông thấ y, vội đ- y xe cho vua C ảnh-Công đ i tr ố n. Như ng quânT ần đ u" i theo r ấ t gắ t, ngườ i nông phu thấ y tình hình nguy ng( p, bèn nói cùng T ề C ảnh-Công:





- Chúa công đư a áo mũ cho thảo dân mặc, và mau tr ố n vào r ) ng, để một mìnhthảo dân ng#i trên xe chế t thay chúa công.

T ề -C ảnh-Công nói:

- Tr - m thoát nạn mà khanh phải chế t, lòng tr - m th(t không n. .

Ngườ i nông phu nói:

- Thảo dân chế t đ i cũng ch như trong r ) ng thiế u đ i một cây, nế u chúa côngchế t thì cả giang san nư% c T ề đề u mấ t, xin chúa công ch% ngần ngại hãy cở i áocho tiện dân, nế u tr 2 k ẻo không k ị p.

T ề C ảnh-Công nghe lờ i của vị nông phu trung thành, cở i bỏ long bào giao chonông phu và mặc áo nhà nông chạ y tr ố n vào r ) ng. Khi quân T ần bắ t đượ c xe củavua T ề , t ưở ng ngườ i mặc long bào trên xe là T ề C ảnh-Công nên bắ t về nạ p chovua T ần. Vua T ần nh(n ra ngườ i nông phu không phải là vua T ề , nên gi(n vàtruyề n lệnh đ em chém.

Ngườ i nông phu không sợ chế t, ung dung nói v% i vua T ần:

- M +c đ ích của ta là chế t thay chúa, nay chúa ta đ ã thoát nạn r #i, ta chế t là l$ đư! ng nhiên. Như ng ch tiế c r ằ ng sau khi ta bị giế t r #i, thì sau này không ai dámhy sinh tính mạng của mình để cứ u chúa của họ n, a.

Vua T ần nghe ngườ i nông phu nói r ấ t có lý. Ngh0 r ằ ng một ngườ i nông phubình thườ ng như v( y cũng biế t trung v% i vua, quả th(t là hiế m có, đ áng làmgư! ng cho ngườ i sau, nên tha t ội cho ngườ i nông phu.

2) Trai noi theo đạo Tr ờ i là hành kiện, bố n mùa v(n chuyể n, trung trinh bấ t nhị ,

gái hiệu pháp đạo của đấ t là nhẫ n nh+c chở nặng, thu(n theo bố n mùa mà sinhvạn v(t. V ợ ch#ng là khở i nghiệ p của nhân-luân, ch#ng không nên chê vợ xấ u, vợ không hiề n thì d ạ y cho hiề n, không đứ c thì lấ y đứ c để d ạ y. V ợ cũng không nênchê ch#ng nghèo, phú quý bần tiện đề u là duyên tiề n định, không nên bỏ , hiề nngu đề u do số ngườ i ch% nên khinh, mà phải kính. V ợ ch#ng hòa m+c gia đạom% i thịnh, con cháu m% i hiể n vinh.

H ứ a-Doãn là một tiế n-s0 đờ i T ố ng, vợ của H ứ a-Doãn là Ngy2 n-Thị , lúc haichư a lấ y nhau, H ứ a-Doãn cho Nguy2 n-Thị là đ/ p, sau khi k ế t thành vợ ch#ng r #i Doãn cảm thấ y vợ mình xấ u xí, và có ý định bỏ vợ và lấ y ngườ i khác.





M ột hôm H ứ a-Doãn nói v% i vợ r ằ ng:

- Trong t ứ -đứ c10 của ph+ n, , xin hỏi nàng có đượ c mấ y đứ c.

Nguy2 n-Thị đ áp:

- Trong t ứ -đứ c thiế p ch thiế u một ch, “dung” mà thôi.

Nguy2 n-Thị đ áp xong bèn hỏi lại ch#ng:

- K ẻ s0 có bách-hạnh, thiế p xin hỏi chàng có đượ c mấ y hạnh?

H ứ a-Doãn đ áp:

- Ta đ ây có đủ các bách-hạnh.

Nguy2 n-Thị nói:

- Trong bách-hạnh có ch, “đứ c”, chàng là háo sắ c chứ ng không háo đứ c, saocó thể nói là bách-hạnh đượ c?

H ứ a-Doãn nghe vợ nói xong, cảm thấ y h" th/n. T ) đ ó không còn chê vợ n, a,hai ngườ i kính tr ọng lẫ n nhau, vợ ch#ng ăn ở hòa thu(n đế n bạc đầu.

Chu-Mãi-Thần ngườ i đờ i Hán, lúc chư a hiể n đạt ch là một thư -sinh nghèonàn, phải lên r ) ng đố n củi độ nh(t. Ngườ i vợ chê ông nghèo, cườ i nhạo ông ch là ngườ i dài lư ng t ố n vải, chẳ ng làm nên chuyện. Chu-Mãi-Thần khuyên vợ hãychịu khó ở v% i ông vài năm, đế n năm 50 tu" i thế nào cũng đỗ đạt, lúc đỗ đạt r #ivợ ch#ng s$ cùng nhau hưở ng cảnh phú quý. Ngườ i vợ không nghe, bỏ ông đ itheo ngườ i khác.

Sau vài năm trau d #i kinh-sử , Chu-Mãi-Thần thi đỗ và làm quan đế n chứ c thái-thú. Ngườ i vợ xin về ở v% i ông. Ông nói: Thử đ em thùng nư% c đ" lên lư ng ngự a,nế u nư% c đỗ r #i mà còn đ ón lại đượ c cho đầ y thì ta s$ bằ ng lòng cho về ở chung. Ngườ i vợ biế t chuyện không thành. C ảm thấ y xấ u h" , về nhà treo c" t ự vẫ n màchế t.

1 1 1

10 Tứ-đức: Công, dung, ngôn, hạnh





Mỗi háo c%ng khoa, Thườ ng hành đố-k4.

[Thích ngh ĩ a]

Tính hay khoe khoang, thườ ng sinh lòng đố k4.

Chú: 1) Có tài mà không khoe, đượ c phú quý mà không kiêu s$ đượ c kính màkhông đố k 4 , vì ngườ i không k 4 nên tài cao không bị hại, phú quý đượ c lâu dài.Có tài mà c( y tài thì ch, tài s$ đ i v% i tai, vì ngườ i s$ đố k 4 , do đ ó họa s$ đế n.

2) &ố k 4 ngườ i trong một lúc còn không nên có, có lòng thì sinh họa, thườ nghành thì sinh tai.

Bàng-Quyên là ngườ i nư% c Ng+ y, Tôn-T ẫ n là ngườ i nư% c T ề , hai ngườ i đề ulà học trò của Qủ y-C ố c-T ử . Khi Bàng-Quyên hạ san tìm đườ ng công danh. Tôn-T ẫ n ti2 n Bàng-Quyên xuố ng đế n chân núi, Quyên nói:

- Tiể u đệ cùng đại huynh có ngh0 a k ế t giao, thề giàu sang có nhau, phú quýcùng hưở ng. Chuyế n đ i này nế u gặ p bư% c tiế n thân, tiể u đệ s$ tiế n cử đại huynhđể cùng nhau l( p sự nghiệ p.

Tôn-T ẫ n nói:

- Hiề n-đệ có gi, đượ c lờ i hứ a không?

Bàng-Quyên đ áp:

- N ế u tiể u đệ làm trái lờ i thề thì s$ phải chế t d ư% i muôn ngàn mũi tên.

Khi về đế n nư% c Ng+ y, Bàng-Quyên đượ c Ng+ y Huệ-V ư! ng tin dùng, phonglàm nguyên-soái. Không bao lâu Tôn-T ẫ n đượ c M ạc-T ử tiế n cử cho Ng+ y Huệ-

V ư! ng. Bàng-Quyên biế t tài học của Tôn-T ẫ n h! n mình, sợ r ằ ng khi Ng+ y vư! ngtr ọng d +ng Tôn-T ẫ n thì sau này binh quyề n s$ về tai của Tôn-T ẫ n. Nên Quyênl( p mư u, dùng k ế ghép Tôn-T ẫ n vào t ội t ư thư! ng v% i T ề , buộc vào t ội phản loạnmà chặt chân của Tôn-T ẫ n. Tôn-T ẫ n biế t đượ c mư u của Quyên nên giả đ iên, sauđượ c môn đệ của M ạc-T ử là C ầm-Hoạt cứ u ra khỏi nư% c Ng+ y, đế n nư% c T ề ,đượ c T ề Tuyên-vư! ng phong làm quân-sư . Khi Bàng-Quyên d ẫ n binh nư% c Ng+ yđ ánh nư% c Hàn, vua Hàn Ái-H ầu sai sứ sang T ề cầu cứ u. Vua T ề dùng &iề n-k 4

làm t ư% ng và Tôn-T ẫ n làm quân-sư d ẫ n binh đ ánh vào nư% c Ng+ y. Bàng-Quyênđượ c tin T ề đ em binh đ ánh Ng+ y, liề n d ẫ n binh t ) nư% c Hàn tr ở về nư% c Ng+ y,







- Tr ư% c khi giế t m/ anh muố n em phải hế t lòng ph+ng sự cho m/ một tháng để ngườ i hàng xóm biế t r ằ ng em là một ngườ i hiế u thảo v% i m/ ch#ng, sau này anhgiế t m/ r #i ngườ i ta s$ nói là em là ngườ i không đ úng, và em cũng không mangtiế ng, em bằ ng lòng chứ ?

Nhan-thị nghe lờ i ch#ng, s% m chiề u đ iề u cung kính hỏi thăm m/ ch#ng, t ự loliệu mọi việc trong nhà, m/ sai gì làm nấ y, lại mua thứ c ăn t ố t cho ngườ i m/…

Thờ i gian một tháng trôi qua, chàng T ) -Trung hỏi vợ r ằ ng:

- Lúc này m/ đố i xử v% i em có khá h! n lúc tr ư% c không?

V ợ đ áp:

- M / đố i xử v% i em r ấ t t ố t, anh thấ y lúc này em r ấ t vui vẻ , đ âu có k ể lỗ i của m/ đ âu.

T ) -Trung nói:

- Như thế thì t ố t lắ m, em hãy hiế u thảo v% i m/ thêm một tháng n, a, nế u thángsau em vẫ n làm cho m/ không có sự phàn nàn về em thì anh s$ ra tay.

M ột tháng sau,T ) -Trung cầm cây dao đế n tr ư% c mặt vợ hỏi:

- Tháng này m/ có đố i t ố t v% i em h! n tháng tr ư% c không?

V ợ đ áp:

- T ) ngày em làm theo lờ i anh, thấ y m/ đố i xử v% i em r ấ t t ố t, tính em cũngkhông còn bự c t ứ c n, a, anh hãy bỏ ý định giế t m/ đ i.

Nghe vợ nói xong, T ) -Trung gi(n, nắ m lấ y áo của ngườ i vợ nói:

- Em có khi nào nghe đế n con giế t m/ không?

V ợ đ áp: - không

T ) -Trung lại hỏi:

- Có khi nào nghe tin ch#ng giế t vợ chư a?V ợ đ áp: - có







kính t " -tiên. &ứ c Kh" ng-T ử nói: “S ự t ử như sự sinh”. Thờ ph+ng linh h#n củangườ i quá cố như thờ i lúc còn số ng, đ ó là đạo hiế u. &ã là ngườ i đề u tránh khôngkhỏi cái chế t, một khi thân nhân t ) giã cõi đờ i, b" n ph(n làm con cháu phải tìmmột chỗ t ố t để an táng, quan quách cũng không thể s! sài, để ngườ i quá cố đượ c

yên lòng d ư% i suố i vàng. N ế u vì tranh giành tài sản, hay vì mê tín tin vào phongthủ y mà bỏ hoang quan quách, thì là một sự khinh mạn đố i v% i ngườ i quá cố .

Vào niên hiệu &ại-Quan đờ i T ố ng có một thái học sinh La-C ủng, cha m/ đề u bấ t hạnh liên t +c qua đờ i. Hai anh em thố i thác trách nhiệm lẫ n nhau. La-C ũng cho r ằ ng việc chôn cấ t cha m/ là b" n ph(n của ngườ i anh cả , còn ngườ ianh lại cho là cha m/ là của chung, ngườ i em cũng có phần nên linh cử a củasong thân quàng t ại nhà đ ã ba năm mà vẫ n chư a chôn cấ t. V ề sau La-C ủng lênkinh ứ ng thí, N ! i kinh thành có miế u Quan- &ế r ấ t linh, s0 -t ử tr ư% c khi d ự thithườ ng hay đế n miế u này cúng váy xin xăm. La-C ủng cũng đế n miế u Quan- &ế cầu cúng. Trong t ố i hôm đ ó, C ủng m! thấ y &ứ c Quan-Thánh &ế -Quân đế n, ch vào cặ p quan tài mà trách:

- &ứ c kh" ng-T ử nói về đạo hiế u là chế t phải dùng l2 để mai táng, dùng l2 để t ế . Nay cha m/ ngư! i chế t đ ã lâu mà vẫ n chư a chôn cấ t, đ ó là một đ iề u đại bấ t hiế u,

Minh-Ty đ ã ghi l+c t ội ác của ngư! i, khó tránh cho khỏi, cầu cúng vô ích, hãytìm đườ ng về nhà đ i. La-C ủng không ph+c đ áp r ằ ng:

- Tôi còn một ngườ i anh,trách nhiệm của anh cả l% n sao Minh-Ty toàn ghi tôicủa tôi, chẳ ng l$ anh tôi không có lỗ i hay sao?

&ứ c Quan-Thánh gi(n:

- Anh ngư! i cũng có t ội, như ng anh ngư! i là ngườ i không có học, còn ngư! ilà ngườ i đọc sách Thánh Hiề n, phải hiể u l2 ngh0 a, biế t mà không làm, t ội nặnggấ p đ ôi.

La-C ủng t nh d ( y, m# hôi đẫ m ư% t đầ y mình, lòng r ấ t lo sợ , bèn đ áp thuyề n về nhà. Trên đườ ng về , thuyề n gặ p số ng gió bị đắ m, La-C ủng cũng chịu chung số ph(n v% i chiế c thuyề n, chế t chìm gi, a lòng sông.

2) Bề d ườ i đố i v% i bề trên, như con cái đố i v% i cha m/ , em đố i v% i anh, học trò

đố i v% i thầ y, thuộc hạ đố i v% i thượ ng cấ p… đề u phải có lòng ph+c tùng. Trongtr ườ ng hợ p b(c trên có chỗ sai, thu(n theo sự trái thì không đ úng như ng can





gián sự trái là một l$ phải, nế u không can gián, để b(c trên mang tiế ng bấ t ngh0 a,hay là xem b(c trên như ngườ i thù, đề u đ i nghịch v% i lý.

3) &ứ c thái-Thượ ng nói: “Ngườ i quân-t ử phải l( p &ứ c tr ư% c, k ế là l( p Ngôn

và sau cùng là l( p Công”. &ó là tam bấ t-hủ của ngườ i quân-t ử để lại cho đờ i.Còn như dùng tinh thần và sứ c lự c để làm đ iề u vô ích thì là một sự hoang phí. Nh, ng ngườ i viế t sách báo khiêu dâm, sáng tác nhạc ủ y mị , chẳ ng nh, ng khôngcó ích cho đờ i, mà còn di hại cho thế hệ sau. Thị-N ại-Am là ngườ i có học vấ nuyên bác, vì không hợ p v% i quan lại đư! ng thờ i nên viế t truyện Thủ y-H ử , trongđ ó mô t ả cảnh dâm d (t của Phan Kim-Liên và Tây Môn-Khánh, con cháu ba đờ iđề u bị câm. V ư! ng-Nguyên-M 5 , tác giả của cuố n Kim-Bình-Mai, lấ y hai nhânv(t trong truyện Thủ y-H ử là Phan Kim-Liên và Tây Môn-Khánh để viế t truyệndâm mà bị mù. Có tài mà dùng vào chỗ không đ úng, t ội thay!

4) Hoài là - n tàng không để lộ , hiệ p là ôm ấ p trong lòng không ngườ i hay, ngoại tâm là lòng khác (hai lòng). Bạn bè mà hoài hiệ p ngoại tâm thì tình bạnkhông bề n, vợ ch#ng ăn ở v% i nhau mà hai lòng thì tình ngh0 a không lâu.

1 1 1

Tự chú chú tha, Thiên t%ng thiên ái.

[Thích ngh ĩ a]

Hay lấy mình thề thốt và nguyền rủa k. khác, Tính hay thiên vị, yêu ghétkhông đúng lý, không hợ p tình.

Chú: 1) Yên- &iề n có ngườ i vợ thườ ng hay t ư thông v% i ngườ i, một hôm ngườ ivợ lấ y tr ộm khăn của ngườ i hàng xóm, ngườ i này gi(n vợ của Yên- &iề n tr ộm củamình, nên đ em chuyện ngoại tình của bà vợ k ể cho Yên- &iề n hay, m+c đ ích là để Yên- &iề n tr ) ng phạt ngườ i vợ bấ t trinh này. Yên- &iề n gi(n ngườ i hàng xóm nói xấ u vợ mình bèn ch Tr ờ i thề r ằ ng: Xin ngườ i đ) ng nói xấ u vợ ta. V ợ ta ta hiể u,nế u vợ ta có t ư thông v% i ngườ i khác và lấ y tr ộm khăn của ngườ i thì Thiên-Lôi s$ đ ánh ta, trái lại thì ngườ i s$ bị Tr ờ i đ ánh.





Không bao lâu, sét đ ánh vào nhà của Yên- &iề n, hai vợ ch#ng đề u bị sét đ ánhchế t. Trong mình của Yên- &iề n hiện ra bố n ch, “Ngu nhân bảo thê”11 , thân củangườ i vợ có bố n ch, “Hành gian vi đạo”12.

2) Yêu và ghét là chuyện thườ ng tình của loài ngườ i, như ng nế u vì lợ i ích riêngt ư hay lòng thiên vị mà yêu ghét không đ úng, thì s$ mang họa. Như ngườ i ch#ngcó vợ bé mà ghét vợ cả , m/ ghẻ ch thư! ng con mình mà ghét con ch#ng… giađ ình s$ bấ t hòa và d 2 sinh họa.

1 1 1

Vi&t tịnh vi&t táo, kiêu thự c kiêu nhân.[Thích ngh ĩ a]

Chạy nhảy qua ging và lò bp, Nhảy qua thứ c %n và đầu ngườ i.

Chú: N ư% c và lử a là hai yế u t ố cần thiế t trong cuộc số ng hàng ngày. Giế ng cónư% c và Thần Giế ng chủ sự , lò bế p có Thần Táo-Quân. Thứ c ăn như ngũ cố c rauquả đề u do Tr ờ i đấ t sinh ra để nuôi ngườ i, khi nhả y qua thì tr ở thành nh! uế .Trên thân của mỗ i ngườ i đề u có Thần hộ mạng. Chạ y nhả y qua giế ng, lò bế p,thứ c ăn và đầu ngườ i đề u xúc phạm đế n Tr ờ i đấ t, Thần-minh.

1 1 1

Tổn tử đọa thai, Hành đa !n tích.

[Thích ngh ĩ a]

Git con phá thai, Hành động, vi&c làm thườ ng ám muội bất chánh.

Chú: 1) Vì quan niệm trong nam khinh n, ch nuôi trai mà giế t gái hay vì sinhcon có t (t mà không nuôi hay vì gia đ ình nghèo khó không đủ sứ c nuôi… khi sinh

11 Ngườ i ngu bên vự c vợ 12 Gian dâm tr ộm cắ p





ra hay còn trong bào thai m/ thì giế t đ i. Ôi, h" lang tuy hung d , còn không ănthịt con, lòng ngườ i lại n. đ em cố t nh+c của mình mà giế t sao! Thờ i đại vănminh, nam n, bình đẳ ng, lòng ngườ i ch muố n hưở ng th+ mà không ngh0 đế n b" n ph(n và trách nhiệm, nam n, vuợ t vòng l2 giáo, biế t bao nhiêu sinh mệnh chư a

chào đờ i thì đ ã bị chế t oan. Chẳ ng t ội lắ m sao. Mong sao nam n, trong thiên hạ hãy gi, l2 ngh0 a mà tránh t ội lỗ i.

2) / n là lén lút, ám muội, qu ' quyệt không cho ngườ i hay, tích là k * d ị bấ tchính. Nh, ng gì mà không dám cho ngườ i thấ y, cho ngườ i hay, như âm mư u qu ' k ế , tr ộm cư% p hại ngườ i, gian trá tà dâm… đề u là - n tích. &ó là hành động ámmuội của k ẻ tiể u-nhân, ngườ i quân-t ử không làm.

1 1 1

Hối lạp ca v', Sóc đán hi&u nộ, Đối Bắc th thóa cập nịch, Đối Táo ngâmvịnh cập khốc.

[Thích ngh ĩ a]

Múa hát vào nhữ ng ngày cuối tháng và nhữ ng ngày lạp, Giận hờ n phát cáuvào ngày m1ng một đầu tháng và mỗi lúc bình-minh, Quay mặt về phư, ngBắc đ( h2 m'i, khạc nhổ, hay ti(u ti&n, Ca hát và khóc lóc n, i nhà bp.

Chú: H ố i là ngày cuố i tháng, Lạ p ch ngũ-lạ p. M #ng một tháng giêng là Thiênl ạ p , m#ng năm tháng năm là %" a l ạ p , m#ng bả y tháng bả y là %ạ o-đứ c l ạ p , m#ng12 tháng 10 là Dân-tu! l ạ p , m#ng 8 tháng 12 là V ươ ng-hầu l ạ p. Nh, ng ngàylạ p này, là ngày khảo hạch công quá của Thiên-thần. Sóc là ngày đầu tháng,

% án là lúc bình minh.

Ca múa là sự phóng đ ãng, d 2 làm cho ngườ i tr ở nên phóng túng dâm d (t, ngàythườ ng còn nên tránh, huố ng chi trong nh, ng ngày hố i, lạ p có sóc đ án!

2) Sao Bắ c- &- u ở phía Bắ c và các vì sao khác đề u triề u hư% ng về phía này. H ư% ng về phía Bắ c chử i r ủa, hay phóng uế đề u phạm t ội bấ t kính v% i Tr ờ i.

3) Nhà bế p có Thần Táo-Quân. Ca hát, cườ i, khóc n! i nhà bế p, đố i v% i ThầnTáo-Quân đề u bấ t kính.







Nhị-Th( p-Bát tú quản. Khạc nh" , phóng uế , hay lấ y tay ch Nh(t, Nguyệt, Tinh-tú đề u là bấ t kính. (C ũng như ta lấ y tay ch tr ư% c mặt ngườ i, hay phóng uế tr ư% cmặt ngườ i v( y).

1 1 1

Xuân nguy&t li&u lạp, Đối Bắc ác mạ, Vô cố sát quy đả xà.

[Thích ngh ĩ a]

Dùng lử a hay tên đ( s%n bắt loài thú vào mùa Xuân, Mặt hướ ng về phíaBắc nguyền rủa chử i thề, vô cớ đánh rắn git rùa.

Chú: 1) Mùa xuân là mùa sinh sôi nả y nở của loài cầm thú, chẳ ng nh, ngkhông nên săn bắ n vào mùa này, ngay cả ngày thườ ng cũng nên tránh. N . lòngvì một thú vui của mình mà làm hại đế n loài thú hay sao?

2) Phía Bắ c có Thần, không nên hư% ng về phía này để khạc nh" , phóng uế , haychử i ngườ i.

3) Rùa và r ắ n là hai linh v(t của Huyề n-Võ Tinh-Quân, r ắ n vô c% không cắ nhại ngườ i, rùa lại không phải là loài v(t có hại, n. lòng nào sát hại để mang t ội

. 1 1 1

Như thử đẳng tội, Tư -M&nh tùy k# khinh trọng, Đoạt k# k$ toán, Toántận tắc tử , Tử hữ u dư trái nãi ư, ng cập tử tôn.

[Thích ngh ĩ a]

Tất cả nhữ ng tội ác k( trên, Thần tư -M&nh tùy theo tội nặng hay nhẹ màgiảm đi tuổi thọ (nhẹ thì đoạt Toán, lớ n thì đoạt K$), Một khi tuổi thọ bị giảm ht r1i thì cht, Nu như đã cht r1i mà tội hãy còn, thì phần dư lại concháu phải chịu th.

Chú: T ) “phi ngh0 a nhi động” đế n “vô cố sát quy đ ã xà” đề u là nh, ng đ iề u mà &ứ c Thái-Thượ ng khuyên ngườ i nên tránh. Thiện ác hai ngã đề u do tâm sinh,Thần Ti-M ệnh căn cứ vào t ội phạm mà căn nhắ t hình phạt, t ội phạm tuy nhiề u







[Thích ngh ĩ a]

Nu như không cht c'ng gặp nạn thủy h0a, trộm cắp, mất của hao tài,b&nh tật, hay chuy&n thị phi, đ( đền bù lại tài vật đã lấy của ngườ i.

Chú: Tu" i thọ của ngườ i không đầ y tr ăm, lại gây lỗ i phạm t ội mà t ự giảm phúct " n thọ. Trên đờ i biế t bao nhiêu ngườ i lúc đầu phú quý, về sau thì bần tiện; Biế tbao nhiêu ngườ i đ ã t ) ng vang danh một thờ i, nử a đờ i sau nằ m liệt trên giườ ngbệnh mà không ngườ i hỏi han, con cháu bần-cùng liêu-đảo. &ó chẳ ng phải làlu(t nhân quả hay sao. Phúc đứ c ví như đ èn d ầu, nế u ch thắ p mà không chế thêm, một khi d ầu cạn thì s$ t ắ t. Muố n đượ c phú quý thì phải tích đứ c, muố n tíchđứ c, bư% c đầu là phải tránh việc ác và làm việc thiện. Giàu sang ai cũng muố n,

như ng không phải ai cũng có đượ c, ch nh, ng ngườ i có đứ c m% i gi, đượ c màthôi. N ế u làm giàu theo con đườ ng phi ngh0 a thì nạn thủ y hỏa đạo t ặc, bệnh t ặcs$ đế n viế ng, hay là bị con cháu làm cho tán gia bại sản. Lu(t Tr ờ i lúc nào cũng phân minh.

1 1 1

Hự u uổng sát nhân giả, thị dịch đao binh nhi tư, ng sát dã.

[Thích ngh ĩ a]

Nu như git ngườ i cht oan, thì gặp nạn đao binh, tư, ng sát l/n nhau màcht.

Chú: U ổ ng sát là không cố ý, t ứ c là s! ý giế t ngườ i. Như ngườ i hành nghề y

d ượ c ch- n bệnh không đ úng, bố c lầm thuố c làm cho bệnh nhân bị chế t, ngườ ihành nghề địa-lý vì học nghề chư a tinh, đ ào mả d ờ i huyệt không đ úng cách, làmcho gia đ ình thân chủ có ngườ i bị chế t, hay quan tòa không c- n th(n k ế t án sailầm làm cho ngườ i mắ c t ội chế t oan... đề u thuộc u" ng sát. Phư! ng pháp tuy khácnhau, như ng đề u hại ngườ i chế t oan. &ã hại chế t ngườ i thì hình họa s$ theo sau. Nh, ng ngườ i chế t vì lạc đạn, hay vô c% bị ngườ i chém giế t, kiế p tr ư% c là ngườ iđ ã tuần hại ngườ i chế t oan.

Thờ i Lư! ng Võ- &ế có vị t ăng Khạ p- &ầu-S ư , tinh thông tam-t ạng, gi% i lu(ttinh nghiêm. Võ- &ế mộ danh, một hôm sai sứ giả đ i triệu về kinh thuyế t pháp.





Khi S ư đế n, Võ- &ế đ ang đ ánh cờ v% i một vị đại thần, đư! ng gặ p cờ của đố i phư! ng ở trong thế bí, Võ- &ế n" i hứ ng l% n tiế ng la lên: “Ta giế t ngư! i đ ây”. S ứ giả hiể u lầm, cho r ằ ng Võ- &ế ra lệnh giế t Khạ p- &ầu-S ư , nên d ắ t sư ra pháptr ườ ng xử tr ảm.

Khi Võ- &ế đ ánh xong bàn cờ , cho triệu Khạ p- &ầu-S ư vào thì sứ giả tâu r ằ ng:“ &ã ph+ng mệnh của Bệ-hạ chém đầu của sư r #i”. Lư! ng Võ- &ế than khóc:“Tr - m đ ã hại sư r #i, Tr - m đ ã hại sư r #i”. Khóc xong, Võ- &ế lại hỏi: “tr ư% c khichế t, sư có nó lờ i gì chăng?”

S ứ giả đ áp: “S ư có nói: Bần-t ăng vô t ội, ch vì ba kiế p tr ư% c, khi còn là sa-di,vì s! ý cuố c chế t một con giun, con giun này là tiề n thân ba kiế p của bệ-hạ , nên

kiế p này bị bệ-hạ giế t”.

Vô ý giế t một con giun mà còn gặ p quả báo như thế , huố ng chi giế t lầm ngườ i. Nh, ng ngườ i cầm cán cân pháp lu(t (lu(t sư , th- m phán, quan tòa…) phảichăng nên th(n tr ọng trong việc xét án?

1 1 1

Thủ phi ngh ĩ a chi tài, thí như lậu-bô cứ u c, , ch!m-tử u ch2 khát, phi bấttạm bão, tử di&t cập chi.

[Thích ngh ĩ a]

Lấy của phi ngh ĩ a làm giàu, như %n phải thịt t!m thuốc độc đ( cầu no,uống rượ u độc đ( ch2 khát, chẳng nhữ ng không đượ c no trong một lúc, mà

lại còn nguy đn tính mạng nữ a.Chú: Lậu-bô là thịt có t - m thuố c độc, Ch* m-t& u là loại r ượ u cự c độc. 9 n l(u-

bô để cứ u đ ói, như ng đ ói chư a hế t thì ngườ i trúng độc mà chế t. U ố ng ch- m-t ử uđể ch khát, khát chư a hế t thì mạng đ ã ô hô. C ủa phi ngh0 a cũng thế , ch là củat ạm thờ i, một khi họa đế n thì của cũng mấ t và ác báo cũng theo sau, hay là củachư a đượ c hưở ng thì mệnh đ ã mấ t. Siêng năng cần kiệm là một phư! ng pháplàm giàu, nế u như mạnh đượ c yế u thua, thì k ẻ xảo trá lúc nào cũng phú quý và

ngườ i th(t thà lúc nào cũng bần tiện, k ẻ ác luôn luôn h! n ngườ i hiề n. Ngườ imuố n như v( y như ng Tr ờ i không cho, vì cán cân thiên-lý lúc nào cũng cân bằ ng.





Phù tâm khở i ư thi&n, thi&n tuy vị vi, nhi Cát-Thần d ĩ tùy chi, Hoặc tâmkhở i ư ác, ác tuy vị vi, nhi Hung-Thần d ĩ tùy chi.

[Thích ngh ĩ a]

Nu trong tâm có lòng hành thi&n, dù vi&c thi&n chư a làm, như ng Cát-Thần đã theo sau, Còn như trong tâm nuôi lòng ác, dù vi&c ác chư a làm,như ng Hung-Thần đã theo sau.

Chú: Cát-Thầ n là Thần gieo phúc đứ c, Hung-Thầ n là Thần giáng tai họa.Kinh Ph(t viế t: “V ạn pháp đề u do tâm sinh, vạn pháp đề u do tâm diệt”. Tâm làcăn nguyên của t ội ác và cũng là ngu#n cội của phúc đứ c. Tâm nả y một ý niệmt ố t thì lòng sáng vằ ng vặc như tr ăng thu và Cát-Thần theo sau để hộ trì. Tâmsinh ác niệm thì lòng t ố i như đ êm không sao và Hung-Thần theo sau làm hại.

&ờ i T ố ng có An thiề n-sư tr + trì chùa Thành-Thái, một hôm trong lúc thiề nđịnh thấ y hai vị sư trong chùa t ự a vào lan can nói chuyện v% i nhau. Lúc đầu cóThiên-Thần đế n ủng hộ nghe pháp, như ng ch trong chố c lát thì đ i mấ t, một lúcsau thấ y có ác qu ' đế n chử i mắ ng hai ngườ i. Thiề n-sư cảm thấ y k * lạ , bèn triệuhai vị sư t % i hỏi nguyên do. Hai vị sư đ áp: Lúc đầu hai ngườ i bàn về Ph(t pháp,

sau lại nói về tiề n bạc.

Lờ i nói của ngườ i tu hành c- n th(n như v( y mà còn có chỗ s! hở , huố ng chingườ i thườ ng, há không c- n th(n sao!

Nguy2 n T ) -Thứ c gi(n ngườ i bạn họ Mâu vong ân bội ngh0 a, canh năm cầmdao đế n nhà để giế t Mâu. Khi đ i ngang một am, am chủ là Ông Hiên-Viên đư! nglúc t +ng kinh, bỗ ng thấ y có khoảng hai ba tr ăm qu ' hình thù quái lạ , mặt mày d ,

t ợ n vác búa cầm dao đ i theo T ) -Thứ c. Am chủ cảm thấ y chột d ạ , muố n đứ ng d ( yđ i theo để xem xét tình hình, như ng ch vài phút giây thấ y T ) -Thứ c quay đầu tr ở về , lũ ác qu ' cũng biế n mấ t, theo sau T ) -Thứ c là một l% p ngườ i áo mũ cân đ ai,tay cầm cờ xí và hoa lạ đ i theo T ) -Thứ c v% i bộ mặt hoan h . Hòa-thượ ng đ emviệc thấ y đượ c k ể cho T ) -Thứ c hay. T ) -Thứ c nói:

- Lúc đầu ta h(n Mâu đế n t (n xư! ng t ủ y, càng ngh0 càng gi(n hắ n là ngườ ivong ! n phản bội, nên cầm dao đế n nhà để giế t hắ n. Khi v) a đế n cử a thấ y vợ

con của Mâu cùng v% i ngườ i m/ già, lòng d ạ t ự nhiên se lại, ngh0 r ằ ng tuy Mâucó ph+ ta, như ng m/ già cùng v% i vợ con của Mâu đ âu có t ội gì, nế u ta giế t Mâu





thì cả gia đ ình Mâu s$ chịu kh" , c! n gi(n vì thế mà lắ ng d ịu, nên quay đầu tr ở lại và bỏ ý định giế t ngườ i.

Hòa-Thượ ng nói v% i T ) -Thứ c:

- Bần-t ăng chúc m) ng cho các-hạ , hiể u việc ngh0 a mà bỏ oán thù, trên cóThần-Minh giám sát, phúc của các-hạ sau nay s$ không nhỏ.

&úng v% i lờ i hòa-thượ ng đ ã nói, con cháu của T ) -Thứ c về sau đề u hiể n đạt.

1 1 1

K# hữ u t%ng hành ác sự , hậu tự cải hối, chư ác mạc tác, chúng thi&nphung hành, cử u cử u tất hộ cát khánh, sở vi chuy(n họa vi phúc dã.

[Thích ngh ĩ a]

Nu như trong quá khứ đã t+ ng làm chuy&n ác, sau bit hối cải, b0 vi&c áckhông làm, một lòng hành thi&n, không bao lâu nhữ ng điều may mắn tự nhiên s* đn. Đó là chuy(n họa thành phúc.

Chú: Trên đờ i, ngườ i làm việc ác nhiề u h! n là làm việc thiện là bở i vì thị phikhông rõ, lý l$ bấ t minh. M ột ngườ i tuy đ ã t ) ng hành ác, nế u biế t hố i cải màhành thiện, t ứ c là ngườ i hiề n. Cho nên &ứ c Thái-Thượ ng vạch ra một con đườ ngcho nh, ng ngườ i đ ã t ) ng lầm đườ ng lạc lố i để tr ở về con đườ ng chính, bằ ngcách ăn năn sám hố i. Sám là đ em việc lầm lỗ i bày ra cho ngườ i hay mà khôngd ấ u diế m, hố i là hố i cải, sử a đ" i và s$ không bao giờ tái phạm. N ế u ch sám màkhông hố i thì lỗ i vẫ n phạm và t ội vẫ n còn, khó r ờ i bể ác mà cặ p bế n thiện.

A-Na-Lu(t là một trong mườ i đại đệ-t ử của &ứ c Ph(t Thích-Ca. Tiề n kiế pcủa ngườ i A-Na-Lu(t là một tên cư% p, một đ êm đ i vào chùa để tr ộm đ# , gặ p lúcmột ngọn đ èn d ầu sắ p t ắ t, bèn rút tên ra để khêu bấ c đ èn. Khi v) a khêu xong,ngọn đ èn t ỏa ra hào quang chiế u khắ p bố n phư! ng. Ngài hoảng sợ , hai chân như mọc cánh chạ y ra khỏi chùa. T ) đ ó ăn năn sám-hố i bỏ nghề tr ộm cư% p mà tuhành.





Cố cát-nhân ngữ thi&n, thị thi&n, hành thi&n. Nhất nhất hữ u tam thi&n,tam niên Thiên thất giáng chi phúc. Hung-nhân ngữ ác, thị ác, hành ác.Nhất nhật hữ u tam ác, tam niên Thiên tất giáng chi họa. H1 bất mi)n nhihánh chi!

[Thích ngh ĩ a]

Cho nên lờ i nói của Thi&n-nhân đều tốt, mắt nhìn mọi vi&c đều tốt, hànhđộng và vi&c làm đều tốt. Một ngày làm ba điều thi&n, ba n%m sau Trờ i s* giáng phúc cho. Trái lại, đối vớ i ngườ i ác, ngôn, thị và hành đều ác cả. Mộtngày làm ba điều ác, ba n%m sau Trờ i s* giáng họa. Lướ i Trờ i l1ng lộng, luậtnhân-quả phân minh, há không c!n thận, làm lành tránh ác sao!

Chú: Phúc họa hai đườ ng không ngoài một tâm. Ngạn ng, có câu: “Thiện làchí-bảo, suố t đờ i tiêu dùng không hế t. Tâm là thử a ruộng, tr ăm năm canh tác cód ư ”. Ngườ i tu thiện như gieo hạt giố ng t ố t xuố ng mảnh vườ n, đ em công ra để vun x% i b#i đắ p, đế n mùa gặt thì không lo sợ đế n nạn đ ói kém. Ngườ i không tunhư thử a ruộng bị bỏ hoang, cỏ d ại s$ mọc đầ y vườ n, Thiện cũng như hoa màu, phải lấ y công tr #ng m% i có gặt hái, ác thì như cỏ d ại, không cần gieo giố ng màcũng mọc khắ p n! i. Cho nên ngườ i quân-t ử th(n tr ọng về lờ i nói cũng như hànhđộng và việc làm, không để cho một ý niệm xấ u nào mọc lên thử a ruộng lòng củamình.

Hành thiện có nhiề u phư! ng pháp, đứ ng đầu là bố thí. Bố thí là ban ! n giúpngườ i, có thể bằ ng tài v(t (tài-thí), có thể bằ ng lờ i nói (pháp-thí), cũng có thể bằ ng tin thần (vô úy-thí). Có tiề n m% i thí của đượ c, nên tài-thí có hạn, còn pháp-thí thì vô hạn, lờ i nói xuấ t phát t ) miệng mà không mấ t tiề n mua, nên mọi ngườ i

có thể làm đượ c. Ngôn là lờ i nói, hành pháp-thí. M ột n+ cườ i hiề n hòa, như ngọngió xuân, có thể làm mát lòng một ngườ i đ ang giân, một lờ i an ủi quan tâm cũngcó thể giải đ i một nỗ i sầu man mác trong lòng ngườ i. Giảng đạo thuyế t phápgiúp ngườ i mở huệ , thoát vòng luân-h#i thì công đứ c vô lượ ng. Th " là nhìn, xem, xem mọi ngườ i cùng thể như mình. Thấ y ngườ i nghèo đ ói kh" cự c mà động lòngtr ắ c - n, đ ó là lòng nhân-t ) . Ph(t xem loài v(t như là cha m/ và thân quyế n củata trong nh, ng kiế p tr ư% c nên không sát sanh, thấ y chúng ta đề u có Ph(t-tính,

đề u có thể thành Ph(t nên phát tâm hóa độ. &ó là lòng t ) -bi. Hành là việc làm,làm việc nhân ngh0 a t ứ c là hành thiện. &ạo-đứ c không có ngày ngh0 , một ngàylàm ba đ iề u thiện, một năm thì đủ một nghìn, ba năm thì ba nghìn. Lấ y việc thiện







Cảm-Ứ ng-Thiên

Hi&u-Nghi&m L"c

Uông Tinh-Hư , ngườ i Tiền-Đườ ng, thườ ng trì t"ng Cảm-Ứ ng-Thiên vàcó lòng phát tâm ấn tống, như ng tâm-nguy&n chư a đượ c toại thì đã qua đờ i.Ngườ i con là Uông-Nguyên, tuổi tuy còn nh0, như ng chịu ảnh hưở ng củathân-ph", sớ m chiều đều đọc kinh, khi cha mất, bèn bán đi một phần gia sảncủa ngườ i cha, đ1ng thờ i khuyên nhữ ng nhà hảo-tâm quyên tiền cùng nhau

ấn tống một vạn quy(n Cảm-Ứ ng-Thiên.Một hôm Uông-Nguyên nằm m, thấy ngườ i cha đn nói:

- Con chẳng nhữ ng nối chí của cha, lại còn khuyên ngườ i phát tâm cùngnhau ấn tống Cảm-Ứ ng-Thiên, nay cha đã đượ c th%ng lên Thiên-Đàng, mẹ con c'ng t%ng thêm tuổi thọ. Còn con và nhữ ng ngườ i phát tâm ấn tống, đềuđượ c ghi công vào sổ tịch n, i Thiên-Tào.

Về sau, quả đúng như lờ i của ngườ i cha nói trong mộng, thân-m/u củaUông-Nguyên sống đn 90 tuổi mớ i qua đờ i. Uông-Nguyên và nhữ ng ngườ iquyên tiền in kinh đều đượ c phú quý.

6 Tùng-Giang có ngườ i Trư, ng-Đứ c-Bổ, hàng ngày đều t"ng ni&mCảm-Ứ ng-Thiên. Đn tuổi già, tự tay chép lấy hai quy(n chia cho hai ngườ icon mỗi ngườ i một quy(n và dặn rằng:

- Đây là gia tài cuả cha chia cho hai con, đạo làm ngườ i và làm giàu đều ở trong cuốn Cảm-Ứ ng-Thiên này. Mong hai con hãy giữ lấy và làm theo lờ itrong kinh dạy.

Hai ngườ i con h0i:

- Sách của Thánh Hiền đâu có dạy ngườ i phư, ng pháp làm giàu đâu?

Trư, ng-Đứ c-Bổ đáp:





- Trong kinh vit: “Toán giảm tắc bần hao” là ch2 về sự bần-cùng, và“Phướ c lộc tùy chi” ch2 vì phú quý của ngườ i. Đó chẳng phải là dạy ngườ icách buôn bán hay sao?

Hai ngườ i con nghe lờ i dặn của cha, hành trì theo lờ i dạy trong Cảm-Ứ ng-Thiên. Về sau hai anh em lập gia thất, con cái đu hi(n đạt.

Dư, ng-Thủ-Nghi&p, ngườ i Hà-Giang, tuổi 60 mà v/n chư a con, thườ nglo âu không ngườ i nói dõi tông-đườ ng. Tình cờ đọc Cảm-Ứ ng-Thiên, thấycâu “Họa phúc vô môn duy nhân tự tri&u”, bèn hành trì theo lờ i kinh, tu đứ ctích thi&n và ra tiền ấn tống kinh.

Hai n%m sau, Dư, ng-Thủ-Nghi&p bị b&nh nặng cht. Khi ngườ i vợ đangchu!n bị quan quách nhập li)m thì ông t2nh dậy sống lại. Ngườ i vợ kinh-hãiđịnh b0 chạy. Ông lên ting nói vớ i ngườ i vợ .

- Mình chớ nên sợ , ta chư a cht đâu.

Ngườ i vợ v+ a m+ ng v+ a ngạc nhiên, bèn h0i nguyên do.

Ông nói:

- Khi ta theo qu$ vô-thưở ng đn âm-ty, thấy một vị quan nói vớ i qu$ vôthườ ng rằng: “số của ngườ i này tuy đã mãn và không có con, như ng vì t"ngtrì Cảm-Ứ ng-Thiên và phát tâm khắc in, nên đượ c tặng thêm tuổi thọ vàđượ c con”. Ta vì th mà đượ c hoàn dư, ng trở lại.

N%m sau, vợ Dư, ng-Thủ-Nghi&p quả nhiên sinh đượ c một ngườ i con trai.

Toại-Ninh có ngườ i Châu Hổ, ngày thườ ng t"ng kinh Cảm-Ứ ng và

giảng kinh cho dân làng nghe. Một hôm bị cht, không bao lâu r1i sống lại,nói vớ i vợ rằng: “ta đn một cung đi&n dướ i âm-ty trông thấy nhiều qu$,trong đó có một số ngườ i ở trong làng mình bị cht đói, ta rất sợ . Trong lúcnày trên đi&n có ngườ i kêu tên của ta: “Ông c'ng là ngườ i có tên trong cuốnsổ cht đói này, như ng có công t"ng trì và giảng giải kinh Cảm-Ứ ng, nhiềungườ i nghe ông giảng kinh xong b0 ác làm lành, đó là công đứ c của ông. Naysử a lại sổ tịch của ông, cho ông t%ng thêm tuổi thọ, khi hoàn dư, ng r1i nhớ

phổ bin kinh Cảm-Ứ ng. Nu một làng t"ng trì kinh này thì một làng tránhđượ c tai kip, nu mọi ngườ i đều hành trì thì cả nướ c đượ c mi)n nạn, chẳng





nhữ ng tránh đượ c nạn thủy h0a, trộm cướ p, khổ ách b&nh hoạn, sau nàycon cháu c'ng đượ c hưở ng phúc”

Tin-s ĩ Th!m-Cầu, vợ Hạng thị có mang b&nh nặng, ông phát tâm sao

chép Cảm-Ứ ng-Thiên in thành quy(n nh0 đ( ngườ i có th( b0 túi ti&n bề t"ngni&m. Kinh in xong v+ a giao đn nhà thì Hạng thị lâm b1n, mẹ con đều bìnhyên.

Hà-Duật ngườ i Tiền-Đườ ng t2nh Chit-Giang, mỗi ngày t"ng trì kinhCảm-Ứ ng, ngườ i cha c'ng không hay.

Ngườ i cha là Lan-Tinh một hôm nằm m, thấy một ngườ i già nói vớ i ôngrằng: Con của ông ph"ng hành Cảm-Ứ ng-Thiên rất tinh tin, khoa cử n%mnay s* đượ c đỗ đạt. Khi t2nh dậy ông tìm đn phòng sách của ngườ i con, quả nhiên thấy quy(n Cảm-Ứ ng-Thiên trên bàn học.

N%m đó Hà-Duật quả nhiên thi đậu, ứ ng vớ i lờ i của ngườ i già trong mộng.

***0***

Tri m&nh và lập m&nh

Vư, ng-Ph"ng-Nghi thi&n-nhân nói: M&nh có Túc-M&nh, Âm-M&nh vàThiên-M&nh.

- Túc-M&nh: Là sự bần-cùng, phú-quý, thọ y(u của kip này. Nu như kip trướ c tích đứ c hành thi&n, thì kip này s* đượ c hưở ng phúc. Đó làngườ i có túc-m&nh tốt. Trái lại, ngườ i có túc-m&nh xấu thì phải chịu cảnhbần-cùng, long đong, hoặc là mang b&nh tật… đều là do nghi&p đã tạo t+ kip trướ c, nên kip này phải chịu lấy. Đó là luật nhân-quả. Kinh Phật chép:“Muốn bit nhân của kip trướ c, thì xem quả chịu trong kip này; muốnbit quả của kip sau, thì hãy xem hành vi và vi&c làm của kip này”.

- Âm-M&nh: Là phần tập-tính xấu có t+ hậu-thiên, như Tử u, Sắc, Tài, Khí,do sự tiêm nhi)m t+ hoàn cảnh bên ngoài, đều thuộc phần âm-m&nh.




- Thiên-M&nh: Là bản tính tiên-thiên do Trờ i phú. Sách Trung-Dung vit:“Thiên m&nh chi vị tính”, Tính này chí-thi&n vô ác, Thánh phàm như nhau,hàm chứ a ng'-đứ c là Nhân, L), Ngh ĩ a, Trí, Tính.

Túc m&nh tốt hay xấu là do nhân đã tạo t+ kip trướ c. Anh chị em sinh đôi,như ng số m&nh của hai ngườ i đều khác bi&t nhau, luật nhân-quả có th( giảithích đượ c sự khác bi&t này.

Phần âm-m&nh là nhữ ng tập tính xấu tiêm nhi)m t+ hậu-thiên, có hại chophần túc-m&nh và thiên-m&nh. Nu như một ngườ i có đượ c phần túc-m&nhtốt, như ng hay cờ bạc rượ u chè, cậy th hip ngườ i… tự nhiên s* làm hạiđn phần túc-m&nh mà giảm đi h1ng-phúc và tuổi thọ của kip này, đ1ng

thờ i c'ng tạo nên nghi&p s* phải chịu trong kip sau. Trái lại, đối vớ i ngườ icó túc-m&nh xấu, c'ng không nên than van oán trách, mà phải ngh ĩ rằngmình không bằng ngườ i đều là do đã tr1ng nhân xấu, hãy an phận vớ i số mạng của mình và phải tích đứ c hành thi&n, sau này s* đượ c Trờ i giángphúc.

Thánh-nhân không có phần âm-m&nh, vô tâm vớ i túc-m&nh, xem giàunghèo, thọ y(u như là một giấc mộng không thự c, nên an bần lạc đạo, tu tâmdư- ng tính đ( phát huy bản tính tiên-thiên là lư, ng-tri lư, ng-n%ng đn mứ cchí-thi&n. Đứ c Khổng-Tử nói:

“Bất tri m&nh vô d ĩ vi quân-tử ”. Bất tri m&nh, chạy theo đườ ng d"c vọng,thuộc k. phàm phu B0 phần âm-m&nh tu phần túc-m&nh là đấng trượng-

Documents

Kinh Thái thượng cảm ứng thiên