Embed Size (px)
Citation preview
1
KIRIKKALE ĠLĠNDE
DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI
2013 – 2023
KISALTMALAR
SUNUġ
ÖNSÖZ
ÇALIġMANIN MAKSADI
ĠÇĠNDEKĠLER
2
İÇİNDEKİLER 1. GĠRĠġ .................................................................................................................................................... 4
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE ĠNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA,
SÜRDÜRÜLEBĠLĠR TURĠZM ALTERNATĠFĠ ve KIRIKKALE VĠLAYETĠNDE
SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ .................................................................................................. 4
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA .................................................... 5
1.3 SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ ............................................................................................ 6
1.4 SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME STRATEJĠSĠ ................................................... 8
2.SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġĠMĠNE ĠLĠġKĠN ÇALIġMALAR............................... 10
2.1 KAYNAK ANALĠZĠ ........................................................................................................................ 10
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar ................................................................................... 10
2.2 TURĠZM POTANSĠYELĠ ................................................................................................................ 12
2.3 TAġIMA KAPASĠTESĠ ................................................................................................................... 17
2.3.1 Taşıma Kapasitesinin Elemanları; .............................................................................................. 17
3.ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ VE YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI ............................ 19
3.1 ĠLGĠ GRUPLARI/PAYDAġLAR .................................................................................................... 19
3.2 ĠLGĠ GRUBU KATEGORĠLERĠ ..................................................................................................... 19
3.3 ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ .................................................................................................................. 19
3.4 TOPLUM TEMELLĠ YAKLAġIM .................................................................................................. 20
3.5 YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI .................................................................... 21
4.KIRIKKALE TÜRKĠYE VE BÖLGESĠNDEKĠ YERĠ, TARĠHÇESĠ, COĞRAFĠ VE ĠKLĠM
ÖZELLĠKLERĠ, KIRSAL KESĠM EKONOMĠSĠ ..................................................................................... 22
4.1 TARĠHÇE ....................................................................................................................................... 22
4.2. KIRIKKALE ĠLĠNĠN GENEL ÖZELLĠKLERĠ ........................................................................... 30
4.2.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri ..................................................................................................... 30
4.2.2 Jeolojik Özellikler ....................................................................................................................... 32
4.2.3.İklim Özellikleri .......................................................................................................................... 32
4.2.4.Toprak Özellikleri ....................................................................................................................... 35
4.2.5. Arazi Varlığı ............................................................................................................................... 35
4.2.6. Orman Varlığı ............................................................................................................................ 35
4.2.7 Flora-Fauna ve Hassas Yöreler ................................................................................................... 36
3
4.2.9. Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................................. 51
4.2.10. Sanayi ve Teknoloji ................................................................................................................. 55
5.KIRIKKALE DOĞA TURĠZMĠ ARZI .................................................................................................. 59
5.1. Kırıkkale‟nin Doğa Turizmi Değerleri(Doğa turizmi Arzı) ............................................................ 59
5.2.Kırıkkale ilinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi .............................. 59
5.3. Kırıkkale Ġlinde Doğa Turizmi Amaçlı Koruma Statülü Alanlar .................................................... 59
5.4.Seçkin Özellikli Diğer Sahalar ......................................................................................................... 62
5.5. Kırıkkale Ġlinde Doğa Turizmi ÇeĢitleri ......................................................................................... 66
6. SEÇKĠN VE YÜKSEK DEĞER TAġIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
VE POTANSĠYELĠNĠ GELĠġTĠRME ĠMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA ĠLĠġKĠN
ANALĠZLER .............................................................................................................................................. 68
6.1.Karaahmetli Tabiat Parkı .................................................................................................................. 68
6.2. ÇeĢnigir Köprü Mevkii ( Keskin Ġlçesi-Köprüköy Beldesi-Karakeçili Ġlçesi) ................................ 75
6.3.Denek Dağı Mevkii(Merkez-Keskin-BalıĢeyh Ġlçeleri) ................................................................... 83
6.4.Keskin Ġlçesi ..................................................................................................................................... 90
7. KIRIKKALE ĠLĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ STRATEJĠLERĠ .................................... 101
7.1.GeliĢme Stratejileri ......................................................................................................................... 101
7.2. Pazarlama Stratejisi ....................................................................................................................... 101
7.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi ......................................................................................................... 101
7.4. Ġzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi) ........ 101
SONUÇ VE ÖNERĠLER.......................................................................................................................... 115
KAYNAKÇA ........................................................................................................................................... 118
4
1. GĠRĠġ
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE ĠNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBĠLĠR TURĠZM ALTERNATĠFĠ ve KIRIKKALE
VĠLAYETĠNDE SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düĢük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. gibi faaliyetler için
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür giriĢimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya
dıĢında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
iliĢkiler içinde olmamız gerekmektedir. Proaktif kiĢi; iliĢkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline
alan kiĢi demektir. Tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı taĢra
kuruluĢlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliĢtirilmesinde öncü olması doğru bir
harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluĢları ve diğer kamu kurum ve kuruluĢları; statülü korunan
alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için iĢbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir
bakıĢ açısı ile algılamaya baĢlamıĢlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin
meydana getirdiği olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karĢı
alternatif, çevreye duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıĢtır. Sürdürülebilir doğa
turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıĢtır. Algılamadaki bu
değiĢiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme iliĢkin
proje ve çalıĢmaların giderek artmasına yol açmıĢtır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal
alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğin korunmasında
anahtar bir rol haline gelmiĢtir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeĢitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakıĢ
açısı meydana getirilmesi, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında önemli seçeneklerden biri
olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru Ģekilde bütünleĢtirildiği
takdirde beklentileri karĢılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı
unutulmamalıdır.
5
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA
1980‟li yıllardan itibaren BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı (UNEP), çevre konularına iliĢkin
çalıĢmaları arttırmıĢ, Bu çalıĢma giderek artan bir etkinin meydana gelmesini sağlamıĢtır. Dünya
Çevre Kalkınma Komisyonu‟nca 1987 yılında tamamlanan çalıĢmalar sonunda “ortak
geleceğimiz” adlı bir rapor hazırlanmıĢtır. GeliĢmiĢ ve geliĢmekte olan ülkelerde, çevre ve
kalkınma konularına çok farklı yaklaĢılması gerektiği bu raporda vurgulanmıĢtır. Kalkınmanın
ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna vurgu yapılmıĢtır. Raporda
ortaya konulan “sürdürülebilir kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara
muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eĢsiz olduğu görüĢüne
varılmıĢtır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir
orman, kereste imalatı için kullanılabilirken, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak
kullanılabilmekte ayrıca korunan alan olarak da ayrılabilmektedir. Alanın ve alanda yaĢayan yöre
halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise
kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaĢım içine girildiğinde doğru görülen
seçenek ormanın el değmemiĢ eski haline bırakılması olsa da, yöre halkı ve diğer iĢ gruplarının
bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı hayat kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia
etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaĢılamasa
da bu hedef üzerine yoğunlaĢılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmiĢten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği
çok önemlidir. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değiĢmeye ve
geliĢme göstermeye baĢlamıĢtır. Bu geliĢme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının
sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm,
ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji
üretimindeki yatırımlarla birlikte düĢünüldüğünde daha baĢarılı olacağı açıktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir
Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir. Bu kavramlara baktığımızda;
Kırsal Alan; ġehir diye tabir edilen yerleĢme sahalarının dıĢında kalan tarımla ilgili etkinliklerin
yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla adlandırılan ve anılan insan
yerleĢimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
6
Kırsal Kalkınma Kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel Ģartları iyileĢtirmek amacıyla giriĢtikleri çabalarının, devletin bu
konudaki çabalarıyla birleĢtirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaĢtırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam katkıda bulunmalarının sağlanma süreci
Ģeklinde tanımlanmıĢtır.
Kırsal Alan Kalkınması; Hem eğitim hem de örgütlenme iĢi olup, kırsal alan; toplumun
ihtiyaçlarının göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması
sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde
etmedikçe kırsal alan çalıĢmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalıĢmalar, beslenme, eğitim,
mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik
çalıĢmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük
içinde olmalıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma: Ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
Ģartlarının tamamının sağlanması önemlidir.
Kırsal alanlar turizm ve boĢ zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal
alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında yapılan bir araĢtırmada;
Fransız vatandaĢları tatillerinin, %52‟sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaĢının evinde,
%26‟sı evlerinde geçirdiklerini ve %9‟luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip
olduklarını ifade etmiĢlerdir. Kırsal alanlar doğa için önemli role sahiptir.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeĢitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karĢı koruma,
iyi hayat Ģartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır.
1.3 SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır.
Sürdürülebilir turizmin geliĢimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaĢımdır.
Sürdürülebilir turizmin geliĢiminde turistlerin ve ziyaret edilen yerlerin bugün kü ihtiyaçlarının,
gelecekteki fırsatları koruyup geliĢtirerek ve geniĢleterek karĢılanması amaçlanmaktadır. Bu
yaklaĢım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik
süreçlerin, biyolojik çeĢitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içermektedir.
BirleĢmiĢ Milletler Dünya Turizm Örgütü‟nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm geliĢimi;
Çevresel kaynakların en iyi Ģekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir Ģekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
7
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin geliĢme ölçütleri;
a. Biyolojik çeĢitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. Ġstihdam kalitesi,
f. Sosyal eĢitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm de korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bileĢendir.
Turizm; aynı Ģekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve
insanın yaĢadığı sahalardaki yöresel kültüre de bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirleri gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de zorunludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur.
Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan
talep artmıĢ ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeĢitlenmiĢtir. Turistlerin talepleri de değiĢmiĢ
ve çeĢitlenmiĢtir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü
kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletiĢim, bölgenin flora ve faunası, özel
ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat
deneyimi kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taĢımıĢtır ki, turizm
eĢsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde
yaĢayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda
turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında
kullanılabilecek çok önemli bir araçtır. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalıĢmaları için
gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik
8
bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluĢturulması ve uygulanması gibi hedeflere de kolayca
ulaĢılabilmektedir.
En önemli hususta; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniĢ
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaĢımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüĢü mümkün olmayan olumsuz
etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelebilecektir. ĠĢte bu
nedenle; “SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME (MASTER) PLANI” çalıĢmasına
lüzum duyulmuĢtur.
1.4 SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME STRATEJĠSĠ
Yukarda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
AlıĢılmıĢ turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Stratejisi arasındaki fark
Ģudur; alıĢılmıĢ yöntemler yukarıdan aĢağıya bakıĢ açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taĢınmaktadır. Yöre halkı
katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aĢağıdan yukarıya bir yaklaĢım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaĢımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için ortak
kararlar alınır. Karar almanın yanında uygulama ve izleme aĢamalarında da yöre halkının
bilgisini, becerilerini, en uygun Ģekilde kullanmak esastır. Bu yaklaĢım yöre halkının, yerel
otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm geliĢim aĢamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dıĢında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin
yapılmasıyla yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm geliĢiminde önemli ortaklardır. Söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal, sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde
doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakıĢ açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı‟nda turizm; doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır.
9
Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartıĢılmalı, değerlendirilmelidir. Ġlde sürdürülemez olan
turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve
fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayıĢla (alan ve çevresinin sahip olduğu doğal,
tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir.
-Turizm geliĢimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm potansiyelinin
değerlendirilmesi, rekabetçi özgün ve özellikli bir destinasyon oluĢturması için gerçekçi
beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm
değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman baĢarılı olabilir.
Özellikle hassas tabiat alanlarında taĢıma kapasitesi düĢük iken, bu alanlardan beklenen faydalar
yüksek olmaktadır. TaĢıma kapasitesinin düĢüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple
taĢıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemlidir.
-Entegre Doğal Alan Yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı ile doğa
ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının etkin
desteği önem taĢır. Turizm geliĢiminin karmaĢık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi gruplarının etkin
iĢ birliği oldukça önemlidir. Planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama Stratejisi; Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı‟nın bir parçasıdır.
Kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaĢımlar içermelidir.
Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaĢımlar bu stratejide yer
almalıdır.
-Turizm Destinasyonu Yönetimi; Yaygın bir stratejik yaklaĢım olup, destinasyonu rekabete
açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir Ģekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu
rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir yaklaĢımdır.
-Ġyi tanımlanmıĢ amaçlar ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali
portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iĢ planı hazırlamak
gereklidir.
-Ziyaretçinin Ġzlenmesi ve Ziyaretçi Yönetim Planı: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde
çalıĢılıyor, bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı
lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taĢıma kapasitesinin
kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geri bildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi
(iyileĢtirilmesi), hizmetteki aksamaların ve doğadaki değiĢimlerin takibi için çok önemlidir.
ġu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaĢmak
garanti edildiği takdirde teĢvik edilmelidir.
10
2.SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġĠMĠNE ĠLĠġKĠN ÇALIġMALAR
2.1 KAYNAK ANALĠZĠ
GeliĢme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması mecburidir. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluĢturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluĢturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm geliĢimi için
önemli bir temel oluĢturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin, tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleĢtirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma
özelliğini kaybedecektir.Gerek turizm potansiyeli gerekse taĢıma kapasitesi turizm kaynaklarının
mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: turizmin geliĢimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu
kaynakların hali hazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi
turizm geliĢimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. EĢsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar.
Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları, konakladığımız evin penceresinden
gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da
dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması Doğal
kaynakların çok çeĢitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk, nehirler ve göllerin
sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları
gelenekseldir ve düĢük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar
turizm geliĢimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
Ġklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneĢ ıĢığı
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı
mevsimlerde turizm için elveriĢli olup olmadığıdır.
Turizm GeliĢimi Ġçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
çalıĢmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin geliĢmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
11
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara iliĢkin çalıĢmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluĢan kombinasyonlar,
turistler tarafından yüksek ilgi ile karĢılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi
konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm geliĢimine ve doğa
korumaya verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileĢimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalıĢması, birbiri ile bağlantılı birçok
farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm geliĢimi için ilk bakıĢta kavranamaması
mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları
büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaĢımı, turizm sektöründe çalıĢma isteği gibi
bazı unsurların turizm ile doğrudan iliĢkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya
koymanın yanı sıra turizm geliĢimi için de zorunlu bir Ģarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm geliĢimi asla baĢarılı
olamayacaktır. Altyapının farklı unsurları için Ģartlar, kalite ve gelecekteki durum
değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın
turizm geliĢimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya
koyabilmektedir.
- Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
- ĠletiĢim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm geliĢimi için önemli olan cep
telefonları da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri
içermektedir.
- Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
- Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik Ģebekesi, ısınma ve yemek piĢirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
- Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
- Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
- Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
12
- Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayiĢi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. AĢırı kar yağıĢı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
- Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
Ġnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm geliĢiminde
anahtar etmenlerden biridir. Ġnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür
ve kimliği oluĢturmaktadır.
Ġnsan kaynaklarına iliĢkin etütler aĢağıdaki unsurları içermelidir;
- Yöre halkının nüfusu,
- Göç vb. eğilimler,
- Demografik yapı,
- Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe
odaklanma, çalıĢma ahlakı,
- Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
- Turizm geliĢimine iliĢkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
- Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal iliĢkilerin kalitesi ve aralarındaki iĢbirliğini içeren
sosyal yapı,
- Yerel kurumlar, idareler, yönetiĢim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar
ve yönetimleri,
- Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kiĢilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaĢımları, algılama Ģekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma
ve o toplumda yaĢamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
- Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaĢma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakıĢ açısı, pazarları ve dıĢ iliĢkileri,
sektörler arası iĢbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile iliĢkili
olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluĢturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakıĢı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır.
Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon
oluĢturulmasını ve turizm geliĢiminin diğer sektörlerle bütünleĢtirilmesini sağlayacaktır.
2.2 TURĠZM POTANSĠYELĠ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler;
- Bazı doğa parçaları araĢtırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu
alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
13
- Bazı doğal sahalar, eriĢim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elveriĢli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karĢısındaki duyarlılığı (taĢıma kapasitesi), ziyaretçi giriĢinde
kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli
bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu
potansiyel sınırlıysa baĢarılı bir turizm giriĢimini baĢlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir talebi
karĢılaması lüzumludur.
Turizme iliĢkin motivasyon ve istekler değiĢkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değiĢen
tüketici davranıĢları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakıĢ açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline iliĢkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde
edilebilir, ayrıca derinlemesine görüĢmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalıĢmalar ile
veri elde etmek için kullanılan niteliksel araĢtırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aĢağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
- Halen yapılan turizm,
- Halihazırdaki turist miktarı,
- Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
- Ortalama kalma zamanları,
- Turist profili,
- Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık, güneĢ,
vb.)
- Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama
yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
- Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aĢağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
- Ġlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul
müdür?
- Alan ulaĢım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taĢıt, genel taĢımacılık, vd.), bunlara
yaklaĢım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
- Alana ulaĢma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
14
- Ġle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
- Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
- Güvenlik ve ulaĢım açısından ne gibi problemler yaĢanabilir?
- Alt yapı incelemesi; taĢımacılık ağı, yerel yolun durumu (toprak, asfalt), anayolla bağlantısı,
demiryolu ağı, yerel genel taĢımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü
patikaları, patikalar, yollar, iĢaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araç-otobüs park
kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
- Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta iyi-
sayısı vb.)
- Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
- Ġl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma
kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
- Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
- Ġlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
- Alan turist gezi rotasına girecek Ģekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın
mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düĢük veya yakında böyle bir
potansiyel bulunmamakta),
- Ġlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı, farklı
yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
- Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, Ģans veya mevsime
bağlı),
- Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
- Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
- doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuĢ izole olmuĢ
alanlar, Ģelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuĢ, deniz canlıları, iklim,
diğerleri),
- kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el iĢleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
- Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karakteristik ve geleneksel
özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi
15
ve beceriler, turizm geliĢimine yaklaĢımlar, misafir severlik anlayıĢı, hizmet eğilimleri, yerel
kuruluĢ ve idareler ile yönetiĢim, alanın kültürü ve kimliği,
- Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
- Altyapı; (su sistemleri, ulaĢım ağları, sağlık imkanları, ulaĢım terminalleri, enerji kaynakları,
kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri
vb.)
- ĠĢ ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satıĢ yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, diĢçiler, eczaneler, kafe
ve restoranlar, atm‟ler, bankalar, diğer iĢ ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boĢ zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kiĢi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi
turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin de
farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha yüksek
olmaktadır.
Turizme iliĢkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
- Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
- Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değiĢimi,
- Ortalama kalıĢ süreleri, konaklama ve ulaĢım Ģekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm geliĢme planımızda ana unsur turizm olduğundan;turizme iliĢkin veri
kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait verielr üzerinden
değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
- Turist baĢına ortalama harcama,
- Grup hacmi ve düzeni,
- Turistlerin ağırlıklı yaĢ grubu,
- Yaptıkları faaliyetler,
- Ziyaret edecekleri-ettikleri yere iliĢkin seçimleri,
- Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama Ģekilleri,
16
- Ġkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
- Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karĢılaĢtırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin baĢka turizm pazarları ile iliĢkili olarak nasıl konumlandığını, bir
turistin alana ulaĢmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaĢılabilir değilse asla
baĢarılı bir turizm geliĢimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaĢılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düĢünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
- Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
- Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaĢımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
- Tren, otobüs veya özel araçlarla eriĢim de konum faktörleri içinde önemlidir,
- Alana ziyaret iklim Ģartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
- Ġle özgü yapılan bürokratik iĢlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
- Turizm arzında; iĢaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaĢma kolaylığı da önem arz
etmektedir. Haritalar, broĢürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
- Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeĢitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
- Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
- Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol
oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüĢtür. Doğal alanların alternatif kaynak
kullanımına dönüĢtürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde
devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karĢısında koruma ve
17
kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve
kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken
öncelikli türler, doğa ile ilgili çalıĢan ve doğanın kıymetini bilen eko-turistler için son derece
önemlidir.
2.3 TAġIMA KAPASĠTESĠ
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamıĢ etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi
sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düĢünülen değerleri, ekolojik süreç ve koĢulları tehlikeye
atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn:
iklim değiĢikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay,
gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı Ģeklinde tanımlanmaktadır.
TaĢıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planında önemli bir planlama
aracıdır. Turizmin geliĢimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. TaĢıma kapasitesinin analizi
ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. TaĢıma kapasitesi sayesinde
kullanımı sınırlamak, en elveriĢli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye
çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Doğa Turizmi
GeliĢme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taĢıma kapasitesinin aĢılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan iliĢki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleĢik etkisidir.
2.3.1 TaĢıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal TaĢıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatıĢmalardan kaçınılmasını içerir.Bu
unsurun turizm geliĢimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değiĢimin
üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanıĢı, yöre halkı ile ziyaretçilerin iliĢkileri, kullanıcı
grupların davranıĢları, birbiri ile uyumu ve paydaĢ olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik TaĢıma Kapasitesi;
18
Sürdürülebilir bir turizm geliĢiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleĢmiĢtir ve diğer sektörleri
de desteklemektedir.
Ekonomik taĢıma kapasitesi; turizm geliĢimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin
sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm geliĢimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm
geliĢimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taĢıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı
ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi;
Ekolojik taĢıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet
yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin,
ziyaretçi akıĢlarının ve davranıĢlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri
toplanması önemli olmaktadır.
Ġdari/fiziki TaĢıma Kapasitesi;
Fiziki taĢıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müĢteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki Ģartlar
(doğal, coğrafi koĢullar ve hava Ģartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır.
Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkıĢıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği Ģu unsurlara bağlıdır;
- Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
- Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir;
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm geliĢimine karĢı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste
ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma
planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi,
izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm geliĢimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri,
akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere iliĢkin bilgiler vb.,
ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleĢtirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine iliĢkin veriler,
etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine iliĢkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik TaĢıma Kapasitesi;
19
Psikolojik taĢıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde
olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır.
3.ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ VE YEREL ORGANĠZASYONUN
OLUġTURULMASI
3.1 ĠLGĠ GRUPLARI/PAYDAġLAR
Ġlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
PaydaĢlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimine ve amaçlarımıza
ulaĢmak için güvenebileceğimiz kiĢilerdir.
Ġlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakıĢı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaĢmak
için iĢbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını
iĢbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaĢ değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2 ĠLGĠ GRUBU KATEGORĠLERĠ
Turizmde ilgi grupları;
- Yöre halkı, kiĢiler ve kurumlar,
- Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
- Bölgesel yetkililer,
- Ulusal yetkililer,
- Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taĢımacılar,
- Turizmle ilgili sektörler,
- Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve
sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
- ĠĢçi sendikaları, dernekler, STK‟lar,
- Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ
20
Ġlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi geliĢme planının ortaya konması ve uygulamasında
yer alan farklı taraflara iliĢkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan
bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi geliĢme
planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi tarafla çeliĢkiler
yaĢayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de
son derece elveriĢli bir analizdir.
Ġlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi geliĢme planının yönetiminden
sorumlu bir organizasyon oluĢturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
- Genel hedeflerini,
- Turizmden beklediği faydaları
- Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; Ģu adımlardan oluĢur;
1. Ġlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranıĢlarının belirlenmesi,
4. Ġlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. Ġlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karĢılandığının değerlendirilmesi,
6. Ġlgi grupları ile birebir iletiĢimlerin baĢlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve baĢarı unsurlarının tanımlanması,
8. PaydaĢların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaĢmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluĢturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletiĢim organizasyonunun
oluĢturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. Ġzleme ve geri bildirimin yapılması
3.4 TOPLUM TEMELLĠ YAKLAġIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Planı‟nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaĢım
uygulanması neticesinde;
- Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
- Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teĢvik etmek ve
21
- Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluĢturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamıĢ ve turizmle güçlendirilmiĢ olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki olumsuz
etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel
kültürlerini yaĢatma ve değerlendirmeye teĢvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI
Ġlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
GeliĢme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi iĢbirliğine dayalı bir organizasyon oluĢturulmalıdır.
Bu iĢbirliği Valiye imzalatıldığı takdirde resmi bir dokümandır. Sürdürülebilir Doğa Turizmi
GeliĢme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları
düzenler.
22
BÖLÜM 4
4.KIRIKKALE TÜRKĠYE VE BÖLGESĠNDEKĠ YERĠ, TARĠHÇESĠ, COĞRAFĠ VE
ĠKLĠM ÖZELLĠKLERĠ, KIRSAL KESĠM EKONOMĠSĠ
4.1 TARĠHÇE
Kırıkkale'nin adının, Ģehrin 3 km. Kuzeyindeki Kırıkköyü ile kendin merkezindeki Kaletepe'nin
kısaltılarak birleĢtirilmesinden ortaya çıktığı söylenir. Bu ismin halk tarafından yakıĢtırıldığı kanaatı
yaygın olmakla beraber bölgenin ismi Osmanlı arĢiv belgelerinde, Ģimdiki haliyle Kırıkkal'a biçiminde
geçmektedir.
Yörenin çok eski bir tarihi geçmiĢi mevcuttur. Bugün Kırıkkale il sınırları içinde kalan bazı tarihi
kalıntılar, ören yerleri ve höyüklerin varlığı ile bazı araĢtırma ve incelemelerde M.Ö. yıllara ait arkeolojik
buluntulara rastlanması, Kırıkkale'nin coğrafi alanının ne kadar eski bir yerleĢim sahası olduğunu gösterir.
Kırıkkale’nin Eskiçağ Tarihi
Kırıkkale ili ve çevresinin eskiçağ tarihini aydınlatacak bir arkeolojik kazı henüz yapılmamıĢtır. Ancak
bölgenin tarihi coğrafyasına ıĢık tutacak bazı bilimsel çabalar da yok değildir. KırĢehir Kaman
Kalehöyükte arkeolojik kazılar yapmakta olan Japon bilim heyetinin il sınırları içerisinde kalan alanda
yapmıĢ olduğu yüzey araĢtırmaları dikkate değer bulgular ortaya koymuĢtur.
Kırıkkale Ġli ve Çevresinin Kalkolitik Çağı
Japonların 1990-91 yılları arasında Kırıkkale il merkezi ve ona bağlı ilçe ve köyleri kapsayan yüzey
araĢtırmalarında toplam 21 höyük ve düz iskan saptanmıĢtır. Bu merkezlerden toplanan seramik
örneklerinin değerlendirilmesi sonucu bölgenin Kızılırmak kavsi dıĢında kalan alanda Neolitik Çağ ve
sonrası, Kızılırmak kavsi içinde kalan alanda ise bu dönemi takip eden Kalkolitik Çağı, Eski Tunç Çağı,
Assur Ticaret Kolonileri Çağı Hitit Ġmparatorluk Çağı (zayıf), Frig ve Hellenistik-Roma Çağları ile
Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait yerleĢim birimleri ve bu dönemlerin kültürlerini yansıtan
kalıntılar saptanmıĢtır.
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araĢtırmalarda, Kırıkkale ili Delice ilçesi Yeniyapan köyünün
doğusunda doğal bir tepeden, Delice ilçesi Çongar köyünün 3.5 km doğrultusunda yer alan 8.5 m
yüksekliğindeki Kültepe‟den Keskin ilçesi Cinali köyünün 2 km kuzeybatısında yer alan 8 m
yüksekliğindeki Sulucatepe‟den ve Kırıkkale ili merkez ilçe sınırları içinde kalan Kuzeren köyünün 3.5
km güneybatısında yer alan 8.5 m yüksekliğindeki Kuzeren höyüğünden derlenen çanak çömlek parçaları
Kalkolitik döneme tarihlenmiĢtir.
Kalkolitik çağ genelde MÖ 5000-3000 yılları arasına yerleĢtirilmektedir. Maden aletlerin yanında taĢ
aletlerin kullanılmasından ötürü bu devire tarihçiler TaĢ Maden Devri anlamına gelen Kalkolitik Çağ
23
adını vermiĢlerdir. Bu kültürün önde gelen iki özelliği bakır aletlerin giderek taĢın yerine geçmeye
baĢlaması ile kökleri Neolitik Çağ‟a uzayan boya bezemeli çanak-çömleklerdir. Anadolu‟yu Erken
Kalkolitik Çağ‟ın sonralarında farklı bir etnik grup muhtemelen Trakya‟dan gelen bir kavim istila etmiĢ,
birçok yerleĢim yerini yakıp yıkmıĢlardır. Erken ve geç kalkolitik dönemler arasında bir ara evre
özelliğini gösteren Orta Kalkolitik çağı konusunda fazla bir bilgi yoktur. Hatta böyle bir evrenin varlığı
bile tartıĢma konusudur. Uzun süreli bu karanlık ara dönemi izleyerek kabaca MÖ 4. bin yıla tarihlenen
Kalkolitik Çağın son evresine gelinir. Bu dönemde Anadolu‟ya Balkanlar üzerinden gelen göçmen
kafileleriyle iliĢkili olarak nüfus ve yerleĢme yerlerinin sayısında da artıĢ olmuĢtur. Orta Anadolu‟da
Çorum dolaylarındaki Büyük Güllecek ve Alacahöyük, Yozgat yakınlarındaki AliĢar ve Ankara
yakınlarındaki Yazırhöyük bu yeni dönemde Anadolu‟ya yayılmaya baĢlayan Kuzey Ege ve Balkan etkili
merkezler arasındadır. Kırıkkale ve çevresindeki kalkolitik merkezler de bu etki alanında
değerlendirilmelidir. Bu dönemde gittikçe büyüyen köyler bir ara surla çevrilerek tahkim ettirilmiĢ,
madenin kullanımı ve beraberinde getirdiği ekonomik sosyal canlılığa paralel olarak yeni mesleklerin
ortaya çıktığı ve dolayısıyla değiĢik etnik grupların bir arada yaĢamaya baĢlaması, günlük yaĢamın bir çok
alanına mutfak kültürün, dini yaĢam, yarı mimarisi vs. yenilikler getirmiĢtir.
Kırıkkale Ġli ve Çevresinin Eski Tunç Çağı
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araĢtırmalarda, Kırıkkale ili Delice ilçesi Yeniyapan köyünün
doğusunda, doğal bir tepeden (Yeniyapan) aynı ilçenin Çongar köyünün 3.5 km doğusundaki 110m
çapındaki ve 8.5 m yüksekliğindeki Kütlepe‟den, Keskin ilçesi Efendi köyünün 2 km güneyinde, Kılıç
Özü‟ nün dere yatağı kenarında kurulmuĢ olan 91 m çapında 10 m yüksekliğindeki Alibaz‟ dan, aynı
ilçenin Kavurğalı köyünün 2 km güneydoğusundaki 210 m çapında,15 m yüksekliğindeki Kavurğalı‟ dan,
Keskin ilçesi Armutlu köyünün 1.5 km güneydoğusundaki 200 m çapında 13 m yüksekliğinde Armutlu‟
dan, aynı ilçenin Cinali köyünün 2 km kuzeybatısındaki 100 m çapında, 7 m yüksekliğindeki Sulucatepe‟
den, Keskin ilçesi Köprü köyünün 500 m kuzeybatısında, Kızılırmak‟ ın hemen kenarında yer alan 280 m
çapında 32 m yüksekliğindeki Büyükkaletepe‟den aynı ilçeye bağlı Ceritkale köyünün 2 km güneyinde,
Ömer Kuru Dere yatağında yer alan 170 m çapında ve 6 m yüksekliğindeki YaĢar Çayır‟ dan, yine Keskin
ilçesine bağlı Karağıl köyünün 1 km güneydoğusunda, Dinek dağının batı Kıyıhalil Ġnceli köyünün 2.5
km kuzeybatısında Kızılırmak‟ ın yatağında yer alan 155 m çapında ve 8.5 m yüksekliğinde Tepe
(Kıyıhalil Ġnce) „den aynı ilçenin Bıyıkaydın‟dan Çatal Sögüt höyüğünde derlenen seramik parçaları Eski
Tunç Çağına tarihlenmiĢtir.
Kırıkkale Ġli ve Çevresinin Orta Tunç Çağı
a) Assur Ticaret Kolonileri Evresi: Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar Köyü Kültepe höyüğünden, Keskin
ilçesi Efendi Köyünün Alibaz höyüğünden aynı ilçenin Kavurgulı köyü höyüğünden, Armutlu
höyüğünden, BalıĢeyh ilçesinin öz höyüğünden ve merkez ilçeye bağlı Çatal Söğüt höyüğünden derlenen
seramiklerin bir kısmı Assur Ticaret kolonileri evresine tarihlendirilmiĢtir.
24
Orta Tunç Çağı MÖ 2000-1400 yılları arasına tarihlenir ve Assur Ticaret Kolonileri ile Eski Hitit
Dönemlerini kapsar. Orta Tunç Çağı Anadolu‟sunun en çarpıcı özelliği Mezopotamya ile baĢlayan çok
sıkı ve örgütlü bir ticaret iliĢkisi bunun sonucunda da yazının öğrenilmiĢ oluĢudur.
Assurlu tüccarlar 200-250 merkepten oluĢan kervanlarıyla Anadolu‟nun silah yapımında gereksinim
duyduğu kalay madeni ile güneyin beğenisine göre dokunmuĢ ince kumaĢlar getirip karĢılığında ise altın,
gümüĢ ve değerli taĢlar götürüyorlardı. MÖ 1925 yıllarında bu yeni ticari düzenle iliĢkisi olarak
Anadolu‟da Assurca karum (liman) denen pek çok pazar yeri kurulmuĢtu. Bunlardan en ünlüsü ise KaneĢ
karumuydu. Bugün Kayseri yakınlarındaki Kültepe de yer alan KaneĢ aynı zamanda güçlü bir Hitit
Beyliğinin de merkeziydi. Orta Anadolu‟da daha sonraları Hitit Devleti‟nin baĢkenti olacak HattuĢ‟a
(Boğazköy), AliĢar, Aksaray yakınlarındaki Acemhöyük ve Konya yakınlarında Karahöyük‟te de
Karumlar oluĢturulmuĢtu. Assur‟dan Orta Anadolu‟ya uzanan yol üzerinde ise Assurca Wabartum
(Konuk-konak) denen küçük konaklama birimleri oluĢturulmuĢtu. Anadolu‟daki Karum ve
Wabartumların hukuki ve siyasi konumları bilim adamları arasında tartıĢmalı bir konudur. Kimi bilim
adamına göre sömürgelerin idari merkezi, kimilerine göre de yerli beylere vergisini ödeyen serbest ticaret
bölgeleridir. Koloni Çağı‟nın son evresinde Kültepe (KaneĢ) Pazar (Karum‟u) yeri, Orta Anadolu‟daki
pek çok yerleĢme yeriyle birlikte MÖ 1725 yıllarında bir yangınla son buldu. Muhtemelen yerli beylerin
bir iç hesaplaĢması sonucu bu olaylardan sonra Hitit Devleti belirmeye baĢladı.
b) Eski Hitit Devleti Evresi: Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araĢtırmalarda, Kırıkkale ili,
Sulakyurt ilçesi, Kıyıhalilincili köyü höyüğünden ve Keskin ilçesi, Köprü köy Büyükkaletepe
höyüğünden derlenen seramik parçalarından bir kısmı Eski Hitit Çağına tarihlenmiĢtir.
Assur Ticaret Koloniler evresinde Anadolu‟nun irili ufaklı bir sürü beylik tarafından paylaĢıldığını daha
önce belirtmiĢtik. Bu beyliklerden adını bilemediklerimiz içinde önemlileri Ģunlardır. NeĢe (KaneĢ),
HattuĢ, Mama, PuruĢhanda, KuĢĢara, Zalpa. Ancak kökeni KuĢĢara‟ ya dayanan Pithana oğlu Anitte (MÖ
1750) lie Orta Anadolu‟ da merkezi bir devlete doğru ilk adım atılmıĢtı. NeĢe, Zalpa ve HattuĢ‟u eline
geçiren Anitte kendisini (Gal Lugul) Büyük Kral unvanını taĢıyacak kadar güçlü hissediyordu. Anitte‟dan
100 yıl kadar sonra, aynı soydan gelen KuĢĢara‟lı Labarna‟nın HattuĢ‟u baĢkent yapıp, kente HattuĢa,
kendisinede HattuĢalı anlamına gelen HattuĢili (MÖ 1650-1620) adını vermesiyle Hitit Devleti resmen
kurulur.
Yerli Anadolu oldukları kabul edilen Hattili Beylere karĢılık Hint-Avrupalı Hititlerin kökeni konusunda
fazla bilgi yoktur. Anadolu‟ya bir göçle dıĢardan mı geldiler? Bu göç nereden ve hangi tarihte oldu. Bu
soruların yanıtları doyurucu belgeleriyle verilebilmiĢ değildir. I. HattuĢili‟nin HattuĢa‟yı baĢkent
yapmasıyla birlikte Eski Hitit Devleti hızlı bir biçimde geliĢmeye baĢladı. Ġçte otoriteyi sağlayan
I.HattiĢuli, ilk hedef olarak Suriye yi seçmiĢti.Kızılırmak ı Kırıkkale‟nin güneyinde ordusuyla birlikte
25
geçen I.HattuĢili,Suriye‟nin önemli Ģehirlerinden Alalah‟ı ele geçireceği sefere çıkıyordu.Alalah‟ı ele
geçirerek daha ileri harekatlar için büyük bir avantaj elde etti .Sefer dönüĢünde Fırat‟a doğru ilerleyerek
Malatya yakınında ırmağın karĢı kıyısına geçti. Batı Anadolu‟daki Arzava ülkesi zapt edildi. Bunu
izleyen I.MurĢili döneminde Halep Hitit Devleti „nin sınırları içine sokuldu.Babil fethedildi.( MÖ 1594).
Böylelikle Hitiler kısa bir sürede yakın Doğu‟nun etkin siyasal güçlerinden biri olarak adlarını
duyurdular. Eski Hitit Devleti‟nin geniĢlemesi I.MurĢili‟nin,Babil seferi dönüĢünde bir entrika sonucu
öldürülmesiyle son buldu.
Ġlimiz sınırları içinde kalan alanda bu çağa ait yerleĢim yerlerinin çok sınırlı merkez olması dikkat
çekicidir. Ancak herhalukarda bu dönemin bölgemizde de temsil edilmesi, ilimiz eski çağ tarihi açısından
önemli bir bulgudur ve aynı zamanda yukarıda anlatılan kültür dokusu çerçevesinde değerlendirilmesidir.
Dönemin Anadolu tarihi açısından önemi dikkate alındığında, bölgemizde bir arkeolojik kazının
yapılmasının değeri daha kolay anlaĢılmaktadır.
Kırıkkale Ġli ve Çevresinin Genç Tunç Çağı
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araĢtırmalarda, Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar köyü, Kültepe
höyüğünden, Delice ilçesi Harekli Köyü BeĢiktepe mevkiinden ve merkeze bağlı BalıĢeyh kasabasının 4.5
km kuzeydoğusundaki Öz höyüğünden derlenen seramik parçaları arasında bazı örnekler Hitit
imparatorluk çağı tarihlenmiĢtir.
Hitit Ġmparatorluk çağı kültürü hemen her yönüyle temelleri daha koloni çağında atılan Eski Hitit
kültürünün devamı niteliğindedir. Hitit imparatorluk çağının en görkemli anıtı bizzat baĢkentleri
HattuĢa‟nın kendisidir. Hitit uygarlığının en önemli merkezlerinden ikincisi ise, baĢkentin yakınlarındaki
Alacahöyük‟tür. Kabartmaları Önasya dünyasının ilk anıtsal örnekleri olmaları bakımından büyük önem
taĢırlar. Zile yakınlarındaki MaĢathöyük, Yozgat yakınlarındaki AliĢar, Çorum yakınlarındaki Ortaköy,
Malatya yakınlarındaki Aslantepe, Elazığ Altınova‟da Korcutepe, Güneyde Tarsus-Gözlükule ve Mersin-
Yümüktepe önde gelen öteki Hitit merkezleri arasındadır.
Ġlimiz sınırları içinde kalan merkezlerin aynı kültür geleneğinin temsilcileri oldukları kesin olmakla
birlikte, bu kültürün içindeki konumu ve katkıları ise bir arkeolojik kazı sonucunda açıklık kazanacaktır.
MÖ 1200-800 yılları arasındaki zaman diliminde Anadolu‟da herhangi bir kültür kalıntısına
rastlanmadığında “Karanlık Dönem” olarak adlandırılmaktadır. Hitit Ġmparatorluğunun yıkılıĢına neden
olan kavim veya kavimlerin bir süre 400 yıl gibi göçebe yaĢadıkları ve sadece hayvancılıkla uğraĢtıkları
var sayılmaktadır. Dolayısıyla bu döneme iliĢkin herhangi bir kültür kalıntısının günümüze kadar
gelmeyiĢi bu Ģekilde yorumlanmaktadır.
26
Kırıkkale Ġli ve Çevresinin Demir Çağı
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araĢtırmalarda Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar köyü, Kültepe
höyüğünden, Delice ilçesi Harekli Köyü BeĢiktepe mevkiinden, Keskin ilçesi Kavurgalı Höyüğünden,
Armutlu köyü Armutlu höyüğünden, Köprü Köyü Büyüktepe höyüğünden, Ceritkale Köyü YaĢçayır
Höyüğünden, Karağıl Köyü Horpağan Tepeden, Kevenli Köyü Acıözü, Çifteli Köyü Höyüktepeden ve
Kaldırım Köyü Sarımusalı höyüklerinden, Sulakyurt ilçesinin Bıyıkaydın Höyüğünden, Hasandede
Kasabası Çatal Söğüt Höyüğünden derlenen seramiklerin bir kısmı Demir Çağına tarihlenmiĢtir.
Bu çağın Demir çağı diye adlandırılmasının temel nedeni, dönemin silah ve diğer aletlerinin çoğunun
demirden üretilmiĢ olmasıdır. Bunun yanı sıra MÖ 9. Yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu‟nun yeniden
MÖ 3 bin yılının sonlarında olduğu gibi bir çok irili ufaklı güç arasında paylaĢmıĢ olması böyle bir
adlandırmaya gidilmesinin diğer bir nedenidir. Bu çağla birlikte bölgemizdeki iskanın yeniden
yoğunlaĢması dikkat çekici bir durumdur. Anadolu‟daki Hitit çekirdek sahasının hemen her merkezde
Hitit yerleĢmesinin üzerine Frig yerleĢmesin kurulmuĢ olması dönemin nüfus yoğunluğunu yansıtması
açısından da önemli bir durumdur. Japonlar, Kırıkkale ili ve çevresindeki höyüklerden derledikleri
seramiklerin bir bölümünü demir devri seramiği olarak tanımlamıĢlardır ve Friglere bağlamıĢlardır.
Frigler MÖ 1200‟lerin baĢlarında Truva savaĢı sırasında boğazlar üzerinden Anadolu‟ya gelmiĢ ve ancak
MÖ 8.yy‟ın ikinci yarısında merkezi Polatlı yakınlarındaki Gordion olan bir devlet kurabilmiĢlerdir.
Ġlimiz sınırları içinde kalan Büyükkaletepe höyüğünün konumu büyüklüğü ve yüzeyinden ele geçen geyik
motifleriyle tipik Frig seramiği dikkate alındığında bu merkezin Friglerin önemli bir yerleĢim birimi
olduğu anlaĢılmaktadır. Bu höyükte yapılacak bir arkeolojik kazının ilimiz eskiçağ tarihinin
aydınlatılmasına büyük katkılar sağlayacağı Ģüphesizdir.
Kırıkkale Ġli ve Çevresinin Roma ve Bizans Dönemi
Kırıkkale ili Keskin ilçesi Cinali köyü Sulucatep‟den, Ortasöken köyü düz yerleĢmesinden, Haydardede
köyü Kılıç mevkii düz iskanından, Çelebi ilçesi Kaldırım köyü, Sarı Musalı Höyüğünden ve Karaağıl
köyü Hopağan tepeden; Sulakyurt ilçesi Bıyıkaydın köyü höyüğünden, Ġlimize bağlı Kazmaca köyü
Öküztepe düz yerleĢmesinden, Merkez ilçe Hacılar Kasabası Asar höyüğünden, Merkez ilçesi Kızıldere
köyü, Kuzeren höyüğünden ve Hasandede Kasabası Çatal Sögüt höyüğünden derlenen seramik
parçalarından bir kısmı Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenmiĢtir.
Roma ve Bizans dönemlerine ait çanak-çömlek parçaları, Kızılırmak yatağında yer alan düz yerleĢim
yerlerinde özellikle Kırıkkale‟den güneye doğru uzanan bölgede bulunan höyüklerde bol miktarda
derlenmiĢtir. Bu tür çanak-çömlek parçalarının çok sayıda ele geçtiği höyüklerde ve düz yerleĢim
yerlerinda prehistorik malzemelere rastlanılmamıĢtır. Bu Roma ve Bizans döneminde yeni yerleĢim
yerlerinin kurulduğunu kanıtlamaktadır. Dikkati çeken ayrı bir özellikte höyüklerden çoğunun doğal
27
tepeler üzerine kurulmuĢ olmasıdır. Ayrıca genel kaideye uyularak, bu höyüklerin büyük bir
çoğunluğunun yanında da akarsuyun veya su kaynağının varlığıdır.
Anadolu‟da Roma Ġmparatorluğunun egemenliği MÖ 129 yılında Pergamon Krallığının ilhakıyla
baĢlamıĢlardır. Pergamon Devleti‟nin arazisi Anadolu‟da ilk Roma eyaleti olan Provinicia Asia olrak
yeniden düzenlendi. Bu eyalete baĢkent olarak da Ephesos seçildi.
Kesin olarak belirlenmiĢ olmamakla birlikte Kapadokya‟nın bir Roma eyaleti olarak Roma‟ya vergi
vermeye baĢladığını tarih genelde MÖ 63 yılı kabul edilmektedir. Kapadokya Eyaletinin sınırları
Kuzeyde Samsun (Amisos)‟dan doğuya doğru Karadeniz (Pontus Euxens), doğuda Fırat ve Büyük
Ermenistan, Doğuda Toros dağları, batıda Galatia ve Pamhylia ile çevrili olan bu eyaletin baĢkenti
Kaisareia (Kayseri) idi. MÖ 395 yılında Roma Ġmparatorluğunun ikiye bölünmesinden sonra Kapadokya
Eyaleti Doğu Roma sınırları içerisinde kaldı.
Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen ve Sulakyurt ilçesinde bulunan tarihi paraların
tetkikinden yörede M.Ö. Romalıların yaĢadığı tespit edilmiĢtir.
Türklerden Sonra : Malazgirt Zaferinin 1071'de kazanılmasından sonra Anadolu'nun kapıları Türklere
açılmıĢ, buralar hızlı bir Ģekilde Türk-Ġslam diyarı haline getirilmiĢtir. ĠĢte o dönemlerde Kırıkkale ili
dahilinde bulunan bazı yerlerinde ilk fethedilen Ġslam beldelerinden olduğu görülmektedir.
Bu konuda Prof. Dr. BeĢir ATALAY‟ “Kırıkkale ve çevresinin özel bir konumu vardır; yani Orta
Anadolu‟nun ortasındadır. Çok korunmuĢ, dıĢa geç açılmıĢ ve yine de az açılmıĢ bir bölgedir. 1071
yılında Malazgirt Muharebesi ile Müslüman Türklerin Anadolu‟ya açılıĢından itibaren yerleĢilen, badireli
günlerde dahi hiç iĢgal görmemiĢ bir özelliğe sahiptir. Etnik dağınıklığı az olan fazla karıĢmamıĢ bir
bölgedir. Dini homojenlik ise çok belirgindir. Türkiye‟nin en az kültür değiĢmesi geçiren bölgesidir.
Denilebilir ki kültür safiyeti önemli oranda korunmaktadır. “ demektedir. (1995 Dünya “HoĢgörü-Manas-
Abay Yılı” VII. Uluslar arası Edebiyatı Semineri ve I. Uluslar arası Türk Dünyası Kültür Kurultayı
Bildirileri;S-159_161)
Prof. Dr. Sadık TURAL da “Ankara, KırĢehir, Konya, Çorum, Çankırı, Yozgat ve bugünkü Kırıkkale
ilimizin sınırları içinde olan arazi Türklerin çok benimseyip yurt edindiği, yaylak ve kıĢlak yerleri olmak
üzere seçtiği coğrafya alanlarıdır. “ (Ahmet Yesevî‟den Hasandede‟ye Gönül Erleri YY-1997, S- 215)
11. yüzyıldan sonra Kırıkkale yöresine Oğuz-Türkmen boyları yerleĢtirilerek iskana açılmıĢtır. Bu konuda
Prof. Dr. Ġsmail ÖZÇELĠK “Kırıkkalelinin Karakeçili ilçesinde yaĢayan Karakeçililer, Anadolu‟nun diğer
yerlerinde yaĢayan Karakeçililerle akrabadırlar. Karakeçililer Osmanlı kayıtlarında Ulu Yörük Ģeklinde
anılan ve diğer bazı boylarıda ihtiva eden birliğin koludur. “ demektedir. (Tarihten Günümüze
Karakeçililer;S-95)
28
Kırıkkale yöresi ile ilgili Prof.Dr. Faruk SÜMER (Oğuzlar ), Prof. Dr. Cengiz ORHONLU (Osmanlı
Ġmparatorluğunda AĢiretlerin Ġskanı), Prof. Dr. Fuat KÖPRÜLÜ (Türk Edebiyatında Ġlk Mutasavvıflar),
Prof. Dr. Hikmet TANYU (Ankara ve Çevresindeki Adak Yerleri) vs. eserler mevcuttur.
Türk ve Ġslam aleminin büyük mutasavvıfı ve evliyası Hoca Ahmet Yesevi'nin oğlu Haydar Sultan'da
Anadolu'daki bu mücadelede yer almıĢtır. Bu mücadelenin, Kırıkkale‟nin en yüksek dağlarından biri olan
Behrek Dağı eteklerinde ve civarında Konur Kasabası, Haydar Sultan ve Halil Dede köylerinin bulunduğu
mahallerde yapılmıĢ olması kuvvetle muhtemeldir. Hatta Haydar Sultan'ın yaptığı savaĢta, kafirlere esir
düĢerek, bugün aynı isimle anılan bu köydeki kuyuya hapsedildiği ve kabrinin de burada bulunduğu ve bu
zatın Hoca Ahmet Yesevi'nin oğlu olduğu kaynaklarda geçmektedir.
Diğer taraftan, BalıĢeyh ilçesinin de o dönemlerde, yani Anadolu'da ilk kurulan Türk yerleĢim
alanlarından olduğu bilinmektedir. Buradaki taĢtan yapılmıĢ eski cami ve türbe Selçuklular tarafından
1121 yılında inĢa edilmiĢtir. Aslında Kırıkkale bölgesi tarihini Ankara tarihiyle birlikte düĢünmek,
incelemek ve araĢtırmak uygun olur. Çünkü çok yakın olması nedeniyle buralar, eskiden beri Ankara'ya
bağlı bir yöre olarak kalmıĢtır. Ankara'nın Türklerin eline ilk olarak 1073 yılında geçtiği dikkate alınırsa,
Kırıkkale bölgesinin de- genel olarak- aynı yıllarda TürkleĢmeye ve ĠslamlaĢmaya baĢladığı kabul
edilebilir. Bazı Haçlı seferleri sırasında buralar tekrar Bizanslıların eline geçmiĢ olmasına rağmen XII.
Yüzyıldan itibaren Selçukluların hakimiyetine kesin olarak geçmiĢtir. Daha sonraki asırlarda Orta
Asya'dan, Anadolu'ya göç eden Oğuz Türk boylarından pek çok aĢiret ve cemaat Kırıkkale bölgesinde
iskan edilerek, buralar bütünüyle Türk ve Ġslam diyarı haline getirilmiĢtir.
Cumhuriyet Döneminde Kırıkkale
Bilindiği gibi Kırıkkale temelleri 1925'lerde atılan bir Cumhuriyet Ģehrimizdir. 70 Yıllık geliĢmesi,
büyümesi ve bugüne taĢınması MKEK ile olmuĢtur. Kırıkkale'nin kurulduğu arazi Kırıkköyü arazileriydi.
Kırıkköyü 1925'ten önce 12 hanelik küçük bir köy idi. Kaletepe ise 3-4 km.ötede, aslında bilinen anlamda
bir kale olmayıp boz toprakların oluĢturduğu bakımsız ve ağaçsız bir tepeydi. 1960 yılından itibaren
ağaçlandırma çalıĢmaları baĢlatılmıĢtır.Kırıkkale Ģehrini ortaya çıkaran esas sebebin; 1921 yılında
buralarda Ġmalatı Harbiye Fabrikası'nın kurulmasına karar verilmesi ve 1925 yılında top ve mühimmat
fabrikalarının temellerinin atılmıĢ olmasıdır. O tarihlerde Kırıkköyü'nün muhtarı olan Hüseyin Kahya ile
YahĢihan köyü öğretmeni Hüseyin Avni Bey'in bu olaylarda yardımcı oldukları bilinmektedir.
ġehrin kurulması ve geliĢmesi ile ilgili Prof. Dr. BeĢir ATALAY “Kırıkkale‟nin tarihini 1925‟li yıllarda
baĢlatmak mümkündür. ġehrin çekirdeğini oluĢturan fabrikaların temeli 1925 de açılmıĢtır. KurtuluĢ
SavaĢından sonra yeni devletin yeni yönetimi Orta Anadolu‟da savunma sanayi kuruluĢu için bir yer
aramıĢtır. BaĢkent olarak da Ankara seçildiği için BaĢkente de yakın bir yer aranmıĢtır. Belki Orta
Anadolu bu tür bir sanayi için güvenli bir bölge olarak görülmüĢtür. ĠĢte Kırıkkale‟nin bulunduğu boĢ
tarlalar heyetin dikkatini çekmiĢtir. Arazi sahiplerinin özellikle Kırık köylü Hüseyin Kahya‟nın heyete
yakın ilgisi bu bölgenin seçilmesine etkili olduğu söylenir. “(1995 Dünya “HoĢgörü-Manas-Abay Yılı”
29
VII. Uluslar arası Edebiyatı Semineri ve I. Uluslar arası Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildirileri , S-
159-161)
1925 yılında Top ve Mühimmat Fabrikası'nın temellerinin atılması, Kırıkkale'nin ĢehirleĢmesinin
çekirdeğini oluĢturur. Aynı kuruma bağlı fabrika sayısı arttıkça personel ve iĢçi sayısı da artar.
GörülmemiĢ biçimde nüfus artıĢı görülür. Yeni gelen iĢçilerin konutları ve halka halka mahalleler çevreye
yayılır. Demiryolu, fabrikalarla yerleĢim bölgesi arasında sınır oluĢturulur.
Ġlk aĢamada, fabrikaların teknik ve idari personeli için yapılan sosyal tesisler ve az sayıda lojman da
hemen tren istasyonu civarında yapılır. Fazla konut yoktur. Çünkü çalıĢanlar, yani iĢçiler askerdir ve
kıĢlada kalırlar. Sonraları sivil iĢçilerin iĢe alınmasıyla konut bölgeleri geniĢlemiĢ burası kentin merkezi
olmuĢ, Ġstasyon Mahallesi adını almıĢtır. Sanayi kesimine ait sosyal tesis ve iĢletmelerde aynı yerde
geniĢleyerek Fabrikalar Mahallesi adını almıĢtır.1931-1941 yılları dönemi Kırıkkale'nin geliĢmesinde
ikinci aĢamayı oluĢturur. Hizmete açılan fabrika sayısı hızla çoğalmıĢ, buna bağlı olarak da iĢçi ihtiyacı
artmıĢtır. Kırıkköyünden ve çevre köylerden akın akın iĢçiler gelmiĢtir. Bu dönem Ģehre rastgele bir
yerleĢmenin de baĢladığı dönemdir. Bu dönemde 6 mahalle daha oluĢmuĢtur. Ovacık, Yenidoğan,
Hüseyin Kahya, TepebaĢı, Gürler ve KurtuluĢ Mahalleleri, Devlet daireleri ve okulların bir bölümünün
kurulma ve açılması bu dönemdedir.1929'da Belediyelik, 1944 yılında da ilçe olan Kırıkkale, küçük bir
kasaba görünümünü alır. Kentin bir sanayi Ģehri olarak öneminin artması ve artan nüfusun baskısıyla,
Çallıöz, Güzeltepe ve Sanayi mahalleri kurulmuĢtur..
1945 ve 1950'lerdeki nüfus artıĢı ve hızlı göç olayı ile sadece yakın çevredeki köylerden değil; Orta,
Doğu, Güneydoğu ve Karadeniz bölgesi illerinden hızlı bir nüfus akıĢı olmuĢ ve Kırıkkale büyümüĢ ve
geliĢmiĢtir. 1955'lerde konut alanları Samsun Karayolu üzerine, kuzeye doğru taĢmıĢ ve doğya da
geniĢlemiĢtir. Karyaka ve Kızılırmak mahalleleri de bu dönemde oluĢmuĢtur.
ġehrin geliĢmesi ile ilgili Prof. Dr. Sadık TURAL ise “Bize göre Ģehrin asıl önemli ve incelemeye değer
yanı milli bütünleĢmenin örneği olmasıdır. Öncelikle çevre illerden (KırĢehir, Çankırı, Çorum, Yozgat)
daha sonra da hemen hemen Türkiye‟nin her ilinden bir aile mutlaka Kırıkkale‟de yaĢamıĢtır. Gerek
bürokratik , gerekse bedeni hizmet alanlarında 1934-1964 döneminde Kırıkkale‟ye uğramamıĢ pek az
insan vardır. Sonra fabrikanın nüfusu yerinde saydı. Ġlk emekliler geldi önce, 1968 ve 1969; sonra 1970-
1980 döneminde Makine Kimya Fabrikalarında çalıĢan idealist ustalar emekli oldular. Emekli olanlardan
bir kısmı geldikleri kasaba veya köylere, bir kısmı baĢka Ģehirlere göçtü. Göç veren bir Ģehir oluverdi
Kırıkkale... Emekliler için Mahmutlar veya BalıĢeyh yahut YahĢihan veya uygun bir köy- kasaba (uydu
kent) haline getirmek için hiç kimsenin aklından geçmedi.” diyor.
1960'lı yıllarda Kırıkköyü ve Yuva köyünü mahalleleri içine katan Kırıkkale, 1970'li yıllardan itibaren
hızlı nüfus artıĢıyla birlikte mahallerini de artırmıĢtır. 1925'lerde 12 hanelik bir köyden 2001'de 25
mahalleli ve 205.208 nüfuslu bir yerleĢim alanı ortaya çıkmıĢtır.
30
Ġl OluĢu
Kırıkkale 21 Haziran 1989 tarih ve 3578 Sayılı yasa gereğince merhum CumhurbaĢkanı Turgut ÖZAL
(BaĢbakan iken) tarafından yapılan törenle Ġl olmuĢtur. Ġlk Valisi Fikret GÜVEN 17 Ağustos 1989
tarihinde yapılan törenle Ġl Valiliği görevine baĢlamıĢtır.
4.2. KIRIKKALE ĠLĠNĠN GENEL ÖZELLĠKLERĠ
4.2.1. Ġlin Jeomorfolojik Özellikleri
Kırıkkale ilini Güney-Kuzey yönünde bölen Kızılırmak nehri çevresinde genç alüvyon
çökellerinin oluĢturduğu düzlükler mevcuttur.Bu düzlüklerin çevresinde yassı yer Ģekilleri
oluĢturan yazılar yer alır. Bunlar kıvrımlı ve yatay Üst Tersiyer‟ e ait kil, marn ve kalker
ardalanmaları içerir. Kuzeyde bu yazılar yükselerek yassı yer Ģekilli, örtü formasyonları ile kaplı
yaylaları oluĢturur; orta ve güney kesimlerinde ise simgeleri ile gösterilen yassı yer Ģekilli
yaylalar vardır.Bu yaylalardan Doğu ve Batıya doğru gidildikçe tepeler ve onların uzantısında
dağlar yer alır. Güneyde Büyükhödül Tepe (1498 m), Kabadağ Tepe (1592 m), Ġkiz Tepe (1336
m); orta kesimlerde Boztepe (1053 m) göze çarpar.Kuzeyde Karabasan Dağı (1637 m),
Karagüney Dağ; Güneyde Dinek Dağı, Küre Dağı yöredeki değiĢik özellikli dağları oluĢturur.
Dağlar
Ġl toprakları kuzeyindeki Çamlıca, Karakaya ve Kırıkkale tepelerinin ovaya indikleri meyil
üzerinde bulunmaktadır. Ġl topraklarının denizden ortalama yüksekliği 700 m. dir. Kuzeybatı-
güneydoğu yönünde uzanan Koçu Dağı 4 km geniĢlik ve 7 km uzunluğa sahip olup en yüksek
noktası Yığlıtepe‟dir (1278 m.) dir. Güney ve güneydoğuda Denek Dağ sırası Çoruhözü
Vadisinin güneyinde Keskin ile Ġzzettin Köy arasında uzanmaktadır. En yüksek noktaları; Gavur
Tepesi (1742 m.) ile Bozkaya Tepesi (1577 m.)„dir. Bölgenin en uzun, en geniĢ ve en yüksek
kütlesini oluĢturur, uzunluğu 44 km, geniĢliği 30 km‟dir. Kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan
Küre Dağ‟ının en yüksek yeri Küre Tepesi (1450 m.) dir.
Yaylalar
Kırıkkale ili sınırları içerisinde, yükseklikleri 1200-1600 m arasında değiĢen yaylaları
bulunmaktadır. Küre Dağı‟ndaki Hodar, Bedesten, KamıĢlı, Sarıkaya; Koçu Dağı‟ndaki Koçu,
Denek dağlarındaki GümüĢpınar, Pehlivanlı, Suludere, YeĢilkaya, Azgın yaylaları en
önemlileridir.
31
Kırıkkale Ve Çevresi Jeomorfolojik Haritası
Ovalar
Ġl sınırları içinde ovalık alanlar çok azdır. En önemli Kırıkkale Ovasıdır. Kırıkkale Ovası;
kuzeyde Çamlıca ve Karakaya tepelerine, güneyde de Denek Dağı‟nın batısına kadar
uzanmaktadır. Kuzeydeki tepeler ovaya meyilli bir Ģekilde inerek birleĢir. Kırıkkale yerleĢimin
çekirdeği bu meyilde oluĢmuĢtur. MKE Kurumu Fabrikalarının bulunduğu alan ise, Denek
Dağı‟na doğru daha dik olarak yükselmektedir. Kırıkkale Ovası doğudan batıya, yani
Kızılırmak‟ a doğru gittikçe geniĢler; en geniĢ yeri Çoruhözü Deresi‟nin Kızılırmak‟ a yaklaĢtığı
yerde bulunur, buranın yüksekliği 750 m civarındadır.
Kırıkkale Ovası‟ndan baĢka, akarsular boyunca düzlükler görülürse de jeoformatik bakımdan
pek önemli değildir. Bunun nedeni akarsu yatakları ile tepelerin yükselti farkının fazla oluĢudur.
Dağlar her yönden aĢılmak suretiyle açılmıĢ derin vadilerle ve parçalanarak yuvarlak ve bazen de
sivri tepeler halinde gelmiĢlerdir. Bu tip tepelerin dağlara yaklaĢtıkça fazlalaĢtıkları
görülmektedir.
32
4.2.2 Jeolojik Özellikler
Genel Jeoloji : Yöre; Volkanik olayların oluĢtuğu Keskin, Hirfanlı, Kesikköprü, Kırıkkale ve
Kızılırmak boyunca uzanan “KırĢehir Masifi‟nde” yer almaktadır. KırĢehir Masifi olarak
adlandırılan Masifte; granit, homblengranıt, siyenit, monzonit, tonolit, ağlit, pegmatit,
granodiyorit, kuvarslı diyorit, bitotit granitler mevcuttur. Bunları Kırıkkale ile Keskin arasında
görmek mümkündür.
Deprem : Kırıkkale il toprakları 1., 2., 3., 4. Derece Deprem Bölgesi içinde yer almaktadır. Ġlin
büyük bölümü 2. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır. Güneybatıda YahĢıhan, BahĢılı ve
Çelebi ilçeleri 3. Derece; Karakeçili ilçesi ise 4. Derece Deprem KuĢağı içerisinde yer
almaktadır.
Yeraltı Zenginlikleri : Kırıkkale ili, maden cevherleri çeĢitliliği yönünden zengin ancak rezerv
itibariyle fakirdir. Ġldeki madenler aĢağıda yer almaktadır.
MTA tarafından Kırıkkale ve çevresinde yapılan araĢtırmalarda yukarıda ki rezervlerin dıĢında
bölgede, asbest, mermer, fluorit, bakır, çinko, kromit ve manyezit varlığı tespit edilmiĢ, ancak
bunlar düĢük kalitede olduğundan iĢletmeye elveriĢli bulunmamıĢ, planlama ve projelendirme
çalıĢmalarında dikkate alınmıĢtır.
Toprak Yapısı ve Nitelikleri: Ġl topraklarını genelde kahverengi topraklar oluĢturmaktadır. Kireç
oranı oldukça yüksektir. Anakayası volkanik özellik gösterir. Bu topraklar çok engebeli alanlarda
çukurumsu bölümlerde birikmiĢtir. Üzerlerinde çıplak volkanik kaya yüzeyleri görülür. Mineral
bakımındın zengin olduklarından verimlidirler. Ayrıca güneyde akarsu kenarlarında alüvyon
topraklar bulunur. Bunlar yer yer kalın örtüler oluĢturur. Eğilimleri çok azdır. Tarla tarımına ve
sulu tarıma elveriĢlidir. Yörenin az yağıĢ alması ve kuraklık toprak oluĢumunda önemli etmendir.
4.2.3.Ġklim Özellikleri
Kırıkkale ili ılıman ilkim kuĢağında yer almaktadır. Ancak karasal iklimin etkisi altındadır.
Karasal iklimin hakim olması nedeniyle kentte kıĢlar soğuk ve yağıĢlı, yazlar ise sıcak ve
kuraktır.
Bölge, topoğrafya özelliklerine bağlı olarak kısmen ılıman iklim özelliklerini de taĢır. Küçük,
fakat farklı iklim adacıklarına rastlanır. Bu adacıklardan bazıları 700 metrenin altında
olduğundan her türlü sebze ve meyvenin çevredeki diğer illere göre daha erken yetiĢtiği görülür.
33
Sıcaklık:
Yapılan gözlemlere göre; Uzun yıllar ortalama sıcaklık 12,5 ºC‟ dir. Ortalama sıcaklık açısından
en sıcak ay Temmuz (24,6 ºC), en soğuk ay ise Ocak (0,4 ºC) olarak belirlenmiĢtir. Aynı rasat
süresi içerisinde maksimum sıcaklık 41,6 ºC ve minimum sıcaklık -22,4 ºC olarak tespit
edilmiĢtir.
Kırıkkale Ġli Ortalama Sıcaklık(1970-2011)
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Ortalama Sıcaklık
(ºC)
0.4 2.3 6.9 12.2 16.9 21.2 24.6 24.2 19.6 13.6 6.7 2.2
Ortalama EnYüksek
Sıcaklık (ºC)
4.1 6.9 12.6 18.0 23.0 27.5 30.9 30.8 26.8 20.5 12.3 5.8
Ortalama En DüĢük
Sıcaklık (ºC)
-3.0 -1.8 1.4 6.2 10.1 13.8 16.8 16.5 12.2 7.5 2.1 -1.0
En Yüksek Sıcaklık
(°C) 17.0 20.8 30.4 32.0 34.4 37.6 41.6 40.3 36.9 33.0 24.8 19.0
En DüĢük Sıcaklık
(°C) -22.4 -21.6 -19.8 -5.8 0.4 5.4 7.4 8.0 2.7 -5.0 -9.7 -18.0
Kaynak: Kırıkkale Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü
YağıĢ:
Kırıkkale ili ülkenin yarı kurak bölgelerinden birinde yer almaktadır. Ġlimizde uzun yıllar ortalama yıllık
toplam yağıĢ miktarı 366,2 kg/m² dir. Rasat süresince günlük en çok yağıĢ 11.06.1997 tarihinde 100,6
kg/m² olarak gerçekleĢtirilmiĢtir. En yüksek kar yüksekliği ise 05.01.2002 tarihinde 48 cm olarak
ölçülmüĢtür.
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Ortalama YağıĢlı Gün Sayısı 11.0 10.4 10.0 12.4 11.4 8.2 3.4 2.5 3.6 6.9 8.5 10.1
Aylık Toplam YağıĢ Miktarı Ortalaması
(kg/m2 39.5 29.1 33.0 48.2 49.9 37.6 11.9 8.4 12.6 30.5 32.2 42.7
Kaynak: Kırıkkale Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü
Rüzgar:
Kırıkkale‟ de hakim rüzgar yönü (NE) kuzeydoğudur. En çok esen diğer rüzgarlar sırasıyla Doğu -
Kuzeydoğu ve Güney – Güneybatı yönlü rüzgarlardır. En hızlı rüzgar 02.03.1988 tarihinde lodosdan
101,2 km/ saat olarak esmiĢtir.
34
Kırıkkale’de Aylık Ortalama Rüzgar Hızı(1975-2008)
Aylık Ortalama Rüzgar Hızı
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Aylar
m/sec
Nisbi Nem:
Kırıkkale ilinde ortalama kısmi nem % 63‟ dür.
Aylara Göre Nem Değerleri(1975-2008)
Meteorolojik
Elemanlar
AYLAR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık
Ort.Bağıl
Nem % 80,0 72,2 54,0 51,9 47,5 39,5 35,2 35,7 51,6 67,0 75,1 91,8 58,5
En Düşük
Bağıl Nem
%
40 38 10 8 11 9 6 8 10 18 26 56 20
Maksimum
Nem % 99 99 98 100 99 90 71 72 100 100 100 100 94
Kaynak: Kırıkkale Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü
Basınç:
Kırıkkale ilinde ortalama basınç 929,8 hPa‟ dır.
Aylara Göre Basınç Değerleri (1975-2008) Meteorolojik
Elemanlar
(hPa)
Aylar
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Ortalama
Yerel
Basınç
931.90 930.40 928.90 927.30 928.30 927.70 926.60 927.40 930.30 932.70 933.20 932.80
En Yüksek
Yerel
Basınç
946.80 945.90 949.00 944.40 941.70 938.10 937.80 937.90 941.20 944.10 947.70 949.20
En Düşük
Yerel
Basınç
898.70 909.80 907.90 912.50 917.10 915.60 915.40 917.60 919.50 921.60 914.90 912.20
Kaynak: Kırıkkale Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü
35
4.2.4.Toprak Özellikleri
Kırıkkale Ġli toprakları genelde kahverengi topraklardan oluĢmaktadır. Yüzeyde
kahverengi veya grimsi olan bu topraklar, küçük taneli olup kolayca dağılabilmektedir. Kireç
oranı oldukça yüksektir. Ana kayası volkanik özellik gösterir. Bu topraklar çok engebeli
alanlardaki çukurumsu bölümlerde birikmiĢtir. Üzerlerinde çıplak volkanik kaya yüzeyleri
görülür. Mineral bakımından zengin olduklarından verimlidirler. Ayrıca güneyde akarsu
kenarlarında alüvyon topraklar bulunur. Bunlar yer yer kalın örtüler oluĢturur. Eğilimleri çok
azdır . Tarla tarımına ve sulu tarıma elveriĢlidirler. Yörenin az yağıĢ alması ve kuraklık toprak
oluĢumunda önemli etkendir. Kırıkkale ilinde toprakların % 57.2‟sinde derinlik 50 cm nin
altındadır. Sığlık daha ziyade çayır-mera arazilerinde görülmektedir. Kırıkkale ili sınırları içinde
kahverengi topraklar, kireçsiz kahverengi topraklar ve kırmızımsı kahverengi topraklar en büyük yüzey
alanına sahip topraklardır.
4.2.5. Arazi Varlığı
Kırıkkale ilçesinde % 52.4‟lük bir oranla en fazla yayılımı tarım arazileri göstermektedir.
Bunun 66.899 hektarında nadaslı kuru tarım yapılmaktadır. VIII. Sınıf hariç diğer sınıflardaki, orta-
hafif, düz ve dik meyillere sahip, çoğunlukla orta derin, derin, sığ profilli toprakların bulunduğu
arazilerde kuru tarım yapılmaktadır. I. ve II. sınıfta yer alan 3.099 hektarlık alanda sulu ve yetersiz
sulu tarım yapılmaktadır. 10.688 hektar bağ-bahçe arazisi mevcuttur. Çayır ve meralar % 34.7‟lik bir
oranla ikinci sırayı teĢkil etmektedir. Bunlar değiĢik arazi sınıfları, eğim ve toprak derinliğine sahiptir.
Ġlde 13.998 hektarlık alan orman-funda örtüsü altındadır. DeğiĢik yerleĢim alanlarının yüzölçümü
4.018 hektardır. 524 hektar hali arazi bulunmaktadır. Su yüzeyleri 1.011 hektar tutmaktadır.
4.2.6. Orman Varlığı
Kırıkkale orman yönünden pek zengin değildir. Ġlimizde koru 13.651 Ha. baltalık
33.059 Ha., olmak üzere, toplam 46.710 Ha orman alanı mevcuttur, bu oran ilin yüzölçümüne
oranlandığında% 9.7 sine denk gelmektedir.
ORMANLIK ALAN
İLİ KORU BALTALIK Toplam Toplam Toplam Açıklık Toplam
Normal Bozuk Normal Bozuk Prodüktif Bozuk Ormanlık Alan Alan
( Ha) (Ha) ( Ha) (Ha) Orman(Ha) Orman(Ha) Alan(Ha) (Ha) (Ha)
KIRIKKALE 4.364 9.287 1.603 31.456 5.967 40.743 46.710 341.290 388.001
36
4.2.7 Flora-Fauna ve Hassas Yöreler
Flora
Kırıkkale ilindeki ekosistemler 5 ana gruba ayrılır.
1.Orman Ekosistemleri: Kırıkkale ilinde ormanlık alanlar sınırlı bir yayılıĢa sahip olup
Kuzeyde Koçubaba, Güneyde Dinek Dağı‟nda baltalık meĢelerden ve ardıçtan oluĢan lokal
ormanlık alanlar mevcuttur. Bu ormanlar baltalık orman niteliğinde olup biyotik baskılar
nedeniyle floristik yapılarını kaybetmiĢ sistemlerdir.
2.Step Ekosistemleri: Kırıkkale ilinin hemen tamamında step ekosistemleri yaygın ve
dominant durumdadır. Step; genellikle asidik olmayan topraklarda, yazın kuruyan, kıĢı dinlenme
halinde geçiren ve genellikle yastık teĢkil eden kamefit bitkilerle tek veya çok yıllık
Gramineae‟lerin oluĢturduğu sekonder karakterli bir ekosistemdir. Step yüksekliğe bağlı olarak
bir değiĢim gösterir. Bu nedenle 800-II00 m arasında olan step “Ova Stebi”, II00 m‟nin
üzerindeki step ise “Dağ Stebi” olarak adlandırılır.Step ekosistemleri tek tabakalı bir yapıya
sahiptir.
3.Akarsu Ekosistemleri: Kırıkkale ilinin en önemli akarsu sistemi Kızılırmak nehridir.
Diğer akarsuları Delice Irmağı, Kılıçözü, Balaban Çayı, Acıözü ve Çoruhözü deresidir.Akarsu
kenarlarında galeri ormanı olarak adlandırılan özel bir bitki örtüsü yer yer hakim duruma
geçmektedir. Bu alanların karakteristik türleri Rubus canescens, Acer campestre subsp.
campestre, Alnus glutinasa subsp. glutinosa, Lonicera etrusca Santi var. etrusca, Sambucus
nigra, Viburnum lantana, Cornus sanguinea subsp. australis, Salix alba, Tamarix parviflora gibi
ağaç ve ağaççıkların yanı sıra Juncus inflexus, Phragmites australis, Typha shuttleworthii,
Ranunculus repens, Mentha longifola, Tussilago farfara gibi otsu türlere de rastlamak
mümkündür.Özellikle nehir yatağının geniĢlediği ve akıĢ hızının yavaĢladığı alanlarda
yukarıdaki türler öbekler halinde gruplaĢarak topluluklar oluĢturmaktadır.
4.Göl Ekosistemleri : Kırıkkale il sınırları içinde en önemli durgun su ekosistemi
Kızılırmak üzerinde kurulu olan Kapulukaya Baraj göleti dir. Bunun dıĢında irili ufaklı ve
genellikle yazın kuruyan küçük gölcükler veya su birikintileri dıĢında doğal göl yoktur.
Kapulukaya baraj göleti ve yazın kuruyan su birikintilerinde dere kenarlarında rastlanan
türlerden Phragmites australis, Typha shuttleworthii, Ranunculus repens, Mentha longifola,
Tussilago farfara gibi türlere Plantago lanceolata, Equisetum arvense, Asplenium trichomones
gibi türler iĢtirak eder.
37
5.Tarımsal Ekosistemler:Tarımsal alanlar antropojen karakterli olup bu alanlarda ekolojik
toleransı yüksek olan ve genellikle segetal türlerden oluĢan bir ekosistem mevcuttur.Bu türlerin
baĢında Consolida glandulosa, Consolida orientalis, Delphinium venulosum, Sinapis arvensis,
Thlaspi perfoliatum, Isatis floribunda, Erysimum crassipe, Descurainia sophia, Chenopodium
foliosum, Wiedemannia orientalis, Rumex crispus, Secale cereale gibi türler dominanttır.
Kırıkkale Ġli Vejetasyonu
Kırıkkale il sınırları içinde dominant ve yaygın vejetasyon tipi step olmakla birlikte ilde
segetal, orman ve dere vejetasyon tiplerinede rastlanmaktadır.
Kırıkkale il sınırlarında en yaygın vejetasyon tipi steptir. Alandaki step formasyonları Ġç
Anadolu bölgesinin büyük kısmında olduğu gibi, farklı antropojenik etkiler sonucu birçok yerde
step formasyonu da doğallığını yitirmiĢtir.
Kırıkkale Ġli‟nin de içinde yer aldığı Orta Anadolu Bitki Coğrafyası bakımından Ġran-
Turan bitki coğrafyası bölgesi sınırları içinde yer almaktadır.
Kırıkkale il florasını oluĢturan türlerin fitocoğrafik dağılımlarına bakıldığında 124 türle Ġran
Turan kökenli türler ilk sırada gelirken, 51 türle Avrupa-Sibirya kökenli türler 3. sırada ise 45 türle
Akdenizli türler bunu takip etmektedir. Ġç Anadolu endemik florasında Îran-Turan florası ile Doğu
Akdeniz florasının etkileri bulunmaktadır. Ancak Îran-Turan florası iç Anadolu florasını
etkilemeden evvel, iç Anadolu platosu tipik olarak Akdenizli idi (Takhtajan, 1986). Bu sebeple
bugün Ġç Anadolu'da bitki coğrafyası bakımından büyük bir değiĢim söz konusudur ve gün geçtikçe
Akdenizli türlerin yerini Iran-Turan kökenli bitkiler almaktadır.
Orta Anadoluda yer alan Kırıkkale ili Holarktik Alemda, Tetiz Alt Aleminin Ġran-Turan
bölgesindeki Batı Asya Alt Bölgesine ait olan Orta Anadolu Alanına (provensine) bağlanır.
Türlerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı
Fitocoğrafik Bölge Takson Sayısı
Ġran-Turan 124
Avrupa-Sibirya 51
Akdeniz 45
Kırıkkale ilinde florasını oluĢtıran 922 tür tespit edilmiĢ,tespit edilen türlerden n zengin
familyalar Asteraceae ve Fabaceae‟dir. En zengin 10 familyanın toplam türlere oranı % 62 dir.
Geri kalan 80 familyaya dağılmıĢ türlerin oranı ise % 38‟dir.
38
Kırıkkale Florasını OluĢturan Türlerin Familyalara Göre Dağılımları
Familya Tür sayısı
Asteraceae 115
Fabaceae 101
Poaceae 85
Lamiaceae 50
Caryophyllaceae 44
Rosaceae 38
Apiaceae 38
Brassicaceae 37
Boraginaceae 37
Liliaceae 27
Diğer (80) 340
Toplam 922
Kırıkkale Ġli Familya Spektrumu
39
LR(cd)
LR(Ic)
LR(nt)VU
LR(cd)
0
20
40
60
80
100
120
LR(cd) LR(Ic) LR(nt) VU
Kırıkkale florasında 126 endemik tür tespit edilmiĢtir. Endemizm oranı % 13.6 dır.
Endemik bitkilerin tamamı IUCN kategorilerine göre sınıflanrılmıĢ olup 1 adet CR, 2
adet EN, 7 adet VU, 2 adet LR(cd), 1 adet LR (nt), 113 adet LR(Ic) ve kategorise giren endemik
bitki türü bulunmaktadır.
-IUCN Kategorileri
Fauna
Bitki örtüsü bakımından Kırıkkale ili step bitki örtüsüne sahiptir. Yüksek kısımlarda
nispeten fazla tahribe uğramamıĢ, kuzeyde Koçubaba ve güneyde Denek Dağı'nda bodur
meĢelerden ve kısmen de ardıçtan oluĢan ormanlık alanlar mevcuttur. Yapılan arazi
çalıĢmalarında biyolojik çeĢitliliğin bu bölgelerde daha çok olduğu ve buralarda sıkıĢtığı tespit
edilmiĢtir.
Kırıkkale Tarım Ġl Müdürlüğü verilerine göre, Ġlin toplam arazi varlığı 463.000 hektardır.
Kırıkkale ildeki tarıma elveriĢli alanın toplam alana oranı, % 66,2, Çayır ve meranın oranı % 15,
ormanlık alan %9,7 ve kullanılmayan alan % 9,1‟dir. Bu veriler dikkate alındığında fauna
elemanlarının habitat olarak kullanabilecekleri alan olarak ormanlık alanlar ve ırmak
kenarlarındaki sınırlı bölgeler kalmıĢtır. Bu sebeple fauna çeĢitliliği sınırlı bir sayıda kalmıĢtır.
Giderek artan tarım arazileri ilin ormanlık alan sahasını daha da daraltmaktadır bu da ilin
biyolojik çeĢitliliğini önemli bir Ģekilde olumsuz olarak etkilemektedir. Arazi çalıĢmaları
40
ormanlık alanların büyük bir kısmının bulunduğu Sulakyurt, Delice ve Keskin ilçelerinde
yoğunlaĢmıĢtır. Bu ilçelerdeki omurgalı faunası çeĢitliliği nerdeyse bütün ilin çeĢitliliğini temsil
edecek derecededir. Diğer ilçeler daha çok step, çayır ve tarım alanlarına sahip olduklarından
yaban hayatı bakımından daha fakir durumdadır. Ancak Kızılırmak ve Delice akarsularının
geçtiği ilçeler bu akarsuların hemen kenarındaki vejetasyonun yoğun olması sebebiyle yaban
hayatı bakımından da ilin biyolojik çeĢitliliğine katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak yapılan arazi
çalıĢmaları sonucunda omurgalı fauna elemanlarının çoğunun ormanlık alan ve Kızılırmak ile
Delice akarsularının kapladığı sınırlı alanlarda yayılıĢ gösterdiği tespit edilmiĢtir. Bölgede
Türkiye‟nin biyolojik zenginliği bakımından önemli olan ayı, karaca, geyik, yaban keçisi gibi
büyük memeliler hiç bulunmazken Türkiye genelinde yaygın olan birçok balık, amfibi, sürüngen
ve kuĢ türlerinin bölgede bulunmadığı veya yoğun olmadığı tespit edilmiĢtir.
Balıklarla ilgili çalıĢmalar daha çok Kızılırmak ve Delice akarsuları üzerinde yapılmıĢtır.
Kırıkkale doğal göle sahip olmadığından ve ildeki balıkçılık daha çok Kızılırmak üzerindeki
yapay bir göl olan Kapulukaya barajı (20.7 km2 göl alanı ve
282 hm
3 göl hacmi), Kızılırmak
nehri ve Kızılırmak'ın önemli bir kolu olan Delice Çayı üzerinde yapılmaktadır. Kızılırmak
nehrinin Kesikköprü ve Kapulukaya barajı ile sürekli olarak suyunun kesilmesi ırmak üzerindeki
balık populasyonlarının olumsuz olarak etkilemektedir.Bölgenin yegane balık kaynakları olan bu
akarsu ve baraj göllerinde araĢtırmalar yapılmıĢ ve belli noktalardan balık türleri tespit edilmeye
çalıĢılmıĢtır.
Amfibilere daha çok ormanlık, sazlık ve ırmak kenarlarında rastlanmıĢtır. Bölgede
yapılan arazi çalıĢmalarında sulak alanların çok az olması amfibi tür çeĢitliliğinde yok derecede
azalmaya sebep olmuĢtur. Bu sorun bölgenin % 66 sının tarım alanı olarak iĢgal edilmesinden
ileri gelmektedir.
Sürüngenlere yoğun olmamakla birlikte ormanlık, çayırlık, ekin tarlaları, sazlık ve ırmak
alanlarında rastlanılır.
KuĢlara daha çok baraj gölleri, ırmak alanları, orman ve step alanlar ile nispeten ekin
tarlaları, sazlık ve çayırlık alanlarda rastlanmıĢtır. Gündüz yırtıcılarına ise daha çok küçük
kemirici memelilerin yoğun olarak bulunduğu tarım alanı olarak kullanılmayan düzlük, yamaç ve
tarla aralarında rastlanılır.
41
Kırıkkale ili genel olarak oldukça zengin bir kuĢ faunasına sahiptir. Yapılan çalıĢmalar
sonucu tür çeĢitliliği bakımından yerli kuĢların çok daha fazladır. Kızılırmak ve Delice ırmağı
kenarlarında yer alan galeri ormanlarında daha çok ötücü kuĢlar, kuyruk sallayanlar ve kargalara
ait türler, çıplak çok büyük kayalıkların zirveye yakın kısımlarında yırtıcı kuĢlar, yine bu tip
kayalıkların büyük çatlaklarında veya mağaralarında ebabil ve kırlangıçlara, Kızılırmak‟ın
durgunlaĢtığı veya göllendiği bölgelerde bol miktarda leylek, balaban gibi kuĢların varlığı
bulunmaktadır. Delice ırmağı civarındaki düzlüklerde leylek, karga, Ģahin ve bazı ötücü kuĢların
yoğun olduğu görüldü. Orman sınırının üzerinde yer alan düzlüklerde keklik, ur keklik, bıldırcın,
köylerin yakınındaki düzlüklerde tarla kuĢları, bazı ötücü kuĢların varlığı bulunmaktadır.
Kırıkkale Ġlinde YayılıĢ Gösteren KuĢ Türleri
Latince Adı Türkçe Adı Ġngilizce Adı Red-List Bern Statü Kayıt
CICONIIDAE
Ciconia ciconia Akleylek White Stork A3 II Y, G, T Gözlem
Ciconia nigra Karaleylek Black Stork A2 II G, T Gözlem
CINCLIDAE
Cinclus cinclus Su Karatavuğu White-throated Dipper A3 II Y Gözlem
COLUMBIDAE
Columba livia Kaya Güvercini Rock Pigeon - III Y Gözlem
CORACIIDAE
Coracias garrulous Kuzgun European Roller A2 II G Gözlem
CORVIDAE
Corvus corax Karakarga Common Raven - III Y Örnek
Corvus corone LeĢ Kargası Carrion Crow - III Y Gözlem
Corvus monedula Cüce Karga Eurasian Jackdaw - III Y Gözlem
Pica pica Saksağan Eurasian Magpie - III Y Gözlem
FALCONIDAE
Falco naumanni Kızıl Kerkenez Lesser Kestrel A3 II G Gözlem
Falco peregrinus Keklik Kerkenezi Peregrine Falcon A3 II Y Gözlem
Falco tinnunculus Kerkenez Common Kestrel A4 II Y Örnek
FRINGILLIDAE
Carduelis carduelis Saka European Goldfinch A4 II Y Gözlem
Rhodopechys sanguinea Kızılsaka Crimson-winged Finch - II Y Gözlem
PHALACROCORACĠDAE
42
Latince Adı Türkçe Adı Ġngilizce Adı Red-List Bern Statü Kayıt
Phalacrocorax carbo Karabatak Cormorant A2 Y. KZ Gözlem
ARDEĠDAE
Egrette alba Büyük Beyaz Balıkçıl Great White Egret A2 Y. KZ Gözlem
Egrette garzetta Küçük Beyaz Balıkçıl Little Egret A2 Y.YG Gözlem
Nycticorax nycticorax Gece Balıkçılı Night Heron A2 YG Gözlem
Plateola leucorodia KaĢıklı Balıkçıl Spoonbill A2 YG
ANATĠDAE
Anas strepera Boz Ördek Gatwall A3 Y. KZ.T Gözlem
HIRUNDINIDAE
Ptyonoprogne rupestris Kaya Kırlangıcı Crag Martin - II G Gözlem
Delichon urbica Ev Kırlangıcı House Martin A4 II G Gözlem
LANIIDAE
Lanius collurio ÇekirgekuĢu Red-backed Shrike - II G Literatür
Lanius minor Karaalın ÇekirgekuĢu Lesser Grey Shrike - II T, G Gözlem
MOTACILLIDAE
Anthus trivialis Ağaç ĠncirkuĢu Tree Pipit - II T, G Gözlem
Motacilla alba Akkuyruksallayan White Wagtail
A4
II Y Gözlem
Motacilla flava KarabaĢkuyruksallayan Blue Wagtail
A4
II YG Gözlem
SYLVIIDAE
Sylvia borin Boz ötleğen Garden Warbler - II T Literatür
Cettia cetti Dere Ötleğeni Cetti‟s Warbler - II Y Gözlem
Sylvia communis Ak gerdanlı ötleğen Whitethroat - II G Gözlem
TURDIDAE
Monticola saxatilis Kayaardıcı Rufous-tailed Rock-Thrush - II G Gözlem
Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan Wheatear - II YG Gözlem
Oenanthe hispanica Karakulak Kuyrukkakan Black-eared Wheatear - II G, T Gözlem
Oenanthe finschii
Ak Sırtlı
Kuyrukkakan
Finsch‟s Wheatear - II G Literatür
Phoenicurus ochruros Ev Kızılkuyruğu Black Redstart - II G Literatür
43
Latince Adı Türkçe Adı Ġngilizce Adı Red-List Bern Statü Kayıt
Turdus merula Karatavuk Eurasian Blackbird - II Y Gözlem
PARIDAE
Parus lugubris Mahzun BaĢtankara Sombre Tit A4 II Y Gözlem
Parus major Büyük BaĢtankara Great Tit - II Y Gözlem
PHASIANIDAE
Phasianus colchicus Sülün Fasan A12 Y Gözlem
Coturnix coturnix Bıldırcın Common Quail A4 III G, Y Gözlem
Perdix perdix Çil Keklik Grey Partridge A3 III Y Gözlem
PASSERIDAE
Passer domesticus Ev ġerçesi House Sparrow - III-Ek Y Gözlem
Passer montanus Dağ Serçesi Eurasian Tree Sparrow - III Y Gözlem
Petronia petronia Kayalik Serçesi Rock Sparrow - II Y Gözlem
SITTIDAE
Sitta europea Sıvacı KuĢu Nuthatch - II G, Y Gözlem
Sitta neumayer Kaya Sıvacısı Western Rock Nuthatch - II Y Gözlem
STRIGIDAE
Bubo bubo Puhu Eurasian Eagle-Owl A1.2 II Y Literatür
UPUPIDAE
Upupa epops Hüthüt Eurasian Hoopoe A2 II G Gözlem
ACCIPITRIDAE
Aegypius monachus Kara Akbaba Black Vultur A2 Y,G, T Gözlem
Buteo buteo ġahin Common Buzzard A3 II Y, KZ, T Gözlem
Circus cyaneus Mavi Doğan Marsh Hawk A3 II Y, KZ Gözlem
Circus aeruginosus Sazlık Doğan Marsh Harrier A3 II Y Gözlem
ALAUDIDAE
Alauda arvensis TarlakuĢu Eurasian Skylark - III Y Gözlem
Galerida cristata Tepeli Tarla KuĢu Crested Lark - III Y Gözlem
ANATIDAE
Anas platyrhynchos YeĢilbaĢ Ördek Mallard A4 III Y Gözlem
Anser anser Bozkaz Greylag Goose A2 III Y, KZ Gözlem
44
Latince Adı Türkçe Adı Ġngilizce Adı Red-List Bern Statü Kayıt
APODIDAE
Apus apus Ebabil Common Swift A4 III G, T Gözlem
Apus melba Akkarın Ebabil Alpine Swift A4 III G, T Gözlem
ARDEIDAE
Botaurus stellaris Balaban Great Bittern A2 II Y, KZ Gözlem
Ixobrychus minutus Cüce Balaban Little Bittern A3 II G, Y Gözlem
ORIOLIDAE
Oriolus oriolus Sarıasma Golden Oriole - II G Gözlem
Kırıkkale ilindeki memeli faunası, ormanlık alanların az, düz step ve ekin alanlarının
fazla olması sebebiyle daha çok küçük memelilerden oluĢmaktadır Memelilerden insectivorlar,
daha çok böceklerin yoğun olarak bulunduğu küçük su birikintilerinin etrafındaki sazlıklar
arasında, ormanlık alanlar içindeki sulak bölgelerde ve ırmak kenarlarındaki yoğun bitki
toplulukları arasında bulunur.. Yarasalara ise merkez ilçe sınırları içinde bulunan Sivri Tepe
Mağarası, Keskin ilçesi Ceritmüminli Köyü Mağarası ile terkedilmiĢ binaların iç kısımları ve
bazı binaların çatı aralarında bulunur. Kemiriciler ormanlık, kayalık, tarım alanlarının kenarları,
step alanlar ve ırmak civarındaki kullanılmayan bitki örtüsünün yoğun olduğu bölgelerde
gözlemlenebilir. TavĢana ise tarım alanlarından uzak tepelik ve düz step alanlarda sıkça rastlanır.
Etçil memeli türlerine, tarım alanlarının fazla olması ve yaĢayabilecekleri habitatların az olması
sebebiyle nadir olarak rastlanılır. Etçillerden tilki, sansar ve porsuk nispeten daha yoğun olarak
bulunurken gelincik, kurt ve susamuruna daha az rastlanılır.. ormanlık ve bataklık arazilerde
yoğun olarak yaban domuzu bulunur.
Su samuru az da olsa Kızılırmak ve Delice Suyu‟nun sarp ve bol bitkili kenarlarında ve
bilhassa yerleĢim yerlerine yakın bölgelerde, ayrıca sarp olmayan bol bitkili ve sazlık kenarlarda
görülebilir. Etçillerden kurt daha çok orman sınırı üzerindeki kayalık alanlarda, tilki, sansar,
porsuk, gelincik gibi etçillere daha çok yerleĢim yerlerine yakın bölgelerdeki kayalık, ormanlık
ve step alanlarında rastlanabilir. Kemiricilerden körfare ve arap tavĢanı, cüce avurtlak Çelebi ve
Delice Vadisindeki düz otlu alanlarda ve yerleĢim yerleri civarındaki tarla, tarla kenarları ve
otlaklarda, kayalık ve orman faresine tüm Kırıkkale ili civarındaki kayalık az bitkili kayalıklarda
ve seyrek bitki ve ağaçlı orman kenarlarında veya orman içi kaya veya çalılık alanlarda, tavĢana
tüm otlak ve step alanlarıyla otlu orman kenarlarında, yaban domuzu daha çok Sulakyurt, Delice
ve Keskin ilçelerindeki sulak ve bataklık alanlarla sık ağaçlı orman içi bölgelerde, sivri farelere
orman içi orman içi dereciklerin kenarlarında yer alan yüksek ot ve çalılık altlarında, yarasalara
45
daha çok kayalık alanlarda ve bunların yakınındaki su kenarları yerleĢim alanları civarında
rastlamak mümkündür. Saptanan memelilerin bir kısmı böcek, solucan, topraktaki larva gibi
canlılarla ( Erinaceidae, Soricidae, Rhinophidae, Vespertilionidae), bir kısmı tohum, soğanlı bitki
kökleri, meyve, yaprak ve bitki filizleri gibi bitkisel besinlerle (Leporidae, Arvicolidae,
Cricetidae, Spalacidae, Dipodidae, Muridae,), bir kısmı etle (Canidae, Mustelidae) bir kısmı da
omnivor olup her türlü besinle (Suidae) beslenirler.
Kırıkkale Ġlinde YayılıĢ Gösteren Memeli Türleri
Latince Adı Türkçe Adı Habitat ERL
Bern
IUCN
Kayıt
ġekli
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Classis :
Mammalia
Memeli
hayvanlar
Familya:
Erinaceidae Kirpiler
Erinaceus
concolar Martin,
1838
Kirpi
Yaygın olarak
yerleĢim
yerlerine yakın,
çalılık, step ve
ormanlık
alanlarda
III LR/nt Gözlem
Köy evlerinin
yakınındaki
gübre yığınları
yakınında
rastlanabilir
Familya :
Soricidae
Sivri
Burunlu
Fareler
Crocidura
leucodon
(Hermann,1780)
Ġki Renkli
Sivrifare
Sulak alanlardaki
çalılık ve sazlık
bölgelerde
alanlarda
yuvalanır
III LR/Ic Gözlem
Orman
kenarındaki
çeĢitli
çalılıkların
altında
rastlanabilir
Familya :
Rhinolophidae
Nalburunlu
Yarasalar
Rhinolophus
hipposideros
(Bechstein,1800)
Küçük
Nalburunlu
Yarasa
Nemli harabe,
küçük
mağaralarda,
bodrum,çatı
aralarında yaĢar
II VU Gözlem
Keskin
ilçesinde Ġnsan
yapımı küçük
mağaralarda
Familya :
Vespertilionidae
Düzburunlu
Yarasalar
46
Latince Adı Türkçe Adı Habitat ERL
Bern
IUCN
Kayıt
ġekli
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Myotis myotis
Büyük fare
kulaklı
Yarasa
Mağara ve
Tünellerde
bulunur
II VU Gözlem
Kırıkkale
merkez ilçesine
bağlı sivri
tepedeki
mağarada ve
eski maden
tünellerinde
Pipistrellus
pipistrellus
(Schreber,1774)
Cüce
Yarasa
YerleĢim
alanlarında terk
edilmiĢ bina ve
çatı aralarında
III VU Literatür -
Familya :
Leporidae TavĢanlar
Lepus aerpeus
Linnaeus,1758
Avrupa
TavĢan
Otluk, Ormanlık
ve çalılık açık
alanlarda, kültür
alanlarında
bulunur
III LR/nt Gözlem Çalılık, step
alanlarda
Familya :
Sciuridae Sincaplar
Familya :
Cricetidae Hamsterler
Cricetulus
migratorius
(Pallas,1773)
Cüce
Avurtlak
Step alanlarında,
orman
açıklıklarında ve
kenarındaki otlu
alanlarda, tarla
kenarlarında
yaĢar
- LR/nt Gözlem
Keskin ve
Karakeçili
ilçelerindeki
step alanlarda
Arvicolidae Susıçanları
Arvicola
terrestris
(Linnaeus,1758)
Susıçanı
Sık otlu ve
kamıĢlı durgun
akan su
kenarlarında
LR/nt Gözlem
Kızılırmak ve
Delice
derelerinin bitki
örtüsü zengin
durgun akan
kenarlarında
Familya :
Spalacidae
Körfareler-
Kösnüler
Spalax leucodon
Nordman,1840
Körfare-
Kösnü-
Körsıçan
step, tarım
alanları, orman
açıklıkları ve
bahçelerde
toprak altında
yuvalanır
- LR/nt Gözlem
Tarla
civarındaki step
alanlarda
rastlanır
Dipodidae Sıçrayan
Fareler
47
Latince Adı Türkçe Adı Habitat ERL
Bern
IUCN
Kayıt
ġekli
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Allactaga
williamsi
Thomas, 1897
Arap
TavĢanı
Step ve yarı
çölleĢmiĢ taĢsız
alanlarda
LR/nt Gözlem
Karakeçili
civarındaki step
alanlarda
Familya :
Muridae
Hakiki Fare
ve Sıçanlar
Apodemus
mystacinus
(Danford ve
Alston,1877
Kayalık
Faresi
Orman içi
kayalık alanlarda,
otlu ve çalılıklı
kayalıklarda
yuvalanır
- LR/Ic Örnek
Sulakyurt ilçesi
civarındaki
ormanlık alan
içindeki kayalık
alanlarda
rastlanır
Apodemus
sylvaticus
(Linnaeus,1758)
Orman
Faresi
Dere
kenarlarındaki
çalılık ve sazlık
alanlarda,
ormanlık alan
içindeki sulak
bölgelerin
kenarlarında
yuvalanır
- LR/Ic Gözlem
Orman içi ve
orman
kenarındaki
çalılık, sazlık
ve sulak
alanlarda
rastlanır
Microtus
guentheri Tarla Faresi
Seyrek çalılıklı
kayalık alanlarda - LR/nt Örnek
Tarla
kenarlarında,
step arazilerde
ve tepe
yamaçlarında
Mus musculus
Linnaeus, 1758 Ev Faresi
Evlerdeki
bodrum, kiler
gibi yerlerde,
tabiatta dere
kenarlarına yakın
sık bitkili ve
kayalık
alanlarında
yuvalanır
- LR/Ic Örnek
Köy evleri ve
civarındaki bol
otlu çalılık
alanlarda
Rattus rattus
(Linnaeus,1758) Ev Sıçanı
YerleĢim
yerlerinde,
çatılarda ve
kilerlerde, su
kenarlarındaki
sık ağaçlık
alanlarda
yuvalanır
- LR/Ic Örnek
Köy evleri ve
civarındaki
çalılık alanlarda
Familya :
Canidae Köpekgiller
48
Latince Adı Türkçe Adı Habitat ERL
Bern
IUCN
Kayıt
ġekli
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Canis lupus
Linnaeus, 1758 Kurt
Orman sınırı
üzerindeki
yüksek kayalık
ve step alanları
II LR/nt Gözlem
Orman içindeki
açık alanlarda
ve yüksek step
alanlarda
rastlanır
Vulpes vulpes
Linnaeus,1758 Kızıl Tilki
Ormanlık
alanlarda,
çalılıklar
arasında, tarla ve
yakınlardaki
toprak içi
yuvalarda
bulunur
- LR/nt Gözlem
Step, Orman
içindeki açık
alanlarda,
yerleĢim yeri
yakınlarında
rastlanır
Familya :
Mustelidae Sansarlar
Mustela nivalis
Linnaeus,1766 Gelincik
YerleĢim
yerlerine yakın
alanlardaki
kovuk, delik,
açıklık, ağaç
atıklarının
yığıldığı yerler,
kemirici yuvaları,
tarım alanlarında
yuvalanır
III LR/nt Gözlem
YerleĢim
yerlerindeki
ahır ve çatı
aralarında
rastlanır.
Martes foina
(Erxleben,1777)
Kaya
Sansarı
YerleĢim
yerlerinde,
ormanlık
alanlardaki
kayalık ve taĢlık
alanlarda
yuvalanır
LR/nt Gözlem
YerleĢim
yerlerindeki
terk edilmiĢ
binaların çatı
aralarında
rastlanır
Meles meles
(Linnaeus,1758) Porsuk
Tarım alanlarına
yakın step alanlar
ile orman
içerisindeki
kayalık veya açık
alanlarda
III LR/nt Gözlem
Kızılırmak ve
Delice
vadilerinin
sınırlı
alanlarında
rastlanır
Lutra lutra
(Linnaeus, 1758) Su samuru
Su kenarına
yakın sık ağaçlık
ve kayalık
alanlarda
II VU Gözlem
Kızılırmak suyu
kenarlarında
suyun durgun
aktığı bol bitki
örtüsü olan
kayalık
alanlarda
rastlanabilir
49
Latince Adı Türkçe Adı Habitat ERL
Bern
IUCN
Kayıt
ġekli
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Familya : Suidae Yaban
Domuzları
Sus scrofa
linnaeus,1758
Yaban
Domuzu
Ormanda, sazlık,
sık çalılıklar,
sazlı bataklıklar,
akarsu
kenarlarındaki
çalılıklar
arasında rastlanır
- LR/Ic Örnek
Sulakyurt
ilçesindeki
orman alanı
içinde ve
açıklıklarında
rastlanır
4.2.8 Yerleşim Alanları ve Nüfus
Ġç Anadolu Bölgesi'nde Orta Kızılırmak Bölümü'nde yer alan Kırıkkale, doğuda Çorum, Yozgat,
güneyde KırĢehir, batıda Ankara, kuzeyde Çankırı illeri ile komĢudur.12 hanelik Kırık Köyü
arazisi üzerine kurulan kent, 1929‟da Bucak, 1941'de Belediye olmuĢtur. 1944 yılında Ankara
iline bağlı ilçe statüsünü ulaĢan Kırıkkale, 21.06.1989 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 3578
sayılı Kanun ile Ġl statüsü kazanmıĢtır. Söz konusu kanunla Kırıkkale‟ye Keskin, Delice ve
Sulakyurt ilçeleri bağlanmıĢtır.
1990 yılında çıkartılan 3644 sayılı Kanun ile BalıĢeyh, Çelebi ve Karakeçili bucakları ile BahĢili
50
ve YahĢihan beldeleri Ġlçe statüsüne yükseltilerek Kırıkkale'ye bağlanmıĢtr. Böylece ilçe sayısı
8'e ulaĢmıĢtır. Kırıkkale, 9 ilçe (merkez dahil), 14 belde ve 173 köyden oluĢmaktadır.
Kırıkkalede 23 belediye teĢkilatı mevcuttur. Bunlardan 1‟i Ġl belediyesi, 8‟i ilçe belediyesi, 14‟ü
ise belde belediyesidir.
Kırıkkale Ġli Ġdari Durumu
Kaynak:kirikkale.gov.tr
Kırıkkale ili genel anlamda yerleĢim yoğunluğu fazla olan bir il konumunda değildir. Özellikle kentsel
alan kullanımı il genelinde zayıftır. Kırıkkale merkez ile birlikte , merkeze çok yakın olan diğer iki ilçe
merkezi BahĢılı ve YahĢiyan Ġlin batı kısmında bir kentsel alan kullanım yoğunluğu yaratır. Özellikle
bu üç merkez Ankara-Samsun, Ankara-Kayseri yol güzergahları üzerinde yayılmaya baĢlayan büyük
alan kullanımları ile birlikte OSB,Üniversite,MKE ,Rafineri bütünleĢmiĢ durumdadır. Ġlin özellikle,
kuzey ve kuzey doğusu kırsal alan kullanımlarının ağırlık kazandığı kısımlardır.
Nüfus
Kırıkkale nüfusu 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre
toplam 274.992 kiĢidir.Nüfusun % 85 i Ģehir merkezlerinde yaĢarken %15i kırsal kesimde
yaĢamaktadır.
Yıl Ġl/ĠLÇE MERKEZĠ KÖY Toplam
1990 243.378 106.018 349.396
2000 285.294 98.214 383.508
2007 230.189 50.045 280.234
2008 230.354 48.971 279.375
2009 232.990 47.844 280.834
2010 233.073 43.574 276.647
51
2011 233.768 41.224 274.992
2012 232.959 41.768 274.727
4.2.9. Tarım ve Hayvancılık
Tarım
Kırıkkale‟nin ekonomik yapısında tarım, önemli bir geçim kaynağıdır. Aktif nüfusun % 51.2'si
tarımla uğraĢmaktadır.
Ġldeki tarıma elveriĢli arazi 306.506 hektar olup Ġl yüzölçümünün % 66,2'sini teĢkil etmektedir.
Tarım arazilerinin % 96'sı tarla arazisi olarak kullanılmaktadır. Sulanabilme imkanına sahip olan
tarım arazisi miktarı 38.399 hektardır.Tarımda etkin olarak kullanılan araziler içinde tarla
arazileri en büyük paya sahiptir.
Ġl arazilerinin kullanım durumuna göre sınıflandırılması ve dağıtımı aĢağıdaki tabloda
verilmiĢtir.
Kullanım Durumuna Göre Arazi Varlığı
ALANI (HA) % ORANI
Kültür Arazileri 306.506 66,2
Kültür DıĢı Araziler 156.494 33,8
TOPLAM 463.000 100
Tarımda Etkin Olarak Kullanılabilen Kültür Arazileri
ARAZĠ CĠNSĠ ALANI( HA) Toplam Arazi Ġçersinde
Oranı % Tarla ekili alanı 183.779 59.95
Sebzelik arazi 2.886,8 0.94
Meyvelik arazi 685,7 0.22
Bağ arazisi 2.322,5 0.75
Nadas 116.832 38.14
TOPLAM 306.506,0 100
Kültür DıĢı Arazileri
ARAZĠ CĠNSĠ ALANI (HA) Toplam Arazi Ġçindeki
Oranı %
Çayır-Mer‟a Arazisi 69.275,00 44,2
Orman ve Fundalık 44.694,00 28,6
Tarım dıĢı Arazi 42.525,00 27,2
TOPLAM 156.494,00 100
52
Toplam 306.506 hektarlık tarım arazisinin 29.704 hektarlık kısmında sulu tarım
yapılmaktadır ki bu da tarım arazilerinin %9.69 unu oluĢturmaktadır. Ġlimiz iklimi ve toprak
karakteri itibariyle çeĢitli bitkisel ürünlerin yetiĢtirilmesine uygundur.
Kültür Arazilerinin Ġlçelere göre Dağılımı
ĠLÇELER KÜLTÜR ARAZĠSĠ MĠKTARI (HA)
Merkez 25.078
BahĢili 9.447
BalıĢeyh 50.873
Çelebi 12.240
Delice 63.399
Karakeçili 12.736
Keskin 85.241
Sulakyurt 35.597
YahĢihan 11.895
TOPLAM 306.506
Genel olarak il topraklarında hububat üretimi yaygındır. Bunun yanı sıra baklagiller ve
endüstriyel bitki üretimi de yaygınlaĢmaya baĢlamıĢtır. Yörede kavun, karpuz ve üzüm üretimi
de önemlidir. Bunlara iliĢkin ekim alanı, üretim ve verim durumları aĢağıdaki tabloda
sunulmuĢtur.
Tarımsal Arazi Varlığı ve Kullanımı
ARAZĠ BĠÇĠMĠ
ALANI (HA)
% ORANI Tarla Arazisi
Hububat 168.490,6 54.97
Baklagil 2.927,7 0.95
Endüstri,Yumru Bitl. Yağlı Toh. 9.968,7 3.25
Nadas 116.832 38.14
Yem Bitkileri 2.392 0.78
Bağ-Bahçe
Meyve 685,7 0.22
Sebze 2.886,8 0.94
Bağ 2.322,5 0.75
TOPLAM 306.506,00 100
Bölgeye has özellik gösteren Hasandede karası ve beyazı üzüm, Çerezlik ayçiçeği ve kavun
önemli bitkisel ürünlerdir. Kırıkkale koĢullarında sebze üretimini sınırlayan unsurlar olarak
sulama imkanlarının yetersizliği ile ilk ve sonbahar donlarının riskleri karĢımıza çıkmaktadır.
Merkez ilçe belde ve köyleri, Kızılırmak ve Delice çayı havzalarında tarım
topraklarının önemli bölümü tarla sebzeciliğine ayrılmıĢtır. Bu yörelerde gerek sulama
imkanlarının elveriĢliliği ve taban suyu imkanının bulunması gerekse vejetasyon dönemini
riske etmeyen toprak ısısı nedeniyle tarla sebzeciliği en belirleyici tarım türü olarak
53
görülmektedir.
Tarla Bitkileri Üretimi:2009 Yılı Tarla Ürünleri EkiliĢ Ve Üretim Miktarları
ÜRÜNLERĠ EKĠLĠġ (HA) % ÜRETĠM (TON) %
TAHILLAR 168.490,60 91,67 413,198 84,39
BAKLAGĠLLER 2.927,7 1,59 2.539 0,51
ENDÜSTRĠ BĠTK. 914,3 0,49 48.637 9,94
YAĞLI TOHUMLAR 9.011,80 4,90 6.680 1,37
YUMRU BĠTKĠLER 42,6 0,03 1.469 0,30
YEM BĠTKĠLERĠ 2.392,00 1,30 17.086 3,49
TOPLAM 183.787,7 100 489.609 100
Tarla Ürünleri EkiliĢ Ve Üretim Miktarları
450.000,00
400.000,00
350.000,00
300.000,00
250.000,00
200.000,00
150.000,00
EKİLİŞ (HA)
ÜRETİM (
54
Ġlimizde tarımsal mekanizasyon oldukça ilerlemiĢtir. Tarımla uğraĢan her 3 aileye 1
traktör düĢmesi ve mevcut tarım arazisinin %95 inin traktörle iĢleniyor olması bunun en
iyi göstergesidir. Ancak traktör yanında üretilecek ürün, yapılacak iĢ ve toprak durumu
gibi birçok faktöre göre yardımcı alet ve makinelerin kullanım düzeyi henüz istenilen
seviyeye ulaĢamamıĢtır. Bunda tarım alet ve makinelerinin fiyatlarının yüksek oluĢu ve
yukarıda belirtildiği gibi tarım iĢletmelerinin çok büyük bir kısmının küçük iĢletmeler olması
büyük rol oynamaktadır. Zaten her iĢletme sahibinin tarım alet ve makine alması
ekonomik olmamaktadır. Bunun yerine makine birlikleri kurularak, tarım makinelerinin
bu birlikler aracılığı ile alınması ve çiftçilerin ortak kullanımına sunulması daha ekonomik
olacaktır.Ancak küçük aile iĢletmelerinde özel ürünler üretiminde ve makineli tarıma
elveriĢsiz topraklarda insan ve hayvan iĢgücü kullanılmaktadır. Ġlimizde tarım alet ve
makineleri yapan toplam 6 adet fabrika ve imalathane bulunmaktadır.
Hayvancılık Hayvan Varlığı
HAYVAN CĠNSĠ
2009
BüyükbaĢ
Sığır ( saf kültür) 8.981
Sığır(kültür melezi) 32.138
Sığır (yerli-diğer) 22.967
Manda 163
Toplam 64.249
Tek Tırnaklı Tek Tırnaklı 995
KüçükbaĢ
Koyun (yerli-diğer) 115.699
Koyun (merinos) 2.015
Kıl keçisi 22.910
Tiftik keçisi 3.111
Toplam 143.735
Kanatlı
Tavuk(yumurta) 80.150
Tavuk (broiler) 81.100
Hindi 7.050
Ördek 3.090
Kaz 4.660
Toplam 176.050
Kovan Kovan 14.305
55
2009 Hayvansal ürünler Üretimi
Hayvansal Ürünler Miktar (Ton)
Kırmızı Et 2.059,46
Beyaz Et -
Süt 41.665,92
Yapağı 60.6
Tiftik 2.4
Kıl 20.7
Bal 143.112
Yumurta (adet) 9.527.670
Deri (adet) 17.889
Balıkçılık yörede geliĢmeye baĢlamıĢtır.1997-2000 yıllarında balıkçılığın geliĢmesine
yönelik çalıĢmalar sürdürülmektedir. 1999 yılında 50.000 adet aynalı sazan 19.900 adet sazan,
12.000 adet levrek, 7800 adet yayın balığı Kızılırmak, Delice Çayı ve Çipi Deresine verilerek
üretilmeye çalıĢılmaktadır. Ayrıca Tarım Ġl Müdürlüğünün verilerine göre, 9 ton Aynalı Sazan
Keskin Cin Ali Göletin‟de yetiĢtirilmiĢtir.
Türlerine Göre Tatlı Su Ürünleri (2004)
ÜRÜN
TÜRÜ
ÜRETĠM
MĠKTARI
(TON)
SUDAK
8
YAYIN 1,5
SAZAN 16
AYNALI
SAZAN 8,5
TURNA 1
DĠĞERLERĠ 2
TOPLAM 37
4.2.10. Sanayi ve Teknoloji
Kırıkkale Ġl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü bilgilerine göre, Ġl Merkezi kamu ağırlıklı sanayi
Ģehri olup, diğer ilçe merkezleri ve kırsal kesimin ekonomik yapısı tarıma dayalıdır.
56
Kırıkkale'de imalat sanayi kamuya ait büyük iĢletmelerin yanında, özel sektöre ait küçük ve
orta ölçekli iĢletmelerden oluĢmaktadır. M.K.E.K. Fabrikaları ve TüpraĢ Rafinerisi Ġlin
ekonomik yapısında önemli yer tutar. Kamudaki iĢçi ve memur ağırlıklı istihdam ücretlere
bağlı olarak ticari yaĢamı da etkilemektedir.
Kamu kesimine dayalı olarak geliĢen Kırıkkale imalat sanayi; savunma, metal ve petro-kimya
üzerine yoğunlaĢırken, özel sektörde genellikle bu sanayi kollarına bağlı olarak geliĢmenin
yanı sıra, tarım makineleri, gıda ve yem sanayi, toprak, tekstil, ağaç ve mobilya iĢleri
sanayisine yönelik olarak da geliĢmeler olmuĢtur.
Kırıkkale‟nin kentleĢmesi ve sanayileĢmesi 1925 yılında temeli atılan Askeri Mühimmat
Fabrikası ile baĢlar. Savunma Sanayi ağırlıklı MKE Fabrikalarının haricinde 1986 tarihinde
üretime geçen TÜPRAġ Kırıkkale Rafinerisi kamuya dayalı sanayileĢme hareketinin son
halkasını oluĢturmuĢtur. Bu tesislere bağlı olarak geliĢen yan sanayi de Ġldeki özel sektöre
canlılık kazandırmıĢtır.
GAMA-Barmek ĠĢ Ortaklığı tarafından Türkiye Elektrik Üretim ve Ġletim A.ġ. ‟ye (TEDAġ)
taahhüt edilen 130 MW kurulu kapasiteye sahip Kırıkkale Mobil Elektrik Santralı SözleĢmesi
imzalanmıĢ, santralin yapım çalıĢmaları 2001 tarihinde yapılan temel atma töreni ile
baĢlamıĢtır. Tesis 2002 yılı kasım ayında faaliyete baĢlamıĢ, 2003 yılında % 10 kapasite ile
çalıĢmıĢ, 2004 yılında % 5 kapasiteyle çalıĢmıĢ ve 2005 yılında % 5 kapasiteyle çalıĢmaya
devam etmektedir. Tesis TüpraĢ Orta Anadolu Rafinerisi‟nden gelen 2 km. uzunluğundaki
HFO boru hattı, yakıt depolama, aktarma ve arıtma üniteleri, her biri 11075 Kw gücünde 13
adet dizel motoru ve jenaratörleri, Desox-Denox gaz arıtma üniteleri, tesisi kombine çevrime
dönüĢtürecek buhar kazanları ve türbini ile 15/154 KV Ģalt sahası ve 2x11 km 154 KV tevzi
hattından oluĢmaktadır.
Ġlde sanayi kuruluĢları yoğun olarak Merkez Ġlçe, BahĢılı ve YahĢihan Ġlçelerinde
bulunmaktadır. BahĢılı Belediye BaĢkanlığı verilerine göre, Ġlçede sanayi tesislerinin alanı 82
ha. Olup I. Sınıf arazi niteliğindedir
M.K.E. FABRĠKALARI: Mühimmat Fabrikası Müdürlüğü, Ağır Silah ve Çelik Fabrikası
Müdürlüğü, Nitro Selüloz Fabrikası Müdürlüğü, Silah Fabrikası Müdürlüğü, Hurda
Müdürlüğü, Pirinç Fabrikası Müdürlüğü mevcuttur.
KIRIKKALE RAFĠNERĠSĠ: Kırıkkale Rafinerisi Hasandede Kasabasının mücavir sahası
57
içinde kurulmuĢtur. Kızılırmak‟ın Doğu yakasında yer alan rafineri 120 hektar arazi
üzerindedir. 1986 yılında hizmete açılmıĢtır.
KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLĠ SANAYĠ
M.K.E.‟nin sanayi ve ticaret alanındaki yarattığı canlanma sayesinde 1950‟li yıllarda bazı
küçük ve orta ölçekli iĢletmeler kurulmaya baĢlamıĢtır. Bunlardan bazıları Ģöyle sıralanabilir;
Topal Ahmet (Tarım Aletleri), Boran Un Fab., Tekel Fab., TaĢ, Tuğla, Kiremit Fab.,
Kırmaksan Tarım Aletleri ve yedek aletleri ve yedek parçaları ve fab., Kılıçdoğan Römork
San., Kırıkkale beton-boru-büz Fb., Uludağ MeĢrubat dolum tesisleri, Kırıkkale Ağaç San.,
Kale Un Fab., Kalıp (Torna Mamulleri), Dr. Aysan (Ameliyat Ġplikleri Fb.), Tarmak San.,
Yeni Un Fab., Belediye Ekmek Fab., Kum Eleme Tesisleri, YibitaĢ hazır beton, ġerbetci hazır
beton, akaryakıt ve LPG depolama ve dolum tesisleri yer almaktadır.
Kırıkkale bir sanayi Ģehridir. M.K.E.K. Fabrikaları ile TÜPRAġ Rafinerisi Ġlin ekonomik
yapısına canlılık kazandırmaktadır. M.K.E.K. tesislerinde 3651 kiĢi, özelleĢtirme kapsamına
alınan ve ERDEMĠR'e bağlanan ÇELBOR A.ġ.'de 101 kiĢi, TÜPRAġ Rafinerisinde ise 983
kiĢi istihdam edilmiĢtir.
376 iĢ merkezinin bulunduğu Küçük Sanayi Sitesi, Ġlin ekonomik yapısında önemli yer
tutmaktadır. Orta ve büyük ölçekli sanayi kuruluĢlarında 7.000‟e yakın iĢçi istihdam
edilmektedir.
80 parselden oluĢan Organize Sanayi Bölgesinin alt yapı çalıĢmaları bitirilmiĢtir. 2000 „li
yıllarda fabrikanın burada faaliyete geçmesi ile 4.000 ila 7.000 kiĢiye yeni istihdam alanları
yaratılmıĢ olacaktır.
Küçük Sanayi Sitesi ile Organize Sanayi Bölgesinin Kırıkkale Üniversitesine çok yakın
olması nedeni ile bilimsel danıĢma hizmetlerinin yapılması ekonomik büyümeye önemli katkı
sağlayacaktır.
Keskin – Cankurtaran Mevkiinde projesi kabul edilen 2. Organize Sanayi Bölgesi alt yapı
çalıĢmalarına kısa sürede baĢlanılacaktır. Kırıkkale 21.yüzyılda Devlet ve özel sektör
yatırımları için cazip sanayi merkezi haline gelecektir.
Kalkınmada Öncelikli Yöreler kapsamında bulunan Ġlimize yapılacak yatırımlar için % 100
oranında yatırım indirimi uygulanmakta olup Organize Sanayi Bölgesine yatırım yapacak
olan müteĢebbislerimiz 2002 yılından itibaren süper teĢvik imkanlarından yararlanacaklardır.
4.2.11.Altyapı,UlaĢım,HaberleĢme ve Konaklama
Ülkemizin Doğu, Güneydoğu ve Karadeniz Bölgelerindeki 43 vilayetinin ulaĢım
güzergahı üzerinde yer alan Kırıkkale, bu konumuyla önemli üretim ve dağıtım merkezlerinin
58
odak noktasında yer almaktadır. Bu nedenle yol ağımızda yer alan yolların taĢımacılık ve
trafik yükü çok fazladır.Karayolları Genel Müdürlüğü, 4. Bölge Müdürlüğü 44. ġube
ġefliği‟nden alınan bilgilere göre, 44. ġube ġefliği, yollarda meydana gelebilecek sıkıntılara
zamanında müdahale edebilmek amacıyla 1981 yılında Kırıkkale‟de faaliyet göstermeye
baĢlamıĢtır. ġeflik Ġl sınırları içerisinde BalıĢeyh, Keskin ve yazın kapalı, kıĢın açık tutulan
Ġğdebeli Bakım evleri ile hizmet vermektedir. Ġl sınırları dıĢında ise Kurbağalı ve Kayapınar
Bakım evleri bulunmaktadır. Ġlde bulunan karayollarının 235 km‟si Devlet Yolu, 150 km ise
Ġl Yoludur.
Kar ve Buz mücadelesinin yapıldığı KıĢ Programında ise 448 km. olan toplam yolların 243
km‟si Devlet Yolu, 76 km‟si ise Ġl Yolu Daimi açık tutulacak yollar statüsündedir. 74 km‟lik
Ġl yolu ise imkan buldukça açılacak yollar statüsündedir.
Kırıkkale Ġl Sınırları Ġçinde Kalan Devlet Yolları
NO K.K.NO YOLUN ADI UZUNLUK (Km)
1 200-14 ANKARA-SAMSUN D.Y. 77
2 765-08 KIRIKKALE-KIRġEHĠR D.Y. 49
3 757-01 KALECĠK-KIRIKKALE D.Y. 9
4 753-01 BAHILI-KARAKEÇĠLĠ D.Y. 32
5 260-07 BALA-KAMAN D.Y. 35
6 753-02 KARAKEÇĠLĠ-ANKARA Ġ. SINIRI 13
7 190-01 ANKARA-SAMSUN D.Y. 21
Ġlde metro, banliyö, tramvay gibi sistemler bulunmamaktadır. Kent içi toplu taĢımacılıkta
belediye otobüsleri ve dolmuĢlar kullanılmaktadır. Belediye otobüsleri yolcu taĢımadaki
ağırlığı % 20, dolmuĢlar ise %80‟ini karĢılamaktadır. Kent içi taĢımacılığında raylı sistemler
kullanılmamaktadır. Demir Yolu ile kent içi taĢımacılığı yapılmamaktadır. Ġl deniz, nehir, göl
taĢımacılığı yapılmamaktadır ve havaalanı bulunmamaktadır.
59
5.KIRIKKALE DOĞA TURĠZMĠ ARZI
5.1. Kırıkkale’nin Doğa Turizmi Değerleri(Doğa turizmi Arzı)
Kırıkkale ili bulunduğu coğrafi konumu, yükseltisi, iklimi ile bozkır bitki örtüsüne sahiptir.
Buna bağlı olarak doğa turizmi açısından elveriĢsiz bir durumda bulunmaktadır. Buna rağmen
sahip olduğu tarihi ve kültürel yapısı, av turizmine elveriĢli Yaban Hayatı ile elveriĢli bir doğa
turizmi planlaması yapılması ve ayrıca BaĢkent Ankara‟ya olan yakınlığı nedeniyle önemi
giderek artacaktır.
5.2.Kırıkkale ilinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi
Doğa turizmi açısından sahip olduğu en önemli kaynak olan Kızılırmak nehri içerisinde
uzanan vadisi ve Kapulukaya baraj gölüdür.Ancak Kızılırmak vadisi boyunca devam edilen
sanayileĢme ve HESlerin yapımı nedeniyle doğa turizmi açısından değerlendirilecek alan
olarak Kapulukaya Baraj Gölü kenarında bulunan Karaahmetli Tabiat Parkı ve baraj
yakınındaki Köprüköy beldesi değerlendirilmiĢtir. Kırıkkale ilinin en eski yerleĢim yeri olan
Keskin ilçesi var olan kültürel varlıkları ve ören yerleri ,Denek Dağı ise orman varlığının en
fazla olduğu, yayla turizmi, doğa yürüyüĢü ve av turizmi gibi potansiyelleri nedeniyle
öncelikli olarak değerlendirilmiĢtir. Alanların bilinirliği bölgesel seviyededir.
5.3. Kırıkkale Ġlinde Doğa Turizmi Amaçlı Koruma Statülü Alanlar
60
Karaahmetli Tabiat Parkı
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede: M
1- Milli Park ve benzeri sahalar
Adı Ġlçesi Bilinirlik
Karaahmetli Tabiat Parkı BahĢılı B
Kırıkkale Milli Park ve benzeri sahalara ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
-Karaahmetli Tabiat Parkının
Kırıkkle‟nin ilk ve tek Tabiat Parkı
olması
-Halkın bu tarz yerlere ihtiyacının
bulunması
-YerleĢim yerinde uzak olması nedeniyle
sosyal baskıdan uzak olması
-Zengin kaynak değerinin olmaması
-Yol standartlarının düĢük ve merkeze
uzak olması
-Çevresinde iĢletme tesisleri yapımı için
gerekli sermayeyi ortaya koyacak
yatırımcıların olmaması
-Devlete bağımlı kırsal yapı
Fırsatlar Tehditler
-Halkın ve yöneticilerin etkin katılımı
-Orman Ve Su ĠĢleri Bakanlığının ödenek
gönderme yönünde imkanlarının olması
-Coğrafi Bilgi sistemlerinin geliĢmesi
-Ücretli/Ücretsiz tanıtım fırsatlarının olması
-Beklentilerin gerçekleĢmemesi ihtimalinin
varlığı,
- Yerel yöneticilerin kırsal kalkınmada turizmi
gerek ve yeter Ģart olarak görmeleri,
- Korunan sahalara yerel yöneticilerin
korunan alan değil de turizm alanı olarak
bakmaları
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Tabiat Parkı'nın sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerin koruma-kullanma dengesi
gözetilerek korunması, yönetimi ve kullanımının sağlanması
2-Alandaki türler ve habitatların bilimsel olarak araĢtırılarak Park'ın tanıtılması
3- Parktan toplumsal gereksinmeleri karĢılamak üzere yararlanılması, Park‟ın dinlence,
61
sportif ve eğitim amaçlı donatılarını artırarak çeĢitlendirilmesi
4-Tabiat Parkı ekosistemini etkileyen çevre kirliliğinin önlenmesi ve antropojenik
baskıların azaltılması
5-Yerel ve bölgesel ekonominin desteklenmesi, eko-turizm geliĢtirilerek istihdamı artırmak
için önlemlerin alınması
6-Tabiat Parkı'nın etkin, verimli hizmet sunan ve dünyaca kabul görmüĢ Park yönetimine
kavuĢturulması ve Park gelirlerinin artırılması
2-Yaban Hayvanı YerleĢtirme Sahaları ve Avlaklar
Avlaklar
Adı Ġlçesi Bilinirlik
Özdere Devlet Avlağı Sulakyurt-BalıĢeyh-Delice B
Ahıllı Çullu Genel Avlağı Merkez-Keskin B
Congarözü Mevki Genel Avlağı Delice-Keskin-BalıĢeyh B
Denek Dağı Genel Avlağı Keskin-Merkez-BalıĢeyh B
Koruköy-Hamzalı- Akkuyu
Genel Avlağı
Sulakyurt B
Kırıkkale ili Yaban hayvanı yerleĢtirme Sahaları ve Avlaklar SWOT analizi
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
- Av turizmi deneyimi,
- Çok çeĢitli yaban hayvanlarını
barındırması,
- Zorlu kıĢ aylarında yaban hayatına yem
desteği yapılabilmesi imkanlarının olması,
- Kaçak avcılığın fazla olmaması,
- Koruma ve kontrol teĢkilatının olması,
- Yaban Domuzu varlığının ve trofe
kalitesinin yüksekliği
- Avlak sayısının arttırılması imkanı, uygun
sahaların mevcudiyeti.
- Av turistlerinin avlaklara yakın yerlerde
konaklama imkanlarının yetersiz oluĢu,
- YetiĢmiĢ profesyonel av kılavuzlarının
olmaması,
- Kırıkkale‟nin geniĢ coğrafyası ve köy
sayısının fazla oluĢunun insan baskısını
önleme yönünde fazla sayıda personel
gerektirmesi,
- Yönetim planlarının olmaması,
- Avlak potansiyelinin (taĢıma kapasitesinin
altında) avcı gelmesi,
Fırsatlar Tehditler
62
- Coğrafi bilgi sistemlerinin geliĢmesi,
- Mali imkanların teknolojik geliĢimleri
takip ve satın alma için yeterli olması
- Avlak Ģirketlerinin kurumsallaĢma
çabaları,
- Av sayısının artma eğilimi,
- ilin Ankara‟ya yaklaĢık 69 km mesafede
olmasının avantajları
- Mevcut yaban hayvanlarının kültürle
üretilen değil, tamamen doğal Ģartlarda
yetiĢmiĢ olması.
- Avrupa‟daki kriz sebebi ile turist sayısının
azalması,
- Gelir-gider dengesinin bazen negatif
olabilmesi,
- Köylerde yazın bakılan köpeklerin yaz
sonunda doğaya bırakılması,
- Kullanılan envanter yöntemlerinin
yetersizliği,
Av turizmine ve av yaban hayatı değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Çevresindeki büyük ile (Ankara) yakınlığı ile ulaĢım problemi çözüleceğinden,
Kırıkkale‟nin avlak potansiyelinden daha verimli faydalanılacaktır.
2- Av turistlerinin konaklama ihtiyacının avlaklara yakın bölgelerde nitelikli pansiyon ve
benzeri küçük kapasitesi butik otellerle giderilmesi iyi bir çözüm olacaktır.
3- Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teĢvik edilmesi kırsal
kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm çeĢitlerinin de
konaklama altyapısını temin edeceklerdir.
4- Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının 9. Bölge Müdürlüğü imkanları ile eğitim
yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj imkanlarının olması,
yabancı dil eğitimini konuĢma seviyesinde almaları faydalı görülmektedir.
5- Kırıkkale Ġl ġube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel
bakımından güçlendirilmesi,
6- Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metotlarının tatbiki,
7- Zorlu kıĢ aylarında av kaynağına yem takviyesinin daha da arttırılması,
8- Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve
benzeri kaynaklarda, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüĢme yapılarak
tanıtılması,
9- Kırsal kalkınma maksadıyla, av turizmi uygulamalarından yöre insanının daha
fazla pay almasına dayalı uygulamanın daha da geliĢtirilmesi sonucunda payın
karĢılığında yöre insanının av kaynağını sahiplenme, koruma ve geliĢmesine katkıda
bulunmaya yöneltecektir.
5.4.Seçkin Özellikli Diğer Sahalar
JEOLOJĠK OLUġUMLAR
Mağaralar
Adı Ġlçesi Bilinirlik
Keskin-Sulu Mağara Keskin B-T
63
Sivri Mağara Merkez B
Kırıkkale ili Karstik Yapıları:
Mağara SWOT analizi
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
- Yerel yönetimlerin sürekli desteklemeleri,
- Mağaraların bir kısmı henüz ziyaretçi
kabulüne uygun hale getirilmemiĢtir.
- mağara kurtarma timi olmaması,
- Mağaraların doğal yapısının korunmasında
(Sarkıtların kırılması, içinde ateĢ yakılması
gibi) problemler,
- Mağaraların dağınık bir coğrafyada ve zor
ulaĢılır olması korunmasını
Fırsatlar Tehditler
- UlaĢım imkanlarının bazı mağaralar da çok
müsait olması,
- Ġnsanların mağara merakı ve tahrip
etmeleri, kirletmeleri,
-- Bilinç eksikliği,
- Hazine avcılarının varlığı,
- Yarasa gübresi ticareti,
- Bölgede bazı kamu yöneticilerinin turizm
bilgi ve becerisi olmadan giriĢtikleri
faaliyetler,
Mağara oluĢumlarına dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliĢtirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1.Mağraların bölgesel ve ülke düzeyinde tanıtımın yapılması
2. Mağraların içinde mağara doğasını bozmayacak mimari ve elektrifikasyon uygulamalarının
sağlanabileceği bir ortamın oluĢturulmasın ve bu iĢlemlerin teknik raporlarla kanıtlanması,
Yaylalar
Adı Ġlçesi Bilinirlik
Küredağı (Hodar,
Bedesten, KamıĢlı,
Sarıkaya ) Yaylaları
YahĢihan B
Koçudağı (Koçu
Yaylası)
BalıĢeyh B
Denek Dağı (GümüĢ
Pınar, Pehlivanlı,
Suludere, YeĢilkaya,
Azgın) Yaylaları
Keskin B
Kırıkkale ili Yaylaları SWOT analizi
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
64
Turizm için kullanılabilir nitelikte olması,
- Yayla turizmi için giriĢimcilerin olması,
- Yolların mevcudiyeti,
- Yaylacılığın azalma trendine girmesi,
- Bazı mülkiyet ve yönetim meseleleri,
- Yayla yollarının bakım istemesi, arazili
araçlar dıĢındakilerin gelemsinin çok zor
olması,
- Bazı yaylalarda elektrik olmaması,
- Ġnsan kaynağının çok az olması, eğitim
seviyelerinin düĢüklüğü,
Fırsatlar Tehditler
- Yaylaların mevcut turizm
destinasyonlarına yakın ve av turizmine
uygun yerlerde bulunması,
- Misafir sever köylülerimizin turizmin
baĢlatılması için sıcak bakıĢları,
,
- Eski yolların bazı yaylalarda bakımsızlık
sebebi ile daha da bozulması,
Yaylalar ve Yayla değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
- Yaylara yapılan doğa YürüyüĢü Alanlarında yürüyüĢ parkurlarının belirlenmesi
- Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliĢtirilmesi,
- Yayla evlerinin turizme uygun olanlarının tespit edilerek öncelikle sahiplerinin teĢvik
edilmesi, bu gerçekleĢemezse av köĢkü olarak kullanılmak üzere seyahat acentelerinin buna
teĢvik edilmesi,
- Yaylacılığın geliĢtirilmesi ve desteklenmesi için Ġl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce
gerekli uygulamaların baĢlatılması,
- Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleĢtirilmesi çalıĢmasının
Ġl Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su ĠĢleri Ġl ġube Müdürlüğü‟nce yapılması,
- Özellikle Yaylalar yönünden zengin olup, ulaĢım imkanlarının da uygun olan ilçelerin bu
faaliyette ilk planda uygulamalarda yer almalıdır,
- Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliĢtirilmesi,
Akarsular
İLÇE AKARSU ADI ORTALAMA DEBİ BİLİNİRLİK
Merkez-Yahşihan- Bahşili Kızılırmak 75.7 m
3/sn T
Delice Delice Çayı ……. B
Çoruhözü Deresi 417 lt/sn B
Yahşihan Okun Deresi ….. B
65
Kırıkkale Sulak Sahaları Doğa Turizmi SWOT analizi
Güçlü yönler Zayıf yönler
- Sulak alanlarla alakalı bir Ġl ġube
Müdürlüğü ve DSĠ teĢkilatlarının
bulunması,
- Bölgede mevcut diğer turizm
destinasyonlarına ilave olarak bazı
etkinliklere (olta balıkçılığı, kuĢ gözlemi
gibi) imkan sunması,
- Bölgemizde sulak alan sayısının azlığı
mevcut sulak alanlardaki kuĢ konaklama
sayısını (kuĢ görselliğini) arttırmaktadır,
-Kızılırmak nehri üzerine kurulu büyük
sanayi tesislerinin yarattığı kirlilik - Dereler üzerinde çok sayıda HES projesi
olması turizm için caydırıcı olmaktadır,
- Dereler katı ve sıvı atıklarla kirletilmesi,
- Köylere kanalizasyon yapılmakla beraber
atık arıtma sistemleri henüz
yapılmamaktadır, bu sebeple dereler
kirlenmektedir,
Fırsatlar Tehditler
- Çevre bilincinin geliĢmesi,
- Doğa eğitimleri ile çocukların
bilinçlendirilmesi,
- Üniversitenin bilgi kaynağı olarak varlığı
ve bu konuya önem vermesi.
- Kırıkkale‟nin sanayi geliĢmede temel
faktör seçmesi,
- Yeni hes projeleri,
- Sera tarımının artması, aĢırı gübre ve su
kullanımı,
- Sulu tarım planlaması.
Sulak sahalar doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliĢtirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
- Alanlardaki su kirliliğin tespiti, Su Kirliliği denetimlerin Kırıkkale Çevre ve
ġehircilik Müdürlüğünce düzenli Ģekilde yapılması
- KuĢ gözlemciliği alanlarının tanıtılması üniversiteler ve kuĢ gözlem toplulukları ile
Kırıkkale ilinin kuĢ envanterinin yapılması ,
- Kızılırmak vadisi ve Kapulukaya baraj gölü kenarlarında olta balıkçılığı ile ilgili iskele,cep
alanlarının ve kamp alanlarının yapılması
- Debinin yüksek olduğu noktalarda kano gibi su sporları faaliyeti için yöre ve üniversite
öğrencilerine eğitim verilmesi,
Doğa YürüyüĢü Güzergahları
Adı Ġlçesi Bilinirlik
Kızılırmak Vadisi Merkez-BahĢılı
YahĢihan-Karakeçili
B
Dinek (Denek) Dağı
YürüyüĢ Parkuru
Keskin B
Kırıkkale Ġli Doğa YürüyüĢleri SWOT Analizi
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
- Kırıkkale‟da doğa yürüyüĢü rotaları
profesyonel olarak henüz hazırlanmıĢ
vaziyette değildir, belirleme sürecinde
- Tabelalara zarar verilmesi,
- Tabela ve iĢaretlemelerin henüz
tamamlanamamıĢ olması,
66
benzer illerde görülen yerindelik ve
aksaklıklardan faydalanılabilir.
- Rotaların görsel materyal yönünden zengin
olması,
- Köylerde insan kaynağının zayıf olması,
Fırsatlar Tehditler
- Rotaların tespiti için gönüllü çalıĢmayı
talep eden grupların bulunuĢu,
- Bugüne kadar yapılan çalıĢmalar sebebi ile
deneyimlerin bulunması,
- Kaymakamların bu tür çalıĢmaları yapma
yönünde istekli olmaları,
- Mevcut destinasyonlara rota eklenerek
zenginleĢtirilme imkanı,
- Kızılırmak vadisindeki sanayileĢme - Rotalarda katı atıkların sorun teĢkil etmesi,
5.5. Kırıkkale Ġlinde Doğa Turizmi ÇeĢitleri
KuĢ Gözlemciliği: Kızılırmak, Kapulukaya Baraj Gölü, Delice Çayı, Çoruhözü deresi,
Okun deresi KuĢ Gözlem noktaları olma potansiyeline sahip noktalardır.Kırıkkale KuĢ Göç
yolları üzerinde bir bölge olması nedeniyle bir çok kuĢ türüne ev sahipliği yapar ve bu
bakımdan kuĢ gözlemcilerinin dikkatini çekmektedir.
Dağ ve Doğa YürüyüĢü (Trekking) : Kırıkkalenin en yüksek dağı olan 1744 metre
yüksekliğindeki Dinek Dağı‟na yürüyüĢ parkuru yapılması için ön tespit çalıĢmaları
baĢlatılmıĢtır. Ayrıca Kızılırmak vadisinde, Koçu, Beyrek (Böyrek) ve Küre dağlarında doğa
yürüyüĢleri yapılabilir.
Yayla ve Festival Turizmi: Kırıkkale ili sınırları içerisinde yükseltileri 1200-1600 metre
arasında değiĢen yaylalar bulunmaktadır. Küre dağındaki Hodar, Bedesten, KamıĢlı, Sarıkaya;
Koçu dağındaki Koçu, Denek dağındaki GümüĢpınar, Pehlivanlı, Suludere, YeĢilkaya, Azgın
yaylaları en önemlileridir. Ayrıca Karakeçili ilçe merkezi ve BalıĢeyh ilçesine bağlı izzettin,
Hüseyinbeyobası ve Kılevli köylerinde her yıl yaz aylarında Türkmen Ģenlikleri
düzenlenmektedir.
Mağara Turizmi: Kırıkkale Ġlinin Keskin Ġlçesinde Arzu Bayırı Mevkiinde Sulu Mağara
bulunmaktadır. Ayrıca YahĢihan ilçesi kılıçlar bölgesinde, Merkez ilçe sivri dağı eteklerinde,
Çelebi ilçesi Kızılırmak Nehri yakınlarında, Keskin ceritkale Köyünde (3 bölgede), YahĢihan
Ġlçesi Mahmutlar köyü (Gavur Kayası) ve Çelebi ilçesi Tatlıcak köyü Kale dibi mevkiinde
çeĢitli mağaralar bulunmaktadır.
Av Turizmi : Kırıkkale ilinde av turizmi kapsamında değerlendirilen yerler Özdere Devlet
Avlağı ve Denek Dağı mevkiinde Yaban Domuzu avlandırılması yapılmaktadır.
Sportif Olta Balıkçılığı: Kızılırmak vadisinde, Kapulukaya Baraj Gölü, delice ilçesindeki
Delice Çayı amatör olta balıkçılığına uygun alanlardır
67
Kamp Turizmi:ilimiz YahĢihan Ġlçesi,Irmak Beldesi,Sulakyurt-BalıĢeyh ilçesi arasında kalan
Özdere Mevkii ile Kapulukaya barajı ve çevresinde yerel halkın,izci grupların, öğrencilerin
ve olta balıkçıların zaman zaman kamp yaptığı alanlardır.
KIRIKKALE ĠLĠ VE ĠLÇELERĠNDE ÖNE ÇIKAN DOĞA TURĠZMĠ DEĞERLERĠ MATRĠSĠ
Aktivite/değer
Mer
kez
Ġl
çesi
Kes
kin
Ġlç
esi
Del
ice
Ġlçe
si
Çel
ebi
Ġlçe
si
Su
lak
yu
rt l
çesi
Ya
hĢi
ha
n Ġ
lçes
i
Ba
hĢı
lı Ġ
lçes
i
Ba
lıĢe
yh
lçe
si
Ka
rak
eçil
i Ġl
çesi
Değerler toplamı 6 7 3 5 4 5 5 3 4
Rafting (R) X
Mağaracılık (M) X X X
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG) X X X
DüzenlenmiĢ doğa gezisi rotası(DGR) X X
Kır havasında Ģehir
merkezleri(KHġM)
X
Aktif yaylacılık(AY) X X
KuĢ gözlemciliği imkanı(KuG) X X X X X X
Sportif olta balıkçılığı imkanı(SOB) X X X X X X X
Milli park vb sahalar(MP) X
Estetik göl/baraj olan yerler(EGB) X
Tescilli avlak sahası (AvS) X
Dokusu bozulmamıĢ kırsal miras
gezisi (köyler) (KMG)
X X X X X X X X X
Yaya gezi imkanı (Y) X
Tarihi eserler, sit alanı (Ts) X
Mağara gezisi (Mğ) X X
Jeolojik ve jeomorfolojik değerler
(Jm)
X
68
6. SEÇKĠN VE YÜKSEK DEĞER TAġIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ VE POTANSĠYELĠNĠ GELĠġTĠRME ĠMKANLARININ
ORTAYA KONULMASINA ĠLĠġKĠN ANALĠZLER
6.1.Karaahmetli Tabiat Parkı
Karaahmetli Tabiat Parkı Kırıkkale Ģehir merkezinin güneybatısında, BahĢili ve Keskin
Ġlçeleri arasında bulunan Kapulukaya Baraj Gölü‟nün kıyısında yer almaktadır.Ġdari olarak
BahĢili Ġlçesi‟nin Karaahmetli Beldesi sınırları içerisine girmektedir. 2873 sayılı Milli Parklar
Kanununa göre 23.07.2009 tarih ve 27297 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu
kararı ile “Karaahmetli Tabiat Parkı” olarak ilan edilmiĢtir.
Tabiat Parkı‟ndan Karaahmetli‟ye kadar stabilize yol ile Karaahmetli‟den Kırıkkale Ģehir
merkezine asfalt yol ile ulaĢılmaktadır.
Tabiat Parkı’nın BaĢlıca Merkezlere Olan Uzaklığı
BaĢlıca Merkezler Uzaklık (Km)
Karaahmetli 4 Kırıkkale 26
Hacılar 12 Ġzmir 656
BahĢili 24 Adana 475
Sulubük 8 Ġstanbul 530
Karakeçili 14 Ankara 77
Karaahmetli Tabiat Parkı‟nın Kapulukaya Baraj Göleti kıyısında bulunuyor olması, Park‟ın
rekreasyon değerini daha da arttırmaktadır. Özellikle hafta sonları büyük kent merkezlerinden
alana rekreasyon amaçlı gelenler olmaktadır. Alan özellikle olta balıkçılığı ve piknik
aktiviteleri için yoğun olarak kullanılmaktadır.
69
Karaahmetli Tabiat Parkı içerisinde sınırlayıcı unsurlar da göz önüne alındığında yaklaĢık 5
ha büyüklüğünde alanın “Günübirlik Kullanım Alanı” olarak kullanılması öngörülmektedir.
Aynı varsayımı Karaahmetli Tabiat Parkı için aldığımızda, ziyaretçi kapasitesi 150x5=750
kiĢi olarak hesaplanmıĢtır. Önümüzdeki 3 yıl içinde sonunda Tabiat Parkı‟nda yaz aylarında
(Haziran-Temmuz-Ağustos), hafta sonu 500 kiĢilik ziyaretçi potansiyeli düĢünülmektedir.
Karaahmetli Tabiat Parkı‟nı mevcutta en yoğun olarak kullananlar özellikle hafta sonları
piknik ve olta balıkçılığı için gelen ziyaretçiler oluĢturmaktadır. Karaahmetli Belediyesi‟nden
edinilen bilgiler ıĢığında Karaahmetli Tabiat Parkı‟nın kuzeyinde kalan mesire alanındaki
ziyaretçi durumları incelendiğinde özellikle yaz aylarında ve hafta sonları yoğun olarak
kullanıldığı bilinmektedir. Karaahmetli Tabiat Parkı‟nın da mevsimsel olarak benzer
kullanıma konu olacağı düĢünülerek mevsimlere göre ziyaretçi sayılarına yönelik tahminler
yapılmıĢtır.
70
Uzun Devreli GeliĢme Planı kapsamında geleceğe yönelik ziyaretçi sayıları tahmini
yapılırken Tabiat Parkı‟nın en fazla yaz aylarında (Haziran-Temmuz-Ağustos), hafta sonu
%100 dolulukla kullanıldığı, en az ise kıĢ aylarında %1 dolulukla kullanıldığı öngörülmüĢtür.
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi
sayısı
Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kiĢi
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kiĢi
Para harcama Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuĢ veya konserve ürünler alınarak para ödeme Ģekilleriyle
KiĢi baĢına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler :%15
EĢler: %15 Aileler : %25
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kiĢilerin bir araya gelmesi
Ģeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
GeliĢlerinin Ġlk 3 Sebebi 1- Sportif Olta balıkçılığı
2- KuĢ Gözlemciliği
3- Doğa Gezisi
Kıyaslanabileceği saha -
71
UlaĢılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Alana UlaĢım Özel taĢıt ( x )
Toplu taĢıma ( x )
Diğerleri ( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüĢ,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaĢım
kanaati: Orta
UlaĢım için problemler:Karahmetli Beldesinden sahaya giden yolun bozuk olması
Altyapı Analizi Yetersiz Yeterli Ġyi Açıklama
TaĢımacılık ağı x
Yerel ağ(toprak, asfalt) x
Anayollara bağlantı x
Yerel genel taĢımacılık x
Programlar x
Ücretler x
Ring patikaları
ĠĢaret levhaları x
Genel yer iĢaret
levhaları
x
Bilgi panoları x
Araçlar için park
kapasitesi
x
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
x
Restoran sayısı x
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu Kategori Sayısı Açıklama
Turistik - Restoran yok
Yerel -
Yemek Standartları Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Barınma imkanları Kategori
(iyi-kötü-orta)
KuruluĢ Sayısı Yatak Sayısı
Oteller -
Hosteller (Misafirhaneler) -
Yatak&kahvaltı oteli -
Rota üstü kulübeler -
Bungalov tarzı -
Kamp alanı -
Diğerleri: Pansiyon -
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
72
Var-Yok Neler?
Sunduğu değerlerden Tek-eĢsiz olanlar
var mı?
yok
Biraz farklı ama
değerli olanlar
var Kapulukaya baraj
gölü
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Var
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
Ģekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Evet
Hangi Sahalar
Keskin Köprüköy
Sunduğu özellikleri
Alandaki yabanıl
varlıklar
Bayrak türler 1.Su Samuru 2
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.- 2.-
Kelebekler Apollo kelebeği ….. tür
Endemik bitkiler, ……. tür
TaĢıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi Değerlendirme ġekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler 1 2 3 4 5
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eĢit pay alırlar X
Tüm ilgi grupları turizm geliĢimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir X
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır X
Turizm geliĢimiyle ilgili paydaĢların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor X
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor X
Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliĢkileri iyi X
Beraber çalıĢmanın önemi biliniyor X
Ġyi bir iĢbirliği içindeler X
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor X
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Diğer sektörler de turizm geliĢimine fayda sağlıyor X
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor X
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliĢiminden
sonra geliĢme gösterdi X
Turizm geliĢimi istihdamı artırma beklentilerini karĢılıyor X
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iĢ imkanı ortaya çıktı X
Kendi turizm iĢini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor X
Turizm iĢi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor X
Planlı turizm uygulaması yapılıyor X
73
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiĢtir. X
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır X
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir X
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor X
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor X
Turizm geliĢimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor X
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm hayat kalitesini artırıyor X
Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Karaahmetli Tabiat Parkı‟nın sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi yönünden bir problem
yaĢamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm geliĢimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
Ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Kamping&piknik Menfi Katı atıklar X Katı atıklara ait
çözümler gerekir
AhĢap Hediyelik
eĢyaların satılması,
Müspet Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
Dağcılık,trekking Müspet X
Su sporları Menfi Tehlike
içermekte
X Güvenlik önlemleri
alınmalı
Rafting Müspet X Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Olta balıkçılığı Müspet X
Normal spor
etkinlikleri
Müspet X Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yeme içme Müspet X Yöre yemekleri öne
çıkmalı
Doğa yürüyüĢü Müspet X Patikalar dıĢına
çıkılmamalıdır
Mağaracılık Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır.
74
Kanyoning Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır.
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet X Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak
Bilimsel geziler müspet X kurallara uygun
olarak
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taĢıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır .
Ġzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aĢağıdaki Ģekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıĢ, 5- Hiç yok,
Ekolojik taĢıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler 1 2 3 4 5
Bitkiler turizm artıĢından etkilenmemektedir X
YürüyüĢ yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor X
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir X
Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir X
Turizm geliĢimi sebebi ile balık miktarı azalmıĢtır X
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir X
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür X
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıĢtır X
Ekolojik göstergelerin değerlendirmesiyle;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, Karaahmetli Tabiat Parkı ‟nda ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike
iĢareti vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, iĢaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- Ġyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi Yer Kapasite 1 2 3 4 5
Altyapı Korunan alana giriĢ yolları X
Korunan alandaki yol ağı X
Korunan alan içindeki toplu X
75
taĢıma araçları
Park giriĢi Park etme X
AkıĢ X
Park yeri imkanları Yer sayısı
Biletleme X
yönlendirme X
Bilgi imkanları
ĠĢaret levhaları X
Yetkililer X
Ziyaretçi merkezi X
Ofisler X
Basılı ve görsel materyal X
Yiyecek içecek temini Tedarik X
Ticaret Seçenekler X
Kolaylık tesisleri Tuvaletler X
Atıkların toplanması X
Patika ağı Yeterlilik durumu X
Yaban hayatı izleme noktaları Sayısı ve uygunluğu X
Aktiviteler seçenekler X
Paket doğa turları X
Bisiklet kiralama X
Araç kiralama X
At-katır kiralama X
ÇalıĢanlar Yeterli sayıda X
Donanımlı X
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1- Saha içindeki geziler için paket turlar oluĢturulmalıdır, özel sektörün teĢviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. iĢaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri iĢlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
Psikolojik TaĢıma Kapasitesi: ile alakalı değerlendirmede ise herhangi bir problem yaĢanmadığı
görülmektedir. Bunun sebepleri arasında; Türk insanının hoĢgörüsü önemli bir husustur, aynı zamanda
doğa turistlerinin fazla lükse düĢkün olmamaları, taleplerinin ziyadesi ile karĢılanabilmesi sebebiyle
sorun yaĢanmamaktadır.
6.2. ÇeĢnigir Köprü Mevkii ( Keskin Ġlçesi-Köprüköy Beldesi-Karakeçili Ġlçesi)
Karakeçili ile Köprüköy arasında Kızılırmak üzerinde yapılmıĢ tarihi bir köprüdür. Bilinen
kaynaklara göre ÇeĢnigir Köprüsü ve yakınında bulunan han Selçuklu dönemine aittir. YapılıĢ
tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 13. yüzyıla ait bir eser olduğu tahmin edilmektedir.
76
1402 yılında Ankara SavaĢı‟nın yapılacağı alana ilerleyen Timur ordularının bu köprüyü
kullandığı rivayet edilmektedir. ÇeĢnigir Köprüsü, Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi
esnasında Mimar Sinan tarafından yeniden yapılmıĢtır.
Köprüköy Beldesi (Kasabası); Kırıkkale ili, Keskin ilçesine bağlı yaklaĢık 3500 kiĢi nüfuslu
küçük bir beldedir. Ankara‟ya 100 km., Kırıkkale‟ ye 30 Km. mesafede olup ulaĢım; Ankara-
Bala- Kaman –KırĢehir karayolundan 100 km., Kırıkkale- BahĢılı – Karakeçili- Kaman-
KırĢehir karayolundan 30 km., Kırıkkale –Keskin – Çelebi – Karakeçili karayolundan 50 km.
seyahat ile sağlanmaktadır
Ġlimiz Keskin Ġlçesi Köprüköy Beldesinde; Avdoğa Dergisi tarafından Doğa ve Çevre Dostu
Derneği ve Amatör Oltacılar Derneği (OLTACILARDER) üyelerinin katılımı ile Olta
Balıkçıları ġenliği düzenlenmektedir. Ayrıca alanda kuĢ gözlemciliği faaliyetleri yapılabilir.
77
Keskin Ġlçesi,Köprüköy Beldesi,Olta Balıkçığı ġenliği
Karakeçili ilçesi Kuzeyinde BahĢili, doğusunda Keskin ve Çelebi ilçeleri, güneyinde
Ankara‟nın Bala ilçesi ile çevrili olan ilçe 225 km2 yüzölçümlü olup, bunun 117 km
2 si
Tapuya tescillidir. Kırıkkale‟ye 35 km, Keskin‟e 30 km, Çelebi‟ ye 25 km, Bala‟ya 25 km ve
Ankara‟ya 95 km uzaklıktadır. Ġlçen Anadolunun birçok yerinde yeralan Karakeçili AĢiretinin
kurmuĢ olduğu yerleĢim yeri olup,yöreye has Karakeçili Kilimleri bulunmaktadır.
Karakeçilide her yıl 15-17 Eylül tarihlerinde Karakeçili Uluslar Arası Kültür ġöleni
düzenlenmektedir.Karakeçili AĢiretinin kilimleri,adet ve törelerine ait bir çok araĢtırma
bulunmaktadır.
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi
sayısı
Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kiĢi
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kiĢi
78
Para harcama Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuĢ veya konserve ürünler alınarak para ödeme Ģekilleriyle
KiĢi baĢına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : % ….
EĢler: %.............Aileler : %.............
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kiĢilerin bir araya gelmesi
Ģeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
GeliĢlerinin Ġlk 5 Sebebi 1-Sportif Olta balıkçılığı
2-KuĢ Gözlemciliği
3-Doğa Gezisi
4-Kırsal miras gezileri
Kıyaslanabileceği saha
-
UlaĢılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Alana UlaĢım Özel taĢıt ( x )
Toplu taĢıma ( x )
Diğerleri ( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüĢ,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaĢım
kanaati: Orta
UlaĢım için problemler:Karahmetli Beldesinden sahaya giden yolun bozuk olması
Altyapı Analizi Yetersiz Yeterli Ġyi Açıklama
TaĢımacılık ağı X
Yerel ağ(toprak, asfalt) X
Anayollara bağlantı X
Yerel genel taĢımacılık X
Programlar X
Ücretler X
Ring patikaları X
ĠĢaret levhaları X
Genel yer iĢaret
levhaları
X
Bilgi panoları X
Araçlar için park
kapasitesi
X
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
X
Restoran sayısı X
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu Kategori Sayısı Açıklama
Turistik -
79
Yerel 1
Yemek Standartları Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Barınma imkanları Kategori
(iyi-kötü-orta)
KuruluĢ Sayısı Yatak Sayısı
Oteller -
Hosteller (Misafirhaneler) -
Yatak&kahvaltı oteli -
Rota üstü kulübeler -
Bungalov tarzı -
Kamp alanı -
Diğerleri: Pansiyon -
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Var-Yok Neler?
Sunduğu değerlerden Tek-eĢsiz olanlar
var mı?
Var ÇeĢnigir köprüsü
Biraz farklı ama
değerli olanlar
var Kapulukaya baraj
gölü
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Var
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
Ģekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Evet-Hayır
Evet
Hangi Sahalar
Keskin Köprüköy
Sunduğu özellikleri
Alandaki yabanıl
varlıklar
Bayrak türler 1.Su Samuru
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.-
Kelebekler Bilinmiyor
Endemik bitkiler, Bilinmiyor
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Memeliler KuĢlar Açıklama
Garanti edilen türler var X
80
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
ġans veya mevsime
bağlı olanlar
Su Samuru
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler Yetersiz Yeterli Ġyi Durum Açıklaması
Rekreasyonel tesisler x
Spor tesisleri x
Diğerleri
TaĢıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi Değerlendirme ġekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler 1 2 3 4 5
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eĢit pay alırlar X
Tüm ilgi grupları turizm geliĢimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir X
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır X
Turizm geliĢimiyle ilgili paydaĢların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor X
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor X
Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliĢkileri iyi X
Beraber çalıĢmanın önemi biliniyor X
Ġyi bir iĢbirliği içindeler X
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor X
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Diğer sektörler de turizm geliĢimine fayda sağlıyor X
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor X
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliĢiminden
sonra geliĢme gösterdi X
Turizm geliĢimi istihdamı artırma beklentilerini karĢılıyor X
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iĢ imkanı ortaya çıktı X
Kendi turizm iĢini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor X
Turizm iĢi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor X
Planlı turizm uygulaması yapılıyor X
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiĢtir. X
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır X
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir X
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor X
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor X
Turizm geliĢimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor X
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm hayat kalitesini artırıyor X
81
Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Köprüköy‟de sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi yönünden bir problem yaĢamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm geliĢimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
Ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Kamping&piknik Menfi Katı atıklar X Katı atıklara ait
çözümler gerekir
AhĢap Hediyelik
eĢyaların satılması,
Müspet Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
Dağcılık,trekking Müspet X
Su sporları Menfi Tehlike
içermekte
X Güvenlik önlemleri
alınmalı
Rafting Müspet X Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Olta balıkçılığı Müspet X
Normal spor
etkinlikleri
Müspet X Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yeme içme Müspet X Yöre yemekleri öne
çıkmalı Doğa yürüyüĢü Müspet X Patikalar dıĢına
çıkılmamalıdır Mağaracılık Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır. Kanyoning Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır. Yaban hayatı
gözlemi
Müspet X Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak Bilimsel geziler müspet X kurallara uygun
olarak
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taĢıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
82
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıĢ, 5- Hiç yok,
Ekolojik taĢıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler 1 2 3 4 5
Bitkiler turizm artıĢından etkilenmemektedir X
YürüyüĢ yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor X
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir X
Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir X
Turizm geliĢimi sebebi ile balık miktarı azalmıĢtır X
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir X
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür X
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıĢtır X
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, Köprüköy mevki‟nde ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike iĢareti
vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, iĢaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- Ġyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi Yer Kapasite 1 2 3 4 5
Altyapı Korunan alana giriĢ yolları X
Korunan alandaki yol ağı X
Korunan alan içindeki toplu
taĢıma araçları X
Park giriĢi Park etme X
akıĢ X
Park yeri imkanları Yer sayısı
Biletleme X
yönlendirme X
Bilgi imkanları
ĠĢaret levhaları X
Yetkililer X
Ziyaretçi merkezi X
Ofisler X
Basılı ve görsel materyal X
Yiyecek içecek temini Tedarik X
Ticaret Seçenekler X
Kolaylık tesisleri Tuvaletler X
Atıkların toplanması X
83
Patika ağı Yeterlilik durumu X
Yaban hayatı izleme noktaları Sayısı ve uygunluğu X
Aktiviteler seçenekler X
Paket doğa turları X
Bisiklet kiralama X
Araç kiralama X
At-katır kiralama X
ÇalıĢanlar Yeterli sayıda X
Donanımlı X
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1- Saha içindeki geziler için paket turlar oluĢturulmalıdır, özel sektörün teĢviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. iĢaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri iĢlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
6.3.Denek Dağı Mevkii(Merkez-Keskin-BalıĢeyh Ġlçeleri)
Denek Dağı sırası Çoruhözü Vadisinin güneyinde Keskin Ġlçesi ile BalıĢeyh Ġlçesi Ġzzettin
Köyü arasında uzanmaktadır. En yüksek noktaları; Gavur Tepesi (1742 m.) ile Bozkaya
Tepesi(1577 m.)‟dir. Kırıkkalenin en uzun, en geniĢ ve en yüksek kütlesini oluĢturur,
uzunluğu 44km, geniĢliği 30 km‟ dir. Kırıkkale ili Merkez, Keskin ve BalıĢeyh ilçeleri
sınırları dahilinde olup, sahanın içerisinde 25 köy bulunmaktadır. Bu köylerden, merkeze
bağlı; eski AĢağımahmutlar (ġu An Kırıkkale Ġlinin Mahallesi), Yukarı Mahmutlar, IĢıklar,
Dağevi, BalıĢeyh Ġlçesi Beyobası, Hüseyinbeyobası, Kenanbeyobası, Mehmetbeyobası,
Kılevli, Kırlangıç, Keskin ilçesine bağlı; Karafakılı, Küçükceceli, Turhanlı, Eroğlu, Olunlu,
Üçevler, Gazibeyli, Kavlak, Dağsolaklısı, Çipideresi, Kaçak, Kavurgalı, Ceritmüminli, Kaçak
Köyleri mülki hudutları dahilinde bulunmaktadır. BalıĢeyh ilçesine bağlı Ġzzettin,
Hüseyinbeyobası ve Kılevli köylerinde her yıl yaz aylarında Türkmen Ģölenleri
düzenlenmektedir. Bu kapsamdaki etkinliklere Çevre yerleĢim birimleri halkının yanı sıra
Kırıkkale dıĢında yaĢayan hemĢehrileri de katılmaktadır. Kurulan kıl çadırlarda yöresel
kıyafetler içinde yemekler ikram edilmekte, halk oyunu ve halk müziği gösterilerinin yanı sıra
yarıĢmalar sergilenmektedir. Ayrıca il dıĢında bulunan hemĢehriler yaz tatillerini bu
etkinliklerin yapıldığı süreye denk getirerek tatillerini köylerindeki yayla evlerinde geçirip
84
memleket özlemlerini de gidermektedirler. Kırıkkale‟nin en yüksek dağı olan 1744 metre
yüksekliğindeki Dinek Dağı‟na yürüyüĢ parkuru yapılması için ön tespit çalıĢmaları
baĢlatılmıĢtır.
Kırıkkale Valiliği, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale Belediyesi, BalıĢeyh Kaymakamlığı ve
BalıĢeyh Belediyesi ile Kale Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü‟nün de bulunduğu
organizasyonla, değiĢik güzergâhlardan Dinek Dağı zirvesine kadar açılacak olan yürüyüĢ
parkurları yapılması hedeflenmektedir.
Planın birinci aĢamasında, ”Yedi Oba Köyü YürüyüĢ Parkuru” projesi ile, Dinek Dağının vadi
ve eteklerinde yer alan 30 kilometre mesafedeki 7 oba köyü yolunun parkur yolu ile birbirine
bağlanması, ikinci aĢamada, Dağevi Köyü‟nden Dinek Dağı‟nın kuzeybatı cephesini
kullanarak 13 kilometrelik mesafede açılacak parkur, üçüncü aĢamada ise Uzunlar Köyü ile
Beyobası Köyü vadisi arasındaki mesafeye açılacak olan parkurun yapılması planlanmaktadır.
Denek Dağı Genel avlağında yaban domuzu baĢta olmak üzere av turizmi yapılabilir.
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi
sayısı
Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kiĢi
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kiĢi
Para harcama Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuĢ veya konserve ürünler alınarak para ödeme Ģekilleriyle
KiĢi baĢına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : % ….
EĢler: %.............Aileler : %.............
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kiĢilerin bir araya gelmesi
Ģeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
GeliĢlerinin Ġlk 5 Sebebi 1-Doğa gezisi
2-Yayla turizmi
3-Av Turizmi
85
4- Kamp Turizmi
Kıyaslanabileceği saha -
UlaĢılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Alana UlaĢım Özel taĢıt ( x )
Toplu taĢıma ( x )
Diğerleri ( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüĢ,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaĢım
kanaati: Orta
UlaĢım için problemler:Karahmetli Beldesinden sahaya giden yolun bozuk olması
Altyapı Analizi Yetersiz Yeterli Ġyi Açıklama
TaĢımacılık ağı X
Yerel ağ(toprak, asfalt) X
Anayollara bağlantı X
Yerel genel taĢımacılık X
Programlar X
Ücretler X
Ring patikaları X
ĠĢaret levhaları X
Genel yer iĢaret
levhaları
X
Bilgi panoları X
Araçlar için park
kapasitesi
X
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
X
Restoran sayısı X
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu Kategori Sayısı Açıklama
Turistik -
Yerel 1
Yemek Standartları Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Barınma imkanları Kategori
(iyi-kötü-orta)
KuruluĢ Sayısı Yatak Sayısı
Oteller -
Hosteller (Misafirhaneler) -
Yatak&kahvaltı oteli -
Rota üstü kulübeler -
86
Bungalov tarzı -
Kamp alanı -
Diğerleri: Pansiyon -
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Var-Yok Neler?
Sunduğu değerlerden Tek-eĢsiz olanlar
var mı?
yok
Biraz farklı ama
değerli olanlar
var Küre dağları-
yahĢihan
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
yok
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
Ģekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Evet-Hayır
Evet
Hangi Sahalar
Keskin
Sunduğu özellikleri
Alandaki yabanıl
varlıklar
Bayrak türler 1.- 2
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.- 2.-
Kelebekler ….. tür
Endemik bitkiler, ……. tür
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Memeliler KuĢlar Açıklama
Garanti edilen türler var
mı?
Yaban Domuzu Keklik bıldırcın
Genellikle rastlanma
ihtimali
ġans veya mevsime
bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler Yetersiz Yeterli Ġyi Durum Açıklaması
Rekreasyonel tesisler x Sahada tesis
bulunmamaktadır
Spor tesisleri x
Diğerleri
87
TaĢıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi Değerlendirme ġekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler 1 2 3 4 5
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eĢit pay alırlar X
Tüm ilgi grupları turizm geliĢimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir X
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır X
Turizm geliĢimiyle ilgili paydaĢların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor X
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor X
Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliĢkileri iyi X
Beraber çalıĢmanın önemi biliniyor X
Ġyi bir iĢbirliği içindeler X
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor X
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Diğer sektörler de turizm geliĢimine fayda sağlıyor X
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor X
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliĢiminden
sonra geliĢme gösterdi X
Turizm geliĢimi istihdamı artırma beklentilerini karĢılıyor X
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iĢ imkanı ortaya çıktı X
Kendi turizm iĢini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor X
Turizm iĢi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor X
Planlı turizm uygulaması yapılıyor X
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiĢtir. X
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır X
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir X
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor X
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor X
Turizm geliĢimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor X
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm hayat kalitesini artırıyor X
Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Denek Dağı Mevkiinin sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi yönünden bir problem
yaĢamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm geliĢimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
Ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
88
Faaliyet
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Kamping&piknik Menfi Katı atıklar X Katı atıklara ait
çözümler gerekir
AhĢap Hediyelik
eĢyaların satılması,
Müspet Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
Dağcılık,trekking Müspet X
Su sporları Menfi Tehlike
içermekte
X Güvenlik önlemleri
alınmalı
Rafting Müspet X Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Olta balıkçılığı Müspet X
Normal spor
etkinlikleri
Müspet X Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yeme içme Müspet X Yöre yemekleri öne
çıkmalı Doğa yürüyüĢü Müspet X Patikalar dıĢına
çıkılmamalıdır Mağaracılık Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır. Kanyoning Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır.
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet X Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak Bilimsel geziler müspet X kurallara uygun
olarak
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taĢıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıĢ, 5- Hiç yok,
Ekolojik taĢıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler 1 2 3 4 5
Bitkiler turizm artıĢından etkilenmemektedir X
YürüyüĢ yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor X
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir X
Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir X
Turizm geliĢimi sebebi ile balık miktarı azalmıĢtır X
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir X
89
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür X
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıĢtır X
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, Denek Dağı Mevkiinde ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti
vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, işaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir
Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- Ġyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi Yer Kapasite 1 2 3 4 5
Altyapı Korunan alana giriĢ yolları X
Korunan alandaki yol ağı X
Korunan alan içindeki toplu
taĢıma araçları X
Park giriĢi Park etme X
akıĢ X
Park yeri imkanları Yer sayısı
Biletleme X
yönlendirme X
Bilgi imkanları
ĠĢaret levhaları X
Yetkililer X
Ziyaretçi merkezi X
Ofisler X
Basılı ve görsel materyal X
Yiyecek içecek temini Tedarik X
Ticaret Seçenekler X
Kolaylık tesisleri Tuvaletler X
Atıkların toplanması X
Patika ağı Yeterlilik durumu X
Yaban hayatı izleme noktaları Sayısı ve uygunluğu X
Aktiviteler seçenekler X
Paket doğa turları X
Bisiklet kiralama X
Araç kiralama X
At-katır kiralama X
ÇalıĢanlar Yeterli sayıda X
Donanımlı X
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1- Saha içindeki geziler için paket turlar oluĢturulmalıdır, özel sektörün teĢviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
90
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. iĢaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri iĢlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
6.4.Keskin Ġlçesi
Kırıkkale Ġli'nin güneyinde, Ankara' ya 100 kilometre mesafededir. Kırıkkale' ye 27 km.
uzaklıkta bulunmakta olup, Kırıkkale-Kayseri Devlet yolu üzerindedir.
Yüzölçümü 1463 km² ve rakımı 1140 metredir. Konum itibariyle Denek Dağı'nın 5 kilometre
güneyinde At Tepesi ve Kartal Tepesi'nin yamaçlarında kurulmuĢtur Ġlçenin arazisi bir yayla
görünümündedir. Güneybatıda Kızılırmak Vadisi ile Doğuda Delice Çayı arasında uzanır.
Yaylanın güneydoğusunu Denek Dağı, Güneybatısını Böhrek Dağları çevrelemektedir.
Ġlçenin güneybatısında Çelebi Dağı bulunmaktadır. Ġlçe arazisi küçük tepeler ve düzlüklerden
oluĢmuĢtur. Kuzeyde Kırıkkale Ġli ve BalıĢeyh Ġlçesi, doğuda Çiçekdağı ve Delice Ġlçesi,
batıda Karakeçili Ġlçesi, güneyde Çelebi ve KırĢehir Ġli'nin Kaman ve Akpınar Ġlçeleri ile
komĢudur. Keskin ilçesi Kırıkkale‟nin en eski yerleĢim yeridir.Ġlçe merkezinde yer alan kültür
ve tabiat varlıkları ile turizm potansiyeli en yüksek olan merkezi konumundadır.
Fişekhane Binası : 1920 yıllarda Milli Mücadelede fiĢek ihtiyacı karĢılamıĢ Ģu an Ġmam
Hatip Lisesi olarak kullanılmaktadır.
91
KarıĢtıran mevkii: Keskin Ġlçesi, KarıĢtıran mevkiinde yer alan Keskin Ortodoks Kilisesi,
19. yüzyılın ikinci yarısında yapılmıĢ olan Geç Dönem Ortodoks Kiliselerindendir. Bugün
yapının örtü sistemi çökmüĢ, doğu duvarı tamamen, diğer duvarları ise kısmen yıkılmıĢtır.
Alanlar 2863 ve 3386 sayılı yasalar gereğince tescil altına alınmıĢ Derecede Arkeolojik ve
Doğal sit Alanıdır.
Kilisenin bulunduğu mevkii, mesire yeri olarak kullandığı alan olduğundan söz konusu yer
kilise ile birlikte doğal sit özelliği göstermektedir
92
Kibrithane Binası : 1903 yılında kibrit fabrikası olarak kurulduğu bilinmektedir. Halen Halk
Eğitim Merkezi olarak hizmet vermektedir.
Kibrithane Binası
Taş Mektep : 1913 yılında Kız Mektebi olarak yapılmıĢ olup halen halk kütüphanesidir. 1913
yılında Kız Mektebi olarak yapılmıĢ halk kütüphanesi olarak kullanılmıĢtır.
“Hacı TaĢan Kültür ve Sanat Evi” olarak hizmet verilmesi için röleve ve restorasyon
çalıĢmaları tamamlanmıĢ olup yakında hizmete açılacaktır.
93
Tarihi Keskin Konakları : 1550‟li yıllardan beri kaza olduğu bilinen keskin‟de pek çok eski
Türk evi mevcut olup bunların çoğu tescilli kültür varlığı niteliğindedir. Genellikle iki
katlıdır. Alt kat kâgir, üst kat ahĢap olarak yapılmıĢtır. Çatılar genellikle üçgen alınlıdır. Ara
dolgular kerpiçtir.
ÇarĢı Bina Recep Kutluca Konağı
Rahmi Pehlivanlı Konağı Çelebi Çiçekdağ Konağı
Sulu Mağara: Mağara Kırıkkale ili, Keskin ilçesi, Arzu Bayırı mevkiinde yer almaktadır.
Yatay olarak geliĢmiĢ, yarı doğal-yarı yapay, düden konumlu fosil bir mağaradır. Büyük bir
bölümü maden ocağı olarak açılan Sulu Mağara‟nın doğal bölümü birbirine bağlı üç kattan
meydana gelen Pliyosen rölyef sistemine aittir. Toplam uzunluğu 285 m‟dir. Üç kattan oluĢan
yapay galerilerde kurĢun iĢletmesi yapılmıĢtır. Gerek doğal gerekse yapay bölümleri birbirine
bağlayan dar geçitler Erken Hıristiyanlık döneminde yapılmıĢ taĢ duvarlarla örtülüdür.
Hidrolojik olarak vadoz zonda yer alan Sulu Mağara yağıĢlı dönemlerde tavandan damlayan
sular dıĢında bütünüyle kurudur. Bu suları toplamak için eski dönemlerde derinliği 2 m‟yi
bulan havuzlar yapılmıĢtır. Mağara kuru ve sıcak bir havaya sahiptir. Mağara turizm amaçlı
değerlendirilebilir.
94
Kırıkkale Valiliği, Ġl Özel Ġdaresi'nce yapım iĢi ve çevre düzenlenmesi yapılarak ziyarete
hazır hale getirilmiĢtir. Sulu Mağara'nın Ören yeri statüsüne alınması ve Kültür ve Turizm
Bakanlığı'na devri için gerekli çalıĢmalar baĢlatılmıĢtır. Bakanlığımız Döner Sermaye
ĠĢletmeleri Müdürlüğünce görevlendirilen personelin kiraya verilip verilemeyeceği
araĢtırılmıĢtır ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü uzmanınca da mağara
yerinde görülmüĢ olup Bakanlığımıza tahsisinin yapılması ve ören yeri açılıĢı beklenmektedir.
Ceritkale Kaya Mezarları:Bölgenin en eski yerleĢimlerinden birisi, Keskin ilçesinin güneybatı
tarafında, ilçe merkezine takriben 9-10 km. uzaklıkta olan Ceritkale köyü yakınlarındadır.
Demir Çağı‟na tarihlenebilecek bu kaya yerleĢmeleri, Ceritkale köyüne 3 km. mesafede, bir
vadi içinde ve vadinin doğuya bakan yamaçlarında yer almaktadır. M.Ö. 1500 yıllarında
yerleĢim yeri olarak kullanıldığı tespit edilmiĢtir.
95
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi
sayısı
Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kiĢi
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kiĢi
Para harcama Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuĢ veya konserve ürünler alınarak para ödeme Ģekilleriyle
KiĢi baĢına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : % ….
EĢler: %.............Aileler : %.............
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kiĢilerin bir araya gelmesi
Ģeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
GeliĢlerinin Ġlk 5 Sebebi 1-Mağaracılık
2-Kırsal Miras Gezileri
3-Doğa Gezileri
Kıyaslanabileceği saha -
UlaĢılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Alana UlaĢım Özel taĢıt ( x )
Toplu taĢıma ( x )
Diğerleri ( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüĢ,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaĢım
kanaati: Orta
UlaĢım için problem bulunmamaktadır.
Altyapı Analizi Yetersiz Yeterli Ġyi Açıklama
TaĢımacılık ağı x
Yerel ağ(toprak, asfalt) x
Anayollara bağlantı x
Yerel genel taĢımacılık x
Programlar x
Ücretler x
Ring patikaları x
ĠĢaret levhaları x
Genel yer iĢaret
levhaları
x
Bilgi panoları x
Araçlar için park
kapasitesi
x
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
x
Restoran sayısı x
96
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu Kategori Sayısı Açıklama
Turistik -
Yerel 4
Yemek Standartları Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Barınma imkanları Kategori
(iyi-kötü-orta)
KuruluĢ Sayısı Yatak Sayısı
Oteller -
Hosteller (Misafirhaneler) orta 1 20
Yatak&kahvaltı oteli -
Rota üstü kulübeler -
Bungalov tarzı -
Kamp alanı -
Diğerleri: Pansiyon -
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Var-Yok Neler?
Sunduğu değerlerden Tek-eĢsiz olanlar
var mı?
yok
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Var Sulu Mağara
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
yok
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
Ģekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Evet-Hayır
Evet
Hangi Sahalar
Dinek Mevkii
Karaahmetli
tpKöprüköy
Sunduğu özellikleri
Alandaki yabanıl
varlıklar
Bayrak türler 1.- 2
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.- 2.-
Kelebekler ….. tür
Endemik bitkiler, ……. tür
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa) yok
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Memeliler KuĢlar Açıklama
97
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
ġans veya mevsime
bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler Yetersiz Yeterli Ġyi Durum Açıklaması
Rekreasyonel tesisler x
Spor tesisleri x
Diğerleri
TaĢıma Kapasitesi Analizi Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi Değerlendirme ġekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler 1 2 3 4 5
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eĢit pay alırlar X
Tüm ilgi grupları turizm geliĢimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir X
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır X
Turizm geliĢimiyle ilgili paydaĢların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor X
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor X
Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliĢkileri iyi X
Beraber çalıĢmanın önemi biliniyor X
Ġyi bir iĢbirliği içindeler X
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor X
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi X
Diğer sektörler de turizm geliĢimine fayda sağlıyor X
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor X
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliĢiminden
sonra geliĢme gösterdi X
Turizm geliĢimi istihdamı artırma beklentilerini karĢılıyor X
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iĢ imkanı ortaya çıktı X
Kendi turizm iĢini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor X
Turizm iĢi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor X
Planlı turizm uygulaması yapılıyor X
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiĢtir. X
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır X
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir X
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor X
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor X
Turizm geliĢimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor X
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor X
Turizm hayat kalitesini artırıyor X
98
Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Keskin ilçesi sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi yönünden bir problem yaĢamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm geliĢimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
Ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Kamping&piknik Menfi Katı atıklar X Katı atıklara ait
çözümler gerekir
AhĢap Hediyelik
eĢyaların satılması,
Müspet Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
Dağcılık,trekking Müspet X
Su sporları Menfi Tehlike
içermekte
X Güvenlik önlemleri
alınmalı
Rafting Müspet X Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Olta balıkçılığı Müspet X
Normal spor
etkinlikleri
Müspet X Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yeme içme Müspet X Yöre yemekleri öne
çıkmalı Doğa yürüyüĢü Müspet X Patikalar dıĢına
çıkılmamalıdır Mağaracılık Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır. Kanyoning Müspet X Belirtilenlerde ve
kılavuz eĢliğinde
olmalıdır. Yaban hayatı
gözlemi
Müspet X Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak Bilimsel geziler müspet X kurallara uygun
olarak
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taĢıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıĢ, 5- Hiç yok,
99
Ekolojik taĢıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler 1 2 3 4 5
Bitkiler turizm artıĢından etkilenmemektedir X
YürüyüĢ yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor X
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir X
Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir X
Turizm geliĢimi sebebi ile balık miktarı azalmıĢtır X
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir X
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür X
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıĢtır X
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, keskin ilçesinde ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti
vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, işaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- Ġyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi Yer Kapasite 1 2 3 4 5
Altyapı Korunan alana giriĢ yolları X
Korunan alandaki yol ağı X
Korunan alan içindeki toplu
taĢıma araçları X
Park giriĢi Park etme X
akıĢ X
Park yeri imkanları Yer sayısı
Biletleme X
yönlendirme X
Bilgi imkanları
ĠĢaret levhaları X
Yetkililer X
Ziyaretçi merkezi X
Ofisler X
Basılı ve görsel materyal X
Yiyecek içecek temini Tedarik X
Ticaret Seçenekler X
Kolaylık tesisleri Tuvaletler X
Atıkların toplanması X
Patika ağı Yeterlilik durumu X
Yaban hayatı izleme noktaları Sayısı ve uygunluğu X
Aktiviteler seçenekler X
Paket doğa turları X
Bisiklet kiralama X
100
Araç kiralama X
At-katır kiralama X
ÇalıĢanlar Yeterli sayıda X
Donanımlı X
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1-Saha içindeki geziler için paket turlar oluşturulmalıdır, özel sektörün teşviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. iĢaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri iĢlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
KIRIKKALE ĠLĠ VE ĠLÇELERĠNĠN KIYAS YÖNTEMĠ ĠLE KISA
DEĞERLENDĠRMESĠ
KarĢılaĢtırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı
görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği arttırma yöntemidir.
KarĢılıklı bilgi alıĢveriĢi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi
ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini Ģimdiden görüp,
müĢterinin isteklerini Ģimdiden karĢılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
KarĢılaĢtırma yapılan ilçenin/ilin baĢarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde
alınabilirliği araĢtırılmalıdır.
KIYAS YÖNTEMĠ ĠLE DOĞA TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ YÜKSEK OLAN BAZI
ĠLÇELERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
KIRIKKALE ili
Ġlçe Kıyaslanan
Ġl/ilçe
Kıyaslama
sebebi,
Örnek Alınacak Deneyim
Keskin Nallıhan Ġklim, Doğa,
ġehir Yapısı
Keskin hediyelik eĢya, yöresel ürünler
üretimi vb. konularda baĢarılı
çalıĢmalar yapmaktadır
Karakeçili Afyon/Bayat Kültürel Karakeçili Kendine has Kilimleri ile
öne çıkmaktadır.
101
7. KIRIKKALE ĠLĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ STRATEJĠLERĠ
7.1.GeliĢme Stratejileri
STRATEJĠ:1
“Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teĢviklerin sağlanması ile Kırıkkale
‟de turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
STRATEJĠ:2
“Sürdürülebilir doğa turizmi ürünlerinin, turistik kalkınma sürecinde zarar görmek yerine,
faydalı olan yerel çevre, toplum ve yöre kültürüyle uyum içinde iĢlenmesi”
STRATEJĠ:3
“Yüksek potansiyele sahip ilçelere de yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne
çıkarılması”
STRATEJĠ:4
“Ürün çeĢitliliğini artırma yoluyla, gelirlerin artırılmasının sağlanması”
7.2. Pazarlama Stratejisi
STRATEJĠ:1
“Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaĢmanın hedeflenmesi, ülke
çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varıĢ noktaları bazında tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerine baĢlanması”
STRATEJĠ: 2
“Toplumun farklı kesimlerine uygun fiyatta, kaliteli turistik ürün alternatiflerinin sunulması,
faydalandırmada yüksek ekonomik güç sahibi olmanın gerekmemesi ”
7.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
STRATEJĠ: 1
“Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin ile yaygınlaĢtırılması, bunun yanında,
müĢteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması”
7.4. Ġzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi)
STRATEJĠ:
“Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması”
102
7.1 .KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların doğa turizmi (ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Eyle
m n
o
Ön
celik
Eylem Açıklama Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Başlangıç
tarihi
Süresi Bütçesi ve
Finans kaynağı
Göstergeler
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
1 1 Ekoturizm eğitimi Yerel halkının eko-turizm hakkında eğitimi,
Ekoturizme sunulabilecek ürünlerin
geliştirilmesi ürünleri geliştirilmesi
konusunda eğitilmesi.
Bu konuda plan süresince 5 kurs açılarak
100 kişinin eğitilmesi sağlanacak.
İTM, OSİ, Belediyeler,
muhtarlıklar
Ekoturizm
Dernekleri
2013
2 1 Ekoturizm Konseyi ve
Ekoturizm Dernekleri
Kurulması
Eko-turizmde hedef birliğinin
sağlanması,
İşbirliği için sözleşme imzalanması
ĠTM, KiĢiler, Özel
giriĢim
Belediyeler,
muhtarlıklar
2013
3 1 Hizmet ve ürün kalitesinin
geliştirilmesi
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli olarak
geliĢtirilmesi için bir yerel nitelikler
standardı oluĢturulması, Geleneksel köy
evlerinin pansiyona dönüĢtürülmesi
projelerinin yapılması, Geleneksel düğün
kompozisyonunun canlandırılması
/yaygınlaĢtırılması, Plan dönemi sonunda
standartlara uygun en az 20 adet ev
pansiyonu oluĢturulması
KY, ĠTM, OSĠ,
ĠÖĠ, B
Özel giriĢimciler,
Belediyeler,
muhtarlıklar,
2013
4 Doğa koruma eğiticileri
yetiştirmek
Doğa eğitimi için görev alacak
eğitimcilerin eğitilmesi, plan dönemi içinde
10 adet eğitici yetiĢtirmek
OSĠ,
ÜNĠVERSĠTELER
TUBĠTAK,
STK
DKMPGM
2013
103
5 Yöre halkının doğa eğitimi Doğayı anlatmak için yöre halkın
eğitilmesi, ayrıca çocukların eğitimi, Plan
dönemi boyunca 1000 yetiĢkin, 3000
çocuğa doğa eğitimi verilmesi,
OSĠ; ÜN, KY,
HEM
muhtarlıklar,
belde
belediyeleri,
2013
6 Gönüllülük sisteminin
oluşturulması
Doğa gönüllülerinin seçimiPlan dönemi
boyunca her ilçede 15 er adet gönüllü
seçilmesi
OSĠ, ÜN, KY, B
2013
7 Deneyim paylaşımı
Deneyim paylaĢım programları
oluĢturulacaktır, kıyaslama bölgeleri ile ve
ülke düzeyinde deneyim paylaĢımı için 10
adet karĢılıklı gezi düzenlenecektir.
Yöre halkı, KY,
ĠTM, ĠÖĠ, Özel
giriĢimciler
2014
8 Rehber eğitimi
Tamamı yöre halkından olmak üzere plan
döneminde 50 adet Alan Klavuzu
yetiĢtirilmesi
OSĠ, ÜN, B, Ky,
MEM
2014
9 Haritaların oluşturulması
Ekoturistler için rotaların yer aldığı
haritaların oluĢturulması ve basımı,
ĠTM, OSĠ, KY, ĠÖĠ
2013
10 İlgi gruplarının eğitimi
Hedef birlikteliği için ilgi gruplarının
worshoplarla, toplantılarla hedeflere
yönlendirilmesi, hedef birliğinin
sağlanması 11 yıl boyunca,her yıl 1
workshop düzenlenecektir.
ĠTM; OSĠ;
VALĠLĠK, KY B
2013
11 Üniversitelerle işbirliği
Her türlü faaliyetin planlanma, geliĢtirme
ve uygulama safhalarında kırıkkale içinde
ve yakınındaki üniversitelerden bilimsel
destek alınması için iĢbirliği yapılacaktır.
OSĠ, ĠTM,
2013
12 Yerel profesyonel av klavuzu
eğitimi
Av turizmine profesyonel yaklaĢım
sağlanacaktır.
OSİ,HEM,ÜN ,
2013
13 Yabancı dil eğitimi
Yabancı ziyaretçilerle iletiĢim
sağlanacaktır.
OSİ, HEM, ÜN.
2013
104
14 Kurtarma Timlerinin
kurulması
Dağ, kanyon ve mağara kurtarma
Timlerinin kurulması sonucunda
ziyaretçilerin güvenliği sağlanacaktır.
OSİ,AFAD,
Kaymakamlıklar
7.2. FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliştirmek,
Eyle
m n
o
Ön
celik
Eylem Açıklama Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Başlangıç
tarihi
Süresi Bütçesi ve
Finans kaynağı
Göstergeler
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
15 :Atık yönetimi Katı atıkların yönetimi konusunda,
vahşi depolama yapılması
engellenecektir.
Muhtarlıklar(M)
belediyeler,(B) İl
özel idaresi (İÖİ)
Dernekler(
D) Çevre ve
Şehircilik
md (ÇŞM)
2014
16 Alan düzenleme
Kamping alanlarının ve günübirlik
alanların düzenlenmesi, uygun
yerlerde, ilçe planına uygun olmak
üzere en az 3 motokaravan yeri
düzenlenecektir
Ġl Turizm
Md.(ĠTM)
Kaynakamlıklar,
(KY) İÖİ
2013
17 Hizmet üniteleri
geliştirme
Favori seçilen ilçelerde alan içinde
kalan, atıl binaların onarımı ve
turizmde kullanımı,sağlanacaktır.
KY, ĠÖĠ , orman
ve su iĢler md OSĠ
Özel giriĢim ÖG
2014
18 Turizm Bilgilendirme
Merkezleri kurulması
Favori ilçelerde bilgilendirme
merkezleri kurulacaktır, Bu
merkezlerin atıl okul binaları veya köy
evlerinin kiralanması veya
restorasyonu ile oluĢturulması. 2019 a
kadar 4 ayrı yerde bilgilendirme
merkezi kurulacaktır.
ĠTM, OSĠ, KY, B,
ĠÖĠ
2014
105
19 Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı
oluşturma ve düzenleme)
Trekking güzergahı olarak tespiti
edilen tüm sahalarda patika
düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların yapımı ve
yerine konması 2017 yılına kadar
tamamlanacaktır.
ĠTM, OSĠ, Ky, B,
ĠÖĠ,
2013
20 Doğa Müzesi kurulması
Favori ilçelerde Doğa Müzesi ve
Ekolojik Yorum Merkezleri kurulması
için çalıĢmalar yapılacaktır.
OSĠ, ĠTM Ky B
ĠÖĠ
2013
21 Mağaraların Ziyarete
Açılması
Bilgileri verilen mağaralarsan ziyarete
açık olmayanların ekoturistlerin
ziyaretine açılması için gerekli
düzenlemeler yapılması
ĠTM, PSĠ Ky ĠÖĠ
2014
22 Ziyaretçi merkezleri
kurulması
Ziyaretçi merkezi vizyonunun
katılımcılıkla oluĢturulması, favori
ilçelerde ziyaretçi merkezlerinin
kurulması için çalıĢmalara
baĢlanacaktır.
ĠTM OSĠ Ky B ĠÖĠ
2014
23 Karavan&mobil ev kamp
yeri
Favori ilçelerde Karavan ve taĢınabilir
ev organize kamp yerleri oluĢturulması
OSĠ; ĠTM, Ky, B,
ĠÖĠ
2014
24 Dağ bisikleti parkurları
Favori ilçelerde Dağ bisikleti patikası
ağı için altyapı, araĢtırma ve
organizasyonun tamamlanması,
OSĠ; ĠTM, Ky,
ĠÖĠ; B
2014
106
25 Ulaştırma imkanlarının
arttırılması
Havaalanı ve her türlü ulaĢım
seferlerinin arttırılmasıyla ziyaretçilere
kolay ulaĢım imkanı sağlanacaktır.
Valilik,
İÖİ,THK,UB
2013
26 Kırsal kesimlerdeki yol
kalitesinin arttırılması
Köy ulaĢım yollarının ve orman yangın
yollarının iyileĢtirilmesiyle
ziyaretçilere kaliteli ulaĢım imkanı
sağlanacaktır.
Valilik,
İÖİ,OGM,OSİ
2013
27 Butik otel ve
pansiyonların arttırılması
Ġl ve ilçelerde butik otel ve
pansiyonculuğun arttırılması ile
ziyaretçilerin konaklama ihtiyaçları en
üst seviyeye getirilecektir.
Ky, Turizm
İşletmeleri,
İKTM,
Kaymakamlıklar
Belediyeler,
Muhtarlıklar
2013
28 Yürüyüş platformlarının
yapılması
Karstik yapılara yürüyüĢ için yürüyüĢ
platformlarının ve iĢaretlemelerin
yapılması ziyaretçi güvenliğini
sağlayacaktır.
OSİ,
Kaymakamlıklar
2013
29 Atıksu Yönetimi
Özellikle belediyeler ve atıksu
oluĢturan tüm evsel ve endüstriyel
atıksular oluĢturan iĢletmelerden
kaynaklı atıksular arıtılacak ve turizm
alanları korunmuĢ olacaktır.
Belediyeler,Özel
İdareler, Turizm
ve Sanayi
İşletmeleri, OSİ
2013
30 Sportif olta balıkçılğına
uygun iskelelerin
yapılması
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına ve
sportif olta balıkçılığı turizmine altyapı
oluĢturulmuĢ olacaktır.
OSĠ, Ġl Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri, Ġl
Kültür ve Turizm
Müdürlükleri
2013
107
31 Kuş gözlem kulelerinin
yapılması
Uygun sulak alanlara kuĢ gözlem
kuleleri yapılarak kuĢ gözlemciliği ve
kuĢ gözlemciliğine dayalı turizm
altyapısı oluĢturulmuĢ olacaktır.
OSĠ,
2013
32 Turizm alanlarına
manzara seyir noktası ve
seyir terasları yapılması
Turizm alanlarında seyir noktası ve
seyir terasları yapılarak cazibe
arttırılacaktır.
Özel Ġdareler,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar,
2013
33 Turizm alanlarına kuru
tuvalet yapılması
Yaya, atlı ve bisikletli doğa gezi
güzergahları üzerinde uygun yerlere
kuru tuvaletler yapılarak gezi
parkurlarında atık yönetimi sorununa
çözüm getirilmiĢ olacaktır.
OSĠ,Ġl Özel
Ġdaresi,
Kaymakamlıklar
2013
7.3. ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm
ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi, tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Eyle
m n
o
Ön
celik
Eylem Açıklama Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Başlangıç
tarihi
Süresi Bütçesi ve
Finans kaynağı
Göstergeler
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
34 Kültürel ürün envanteri
ürünleri sunuma hazır
hale getirme
Geleneksel hayat tarzı, kültüre ilişkin
olarak doğadan toplanan, üretilen gıda
maddeleri veya doğal materyalden
üretilen el sanatları vb. Değerlerin
iTM, OSİ, Ky,
HEM,
Dernekler,
üniversiteler
2014
108
tespiti, satılabilir hale getirilmesi, sözlü
değerlerin envanteri, bunların turizme
sunulabilir hale getirilmesi.
35 Doğal ürün envanteri
sunuma hazır hale
getirme
Doğada gizli kalmıĢ, henüz
keĢfedilmemiĢ olan turizme
sunulabilecek değerlerin ortaya
çıkarılması ve sunuma hazır hale
getirilmesi,bunların basılı katalog
haline getirilmesi sağlanacaktır.
ĠÇOM, Tarım il
Müdürlüğü(ĠTM
), özel
giriĢimciler
2013
36 Milli ve Milletlerarası
seviyede tanıtım
Sunuma ve tanıtıma ait senaryonun
katılımcılıkla oluĢturulması ve
çerçevede Milli ve Milletlerarası
düzeyde tanıtım materyallerinin
basımı(1 WEB sitesi, yeterli miktarda
broĢür, rota haritası, CD, 2 tanıtım
filmi vb.)
OSĠ; ĠTM, Ky,
B, ĠÖĠ,
2014
37 Ekolojik ürün satış
merkezleri
Favori ilçelerde yöre insanının ürettiği
ekolojik ve doğadan toplanan ürünlerin
satıĢına yönelik her ilçede ena z 1 tane
olmak üzere 5 adet satıĢ yerlerinin
oluĢturulması, vatandaĢların üretim ve
satıĢ için yönlendirilmesi.
ĠTM, OĠ, Tarım
Md. ĠÖĠ B
2014
38 Ev pansiyonculuğu
Favori ilçelerde aynı kalite
standardındaki Pansiyonların
pazarlama ağı içine alınması
sağlanacak,
ĠTM; B, Ky, ĠÖĠ,
Özel Gr.
2014
39 Tur opreratörlerine saha
tanıtımı ve Ekotur
destinasyonları
Tur opartörlerine sahanın gezdirilerek
tanıtımı, görüĢlerinin alınması,
isteklerinin değerlendirilmesi,
ĠTM, OSĠ;
Valilik, K, B,
ĠÖĠ,
2014
109
destinasyon Ģekillendirmelerinin
yapılması,bu destinasyonlar üzerinde
hizmet kalitesi ağı kurulması,
destinasyonları destekleyici, olumlu
etkileyici eklerin tespiti. Yıl içinde tur
operatörleri kanalı ile gelen turist
sayısının 100.000 kiĢiye çıkarılması
sağlanacaktır.
40 Müşteri beklenti ve
memnuniyet anketleri
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen
hizmetlerden memnuniyetinin peryodik
olarak ölçülmesi, her yıl 250 Ģer kiĢi
ile, sezon baĢı, ortası ve sonunda
toplam 3 anket yapılacaktır.
İTM OSİ KY
2013
41 Fuar sempozyumlar,
festivaller
Fuar ve sempozyumlara aktif
katılımlarla stand oluĢturma, kırıkkale
konulu sempozyum düzenleme,
festivallerin kültürel değerleri öne
çıkaran hale getirilmesi, her yıl en az 2
milli fuara katılacaktır.
İTM, OSİ,
tarım d. HEM,
2014
42 Ortaklıklar oluşturma
Park dıĢından hizmet sunucularıyla
park yönetimi ve park içinden hizmet
üreticileri arasında daha kaliteli ve
düzenli hizmet sunumu amacıyla
ortaklıklar oluĢturma,DıĢ paydaĢ
oluĢturmak için arayıĢlar
sürdürülecektir.
TM, OSİ, Tic.
Ve San Odası,
Valilik
Makamı,
Ky B Özel Gr.
2014
43 Eko köy ve Eko beldeler
Saha içinde doğal ve kültürel değerleri
bozulmamıĢ veya küçük bir çaba ile bu
değerlerinin sunumu ve korunması
kolayca baĢarılabilecek ve ekolojik
İTM, OSİ, Ky,
İÖİ,
2014
110
uygulamaların sürdürülebilirliği
sözkonusu her ilçede 1 olmak üzere
ayrıca 5 köyün Ekoköy olarak dizaynı
ve sunulması, bu konuda diğer koruma
alanlarına örnek olacak pilot
uygulama yapılması,
44 Satış-Tutundurma
çalışmaları
Ekoturizm değerleri dağıtım programı
yapılacaktır. Ekoturizm tutundurma
programı hazırlanacaktır. Bu amaçla,
gerekli kiĢisel satıĢ, reklam, tanıtım ve
satıĢ geliĢtirme etkinlikleri
belirlenecektir.
Dernekler,
Belediyeler
2013
45 Yerel standardı koruma
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli
olarak geliĢtirilmesi için bir yerel
nitelikler standardı oluĢturulması, bu
Ģekilde orijinalliğin korunması ile
bozulma ve kültürel melezleĢmenin
önüne geçilmesi
Dernekler
2013
46 Yeni ürünler ve Ürün
geliştirme
Yeni ürünlerin geliĢtirilmesi, yeni
dizaynlar, yerel kültür elemanlarının
figüre edilmesi, bilinmeyen veya
kaybolmaya yüz tutmuĢ, yöresel
yemeklerin sunulabilir hale getirilmesi
bunların kataloglar halinde basımının
sağlanması,
Dernekler,
Üniversiteler,
2015
47 İyi örnekleri öne çıkarma
Yılda bir kez Örnek pansiyon, Örnek
lokanta, Örnek Ürün satıĢ yeri seçimi,
bunlara göre kalite standartlarının
diğer aynı faaliyette bulunan kiĢi ve
kurumlara yaygınlaĢtırılması
ernekler
2015
111
48 Sertifika/kalite standardı
programı
Pansiyonculara, lokantalara, ekolojik
ürün üreticilerine yönelik sertifika ve
kalite standardı programının
hazırlanması ve
uygulanması
TM HEM Ky B
OSİ
2014
49 Yeni tesisler
Zamanla geliĢim gösteren ve
potansiyeli artan yerlere belirlenmiĢ
ekoturizm standartlarına uygun yeni
eko-turizm tesisleri
Özel Gr. OSİ,
Ky İÖİ, İTM
2015
50 Kurallar sistemi
Tur operatörlüğü, Rota kılavuzluğu,
pansiyonculuk ve yerel ürünlerin satıĢı
konusunda halkın da benimsediği bir iĢ
düzenini ve kurallar sistemini ortaya
koyan mekanizma geliĢtirmek,
İTM OSİ Ky B
Tur
oparatörleri,
Hizmet
üretenler
2014
51 Organik tarım
Korunan alanlarda organik tarımla
üretim prensiplerinin yerleĢtirilmesi,
plan dönemi sonunda sahaların yüzde
30 unda organik tarımın yapılıyor
olmasının sağlanması,
İTM, OSİ,
İL tarım Md. 2014
52 Yapı sistemi
Favori ilçelerde, köy, belde ve ilçelerde
yeni yapılacak yapıların tamamen yerel
mimariye uygun olmasının zorunlu
hale getirilmesi
B, ÇŞM, M. Ky
2014
53 Avlaklarda av sayısının
arttırılması
Avlaklarda av potansiyelini artıracak
ve av turizminin cazibesini OSİ, Avlak
İşletmecileri 2013
112
arttıracaktır.
54 Avlaklarda av kaynağına
yem takviyesinin
yapılması
Avlaklarda av potansiyelini artıracak
ve av turizminin cazibesini
arttıracaktır.
OSİ,Avlak
İşletmecileri,
Avcı Dernekleri
2013
55 Avlakların tanıtılması
Avlaklar ve av kaynakları fuarlar,
yabancı ve yerli televizyonlar, av
dergileri vb. kaynaklarla ya da yerli ve
yabancı av turizm acentalarıyla
görüĢerek tanıtılması
sağlanacaktır.
OSİ, Avcı
dernekleri,İl
Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri,
Avlak işleticileri
2013
56 İç sularda sportif olta
balıkçılığına uygun
yerlerin belirlenmesi
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına
yeni alanlar belirlenmiĢ olacaktır.
İl Kültür ve
Turizm Müd.,
Balıkçılık STK,
Üniversiteler,
OSİ, DSİ, Özel
İdasi
2013
57 Sportif olta balıkçılığı
alanlarının tanıtılması
Sportif balıkçılık gruplarına ve tüm bu
aktiveteyle ilgilenenlere balıkçılık
sahalarının tanıtımı yapılmıĢ olacaktır.
OSİ, İl Kültür
ve Turizm
Müd., Turizm
Acentaları
2013
58 Kuş envanterlerinin
çıkarılması
KuĢ gözlemciliği gruplarından
faydalanarak alanların kuĢ
envanterinin çıkarılması sağlanacaktır.
Kuş
Gözlemciliği
STKları, OSİ,
Üniversiteler
2013
113
59 Yayla Pansiyonluğu ve
yayla turizminin
geliştirilmesi
Yayla turizmi meraklılarına yeni
alanlar oluĢturulmuĢ olacaktır.
Vatandaşlar,
Orman Bölge
Müdürlüğü,
Turizm
Acentaları, OSİ
2013
7.4 . iZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama, değerlendirme ve
geri bildirimlerin yapılması.
Eyle
m n
o
Ön
celik
Eylem Açıklama Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Başlangıç
tarihi
Süresi Bütçesi ve
Finans kaynağı
Göstergeler
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
60 Değişimin sınırlarının
belirlenmesi
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının belirlenmesi, bu
çalışmanın hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
OSİ, İTM,
Üniversiteler
WWF,
Dernekler
2014
61 Çevresel etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
ÇŞM OSİ B
Dernekler 2014
62 Ekonomik etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
İTM, Tarım Md
Ky B Tic San Od.
Dernekler 2014
63 Sosyal ve kültürel etkilerin
izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
OSİ, İTM Üniv
Dernekler 2014
64 Sürdürülebilirliğin izlenmesi indikatörlere göre izlenecektir. OSİ; ÇŞM Dernekler 2014
114
65 Uyumun izlenmesi
Kurallar sistemine uyumun izlenmesi,
uyumsuzluğun sözkonusu olduğu hususları
inceleme, uzlaĢma arayıĢı, çözüm
geliĢtirme, raporlama ve değerlendirme,
yaptırım uygulama,
İTM, OSİ Özel
girşimciler,
Hizmet üreten
herkes,
Dernekler 2014
66 İzlemenin raporlama,
dedğerlendirme ve geri
bildirimlere dönüştürülmesi
Doğal ve kültürel değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara göre durumunun
izlenmesi ve raporlama, değerleme ve geri
bildirimlerinin yapılması,
OSİ; İTM ÜNİV
Dernekler 2014
115
SONUÇ VE ÖNERĠLER
Kırıkkale ilinde kent merkezinin nüfusu %85 ine sahip tamamen sanayiye bağlı; diğer %15
nüfusu ise tamamen tarıma dayalı olarak sosyo-ekonomik yapıda olup turizm sektörü ilin
gündeminde yer almamaktadır. Yol kenarı dinlenme tesisleri dıĢında Turizme dayalı yatırım
yok denecek azdır. Kırıkkale ili turizmde değerlendirilecek doğal kaynakları açısından zengin
alternatifler yaratacak potansiyele sahip bulunmamaktadır. Ġlin doğal kaynakları içerisinde
sahip olduğu tek kaynak Kızılırmak nehrinin il sınırları içerisinde uzanan vadisi ve ırmak
üzerinde yapılan Kapulukaya Baraj Gölüdür. Ġli kuzeyden güneye doğru kesen Merkez,
YahĢihan ,BahĢili ilçelerinde sanayi alanı olarak ayrılması, belirtilen alanlarda HES Projeleri
olması nedeniyle Kızılırmak Nehrinin güney kısmı yer alan Kapulukaya Baraj Gölü ve
çevresinde bulunan BahĢili Ġlçesi, Karaahmetli Beldesinde yer Alan Karaahmetli Tabiat Parkı
ve ÇeĢnigir Köprüsü mevkiinde yer alan Köprüköy beldesi ve Karakeçili ilçelerine öncelik
verilmiĢtir. Ancak Kızılırmak vadisi boyunca belirtilen doğa turizmi aktiviteleri yapılabilir.
Ġlin Kızılırmak vadisinin korunması ve rekreasyon alanlarının oluĢturulması amacıyla 1990‟lı
yıllarda yapılan “YeĢil Vadi Projesi” bulunmaktadır. Günümüze kadar proje olarak kalan
ancak 2013 yılında valilik koordinasyonunda, Ġl Özel Ġdaresi,Kırıkkale Belediyesi, Irmak
Belediyesi, Ankara Büyük ġehir Belediyesi ve ilgili diğer idareler iĢbirliği ile projenin 1.etabı
olan YahĢihan ilçesi Hacıbalı Köyü ile Irmak Beldesi sınırlarında yer alan bölgede
rekreasyon amaçlı yeĢil alan çalıĢması baĢlatılmıĢtır.
Kırıkkale ilinin en eski yerleĢim yeri olan Keskin ilçesi var olan kültürel varlıkları ve ören
yerleri ,Denek Dağı ise orman varlığının en fazla olması, yayla turizmi, doğa yürüyüĢü ve av
turizmi gibi potansiyelleri nedeniyle öncelikli olarak değerlendirilmiĢtir.
Kırıkkale ilinin en önemli doğal kaynağı olan Kızılırmak vadisinin korunması, alanların alt
yapı sorunlarının giderilmesi en kısa sürede tamamlanmalıdır. Alanların tanıtımlarının
yapılarak turizm potansiyeli oluĢturulmalıdır.
Aynı zamanda yerel yönetimlerin, yöre halkının doğal kaynakların korunması ve yapılacak
doğa turizmi faaliyetlerinde konusunda kazanımları konusunda eğitim ve kültür seviyesi
artırılarak doğa turizm bilinci oluĢturulmalıdır.
116
Turizm alanında güçlü bir sivil toplum yapılanması bulunmayan ilde, tüm sektör
temsilcilerinin yer alacağı bir turizm platformu oluĢturulmalıdır. Ġlde doğa turizmi
faaliyetlerine ait tesislere yatırım yapacak özel giriĢimciler bulunmamaktadır.
Yerel yönetim ve ildeki kamu kurum kuruluĢları alanlara ait alt yapı tesislerinin
tamamlanması, Yerli ve Yabancı turizm yatırımcılarına yönelik destinasyonları, ilimizdeki
yatırım olanaklarını ve teĢvikleri anlatan Türkçe ve Ġngilizce web sitesi hazırlanarak özel
giriĢimcilerin yatırım yapması sağlanmalıdır.
Alanların tanıtımı için Bölgedeki karayolları üzerinde destinasyonları göstermek üzere görsel
tasarımı yapılmıĢ ve ortak dili olan tabelalar tasarlanmalıdır.
Kırıkkale ilinin ulaĢım ağının kesiĢtiği noktada bulunması Ankara ve diğer Ģehirleri yakınlığı
göz önünde bulundurulursa belirlenen alanlara kolay ulaĢılabilir olması en büyük avantajı
olacaktır. Ancak belirtilen alanlarda uzun süre konaklayan turistler yerine günübirlik
ziyaretçilerin olması kaçınılmaz olacağından Doğa Turizm Master Planını kapsayan 10 yıl
içinde alanların tanıtılmasına ve günübirlik kullanım alanlarının yapılmasına öncelik
verilmelidir. Kırıkkale ilinde bir veya daha fazla gece konaklayacak aynı zamanda daha
fazla ekonomik girdi olacak faaliyet av turizmi olarak değerlendirilmektedir.
117
HAZIRLAYAN KONTROL EDEN
Neslihan AKDEMĠR
Kırıkkale Ġli Doğa Koruma ve Milli
Parklar ġube Müdürü V.
…………. Bölge Müdürlüğü/ …………../
………… ġube Müdürü
Uygun Takdim
……….……… Bölge Müdürü
..…………………. Vali Yardımcısı
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması UYGUNDUR
……………….
VALĠ
118
KAYNAKÇA
1-Kırıkkale Ġl Çevre Düzeni Planı(2006)
2- Kırıkkale Ġli Turizm Envanteri ve GeliĢtirme Planı(1993-2008)
3-Kırıkkale Ġl Çevre Durum Raporu(2010 YILI)
4- Dünya HoĢgörü-Manas-Abay Yılı” VII. Uluslar arası Edebiyatı Semineri ve I. Uluslar arası
Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildirileri; Prof.Dr. BeĢir ATALAY (1995)
5- Ahmet Yesevî‟den Hasandede‟ye Gönül Erleri; Prof. Dr. Sadık TURAL (1997)
6-Tarihten Günümüze Karakeçililer, Prof. Dr. Ġsmail ÖZÇELĠK YY-2003, S-95)
7- Karaahmetli Tabiat Parkı Uzun Devreli GeliĢim Planı ve Analitik Sentez
Raporu(2010)
8-Kırıkkale Ġl Tarım Müdürlüğü, Tarım Ġstatistikleri (2009)
Ġnternet Siteleri
1-kirikkale.gov.tr
2-keskin.gov.tr.
3-tr.wikipedia.org
4.tuik.gov.tr
5.kirikkalekulturturizm.gov.tr
6-mgm.gov.tr
7-kirikkale-bld.gov.tr
8- kirikkaletarim.gov.tr
9- keskinkoprukoy.bel.tr
10-karakecili. gov.tr
