Knjiga Radno Pravo 2016

8/17/2019 Knjiga Radno Pravo 2016

1/52

RADNO PRAVO

Svetlana VukovićĐuro Nikač

PRIRUČNIK ZA POLAGANJE STRUČNOG ISPITAZA V, VI I VII NIVO KVALIFIKACIJE OBRAZOVANJA

I izdanje

Crna GoraUprava za kadrove

Podgorica, 2015.


2/52


3/52

RIJEČ RECENZENTA

1. SLUŽBENIČKI SISTEM1.1 Službenički sistem - Uvod1.2 Pojam i poslovi državnih službenika i namještenika1.3 Principi službeničkog sistema1.4 Kategorizacija radnih mjesta državnih službenika i namještenika1.5 Zvanja državnih službenika i namještenika1.6 Zasnivanje radnog odnosa državnih službenika i namještenika1.7 Trajanje radnog odnosa1.8 Pripravnici1.9 Probni rad1.10 Raspoređivanje državnih službenika i namještenika zbog

potreba rada1.11 Ocjenjivanje i napredovanje1.12 Prestanak radnog odnosa1.13 Prava i obaveze državnih službenika i namještenika1.14 Zarada, naknade i druga primanja

1.15 Mirovanje prava iz radnog odnosa1.16 Odgovornost državnih službenika i namještenika1.17 Zaštita prava državnih službenika i namještenika1.18 Komisija za žalbe1.19 Sudska zaštita1.20 Mirno rješavanje radnih sporova i arbitraža1.21 Kadrovski plan1.22 Centalna kadrovska evidencija1.23 Stručno usavršavanje državnih službenika i namještenika

1.24 Uprava za kadrove1.25 Upravni inspektor

2. OPŠTI PROPISI O RADU2.1 Pojam radnog prava2.2 Izvori radnog prava - ustav, zakoni, podzakonski akti,

kolektivni ugovori, međunarodni izvori radnog prava2.3 Pojam i bitni elementi radnog odnosa2.4 Radna knjižica

2.5 Radno vrijeme2.6 Odmor u toku rada, dnevni i nedjeljni odmor2.7 Odsustvovanje sa rada - plaćeno i neplaćeno odsustvo2.8 Zaštita zaposlenih - opšta

6

99910111414161717

1818192022

222326262727282828

2930

3131

313132

32323334

S A D R Ž A J


4/52

2.9 Zaštita žena, omladine i invalida2.10 Zaštita materinstva i pravo zaposlenih koji se staraju o djeci2.11 Kolektivni ugovori2.12 Sindikat zaposlenih2.13 Oblast penzijskog i invalidskog osiguranja2.14 Oblast zdravstvenog osiguranja

3. SLUŽBENIČKA ETIKA3.1 Etički kodeks državnih službenika i namještenika3.2 Integritet državnog službenika i namještenika3.3 Etički odbor

LITERATURA

343435363741

43434446

49


5/52


6/52

6

RIJEČ RECENZENTA

Pred nama je Priručnik za polaganje stručnog ispita za predmet Radno pravokoji je namijenjen prvenstveno onima koji namjeravaju polagati stručni ispit za radu državnim organima, u smislu Zakona o državnim službenicima i namještenicima,kako bi se na jedan cjelovit način upoznali sa svim pitanjima koja se očekuju da je-dan budući državni službenik mora poznavati iz oblasti službeničkog sistema, opštihpropisa o radu i službeničke etike. Priručnik je i dobra prilika i za sve one koji imajupotrebu da se obavijeste o nekom od pitanja koja se tiču zasnivanja radnog odnosadržavnih službenika, njihovih prava i obaveza, njihove zaštite, kao i etičnosti i inte-griteta državnih službenika. Nadalje, Priručnik predstvlja značajan doprinos izuča-vanju problematike službeničkog sistema i izuzetno korisno štivo za obuku državnihslužbenika jer je svako pitanje uređeno na jedan sveobuhvatan način sa aspekta

važećeg zakonodavstva kojim je uređen službenički sistem u Crnoj Gori.Priručnik je koncipiran u tri tematske cjeline koje predstavljaju logičan slijed po

principu od pojedinačnog ka opštem. Tako se u prvom dijelu obrađuje službeničkisistem, u drugom dijelu opšti principi radnog odnosa sa aspekta propisa o radu i utrećem dijelu službenička etika.

Službenički sistem obrađuje statusna pitanja jednog državnog službenika i na-mještenika, preko kojih se ostaruju principi službeničkog sistema i to: princip zako-nitosti i odgovornosti, jednake dostupnosti radnih mjesta, zabrane diskriminacije,političke neutračnosti i nepristrasnosti, napredovanja i stručnog usavršavanja i prin-

cip zabrane povlašćivanja i uskraćivanja. Tako je u okviru ovog dijela dat odgovor napitanje ko su državni sužbenici i namještenici; gdje oni rade; kakva je kategorizacijaradnih mjesta državnih službenika i namještenika i njihova zvanja; kako zasnivajuradni odnos, koja su njihova prava i obaveze; kako se ocjenju i napreduju; kako sestručno usavršavaju; kako disciplinski odgovara jedan državni sužbenik i namje-štenik; kako mu prestaje radni odnos; kako se štite prava državnog službenika inamještenika unutar sistema državne uprave i pravo na sudsku zaštitu; kakva jeuloga Uprave za kadrove u službeničkom sistemu i kako se vrši upravni nadzor uslužbeničkom sistemu.

U drugom dijelu koji se bavi opštim propisima o radu date su denicije radnogprava i radnog odnosa i obrađena pitanja koja nijesu uređena zakonodastvom kojeuređuje službenički sitem, već se primjenjuju opšti proisi o radu. Tako u ovom dijeludati su odgovori na pitanja šta je radna knjižica; radno vrijeme; kad se ima pravo naodmor u toku rada, dnevni i nedelji odmor; odsustvovanje sa rada, zaštita zaposle-nih, naročito žena, omladine i invalida; kolektvinih ugovora i njihove primjene; sindi-kat. Posebno značajno područje prva iz rada i po osnovu rada predstvaljaju penzijskoi zdravstveno osiguranje. U ovom dijelu dat je jedan opšti prikaz odgovora na pitanjaprava iz penzijskog i invalidskog osiguranja i kad se ona ostvaruju, kao i pitanja pra-va iz zdravstvenog osiguranja, sa posebnim akcentom na zdravstvenu zaštitu.


7/52

7

Treći dio koji se bavi pitanjima službeničke etike, predstavlja na terijskom nivou

promišljanja odgovor na pitanje funkcionalnosti službeničkog sistema i svih pitanjakoja su obrađena u prethodna dva dijela Priručnika, kroz prizmu etičnosti i inte-griteta državnih službenika i namještenika. Tako su u ovom dijelu dati odgovori napitanje šta je to Etički kodeks državnih službenika i namještenika i što čini integritet jednog državnog službenika i namještenika, te kako se nadzire poštovanje etičkihstandarda i pravila ponašanja.

Konačno, priručnik daje i korisne informacije o propisa kojima je uređen službe-nički sistem što omogućava da zainteresovana lica lako dođu do pozitivnog zakono-davstva i upoznaju se sa njihovim odredbama u širem pristupu pojedinim pitanjima

nego što im to omogućava ovaj Priručnik imajuči u vidu njegovu namjenu.Imajući u vidu cjelovitost pitanja koja su obrađena ovim Priručnikom, uvjerenasam da će svojim kvalitetom i pristupačnošću, naći lak put do velikog broja onih kojima je namijenjen i doprinijeti kvalitetnijem i ekasnijem radu državnih službenikau daljem toku razvoja državne uprave u sklopu procesa evropske integracije i funk-cionalnosti državne uprave po mjeri građana Crne Gore.

Nataša Radonjić


8/52

8


9/52

9

Svetlana Vuković, Đuro Nikač

1. SLUŽBENIČKI SISTEM

1.1 SLUŽBENIČKI SISTEM - Uvod

Službenički sistem Crne Gore uređen je Zakonom o državnoj upravi, Zakonom održavnim službenicima i namještenicima, Zakonom o zaradama državnih službenikai namještenika, ali i Zakonom o radu u pogledu prava, obaveza i odgovornosti zapo-slenih u državnim organima, ako ista nijesu uređena Zakonom o državnim službeni-cima i namještenicima ili drugim propisom.

Takođe, određeni broj materijalnih zakona, npr. u oblastima policijskih poslova,izvršenja krivičnih sankcija, carinskih poslova, sudskih poslova, tužilačkih poslovaitd., na poseban način uređuju pitanja pravnog položaja zaposlenih u ovim organima.

Zakonom o državnim službenicima i namještenicima uređena su pitanja prav-nog položaja zaposlenih u državnim organima koja se odnose na: zasnivanje radnogodnosa, kategorije i zvanja državnih službenika i namještenika, prava i obaveze, od-govornost, raspoređivanje, ocjenjivanje, stručno osposobljavanje i usavršavanje, pre-stanak radnog odnosa, zaštitu prava zaposlenih, upravljanje kadrovima, nadzor nadsprovođenjem ovih propisa i druga pitanja od značaja za pravni položaj zaposlenih udržavnim organima i organima lokalne samouprave.

Osim toga, niz podzakonskih akata - uredbi Vlade Crne Gore, takođe utiču na

pravni položaj zaposlenih, a naročito u odnosu na grupisanje poslova, posebnih uslo-va koje službenici, odnosno namještenici moraju ispunjavati za vršenje pojedinihposlova, kao i na ostvarivanje pojedinih materijalnih prava zaposlenih kao što sudodaci na zarade, naknade i druga primanja.

Naravno, ne manje značajni su i zakoni iz oblasti zdravstvenog osiguranja, pen-zijsko-invalidskog osiguranja i slični zakoni, koji uređuju pojedina prava zaposlenihu državnim organima iz ovih oblasti.

Dakle, službenički sistem i sve ono što obuhvata radno - pravni položaj zaposle-nih u državnim organima i organima lokalne samouprave predstavlja jednu veoma

kompleksnu i obimnu materiju kojom se uređuje ova vrsta pravnog i društvenogodnosa.

1.2 POJAM I POSLOVI DRŽAVNIH SLUŽBENIKA I NAMJEŠTENIKA

Službenički sistem predmet je uređenja Zakona o državnim službenicima i na-mještenicima, koji konstituiše prava, obaveze, odgovornosti i druga pitanja koja seodnose ili su od značaja za status državnih službenika i namještenika.

Državni službenik zakonom je denisan kao lice koje je zasnovalo radni odnosu državnom organu za vršenje poslova kojima se ostvaruje Ustavom, zakonom i dru-gim propisima utvrđena nadležnost tog organa, kao i lice koje u državnom organuvrši poslove informatićke, materijalno-nansijske, računovodstvene i druge posloveadministrativne prirode.


10/52

10

Radno pravo

Namještenik je lice koje je zasnovalo radni odnos u državnom organu radi vrše-nja administrativno-tehničkih i pomoćnih poslova.

Državni organ je ministarstvo, organ uprave, služba Predsjednika Crne Gore,Skupštine Crne Gore, Vlade Crne Gore, Ustavnog suda Crne Gore, sud i državnotužilaštvo, a primjena službeničko-namješteničkog sistema uspostavljena je i nazaposlena lica u Fondu penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore, Fondu zazdravstveno osiguranje Crne Gore, Zavodu za zapošljavanje Crne Gore, Fondu radai Agenciji za mirno rješavanje radnih sporova. Osim toga, mogućnost primjene služ-beničko-namješteničkog sistema određena je i na zaposlene u drugim organima, re-gulatornim i nezavisnim tijelima, iako nemaju svojstvo državnog organa, ako je topropisano posebnim zakonom.

Poslodavac državnog službenika, odnosno namještenika je država Crna Gora aprava i dužnosti poslodavca u njeno ime vrši starješina državnog organa, ako zako-nom i drugim propisom nije drukčije određeno.

Budući da službeničko - namještenički sistem predstavlja dio ukupnih rad-no-pravnih odnosa i sa stanovišta normativnog i praktičnog aspekta, službenič-ko-namještenički sistem uspostavljen je saglasno prirodi i karakteru poslova državneslužbe, specičnoj organizaciji vršenja tih poslova, stepenu odgovornosti za njihovovršenje i drugim potrebama obezbjeđenja ekasnog, efektivnog, zakonitog i odgo-vornog vršenja državne službe, to je opravdana i svrsishodna supsidijarna primjenaopštih propisa o radu tako da se na prava obaveze i odgovornosti državnog službeni-ka, odnosno namještenika koja nijesu uređena Zakonom o državnim službenicima inamještenicima ili posebnim zakonima primjenjuju opšti propisi o radu.

1.3 PRINCIPI SLUŽBENIČKOG SISTEMA

Službeničko – namještenički sistem zasniva se na principima i to:

Zakonitosti i odgovornosti - državni službenik odnosno namještenik vrši poslo-ve na osnovu Ustava, zakona, drugih propisa i opštih akata i odgovoran je za zako-nitost, stručnost i ekasnost svoga rada. Takođe je odgovoran za zakonitu, ekasnui svrsishodnu upotrebu sredstava državne imovine kojima upravlja ili koju koristi uradu kao i za štetu koju svojim nezakonitim ili nepravilnim radom nanese državnomorganu ili trećem licu.

Službeničke etike - u vršenju poslova, državni službenik odnosno namještenikdužan je da se pridržava Etičkog kodeksa državnih službenika, odnosno namješteni-ka koji utvrđuje Vlada Crne Gore.

Zabrane diskriminacije - u obavljanju poslova državni službenik odnosno namje-štenik ne smije vršiti diskriminaciju građana po osnovu: rase, boje kože, nacionalnepripadnosti, društvenog ili etničkog porijekla, veze sa nekim manjinskim narodom ilimanjinskom nacionalnom zajednicom, jezika, vjere ili uvjerenja, političkog ili drugogmišljenja, pola, rodnog identiteta, seksualne orijentacije, zdravstvenog stanja, inva-

liditeta, starosne dobi, imovnog stanja, bračnog ili porodičnog stanja, pripadnostigrupi ili pretpostavci o pripadnosti grupi, političkoj partiji ili drugoj organizaciji, kaoi po osnovu drugih ličnih svojstava.


11/52

11


Izbjegavanja sukoba interesa - državni službenik, odnosno namještenik, u vrše-nju poslova, ne smije javni interes podrediti privatnom interesu, niti vršenje poslovakoristiti za sticanje materijalne ili nematerijalne koristi.

Političke neutralnosti i nepristrasnosti - državni službenik odnosno namješte-nik vrši poslove politički neutralno i nepristrasno, u skladu sa javnim interesom idužan je da se uzdržava od javnog ispoljavanja svojih političkih uvjerenja.

Jednake dostupnosti radnih mjesta - radni odnos u državnom organu zasnivase na osnovu javnog oglašavanja i radna mjesta su, pod jednakim uslovima, dostup-na svim kandidatima. Prilikom izbora kandidata uzimaju se u obzir stručna ospo-sobljenost, znanje, vještine, prethodno radno iskustvo, razultati ostvareni u radu irezultati ostvareni u postupku obavezne provjere sposobnosti.

Napredovanja i stručnog usavršavanja - državni službenik, odnosno namješte-nik, ima pravo na napredovanje i stručno usavršavanje a napredovanje zavisi odstručnih i radnih sposobnosti, kompetencija, kvaliteta rada i ostvarenih rezultata

rada državnog službenika, odnosno namještenika.Zabrane povlašćivanja ili uskraćivanja - zabranjeno je dovoditi u povlašćeni, od-

nosno neravnopravan položaj državnog službenika, odnosno namještenika u ostva-rivanju njegovih prava i obaveza ili mu uskraćivati, odnosno ograničavati prava, anaročito zbog političke, nacionalne, rasne, ili vjerske pripadnosti ili po osnovu drugogličnog svojstva suprotno Ustavu i zakonu.

1.4 KATEGORIZACIJA RADNIH MJESTA DRŽAVNIH SLUŽBENIKAI NAMJEŠTENIKA

Državni službenici

Službenički sistem uspostavlja četiri kategotrije radnih mjesta državnih službeni-ka na osnovu vrste poslova, odgovarajućeg radnog iskustva, nivoa kvalikacije obra-zovanja, odgovornosti, složenosti i potrebnih vještina u vršenju poslova. Službeničkisistem, u okviru kategorija, sadrži jedan ili više nivoa sa odgovarajućim zvanjima naosnovu: odgovornosti u vršenju poslova; složenosti poslova; samostalnosti u radu;potrebnog stručnog znanja; potrebnih vještina; saradnje sa drugim državnim orga-nima i komunikacije sa strankama; učešća u donošenju odluka i radnog iskustva. Udržavnom organu nije moguće utvrditi radno mjesto van utvrđenih kategorija i nivoadok se bliža mjerila za razvrstavanje poslova radnih mjesta u zvanja u okviru nivoa ikategorija utvrđuju propisom Vlade Crne Gore.

Kategorizacija radnih mjesta obezbjeđuje vršenje poslova u državnom organu uokviru četiri kategorije i to:

• Visoki rukovodni kadar (koordiniranje rada, rukovođenje i organizovanje radau jednoj ili više organizacionih jedinica, odnosno oblasti rada; obezbjeđivanjeostvarivanja odnosa i saradnje sa drugim državnim organima, organima lokal-ne samouprave, privrede, nevladinim organizacijama i građanima i odlučivanje

o najsloženijim stručnim pitanjima).• Ekspertsko - rukovodni kadar (rukovođenje i koordinacija rada užih organi-

zacionih jedinica, kao i kontrola rada organizacionih cjelina unutar tih orga-


12/52

12

Radno pravo

nizacionih jedinica; komunikacija sa drugim organizacionim jedinicama, or-ganima i građanima; samostalan rad i odlučivanje o najsloženijim stručnimpitanjima uže organizacione jedinice).

• Ekspertski kadar (izrada strategija, projekata, programa, i međunarodnih do-kumenata, analiziranje stanja u cilju podsticanja privrednog, socijalnog, kul-turnog, ekološkog i ukupnog društvenog razvoja; priprema zakona i drugihpropisa; upravni nadzor; priprema analitičkih, informativnih i drugih materi- jala sa predlogom usaglašavanja sistema sa međunarodno priznatim standar-dima; upravni postupak i odlučivanje o pravima, obavezama i pravnim inte-resima zičkih i pravnih lica, preduzimanje upravnih mjera i upravnih radnji,davanje objašnjenja, stručnih uputstava i instrukcija za primjenu zakona idrugih propisa i izrada posebnih metodologija rada i postupanja).

• Izvršni kadar (vođenje evidencija; prikupljanje i razmjena informacija, izvje-štaja, podataka i njihova obrada; vršenje najjednostavnijih radnji u upravnom

i drugom postupku, kao i druge poslove administrativne prirode).

U okviru kategorije visoki rukovodni kadar - zvanja i uslovi su: u ministarstvu - sekretar i generalni direktor; u organu uprave- pomoćnik starješine organa; u službi- pomoćnik starješine službe ; s tim što se visoki rukovodni kadar u drugim državnimorganima i službama određuje propisom o osnivanju tog državnog organa, odnosno oorganizaciji službe. Uslovi za rukovodni kadar su: VII-1 nivo kvalikacije obrazovanjai najmanje tri godine radnog iskustva na poslovima rukovođenja, odnosno na drugimodgovarajućim poslovima koji zahtijevaju samostalnost u radu.

U okviru kategorije ekspertsko - rukovodnog kadra - nivoi, zvanja i uslovi su:• Nivo 1: načelnik, rukovodilac ili drugo odgovarajuće zvanje - VII1 nivo kvali-

kacije obrazovanja i najmanje tri godine radnog iskustva na poslovima rukovo-đenja odnosno na drugim odgovarajućim poslovima koji zahtijevaju samostal-nost u radu;

• Nivo 2: šef, koordinator ili drugo odgovarajuće zvanje - VII1 nivo kvalikacijeobrazovanja i najmanje dvije godine radnog iskustva na poslovima prvog nivoaekspertskog kadra.

Kategoriji ekspertsko – rukovodnog kadra pripadaju poslovi inspekcijskog nadzo-ra koje vrše državni službenici u zvanju glavnog inspektora , odnosno glavnog ovlašće - nog službenog lica - VII1 nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje pet godina radnogiskustva na inspekcijskim poslovima.

U okviru kategorije ekspertskog kadra - nivoi, zvanja i uslovi su: Nivo 1:

• samostalni savjetnik I, inspektor I i ovlašćeno službeno lice - VII1 nivokvalikacije obrazovanja i najmanje pet godina radnog iskustva;

• samostalni savjetnik II, inspektor II i ovlašćeno službeno lice II - VII1 nivo kvali-kacije obrazovanja i najmanje tri godine radnog iskustva;

• samostalni savjetnik III, inspektor III i ovlašćeno službeno lice III - VII1 nivo kva-likacije obrazovanja i najmanje jedna godina radnog iskustva.

Nivo 2:


13/52

13


• Viši savjetnik I - VII1 nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje tri godineradnog iskustva;

• Viši savjetnik II - VII1 nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje dvije godineradnog iskustva;

• Viši savjetnik III - VII1 nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje jedna godinaradnog iskustva.

Nivo 3: • Savjetnik I – najmanje V nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje tri godine

radnog iskustva;• Savjetnik II - najmanje V nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje dvije godine

radnog iskustva;• Savjetnik III - najmanje V nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje jedna godi-

na radnog iskustva.

Kategoriji ekspertskog kadra pripadaju poslovi inspekcijskog nadzora kojevrše državni službenici u zvanju inspektora i ovlašćenog službenog lica - VII1 nivokvalikacije obrazovanja i najmanje jedna godina radnog iskustva.

Zvanja samostalni savjetnik III, inspektor III, ovlašćeno službeno lice III, viši sa - vjetnik III i savjetnik III predstavljaju početne pozicije u okviru nivoa kategorije ek-spertskog kadra.

U okviru kategorije izvršni kadar, nivoi, zvanja i uslovi su:• Nivo 1: Samostalni referent - IV nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje tri

godine radnog iskustva;

• Nivo 2: Viši referent - IV nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje dvije godineradnog iskustva;

• Nivo 3: Referent - III ili IV nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje jedna go-dina radnog iskustva.

Zvanje referent predstavlja početnu poziciju u okviru kategorije izvršni kadar.

Namještenici

Namještenici vrše administrativno-tehničke i pomoćne poslove čije je obavljanjepotrebno za blagovremeno i ekasno vršenje poslova državnog organa i dijele se u dvanivoa, u okviru kojih su utvrđena zvanja i uslovi i to:

• Nivo 1: viši namještenik - III ili IV nivo kvalikacije obrazovanja i najmanje jedna godina radnog iskustva;

• Nivo 2: namještenik - I 2 nivo kvalikacije obrazovanja, bez radnog iskustva.


14/52

14

Radno pravo

1.5 ZVANJA DRŽAVNIH SLUŽBENIKA I NAMJEŠTENIKA

Državni službenik, odnosno namještenik vrši poslove u određenom zvanju. Zva-nje se stiče zasnivanjem radnog odnosa, imenovanjem, odnosno postavljenjem iliraspoređivanjem.

Zvanja državnih službenika i namještenika su: starješina samostalnog organauprave, starješina službe, sekretar u ministarstvu, generalni direktor u ministar-stvu, starješina organa uprave u sastavu, pomoćnik starješine samostalnog organauprave, pomoćnik starješine službe, pomoćnik starješine organa uprave u sastavu,načelnik, rukovodilac ili drugo odgovarajuće zvanje, šef, koordinator ili drugo odgo-varajuće zvanje, samostalni savjetnik I, inspektor I, ovlašćeno službeno lice I; samo-stalni savjetnik II, inspektor II, ovlašćeno službeno lice II; samostalni savjetnik III, in-spektor III, ovlašćeno službeno lice III; viši savjetnik I, viši savjetnik II, viši savjetnikIII; savjetnik I, savjetnik II, savjetnik III; samostalni referent, viši referent, referent;

viši namještenik i namještenik.Posebni uslovi za sticanje zvanja za vršenje poslova pojedinih radnih mjesta su

poznavanje stranog jezika, poznavanje rada na računaru i drugi oblici stručne ospo-sobljenosti i vještine. Posebni uslovi utvrđuju se aktom o unutrašnjoj organizaciji isistematizaciji državnog organa.

Zvanja državnih službenika u pravosudnim organima, organima koji vrše poslovediplomatije, policije, bezbjednosti, odbrane, obezbjeđenja pritvorenih i osuđenih lica,carinske poslove i druge poslove sa posebnim ovlašćenjima i obavezama, mogu seutvrditi zakonom ili drugim propisom kad je to zakonom određeno a izuzetno, propi-

som o osnivanju službe ili stalnog radnog tijela mogu se utvrditi i druga zvanja, kad je to zbog prirode poslova neophodno.

Na osnovu konačne odluke o izboru, glavnog inspektora, glavno ovlašćeno služ-beno lice postavlja starješina državnog organa uz saglasnost Vlade Crne Gore navrijeme od sedam godina. Inspektora i ovlašćeno službeno lice, takođe postavlja star- ješina državnog organa na period od sedam godina.

1.6 ZASNIVANJE RADNOG ODNOSA DRŽAVNIH SLUŽBENIKAI NAMJEŠTENIKA

Opšti uslovi za zasnivanje radnog odnosa u državnom organu su:• državljanstvo Crne Gore,• punoljetstvo,• zdravstvena sposobnost za obavljanje poslova radnog mjesta,• posjedovanje propisanog nivoa kvalikacije obrazovanja,• neosuđivanost za krivična djela koje lice čini nedostojnim za rad u državnom

organu i da se protiv lica ne vodi krivični postupak za krivično djelo za koje segonjenje preduzima po službenoj dužnosti.

Pored opštih uslova za zasnivanje radnog odnosa, posebnim zakonom, drugimpropisom ili aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji državnog organa moguse propisati drugi uslovi za zasnivanje radnog odnosa u državnom organu.


15/52

15


Kada su u pitanju strani državljani ili lica bez državljanstva dozvoljena je mo-gućnost zasnivanja radnog odnosa u državnom organu u svojstvu namještenika poduslovima utvrđenim posebnim zakonom i međunarodnim konvencijama.

Položen stručni ispit za rad u državnim organima takođe je uslov za zasnivanjeradnog odnosa u državnom organu, izuzev namještenika sa osnovnom školom, s timšto je moguće zasnivanje radnog odnosa i sticanje zvanja i bez položenog stručnogispita pod uslovom da se isti položi najkasnije u roku od jedne godine od dana zasni-vanja radnog odnosa, odnosno od dana raspoređivanja. Takođe, zakonom ili drugimpropisom moguće je propisati i drugi odgovarajući ispit kao uslov za vršenje poslovau državnom organu.

Odluku o pokretanju postupka za popunu radnog mjesta donosi starješina držav-nog organa pod uslovima da je radno mjesto:

• utvrđeno aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji,• slobodno i

• da su za vršenje poslova tog radnog mjesta obezbijeđena nansijska sredstva.

Popuna radnog mjesta u državnom organu vrši se na osnovu:• internog oglasa unutar državnog organa• internog oglasa između državnih organa• javnog oglasa• javnog konkursa

Popuna radnog mjesta, može se izuzetno izvršiti raspoređivanjem u skladu sa

zakonom.Interni oglas unutar državnog organa, interni oglas između državnih organa, jav-

ni oglas i javni konkurs obajvljuje Uprava za kadrove u roku od tri dana od danadostavljanja odluke o pokretanju postupka o popuni radnih mjesta.

Interni oglas unutar državnog organa objavljuje se na oglasnoj tabli i na internetstranici državnog organa i Uprave za kadrove; interni oglas između državnih organaobjavljuje se na internet stranici Uprave za kadrove, a javni oglas i javni konkursobjavljuju se na internet stranici Uprave za kadrove i u dnevnom listu.

Rok za podnošenje prijava na interni oglas unutar državnog organa, na internioglas između državnih organa i na javni oglas ne može biti kraći od 15 dana od danaobjavljivanja oglasa dok je rok za podnošenje prijava na javni konkurs 20 dana oddana objavljivanja konkursa.

Kada se radno mjesto popunjava putem internog, javnog oglasa i javnog konkur-sa, Uprava za kadrove na osnovu blagovremene, potpune i uredne dokumentacije,sačinjava listu kandidata koji ispunjavaju uslove oglasa, odnosno konkursa. Lica saliste kandidata koji ispunjavaju uslove oglasa podliježu obaveznoj provjeri sposobno-sti za vršenje poslova radnog mjesta.

Provjeru sposobnosti vrši komisija koju obrazuje Uprava za kadrove a čine jepredstavnik Uprave za kadrove, predstavnik državnog organa u kome se zasniva rad-

ni odnos i stručna lica za provjeru posebnih vještina koje se traže oglasom.Komisija sačinjava izvještaj o provjeri sposobnosti i izvještaj o izvršenom ocjenji-

vanju kandidata sa liste kandidata. Provjera sposobnosti vrši se putem provjere u pi-


16/52

16

Radno pravo

sanom obliku i usmenim intervjuom, a može se obaviti i na drugi odgovarajući način.Provjera sposobnosti za visoki rukovodni kadar vrši se putem posebno strukturi-

ranog intervjua.Ocjenjivanje kandidata vrši se na osnovu stručnih i radnim kvaliteta kandidata,

postignutih rezultata u postupku provjere sposobnosti, prosječne ocjene i dužinestudiranja, odnosno školovanja.

Uprava za kadrove, u roku od tri dana od dana sačinjavanja izvještaja o ocjenji-vanju, utvrđuje rang listu za izbor kandidata od pet najbolje ocijenjenih kandidatauz mogućnost da lista sadrži više kandidata, ukoliko imaju iste ocjene i dostavlja jestarješini državnog organa u kome se zasniva radni odnos.

Odluku o izboru državnog službenika, odnosno namještenika donosi starješinadržavnog organa i dostavlja Upravi za kadrove u roku od 30 dana od dana prijemaliste za izbor i, po pravilu, vrši izbor najbolje ocijenjenog kandidata sa liste za izbor.

Izuzetno, starješina državnog organa, nakon obavljenog intervjua sa svim kandi-

datima sa liste za izbor, može izabrati drugog kandidata sa liste za izbor i dužan je dau obrazloženju odluke o izboru navede razloge za takvu odluku.

Starješina državnog organa, prilikom donošenja odluke o izboru kandidata, vodiračuna o srazmjernoj zastupljenosti pripadnika manjinskih naroda ili drugih ma-njinskih nacionalnih zajednica, o rodno balansiranoj zastupljenosti, kao i o zapošlja-vanju lica sa invaliditetom.

Starješina državnog organa na osnovu konačne odluke o izboru donosi rješenje ozasnivanju radnog odnosa za državnog službenika, odnosno namještenika koji prviput zasniva radni odnos u državnom organu, odnosno rješenje o raspoređivanju dr-

žavnog službenika, odnosno namještenika u slučaju popune radnog mjesta puteminternog oglasa unutar državnog organa, odnosno internog oglasa između državnihorgana.

1.7 TRAJANJE RADNOG ODNOSA

Državni službenik, odnosno namještenik, po pravilu, zasniva radni odnos na ne-određeno vrijeme.

Radni odnos se može zasnovati i na određeno vrijeme radi:• zamjene privremeno odsutnog državnog službenika, odnosno namještenika za

vrijeme odsustva državnog službenika, odnosno namještenika, a najduže dodvije godine;

• obavljanja projektnih zadataka sa određenim vremenom trajanja, za vrijemetrajanja projekta, a najduže dvije godine;

• vršenja privremeno povećanog obima poslova, koje nije moguće obaviti sa po-stojećim brojem državnih službenika i namještenika za vrijeme trajanja privre-meno povećanog obima poslova, a najduže do šest mjeseci;

• obuke pripravnika, za vrijeme trajanja pripravničkog staža.

Zasnivanje radnog odnosa na određeno vrijeme vrši se na način na koji se vršipopuna radnih mjesta na neodređeno vijeme.


17/52

17


1.8 PRIPRAVNICI

Pripravnik je lice koje prvi put zasniva radni odnos u državnom organu u odre-đenom nivou kvalikacije obrazovanja, radi osposobljavanja za samostalno vršenjeposlova.

Radni odnos pripravnik zasniva na osnovu javnog oglasa, koji objavljuje i spro-vodi Uprava za kadrove.

Pripravnički staž za VI i VII1 nivo kvalikacije obrazovanja traje 12 mjeseci, uko-liko posebnim zakonom nije drukčije uređeno, kao na primjer u sudovima i tužilaš-tvima u kojima pripravnički staž traje 24 mjeseca. Za III i IV1 nivo kvalikacije obra-zovanja pripravnički staž traje šest mjeseci, ukoliko posebnim zakonom nije drukčijeuređeno. Ukoliko u tom periodu pripravnik, iz opravdanih razloga, odsustvuje sarada duže od jednog mjeseca pripravnički staž se produžava za vrijeme koliko je tra- jalo odsustvo.

Pripravnik se osposobljava po programu koji utvrđuje državni organ u kojem seosposobljava pripravnik.

1.9 PROBNI RAD

Probni rad traje godinu dana i obavezan je za državnog službenika, odnosno,namještenika koji prvi put zasniva radni odnos na neodređeno vrijeme u državnomorganu.

Neposredi rukovodilac, na početku probnog rada, upoznaje državnog službenika,

odnosno namještenika sa sadržinom i načinom vršenja poslova radnog mjesta zakoje je zasnovao radni odnos. U toku probnog rada, neposredni rukovodilac, naj-manje jednom u tri mjeseca vodi evidenciju o probnom radu državnog službenika,odnosno namještenika, i to u odnosu na:

• kvalitet i blagovremenost izvršavanja poslova i njihov efekat,• pravilnost upotrebe propisa i ovlašćenja,• stručnost,• inicijativnost i kreativnost,• odnos prema strankama i prema zaposlenima,•

savjesnost i disciplinovanost.

Državni službenik, odnosno namještenik koji zadovolji na probnom radu nastav-lja sa radom u tom državnom organu. Državnom službeniku odnosno namještenikukoji nije zadovoljio na probnom radu prestaje radni odnos po sili zakona.

Izvještaj o obavljenom probnom radu sa predlogom ocjene sačinjava neposrednirukovodilac i dužan je da o tome upozna državnog službenika, odnosno namješten-ika koji je na probnom radu. Rješenje o ocijenjivanju probnog rada donosi starješinadržavnog organa najkasnije 15 dana prije isteka probnog rada a ocjene su ,,zado-voljio na probnom radu“ ili ,,nije zadovoljio na probnom radu“.

Probnom radu ne podliježe visoki rukovodni kadar.


18/52

18

Radno pravo

1.10 RASPOREĐIVANJE DRŽAVNIH SLUŽBENIKA I NAMJEŠTENIKAZBOG POTREBA RADA

Državni službenik, odnosno namještenik može se, bez njegove saglasnosti, zbogpotreba rada, trajno ili privremeno, rasporediti na drugo odgovarajuće radno mjesto(a to je radno mjesto čiji se poslove vrše u istom zvanju kao poslovi radnog mjesta nakome je radio prije raspoređivanja) u istom državnom organu ili privremeno raspore-diti u drugi državni organ.

Lice koje vrši poslove visokog rukovodnog kadra ne može biti raspoređeno na dru-go radno mjesto.

Državni službenik, odnosno namještenik može se trajno ili privremeno rasporeditina drugo odgovarajuće radno mjesto u istom državnom organu ako to nalažu organi-zacija ili racionalizacija poslova ili drugi opravdani razlozi ili privremeno rasporeditina drugo odgovarajuće radno mjesto u istom državnom organu zbog zamjene odsut-

nog državnog službenika, odnosno namještenika ili povećanog obima posla, pri čemuzadržava sva prava koja mu pripadaju na radnom mjestu sa kojeg je raspoređen stim što privremeni raspored traje najduže jednu godinu, poslije čega ima pravo da sevrati na radno mjesto na kome je radio prije raspoređivanja.

Državni službenik, odnosno namještenik može se privremeno rasporediti na od-govarajuće radno mjesto u drugom državnom organu radi vršenja poslova za koja setraže posebna znanja, vještine i sposobnosti ili zbog povećanog obima posla, a svaprava iz radnog odnosa ostvaruje u državnom organu iz koga je raspoređen.

Privremeno raspoređivanje u drugi državni organ traje najduže tri mjeseca.

Poslije isteka vremena na koje je raspoređen državni službenik, odnosno namje-štenik ima pravo da se vrati u državni organ na radno mjesto na kojem je radio prijeraspoređivanja.

O privremenom raspoređivanju državnog službenika, odnosno namještenika iz jednog u drugi državni organ starješine tih organa zaključuju pisani sporazum.

Državni službenik, odnosno namještenik ne može se rasporediti za vrijeme privre-mene spriječenosti za rad, za vrijeme trudnoće ili porodiljskog odsustva.

1.11 OCJENJIVANJE I NAPREDOVANJE

Ocjenjivanje državnog službenika, odnosno namještenika vrši se u cilju praćenjanjegovog rada i pravilnog odlučivanja o njegovom kretanju u službi na osnovu kriteri- juma: postignuti rezultati rada; samostalnost i kreativnost u vršenju poslova; kvalitetostvarene saradnje sa strankama i saradnicima na poslu; kvalitet organizacije rada uvršenju poslova i druge sposobnosti, vještine i kvalitet u vršenju poslova.

Ocjene rada su: “odličan”, “dobar”, “zadovoljava”, i “ne zadovoljava”.Ocjenjivanje se vrši jednom godišnje, a najkasnije do 31. januara tekuće za pret-

hodnu godinu.Državni službenik, odnosno namještenik koji je radio manje od šest mjeseci, bez

obzira na razloge, ne ocjenjuje se.Neposredni rukovodilac, radi ocijenjivanja, na početku kalendarske godine, sagla-

sno opisu poslova radnog mjesta na koje je raspoređen državni službenik, odnosno


19/52

19


namještenik utvrđuje radne zadatke koje taj državni službenik, odnosno namješteniktreba da izvrši.

Ocjenu rada državnog službenika, odnosno namještenika rješenjem daje starješi-na državnog organa, na predlog neposrednog rukovodioca koji je dužan da sa pred-logom ocjene upozna državnog službenika, odnosno namještenika i sa njim obavirazgovor.

Ocjena rada upisuje se u Centralnu kadrovsku evidenciju.Državnom službeniku, odnosno namješteniku koji je dva puta uzastopno ocije-

njen ocjenom “ne zadovoljava” prestaje radni odnos, danom konačnosti rješenja oocjenjivanju.

Državni službenik, odnosno namještenik napreduje u viši platni razred u okviruistog zvanja ako u periodu od dvije godine za svoj rad dobije ocjenu “odličan”.

Rješenje o napredovanju državnog službenika, odnosno namještenika donosistarješina državnog organa, na predlog neposrednog rukovodioca Podaci o napredo-

vanju državnog službenika, odnosno namještenika unose se u Centralnu kadrovskuevidenciju.

Za izuzetne uspjehe u radu državnog organa može se državnom službeniku, od-nosno namješteniku dodijeliti priznanje i podaci o tome se upisuju u Centralnu ka-drovsku evidenciju.

Ocjenu rada lica koje vrši poslove visokog rukovodnog kadra daje starješina dr-žavnog organa rješenjem.

Ocjene rada su: “zadovoljava” i “ne zadovoljava”.U slučaju da lice koje vrši poslove visokog rukovodnog kadra dobije ocjenu “ne

zadovoljava” starješina organa pokreće postupak za njegovo razrješenje.

1.12 PRESTANAK RADNOG ODNOSA

Državnom službeniku, odnosno namješteniku radni odnos prestaje: po sili zako-na; otkazom koji daje državni službenik, odnosno namještenik; sporazumom izmeđustarješine državnog organa i državnog službenika, odnosno namještenika; istekomvremena na koji je zasnovao radni odnos.

Državnom službeniku, odnosno namješteniku radni odnos prestaje po silizakona:

• kad navrši 67 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja - danomdostavljanja konačnog rješenja državnom službeniku, odnosno namješteniku;

• usljed gubitka radne sposobnosti - danom dostavljanja pravosnažnog rješenjao utvrđivanju gubitka radne sposobnosti;

• ukoliko ne položi struči ispit za rad u državnim organima u roku od jedne go-dine od dana zasnivanja radnog odnosa, odnosno od dana raspoređivanja;

• ukoliko se utvrdi da ne ispunjava opšte uslove za zasnivanje radnog odnosa udržavnom organu – danom utvrđivanja;

• ako ne zadovolji na probnom radu;

• ako dva puta uzastopno dobije ocjenu “ne zadovoljava”,• ukoliko mu je u disciplinskom postupku izrečena mjera prestanka radnog od-

nosa;


20/52


21/52

21


• od 15 do 20 godina 24 radna dana;• od 20 do 30 godina 26 radnih dana;• preko 30 godina 28 radnih dana.

Državni službenik, odnosno namještenik ima pravo na odsustvo sa rada u skladusa opštim propisima o radu.

Državnom službeniku, odnosno namješteniku miruju prava i obaveze iz rada i poosnovu rada, ukoliko odsustvuje sa rada zbog upućivanja na rad u inostranstvo uokviru međunarodno-tehničke ili kulturno-prosvjetne saradnje, u diplomatska, kon-zularna i druga predstavništva, kao i na stručno usavršavanje ili obrazovanje.

Državnom službeniku, odnosno namješteniku koji je na izdržavanju kazne zatvo-ra, mjere bezbjednosti, vaspitne ili zaštitne mjere u trajanju do šest mjeseci mirujuprava i obaveza iz rada i po osnovu rada.

Rok u kome je moguć ponovni radni angažman iznosi 30 dana od dana prestanka

razloga zbog kojeg su mirovala prava i obaveze iz rada i po osnovu rada.Državni službenik, odnosno namještenik dužan je da poslove radnog mjesta na

koje je raspoređen obavlja bez posebnog naloga i da izvršava poslove po nalogu ru-kovodioca organizacione jedinice u skladu sa zakonom, drugim propisima i pravilimastruke.

Takođe, dužan je da upozori neposrednog rukovodioca ako je nalog koji je od nje-ga dobio suprotan zakonu, drugom propisu, kao i etičkom kodeksu ili ako bi njegovoizvršenje moglo izazvati štetu, predstavljati krivično djelo ili prekršaj.

Na ponovni usmeni nalog ima pravo da zahtijeva pisani nalog od neposrednog

rukovodioca i u tom slučaju dužan je da taj nalog izvrši, osim ako bi njegovo izvrše-nje predstavljalo krivično djelo ili prekršaj. Ukoliko ovako postupi državni službenik,odnosno namještenik ne odgovara za štetu koja nastane izvršenjem naloga.

Državni službenik, odnosno namještenik dužan je da u svom radu omogući slobo-dan pristup informacijama, u skladu sa zakonom i drugim propisima i da obezbijedizaštitu i čuvanje tajnih podataka i podataka o ličnosti u skladu sa zakonom, bez ob-zira na način na koji je te podatke saznao.

Tajnost podataka dužan je da čuva i po prestanku radnog odnosa u državnomorganu, a najduže pet godina od dana prestanka radnog odnosa, ako posebnim za-konom nije drukčije određeno.

Državni službenik, odnosno namještenik dužan je da poštuje radno vrijeme, a uslučaju spriječenosti dolaska na rad državni službenik, odnosno namještenik dužan je da obavijesti neposrednog rukovodioca o razlozima spriječenosti, najkasnije u rokuod 24 časa od nastanka okolnosti koje su razlog spriječenosti, osim ako iz objektivnihrazloga to nije moguće.

U slučaju više sile, prirodnih i drugih nesreća i u drugim vanrednim situacijamai okolnostima, državni služebenik odnosno namještenik dužan je da vrši poslove vanopisa radnog mjesta ili koji ne odgovaraju njegovom stepenu obrazovanja ili van rad-nog vremena, dok to nalažu situacija i okolnosti.

Ova obaveza traje dok traju okolnosti zbog kojih je uvedena, a najduže tri mje-seca, i za to vrijeme državni službenik odnosno namještenik ima ista prava kao i uvršenju redovnog posla.


22/52

22

Radno pravo

1.14 ZARADA, NAKNADE I DRUGA PRIMANJA

Državni službenik, odnosno namještenik za svoj rad ima pravo na zaradu, nakna-du zarade i druga primanja, što podrazumijeva pravo na jednaku zaradu za jednakrad bez obzira da li je u radnom odnosu na određeno ili na neodređeno vrijeme.

Strukturu zarade državnog službenika, odnosno namještenika čine ksni i varijabilni dio i dodatak na zaradu.

Zvanja državnih službenika odnosno namještenika, zavisno od odgovornosti, zna-čaja i uslova rada razvrstana su u 38 platnih razreda izraženih u koecijentima. Uslučaju kada se drugim propisom utvrđuju zvanja koja nijesu raspoređena u platnerazrede tim propisom se vrši njihovo raspoređivanje u platne razrede saglasno propi-sima o državnim službenicima i namještenicima.

Fiksni dio zarade utvrđuje se množenjem koecijenta predviđenog za platni ra-zred u koji je razvrstano zvanje državnog službenika odnosno namještenika sa obra-

čunskom vrijednošću koecijenta koji za skalnu godinu utvrđuje Vlada Crne Gore,a koja izuzetno može izmijeniti vrijednost koecijenta zavisno od ostvarenja prihodabudžeta.

Varijabilni dio zarade pripada državnom službeniku, odnosno namješteniku saizuzetnim rezultatima i kvalitetom rada, a kriterijumi i način određivanja utvrđuju sepropisom Vlade Crne Gore, odnosno drugog odgovarajućeg organa.

Rješenje o varijabilnom dijelu zarade za državne službenike, odnosno namješte-nike donosi ministar nansija, na osnovu odluke starješine državnog organa o ispu-njavanju uslova za varijabilni dio zarade.

Državni službenik, odnosno namještenik ima pravo na naknadu troškova nasta-lih u vezi sa radom, i to: dnevnice za službeno putovanje i selidbu u zemlji i inostran-stvu; korišćenje sopstvenog automobila u službene svrhe; odvojeni život od porodice;rad na terenu - terenski dodatak.

Državnom službeniku, odnosno namješteniku, za obavljanje poslova na određe-nim radnim mjestima može se izvršiti povećanje zarade saglasno propisu Vlade CrneGore.

O zaradama državnih službenika odnosno namještenika vodi se centralna evi-dencija koju vodi Ministarstvo nansija i koje vrši nadzor nad sprovođenjem zakona

i drugih propisa o zaradama i naknadama državnih službenika i namještenika.

1.15 MIROVANJE PRAVA IZ RADNOG ODNOSA

Državnom službeniku, odnosno namješteniku miruju prava i obaveze iz rada i poosnovu rada, ukoliko odsustvuje sa rada zbog upućivanja na rad u inostranstvo uokviru međunarodno-tehničke ili kulturno-prosvjetne saradnje, u diplomatska, kon-zularna i druga predstavništva, kao i na stručno usavršavanje ili obrazovanje.

Pravo na mirovanje prava i obaveza iz rada i po osnovu rada ima i njegov bračnidrug u skladu sa opštim propisima o radu. Državnom službeniku, odnosno namje-

šteniku koji je na izdržavanju kazne zatvora, mjere bezbjednosti, vaspitne ili zaštitnemjere u trajanju do šest mjeseci miruju prava i obaveza iz rada i po osnovu rada.

Rok vraćanja na svoje ili drugo odgovarajuće radno mjesto iznosi 30 dana od danaprestanka razloga zbog kojeg su mirovala prava i obaveze iz rada i po osnovu rada.


23/52

23


1.16 ODGOVORNOST DRŽAVNIH SLUŽBENIKA I NAMJEŠTENIKA

Disciplinska odgovornost

Državni službenik, odnosno namještenik disciplinski je odgovoran za povredeslužbene dužnosti iz radnog odnosa, koje mogu biti lakše ili teže a za specične po-trebe pojedinih organa ova pitanja mogu biti posebnim zakonima drukčije uređena(Uprava policije, Uprava carina itd.).

Odgovornost za krivično djelo ili prekršaj ne isključuje disciplinsku odgovornost.Zakonom o državnim službenicima i namještenicima propisane su lakše i teže

povrede službene dužnosti.Lakše povrede službene dužnosti su:1. nepoštovanje radnog vremena;2. neuredno čuvanje službenih spisa ili podataka;

3. neopravdano izostajanje sa posla do tri radna dana;4. nenošenje službenog odijela, odnosno oznake sa ličnim imenom;5. nepravilno korišćenje oznake sa ličnim imenom;6. neobavještavanje neposrednog rukovodioca o propustima u vezi sa zaštitom

na radu;7. neobavještavanje neposrednog rukovodioca o spriječenosti dolaska na rad u

roku od 24 časa, bez opravdanih razloga;8. povreda pravila i standarda koji su Etičkim kodeksom državnih službenika i

namještenika propisani kao lakše povrede službene dužnosti;

9. druge povrede utvrđene zakonom kao lakše povrede službene dužnosti.

Teže povrede službene dužnosti su:1. neizvršavanje ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje službenih

obaveza;2. odbijanje izvršavanja naloga ili radnog zadatka;3. nepravilno korišćenje i raspolaganje povjerenim sredstvima;4. zloupotreba položaja ili prekoračenje ovlašćenja u službi;5. svako propuštanje ili radnja koja onemogućava građanina ili pravno lice u

ostvarivanju prava koja im po zakonu pripadaju;6. neopravdano izostajanje sa posla tri radna dana uzastopno;7. odavanje tajnih podataka;8. izražavanje političkih uvjerenja u vršenju poslova;9. nasilničko, nedolično ili uvredljivo ponašanje prema starješini državnog orga-

na, državnim službenicima, namještenicima i strankama ili iskazivanje bilokakvog oblika netrpeljivosti;

10. dolazak na posao u napitom stanju, opijanje u toku rada ili korišćenje opoj-nih droga;

11. davanje netačnih podataka koji su od uticaja za donošenje odluke;

12. ponavljanje lakših povreda službene dužnosti;13. povreda radnih obaveza usljed kojih su nastupile teže posljedice za stranke

ili državni organ;


24/52

24

Radno pravo

14. kršenje obaveze izbjegavanja sukoba interesa ili prijavljivanja mogućeg suko-ba interesa;

15. kršenje obaveze predavanja državnom organu poklona dobijenog od trećihlica u slučaju iz člana 73 stav 2 ovog zakona ili prijavljivanja prigodnih poklo-na manje vrijednosti;

16. ograničavanje ili uskraćivanje prava državnom službeniku, odnosno namje-šteniku koji podnese prijavu za krivično djelo protiv službene dužnosti ili kri-vično djelo ili radnju sa obilježijima korupcije;

17. neopravdano odsustvo sa stručnog osposobljavanja i usavršavanja na koje jedržavni službenik, odnosno namještenik upućen;

18. nepodnošenje predloga za pokretanje disciplinskog postupka u slučaju19. druge povrede utvrđene zakonom kao teže povrede službene dužnosti.

Disciplinske mjere su:

• za lakše povrede -pisana opomena i novčana kazna koja se izriče za jedanmjesec, u iznosu do 20% zarade isplaćene za mjesec u kojem je učinjena lakšapovreda službene dužnosti.

• za teže povrede - novčana kazna u trajanju od dva do šest mjeseci u iznosuod 20% do 40% zarade isplaćene za mjesec u kojem je počinjena teža povredaslužbene dužnosti, prestanak radnog odnosa.

Disciplinski postupak pokreće starješina državnog organa, na predlog neposred-nog rukovodioca a neposredni rukovodilac je obavezan da podnese predlog ukoliko

postoje činjenice i okolnosti koje ukazuju na povredu službene dužnosti.Postupak se pokreće zaključkom, koji se uručuje državnom službeniku, odnosno

namješteniku čija se disciplinska odgovornost utvrđuje, a protiv tog zaključka nijedozvoljena posebna žalba.

Disciplinski postupak vodi i odluku predlaže disciplinska komisija čiji sastavodređuje rješenjem starješina državnog organa, a čine je predsjednik i dva člana saposebne liste od kojih je jedan predstavnik reprezentativnog sindikata.

Listu članova disciplinske komisije godišnje utvrđuje Uprava za kadrove od pred-stavnika državnih organa, predstavnika reprezentativnog sindikata i lica sa stručnimznanjem i praktičnim iskustvom za vođenje disciplinskog postupka, na osnovu ini-cijalnih predloga starješina državnih organa, sindikata, odnosno na osnovu javnogpoziva.

U disciplinskom postupku se mora održati rasprava na kojoj državni službenik,odnosno namještenik ima pravo na odbranu (sam, preko advokata, zastupnika ilipredstavnika sindikata).

Disciplinsku mjeru protiv državnog službenika, odnosno namještenika, na pred-log disciplinske komisije, izriče starješina državnog organa a predlog odluke komisija je dužna da dostavi što prije, a najkasnije u roku od 60 dana od dana pokretanjadisciplinskog postupka.

Prilikom izbora disciplinske mjere uzimaju se u obzir težina povrede službenedužnosti, nastale posljedice, stepen odgovornosti, okolnosti u kojima je povreda služ-bene dužnosti učinjena i olakšavajuće i otežavajuće okolnosti.


25/52

25


Disciplinski postupak zbog povrede službene dužnosti protiv lica koje vrši poslovevisokog rukovodnog kadra pokreće starješina državnog organa a mjere izriče komisija koju obrazuje organ nadležan za njegovo imenovanje, odnosno postavljenje.

Pokretanje disciplinskog postupka za lakšu povredu službene dužnosti zastarije-va u roku od tri mjeseca od dana saznanja, odnosno u roku od šest mjeseci od danakada je učinjena, a za težu povredu službene dužnosti zastarijeva u roku od šestmjeseci od dana saznanja, odnosno u roku od jedne godine od dana kada je učinjenateža povreda službene dužnosti.

Disciplinska mjera upisuje se u Centralnu kadrovsku evidenciju a briše se nakonproteka dvije godine od dana pravosnažnosti za lakšu, odnosno po proteku pet godi-na od dana pravosnažnosti za težu povredu, ukoliko ne učini novu povredu službenedužnosti, osim mjere prestanka radnog odnosa. Brisanjem disciplinske mjere iz Cen-tralne kadrovske evidencije smatra se da državni službenik, odnosno namještenikdisciplinski nije bio kažnjavan.

Državnom službeniku, odnoso namješteniku protiv kojeg je pokrenut disciplinskipostupak zbog teže povrede službene dužnosti mogu se do okončanja disciplinskogpostupka:

• ograničiti ili oduzeti data ovlašćenja• odrediti mjera privremenog premještaja na drugo radno mjesto• zabraniti obavljanje poslova u državnom organu.

Materijalna odgovornost

Državni službenik, odnosno namještenik materijalno je odgovoran za štetu koju je na radu ili u vezi sa radom protivpravno, namjerno ili iz krajnje nepažnje prouzro-kovao državnom organu.

Država odgovara za štetu koju državni službenik, odnosno namještenik na raduili u vezi sa radom prouzrokuje trećem licu. Treće lice može tražiti naknadu štete i oddržavnog službenika, odnosno namještenika koji je prouzrokovao štetu, ako je štetaučinjena namjerno.

Postupak odlučivanja o materijalnoj odgovornosti za štetu vodi se saglasno odred-bama o disciplinskom postupku a o naknadi štete može se odlučivati i u disciplin-skom postupku ako je šteta nastala zbog povrede službene dužnosti.

O visini i načinu naknade štete može se zaključiti pisani sporazum između starje-šine državnog organa i državnog službenika, odnosno namještenika koji predstavljaizvršnu ispravu, a ako bi utvrđivanje visine štete prouzrokovalo nesrazmjerne troš-kove, naknada štete se može odmjeriti u paušalnom iznosu.

Državni službenik, odnosno namještenik oslobođen je odgovornosti za štetu uko-liko je šteta prourokovana pisanim nalogom neposrednog rukovodioca.

Za isplaćeni iznos naknade štete koju je državni službenik, odnosno namještenikna radu ili u vezi sa radom namjerno odnosno iz krajnje napažnje prouzrokovao tre-ćem licu, država ima pravo na regresni zahtjev.


26/52

26

Radno pravo

1.17 ZAŠTITA PRAVA DRŽAVNIH SLUŽBENIKA I NAMJEŠTENIKA

O pravima i obavezama državnog službenika, odnosno namještenika odlučujestarješina državnog organa rješenjem.

Starješina državnog organa može, u pisanoj formi, ovlastiti lice koje vrši poslovevisokog rukovodnog kadra da odlučuje o pravima i obavezama državnog službenika,odnosno namještenika, kao i o izboru državnog službenika, odnosno namještenikakoje može biti vremenski i po obimu ograničeno. Ovlašćenje može biti dato samo jed-nom licu obavezno u pisanoj formi i vremenski i po obimu ograničeno.

Državni službenik odnosno namješteniik ima pravo na zaštitu njegovih prava iobaveza i to: upravnu, sudsku, sindikalnu i arbitražnu. Upravna zaštita se ostvarujekroz pravo na žalbu na odluke kojima starješina državnog organa odlučuje o pravi-ma i obavezama državnog službenika, odnosno namještenika i putem inspekcijskognadzora. Sudsku zaštitu ostvaruje kroz pravo na vođenje upravnog spora protiv ko-

načnih odluka o pravima i obavezama državnih službenika. Sindikalna zaštita seostvaruje kroz mogućnost da u postupku ostvarivanja prava iz rada i po osnovu radadržavni službenik, odnosno namještenik ima pravo na zaštitu od strane sindikata. Tako, sindikat može da traži od starješine državnog organa da se izjasni o načinuostvarivanja prava za koje se zahtijeva zaštita sindikata, koji je obavezan da se izjasnipo zahtijevu sindikata.

1.18 KOMISIJA ZA ŽALBE

Komisija za žalbe je u svom radu nezavisna i samostalna. Čine je predsjednik ičetiri člana, od kojih je jedan predstavnik sindikata. Predsjednika i članove Komisijeimenuje i razrješava Vlada Crne Gore na period od pet godina i ne mogu biti ponovoimenovani.

Komisija za žalbe dužna je da jednom godišnje Vladi Crne Gore podnese izvještajo radu.

Protiv rješenja kojim je odlučeno o pravima i obavezama državnog službenika,odnosno namještenika i odluke o izboru državnog službenika, odnosno namješteni-ka može se podnijeti žalba, u roku od osam dana od dana prijema rješenja, odnosno

odluke.O žalbi na rješenje kojim je odlučeno o pravima i obavezama državnog službenika,odnosno namještenika i o žalbi na odluku o izboru državnog službenika, odnosnonamještenika odlučuje Komisija za žalbe. Žalba na odluku o izboru državnog službe-nika, odnosno namještenika odlaže izvršenje te odluke.

Komisija za žalbe odlučuje o žalbi najkasnije u roku od 30 dana od dana prijemažalbe a u roku od pet dana o žalbi na rješenje o privremenom ograničenju vršenjadužnosti.

Ukoliko Komisija za žalbe poništi prvostepeno rješenje i predmet vrati prvostepe-nom organu na ponovni postupak, starješina državnog organa je dužan da postupi

po rješenju Komisije za žalbe i da, bez odlaganja, a najkasnije u roku od 20 dana oddana prijema rješenja Komisije za žalbe, donese novo rješenje.


27/52

27


1.19 SUDSKA ZAŠTITA

Protiv odluke Komisije za žalbe može se, tužbom, pokrenuti upravni spor, u rokuod 30 dana od dana prijema odluke. Tužba ne odlaže izvršenje odluke.

Protiv odluke Komisije za žalbe povodom žalbe na rješenje o naknadi štete državnislužbenik, odnosno namještenik ima pravo da tužbom traži zaštitu prava pred nad-ležnim redovnim sudom.

1.20 MIRNO RJEŠAVANJE RADNIH SPOROVA I ARBITRAŽA

Spor koji nastane iz rada i po osnovu rada može se rješavati putem arbitraže,odnosno mirnog rješavanja radnih sporova, u skladu sa zakonom kojim se uređujemirno rješavanje radnih sporova.

Kolektivni radni spor je spor koji je nastao u postupku zaključivanja, odnosno iz-

mjena i dopuna kolektivnih ugovora, ako poslodavac na sve zaposlene ne primjenjujeili nejednako primjenjuje kolektivni ugovor, povodom prava na sindikalno organizo-vanje i u ostvarivanju prava na sindikalni štrajk. Individualni radni spor je spor kojinastane između poslodavca i zaposlenog.

Kolektivni i individualni radni spor može se riješiti mirnim putem,ukoliko se stra-ne u sporu dogovore.

U postupku mirnog rješavanja kolektivnih i individualnih sporova učestvuje mi-ritelj, odnosno arbitar.

Miritelj je lice koje pruža pomoć stranama u kolektivnom sporu i daje preporuku

sa ciljem da zaključe sporazum o rješenju spora.Arbitar je lice koje vodi spor i odlučuje o predmetu individualnog spora.Agencija za mirno rješavanje radnih sporova obavlja stručne poslove koji se odno-

se na mirno rješavanje radnih sporova, vrši izbor, obuku i stručno usavršavanje mi-ritelja i arbitara, odlučuje o njihovom izuzeću i vodi evidenciju o postupcima mirnogrješavanja radnih sporova.

Arbitraža posreduje i pruža pomoć u rješavanju radnog spora, povodom odlukeposlodavca kojom je odlučeno o pojedinačnom pravu zaposlenog, obavezi ili odgovor-nosti.

Zaposleni i poslodavac mogu povjeriti rješavanje spora, koji nastane iz rada i poosnovu rada arbitraži, u roku od 8 dana od dana dostavljanja konačne odluke. Po-stupak pred arbitražom okončava se donošenjem sporazuma o spornom pitanju naj-kasnije u roku od 30 dana od dana podnošenja zahtjeva. Odluka o postignutom spo-razumu mora biti obrazložena i ima snagu sudskog poravnanja. Odluka arbitraže jekonačna. Sporovi koji nastanu u postupku zaključenja, primjene, izmjene ili dopunekolektivnih ugovora povjerava se arbitraži. Rokovi za pokretanje sudskog postupkane teku dok traje postupak pred arbitražom.


28/52

28

Radno pravo

1.21 KADROVSKI PLAN

Oblast upravljanja kadrovima obuhvata utvrđivanje jedinstvenih standarda zaupravljanje ljudskim resursima u državnim organima.

U cilju upravljanja kadrovima u državnim organima donosi se kadrovski plan koji se sastoji od zbirnih i pojedinačnih podataka o zaposlenima u državnim organi-ma i potreba za novim zapošljavanjem u godini za koju se kadrovski plan donosi, ito podataka o: broju državnih službenika i namještenika po svakom radnom mjestu,odnosno zvanju koji su u radnom odnosu na neodređeno i određeno vrijeme; brojupotrebnih državnih službenika i namještenika po svakom radnom mjestu, odnosnozvanju u godini za koju se kadrovski plan donosi; broju pripravnika u državnom or-ganu po nivou kvalikacije obrazovanja i vrsti stručne spreme; broju potrebnih pri-pravnika u državnom organu po nivou kvalikacije obrazovanja i vrsti stručne spre-me u godini za koju se kadrovski plan donosi; broju državnih službenika, odnosno

namještenika po nivou kvalikacije obrazovanja i vrsti stručne spreme koji su stav-ljeni na raspolaganje organu za upravljanje kadrovima; drugih podataka od značajaza kadrovsko planiranje. Vlada Crne Gore, kadrovski plan za organe državne upravei službu Vlade donosi u roku od 30 dana od dana donošenja zakona o budžetu za tugodinu. Za sprovođenje kadrovskog plana odgovoran je starješina državnog organa.

1.22 CENTRALNA KADROVSKA EVIDENCIJA

Centralna kadrovks evidencija i evidencija internog tržišta rada vode se u okviru

kadrovkskog informacionog sistema.Centralna kadrovska evidencija obuhvata podatke o državnim službenicima i na-

mještenicima, i to: ime i prezime, nacionalnost i maternji jezik, adresu i jedinstvenimatični broj, kao i druge podatke od značaja za upravljanje kadrovima.

Starješina državnog organa dužan je da Upravi za kadrove dostavi podatke zaupis u Centralnu kadrovsku evidenciju, najkasnije u roku od osam dana od nastan-ka ili promjene okolnosti o kojima se vodi evidencija. Podaci iz Centralne kadrovskeevidencije i evidencije internog tržišta rada mogu biti dostupni državnom službeniku,odnosno namješteniku na koga se podaci odnose, starješini državnog organa, odno-

sno drugom organu koji odlučuje o pravima i obavezama državnog službenika, odno-sno namještenika, u skladu sa zakonom. Podaci iz Centralne kadrovske evidencija ievidencije internog tržišta rada mogu biti dostupni trećem licu samo uz saglasnostdržavnog službenika, odnosno namještenika na koga se podaci odnose.

1.23 STRUČNO USAVRŠAVANJE DRŽAVNIH SLUŽBENIKAI NAMJEŠTENIKA

U cilju unaprijeđenja stručnih sposobnosti i vještina za potrebe vršenja poslovaradnog mjesta državni službenik, odnosno namještenik ima pravo i obavezu da se

stručno osposobljava i usavršava. Stručno osposobljavanje i usavršavanje pod pro-pisanim uslovima moguće je i preko posebnog programa a prava i obaveze se ure-đuju ugovorom između starješine državnog organa i državnog službenika, odnosnonamještenika.


29/52

29


Programi stručnog osposobljavanja i usavršavanja državnih službenika odnosnonamještenika su:

• opšti program stručnog osposobljavanja i usavršavanja koji je namjenjen zasticanje, odnosno unaprjeđivanje osnovnih znanja i vještina i

• specični programi strucnog osposobljavanja i usavršavanja koji su namje-njeni za sticanje, odnosno unaprjeđivanje znanja i vještina za vršenje poslovaradnog mjesta.

Programi stručnog osposobljavanja i usavršavanja sadrže:• naziv stručnog osposobljavanja, odnosno usavršavanja,• cilj stručnog osposobljavanja, odnosno usavršavanja,• ciljnu grupu,• sadržaj stručnog osposobljavanja, odnosno usavršavanja,• način realizacije.

Programi stručnog osposobljavanja i usavršavanja pripremaju se na osnovu ana-lize potreba za stručnim osposobljavanjem, odnosno usavršavanjem državnih služ-benika i namještenika koju priprema Uprava za kadrove u saradnji sa organima ukojima državni službenici, odnosno namještenici rade.

Sredstva za osposobljavanje i usavršavanje državnog službenika, odnosno namje-štenika obezbjeđuju se u budžetu Crne Gore.

O posebnoj stručnoj obuci i usavršavanju vodi se evidencija.

1.24 UPRAVA ZA KADROVE

Uprava za kadrove vrši poslove koji se odnose na: praćenje sprovođenja Zakona održavnim službenicima i namještenicima i drugih propisa o državnim službenicima inamještenicima i obavještavanje nadležnog inspekcijskog organa o eventualnim ne-zakonitostima i nepravilnostima; davanje mišljenja na akt o unutrašnjoj organizacijii sistematizaciji državnog organa i pravnog lica, na koje se primjenjuje Zakon o držav-nim službenicima i namještenicima; sprovođenje oglasa za potrebe državnog organa;praćenje i ocjenjivanje realizacije programa stručnog osposobljavanja i usavršavanjai drugih programa razvoja kadra; učestvovanje u pripremi stručnih osnova za izra-du propisa i strateških dokumenata u oblasti službeničkih odnosa, kao i iniciranjeizmjena i dopuna propisa koji se odnose ili su u vezi sa službeničkim odnosima; vo-đenje Centralne kadrovske evidencije i evidencije internog tržišta rada; pripremanjepredloga odgovarajućih programa stručnog osposobljavanja i usavršavanja i drugihprograma razvoja kadrova; pružanje pomoći državnim organima u realizaciji kadrov-ske politike, obuke i razvoja kadra; praćenje sprovođenja mjera u cilju postizanjasrazmjerne zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u državnim organima, rodno balansirane zastupljenosti i zapošljavanja licasa invaliditetom; utvrđivanje prava i obaveza državnih službenika, odnosno namje-

štenika na raspolaganju i ispitivanje mogućnosti njihovog raspoređivanja na slobod-na radna mjesta u državnom organu i druge poslove iz oblasti razvoja i upravljanjakadrovima, u skladu sa zakonom.


30/52

30

Radno pravo

Uprava za kadrove dužan je da jednom godišnje Vladi Crne Gore podnosi izvještajo svom radu, u skladu sa zakonom a o naročito značajnim pitanjima može podnijetii posebne tematske izvještaje sa predlogom mjera.

1.25 UPRAVNI INSPEKTOR

Nadzor nad sprovođenjem Zakona o državnim službenicima i namještenicima idrugih propisa o državnim službenicima i namještenicima vrši Ministarstvo unutraš-njih poslova preko upravnih inspektora. Upravni inspektor, u vršenju nadzora nadsprovođenjem ovog zakona, ima pravo uvida u dokumentaciju i evidencije koje seodnose na državne službenike, odnosno namještenike.

Upravni inspektor vrši nadzor, naročito, u odnosu na: pravilnost i blagovreme-nost dostavljanja podataka u Centralnu kadrovsku evidenciju i vođenje zbirke doku-menata u vezi sa kadrovskom evidencijom; blagovremenost donošenja i dostavljanja

pojedinačnih akata; postupak popune radnih mjesta u državnim organima; postupakoglašavanja; postupak ocjenjivanja rada državnih službenika i namještenika i postu-pak napredovanja, odnosno raspoređivanja; postupak sprovođenja reorganizacije idruga pitanja u vezi prava i obaveza državnih službenika i namještenika.

Upravni inspektor dužan je da uzme u rad svaki podnesak ili inicijativu iz svojenadležnosti, a podnosioca obavijesti o ishodu postupanja po podnesku ili inicijativi.Ako u vršenju nadzora upravni inspektor utvrdi nezakonitosti i nepravilnosti dužan je da preduzme mjere utvrđene propisima o inspekcijskom nadzoru. Upravni inspek-tor dužan je da upozna Komisiju za žalbe i Upravu za kadrove sa utvrđenim nezako-

nitostima i nepravilnostima.Na inicijativu državnog službenika, odnosno namještenika koji je pokrenuo po-

stupak pred sudom protiv konačnog rješenja državnog organa zbog povrede pravaiz radnog odnosa zato što je prijavio osnove sumnje na postojanje djela i radnji izoblasti korupcije, upravni inspektor će, ako utvrdi da je očigledno povrijeđeno pravodržavnog službenika, odnosno namještenika, rješenjem odložiti izvršenje takvog rje-šenja, do donošenja pravosnažne sudske odluke. Žalba ne odlaže izvršenje rješenjaupravnog inspektora. Protiv konačnog rješenja upravnog inspektora ne može se po-krenuti upravni spor.


31/52

31


2.OPŠTI PROPISI O RADU

2.1 POJAM RADNOG PRAVA

Radno pravo je moguće denisati kao granu prava koja sadrži normativna odre-đenja o osnovnim načelima o: organizaciji rada i uređenju radnih odnosa; zasnivanjui prestanku radnih odnosa; organizaciji i zaštiti lica u radnom odnosu; sistemu pravai dužnosti iz radnog odnosa; sistemu disciplinske i materijalne odgovornosti; ostva-rivanju i zaštiti prava iz radnog odnosa, kao i o institutima u vezi sa radom i radnimodnosima.

2.2 IZVORI RADNOG PRAVA - USTAV, ZAKONI, PODZAKONSKI AKTI,KOLEKTIVNI UGOVORI, MEĐUNARODNI IZVORI RADNOGPRAVA

Osnovni izvori radnog prava su: Ustav, zakoni, podzakonski akti, kolektivni ugo-vori, međunarodni izvori radnog prava.

2.3 POJAM I BITNI ELEMENTI RADNOG ODNOSA

Radni odnos u najširem smislu obuhvata sveukupnost pravnih odnosa izmeđuzaposlenog i poslodavca uređenih Ustavom, međunarodnim ugovorima, zakonima idrugim propisima, kolektivnim i drugim ugovorima i predstavlja specični ugovorniodnos dvije ravnopravne strane u oblasti rada od kojih svaka strana u tom odnosuostvaruje svoje ciljeve, uvažavajući interese druge strane.

U užem smislu radi se o dobrovoljnom odnosu, koji se zasniva između zaposlenogi poslodavca, po osnovu rada, radi obavljanja određenih poslova i ostvarivanja odre-đenih prava i obaveza koja proizilaze iz rada i po osnovu rada, a zasniva se ugovoromo radu.

Radni odnos je odnos po osnovu rada između zaposlenog i poslodavca koji se za-sniva ugovorom o radu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.

Bitni elementi radnog odnosa su: dobrovoljnost; da je to odnos koji se uspostavljaizmeđu zaposlenog i poslodavca; obavljanje određenih poslova; ostvarivanje određe-nih prava; postojanje određenih obaveza i odgovornosti; i zaštita prava.

Bitno je napomenuti da je radni odnos pravni odnos između zaposlenog i poslo-davca iz kojeg proizilaze prava, obaveze i odgovornosti iz rada (zasnivanje radnogodnosa, raspoređivanje, radno vrijeme, odmori i odsustva, zaštita na radu, zarada,naknada zarada i druga primanja, disciplinska i materijalna odgovornost, prestanakradnog odnosa i zaštita prava) i prava i obaveze iz radnog odnosa odnosno po osnovurada (zdravstveno, penzijsko, invalidsko i drugi oblici socijalnog osiguranja).


32/52

32

Radno pravo

2.4 RADNA KNJIŽICA

Zaposleni ima radnu knjižicu. Radna knjižica je javna isprava koju izdaje, nazahtjev lica koje želi da se zaposli, nadležni organ lokalne samouprave. Zaposleniradnu knjižicu predaje poslodavcu na dan početka rada, a poslodavac je dužan dazaposlenom vrati uredno popunjenu radnu knjižicu na dan prestanka radnog odno-sa. U radnu knjižicu zabranjeno je unošenje negativnih podataka u vezi sa radomzaposlenog.

2.5 RADNO VRIJEME

Puno radno vrijeme iznosi 40 časova nedjeljno, ako zakonom nije drukčije odre-đeno. Kolektivnim ugovorom može se utvrditi radno vrijeme kraće od 40 časova uradnoj nedjelji.

Zaposleni može u okviru 40-časovne radne nedjelje da zaključi ugovor o radu kodviše poslodavaca i na taj način ostvari puno radno vrijeme, a način ostvarivanja pra-va i obaveza i raspored radnog vremena zaposlenih koji su zaključili ugovor o radu,uređuje se sporazumom poslodavaca.

Ugovor o radu može se zaključiti sa nepunim radnim vremenom, ali ne kraće od1/4 (10 časova) punog radnog vremena, s tim što se radna mjesta na kojima se za-ključuje ugovor o radu sa nepunim radnim vremenom utvrđuju aktom o sistematiza-ciji, u zavisnosti od prirode posla i organizacije rada.

Radno vrijeme zaposlenog može trajati i duže od punog radnog vremena (preko-

vremeni rad), ako se odgovarajućom organizacijom rada i rasporedom radnog vreme-na ne može završiti iznenada povećani obim posla.

Rad duži od punog radnog vremena može trajati samo onoliko vremena koliko jeneophodno da se otklone uzroci zbog kojih je uveden, ali ne duže od 10 časova ne-djeljno. Prekovremeni rad uvodi se pisanom odlukom poslodavca prije početka tograda, a ukoliko to nije moguće prekovremeni rad se može odrediti i usmenim putem,s tim što je poslodavac dužan da pisanu odluku o tome zaposlenom uruči naknadno,a najkasnije pet dana nakon izvršenog prekovremenog rada.

Poslodavac je dužan da obavijesti inspektora rada o uvođenju prekovremenog

rada u roku od tri dana od dana donošenja odluke o uvođenju tog rada.Odluku o rasporedu radnog vremena, preraspodjeli radnog vremena, skraćenomradnom vremenu i uvođenju rada dužeg od punog radnog vremena donosi nadležniorgan poslodavca a poslodavac je dužan da donese pisanu odluku o rasporedu rad-nog vremena zaposlenih i njihov raspored po smjenama, ako je kod tog poslodavcarad organizovan po smjenama. Odlukom nadležnog državnog organa, odnosno orga-na lokalne samouprave utvrđuje se raspored, početak i završetak radnog vremena uodređenim djelatnostima i na određenim poslovima.

2.6 ODMOR U TOKU RADA, DNEVNI I NEDJELJNI ODMOR

Zaposleni ima pravo na odmor u toku dnevnog rada u trajanju od 30 minuta,koji ne može da koristi na početku i na kraju radnog vremena. Vrijeme ovog odmora


33/52

33


uračunava se u radno vrijeme. Poslodavac je dužan da organizuje odmor u toku danana način kojim se obezbjeđuje da se rad ne prekida, ako priroda posla ne dozvoljavaprekid, odnosno ako se radi sa strankama.

Zaposleni ima pravo na dnevni odmor između dva uzastopna radna dana u traja-nju od najmanje 12 časova neprekidno.

Zaposleni ima pravo na nedjeljni odmor u trajanju od najmanje 24 časa nepre-kidno, ako radi na dan svog nedjeljnog odmora mora mu se obezbijediti jedan danodmora u toku naredne nedjelje.

Zaposleni ima pravo na godišnji odmor utvrđen kolektivnim ugovorom, odnosnougovorom o radu a najmanje 20 radnih dana, a zaposleni mlađi od 18 godina u traja-nju od najmanje 24 radna dana, dok zaposleni koji radi skraćeno radno vrijeme imapravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 30 radnih dana.

Trajanje godišnjeg odmora utvrđuje se srazmjerno vremenu provedenom u rad-nom odnosu. Zaposleni ima pravo na 1/12 godišnjeg odmora za svaki navršeni mje-

sec dana rada kod poslodavca ako u toj kalendarskoj godini zasniva radni odnos ilimu prestaje radni odnos kod poslodavca.

Dužina godišnjeg odmora utvrđuje se na osnovu krterijuma utvrđenih zakonom ikolektivnim ugovorom, zavisno od uslova rada, doprinosa u radu, složenosti poslova,radnog iskustva, invalidnosti, zdravstvenog stanja i drugih ulova u kojima zaposleniradi. Pri utvrđivanja godišnjeg odmora radna nedjelja računa se kao pet radnih dana.

Godišnji odmor može se koristiti u dva dijela. Ako se godišnji odmor koristi iz dvadijela prvi dio se koristiti u trajanju od najmanje 10 radnih dana neprekidno u tokukalendarske godine, a drugi dio se mora iskoristiti najkasnije do 30 juna naredne

godine.Zaposlenom se ne može uskratiti pravo na godišnji odmor niti ga se zaposleni

može odreći. Zaposleni koji krivicom poslodavca nije iskoristio godišnji odmor ili diogodišnjeg odmora ima pravo na naknadu štete. Za vrijeme korišćenja godišnjeg od-mora zaposleni ima pravo na naknadu zarade.

2.7 ODSUSTVOVANJE SA RADA - PLAĆENO I NEPLAĆENO ODSU-STVO

Zaposleni ima pravo na odsustvo sa rada uz naknadu zarade (plaćeno odsustvo),u slučaju sklapanja braka, rođenja djeteta, teže bolesti člana uže porodice, polaganjastručnog ispita i u drugim slučajevima utvrđenim kolektivnim ugovorom i ugovoromo radu. Vrijeme trajanja plaćenog odsustva utvrđuje se kolektivnim ugovorom i ugo-vorom o radu. Zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo sedam radnih dana zbogsmrti člana uže porodice a članovima uže porodice smatraju se bračni drug, djeca(bračna, vanbračna, usvojena i pastorčad), braća, sestre, roditelji, usvojilac i stara-telj.

Zaposleni ima pravo na neplaćeno odsustvo sa rada za vrijeme i u slučajevimautvrđenim kolektivnim ugovorom i ugovorom o radu i ima pravo na zdravstvenu za-

štitu, a druga prava i obaveze iz rada i po osnovu rada miruju.


34/52

34

Radno pravo

2.8 ZAŠTITA ZAPOSLENIH - OPŠTA

Zaposleni ima pravo na zaštitu na radu u skladu sa zakonom i kolektivnim ugo-vorom i ne može biti raspoređen na radno mjesto niti da radi duže od punog radnogvremena, odnosno noću, ako bi po nalazu organa nadležnog za ocjenu zdravstvenesposobnosti takav rad mogao da pogorša njegovo zdravstveno stanje. Na radnommjestu na kojem postoji povećana opasnost od nastanka invalidnosti, profesionalnihili drugih oboljenja može da bude raspoređen zaposleni koji, pored uslova utvrđenihaktom o sistematizaciji, ispunjava i uslove za rad u pogledu zdravstvenog stanja, pri-hozičkih sposobnosti i godina života.

2.9 ZAŠTITA ŽENA, OMLADINE I INVALIDA

Zaposlena žena, zaposleni mlađi od 18 godina života i zaposlena lica sa invalidi-

tetom imaju pravo na posebnu zaštitu, u skladu sa Zakonom o radu. Zaposlena ženai zaposleni mlađi od 18 godina života ne mogu da rade na radnom mjestu na kojemse pretežno obavljaju naročito teški zički poslovi, radovi pod zemljom ili pod vodom,niti na poslovima koji bi mogli štetno i s povećanim rizikom da utiču na njihovozdravlje i život. Zaposlena žena koja radi u oblasti industrije i građevinarstva ne možese rasporediti na rad noću osim zaposlene žene koja radi na rukovodećem radnommjestu ili koja obavlja poslove zdravstvene, socijalne i druge zaštite.

Zaposlenom mlađem od 18 godina života ne može se odrediti da radi duže od pu-nog radnog vremena, niti noću. Kolektivnim ugovorom kod poslodavca može se, za

ova lica, utvrditi radno vrijeme kraće od punog radnog vremena.Zaposleno lice sa invaliditetom poslodavac je dužan da rasporedi na poslove koji

odgovaraju njegovoj radnoj sposobnosti u stepenu stručne spreme, u skladu sa ak-tom o sistematizaciji. Ako se takav raspored ne može obezbijediti, poslodavac je du-žan da mu obezbijedi druga prava, u skladu sa zakonom kojim se uređuje radnoosposobljavanje lica sa invaliditetom i kolektivnim ugovorom.

2.10 ZAŠTITA MATERINSTVA I PRAVO ZAPOSLENIH KOJI SESTARAJU O DJECI

Poslodavac ne može odbiti da zaključi ugovor o radu sa trudnom ženom, niti jojmože otkazati ugovor o radu zbog trudnoće ili ako koristi porodiljsko odsustvo.

Poslodavac ne može da raskine ugovor o radu sa roditeljem koji radi polovinupunog radnog vremena zbog njege djeteta s težim smetnjama u razvoju, samohranimroditeljem koji ima dijete do sedam godina života ili dijete sa teškim invaliditetom,kao ni sa licem koje koristi neko od navedenih prava i ne mogu se proglasiti licima začijim je radom prestala potreba usljed uvođenja tehnoloških, ekonomskih ili restruk-turalnih promjena u skladu sa ovim zakonom.

Za vrijeme odsustva sa rada zbog njege djeteta i korišćenja roditeljskog odsustva

poslodavac ne može zaposlenom da otkaže ugovor o radu.Zaposlenoj ženi kojoj ugovor o radu na određeno vrijeme ističe u periodu korišće-

nja prava na porodiljsko odsustvo, rok za koji je ugovorom o radu zasnovala radni


35/52

35


odnos na određeno vrijeme produžava se do isteka korišćenja prava na porodiljskoodsustvo.

Zaposlena žena za vrijeme trudnoće i žena koja ima dijete mlađe od tri godine ži-vota ne može raditi duže od punog radnog vremena, niti noću, a izuzetno, zaposlenažena koja ima dijete starije od dvije godine života može raditi noću, samo ako pisa-nom izjavom pristane na takav rad.

Jedan od roditelja koji ima dijete sa težim smetnjama u razvoju, kao i samohraniroditelj koji ima dijete mlađe od sedam godina života može raditi duže od punog rad-nog vremena, odnosno noću, samo na osnovu pisanog pristanka.

Roditeljsko odsustvo je pravo jednog od roditelja da koristi odsustvo sa rada zbognjege i staranja o djetetu. Roditeljsko odsustvo se može koristiti u trajanju do 365dana od dana rođenja djeteta. Roditelj može da otpočne da radi i prije isteka odsustvaod godine dana, ali ne prije nego što protekne 45 dana od dana rođenja djeteta, stim da roditelj nema pravo da nastavi korišćenje roditeljskog odsustva. Ako jedan od

roditelja prekine korišćenje roditeljskog odsustva, drugi roditelj ima pravo da koristineiskorišćeni dio roditeljskog odsustva.

Nakon isteka porodiljskog odsustva jedan od zaposlenih roditelja ima pravo daradi polovinu punog radnog vremena za vrijeme dok dijete navrši tri godine života,ukoliko je djetetu potrebna pojačana njega.

Pravo da radi polovinu punog radnog vremena ima roditelj, usvojilac ili lice kome je nadležni organ starateljstva povjerio dijete sa smetnjama u razvoju na staranje injegu, odnosno lice koje se stara o osobi sa teškim invaliditetom u skladu sa poseb-nim propisima i smatra se da je radio puno radno vrijeme u pogledu ostvarivanja

prava iz rada i po osnovu rada.

2.11 KOLEKTIVNI UGOVORI

Kolektivnim ugovorom, u skladu sa zakonom, utvrđuju se prava, obaveze i odgo-vornosti iz rada i po osnovu rada, postupak izmjena i dopuna kolektivnog ugovora,međusobni odnosi učesnika kolektivnog ugovora i druga pitanja od značaja za zapo-slenog i poslodavca. Kolektivni ugovor zaključuje se u pisanom obliku i primjenjujese neposredno.

Kolektivni ugovor može se zaključiti kao: opšti, granski i kolektivni ugovor kodposlodavca.

Opšti kolektivni ugovor zaključuje se za teritoriju Crne Gore i primjenjuje se nasve zaposlene i poslodavce, a granski kolektivni ugovori za grane djelatnosti, grupe,odnosno podgrupe djelatnosti i primjenjuje se na zaposlene i poslodavce u grani, gru-pi, odnosno podgrupi. Kolektivni ugovor kod poslodavca primjenjuje se na zaposlenekod tog poslodavca. Prava i obaveze iz rada i po osnovu rada lica koja samostalnoobavljaju umjetničku ili drugu kulturnu djelatnost utvrđuju se granskim kolektiv-nim ugovorom.

Opštim kolektivnim ugovorom utvrđuju se elementi za utvrđivanje zarade, na-

knada zarade, ostala primanja zaposlenih i utvrđuje obim prava i obaveze iz rada uskladu sa zakonom.

Granskim kolektivnim ugovorom utvrđuje se minimalna zarada u grani djelat-


36/52

36

Radno pravo

nosti, grupi, odnosno podgrupi djelatnosti, elementi za utvrđivanje osnovne zarade,naknade zarada i druga primanja zaposlenih i uređuje obim prava i obaveze iz radazaposlenih u skladu sa zakonom. Kolektivnim ugovorom kod poslodavca utvrđuje seminimalna zarada, elementi za utvrđivanje osnovne zarade, naknada zarade i drugihprimanja zaposlenih i uređuju veća prava, obaveze i odgovornosti iz rada i po osnovurada zaposlenog u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.

Opšti kolektivni ugovor zaključuju nadležni organ reprezentativne organizacijeSindikata Crne Gore, nadležni organ reprezentativnog udruženja poslodavaca CrneGore i Vlada Crne Gore.

Kolektivni ugovor je zaključen kada ga potpišu ovlašćeni predstavnici svih uče-snika a opšti i granski kolektivni ugovori registruju se kod ministarstva i objavljujuu “Službenom listu Crne Gore”.

Kolektivni ugovori zaključuju se na neodređeno ili određeno vrijeme. Kolektivniugovor zaključen na neodređeno vrijeme prestaje sporazumom svih učesnika ili ot-

kazom, na način utvrđen tim ugovorom. Kolektivni ugovor zaključen na određenovrijeme prestaje da važi istekom vremena za koje je zaključen. Kolektivni ugovor koji je zaključen na određeno vrijeme može se produžiti sporazumom učesnika koji gazaključuju, najkasnije 30 dana prije isteka važenja tog ugovora.

Kolektivni ugovor i ugovor o radu ne mogu da sadrže odredbe kojima se zaposle-nom daju manja prava ili utvrđuju nepovoljniji uslovi rada od prava i uslova koji suutvrđeni zakonom a mogu se utvrditi veći obim prava i povoljniji uslovi rada.

2.12 SINDIKAT ZAPOSLENIH

Zaposleni i poslodavci imaju pravo da po slobodnom izboru, bez prethodnog odo-brenja, osnivaju svoje organizacije i da se u njih učlanjuju, pod uslovima utvrđenimstatutom i pravilima tih organizacija.

Sindikalna organizacija samostalno odlučuje o načinu njenog zastupanja kod po-slodavca i može imenovati jednog sindikalnog predstavnika koji će je zastupati. Sindi-kalni predstavnik je dužan da obavlja sindikalne aktivnosti na način koji neće uticatina ekasnost poslovanja poslodavca. Sindikalna organizacija je dužna da obavijestiposlodavca o imenovanju sindikalnog predstavnika.

Poslodavac je dužan da zaposlenim obezbijedi slobodno ostvarivanje sindikalnihprava i da sindikalnoj organizaciji obezbijedi uslove za ekasno obavljanje sindikal-nih aktivnosti kojima se štite interesi i prava zaposlenih, u skladu sa kolektivnimugovorom.

Predstavnik sindikalne organizacije ima pravo da odsustvuje sa rada uz naknaduzarade radi obavljanja aktivnosti koje organizuje sindikat u skladu sa kolektivnimugovorom a poslodavac nije dužan da isplaćuje naknadu zarade predstavniku sindi-kata čije odsustvo sa rada nije u skladu sa kolektivnim ugovorom.

Predstavnik sindikalne organizacije i predstavnik zaposlenih, za vrijeme obavlja-nja sindikalnih aktivnosti i šest mjeseci nakon prestanka sindikalnih aktivnosti, ne

može biti pozvan na odgovornost u vezi sa obavljanjem sindikalnih aktivnosti, pro-glašen kao zaposleni za čijim radom je prestala potreba, raspoređen na drugo radnomjesto kod istog ili drugog poslodavca u vezi sa obavljanjem sindikalnih aktivnosti ili


37/52

37


na drugi način doveden u nepovoljniji položaj, ukoliko postupa u skladu sa zakonomi kolektivnim ugovorom. Poslodavac ne može stavljati u povoljniji ili nepovoljniji po-ložaj predstavnika sindikalne organizacije ili predstavnika zaposlenih zbog članstvau sindikatu ili njegovih sindikalnih aktivnosti.

2.13 OBLAST PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

Pojam i vrste penzijskog osiguranja

Penzijsko i invalidsko osiguranje je osiguranje kojim se osiguranicima obezbje-đuju prava za slučaj starosti, invalidnosti i tjelesnog oštećenja, a članovima njihovihporodica pravo za slučaj smtri osiguranika, odnosno korisnika prava. Penzijsko i in-validsko osiguranje obuhvata: obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje na osnovutekućeg nansiranja; obavezno penzijsko osiguranje na osnovu individualne kapita-

lizovane štednje; dobrovoljno penzijsko osiguranje na osnovu individualne kapitali-zovane štednje.

Obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje na osnovutekućeg nansiranja

Obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje na osnovu tekućeg nansiranja je osi-guranje kojim se osiguranicima, po osnovu rada, zavisno od dužine ulaganja i visineosnovice na koju se plaća doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje, uz primjenu

načela uzajamnosti i solidarnosti, obezbjeđuju prava za slučaj starosti, invalidnosti itjelesnog oštećenja, a članovima njihovih porodica pravo za slučaj smrti osiguranika,odnosno korisnika prava.

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja su lična prava i ne mogu se prenositina druga lica. Ova prava ne mogu zastarijevati. Sredstva za penzijsko i invalidskoosiguranje obezbjeđuju se iz doprinosa koje plaćaj

Documents

Knjiga Radno Pravo 2016