Kompania Rajonale e Ujësjellësit Gjakovëbalkansjointconference.org/wp-content/uploads/2015/12/Avni-Caka.pdf · Foto 27,28,29 Dyshim për shkak të arrdhjes së ujit në puset të

Identifikimi – zbulimi i humbjeve teknike me metodën akustike

HUMBJET E UJIT NË SISTEMET EUJËSJELLËSIT

Në Kosovë shumica e sistemeve të ujësjellësit kanë humbje të konsiderueshme tëujit të pijes. Kjo rezulton nga fakti se nuk i kushtohet rëndësi e mjaftueshme këtijproblemi, i cili për shkak të mungesës së ujit të pijes, çdo ditë do të jetë më i theksuar.

Humbjet e ujit në sistemet e ujësjellësit janë evidente si në rrjetat e reja tëujësjellësit, ashtu edhe në rrjetat më të vjetra të ujësjellësit.

Sasia e humbjeve të ujit në rrjetat e ujësjellësit varet prej shumë faktorëve siç janë:

Sasia e ujit që disponojmë në burime në raport me nevojat e ujit për shpenzim,

Mënyra e furnizimit me ujë të pijes,

Kushtet e terrenit etj.

Humbjet e ujit në sistemet e ujësjellësit paraqesin probleme mjaft të ndërlikuara, meqenëse ato duhet të trajtohen si humbje në tërësi në sistemet e ujësjellësit.

Humbjet e ujit mund të paraqiten në disa vende siç janë:

Në vendakumulimet,

Në objektet ku bëhet përpunimi i ujërave,

Gjatë bartjes së ujit ( në rrjetat e ujësjellësit),

Te harxhuesit e ujit ( konsumatorët ).

Humbjet më të mëdha paraqiten në :

◦ Rrjetat e ujësjellësit,

◦ Te harxhuesit e ujit ( konsumatorët ).

Poashtu problem në vete lidhur me humbjet e ujit paraqesin shpenzimetjoracionale ( të pakontrolluara) nga harxhuesit e ujit, si rezultat i mungesës sëvetëdijes së tyre.

Humbjet e ujit paraqesin probleme në shumë aspekte:

Në aspektin ekonomik,

Në aspektin teknik,

Në aspektin sanitar

Problemet në aspektin ekonomik paraqiten si pasojë e ndryshimeve tëmëdha në mes të ujit të përpunuar dhe sasisë së ujit të fakturuar (sasisë sëshpenzuar). Këto ndryshime janë shumë të mëdha.

Problemet në aspektin teknik paraqiten si pasojë e pamundësisë të gjetjes sëvendeve ku paraqiten humbjet, si dhe mënyrat se si të eliminohen (të sanohen) duke pasur parasyshë llojet e objekteve - rrjeti i ujësjellësit, armaturat, lidhjetshtëpiake.

Problemet në aspektin sanitar paraqiten si pasojë e faktit se vendet e defekteve (vendet e dëmtuara) në rrjetin e ujësjellësit, paraqesin nën kushte tëveçanta rrezik nga infiltrimi i materieve të ndyta në rrjetin e ujësjellësit, me ç’rastzvogëlohet kualiteti i ujit të pijes.

HUMBJET TEKNIKE TË UJIT

Humbjet teknike të ujit paraqiten në këto pjesë të sistemit të ujësjellësit :

Humbjet e ujit në rrjetin primar dhe sekondar të ujësjellësit,

Humbjet e ujit në objektet e ujësjellësit ( puseta, mbyllësa, hidranta, ujëmatësa),

Humbjet në kyqjet shtëpiake,

Humbjet e ujit prej rrjedhjes së pakontrolluar të ujit në krojet publike,

Humbjet nga harxhimi i pakontrolluar tek harxhuesit që nuk posedojnë ujëmatësa,

Humbjet e ujit nga kyqjet jo të rregullta etj.

Me eliminimin e humbjeve teknike arrihen efekte të mëdha në aspektinekonomik (zvogëlohen investimet e reja në sigurimin e sasive të reja të ujit të pijes, shtohet sasia e ujit të fakturuar ), ndërsa në aspektin sanitar ruhet kualiteti i ujittë pijes.

METODAT PËR ZBULIMIN E HUMBJEVE TË UJIT NË SISTEMET E UJËSJELLËSIT

Zbulimi – evdentimi e defekteve është ndër aktivitetet kryesore përzvogëlimin e humbjeve.

Për zbulimin- evidentimin e humbjeve të ujit në sistemet e ujësjellësitpërdoren metodat DIREKTE dhe INDIREKTE

Me metodat direkte caktohen sasitë e humbjeve të shprehura në l/s ose m3/h

Me metodat indirekte vërtetohen vendet ku janë të paraqitura humbjet e ujit, ndërsa deri te sasitë e humbjeve të ujit vihet me metodat indirekte duke i llogaritursasitë, ose me metodat direkte.

Metodat direkte janë :

Vëzhgimet ( përcjellëse) e vazhdueshme të sistemit të ujësjellësit,

Metodat e harxhimeve minimale.

Metodat indirekte janë:

Metoda akustike,

Caktimi i humbjeve të ujit me llogaritje hidraulike.

Si rezultat te humbjeve të mëdha në qytetin e Rahovecit kemi marrë një

veprim që të kontrollojmë rrjetin e ujësjellësit me paisjet detektuese.

Së pari kemi siguruar harten e rrjetit të ujësjellësit dhe pas disa konsultimeve

me ekipet e mirëmbajtjes, terrenin e kemi ndarë në disa zona.

Ndarja e rrjetit është bërë në tri zona, siç është edhe furnizimi me ujë.

Kemi bërë detektimin me paisje në rrjetin kryesor në çdo 5m, ndërsa te degëzimet

dhe lidhjet shtëpiake çdo 2-3m, të cilat detektime janë treguar mjaft të suksesshme.

Pjesa e shënuar me të gjelbër janë rrugët ku është kryer detektimi

Pasi që konfiguracioni i terrenit ne Rahovec është mjaft i ndryshueshëm, ne së parikemi punuar në zonën e I- rë , pasi që në këtë zonë janë presionet më të mëdha.

Është punuar një (1) muaj dhe është bërë detektimi i trasesë së gypave me gjatësi17129m. Është kryer detektimi i zonës së parë si dhe disa pjesë të zonës së dytë.

Gjithsej janë evidentuar 24 raste të dyshimta për rrjedhje, 21 janë vërtetuar dhe tëgjitha janë rregulluar.

Falë instrumenteve detektuese janë zbuluar këto raste të humbjeve teknike tëpavërejtshme. Në të shumtën e rasteve uji kishte depërtuar në rrjetin e kanalizimitku shihet edhe nga fotot.

Të gjitha defektet që janë zbuluar kanë qenë në rrjetin sekondar, kryesisht teklidhjet shtëpiake me gypin kryesor .

Për llogaritjen e përafërt të humbjeve të mundshme nga këto rrjedhje kemishfrytëzuar literaturën :

SNABDEVANJEM VODO – PRIRUCNIK(Mutschmman Stimmelmayr) fq. 655

Diametri I

hapjes

(vrimes)

(mm) ( l / min ) ( l / sec ) (m3 / d )

1.0 1.0 1.4

2.0 3.2 4.6

3.0 8.2 11.8

4.0 14.8 21.4

5.0 22.3 0.37 32.0

10.0 90.0 1.5 129.0

20.0 360.0 6 520.0

30.0 810.0 13.5 1170.0

Keto te dhena jane marre nga libri : SNABDEVANJEM VODO - PRIRUCNIK ( Mutschmman Stimmelmayr) fq,655

SASIA E UJIT TE RRJEDHUR ( HUMBUR ) NE RAPORT ME MADHESIN E VRIMAVE NE GYPA

141

134

127

118

110

100

89

77

68

4

3

2

1 45

6

5

X bar %

10

9

Sasia e ujit të rrjedhur

Sasia e ujit që rrjedh prej vrimes ne

presionin ( shtypjen) e ujit prej 5 bar

Raporti i perqindjes ( % ) te sasise se ujit te

rrjedhur ne presionin X bar ne raport me

presionin e ujit prej 5 bar

Numrat janë dhene per arsye te nderlidhjes te

sasise se ujit te rrejddhur nen presionin tjeter

në sistem ( rrjete)

8

7

Nr.

ren

.

Data e

detektimit Emri i rruges

Gjatësia

e rruges

(m)

Profili i

gypit

Ø (mm)

Lloji I

gypit

Gypat

sekondar

( lidhjet

shtepiake)-

Ø (mm),"

Numri i

defekteve

të

vërtetuar

Numri i

defektev

e të

dyshuar

Defekti

në gypin

Ø (mm)

Kohe

zgjatja e

defektit te

pazbuluar

(ditë)

Sasia e

mundur e

ujit te

humbur

(m3)

Rregullimi

I defektit

PO / JO

Data e

rregullimit

defektit Vërejtje

1 11.08.2014 1" 1 1" ~120 3840 Po 13.08.2014

Foto 1,2,3,4(uji derdhet në

pusetë të kanalizimit

2 12.08.2014 ? 1 100 Jo (ende)Foto 5,6 (uji derdhet në pusetë të

kanalizimit)

3 14.08.2014 3/4 1 3/4" ~120 2568 Po 15.08.2014Foto 7,8,9,10(uji derdhet në

pusetë të kanalizimit)

4 15.08.2014 ? 1 Jo (ende)Foto 11(uji derdhet në pusetë të

kanalizimit)

5 15.08.2014 Ali Sokoli 383 150/100 ACNuk kemi hasur në dyshim për

humbje

6 15.08.2014 Fahredin Hoxha 95 80 AC 2 Jo (ende) Foto 12,13

7 18.08.2014 1" 1 1" ~100 1905 PoFoto 114,15,16,17,18(uji derdhet

në pusetë të kanalizimit)

8 19.08.2014 63 1 100 ~ 120 1978 PoFoto 19,20 ,30(uji derdhet në

pusetë të kanalizimit)

9 19.08.2014 Avdullah Bugari 550 150/90/50 AC/PE/PE 2 Jo (ende)Foto 21,22,23,24(Puseta të

kanalizimit)

10 20.08.2014 Agim Qelaj 1020 160/63 PE/PE Nuk ka defekt prezent

11 1 Jo (ende)

Dyshohet në piksnen e ventilit

pasi që puseta eshte me uje.

Foto 25,26

12 2 Jo (ende)

Foto 27,28,29 Dyshim për shkak

të arrdhjes së ujit në puset të

kanalizimit

13 21.08.2014 Mexhit Mustafa 790 150/100 AC/ACFoto 31,32,33,34 Nuk ka defekt

prezent

14 22.08.2014

Mexhit Mustafa(Prej

semaforave deri te rr.

Gëzim Hamza 400 80 ACFoto 35,36,37,38,

Nuk ka defekt prezent

15 22.08.2014

Gëzim Hamza-Piktori

deri te rr.Xhelal Hajda 450 80 ACFoto 39,40,41,42,


16 22.08.2014

Xhelal Hajda(deri te

zyret Radoniqi) 500 80 AC

Foto 43,44


1 25.08.2014 Gëzim Mullaabazi 600 100/300 AC/AC 1 1" ~60 64 Po 26.08.2014 Foto 45,46

Gëzim Hamza-Piktori

Vëllazrit Frashëri

Hasan Prishtina

100 AC

1030 100 AC/PE

TABELA E RRJETIT TË UJËSJELLËSIT QË ËSHTË DETEKTUAR ME INSTRUMENTIN TIP Xmic PËR GJETJEN E HUMBJEVE TË UJIT NË RRJETË -

RAHOVEC

21.08.2014

8 Dëshmorët e

Pashtrikut 1176 100/80 AC/AC

1887 100/125 AC

685

Nr.

ren

.

Data e


Gjatësia

e rruges

(m)

Profili i

gypit

Ø (mm)

Lloji I

gypit

Gypat

sekondar

( lidhjet

shtepiake)-

Ø (mm),"

Numri i

defekteve

të

vërtetuar

Numri i

defektev

e të

dyshuar

Defekti

në gypin

Ø (mm)

Kohe

zgjatja e

defektit te

pazbuluar

(ditë)

Sasia e

mundur e

ujit te

humbur

(m3)

Rregullimi

I defektit

PO / JO

Data e

rregullimit

defektit Vërejtje

4 25.08.2014

Xhelal Hajda-Toni

(prej semaforave deri

te St.autob.-rrugice) 800 150 PE 3/4" 1 3/4" ~120 492 PO 26.08.2014 Foto 51,52

5 26.08.2014 Milaim Krasniqi 100 5.4" PE 3/4" 1 3/4" ~30 32 Po 26.08.2014 Foto 53,54,55

6 26.08.2014 Hasan Prishtina 3.4" 1 3/4" 2 9 Po 26.08.2014 Foto 56,57(Kons. Xhemajli Veliu)

3/4 1 3/4" ~150 3696 Po 29.08.2014Vrima 5mm. Foto 58,59,60,

61,62,63,64,65,66

3/4 1 3/4" ~150 531 Po 29.08.2014Vrima 2mm. Foto

58,59,60,61,62,63,64,65,66

3/4 1 3/4"Foto 67,68(Puseta Kolektive e

uj[matësve e mbushur me ujë)

8 26.08.2014 Eshrefedin Kastrati 300 100 AC Foto 69,70 Nuk ka defekt

9 27.08.2014

Sopniq (Agon

B.Gashi) 3/4" 1 3/4" ~90 455Defekt në rrjetin shtëpiak.

Foto71,72,73,74

10 28.08.2014 28 Nëntori 610 90 PE Nuk ka defekt. Foto 75,76

10 28.08.2014 Xhevat Kasapi 250 300 PE Nuk ka defekt. Foto 77,78

1 01.09.2014

Xhelal Hajda-Toni

(prej kryqëzimit me

rrugën Sadedin

Hajda deri në fund) 1100 250/100 PE/AC 1 Jo (ende)Pusetë Kolektive (Foto79,80)

(Foto 81,82,83,84,85,86,87,88)

3 01.09.2014 Potoqan 2" PE 5/4" 1 5/4" ~5 59 PoFoto (89,90,91,92,93)(Para

ujëmatësit)

4 01.09.2014 Potoqan 2" PE 5/4" 1 5/4" ~30 Nuk e dimë Pas ujëmatësit(përgjegjësi e

konumatorit)

5 02.09.2014

Xhelal Hajda-Toni

(prej semaforave deri

te kryqëzimi me

rrugën Gëzim Hajda-

Piktori) 550 100 ACNuk Ka defekt.

Foto 94,95,96, 97,98,99

6 02.09.2014 Xhelal Hajda-Toni 3.4" 1 3/4" ~15 76 Po 05.09.2014 Lidhje shtëpiake

1 ~30 3780 Po 04.09.2014

Defekt i riparuar para 3 muajsh.

Foto 100,101,102,

103,104,105,106,107,108,

109,110,111,112

1 Jo (ende)Kyqje shtëpiake. Foto 113,114

115,116,117

1 Jo (ende) Foto 118,119 ( Afër ventilit)

1 Jo (ende)

Foto 120,121,122( Dyshim

humbje në lidhjen shtëpiake pasi

që dëgjohet derrdhje konstante

në gyp të kanalizimit shtëpiakSheh Hilmi Maliqi 1000 110/100/5/4"PE/AC/PE

7 26.08.2014 Sadedin Hajda 1753 110/90/63 PE/PE/PE

7 03.09.2014

Nr.

ren

.

Data e


Gjatësia

e rruges

(m)

Profili i

gypit

Ø (mm)

Lloji I

gypit

Gypat

sekondar

( lidhjet

shtepiake)-

Ø (mm),"

Numri i

defekteve

të

vërtetuar

Numri i

defektev

e të

dyshuar

Defekti

në gypin

Ø (mm)

Kohe

zgjatja e

defektit te

pazbuluar

(ditë)

Sasia e

mundur e

ujit te

humbur

(m3)

Rregullimi

I defektit

PO / JO

Data e

rregullimit

defektit Vërejtje

8

Nuk eshte

defekt 11.09.2014Lidhje shtëpiake. Foto 123

(Rezultoi që nuk është defekt)

9 3/4"/3/4"/1/2" 3

3/4"/3/4"/

1/2" ~180 756 Po 10.09.2014

Foto 124,125,126,127,128 (tre

gypa të dëmtuar me vrima rreth

1mm)

10 3/4" 1 3/4" ~60 1920 Po 08.09.2014

Foto 129,130,131,132, (Lidhje

shtëpiake,nuk ka shtypje) (vrima

d=5mm)

5 09.09.2014 Xhelal Hajda - Toni 1" 1 1" ~120 4000 Po 09.09.2014Foto

133,134,135,136,137,138,139

6 09.09.2014 Rifat Dina 80 AC 2

7 09.09.2014 Enver Duraku 125 PE 1

09.09.2014 Kongresi i Manastirit 80 AC 1

09.09.2014

Ali Sokoli(pjesa e

mbetur) 100 AC

10.09.2014 Boracka 1" qelik 1/2" 1 1/2" ~180 638 Po 11.09.2014Foto 146,147,148,149(Uji

derdhet në kanalizim)

17129 21 18 26799 19

Foto 140,141,142,143,144,145

Gjithësejt

850

AC03.09.2014 Islam Krasniqi 250 80

Numri i defekteve që janë rregulluar pas detektimit dhe verifikimit që ka

rrjedhje , 21 raste .

Sasia e mundur e ujit te humbur e llogaritur përmes tabelës për llogaritje

Q=26799m3

Foto 1 Foto 2 Foto 3 Foto 4 Foto 5 Foto 6



Foto19 Foto 20 Foto 21 Foto 22 Foto 23 Foto 24















Foto 109 Foto 110 Foto 111 Foto 112 Fot 113 Foto 114

Foto 115 Foto 116 Foto 117 Foto118 Foto 119 Foto 120





Foto 145 Foto 146 Foto 147 Foto 148 Foto 149

KONKLUZIONET

Në Kosovë shumica e sistemeve të ujësjellësit nuk kanë të dhëna të sakta për sasinë e

humbjeve të ujit, por është e sigurtë se ato janë më të mëdha se humbjet e lejuara.

Në mungesë të mjeteve financiare dhe të organizimit jo të mirë të Kompanive të

Ujësjellësit, këto humbje janë duke shkaktuar probleme të konsiderueshme.

Duhet të ceken drejtimet dhe mënyrat e organizimit për qëllim të hulumtimeve më të

mira për evidentimin e këtyre humbjeve dhe eliminimin e këtyre defekteve.

• Është e nevojshme që të bëhen matjet në të gjitha burimet e ujit si dhe në drejtimet

kryesore të furnizimit me ujë.

• Është shumë me rëndësi zgjedhja e ujëmatësave te harxhuesit – konsumatorët.

• Harxhuesit te të cilët nuk regjistrohet harxhimi i ujit duhet të vehen nën kontroll. Këtu

hyjnë krojet publike, fontanat, harxhuesit paushallë, lidhjet – kyqjet e pakontrolluara,

harxhimet komunale, nevojat për shuarjen e zjarrit etj.

• Duhet t’i kushtohet kujdes rrjetit të ujësjellësit, si dhe zgjedhjes adekuate të mbyllësave,

hidrantave, pjesëve fazonike.

Nga kjo që tha më lart programi i punës për zvogëlimin e humbjeve të ujit duhet të

përmbajë :

Organizimin e shërbimeve për kontrollimin, evidentimin dhe sanimin e vendeve

ku ka humbje të ujit.

Të bëhen matjet në të gjitha objektet primare.

Evidentimi dhe kontrollimi i ujëmatësave te harxhuesit dhe ndërrimi i

ujëmatësave që nuk funksionojnë.

Hartimi i planit për hulumtimin e humbjeve të ujit.

Kontrollimi sistematik i të gjitha armaturave,mbyllësave, hidrantave dhe ato që

nuk funksionojnë apo janë të dëmtuara duhet të ndërrohen.

Të eliminohen rastet ku harxhuesit nuk janë të regjistruar si shpenzues.

Nga kjo që u tha më lart shihet se hulumtimet dhe puna në zvogëlimin e humbjeve të ujit

duhet të jenë aktivitet i përhershëm i kompanive që mirren me prodhimin, bartjen dhe

distribuimin e ujit të pijes.

Autorët:

Avni Caka, inxh. dipl. hidr.

Blerim Gërkuqi, inxh.dipl. el.

Documents

Kompania Rajonale e Ujësjellësit Gjakovëbalkansjointconference.org/wp-content/uploads/2015/12/Avni-Caka.pdf · Foto 27,28,29 Dyshim për shkak të arrdhjes së ujit në puset të