Praktyka zatrudniania cudzoziemców w Polsce

Kompleksowe opracowanie na temat zatrudniania cudzoziemców – aspekty kadrowe, płacowe, podatkowe i księ-gowe, wzbogacone praktycznymi przy-kładami!

Do chwili obecnej brakowało na polskim rynku wydawnicznym praktycznego prze-wodnika po wszystkich aspektach pro-cesu zatrudnienia obcokrajowca, w uję-ciu kadrowym, podatkowym i księgowym. Niniejsza książka wypełnia tę lukę, stano-wiąc jedyne w swoim rodzaju kompen-dium wiedzy o zatrudnieniu cudzoziem-ców, poparte dodatkowo przykładowymi rozwiązaniami.

W publikacji w przystępny sposób wy-tłumaczone zostały poszczególne etapy zatrudnienia cudzoziemców, z wyszcze-gólnieniem specyfiki form zatrudnienia i grup cudzoziemców, których dotyczą zróżnico wane przepisy polskiego prawa. Pierwsza część książki poświęcona zo-stała prezentacji zagadnień zatrudniania obywateli UE, EFTA i obywateli państw trzecich, znajdą w niej Państwo również omówienie aspektów legalizacji zatrud-nienia i pobytu cudzoziemców podejmu-jących w Polsce pracę.

Druga część książki przybliży Państwu za-gadnienia sporządzania deklaracji po-datkowych i rozliczeniowych ZUS oraz rozliczania wynagrodzeń zatrudnionych w Polsce cudzoziemców.

W serwisie znajdziesz m.in.:• aktualne informacje na temat zmienia­

jących się przepisów o zatrudnianiu obcokrajowców,

• przegląd zmian przepisów prawa pracy, wynagrodzeń, bhp, ubezpieczeń społecznych,

• porady i odpowiedzi na pytania dotyczące spraw kadrowych,

• bazę wzorów, wskaźników, przepisów, kalkulatorów kadrowo­płacowych.

Nabywając niniejszą książkę korzystasz z serwisu przez miesiąc GRATIS!

Tylko praktyczne wskazówki„Praktyka zatrudniania cudzoziemców” to książka napisana przez praktyków rynku pracy – pracowników agencji pracy tym-czasowej i prawników, którzy na co dzień borykają się z problemami interpretacyj-nymi i procedurami w urzędach. Swoje doświadczenia spisali w formie gotowych zaleceń, wskazówek i przykładów, dzięki czemu każdy zatrudniający lub planujący zatrudnienie obcokrajowców znajdzie go­towe odpowiedzi na swoje pytania.

GRATIS dostęp do portalu www.ekspertbeck.pl

Kadry i płace w firmie

Wydawnictwo C.H. BeckBeck Info Biznesul. Bonifraterska 1700­203 Warszawatel.: 22 311 22 22faks: 22 33 77 601e­mail: bibredakcja@beck.plwww.beckinfobiznes.pl

Praktyka zatrudniania cudzoziemców w Polsce

Magda Ciara, Krzysztof Klimek, Andrzej Korkus, Małgorzata Kozłowska,

Bożena Lenart, Zbigniew Wafflard

Praktyka zatrudniania cudzoziem

ców w

Polsce

Praktyka zatrudniania cudzoziemców w Polsce

Praktyka zatrudniania cudzoziemców w Polsce

Magda Ciara, Krzysztof KlimekAndrzej Korkus, Małgorzata Kozłowska

Bożena Lenart, Zbigniew Wafflard

Wydawnictwo C.H. BeckWarszawa 2013

Praktyka zatrudniania cudzoziemców w Polsce

wydanie I

Autorzy:Magda Ciara

Krzysztof KlimekAndrzej Korkus

Małgorzata KozłowskaBożena Lenart

Zbigniew Wafflard

Redakcja: Anna Kopyść

Korekta: Monika Mielczarek

Skład i łamanie: IGAWA Ireneusz GawlińskiDruk: Elpil, Siedlce

Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.

ul. Bonifraterska 17 00-203 Warszawa

ISBN: 978-83-255-4454-6ISBN e-book: 978-83-255-4455-3

V

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIWykaz aktów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIII

Rozdział 1. Zatrudnianie cudzoziemców będących obywatelami UE . . . . . . . . . 1 1.1. Swobodny przepływ pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.2. Zasada uznawania kwalifikacji zawodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.3. Zasady zatrudniania cudzoziemców w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.4. Zwolnienie z posiadania zezwolenia na pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.5. Prawo pobytu przez okres dłuższy niż 3 miesiące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.6. Zasada równego traktowania w zatrudnieniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.7. Stosowanie polskich przepisów prawa pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1.8. Warunki zatrudnienia obywateli państw UE skierowanych do pracy na terytorium RP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1.9. Formy zatrudniania cudzoziemców. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.9.1 Umowa o pracę z cudzoziemcem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.9.2. Umowy cywilnoprawne – zlecenie lub umowa dzieło z cudzoziemcem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.9.3. Kontrakt menedżerski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.9.4. Powołanie na członka zarządu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1.9.5. Działalność na własny rachunek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Rozdział 2. Zatrudnianie cudzoziemców niebędących obywatelami UE . . . . . 25 2.1. Zmiany w polskim ustawodawstwie a wzrost zatrudnienia cudzoziemców niebędących obywatelami UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 2.3. Obowiązek uzyskania zezwolenia na pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

VI

Spis treści

2.4. Obowiązek legalizacji pobytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2.5. Stosowanie polskich przepisów prawa pracy i formy zatrudnienia . . . . . . 35 2.6. Zatrudnienie obcokrajowca niebędącego obywatelem UE – schemat postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Rozdział 3. Uzyskiwanie zezwolenia na pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.1. Procedura składania wniosku o wydanie zezwolenia na pracę. . . . . . . . . . . 41 3.2. Procedura składania wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę . . . . . . 44 3.3. Wysokość opłat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3.4. Test rynku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 3.5. Zezwolenie na pracę typu A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 3.5.1. Wykaz dokumentacji koniecznej do uzyskania zezwolenia typu A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 3.5.2. Dokumenty sporządzone w języku obcym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 3.5.3. Ważność zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 3.5.4. Wzór zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 3.6. Zezwolenie na pracę typu B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 3.6.1. Wykaz dokumentacji niezbędnej do udzielenia zezwolenia na pracę typu B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 3.6.2. Dokumenty sporządzone w języku obcym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 3.6.3. Ważność zezwolenia na pracę typu B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 3.7. Zezwolenie na pracę typu C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.7.1. Wykaz dokumentacji koniecznej do udzielenia zezwolenia . . . . . . . . 59 3.7.2. Dokumenty sporządzone w języku obcym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3.7.3. Ważność zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 3.8. Zezwolenie na pracę typu D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 3.8.1. Wykaz dokumentacji koniecznej do udzielenia zezwolenia . . . . . . . . 62 3.8.2. Dokumenty sporządzone w języku obcym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.8.3. Ważność zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.9. Zezwolenie na pracę typu E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3.9.1. Wykaz dokumentacji koniecznej do udzielenia zezwolenia . . . . . . . . 65 3.9.2. Dokumenty sporządzone w języku obcym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.9.3. Ważność zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

VII

Spis treści

3.10. Wzór wniosku o wydanie zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.11. Uchylenie zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 3.12. Odmowa wydania zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Rozdział 4. Zatrudnianie cudzoziemców w oparciu o oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 4.1. Oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcom bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 4.2. Grupy cudzoziemców objętych procedurą uproszczoną bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 4.3. Procedura zatrudnienia cudzoziemców w oparciu o oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcom bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 4.4. Test rynku pracy zatrudnienia w oparciu o oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 4.5. System elektronicznej rejestracji oświadczeń i inne narzędzia. . . . . . . . . . 85 4.6. Wykaz dokumentacji koniecznej do rejestracji oświadczenia . . . . . . . . . . 88 4.7. Wysokość opłaty za rejestrację oświadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 4.8. Ważność oświadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 4.9. Wzór oświadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 4.10. Przedłużanie stosunku pracy u cudzoziemca zatrudnionego w oparciu o oświadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 4.11. Wykaz dokumentacji koniecznej do uzyskania zezwolenia przy przedłużaniu stosunku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4.12. Wysokość opłat przy przedłużaniu stosunku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.13. Ważność zezwolenia przy przedłużaniu stosunku pracy. . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.14. Wzór zezwolenia przy przedłużaniu stosunku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

Rozdział 5. Zatrudnienie cudzoziemców zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę lub objętych procedurą uproszczoną . . . . . . 103 5.1. Grupy zwolnione z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę . . . . . . . . . 103 5.2. Grupy objęte procedurą uproszczoną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 5.3. Test rynku pracy a procedura uproszczona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 5.4. Obowiązek legalizacji pobytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

VIII

Spis treści

5.5. Formy zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 5.6. Procedura zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

Rozdział 6. Zasady udzielania wiz w celu wykonywania pracy na terytorium Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 6.1. Wiza a karta pobytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 6.2. Rodzaje wiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 6.3. Wiza w celu wykonywania pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 6.4. Procedura wydawania wiz dla cudzoziemców w oparciu o oświadczenia i zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 6.5. Przedłużenie wizy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 6.6. Osoby zwolnione z obowiązku posiadania wizy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6.7. Odmowa udzielenia wizy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Rozdział 7. Zasady sporządzania deklaracji rozliczeniowych ZUS za cudzoziemców zatrudnionych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 7.1. Kiedy cudzoziemiec podlega ubezpieczeniom w Polsce?. . . . . . . . . . . . . . . . 130 7.2. Ustalanie ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń zgodnie z prawem wspólnotowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 7.2.1. Podleganie ubezpieczeniom w miejscu wykonywania pracy. . . . . . 136 7.2.2. Delegowanie pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 7.2.3. Prowadzenie działalności na własny rachunek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 7.2.4. Wykonywanie pracy w kilku państwach jednocześnie. . . . . . . . . . . . 139 7.2.5. Działalność prowadzona w kilku państwach jednocześnie . . . . . . . 140 7.2.6. Prowadzenie działalności na własny rachunek oraz jednoczesne zatrudnienie w innym państwie . . . . . . . . . . . . . . . 141 7.2.7. Podleganie ubezpieczeniom przez obywateli państw trzecich . . . . 142 7.3. Obowiązki płatnika składek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 7.3.1. Zgłoszenie do ubezpieczeń. Obowiązek wyrejestrowania . . . . . . . . 144 7.3.2. Zasady i tryb opłacania składek na ubezpieczenia społeczne . . . . . 146 7.3.3. Zasady oraz tryb opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 7.3.4. Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

IX

Spis treści

7.4. Zatrudnienie w firmie nie posiadającej w Polsce siedziby lub przedstawicielstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 7.4.1. Obowiązki zgłoszeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 7.4.2. Obowiązki rozliczeniowe i płatnicze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

Rozdział 8. Zasady sporządzania deklaracji podatkowych za cudzoziemców zatrudnionych w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 8.1. Zgłoszenie do celów rejestrowych i uzyskanie NIP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 8.2. Wybór właściwego urzędu skarbowego dla cudzoziemca . . . . . . . . . . . . . . 167 8.3. Opodatkowanie przychodów cudzoziemca posiadającego polską rezydencję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 8.4. Opodatkowanie przychodów cudzoziemca nieposiadającego polskiej rezydencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 8.4.1. Ograniczony obowiązek podatkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 8.4.2. Centrum interesów i przebywanie na terenie Polski przez okres dłuższy niż 183 dni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 8.4.3. Rezydencja a zasada unikania podwójnego opodatkowania . . . . . . 169 8.4.4. Podwójna rezydencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 8.4.5. Zmiana rezydencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 8.4.6. Certyfikat rezydencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 8.5. Opodatkowanie na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 8.5.1. Opodatkowanie w państwie źródła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 8.5.2. Opodatkowanie w państwie rezydencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 8.5.3. Opodatkowanie umów o pracę i umów cywilnoprawnych . . . . . . . . 173 8.5.4. Opodatkowanie osób pełniących funkcje zarządcze i nadzorcze. . . . . 174 8.5.5. Opodatkowanie artystów i sportowców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 8.5.6. Opodatkowanie pracowników przygranicznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 8.5.7. Opodatkowanie pracowników zatrudnionych na statkach. . . . . . . . 176 8.5.8. Opodatkowanie działalności na własny rachunek . . . . . . . . . . . . . . . . 177 8.6. Zeznania roczne PIT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 8.7. Rozliczenia podatku – schematy postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 8.7.1. Umowa o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

X

Spis treści

8.7.2 Umowa zlecenia i podobne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 8.7.3. Artyści i sportowcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

Rozdział 9. Konsekwencje naruszenia przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Rozdział 10. Przepisy regulujące zatrudnianie cudzoziemców . . . . . . . . . . . . . . 184Ustawa o cudzoziemcach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Ustawa o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom

przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii (tekst jednolity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

Dyrektywa Rady 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy . . . . . 316

Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326

WYKAZ SKRÓTÓW

art. ....................... artykułBHP ..................... bezpieczeństwo i higiena pracyCEIDG ................. Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności GospodarczejDz.U. ..................... Dziennik UstawEDG ..................... Ewidencja działalności GospodarczejEFTA .................... Europejskie Stowarzyszenie Wolnego HandluEKD ..................... Europejska Klasyfikacja DziałalnościEOG ...................... Europejskiego Obszaru GospodarczegoGUS ....................... Główny Urząd StatystycznyHoReCa .............. Międzynarodowy Związek Krajowych Organizacji Hotelarskich,

Restauracyjnych i KawiarnianychKC ......................... ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilnyKP .......................... ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks PracyKRS ...................... Krajowy Rejestr SądowyKSH ...................... ustawa z 15.9. 2000 r. – Kodeks Spółek HandlowychMGiP ................... Ministerstwo Gospodarki i PracyMPiPS ................. Minister Pracy i Polityki SpołecznejMSZ ..................... Ministerstwo Spraw Zagranicznychnp. ......................... na przykładNr .......................... numerPE ......................... Parlament EuropejskiPKD ..................... Polska Klasyfikacja Działalnościr. ............................. rokRM......................... Rada MinistrówRP ......................... Rzeczypospolita PolskaSN .......................... Sąd NajwyższyTFUE ................... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiejt.j............................ tekst jednolitytj. ........................... to jest

XII

Wykaz skrótów

tzn. ........................ to znaczyTSL ....................... Transport-Spedycja-LogistykaUE ......................... Unia EuropejskaWE ........................ Wspólnota Europejskawg ......................... wedługww. ....................... wyżej wymienionyZUS ....................... Zakład Ubezpieczeń Społecznych

XIII

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH

Ustawy

Ustawa z 13.6.2003 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2011 r. Nr 264, poz. 1573 ze zm.)Ustawa z 7.10.1999 r. o języku polskim (Dz.U. Nr 90, poz. 999 ze zm.)Ustawa z 2.4.2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz.U. z 2012 r., poz. 161 ze zm.)Ustawa z 13.7.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności

pracodawcy (Dz.U. z 2006 r. Nr 158, poz. 1121 ze zm.)Ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2012 r.

poz. 361, ze zm.)Ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U.

z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.)Ustawa z 15.6.2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom

przebywającym wbrew przepisom na terytorium RP (Dz.U. z 2012 r., poz. 779)Ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2010 r. Nr 220,

poz. 1447 ze zm.)Ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2009 r. Nr 205,

poz. 1585 ze zm.)Ustawa z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (Dz.U. 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.)Ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, ze zm.)Ustawa z 13.6.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP (Dz.U.

z 2012 r., poz. 680 ze zm.)Ustawa z 14.7.2006 r. o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz wyjeździe z tego

terytorium obywateli państw członkowskich UE i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 144, poz. 1043 ze zm.)

Ustawa z 18.3.2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich UE (Dz.U. Nr 63, poz. 394)

Ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)

XIV

Wykaz aktów prawnych

Ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)Ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.)

Rozporządzenia

Rozporządzenie MPiPS z 28.5.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez praco-dawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposo-bu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.)

Rozporządzenie MPiPS z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania pod-stawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.)

Rozporządzenie MGiP z 26.5.2004 r. w sprawie zakresu ograniczeń w sferze wyko-nywania pracy przez cudzoziemców na terytorium RP (Dz.U. Nr 123, poz. 1293)

Rozporządzenie MPiPS z 10.1.2007 r. uchylające rozporządzenie w sprawie zakresu ograniczeń w sferze wykonywania pracy przez cudzoziemców na terytorium RP (Dz.U. Nr 7, poz. 54)

Rozporządzenie MPiPS z 17.10.2007 r. w sprawie wysokości wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. Nr 195, poz. 1409)

Rozporządzenie MPiPS z 29.1.2009 r. w sprawie wydania zezwolenia na pracę cudzo-ziemca (Dz.U. Nr 16, poz. 84)

Rozporządzenie MPiPS z 23.10.2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płat-nika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgło-szeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. Nr 186, poz. 1444 ze zm.)

Rozporządzenie MPiPS z 20.7.2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium RP jest dopuszczalne bez ko-nieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. Nr 155, poz. 919)

Przepisy międzynarodowe

Traktat o funkcjonowaniu UE – wersja skonsolidowana (Dz.U. C 83/47 z 30.3.2010 r.)Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z 14.6.1971 r. w sprawie stosowania syste-

mów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzą-cych działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczają-cych się we Wspólnocie (Dz.U. WE L 149 z 5.7.1971 r. ze zm.)

XV

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. UE L 166 z 30.4.2004 r., s. 1)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z 16.9.2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koor-dynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. UE L. 284/1 z 30.10.2009 r.)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z 5.4.2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii (Dz.U. L 141/1 z 27.5.2011 r.)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 465/2012 z 22.5.2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzenie (WE) nr 987/2009 dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 (Dz.U. UE L 149/4 z 8.6.2012 r.)

Dyrektywa Rady nr 2000/78/WE z 27.11.2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 303/16 z 2.12.2000 r.)

Dyrektywa nr 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7.9.2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. L 255 z 30.9.2005)

Wykaz aktów prawnych

ROZDZIAŁ 1. Zatrudnianie cudzoziemców będących obywatelami UE

M a ł g o r z a t a K o z ł o w s k a

1.1. Swobodny przepływ pracowników

Swobodny przepływ pracowników gwarantuje co do zasady nieograniczo-ny dostęp do rynku pracy. Coraz więcej obywateli państw członkowskich UE znajduje więc zatrudnienie w Polsce. Są to głównie menedżerowie, choć polskie firmy chętnie zatrudniają także pracowników niższych szczebli. Pol-scy pracodawcy bardzo cenią sobie ich wysokie kwalifikacje i doświadcze-nie. Przy zatrudnianiu obywateli państw UE obowiązują te same zasady, co w przypadku polskich pracowników. Nie muszą oni posiadać zezwolenia na pracę.

Swobodny przepływ pracowników stanowi jedną z podstawowych zasad UE. Zasada ta została określona w art. 45 TFUE1. Polega ona na zniesieniu wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich UE w zakresie zatrudnienia, wyna-grodzenia i pozostałych warunków pracy, z jednym wyjątkiem – swobodny przepływ pracowników nie ma zastosowania do zatrudnienia w sektorze publicznym. Co do zasady obejmuje on jednak: ▪ prawo do ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy, ▪ prawo do swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium

państw członkowskich, ▪ prawo do przebywania w jednym z państw członkowskich w celu pod-

jęcia tam pracy, zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i ad-ministracyjnymi dotyczącymi zatrudniania pracowników tego państwa,

1 Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – wersja skonsolidowana (Dz.U. C 83/47 z 30.3.2010 r.).

2

ROZDZIAŁ 1. Zatrudnianie cudzoziemców będących obywatelami UE

▪ prawo do pozostawania na terytorium państwa członkowskiego po usta-niu zatrudnienia, na warunkach ustalonych w rozporządzeniach.

Podstawowe zasady swobodnego przepływu pracowników obowiązują rów-nież w państwach należących do EOG, tj. w Islandii, Liechtensteinie i Nor-wegii. Obywatele państw członkowskich UE mogą zatem poszukiwać pracy w innym państwie członkowskim UE oraz podejmować w takim kraju pracę bez konieczności ubiegania się o pozwolenie na pracę. W ramach koordyna-cji systemów zabezpieczenia społecznego mogą również w państwie zatrud-nienia korzystać z ubezpieczenia społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego.

Istotne znaczenie dla swobodnego przepływu pracowników mają także re-zolucje Parlamentu Europejskiego. W jednej z nich wskazano, że mobilność siły roboczej w UE ma kluczowe znaczenie dla ożywienia gospodarczego i osiągnięcia celów w ramach strategii „Europa 2020”. W tym celu należy uprościć procedury administracyjno-prawne, które utrudniają mobilność pracowników. Zaś istniejące przeszkody i ograniczenia naruszają podstawo-we prawo pracowników, utrudniają ożywienie gospodarek UE i mogą przy-nieść efekty przeciwne do zamierzonych, powodując zwiększenie zakresu nielegalnej pracy, rozrost szarej strefy i eksploatację pracowników2.

Dlatego też państwa członkowskie winny znieść wszelkie obowiązujące środki przejściowe, gdyż nie ma realnego uzasadnienia gospodarczego dla ograniczania prawa Rumunów i Bułgarów do pracy i zamieszkania na te-rytorium innego państwa członkowskiego. Powinny być więc zniesione re-strykcyjne okresy przejściowe tak, by obywatele Bułgarii i Rumunii mogli czerpać korzyści z równego traktowania uznanego w traktatach, co zapewni uczciwą konkurencję między przedsiębiorstwami i będzie zapobiegać dum-pingowi socjalnemu i gospodarczemu3.

Problematyka swobodnego przepływu pracowników została również ure-gulowana w rozporządzeniu w sprawie swobodnego przepływu pracowni-ków wewnątrz Unii4. W świetle postanowień tego rozporządzenia swobodny

2 W tej rezolucji z 25.10.2011 r. w sprawie promowania mobilności pracowników w UE (2010/2273(INI)), PE potwierdził również po raz kolejny konieczność podejmowania działań na rzecz promowania swobodnego przepływu pracowników.

3 Tak stwierdził PE w rezolucji z 15.12.2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników we-wnątrz UE (P7_TA(2011)0587), wyrażając pogląd, że mobilności pracowników w UE nie można nigdy uzna-wać za zagrożenie dla wewnętrznych rynków pracy.

4 Rozporządzenie PE i Rady (UE) nr 492/2011 z 5.4.2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowni-ków wewnątrz Unii (Dz.Urz.UE.L Nr 141, str. 1).

3

przepływ jest podstawowym prawem pracowników i ich rodzin. Mobilność pracowników w UE ma na celu poprawę warunków ich życia i pracy oraz ułatwienie awansu społecznego. Tym samym przyczynia się do zaspokaja-nia potrzeb gospodarczych państw członkowskich. W związku z tym prze-pisy wspólnotowe mają zagwarantować wszystkim pracownikom prawo do wykonywania wewnątrz UE wybranej przez nich działalności, bez wzglę-du na formę tej aktywności. Nie ma znaczenia czy będzie to stałe zatrud-nienie, praca sezonowa, zatrudnienie przygraniczne czy też prowadzenie własnej działalności w celu świadczenia usług.

Jednocześnie zwraca się uwagę, że istnieje ścisła zależność między swobodnym przepływem pracowników, zatrudnieniem i szkoleniem zawodowym, w szcze-gólności, jeżeli celem tego ostatniego jest ułatwienie pracownikom przyjmowa-nia ofert pracy z innych regionów Unii. Z powodu tej zależności konieczne jest, aby powstające w związku z tym problemy nie były postrzegane w oderwaniu od siebie, lecz jako wzajemnie zależne, biorąc także pod uwagę problemy do-tyczące zatrudnienia w skali regionalnej. Z tego względu wysiłki państw człon-kowskich powinny być skierowane na koordynację ich polityki zatrudnienia. Mechanizmy kojarzenia ofert zatrudnienia i wniosków o zatrudnienie oraz ich równoważenia, w szczególności poprzez bezpośrednią współpracę między cen-tralnymi służbami zatrudnienia, a także między służbami regionalnymi, oraz poprzez skoordynowaną wymianę informacji, zapewniają bardziej przejrzysty obraz całego rynku pracy. Pracownicy zamierzający się przenieść powinni być również systematycznie informowani o warunkach życia i pracy.

Zgodnie z art. 1 rozporządzenia każdy obywatel państwa członkowskiego, bez względu na miejsce zamieszkania, ma prawo do podjęcia działalności jako pracownik najemny i prowadzenia tej działalności na terytorium in-nego państwa członkowskiego, zgodnie z przepisami ustawowymi, wyko-nawczymi i administracyjnymi dotyczącymi zatrudnienia obywateli tego państwa. W szczególności przysługuje mu, na terytorium innego państwa członkowskiego, takie samo pierwszeństwo w dostępie do oferowanego za-trudnienia, z jakiego korzystają obywatele tego państwa.

Każdy obywatel państwa członkowskiego oraz każdy pracodawca prowa-dzący działalność na terytorium państwa członkowskiego mogą wymieniać się swoimi ofertami zatrudnienia i wnioskami o zatrudnienie, zawierać i wy-konywać umowy o pracę, zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawowy-mi, wykonawczymi i administracyjnymi, w sposób wolny od dyskryminacji.

1.1. Swobodny przepływ pracowników