130
Podstawy korozji i ochrony metali przed korozją

korozja

Embed Size (px)

DESCRIPTION

corrosion

Citation preview

  • Podstawy korozji i ochrony metali przed korozj

  • Podstawy korozji i ochrony metali przed korozj

  • Metalrodowisko Oddziaywania

    Ukad korozyjnyUkad korozyjny

    Zniszczenia korozyjne: pogorszenie funkcji (utrata uytecznoci) metalu, rodowiska lub ukadu technicznego, ktrego s czciami

  • Metalrodowisko Oddziaywania

    rodowiska (zawierajce czynniki korozyjne):- naturalne: atmosfera, gleba, wody, tkanki - zwizane z dziaalnoci czowieka, np: przemys chemiczny,

    hutniczy, kosmonautyka, motoryzacja, spoywczy, oczyszczalnie ciekw, itp.

  • Metalrodowisko Oddziaywania

    Metal:- metale, - metale, - stopy metali,- kompozyty z

    elementami metalowymi

  • Metalrodowisko Oddziaywania

    Oddziaywania:- elektrochemiczne korozja elektrochemiczna - elektrochemiczne korozja elektrochemiczna - chemiczne korozja chemiczna- mikrobiologiczne korozja mikrobiologiczna - fizyczne wraz z poprzednimi

    zwykle wspdziaanie ronych oddziaywa

  • Pogorszenie funkcji rodowiska

  • Pogorszenie funkcji rodowiska

  • Pogorszenie funkcji?

  • Korozja = samorzutna reakcja

    Reakcja:M + O2 MOZmiana entalpii swobodnej reakcji:G0 = G0 (G0 + G0 ) < 0G0 = G0MO (G0M + G0O2) < 0

  • Zmiana entalpii swobodnej reakcji

    Reakcja:M + O2 MO

    Dla Fe2O3 G0 = -1484 kJ/molDla Fe2O3 G = -1484 kJ/molAl2O3 - 2281 kJ/molAu2O3 78 kJ/mol

  • MG0M

    G0Mox

    Redukcja rudy metalu: reakcja wymuszona

  • MG0MM

    G0Mox

    Metal w formie atomowej stan nietrway

  • MG0M

    G0Mox

    Korozja: reakcja samorzutna

    Mox

  • Obieg (wielu) metali w przyrodzie

  • Trwaa forma metalu: elaza tlenek

  • Ochrona przed korozj

  • Metalrodowisko Oddziaywania

    Oddziaywania:- chemiczne korozja chemiczna- chemiczne korozja chemiczna- fizyczne

  • Korozja chemiczna w rodowiskach nieelektrolitycznych (gazy, pary,

    zwizki organiczne, stopiona siarka, brom) utlenianie metalu w wyniku bezporedniej reakcji

    z utleniaczem:

    nM + mX MnXmnM + mX MnXm najwiksze straty powoduje korozja wysoko-

    temperaturowa (utlenianie, siarkowanie):

    nM + mO2 MnO2m powyej 200 - 400C

  • Korozja chemiczna w rodowiskach nieelektrolitycznych (gazy, pary,

    zwizki organiczne, stopiona siarka, brom) utlenianie metalu w wyniku bezporedniej reakcji

    z utleniaczem:

    nM + mX MnXmnM + mX MnXm najwiksze straty powoduje korozja wysoko-

    temperaturowa (utlenianie, siarkowanie):

    nM + mO2 MnO2m przykady: korozja turbin gazowych, silnikw

    rakietowych, w piecach, w spalinach, przemys petrochemiczny, itd.

  • Korozja wysokotemperaturowa termodynamika

    Warunek utleniania metalu: GT < 0Dla reakcji: nM + mO2 MnO2m

    GT0 = RTln(pO r /pO ) < 0GT0 = RTln(pO2r /pO2) < 0

    pO2 >pO2r

    prno rozkadowa tlenkuzalena od temperatury

  • Temperaturowa zaleno prnoci rozkadowej tlenku

    0,6

    0,8

    1, a

    tm

    0

    0,2

    0,4

    0,6

    600 700 800 900 1000

    temperatura, oC

    pO

    2r, a

    tm

    pO2

    tlenek powstaje tlenek nie powstaje

    nM + mO2 MnO2mnM + mO2 MnO2m

    pO2 > pO2r pO2 < pO2r

  • Temperaturowa zaleno prnoci rozkadowej tlenku

    0,6

    0,8

    1, a

    tm

    0

    0,2

    0,4

    0,6

    600 700 800 900 1000

    temperatura, oC

    pO

    2r, a

    tm

    pO2

    tlenek powstaje tlenek nie powstaje

  • Prnoci rozkadowe tlenkw powszechnie stosowanych metali

    Nawet w wysokich temperaturach prnoci rozkadowe tlenkw wikszoci metali s b. mae powstaj tlenki / metale utleniaj si

  • Warunki powstawania tlenkw elazapO2r,atm

    10-4

    100

    pO2

    FeO Fe

    10-2

    t, C800 1200 1600 2000 240010-10

    10-6

    10-8

    Fe2O3

    Fe3O4

  • Warunki powstawania tlenkw elazapO2r,atm

    10-4

    100

    pO2

    FeO Fe

    10-2

    t, C800 1200 1600 2000 240010-10

    10-6

    10-8

    Fe2O3

    Fe3O4

    FeFe

    FeO

    Fe2O3Fe3O4

    Fe

    FeO

    Fe

    FeO

    Fe3O4

  • Mechanizm korozji wysokotemperaturowej

    O2

    M + O2 MO - adsorpcja tlenu: O2 O2ads

    M

  • Mechanizm korozji wysokotemperaturowejM + O2 MO - adsorpcja tlenu: O2 O2ads

    - dysocjacja tlenu: O2ads 2Oads

    M

    O

  • Mechanizm korozji wysokotemperaturowejM + O2 MO - adsorpcja tlenu: O2 O2ads

    - dysocjacja tlenu: O2ads 2Oads

    - jonizacja tlenu: Oads + 2e O2-ads

    M

    O2-

  • Mechanizm korozji wysokotemperaturowejM + O2 MO - adsorpcja tlenu: O2 O2ads

    - dysocjacja tlenu: O2ads 2Oads

    - jonizacja tlenu Oads + 2e O2-ads

    - reakcja chemiczna: M2+ + O2-ads MO

    Dla dalszego biegu O2

    M

    MO

    Dla dalszego biegu reakcji potrzebna jest dyfuzja reagentw: jonw, elektronw przez warstw produktu / tlenku:

    O2-

    M2+ e

  • Mechanizm korozji wysokotemperaturowejM + O2 MO - adsorpcja tlenu: O2 O2ads

    - dysocjacja tlenu: O2ads 2Oads

    - jonizacja tlenu Oads + 2e O2-ads

    - reakcja chemiczna: M2+ + O2-ads MO

    Ktre jony dyfunduj szybciej,

    M

    MO

    Ktre jony dyfunduj szybciej, O2- czy M2+?O2-

    M2+ e

    Promie jonowy, nmO2- 0,140Fe2+ 0,075Fe3+ 0,067Cr3+ 0,065Al3+ 0,050

    O szybkoci korozji decyduje dyfuzja kationw metalu do powierzchni tlenku

  • Kinetyka korozji wysokotemperaturowej

    M

    temperatura = const

    ubytek masy metalu m/S

    O2

    M

    Kinetyczne prawa utleniania

    czas

  • Kinetyka korozji wysokotemperaturowej

    M

    m/S = kt + C

    ubytek masy metalu m/S

    M

    prawo liniowe: decyduje reakcja chemiczna, staa szybko utleniania, ubytek masy ronie liniowo z czasem

    Produkt gazowy lub cieky lub stay, ale warstwa nie zapewnia ochrony (porowata, le przyczepna)

    czas

  • Kinetyka korozji wysokotemperaturowej

    M

    MO

    (m/S)2 = kt + C

    ubytek masy metalu m/S

    M

    prawo paraboliczne: decyduje dyfuzja przez narastajc warstw produktu, ubytek masy jest funkcj pierwiastka z czasu (szybko spada)

    zwarta, gruba warstwa produktu = zgorzelina

    czas

  • Kinetyka korozji wysokotemperaturowej

    M

    MO

    (m/S) = klog(At + C)

    ubytek masy metalu m/S

    M (m/S) = klog(At + C)

    prawo logarytmiczne: decyduje migracja przez warstw produktu, ubytek masy jest funkcj logarytmu z czasu (szybko bardzo spada)

    cienka (< 0,1 m) warstwa produktu = warstwa nalotowa

    czas

  • Kinetyka korozji wysokotemperaturowej

    ubytek masy metalu m/S

    prawo liniowe: wysokie temperaturyprodukt nie ma waciwoci ochronnych

    prawo paraboliczne: rednie temperaturyzgorzelina

    czas

    zgorzelina

    prawo logarytmiczne: niskie temperaturywarstwa nalotowa

  • Ochrona przed korozj wysokotemperaturow

    Odporno na korozj wysokotemperaturow = aroodporno, zalena od waciwoci ochronnych zgorzelin:

    - szczelno,- przyczepno,- wspczynnik rozszerzalnoci cieplnej produktu (tlenku)

    podobny jak dla metalu, podobny jak dla metalu, - wysoka temperatura topnienia:

    temperatury topnienia: Mg: 650C MgO: 2830CMo: 2620C MoO3: 802C

  • Ochrona przed korozj wysokotemperaturow

    Odporno na korozj wysokotemperaturow = aroodporno, zalena od waciwoci ochronnych zgorzelin:

    - szczelno,- przyczepno,- wspczynnik rozszerzalnoci cieplnej produktu (tlenku)

    podobny jak dla metalu, podobny jak dla metalu, - wysoka temperatura topnienia, - mae przewodnictwo elektronowe,- mae wspczynniki dyfuzji jonowej (mae zdefektowania

    zwaszcza podsieci kationowej)

    stopy aroodporne

  • Ochrona przed korozj wysokotemperaturow

    - dodatki stopowe tworzce zgorzeliny o dobrych waciwociach ochronnych: Cr, Al, Si do Fe, Ni (pocztkowo preferencyjna korozja skadnika o mniejszej aroodpornoci wzbogacenie powierzchni w skadnik o wyszej aroodpornoci wolniejsza korozja,

    Cr2O3Fe2O3

    Fe-Cr

    - dodatki stopowe zmniejszajce zdefektowanie zgorzeliny (podsieci kationowej wolniejsza dyfuzja sieciowa wolniejsza korozja),

    - powoki ochronne (m.in.: metaliczne: Al, Cr-Ni, cermety Cr-Al2O3, Ni-MgO, ceramiczne: SiO2, ZrO2, borki),

    - atmosfery ochronne (prnia, Ar, He)

    Fe

  • Poytki z korozji wysokotemperaturowej

    - azotowanie: w atmosferze NH3 (N): tworzenie azotkw metali powierzchniowe utwardzenie stali wglowych i niskostopowych

  • Metalrodowisko Oddziaywania

    Oddziaywania:- elektrochemiczne korozja elektrochemiczna- elektrochemiczne korozja elektrochemiczna

  • Korozja elektrochemiczna w rodowiskach elektrolitycznych (przewodnictwo

    jonowe): roztwory elektrolitw i stopione elektrolity sprzenie dwch reakcji elektrochemicznych:

    - anodowej (utlenianie metalu):

    M Mz+ + ze

    - katodowej (redukcja depolaryzatora):D + ze [Dze]

    te reakcji zachodz z jednakow szybkoci przy potencjale korozyjnym

    te reakcje mog zachodzi na rnych czciach powierzchni metalu (przepyw elektronw w metalu)

  • Korozja elektrochemiczna

    powoduje najwiksze zniszczenia korozyjne metali

    tak zachodzi korozja metali w rodowiskach naturalnych (atmosfera, gleba, wody, ciao czowieka) i zwizanych z dziaalnoci gospodarcz (przemys chemiczny, hutniczy, gospodarcz (przemys chemiczny, hutniczy, spoywczy, energetyka, )

  • Mechanizm korozji elektrochemicznej

    R`oztwr elektrolityczny

    Fe2+

    Fe Fe2+ + 2e

    Reakcja anodowa (utleniania metalu) powoduje polaryzacj ukadu, hamujc

    Metal

    Fe

    Fe Fe2+ + 2e ukadu, hamujc jej dalszy bieg

    e

    e

  • Mechanizm korozji elektrochemicznej

    Roztwr elektrolityczny

    Fe2+ H+ H+

    Metal

    e

    e

  • Mechanizm korozji elektrochemicznej

    Roztwr elektrolityczny

    Fe2+

    Metal

    e

    e

    H+ H+

  • Mechanizm korozji elektrochemicznej

    Roztwr elektrolityczny

    Fe2+Reakcja katodowa (redukcja jonw wodorowych) powoduje depolaryzacj

    2H+ + 2e H2

    Metal

    H2

    depolaryzacj umoliwiajc dalszy bieg reakcji anodowej (korozji)

    2H + 2e H2

  • Fe Fe2+ + 2e reakcja anodowa

    Korozja z depolaryzacj wodorow

    2H+ + 2e H2 reakcja katodowa

    Korozji wodorowej ulegaj zwaszcza metale aktywne w roztworach kwanych, np. Zn w roztworze HCl

  • Mechanizm korozji elektrochemicznej

    Roztwr elektrolityczny

    Fe2+ O2

    Inna reakcja depolaryzacji

    Metal

    e

    e

  • Mechanizm korozji elektrochemicznej

    Roztwr elektrolityczny

    Fe2+

    Metal

    e

    e

    O2

  • Mechanizm korozji elektrochemicznej

    Roztwr elektrolityczny

    Fe2+Reakcja katodowa (redukcja tlenu) powoduje depolaryzacj umoliwiajc O2 + H2O + 2e 2OH

    -

    Metal

    umoliwiajc dalszy bieg reakcji anodowej (korozji)

    O2 + H2O + 2e 2OH-

    OH-OH-

  • Fe Fe2+ + 2e reakcja anodowa

    Korozja z depolaryzacj tlenow

    O2 + H2O + 2e 2OH- reakcja katodowa

    Korozja tlenowa zachodzi w rodowiskach natlenionych (napowietrzonych): atmosfera, gleba. Typowym przykadem jest korozja metali na linii wodnej.

  • Reakcja anodowa: roztwarzania metalu

    Roztwr elektrolityczny

    Fe2+

    Fe Fe2+ + 2e

    Metal

    e

    e

    Fe Fe2+ + 2e

  • Reakcja anodowe: inna moliwo

    Roztwr elektrolityczny

    H2O H2O

    Metal

    Fe Fe

  • Reakcja anodowe: inna moliwo

    Roztwr elektrolityczny

    2Fe + 3H O Fe O + 6H+ + 2e

    Metal

    Fe2O3 Fe2O3

    e

    e

    e

    e e

    e

    2Fe + 3H2O Fe2O3 + 6H+ + 2e

  • Reakcja anodowe: inna moliwo

    Roztwr elektrolityczny

    H2O H2O

    Metal

    Fe2O3 Fe2O3

  • Reakcja anodowe: pasywacja

    Roztwr elektrolityczny

    H2O H2O

    Reakcja anodowe: pasywno

    Fe2O3 Fe2O3 Fe2O3 Fe2O3

    Fe Fe

    warstwa pasywna

  • Gdy warstwa tlenkowa / wodorotlenkowa jest: trudnorozpuszczalna, szczelna, przyczepna do podoa

    Takie warstwy s bardzo cienkie i hamuj korozj.

    Pasywno metali

    Takie warstwy s bardzo cienkie i hamuj korozj.

    Pasywno wykazuj m.in. stopy Fe (SONK), Cr, Ni, Ti, Al zwaszcza w roztworach utleniajcych.Pasywacja jest utrudniona, gdy: roztwr zawiera jony chlorkowe, metal zawiera wydzielenia niemetaliczne (siarczki).

  • Gdy warstwa tlenkowa / wodorotlenkowa jest: trudnorozpuszczalna, szczelna, przyczepna do podoa

    Takie warstwy s bardzo cienkie i hamuj korozj.

    Pasywno metali

    Takie warstwy s bardzo cienkie i hamuj korozj.

    Porowate, sabo przyczepne warstwy tlenkowe s grube i w maym stopniu hamuj korozj metalu, a mog je nawet przyspiesza.

  • utlenianie metalu do jonu:Fe Fe2+ + 2e

    szybka reakcja

    Reakcje anodowe:

    utlenianie metalu do tlenku:2Fe + 3H2O Fe2O3 + 6H+ + 6e

    nieznaczna szybko reakcji, jeli powstaje warstwa pasywna

  • Metal Roztwr korozyjny

    Potencja korozyjny

    e

    e

    e

    reakcja anodowa: Fe Fe2+ + 2ereakcja katodowa: 2H+ + 2e H2Przy potencjale korozyjnym obie reakcje zachodz z rwn szybkoci (prd sumaryczny rwny zeru).

  • Analiza ukadw korozyjnych metal roztwr korozyjny:

    W jakich warunkach wystpi korozja?

    Jaki jest jej mechanizm depolaryzacji: tlenowa czy wodorowa?

    W jakich warunkach wystpuje pasywno metalu?

    Przebieg reakcji korozji elektrochemicznej zaley od potencjau metalu w roztworze korozyjnych (E) i skadu tego roztworu (m.in. pH).

    Wykresy E - pH

  • Wykres E pH dla Fe

    1

    2

    Fe3+

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3

  • Wykres E pH dla Fe

    1

    2

    Fe3+

    Warunki odpornoci dla Fe

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    odporno

    Fe2O3

  • Warunki odpornoci i korozji dla Fe

    1

    2

    korozja

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    korozja

    Fe3O4

    odporno

    Fe2O3

  • Warunki odpornoci, korozji i teoretycznej pasywnoci dla Fe

    1

    2

    korozja

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W korozja

    odporno

    pasywno

  • 12

    Fe3+

    Warunki odpornoci, korozji i teoretycznej pasywnoci dla Fe

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3

  • Nieco inny wykres E-pH

    dla Fe

  • Warunki wystpowania korozji z depolaryzacj wodorow

    1

    2

    Fe3+

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3H+/H2

  • Warunki wystpowania korozji z depolaryzacj wodorow

    1

    2

    SE

    W

    Fe3+

    O2/OH-

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E,

    VS

    EW

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3H+/H2

  • Warunki wystpowania korozji z depolaryzacj tlenow

    1

    2

    Fe3+

    O2/OH-

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3H+/H2

  • Warunki wystpowania korozji z depolaryzacj tlenow

    1

    2

    Fe3+

    O2/OH-

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3H+/H2

  • Obszary na wykresach E-pH:

    odpornoci metalu (trway atom metalu: Fe)

    korozji (trwae jony metalu)

    korozji z depolaryzacj wodorow / tlenow (rodzaj reakcji katodowej)(rodzaj reakcji katodowej)

    teoretycznej pasywnoci (trwae tlenki / wodorotlenki metalu)

    Wstpna analiza, bo liczne zaoenia i uproszczeniaKonieczno weryfikacji eksperymentalnej

  • Wykres E-pH dla Na

    -1

    -0,5

    0

    0,5

    1

    1,5

    E, V

    SE

    W

    Na+

    H2/H+

    OH-/O2

    -3,5

    -3

    -2,5

    -2

    -1,5

    0 2 4 6 8 10 12 14

    pH

    Na

    Na

    Korozja z depolaryzacj wodorow i tlenow,produkt: Na+

  • Wykres E-pH dla Cu

    -0,5

    0

    0,5

    1

    1,5E

    , V/S

    EW

    Cu2+ CuO22-

    CuO

    Cu2OH+/H2

    O2/OH-

    -1,5

    -1

    -0,5

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    Cu

    Korozja z depolaryzacj tlenow,produkty: Cu2+ (pH: 0 - 7), CuO22- (pH: 13 - 14)

    moliwa pasywno w roztworach sabozasadowych: Cu2O, CuO

  • Wykres E-pH dla Au

    0,5

    1

    1,5

    2

    E,

    V/S

    EW

    Au

    Au(OH)3Au+ H2AuO3

    -

    HAuO32-

    Au3+

    O2/OH-

    -1

    -0,5

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E,

    V/S

    EW

    H+/H2

    Termodynamiczna odporno: niemoliwa korozja w roztworach wodnych?

  • Wykres E-pH dla Ta

    0

    1

    2

    E, V

    SH

    E Ta2O5

    OH-/O2

    H2/H+

    -2

    -1

    0 2 4 6 8 10 12 14

    pH

    E, V

    Ta

    2

    Moliwa odporno na korozj w wyniku pasywacji: Ta2O5

  • Wykres E-pH dla Mg

    -1

    -0,5

    0

    0,5

    1

    1,5E

    , VS

    EW

    Mg2+ Mg(OH)2

    H2/H+

    OH-/O2

    -3

    -2,5

    -2

    -1,5

    0 2 4 6 8 10 12 14

    pH

    Mg2+

    Mg

    Mg(OH)2

    Korozja w roztworach kwanych i obojtnych: Mg2+,moliwa pasywno w roztworach zasadowych: Mg(OH)2

  • Wykres E-pH dla Zn

    0

    1

    2

    E, V

    SE

    W

    H2/H+

    OH-/O2

    Zn2+

    Zn(OH)2HZnO2

    -

    -2

    -1

    0 7 14

    pH

    Zn

    Korozja w roztworach kwanych i obojtnych: Zn2+

    oraz silnie zasadowych: HZnO2-

    moliwa pasywno w roztworach sabo zasadowych: Zn(OH)2

  • 00,5

    1

    1,5

    E, V

    SE

    W

    WO42-H2/H

    +

    OH-/O2

    WO3

    WO

    Wykres E-pH dla W

    -1,5

    -1

    -0,5

    0 2 4 6 8 10 12 14

    pH

    W

    WO2

    Pasywno w roztworach kwanych: WO2, WO,korozja w obojtnych i zasadowych: WO42-

  • Korozja stopw jednofazowych (roztworu stae)

    A B A B A B BA

    Wykresy rwnowagi fazowej

    A B A B A B BA

  • Pasywno stopw jednofazowych (roztwory stae) - na przykadzie stopu Fe-Cr

    Preferencyjna korozja Fe (skadnik stopu ulegajcy

    Fe Fe FeCr Fe Fe Fe FeCr

    Fe Fe Fe Fe Fe FeCr Cr Cr

    Fe Fe Fe FeCr Fe Fe CrCr

    Fe Fe Fe Fe Fe FeCr Cr Fe

    ulegajcy trudniej pasywacji) z powierzchni stopu

  • Pasywno stopw jednofazowych (roztwory stae) - na przykadzie stopu Fe-Cr

    Wzbogacenie powierzchni w Cr (skadnik ulegajcy

    Cr Cr

    Fe Fe Fe Fe Fe FeCr Cr Cr

    Fe Fe Fe FeCr Fe Fe CrCr

    Fe Fe Fe Fe Fe FeCr Cr Fe

    Fe Fe Fe Fe Fe Fe Fe

    ulegajcy atwiej pasywacji)

  • Pasywno stopw jednofazowych (roztwory stae) - na przykadzie stopu Fe-Cr

    Na powierzchni przewaa Cr -warstwa

    Cr

    Fe Fe Fe FeCr Fe Fe CrCr

    Fe Fe Fe Fe Fe FeCr Cr Fe

    Fe FeCr Cr Cr

    Cr

    Fe Fe Fe Fe

    warstwa pasywna jest zbudowana prawie tylko ze zwizkw chromu

  • Odporno korozyjna stopu jest zbliona do odpornoci Cr (bardziej odpornego skadnika)

    Cr

    Fe Fe Fe FeCr Fe CrCr

    Fe Fe Fe Fe Fe FeCr Cr Fe

    FeCr Cr Cr

  • Szybko korozji stopw Fe-Cr w roztworze obojtnym

    szybko korozji, mm/rok

    Przy tej zawartoci

    % Cr0 5 10 15

    12%

    Przy tej zawartoci Cr w stopie warstwa pasywna jest zbudowana gwnie z jego tlenkwSkadnik o wikszej odpornoci

    korozyjnej (Cr) decyduje o odpornoci korozyjnej stopu

  • Krytyczne zawartoci skadnika o wyszej odpornoci korozyjnej (potrzebne do

    pasywacji stopw jednofazowych)

    stop rodowisko korozyjne

    krytyczna zawarto, % at.

    przykady stopw

    Fe-Cr 0,5 M H2SO4, 20C

    13 stale odporne na korozj 20C na korozj

    (nierdzewne)Co-Cr 0,5 M H2SO4,

    20C11 Vitallium

    (protezy staww)

    Nb-Ta 20% HCl, wrzcy

    20

  • FM + B + A + B

    Korozja stopw dwufazowych

    Wykresy rwnowagi fazowej

    A B A B BAA B

    A + FM

    A B A B BAA B

  • - anodowe (utlenianie metalu), np.:Fe Fe2+ + 2e

    szybsze, gdy wzrasta potencja metalu

    Szybko reakcji elektrochemicznych

    - katodowe (redukcja depolaryzatora), np.:2H+ + 2e H2

    szybsze, gdy obnia si potencja metalu

  • Ogniwo korozyjne

    Roztwr korozyjny

    M1 M12+ + 2e2H+ + 2e H2

    M2 M22+ + 2e2H+ + 2e H2

    EkorM1 EkorM2

    M1 M2

  • Potencjay korozyjne metali w wodzie morskiej (szereg galwaniczny)

    grafit

    Au

    Ti

    Ag

    Ni

    -1,8 -1,6 -1,4 -1,2 -1 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 0,2 0,4

    Ni

    Cu

    Fe

    Al

    Zn

    Mg

    Ekor, VNEK

  • Ogniwo korozyjne

    Roztwr korozyjny

    M1 M12+ + 2e2H+ + 2e H2

    M2 M22+ + 2e2H+ + 2e H2

    EkorM1 >> EkorM2

    M1 M2

  • Ogniwo korozyjne

    Roztwr korozyjny

    Dua rnica potencjaw korozyjnych metali

    2H+ + 2e H2 M2 M22+ + 2e

    EkorM1 > > EkorM2

    reakcja katodowa na M1 reakcja anodowa na M2

    M1 M2

    M1 = katoda M2 = anoda

    e

  • Korozja stopw dwufazowych

    Izolowane wydzielenia krystalitw fazy F2

    rodowisko korozyjne

    F1

    F2

    w matrycy z fazy F1

  • Korozja stopw dwufazowych

    rodowisko korozyjne

    EkorF1 < EkorF2

    faza F1

    anoda

    faza F2

    katoda

    F1

    F2

    anoda

    reakcja anodowa

    katoda

    reakcja katodowa

  • Korozja stopw dwufazowych

    EkorF1 < EkorF2rodowisko korozyjne

    faza F1

    anoda

    faza F2

    katoda

    F1

    F2

    anoda

    reakcja anodowa

    katoda

    reakcja katodowa

  • Korozja stopw dwufazowych

    EkorF1 < EkorF2rodowisko korozyjne

    faza F1

    anoda

    faza F2

    katoda

    F1

    F2

    anoda

    reakcja anodowa

    katoda

    reakcja katodowa

  • Korozja stopw dwufazowych

    Selektywna korozja fazy F1 z caej

    objtoci stopu: pozostaj krystality fazy F2 i produkty

    rodowisko korozyjne

    F2

    fazy F2 i produkty korozji fazy F1

  • 800

    1200

    1600

    t, o

    CWykres fazowy Fe C

    eliwa szare: (ferryt) + C (grafit)

    + C (grafit)

    0

    400

    800

    0 1 2 3 4 5 6

    % mas. C

    t,

    Fe

    + C (grafit)

  • eliwo szare

    Izolowane wydzielenia grafitu w ferrycie

    ferryt (Fe): Ekor = -0,6 V

    grafit (C): Ekor = 0,3 V

    Ekor = 0,9 V

    anoda

    katoda

  • Korozja selektywna eliwa szarego w glebie (z zewntrz) = koroduje ferryt

    Pozostaj patki grafitu i rdza

  • Wykres fazowy Cu-Zn

    Cu: Ekor = -0,3 V

    Zn: Ekor = -1 V

    E = 0,7

    katoda

    anoda

    Ekor = 0,7

    Roztwr stay Zn w Cu + zwizek midzymetaliczny ZnCu

  • Korozja selektywna mosidzu w wodzie morskiej = koroduje faza bogata w Zn

  • Wykres fazowy Al-Ni

    Al: Ekor = -0,9 V

    Ni: Ekor = -0,1 V

    E = 0,8 VEkor = 0,8 V

    Al3Ni + Al3Ni2 + AlNi

  • Nikiel Raneya

    Korozja selektywna stopu Ni-Al w 5 M NaOH = koroduj fazy bogate w Al

    Pozostaje proszek: gbczaste krystality stopu Ni z ok. 15% Al,

    powierzchnia waciwa ok. 100 m2/g!

  • Korozja stopw dwufazowych

    rodowisko korozyjne

    EkorF1 > EkorF2

    faza F1

    katoda

    faza F2

    anoda

    F1

    F2

    katoda

    reakcja katodowa

    anoda

    reakcja anodowa

  • Korozja stopw dwufazowych

    EkorF1 < EkorF2rodowisko korozyjne

    faza F1

    katoda

    faza F2

    anoda

    F1

    F2

    katoda

    reakcja katodowa

    anoda

    reakcja anodowa

  • Korozja stopw dwufazowych

    EkorF1 < EkorF2rodowisko korozyjne

    faza F1

    katoda

    faza F2

    anoda

    F1

    F2

    katoda

    reakcja katodowa

    anoda

    reakcja anodowa

  • Korozja stopw dwufazowych

    rodowisko korozyjne Selektywna korozja fazy F2 tylko z

    powierzchni stopu: na powierzchni

    pozostaje faza F1 (bardziej odporna)

    F1

    F2

    (bardziej odporna) i ona decyduje o

    odpornoci korozyjnej stopu

    Krystality fazy F2 pozostaj w gbi stopu i zapewniaj np. umocnienie wydzieleniowe

  • Przykady

    stopy Al-Mg w wodzie morskiej (selektywna korozja fazy Mg2Al3 z powierzchni)

    stal w glebie (selektywna korozja aktywnych wydziele (S) z powierzchni)

    stal damasceska w roztworach kwasw stal damasceska w roztworach kwasw (selektywna korozja aktywnych wydziele z powierzchni)

    Wzrost odpornoci korozyjnej stopu

  • Metody ochrony przed korozj

  • Metalrodowisko Oddziaywania

    Metody ochrony przed korozj

    Modyfikacjarodowiska Ochrona

    elektrochemiczna

    Powokiochronne Modyfikacja

    metalu

  • 12

    Fe3+

    Ochrona katodowa

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3

  • Ochrona katodowaObnienie potencjau metalu w danym rodowisku z obszaru korozji do obszaru odpornoci

    poczenie z metalem o niszym potencjale korozyjnym w danym rodowisku (protektorem),np. Fe z ?np. Fe z ?

  • Potencjay korozyjne metali w wodzie morskiej (szereg galwaniczny)

    grafit

    Au

    Ti

    Ag

    Ni

    -1,8 -1,6 -1,4 -1,2 -1 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 0,2 0,4

    Ni

    Cu

    Fe

    Al

    Zn

    Mg

    Ekor, VNEK

  • Ochrona katodowaObnienie potencjau metalu w danym rodowisku z obszaru korozji do obszaru odpornoci

    poczenie z metalem o niszym potencjale korozyjnym w danym rodowisku (protektorem),np. Fe z Zn, Al lub Mgnp. Fe z Zn, Al lub Mg

  • Ochrona katodowa

  • Ochrona katodowaObnienie potencjau metalu w danym rodowisku z obszaru korozji do obszaru odpornoci

    poczenie z metalem o niszym potencjale korozyjnym w danym rodowisku (protektorem),np. Fe z Zn, Al lub Mgnp. Fe z Zn, Al lub Mg

    pokrycie powok o niszym potencjale korozyjnym, np. Zn na stali (Fe)

    podczenie chronionego metalu do ujemnego bieguna zasilacza prdu staego

  • Ochrona anodowa

    1

    2

    Fe3+

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3

  • Ochrona anodowa

    Podwyszenie potencjau metalu w danym rodowisku z obszaru korozji do obszaru pasywnoci

    poczenie z metalem o wyszym potencjale w danym rodowisku (np. Ti z Pt)

    przyoenie wyszego potencjau zasilacza prdu staego (potencjostatu)

  • Modyfikacja rodowiska korozyjnego (pH)

    1

    2

    Fe3+

    -2

    -1

    0

    0 2 4 6 8 10 12 14pH

    E, V

    SE

    W

    Fe2+

    Fe3O4

    Fe

    Fe2O3

  • Zmiana pH rodowiska powodujca przejcie z obszaru korozji do obszaru pasywnoci

    Modyfikacja rodowiska korozyjnego (pH)

    wzrost pH (zobojtnienie, alkalizacja) ?

    obnienie pH (zakwaszenie) ?

  • Wykres E-pH dla Zn

    0

    1

    2

    E, V

    SE

    W

    H2/H+

    OH-/O2

    Zn2+

    Zn(OH)2HZnO2

    -

    -2

    -1

    0 7 14

    pH

    Zn