Kuadri konceptual

Leksioni 8

1

Permbajtja e prezantimit

• Kuadri konceptual

• Roli kuadrit konceptual

• Teoria: burimi i kuadrit konceptual

• Hipotezat dhe testimi i tyre

• Sugjerime operacionale

2

3

Ekonomiksi eshte shkenca e te menduarit ne formen e modeleve dhe e artit te zgjedhjes se modeleve te cilet jane te pershtatshem per boten aktuale. Ekonomistet e mire jane te rralle, per sdhkak se dhurata e ‘vezhgimit vigjilent’ per zgjedhjen e modeleve te mire … duket se eshte shume e rralle.”

John Maynard Keynes

• Megjithese nje kuader konceptual mund te mos kerkohet gjithnje ne nje propozim kerkimi, asnje kerkim ekonomik nuk mund te nise pa te.

• Ka me shume keqkuptim dhe konfuzion te lidhur me kuadrin konceptual se lidhur me cdo pjese tjeter te propozimit (ose projektit) te kerkimit– Cfare eshte ai?– Cili eshte qellimi i tij?– Si mund te zhvillohet ai?

• Kouadri konceptual eshte eshte nje pjese integrale e kuptimit dhe analizes se problemit te kerkimit

4

Kuadri konceptual

• Nje formulim i qarte i problemit te kerkimit – shpesh - nuk behet para zhvillimit te kuadrit konceptual.

• Kuadri konceptual duhet konsideruar si “komplementar” me pershktrimin e problemit te kerkimit, formulimin e objektivaves dhe rishikimin e literatures me teper se nje “hap i katert”.

• Aresyetimi mbi kuadrin konceptual pershkon gjithe projektin e kerkimit.

5

Kuadri konceptual…

• Kuadri konceptual shpesh neglizhohet, ose behet me nxitim dhe ne menyre te papershtatshme

• Aresyet per kete mund te jete te lidhura me faktin se ai kerkon aresyetim kompleks dhe aftesi per kete lloj aresyetimi– Aresyetim abstrakt– Analize dhe sinteza e pikave me te rendesishme– Njohjen e teorise ekszistuese te lidhur me problemin– Kuoptimi i detajeve te nje problemi dhe te ceshtjeve te lidhura

me te

• Zhvillimi i kuadrit konceptuale eshte pune e veshtire

6

Kuadri konceptual…

• Nje aresye tjeter se pse kuadri konceptual anashkalohet eshte fakti se kerkuesit deshirojne te merren me “kerkim real” ne vend “teorizimit” ; kjo eshte vecanerisht e vertete per kerkimin e orientuar nga subjekti dhe nga zgjidhja e problemeve

• Por, mungesa e konceptualizimit gjate planifikimit mund te ngadalesoje kerkimin, ose mund te rezultoje ne gabime fatale ne organizimin e kerkimit, procedurat ose interpretimin e rezultateve.

7

Kuadri konceptual…

Roli i kuadrit konceptual

• Konceptet jane pergjithesime. Ne ekonomiks, nje koncept ehste “nje konstruksion logjik, mendor mbi nje ose me shume lidhje”.

• Konceptet jane - se brendshmi - abstrakte dhe bazohen ne logjiken dhe te aresyetuarit. Ne ekonomiks, konceptet fokusohen ne lidhjen mes variablave.

• Qellimi primar i kuadrit konceptual eshte zhvillimi i hipotezave qe –pastaj - duhet te testohen

8

• Kuadri konceptual mund te shikohet si nje analize e problemit te kerkimit duke perdorur teorine.

• Per zhvillimin e kuadrit konceptuale perdoret teoria ekonomike, dhe – preferohet - teori nga disiplina te tjera.

• Teorite fillimisht identifikohen dhe pastaj perdoren ne ne analizen konceptuale te problem specific te kerkimit

9

Roli i kuadrit konceptual…

Teoria: burimi i kuadrit konceptual

Cila eshte teoria e pershtashme? Teoria e pershtashme do te jape ide mbi nje ose disa nga ceshtjet e meposhtme:

– Burimet e problemit te kerkimit– Zgjidhje te mundshme te problemit– Variablat e pershtashme– Lidhjet shkak-pasoje ne analizen e problemit– Hipotezat qe duhen testuar

Williams, 1984

10

• Per shembull – Nese dikush eshte i interesuar mbi problemin e eficencen se perdorimit te ujit te lumit Nil ne Egjypt:– Teoria e pergjitheshme e eficences se perdorimit te nje

burimi te kufizuar per te riperteritshem, mund te perdoret;– Teoria do te duhet te pershtatet per nje burim te vecante

natyror (ujin) dhe nje vend te vecante (Egjyptin), ne poerdorime te ndryshme (bujqesore, shtepiake, industriale)

• Ne kete shembull, eshte gjithashtue e mundshme qe politika egjyptiane te mund te konsiderohej

P.sh. Egjypti ka nje politike te ujit falas per bujqesine, gje qe ndikon eficencen e perdorimit te ujit

11

Teoria: burimi i kuadrit konceptual…

• Disa here, mund te mos kete teori te mjaftueshme per analizen e problemit te kerkimit.

• Ne kete rast, mund te zhvillohen ose persosen teori ekziestues, ose thjesht te identifikohen mungesat dhe te paraqitet nje kuader conceptual i paplote– Opsioni i i fundit – paraqitja e nje kuadri konceptual

te palote – mund te justifikohet ne nje teze masteri, por jo nj nje disertacion doktorate ose ne kerkim profesional

12

Teoria: burimi i kuadrit konceptual…

Hipotezat dhe testimi i tyre

• Nje funksion paresor i kuadrit konceptual eshte zhvillimi i hipotezave te pershtashme per problemin e kerkimit.

• Hipotezat rezultojne nga aresyetimi i bere ne kuadrin konceptual.

• Hipotezat duhet te jene te testueshme dhe te refuzueshme.

• Hipotezat jane pohime tentative qe jane subjekt i testimit.

13

• Hipotezat mund te marrin formen e nje pohimi te thjeshte mbi nje rezultat te pritur, ose mbi ekzistencen e nje lidhjeje. P.sh.:

– Nje pohim i thjeshte mund te jete ai se nje sistemi prodhimi, i bazuar mbi nje teknologji eshte me me perfitim se nje sistem tjeter sistem prodhimi i bazuar mbi nje teknologji tjeter

– Nje hipoteze lidhjeje mund te jete ai se kerkesa per vere ne SHBA, konsumi per fryme i veres ndikohet nga cmimi i veres, cmimi i pijeve te tjera, te ardhurat per frymje, besimet fetare, dhe faktore etnike

14

Hipotezat dhe testimi i tyre…

• Hipotezat sasiore duhet te testohen empirikisht. Ne kete rast, forma me e zakonshme eshte testi statistikor.

• Kater karakteristika ndihmojne per percaktimin e hipotezave sasiore:1) Ato duhet te formulohen ne menyre specifike2) Te dhena te pershtatshme duhet te jene te

disponueshme3) Teknika analitike duhet te jene te disponueshme4) Duhet te ekzistoje nje baze konceptuale, pa te cilen

matja sasiore tregon vetem lidhje per jo lidhje shkak-pasoje.

15

Hipotezat dhe testimi i tyre…

Hipotezat cileore mund te jene te tre tipeve (Sic tregohet ne Leksionin 3)

1. Supozimet - supozime qe ne bejme mbi kushtet ne te cilat problemi ekziston. P.sh., Segmenti i prodhimit fermer mund te supozohet se eshte konkurrues

2. Hipotezat diagnostikuese ka te beje me shkaqet e problemit. P.sh., Deficiti tregtar kronik i nje vendi mund te hipotezaohet se percaktohet (pjeserisht) nga politika e investimkeve direkte dhe nga politika e kontrollit te cimimit (vendosja e cmimeve tavan).

3. Hipoteza kuruese kane te bejne me zgjidhjet per problemin. Ato jane opsiuonale sepse lidhen me hipotezat diagnostikuese

16

Hipotezat dhe testimi i tyre…

Tri veshtiresite qe njerezit hasin gjat zhvillimit te hipotezave jane :

1. Mungesa e perdorimit te teorise, ose te kuadrit teorik te qarte

2. Mungea e aftesise per ta pare kuadrin teorik ne menyre logjike dhe per te dalluar hipotezat brenda tij

3. Mungesa e kuptimit te teknikave te kerkimit qe lejojne testimin e hipoteazave

17

Hipotezat dhe testimi i tyre…

Sugjerime operacionale

• Fokusojuni ne menyre te qarte mbi qellimin kryesor te kuadrit konceptual – analizen e problemit te kerkimit.

• Nje menyre e mire per te filluar eshte perdorimi i modeleve te thjeshta konceptuale, dhe pastaj vazhdoni me modele me komplekse dhe te me te sofistikuara.

• Keshilla e mesiperme mund te jete nje qasje e dobishme per cdo lloj kerkimi, analize politikash, dhe zgjidhje problemi.

18

Hapat e meposhtem, mund te jene te dobishme ne zhvillimin e nje modeli konceptual :

1) Studimi i literartures se kerkimit te lidhur me problemin. Si kane konceptualizuar te tjeret probleme te ngjashme me tuajin? A ka analiza konceptuale te adaptueshme per kuadrin tuaj?

2) Reduktojeni problemin ne setin me te thjeshte te kushteve. Disa here ju duhet te “lini menjane” pjese te nje problemi kompleks per te arritur ne nje kuptim fillesatar.

3) Identifikoni teorine ekonomike te zbatueshme. Konsideroni nje numer teorish ekonomike para se te zgjidhni ate me te pershtatshmen.

19

Sugjerime operacionale…

4) Filloni me nje analize te “modelit baze”. Mbeshtetur ne rishikimin e literatures dhe ne supozimet baze qe ju keni bere, filloni me nje model te thjeshte (statistikor, grafik, matematik, …)

5) Zgjerojeni modelin baze me dimensione te tjera te problemit. Ndryshoni (ralaksoni) supozimet, pastaj ri-analizoni problemin. Kjo do ta beje modelin me compleks, por kujtoni, qellimi nuk eshte kompleksiteti, por adresimi i sakte i problemit.

6) Arrini ne hipoteza te testueshme nga analiza konceptuale.

20

Sugjerime operacionale…

• Kuadri konceptual mund te haset me emrat “model”, “model conceptual”, “konsiderata konceptuale”, “konsiderata teorike”, etj.

• Disa here eshte thjesht i integruar (eshte pjese) ne pershkrimin e problemit por ne propozimet akademike, kuadri konceptual zakonisht paraqiten ne nje seksion te vecante.

21

Sugjerime operacionale…