KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE · kujdesi infermieror ne traumat maxillo-faciale denisa vishkulli 1 universiteti “aleksadËr moisiu durrËs” fakulteti i studimeve

KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE

Denisa Vishkulli 1

UNIVERSITETI “ALEKSADËR MOISIU DURRËS”

FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE

DEPARTAMENTI MJEKËSI

MASTER PROFESIONAL”INFERMIERI KIRURGJIKALE”

KUJDESI INFERMIEROR NË TRAUMAT MAXILLO-FACIALE

Punoi Udhëheqës shkencor

Ma, Denisa Vishkulli Dr. Med. Endrit Sina

Prof. Assoc Pirro Prifti

Durrës, 2014


Denisa Vishkulli 2

Objektivat:

Objektivat e këtij punimi janë :

1-Njohja me traumat maxillo-faciale

a- Dhënia e një imazhi të vecorive të traumave maxillo-faciale

b-Këndveshtrimi specifik i trajtimit të traumave maxillo-faciale që burojnë nga vecoritë specifike

të anatomisë dhe fiziologjisë të këtij regioni anatomik

c-Të evidentojë dhe të diferencojë në bazë te faktorit etiologjik dhe lokalizimit të traumës , tipin

e traumës dhe bazuar mbi këtë të shpreh saktë taktikën dhe strategjinë terapeutike,

2-Roli themelor i kujdesit infermieror në :

a-Kujdesi primar ardhjen e të sëmurit në urgjencë ( anamneza, shenjat

vitale,inspeksioni)ABCDE nuk duhet te zgjas me tepër se 3-5 min

b- Kujdesi sekondar (anamneze, ekzaminim kok-këmb, vlersimi i dinamikës së aksidentit,

zgjidhja e destinacionit spitalor, rivlersim i vazhdueshëm i ABCDE)

c-Përdorimi eficent i mjeteve teorike dhe praktike që kemi në dispozicion, gjatë trajtimit

kirurgjikal ose konservator dhe ndjekja pas trajtimit.

3- Riedukimin oro-maxillofacial.

Riedukimi i crregullimeve të rënda të dekluticionit, disfagive, të shkaktuara pas traumave

maxillo-faciale. Vendosja e një programi të trajtimit dhe riedukimit dhe të adabtimit të

alimentacionit, syrvejimit dhe parandalimin e rrugëve të gabuara, dhe riedukimi i ambientit

familjar (rrethues)

4-Bilanci diagnostik dhe terapeutik

a- grumbullimi i analizave

b- Imazheria Videofluoreshenca orofaringotra


Denisa Vishkulli 3

Pembajtja

Kapitulli 1

Objektivat.................................................................................................................................................2

Abstrakti/Fjalet kyce.......................................................................................................................4

Hyrje..............................................................................................................................................5

Anatomia....................................................................................................................................................6

Etologjia/shkaqet........................................................................................................................................7

Klasifikimi/patfiziologjia...........................................................................................................................8

Prenzantimi klinik.....................................................................................................................................11

Diagnoza/studime laboratorike/imazherike.............................................................................................19

Parandalimi/trajtimi..................................................................................................................................20

Prognoza dhe komplikimet.......................................................................................................................27

E ardhmja dhe kontraditat.........................................................................................................................30

Epdemiologjia...........................................................................................................................................30

Menaxhimi infermieror ...........................................................................................................................31

Kapitulli ll

Qëllimi i studimit .....................................................................................................................................39

Materiale dhe metodika.............................................................................................................................40

Kapitulli lll

Rezultate/Diskutime ..................................................................................................................................41

Kapitulli lV

Konkluzioni................................................................................................................................................51

Rekomandime.............................................................................................................................................51

Rast klinik...................................................................................................................................................52

Referenca....................................................................................................................................................54


Denisa Vishkulli 4

Abstrakti

Trauma të anatomisë Maksilofaciale mandaton vëmendje të veçantë . Të përfshira në fytyrë janë

sisteme që kontrollojnë funksionet e specializuara, duke përfshirë shikimin , dëgjimin , nuhatje ,

frymëmarrje , ngrënien , dhe të folurën . Gjithashtu , strukturat vitale në rajon kokë dhe qafë

janë të lidhur ngushtë . Së fundi , ndikimi psikologjik i shëmtimit mund të jetë shkatërrues .

Për këtë arsye kërkohet ti kushtohet një rëndësi e madhe menaxhimit të këtyre traumave.

Hipoteza e një incidence shumë të lartë të këtyre traumave është pakujdesia në dhënien e

makinës dhe motorrave, dhe mos përdorimi i masave mbrojtese në punët ëe kane ekspozime ndaj

mjeteve dëmtuese.

Ky studim ngrihet mbi dhënien e një tabloje të përgjithshme teorike duke u njohur me regionet

anatomike respektive, shkakun dhe gravitetin dëmtues.Gjithashtu rëndësi të vecantë i jepet dhe

menaxhimi infermieror mbi këto trauma.

Bashkangjitur teorisë japim te dhëna statistikore të grumbulluara në kartotekën e “Spialit rajonal

Durrës”.

Fjalët kyçe

Maxillo-faciale, frakturë, trajtim kirurgjikal, ABCDE, Bilanc diagnostik, hemoragji

Definicioni: Maxillo-facial është zona anatomike që i përkon nofullës, fytyrës një pjese të

kokës, qafës, nofullave dhe sinuseve.

Origjina e fjalës është e përbër , maxillo që vjen nga latinishtja që do të thotë fjalë për fjalë jastëk

që përkon me nofullën e sipërme,origjinën e merr nga oss maxillar, facial vjen nga latinishja

facie që do të thotë fytyrë.

Kirurgjia maxillo-faciale trajton problemet traumatike ose jo të kësaj zone anatomike, duke

përfshirë kirurgjinë e trajtimin kirurgjikal të shqetësimeve të kavitetit oral, sinuseve, nofullave,

fytyrës dhe qafës.


Denisa Vishkulli 5

Hyrje

Traumat e fytyrës, i quajmë edhe trauma Maksilofaciale, është çdo trauma fizike në

fytyrë. Traumat e fytyrës mund të përfshijë dëmtime të indeve të buta të tilla si djegje,

laceracione dhe ekstravazion arterial venular(gjakderdhje në hapësirën intersticiale

prejardhja e së cilës vjen nga vazat nën 1.5 mm), apo thyerje të eshtrave të fytyrës të tilla

si thyerje të hundës dhe thyerje të nofullës, si dhe traumave të tilla si plagosje në sy.

Simptomat janë specifike për llojin e lëndimit, për shembull, thyerje mund të përfshijnë

dhimbje, ënjtje, humbjen e funksionit, ose ndryshime në formën e strukturave të fytyrës.

Lëndime të fytyrës kanë potencial për të shkaktuar shëmtim dhe humbje të funksionit ,

për shembull, verbim ose vështirësi ne lëvizjen e nofullës. Edhe pse është e rrallë është e

rrezikshme për jetën, mund të jetë vdekjeprurëse, sepse ajo mund të shkaktojë

gjakderdhje të rënda apo ndërhyrje në rrugët ajrore, pra një shqetësim kryesor në trajtim

është duke siguruar që rrugët ajrore të jenë të hapura. Varësisht nga lloji, trajtimi mund të

përfshijë ligaturë dhe suturimin e plagëve të hapura, administrimin e akullit, antibiotikëve

dhe analgjezik, lëvizjen e kockave përsëri në vend , dhe kirurgji. Kur frakturat dyshohen,

për vendosjen e diagnozës është përdorur radiografia. Trajtimi mund të jetë i nevojshem

për dëmtime të tjera të tilla si dëmtimi traumatik të trurit, të cilat zakonisht shoqërojnë

trauma të rënda të fytyrës .

Në vendet e zhvilluara, shkaku kryesor i traumave jane aksidentet e automjeteve

motorike, por ky mekanizëm është zëvendësuar nga dhuna ndërpersonale , por aksidente

automobilistike ende mbizotërojnë si shkak në vendet në zhvillim. Kështu përpjekjet

parandaluese përfshijnë fushata sensibilizimi për edukimin e publikut në lidhje me masat

e sigurisë siç janë rripat e sigurimit dhe helmetat e motorit, dhe ligjet për të parandaluar

ngjarje e të dehurve. Shkaqe të tjera përfshijnë rëniet nga lartësitë , aksidentet industriale,

dhe lëndimet sportive. Lëndimet Maksillofaciale hasen shpesh në praktikën e mjekësisë

emergjente. Më shumë se 50 % e pacientëve me këto lëndime kanë trauma multisistemike

që kërkojne menaxhim të koordinuar mes mjekëve të emergjencës dhe specialistë

kirurgjikale në kirurgjinë orale dhe Maksilofaciale, otolaringologji, kirurgji plastike,


Denisa Vishkulli 6

okulistike, dhe kirurgji traumatike .

Anatomia

Rajoni Maksilofaciale mund të ndahet në 3 pjesë :

Sipërme – kocka frontal dhe sinus frontal.

Midface -hunda , kocka ethmoid , zygomatic dhe nofull (maxilla).

E poshtme- mandibula .

Rajoni i orbitës :

Marzhi superiore i syrit është formuar nga kockat frontale .

Margin lateral orbitale është formuar nga procesi ballore të zygomës , procesi

zygomatic i kockave frontale dhe krahu i madh i kockave formë pyke .

Marzhi inferiore orbitale është formuar nga maxilla dhe zygoma .

Diferenca e shtresës mediale orbitale është formuar nga procesi ballore të maxillës ,

kocka lacrimale , procesi kendore dhe orbitale e kockave frontale dhe kockave ethmoid .

Kati i syrit është i formuar nga çatia e nofullës sinus .

Pjesët në formë pyke , palatinale dhe kockat ethmoid formojnë kulmin e orbitës .

Gjakut dhe furnizimit ndijor :

Degët e jashtme të gjakut furnizimi i arteries karotide në fytyrë .

Nervat e fytyrës furnizojnë muskujt e shprehjes se fytyrës .

Degët e syrit , nofull dhe nervi trigeminal mandibular bëjnë furnizimin e lëkurës së

fytyrës .

dhe mund të ketë mpirje në faqe dhe mjekër .


Denisa Vishkulli 7

Etiologji

Traumat e fytyrës në një mjedis urban më shpesh shkaktohet nga sulmet , e ndjekur nga

mjeteve motorike dhe aksidentet industriale .

Kockat nazale , mandibula , dhe zygoma janë eshtrat më të thyera gjatë sulmeve .

Aksidentet e automjeteve motorike që sjellin fraktura që shpesh përfshijnë midface ,

sidomos në pacientët të cilët nuk kanë vënë rripin e sigurimit. Shkaqe të tjera të

rëndësishme të traumava të fytyrës përfshijnë trauma prerëse ( thikë dhe me armë zjarri

), dhunën në familje , dhe e abuzimit të fëmijëve dhe personave të moshuar .

Shkaqet

Mekanizmat e lëndimit të tilla si rëniet , sulmet, lëndimet sportive, dhe aksidentet nga

automjetet janë shkaqet e zakonshme të traumave të fytyrës në fëmijët , si dhe të rriturit ,

rrahje me grushta ose objekte , trauma e fytyrës mund të rezultojë nga plagët e kohës së

luftës , si të shkrepjes së armëve dhe shpërthimet . Sulmet e kafshëve dhe lëndimet e

punës të tilla si aksidentet industriale janë shkaqe të tjera . Trauma zakonisht ndodh kur

fytyra godet një pjesë të brendshme të automjetit , të tilla si timon. Përveç kësaj , airbags

mund të shkaktojnë abrasions korneale dhe çarje ( shkurtime) në fytyrë.

Trauma fytyrës mund të rezultojë nga plagët e kohës së luftës , si të shkrepjes së armëve dhe

shpërthimet . Sulmet e kafshëve dhe lëndimet e punës të lidhura të tilla si aksidentet industriale

janë shkaqe të tjera . Trauma nga automjetet është një nga shkaqet kryesore të lëndimeve të

fytyrës . Trauma zakonisht ndodh kur fytyra godet një pjesë të brendshme të automjetit , të tilla

si timon. Përveç kësaj , airbags mund të shkaktojnë abrasion korneale dhe çarje ( shkurtime) në

fytyrë .


Denisa Vishkulli 8

Klasifikim

Thyerje Le Fort I

Thyerje Le Fort II

Thyerje Le Fort III

Dëmtime të indeve të buta që përfshijë gërvishtjeve , çarje , avulsions , ekstravazion

arterial venular , djegiet dhe plagë të ftohtë .

Kockat e fytyrës

Kockat e demtura të fytyrës përfshijnë kockat e hundës (hundë ), maxilla (kockave që

formon nofulla e sipërme ), dhe mandibula (nofulla e ulët ) . Mandibula mund të ndahet

në symphysis , trup , kënd , Ramush , dhe condoyle . zygoma ( mollëz ) dhe kockat

frontale ( ballin ).Thyerje mund të ndodhë dhe në ato kockat që bashkohen për të

formuar orbitën e syrit .

Në fillim të shekullit të 20 , René Le Fort përcaktoi vende tipike për thyerje të fytyrës ,

këto janë të njohur tani si Le Fort I, II , dhe III fraktura ( djathtas) fraktura Le Fort I , e

quajtur gjithashtu Guérin ose nofull horizontale . thyerja përfshinë maxillën . Thyerje Le

Fort II , e quajtur edhe thyerje piramidale të maxillës , kalojnë kockat hundës dhe rim

syrit . Fraktura Le Fort III , e quajtur edhe shkëputje craniofacial dhe thyerje tërthor e

fytyrës , kalojnë pjesën e përparme të maxillës dhe përfshinë kockat lacrimal, dhe katin e

syrit , dhe shpesh përfshijnë kockat ethmoid. Thyerjet Le Fort , të cilat përbëjnë 10-20%

e frakturave të fytyrës , janë shpesh të lidhura me dëmtime të tjera të rënda . Le Fort ka

bërë klasifikimin e tij në bazë të punës me kafka e kufoma , dhe sistemi i klasifikimit

është kritikuar si i pasaktë dhe thjeshtë që nga shumica e fraktura midface përfshijnë një

kombinim të frakturave Le Fort . edhe pse shumica e fraktura fytyrës nuk ndjekin

modelet e përshkruara nga Le Fort


Denisa Vishkulli 9

Patfiziologjia

Prania e energjisë kinetike në një objekt që lëviz është një funksion i masës shumëzuar

me katrorin e shpejtësisë së saj . Shpërndarja e kësaj energjie kinetike gjatë ngadalësimit

prodhon forcën që rezulton në lëndim . Ndikim të lartë dhe me ndikim të ulët forcat

përkufizohen si më e madhe ose më e vogël se 50 herë forcën e gravitetit . Këto

parametra ndikojnë në dëmtim rezultante sepse sasia e forcës të nevojshme që të

shkaktojë dëmtimin e eshtrave të fytyrës ndryshon në nivel rajonal . Rim supraorbital ,

maxilla dhe mandibula ( symphysis dhe kënd ) , dhe kocka frontale kërkojnë një forcë të

lartë të ndikimit. Një forcë ndikim të ulët është gjithçka që është e nevojshme për të

dëmtuar zygomën dhe kockat e hundës .

Thyerjet e kockave frontale : Këto vijnë si rezultat nga një goditje të rëndë në ball,

mund të përfshihen tabela e mëparshëm dhe / ose tabela pasmë të sinusit ballore.

Supozojmë një lot DURAL është i pranishëm në qoftë se muri i pasmë të sinus ballore

është i ndarë . Kanali nasofrontal shpesh është i ndërprerë .

Thyerje e katit te syrit : lëndimi në katin e syrit mund të rezultojë në një thyerje të

izoluar ose mund të shoqërohet me një frakturë të murit mesor . Kur një forcë godet

globin ose rim të syrit , rritet presioni intraorbital me transmetimin e kësaj force dhe

dëmet. Mund të dali përmbajtja orbitale e sinusit. Incidenca e lëndimit të syrit është e

lartë , por këputja e globit është e rrallë .

Thyerje e hundës : Këto janë rezultat i forcave të transmetuara gjatë traumave të

drejtpërdrejta .

Thyerje Nasoethmoidal ( Noe ) : Këto shtrihen nga hunda për kockat ethmoid dhe

mund të rezultojë në dëmtimin e canthus mesor , aparateve lacrimal , ose kanalit

nasofrontal . Ajo gjithashtu mund të rezultojë në një lot DURAL në pjatë cribriform .

Thyerje e harkut Zygomatic : Një goditje e drejtpërdrejtë në harkun zygomatic

mund të rezultojë në një thyerje të izoluar që përfshin qepje zygomaticotemporale .

Thyerje Zygomaticomaxillary komplekse ( ZMC ) : Këto fraktura rezultojnë nga

trauma të drejtpërdrejta . Linja e frakturës mund të zgjasë me qepjet zygomaticotemporal


Denisa Vishkulli 10

, zygomaticofrontal , dhe zygomaticomaxillary dhe artikulimin me krahun më të madhe

të kockave në formë pyke . Linjat e frakturës zakonisht shtrihen nëpër foramen

infraorbital dhe katin e syrit .

Thyerje e nofullës: Këto janë të klasifikuara si Le Fort I, II , dhe III .

Lefort I frakturë është një thyerje horizontale e nofulles në të gjithë aspektin

inferiore e maxillar dhe ndan procesin alveolare që përmbajnë dhëmbët nofullën dhe

qiellzën nga pjesa tjetër e maxilles . Fraktura shtrihet nëpër të tretën e poshtme të murit

ndarës dhe përfshin muret mesor dhe lateral sinus, nofull duke u shtrirë në kockat

qiellzore dhe pllaka pterigoide .

Frakturë Lefort II është një thyerje piramidale duke filluar në kockën e hundës dhe

të shtrirë nëpër ethmoid dhe kockave lacrimal , në rënie me qepje zygomaticomaxillary ,

duke vazhduar nga prapa dhe anash me anë të maxillës , nën zygomë ; dhe në pllaka

pterigoide .

Frakturë Lefort III ose

disjunksioni craniofacial është

ndarja e të gjitha eshtrave të

fytyrës nga baza e kafkës me

thyerje të njëkohshme të

zygomës, maxillës, dhe

kockave të hundës. Linja e

frakturësshtrihet

posterolateralisht nëpërmjet

kockave ethmoid , orbita , dhe

qepje pterigomaxillare në Fossa sfenopalatinale.

Fraktura mandibulare: Këto mund të ndodhin në vende të shumta të mesme në formë

“U” nofulla dhe qafë të dobët ,condilar . Thyerje shpesh ndodhin në mënyrë bilaterale në

vende larg nga vendi i traumave të drejtpërdrejta .

Thyerje alveolare : Këto mund të ndodhin në mënyrë të izoluar nga një forcë e


Denisa Vishkulli 11

drejtpërdrejtë e ulët të energjisë , ose mund të rezultojë nga zgjerimi i vijës, thyerje nëpër

pjesën alveolar të maxillës ose mandibulës .

Thyerje Panfacial : Këto zakonisht janë të mesme në një mekanizëm

të lartë të energjisë rezulton në lëndimin të fytyrës së sipërme, midface ,

dhe fytyrën më të ulët . Këto fraktura duhet të përbëhet nga të paktën 3

të 4 njësive të mundshme të fytyrës në mënyrë që të etiketohen si

panfacial . Shih imazhin më poshtë . Të katër njësitë e fytyrës .

Prezantimi klinik dhe Qasje për Pacientët me trauma të fytyrës

Shenjat dhe simptomat te përgjithshme

Ekstravazion arterial venular (gjakderdhje në hapësirën intersticiale prejardhja e së cilës vjen nga

vazat nën 1.5 mm), një simptomë e zakonshme në trauma të fytyrës

Thyerje të eshtrave të fytyrës , si thyerje të tjera , mund të shoqërohen me dhimbje , ekstravazion

arterial venular (gjakderdhje në hapësirën intersticiale prejardhja e së cilës vjen nga vazat nën 1.5

mm) dhe ënjtje të indeve përreth ( simptoma të tilla mund të ndodhin në mungesë të frakturave )

. Thyerje të hundës , baza e kafkës , apo maxilla mund të shoqërohet me gjakderdhje të bollshme

nga hundët. Fraktura e hundës mund të shoqërohet me shëmtim te hundës , si dhe ënjtje dhe

ekstravazion arterial venular , shëmtim i fytyrës për shembull një mollëz e fundosur apo dhëmbët

të cila nuk janë lidhur si duhet. Asimetria mund të sugjerojë thyerje të fytyrës ose dëmtimin e

nervave . Njerëzit me fraktura mandibular shpesh kanë dhimbje dhe vështirësi në hapjen e gojës

Thyerje të kockave frontale

Prezantimi përfshin përçarje ose crepitus të rims supraorbital , emfizemë nën lëkurë dhe parestezi

e nerva supraorbital dhe supratrochlear . Në pacient të ndërgjegjshëm , dhimbja e fytyrës është

një simptomë e zakonshme . Laceracione , shëmbjet , apo hematoma në ballin duhet të bëjnë


Denisa Vishkulli 12

kirurgun te dyshojë për lëndime te sinusit ballore . Depresioni i dukshëm i ballit është

gjithashtu një shenjë e rëndësishme . Megjithatë, kjo mund të humbasë lehtësisht në prezantimin

akute për shkak të shoqërimit me edemë te indeve të buta . Lëngun cerebrospinal ( CSF )

rhinorhea ose CSF në plagë mund të paraqesin më shumë se një e treta e pacientëve me thyerjete

sinusit ballor . Një shenjë halo ose analiza B2 - transferina mund të jenë të dobishme për të

konfirmuar rrjedhjet .

Frakturë kockave frontale .

CT scan tregon frakturë dhe lëngun në sinus .

Thyerje katit te syrit

Edemë periorbital , crepitus , ecchymosis , enophthalmos , dhe

plagosje okulare mund të jetë e pranishme . Dëmet Infraorbital nervore

mund të shkaktojnë paresthesia ose anestezi në anën anësore të

hundës , cik e sipërme , dhe gingiva në anën e prekur .. Diplopia

mund të demonstrohet në shikimin lart për shkak të entrapment e

muskujve inferiore rectus . Nëse eshte hasur entrapment, duhete të bëhet ndërhyrje emergjente

kirurgjikale, sidomos në fëmijët , për të parandaluar atrofi të muskujve inferiore rectus . Provimi

i plotë okulare nga një okulist është thelbësore për të sunduar nga lëndime të syrit .


Denisa Vishkulli 13

Fraktura hundës

Diagnoza e frakturave të kockave të hundës është zakonisht e bazuar në ekzaminimin klinik .

Shumë pacientë kanë një urë nazale të zhvendosur apo mur ndarës nga një lëndim paraprak të

patrajtuara . Prandaj , konfirmimi me pacientin për formën dhe pozitën e hundës së tyre është

shumë herë e dobishme . CT scan është e dobishme , por mund të jetë çorientues , pasi shumë

fraktura të vjetra të hundës mund të japin një përshtypje të rreme për një frakturë të re .

Hunda është zakonisht edematose. Mund te kete zhvendosje , crepitus , dhe epistaxis. Inspektimi

i murit ndarës me një kirurgji te hundës është e detyrueshme për të sunduar një hematome

septal . Kjo është kritike te fëmijët .

Nasoethmoidal ( Noe ) fraktura

Zhvendosja e rëndë thyerjes Noe mund të demonstrojë

telecanthus, epistaxis , rhinorrhea lëng cerebrospinal , dhe

epiphora ( dmth. , derdhjen e lotit mbi kapak ) të mesëm

për bllokimin e kanalit nasolacrimal . Në pacientët me


Denisa Vishkulli 14

edemë të rëndë të fytyrës , pozita e ligament mesor canthal mund të duket asimetrik . Një test

tërheqje në canthus mesor , ndërsa palpojme urën e hundës mund të jenë të dobishëm për te

diferencuar thyerje e Noe nga edemë e urës së hundës .

Fraktura e harkut Zigomatik

Thyerje e harkut të zygomës mund të shfaq një defekt të prekshëm mbi zonën e përfshirë .

Dhimbja në prekje dhe kufizimin e lëvizjes së mandibulës .


Denisa Vishkulli 15

Komplekse ( ZMC ) fraktura Zigomatikomaxillar

Gjetjet klinike të frakturave ZMC mund të përfshijnë rrafshim të mollëz dhe dhimbje pas prekjes

e epërsisë zygomatic . " Shenja Flaka " mund të jetë pranishme për shkak të përçarjes dhe

depresionin e pjezës lateral canthal . Evidenca e një hemorragjie laterale subkonjunctivale është e

pranishme .

Kompleksi Zygomaticomaxillary ( ZMC ) frakturë . Hemorragji lateral subconjunctival .

Paresthesia e anës laterale të hundës dhe buzës së sipërme mund të jenë të pranishëm për shkak

të goditjve të nervave infraorbitale . Diplopia mund të demonstrohet në shikimin lart për shkak

të entrapment e muskujve inferiore rectus . Trismus mund të ndodhë për shkak të depresionit të

një harku zygomatik, shkeljes në procesin coronoid e mandibular ose më shumë zakonisht për

shkak të lëndimit në harmoni të muskujve temporalis . Mund të ketë ekimosis intraoral apo

përçarje gingivare.

Fraktura në nofull

Gjetjet e mundshme të Lefort II në fraktura përfshijnë edemë te fytyrës dhe mobiliteti i qiellzës

se fortë dhe hapesirës së nofullës dhe dhëmbëve .

Prezantimet klinike të frakturave Lefort II përfshijnë edemë të fytyrës, telecanthus , hemorragji

subconjunctival , lëvizshmërinë e maxillës në qepje nasofrontale , epistaxis , dhe rhinorrhea CSF

mundshme .


Denisa Vishkulli 16

Gjetjet karakteristike të frakturave Lefort III përfshijnë edemë masive të fytyrës , zgjatjen , dhe

rrafshim .. Lëvizja e të gjitha kockave te fytyrës në lidhje me bazën e kafkës me manipulimin e

dhëmbëve dhe qiellzën e fortë , epistaxis , dhe rhinorrhea CSF gjithashtu mund të gjenden në

ekzaminimin fizik .

Fraktura alveolare

Gjetjet klinike përfshijnë gjakderdhje gingival , lëvizshmërinë e hojëz , dhe dhëmbët të lirshëm.

Fraktura mandibulare

Thyerja e Condilit më shpesh neglizhohet . Condili në anën e copëtuar nuk do të lëvizë kur

mandibula hapet dhe mbyllet.

Gjetjet e përbashkëta të frakturave mandibulare përfshijnë lëvizjen e nofulles së dhimbshme dhe

malocclusionin e dhëmbëve dhe një paaftësi për të hapur gojën apo kafshuar.

Mund të jenë të pranishme edemë intraorale , ekimosis , gjakderdhje gingivare , ose lotët.

Përçarje nervore inferiore alveolare , duke përfshirë degë mendore , mund të shkaktojë

paresthesia ose anestezi e gjysmës së poshtme të buzës , mjekër , dhëmbëve dhe gingivave kur

thyerja përfshin këndin mandibular , trupin , ose parasimfisis .

Thyerje mandibulare , radiografi okluzale .


Denisa Vishkulli 17

Thyerje mandibular .

Fraktura Panfacial

Gjetjet fizike varen nga kombinimi i pësuar i frakturës. Si në çdo situatë traume , fillimisht i

kushtojmë vemendje të gjitha dëmtimve të rrezikshme për jetën . Një qasje sistematike të

historisë dhe ekzaminimit fizik siguron vlerësim të duhur të një traume Maksilofaciale . Marrja e

informacionit në lidhje me alergji, medikamente , statusin tetanozit , historia e kaluar mjekësore

dhe kirurgjikale , vaktet më të fundit dhe ngjarjet që rrethojnë lëndimin . Aspekte që duhen

marrë në konsideratë janë:

Cili ishte mekanizmi i lëndimit ?

A ka humbje te vetëdijes ose pacienti përjetonë një ndryshim në statusin mendore ?

Nëse po , për sa kohë?

A janë çrregullimet pamore , flashes të lehta , fotofobi , diplopi , dhimbje , ose ndryshim

në shikim , prania e lëvizjes së syrit ?

Ndonjë ndryshim në seancën dëgjimore ? A përjeton pacienti tringëllimë në veshët ose

marramendje ?

A ka pacienti ndonjë vështirësi në frymëmarrje me hundë ?

A ka pacienti ndonjë shkarkesë të përgjakshme ose të qartë - fluide nga hunda ose veshi

A ka pacienti vështirësi në hapjen ose mbylljen e gojës ? Është dhimbja e pranishme a

ka spazma të muskujve ?

A është pacienti në gjendje të kafshoj poshtë pa dhimbje ?


Denisa Vishkulli 18

Janë zona të mpira apo ndjesi shpimi gjilpërash të pranishme në fytyrë ?

Një qasje sistematike për ekzaminimin fizik siguron vlerësimin adekuat të traumës

Maksilofaciale . Ekzaminimet të cilat duhen bërë janë:

Inspektimi i fytyrës për asimetri . Kontrolloni kockat e fytytrës (. Gjerësia e urës e

hundës duhet të jetë gjysma e distancës interpupillare .

Inspektimi i kokës dhe fytyrës për abrasion , ënjtje , ekimosis , indet e humbur , çarje ,

dhe hemorragji .

Inspektimi i plagëve të hapura për organet e huaja .

Inspektimi i dhëmbëve për lëvizshmërinë , thyerje , apo maloklusion .

Inspektmi i syve për praninë e exophthalmos ose enophthalmos ;Mprehtësia vizuale ,

anomalitë e lëvizjeve okulare , distanca interpupillare , dhe madhësia pupillare , forma ,

dhe reaktivitet në dritë , të drejtpërdrejtë dhe konsensuale .

Shiko për sindrom superiore ndarje syrit , ophthalmoplegia , ptosis të kapakut të sipërm

, proptosis.

Shiko për sindrom të kulmit të syrit , verbëri , rënie e mprehtësisë vizuale , dhe

simptomat e sindromit superiore .Kontrolloni për organet e huaja ose laceracione

Kontrolloni kornen . Përdorimi Fluoreshencë ne errësirë të bëjnë dallimin në mes të një

konsumuarit ( dmth. , aspirator i bojës) dhe grisje ( dmth. , streaming e lëngjeve në

ngjyrë ) .

Kryen një test të detyruar prodhimit. Bëj anestezinë sclera , kap aspektin inferiore me

pincë , dhe tërheqje lart . Syri mbetet fikse nëse entrapment muskuloz është i pranishëm

Prek zonën mesor te syrit . Prek me butesi per të ditur dëmtimin e kompleksit

nasoethmoidal .

Kryen një test bimanual me prekje te hundës . Nen efektin e anestezisë shtypni

intranazal kundër rim mesor të syrit . Njëkohësisht shtypni canthus mesor . Nëse kockat

lëvizin ,kompleksi nasoethmoidal është thyer .

Inspektimi i hundës për telecanthus (p.sh. , për zgjerim dhe rrafshimin e urës së hundës

) ose zhvendosjen . Prek për butësi dhe crepitus .


Denisa Vishkulli 19

Inspektimi i murit ndarës të hundës për një hematomë ; masë kaltëroshe e fryrë ;

gërvishtje mukozale , frakturë , ose zhvendosjen , dhe rhinorrhea, lëng cerebrospinal .

Inspektimi për laceracion në kanalin e veshit , rrjedhje e lëngut cerebrospinal ,

integritetit të membranës timpanike , hemotimpanum , vrimë , ose ekimosis e zonës

mastoid ( dmth , shenjë Battle ) .

Inspektimi i gjuhës dhe të kërkoni për laceracione intraorale , ekimosis , ose ënjtje .

Bimanuali prek mandibulën, dhe të shqyrtojmë për shenja të crepitus ose të

lëvizshmërisë .

Vendosni një dorë mbi dhëmbët anteriore nofull dhe tjetrën në urën e hundës .

Lëvizja e vetme e dhëmbëve tregon një frakturë Le Fort I . Lëvizja në urën e hundës

tregon një Le Fort II ose III .

Manipulojmë çdo dhëmb në mënyrë individuale për lëvizjen , dhimbje , xhel dhe

gjakderdhje intraorale , lot , ose crepitus .

Kryen një test teh gjuhë . Pyetni pacientin për të kafshuar poshtë në një teh gjuhe . Nëse

nofulla është ndarë , pacienti nuk mund ta bëjë këtë dhe do të përjetojë dhimbje .

Prek të gjithë gjatësinë e mandibulës dhe temporomandibul për dhimbje të përbashkët

, gjë e shëmtuar , apo ecchymosis .

Prek condilin mandibular duke vendosur një gisht në kanalin e veshit të jashtëm , ndërsa

pacienti hap dhe mbyll gojën . Dhimbje ose mungesa e lëvizjes së condilit tregon

frakturë .

Kontrollo për paresthesi ose anestezi e nervave të fytyrës .

Kryen një ekzaminim të plotë kafkës nervave .

Diagnozë

Radiografi , Imazhe të indeve duke përdorur rrezeve X , është përdorur për të dalluar

thyerjet të fytyrës . Angiografia ( X -rrezet e marra nga brenda e enëve të gjakut ) mund

të përdoret për të gjetur burimin e gjakderdhjes . Megjithatë komplekse kockash dhe

indet e fytyrës mund të bëjnë të vështirë për të interpretuar radiografinë e thjeshtë , CT


Denisa Vishkulli 20

skaner është më i mirë për zbulimin e thyerjeve dhe ekzaminimin e indeve të buta , dhe

është shpesh e nevojshme për të përcaktuar nëse operacioni është i nevojshëm , por ai

është më i shtrenjtë. CT skanim veçanërisht përdoret në njerëzit me dëmtime të shumta

që kanë nevojë për të vlerësuar për lëndimet e tjera.

Studimet Lab

Analiza çdo 4 orë për të ndjekur hemoglobinën dhe hematokritin kur ndodh hemoragji e

tepërt.

Analiza të vazhdueshme të Shumëfishta e 20 përbërësve kimike ( SMA - 20 )

Grupi i gjakut dhe faktori i koagulimit

Beta chorionic Gonadotropin ( bhCG )

Studimet Imazherike

Fytyra E sipërme : Studimi i zgjedhur është CT scan boshtor dhe kurorë . Studimet

alternative diagnostike përfshijnë një seri radiografi të kafkës.

Fytyra e Mesme : Studimi i zgjedhur është CT scan boshtor dhe kurorë. Studimet

alternative diagnostike përfshijnë një pamje radiografi posteroanterior , kulm submental

dhe pikëpamjet okluzale .

Fytyra e Ulët : Studimi i zgjedhur është një radiografi panoramik . Studimet alternative

diagnostike përfshijnë CT scan boshtor dhe kurorë , pamje posteroanterior , të djathtë dhe

të majtë pamje anësore e zhdrejtë e mandibulës , projektimi i zgjatur radiografi , dhe

pikëpamjet okluzale .

Parandalimi

Masat për të zvogëluar traumën e fytyrës përfshijnë ligjet e forcë zbatimin dhe

përdorimin e rripit të sigurimi dhe edukimin e publikut për të rritur ndërgjegjësimin për

rëndësinë e rripave dhe helmetave te motorit. Përpjekjet për të reduktuar dhenien e

makinës i dehur janë masa të tjera parandaluese . Të dhëna të marra nga studimet

Biomekanikës mund të përdoret për të hartuar ligje të reja automobilistike duke synuar

parandalimin e lëndimeve të fytyrës . Ndërsa rripat e sigurimit të zvogëlojnë numrin dhe

seriozitetin e plagosjeve të fytyrës që ndodhin në përplasjet, airbags nuk janë shumë


Denisa Vishkulli 21

efektive në parandalimin e lëndimeve , në sport , mjetet e sigurisë duke përfshirë helmetat

zvogëlojnë rrezikun e lëndimit të rëndë të fytyrës . Të tjera të tilla si mbrojtësit e fytyrës

mund të shtohet në helmetat sportive për të parandaluar dëmtimin orofacial ( plagosje me

gojë ose ballë ) mbrojtësit e gojës gjithashtu.

Trajtim

Një nevojë e menjëhershme në trajtim është për të siguruar që rrugët ajrore të jenë të

hapura dhe jo të kërcënuara, sepse bllokimi i rrugëve ajrore mund të ndodhë shpesh , dhe

është potencialisht vdekjeprurës. Materiali në gojë që kërcënon rrugët ajrore mund të

hiqet me dorë ose duke përdorur një mjet thithje për këtë qëllim , dhe i jepet oksigjen

shtesë. Intubimi Trakeal ( fut një tub në rruët ajrore për të ndihmuar të marrë frymë )

mund të jetë i vështirë ose i pamundur për shkak të ënjtjes .Bëhet intubimi nga hunda ,

fut një tub endotracheal në hundë , mund të jetë i kundërindikuar në prani të traumave të

fytyrës , sepse në qoftë se ka një frakturë të pazbuluara në bazën e kafkës ,tubi mund të

jetë i detyruar nëpërmjet saj te kaloj dhe në tru . Nëse lëndimet e fytyrës parandalojnë

intubimin orotracheal ose nasotracheal , një rrugë ajrore kirurgjikale mund të vendoset

për të siguruar një rrugë ajrore të përshtatshme . Edhe pse cricotirotomia dhe

Tracheostomia mund të sigurojë një rrugë ajrore , kur metodat e tjera dështojnë , ato janë

përdorur vetëm si mjet i fundit për shkak të komplikimeve të mundshme dhe vështirësisë

së procedurave .

Qepjet mund të përdoret për të mbyllur plagët .

Një garzë mund të vendoset mbi plagë për të mbajtur atë të pastër dhe për të lehtësuar

shërimin , dhe antibiotikët mund të përdoren në rastet kur infeksioni është i mundshëm .

Njerëzit me plagë të ndotura të cilët nuk kanë qenë të vaksinuar kundër tetanosit brenda

pesë viteve mund ti bëhet nje vaksinë tetanozi. Laceracionet mund të kërkojnë qepje për

të ndaluar gjakderdhje dhe të lehtësojë shërimin e plagës me sa më pak dhëmbëza të jetë

e mundur .Gjakderdhje e rëndë ndodh si rezultat i traumës së fytyrës në 1-11 % të

pacientëve , dhe origjina e kësaj gjakderdhje mund të jetë e vështirë për tu gjetur .

Paketimi i hundës mund të përdoret për të kontrolluar gjakderdhjen nga hunda dhe


Denisa Vishkulli 22

hematomat që mund të formojnë në murin ndarës mes hundës, hematomat e tilla duhet të

drenazhohen . Thyerje të lehta të hundës nuk duan asgjë më shumë se akulli dhe

analgjezik për dhimbjet , ndërsa prishjet me deformime të rënda apo laceracione mund të

kenë nevojë për trajtim të mëtejshëm.

Trajtimi ka për qëllim për të riparuar arkitekturën natyrore të fytyrës dhe për të lënë sa

më pak të jetë e mundur gjurmë të dukshme të lëndimit. Thyerjet mund të riparohen me

pllaka metalike dhe vida(piastra) . Shartim i kockës është një tjetër mundësi për të

riparuar arkitekturën e kockave , për të plotësuar seksione të humbur , dhe për të siguruar

mbështetje strukturore . Literatura Mjekësore sugjeron se riparimi i hershëm i lëndimeve

të fytyrës , brenda orëve ose ditë , rezulton në rezultate më të mira për funksionin dhe

pamjen .

Specialistë kirurgjikale që zakonisht trajtojnë aspekte të veçanta të traumës së fytyrës

janë kirurgët Oro dhe Maksillofaciale . Këta kirurgë janë të trajnuar në menaxhimin

gjithëpërfshirës të traumave të fytyrës të ulët , të mesme dhe të sipërme dhe duhet të

marrë me shkrim dhe me aprovimet e bordit me gojë që mbulojnë menaxhimin e

lëndimeve të fytyrës .

Terapi mjekësore dhe kirurgjike

Terapia e Përgjithshme mjekësore : Administroni oksigjen dhe lëngje Isotonice

kristaloide . Administroni qelizat e kuqe të gjakut të paketuara në qoftë se pacienti ka

hemoragji masive. Tetanozi administrohet si profilaksi.

Antibiotikët : Për laceracionet e fytyrës , përdorni cefazolin ( Anceph , Kefzol ) . Për

laceracions në zgavrën e gojës , përdorni clindamycin ose penicilinë. Për thyerje që

komunikojnë me sinusin , përdorni Amoxicillin . Për thyerje me lot DURAL apo rrjedhjet

CSF , përdorni vancomycin dhe një cefalosporinet të gjeneratës së tretë .

Menaxhimi i dhimbjes: Përdorni medikamente orale për plagë të lehta dhe

medikamente parenterale në qoftë se pacienti nuk mund të marrë medikamente me gojë (

dmth. , asgjë nga goja [ OJF ] ) . Për kontrollin anti - inflamator , përdorim ibuprofen ,

naproxen , ose ketorolac ( Toradol ) . Për kontrollin qendror , përdorni narkotikët (p.sh. ,

codeine , oxycodone , hydrocodone , meperidine , morfinë ) .


Denisa Vishkulli 23

Thyerje të kockave frontale

Shqetësim i madh është të qenët i qartë i tub nasofrontal . Nëse ky kanal është bllokuar ,

operacioni është i detyrueshëm . Bllokimi mund të rezultojë në mucopyocele ose absces ..

Thyerjet që prekin dhe ose zhvendosin sinusin anterior me thërrmim të rënda dhe

dëmtim mukozale kërkojnë neurokirurgji , kirurgji në gojë dhe Maksillofaciale ,

otolaryngology , ose kirurgji plastike për mbushje ose heqje të kockave dhe zhdukje

sinusit ballor.

Trajtimi i frakturave të murit të prapëm të sinusit është i diskutueshëme dhe i

ndryshueshëm . Thyerje të murit të pasëm të sinusit janë ekzaminuar për zhvendosje , lot

DURAL , dhe rrjedhje likidit cerebrospinal. Thyerje jo e zhvendosur me një rrjedhje të

lëngut cerebrospinal mund të vërehet për 5-7 ditë , edhe pse i është nënshtruar trajtimit

me antibiotikë intravenoz .Bëhet zhdukje e sinusit frontal nëse një rrjedhje e lëngut

cerebrospinal vazhdon . Trajtimi kirurgjik i thyerjes të zhvendosur pa rrjedhje të lëngut

cerebrospinal është i bazuar në peshën e thërrmimit . Thërrmimi i leht kërkon një

përplasje osteoblastic dhe zhdukjes së sinusit. Thërrmim më i madh se 30% të murit te

pasmë të sinusit kërkon që neurokirurgji për të hequr tabelëne prapme për të lejuar trurit

të zgjerohet në sinus ballore , kjo është e njohur si cranializacion . Thyerje me zhvendosje

të murit të sinus me një rrjedhje të likidit cerebrospinal dhe thërrmim minimale të butë

kërkon zhdukjen e sinusit . Thërrmimete moderuar deri të rënda kërkojnë cranializacion

sinus .

Thyerje e katit të syrit

Thyerje plasje të katit orbitale kërkojnë konsultim me një okulist dhe specialist

Maksilofaciale ( p.sh. , kirurg oral dhe Maksilofaciale , kirurg otolaringolog ose plastike )

Disa qasje janë në dispozicion , duke përfshirë subciliar , subtarsal , transconjunctival ,

dhe transconjunctival me canthotomy lateral . Qasja subciliare ka më shumë komplikime

(p.sh. , ectropion ) dhe transconjunctival ka më pak komplikime.

Megjithatë, kur ekspozimi i madh kirurgjikale është i nevojshëm , një qasje

transconjunctival me ose pa prerje anësore është rekomanduar canthotomia.


Denisa Vishkulli 24

Riparimi i Katit të syrit me anë të qasjes subtarsale .

Fraktura e hundës

Thyerje e hundës duhet të menaxhohen në mes të 2-10 ditëve . Kjo lejon kohë për

zgjidhjen e edemës dhe për këtë arsye ndihmon në marrjen e reduktimit të mirë të

mundshme . Pas 10 ditësh , duke arritur rezultate të mira për reduktimin e mbyllur mund

të jetë e vështirë dhe mund të jetë e nevojshme për të pritur për aq kohë sa 6 muaj për të

marrë rezultate të kënaqshme të mira me anë të një teknikë të reduktimit të hapur.

Fraktura nasoethmoidale ( Noe )

Thyerje me lot DURAL të dyshuara ose të zbuluara kërkojnë konsultim me një

neurokirurg , dhe pacientët duhet të pranohen për vëzhgim dhe antibiotikë intravenoze .

Një okulist duhet të konsultohen për riparimin e aparatit lacrimal nëse është ndërprerë .

Një kirurg oro dhe Maksilofaciale , kirurg plastike , ose otolaringolog duhet të

konsultohen për riparimin e kockave nazale, canthus mesor , dhe tubit nasofrontal .

Fraktura e harkut Zygomatic

Pacientët me thyerje të zhvendosur minimalisht të izoluara në harkun zygomatic

zakonisht nuk kanë nevojë për trajtim , nëse nuk shkaktojnë një asimetri të fytyrës .

Zhvendosja e shënuar dhe / ose shkelje të procesit coronoid të mandibulës , duke

parandaluar pacientit nga hapja e gojës, kërkon pranimin dhe një reduktim të hapur

nëpërmjet transoral ( Gillies ) Qasja ( Keen ) ose tokësore . Në rastet e një frakturë të


Denisa Vishkulli 25

rëndë mund të jetë i nevojshëm një reduktim të hapur me fiksim të brendshëm ( ORIF ).

Fraktura komplekse Zygomaticomaxillarr ( ZMC )

Kur ndikimi është i mjaftueshëm për të mbështetur një thyerje ZMC duhet një

konsultimit me një okulist. Ashtu si thyerje e harkut zygomatik , trajtimi kirurgjikal i një

frakturë ZMC tregohet kur është vërejtur një gjë e shëmtuar kozmetike apo humbje

funksionale. Duke pritur 4-5 ditë për edemën që të reduktohet është e dobishme për të

vlerësuar situatën siç duhet . Standardi i kujdesit është zvogëlimi i hapur dhe fiksimit të

brendshme me miniplates dhe vida . Kati i syrit është hulumtuar shpesh dhe riparohen

nëse është e nevojshme .

Shih imazhin më poshtë .

Frakturë ne nofull me fiksim të ngurtë në rim Piriform dhe të mbështesin zygomaticomaxillary .

Fraktura mandibulare

Menaxhimi i është dhënë nga një kirurg Oro dhe Maksilofaciale , kirurg otolaringolog ose

plastike. Stabilizim të përkohshëm në departamentin e emergjencës mund të adresohen me

aplikimin e një fashë Barton . Sillni dhëmbët në mbyllje të fashuar rreth kurorës së kokës dhe

nofullës . Kjo stabilizon nofullën dhe në masë të madhe zvogëlon dhimbjen dhe hemorragji .

Një symphysis ose thyerje trupi mund të reduktohet përkohësisht me një tel lidhës. Kjo në masë

të madhe zvogëlon hemorragjinë , dhimbjen dhe infeksionin .

Thyerje jo e zhvendosur mandibulare mund të trajtohet me reduktim të mbyllur dhe fiksim

intermaxillar për 5-6 javë . Megjithatë shumë pacientë nuk duan të jenë të mbyllur për atë


Denisa Vishkulli 26

periudhë kohore dhe preferojnë reduktimin e hapur . Fillimisht , fraktura është stabilizuar me

fiksim intermaxillar duke ndjekur zvogëlimin e hapur dhe fiksimin e ngurtë duke përdorur

miniplates titan , pllaka mandibulare , ose pllaka rindërtimore , në varësi të ku është e vendosur

fraktura. Thyerje jozhvendosese e condilit kërkojnë fiksim intermaxillar për 10 ditë , e ndjekur

nga fizioterapia për të ndihmuar në rivendosjen dhe funksionin e përmirësuar .

Reduktimi i hapur dhe fiksimi i brendshëm i frakturë symphysis me vida lag. Courtesy e Arthur

K. Adamo, DDS.

Reduktimi i hapur dhe fiksimit të brendshme Pamje postoperative Panorex i lag vidhos fiksim

të brendshëm.

Mandibula bilateral ndarë trajtohen nga ulja e hapur dhe fiksimit të brendshëm (ORIF).

Fraktura Panfacial

Në kohën e operacionit, është e nevojshme Tracheostomia ose intubimi submandibular. Intubimi


Denisa Vishkulli 27

submandibular, i cili shmang një

Tracheostomi, kryhet me pare

intubimi në gojë, dhe pastaj me

kirurgji e çojme tubin përmes

hapësirës submandibular. Intubimi

Nasoendotracheal është

definitivisht kundërindikuar. Shih

imazhin më poshtë.

Intubation Submandibular për pan

intubacion fytyrës

fractures.Submandibular për

fraktura pan fytyrës. Courtesy e Arthur K. Adamo, DDS.

Kockat e fytyrës janë ripozicionuar duke filluar në kafkë. Pas mbylljes është themeluar nga

fiksimit intermaxillary, kockat e mbetura të fytyrës janë riparuar me reduktimin e hapur dhe

fiksimie brendshëm.

Prognoza dhe komplikime

Diagrami i mendimit lateral të fytyrës tregon linjë imagjinare midis tragus të veshit dhe

në mes të buzës së sipërme . E tretë e mesme e kësaj linje është vendndodhja e përafërt e

rrjedhës së gypit pranë veshit . Nëse Laceracionet e fytyrës kalojnë këtë linjë , ekziston

rreziku që kanali pranë veshit është dëmtuar .

Nga vetë , trauma fytyrës rrallë paraqet rrezik për jetën , por ajo është e lidhur shpesh me

lëndime të rrezikshme për jetën dhe komplikime të tilla si bllokimin e rrugëve ajrore,

mund të ndodhë që rrugët ajrore mund të jenë të bllokuara për shkak të gjakderdhjes ,

ënjtjes përreth indeve , ose dëmtimit të strukturave . Djegjet në fytyrë mund të

shkaktojnë ënjtje të indeve dhe në këtë mënyrë të çojë në bllokim të rruëve ajror . Kockat

e thyera si kombinime të hundës , nofull , dhe fraktura mandibular mund të ndërhyjë në

rruët ajrore. Gjaku nga fytyra apo goja , nëse gëlltitet , mund të shkaktojë të vjella , të


Denisa Vishkulli 28

cilat në vetvete mund të paraqesë një kërcënim për rruët ajrore, është e nevojshme për

ofruesit e kujdesit shëndetësor për të monitoruar rregullisht rrugët ajrore .

Edhe kur lëndimet e fytyrës nuk janë kërcënuese për jetën , ato kanë potencial për të

shkaktuar shëmtim dhe aftësi të kufizuar , me rezultate fizike dhe emocionale afatgjata .

Lëndimet të fytyrës mund të shkaktojnë probleme me sytë , hundë , ose funksionin e

nofullave dhe mund të kërcënojë shikimin, që në 400 para Krishtit , Hipokrati mendohet

të ketë regjistruar një marrëdhënie mes traumave të hapur të fytyrës dhe verbimit.

Dëmtimet që bëjnë në sy ose qepallë , të tilla si hemorragji retrobulbar , mund të

kërcënojnë shikimin , . megjithatë , verbëria nga trauma e fytyrës nuk është e zakonshme

Plagët prerese të fytyrës mund të përfshijë kanalin pranë veshit . Kjo është më e

mundshme në qoftë se plaga kalon në një vijë të hequr mes tragusit të veshit dhe buzës

së sipërme .

Nervat dhe muskujt mund të jenë të bllokuara nga eshtrat e thyera , në këto raste eshtrat

duhet të vënë përsëri shpejt në vendet e tyre të duhur. Në plagët e fytyrës, kanalet

lotsjellës dhe nervat e fytyrës mund të jenë dëmtuar . Thyerjet e kockave frontale mund të

ndërhyjnë me kullimin e sinusit ballore dhe mund të shkaktojnë sinuzit .

Infeksioni është një tjetër ndërlikim i mundshëm .Dëmtimet që rezultojnë nga pickimi i

bartin një rrezik të lartë të infeksionit.

komplikimet

Aspirimi


Denisa Vishkulli 29

Kompromis i rrugëve ajrore

Gjë e shëmtuar e përhershme e fytyrës së mesme të trajtimit jo te mirë

Dëme nervore duke rezultuar në humbjen e ndjesive, lëvizjes fytyrës, erë, shije, apo

vizion

Sinusit kronik

Infeksion

Mosushqyerje

Humbje në peshë

Bashkim/lidhje ose moslidhje e frakturës

Malocclusion

Hemorragji

Mjekësi / metat ligjore

Dështimi për të diagnostikuar një frakturë

Dështimi për të diagnostikuar dëmtime të lidhura

Dështimi për të diagnostikuar një lëndim okulare

Dështimi për të llogarit një dhëmb të zhdukur

Dështimi për të marrë pëlqimin e duhur

Dështimi për të menaxhuar siç duhet pacientin e plagosur

Dështimi për të dokumentuar historinë, fizike, koha e njoftimit të konsultimit dhe të

mbërritjes, provimet serike dhe shenjat vitale, procedurat, apo udhëzime të shkarkimit

Dështimi për të rregulluar më mënyrë të duhur dhe kohën në vazhdim

Rezultati dhe Prognoza

Reduktimi i hapur dhe fiksimi i brendshëm i frakturave të fytyrës rezulton në një pacient me një

pamje të kënaqshme të fytyrës dhe restaurimin e okluzionit dhe funksionin e tyre.

Thyerje e fytyrës me ndikim të lartë shpesh janë të lidhura me dëmtime të tjera trupore që mund

të jenë kërcënuese për jetën. Thyerje me ndikim të ulët rrallë rezultojnë në vdekshmëri, nëse

është administruar trajtimi i duhur. Lëndime të shumta të indeve të buta dhe frakturat


Denisa Vishkulli 30

zhvendosëse janë shumë më të vështira për tu trajtuar dhe mund të kenë rezultate të dobëta.

Hemorragji të rëndë nga plagët masive midface mund të rezultojë në vdekje. Pengesë në rrugët

ajrore, nëse nuk trajtohet si duhet ose të zbulohen, çon në vdekshmëri të lartë.

E ardhmja dhe Kontradiktat

Një zhvillim i ardhshëm mund të jetë përdorimi i proteinave morphogenic kockave

(BMP), e cila është një proteine që stimulon qelizat burimore të diferencohen në

osteoblaste. Përdorimi i kësaj substance me një bartës të tilla si një sfungjer kolagjenit

mund të përdoret për të mbushur defektet.

Koha dhe tregues për rindërtimin e thyerjes së katit të syrit mbeten të diskutueshme. Një

tjetër burim polemikash është zvogëlimi i hapur kundrejt reduktimit të mbyllur të

frakturave të kondilit mandibular.

Epidemiologjia

. Deri në 50-70 % e njerëzve të cilët mbijetojnë aksidenteve të trafikut kanë trauma të

fytyrës .Në vendet më të zhvilluara , dhuna nga njerëzit e tjerë e ka zëvendësuar goditjet

automjeteve si shkaku kryesor i traumës Maksilofaciale , por në shumë vende në zhvillim

aksidentet e trafikut vazhdon të mbetet shkak i madh . Rritja e përdorimit të rripave dhe

airbags ka qenë e kredituar me një ulje në rastet e traumave Maksilofaciale , por thyerjet

e mandibulës ( nofull ) nuk janë ulur me këto masa mbrojtëse . Rreziku i traumave

Maksilofaciale është ulur me një faktor dy me përdorimin e helmetave të motorit . Një

rënie në thyerje të eshtrave të fytyrës për shkak të aksidenteve të automjeteve mendohet

të jetë për shkak të ligjeve për vendosje e rripit të sigurimit dhe dhënies të makinës i

dehur, në mënyrë rigoroze të shpejtësisë dhe përdorimit të airbags . Në aksidentet e

automjeteve , shoferët dhe pasagjerët në vend të parë janë në rrezik më të lartë për

traumat e fytyrës .

Thyerje e fytyrës janë të shpërndarë në një kurbë normale në mënyrë të drejtë nga mosha


Denisa Vishkulli 31

, me një incidencë që ndodh mes moshave 20 dhe 40 , dhe fëmijët nën 12 vuajnë vetëm 5-

10 % të të gjitha frakturave të fytyrës . Trauma e fytyrës në fëmijët përfshin çarje dhe

lëndimet e indeve të buta. Ka disa arsye për incidencën më të ulët të frakturave të fytyrës

në fëmijët .:fytyra është më e vogël në raport me pjesën tjetër të kokës , fëmijët janë më

rrallë në disa situata e lidhur me fraktura të fytyrës si automjetit profesionale dhe rreziqet

motorike , ka një përqindje më të ulët të kockave corticale, sinuses jane jo të zhvilluara.

Lëndime në kokë dhe tru janë të lidhura zakonisht me traumat e fytyrës , sidomos atë të

sipërme të fytyrës , dëmtim i trurit ndodh në 15-48 % e njerëzve me trauma

Maksilofaciale. Për shembull ato mund të jenë emergjente dhe duhet të trajtohen para

lëndimeve të fytyrës . Masave të veçanta duhet të merren për të shmangur lëvizjen e

shpinës , e cila mund të përkeqësojë dëmtime të shtyllës kurrizore .

Menaxhimi infermieror

Njohja me pacientin dhe gravitetine traumës që e shoqëron

Një nga aspektet më të kërkuara të praktikës emergjente është menaxhimi I pacientit që

ka pësuar traum faciale.Kur dëmtimet maxilla-faciale duken të qëndrueshme pacienti

befas shkon nga një gjëndje normale në një gjëndje jonormale fizike.

Qëllimi është që tju ndihmojë ju në njohjen dhe diagnostikimin infermieror ,

menaxhimin e pacientëve që kanë dëmtime traumatike maxilla-faciale.

Personeli që merr pjesë në vlerësimin fillestar dhe menaxhimin e pacientit duhet të kenë

njohuri të plota anatomike, fiziologjike, fizpatologjike të traumave maxilla-faciale.

Qëllimi tjetër është që të ofrojë bazat themelore të nevojshme për të vlërësuar pacientët

me fraktura të skeletit të fytyrës.

Gjithpërfshirja e vlerësimit fillestar dhe menaxhimi shpesh përcakton nëse pacienti

mbijeton nga plagët e marra nga trauma maxilla-faciale.


Denisa Vishkulli 32

Zakonisht dëmtimet e kokës dhe të qafës përfshijnë rrugët ajrore dhe vazat e gjakut,

prandaj reanimimi kardio-pulomnar duhet respektuar në mënyrë rigoroze për në fazën

kryesore të vlerësimit dhe mënaxhimit të pacientit.

Munësitë që të mbijetojë janë tek ato të cilat janë plagosur nga automjete sesa ato që janë

suluar.

Mosha më e prekur është ajo pediatrike

Dy vecori janë:1-Lirimi I rrugeve ajrore 2-Stabilizimi I kolonës vertebrale

Rruga ajrore është shqetësimi I parë, pacientët me traum maxilla-faciale mund të

humbasin dhe rrugët ajrore për shkak të mungesës së mbështetjes të gjuhës nga fraktura

mandibulare ose pengimi I rrugëve ajrore nga gjaku dhe mbeturinat.

Goja dhe orofaringu duhet të jenë të patruara nga mbeturinat që futen nga goja ose hunda.

Për pacientët të paqëndrueshëm është I këshillueshëm intubimi endotrakeal, por duhet

vepruar me kujdes për shkak të mundësive të dëmtimeve të qafës dhe kolonës vertebrale.

Duhet të supozohet se një pacient I cili ka pësuar një frakturë faciale ka një frakturë të

cervikales.Pasi pacienti stabilizohet për dëmtime të kolonës vertebrale ju mund të filloni

të vlerësoni regjimin maxilla-facial.

Nëse është e mundur merret historia e ngjarjes, si ka ndodhur dëmtimi:

Vlersohet lloji I dëmtimit psh: depëertues të mprehtë I cili ka më shumë gjasa për të

dëmtuar nervat, enët e mëdha dhe nëse është traum e hapur ka gjasa të ketë frakturë të

skeletit facial.

Disa pyetje që I bëhen pacientit:

1-a shihni në pamje te dyfishtë? Prania e diplopisë mund të tregojë frakturë të brendshme ose

periorbitale.ajo duhet të klasifikohet si simptomë jospecifike megjithatë për shkak të edemës

periorbitale mund të shkaktohet.Prania e diplopisë vetëm në një sy duhet të konsultohet tek

okulisti.

2- A ka ndonjë fushë të mpirë në fytyrën tuaj?Shikohet për defiçitet neurosensore sepse tregon

për frakturë skeletike faciale në koletet dhe goramenin ku kalon nervi frigeminal.

3-Kur kafshon keni dhimbje?


Denisa Vishkulli 33

4-Cila fushë në fytyrën tuaj është dëmtuar?

5-Të dhemb kur hap gojën?Prania edhimbjes kur vjen nga një përpjekje për lëvizje funksionale të

mandibulës mund të tregojë se fraktura skeletike ka ndodhur.Ka raste kur dhimbja nuk shkon

direct në regjionin e duhur.Dhimbja në këndin e mandibulës mund të tregojë frakturë në atë

vend.Dhimbja në regionin facial mund të jetë frakturë zigomatiko maxillare complete

Vlersimi klinik I regionit maxilla-facial duhet të kryhet para se të bëhet radiografi dhe duhet të

përfshijë:

a-indet e buta

b-nervat

c-skeletin

d-Daljen e dhëmbëve

Inspektonhet në kavitetin oral për laçeracione ose dëmtime të rënda

Duhet të shikohet për fragmente të dhëmbëve ose trupave të huaj që mund të gëlltiten

Në indet e buta janë veretuar edema dhe ekimoza të gjithë dhembët e dëmtuar, larguar

duhen trajtuar, mund të jenë ngulur në indet e buta ose mund të kenë kaluar ne stomak

ose në vendin e ngjarjes.

Cdo pacient qe ka pengesa në rrugët ajrore të pjesshme apo të plotë duhet të bëjë

radiografi toraksi për të parë ndonjë trup të huaj në pulmone ose abdomen.

Një shqyrtim I skeletit përfshin: 1-inspektimin 2-palpacionin

Duhet të inspektohet me kujdes cdo lëng qe del nga hunda sepse mund të jetë likid

cerebrospinal(LCS)Prania e rhinoresë me LCS tregon për çarje të basis crani dhe duhet

bërë scanner.

Fraktura e mandibulës mund të jetë në këndet e saj, ramusin e saj, simfiza. Vijnë nga

goditje me motor, me mjete të fortat.

Pacienti pyetet 1-kur kafshon ka dhimbje? 2-a e ndjen mjkrën të mpirë? 3-a ka dhimbje

në nofull?

Ekzaminimi I plotë klinik përfshin inspektimin dhe prekjen. Shqyrtohet fytyra për enjtje

dhe asimetri. Asimetria mund të jetë e vogel por mund të jetë e ekzagjeruar kur ka

hematoma të mëdha, multiedema, zhvendosje.


Denisa Vishkulli 34

Shikohet për problem auditive, ekzaminim intratimpanik sepse mund të ketë hemoragji.

Inspektimi intraoral. Duhet të mbajë gojën hapur sat ë bëhet inspektimi visual I daljes së

dhëmbëve.

Menaxhimi I frakturave mandibulare: -Gjuha e mbështetur nga mandibula dhe thyerja e

saj mund të dëmtojë rolin mbështetës dhe mund të bjerë gjuha. –Vendoset kanjula Mejo.

Peridha preoperatore

Pas vlersimeve dhe inspektimeve te ndryshme gjykohet nëse pacientit I duhet ti nënshtrohet një

interventi apo jo, nëse po përgatitemi për një kujdes preoperative periudha e cila konsiston nga

marrja e vendimit për t’iu nënshtruar interventit kirurgjikal dhe mbaron në castin e transferimit të

pacientit në tavolinën operatore.

Objektivat preoperatore

-Të minimizojmë komplikacionet në periudhën postoperatore

-Të vlerësojmë kushtet fizike të pacientit

Përgatitet pacienti psikologjikisht nëse është koshient, për llojin e interventit, procedurat që do të

ndiqen, largojmë ankthin.

Diagnozat infermierore

Humbje e statusit neurologjik si pasojë e traumës dhe dëmtimit të rëndë.

Prishje e integritetit lëkurës si pasojë e forcës së ushtruar nga dëmtimi.

Ankth dhe frikë si pasojë e interventit kirurgjikal( në rastet e një pacienti me status

neurologjik të ruajtur)

Ndërhyrjet infermierore

Qëllimi është parandalimi I komplikacioneve postoperatore

ABCDE

Matja e shenjave vitale

Marrja e një historie të plotë të traumës


Denisa Vishkulli 35

Mosha

Prezenca e dhimbjes

Bilanci hidrik dhe elektrolitik e korigjojme përpara interventit

Fuksioni kardiovaskular, pulmonary, renal, gatroinestinal, heparit, endokrin, neurologjik,

hematologjik, historia medikamentoze, prezenca e traumave të tjera, zakonet e shëndetit

Informohemi rreth alergjive të mundëshme

Nëse pacienti është koshient reduktohet ankthi dhe frika, terapi psikologjike dhe

medikamentoze hypnotic , opiate, antikolinergjik.

Rezultatet e pritshme

Parametrat vital ne kufinj normal

Funksionet e sistemeve kardiovaskular, pulmonary, neurologji, gatstrointestinal, renal,

hepatic, hematologjik normal

Pacienti nuk raporton dhimbje

Pacienti I qetë

Periudha intraoperatore

Ështe periudha që fillon në momentin kur pacienti hyn në sallën operatore deri në momentin kur

pacienti kalon në dhomën e terapisë intensive ose në pavion.

Diagnoza infermierore

Humbje masive e gjakut si pasojë e dëmtimit të nervave dhe enëve të gjakut.

Hipoksi si pasojë e bllokimit të rrugëve ajërore.

Edemë si pasojë e gjakderdhjes.

Laçeracione dhe prishje të integritetit të lekurës si pasojë e focës së dëmtimit, dhe

incizionit.

Mundësia e e nje infeksioni per shkak te futjes se mikrobeve ne plagen operatore si

pasoje e moszbatimit korrekte te parimeve te asepsise


Denisa Vishkulli 36

Ndërhyrje infermierore

Parandalimi i infeksionit

Për të parandaluar një infeksion gjatë kryerjes së operacionit ,zbatohen në mënyre rigoroze

rregullat e vendosura .Nëse vihet re prishja e sterilitetit të ndonje instrumenti kirurgjikal ,vihet në

dijeni kirurgu dhe antarët e tjerë të grupit steril.

Kontrrolli i hemoragjisë

Asistim në vendosjen e drenave.

Administrimi i lengjeve

Kryhet nga anestezisti por me asistimin e infermierit .Infermieri mban shënim llojin e perfuzionit

,sasinë e tij .Gjatë aplikimit të perfuzioneve të ndryshme sidomos të gjakut ,observon me kujdes

dhe ia tregon anestezistit etiketat e shisheve ose qeseve të gjakut dhe datën e skadences .Gjatë

operimit ndiqet dhe matet sasia e urinës.

Observimi dhe gadishmëria

Pacienti vrojtohet herë pas here per ngjyrën e lekurës e të thonjve për cianozë .Ndiqet ritmi dhe

sasia e urinës.Nëse vihet re pakësim të saj, lajmërohet anestezisti .Plotësohen nevojat e kirurgut

në një kohë të shkurtër .

Observimet e kryera regjistrohen dhe pas përfundimi të operacionit i tregohen kirurgut,dhe

reanimatorit.


Infeksioni nuk është i pranishëm sepse janë zbatuar në menyrë rigoroze rregullat e

asespisë.

Nuk ka hemorragji.


Denisa Vishkulli 37

Diureza dhe niveli i elektroliteve normal.

Fascies normal, dhe shenjat vitale në kufinj normal

Periudha postoperatore

REZULTATET: Pacienti do të përjetojnë komplikime minimale nga operacioni .

Diagnoza infermierore

Dhimbje akute si pasojë e plagës postoperative

Një frymëmarrje joefektive në lidhje me anestezinë ose/dhe me praninë e sekrecioneve në

rrugët e frymëmarrjes

Deficite në lëngje

Rreziku për infeksion si pasoje e prerjes kirurgjike.

Njohuri të mangëta : në lidhje me kujdesin dhe sëmundjet që lidhen me mungesën e

informacionit.

Ndërhyrje infermierore

Monitorojmë shenjat vitale cdo 2 orë x 4 orë ; pastaj cdo 4 x 8 orë ; pastaj cdo 8 orë

Vlerësojmë për edemë fytyrën cdo 4 orë x 24 orë për të ruajtur udhë ajrore patentë .

Aspiro për heqjen e sekrecioneve të përgjakshme në gojë për të siguruar respiracion

maksimal

Menaxhimi i dhimbjes:

a . Inicimi i protokollit të dhimbjes sipas rastit

b . Vlerësojmë dhe dokumentojmë raportin e dhimbjes së pacientit : vendndodhja , lloji ,


Denisa Vishkulli 38

kohëzgjatja dhe ashpërsia . Përdorimi i shkallës së dhimbjes 0-10 ( 0 = pa dhimbje

, 10 = dhimbje më të keq të imagjinueshëm )

c . Mjekojmë për dhimbje. Vlerëso / dokument përgjigjen ndaj ilaçeve .

d .Sigurojmë masat e rehatisë sipas nevojës : relaksimit , siguri , dhe kompresë të ftohtë

Ushqyerja :

a . Të vlerësohet pacienti për nauze dhe vjellje që mund të jetë një përgjigje për anestezi

ose një grumbullim i sekrecioneve në stomak , brenda ditës së parë postoperative .

b . Udhëzojmë pacientin cdo të bëjë në vijim nëse ndodhin të vjellat:

c . Fillojmë dietën me lëngje


Shenjat vitale në kufinj normal

Rrugët ajërore të lira

Pacienti nuk raporton dhimbje

Peristaltika normale

Studimi statistikor

Traumat maxillo-facial rezultojne nga aksidentet, dhuna , armezjarri, reniet nga

lartesia. Mund të jenë të izoluara apo në kombinim me dëmtime të tjera serioze .

Trajtimi i tyre kërkon kujdes të veçantë e cila konsiston në shpëtimin e jetës ,

ruajtjen apo rivendosjen e funksionin e dhëmbëve dhe pamjen . Ne kete kapitull

do te paraqes menaxhimin trajtimin dhe kujdesin infermieror të lëndimeve

macillo - fasical në Spitalin rajonal Durrës.


Denisa Vishkulli 39

Paraqitje

Trajtimi i plagosjeve maxillo – facial përfshin trajtimin e frakturave të kockave të fytyrës ,

lëndime DENTO - alveolar, dëmtime të indeve të buta të shoqëruara me dëmtime në kokë

kryesisht të qafës . Lëndimet maxillo - faciale klasifikohen si :

Lëndime të thjeshta që rezultojnë nga aksidentet vogla , reniet nga lartësitë , goditjet me

grusht . Ato karakterizohen nga një frakturë të thjeshtë lineare , të cilat mund të jenë

komplekse , por rrallë zhvendosëse. Zhvendosja dhe humbjen e indeve të eshtrave janë

minimale .

Lëndime dërrmues të tipit të shkaktuara nga rëniet nga lart dhe aksidentet me motor . Këto

janë thyerje të shumta , me zhvendosjen e fragmenteve dhe humbjen e indeve të buta . Shenja

të tjera janë gjakderdhje dhe gjendjet e shokut .

Lëndimeve me armë zjarri që lidhen me fraktura komplekse , me humbjen e eshtrave dhe

indeve të buta , të cilat paraqesin me një plagë hyrëse dhe një plagë të madhe dalje , lidhur

rregullisht me humbjen e indeve .

Qëllim

Vlerësimi i shpeshtësisë dhe shkallën e lëndimeve maxilla - fytyrës gjatë vitit 2012 me qëllim të

përmirësimit të metodave dhe të menaxhimit për një trajtim më të efektshme .Njohja me

rastet,shkaqet, shpeshtësinë , shpërndarjen, gjeografike, grupmoshat, gjininë , pacientet të cilët

janë nënshtruar operacionit dhe kujdesi infermieror në pacientët me trauma maxillo facial.

Objektivat

1-Percaktimi i llojit te traumes dhe nderhyrja

2- Shkaku dhe lloji i demtimit

3-Shperndarja sipas gjinise


Denisa Vishkulli 40

4-shperndarja gjeografike

5-grupmoshat e prekura

Pacientët dhe metodat

-Metodologjia e studimit statistikor

Është studiuar baza e të dhënave të shërbimit të kirurgjisë për vitit 2012. Janë përdorur

regjistrat e shtrimeve të pacientëve për këtë vit. Statisikat jane marrë në kartotekën e Spitalit

Rajonal Durrës ne bazë të nomeklaturave përkatëse për Traumat Maxillo-faciale

Metodologjia që është përdorur është statistikë deskriptive spitalore.

Nr I pacienteve të marre ne studim është 64 gjatë vitit 2012.

Studimi I marrë është retrospektiv.

Ekzaminimi i rasteve është bërë në përputhje me:

1-Përcaktimi i llojit të traumës dhe ndërhyrja

2- Shkaku dhe lloji i dëmtimit

3-Shpërndarja sipas gjinisë

4-shpërndarja gjeografike

5-grupmoshat e prekura

Gjatë vitit 2012 janë regjistruar të gjithë pacientët me trauma maxillo - në departamentin e oro -

maxillo - faciale kirurgji të Spitalit Rajonal Durrës .. Janë analizuar frekuenca , lloji i lëndimeve

( fytyrë , thyerje të kockave, trauma DENTO - alveolar , lëndimet e indeve të buta ) ,

shpërndarjet sipas moshës , gjinisë dhe shkaqet. Thyerjet janë klasifikuar në bazë të vendeve

anatomike të prekura .


Denisa Vishkulli 41

Qëllimi : i përdorimit të këtyre bazave statistikorte është: të parandalohen shkaqet e dëmtimit,

nje menaxhim diagnostik, një edukim shendetësor dhe një menaxhim sa më emergjent dhe i

përpikt, një menaxhim diagnostik.

Rezultatet dhe diskutime

Gjatë vitit 2012, numri i përgjithshëm i pacientëve të paraqitur në spitalin rajonal Durrës

ishte 64, 33 prej tyre kanë marrë vetëm trajtim të shkurtër , të tjeret janë nënshtruar

operacioneve të ndryshme në bazë të tipit, lokalizimit, dhe gravitetit te traumës.Nga të

dhënat statistikore pacientët të cilët janë nënshtruar ndërhyrjes kirurgjikale janë ata që

kanë pësuar fraktura të fytyrës, pra Lefort III kjo tregon që agjenti i cili ka shkaktuar këte

traum ka qënë me një forcë tepër të madhe veprimi, si forcat e drejtpërdrejta në një

aksident automobilistik, nga shpërthmi i një armë, rënia nga lartësia .

Mbi bazën e këtij studimi duhet të theksohet incidenca e lartë e këtyre traumave dhe

rëndësia që kanë.


Denisa Vishkulli 42

Diagnoza

2012 Nr_

i_N

om

enk

latu

res

Sek

si

Gji

thse

j

Mosh

a 0

-4vje

c

Mosh

a_5_14_vje

c

Mosh

a_15_24_vje

c

Mosh

a_25_34_vje

c

Mosh

a_35_44_vje

c

Mosh

a_45_54_vje

c

Mosh

a_55_64_vje

c

Mosh

a_65_e_

lart

e_v

jec

Te_

op

eru

ar_

gji

thse

j

Nga zo

nat

rura

le

Nga D

urr

si

Nga r

reth

et

Thyerjete

e bazes se

kockes

801 M 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0

F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

T 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0

Thyerjet e

kockes se

fytyres

802 M 12 0 1 3 0 5 2 0 1 11 3 9 0

F 9 0 2 5 2 0 0 0 0 4 5 4 0

T 21 0 3 8 2 5 2 0 1 15 8 1

3

0

Thyerjete

e hundes

803 M 12 0 2 5 3 1 1 0 0 4 5 6 1

F 4 0 3 1 0 0 0 0 0 1 4 0 0

T 16 0 5 6 3 1 1 0 0 5 9 6 1

Crregullim

et ne

daljene e

dhembeve

520 M 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0

F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

T 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0

Semundjet

te ineve e

te forta te

521 M 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0


Denisa Vishkulli 43

Tabela përmbledhëse: Trauma maxillo-faciale viti 2012 Durrës

dhembeve

F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

T 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0

Anomali te

dhembeve

524 M 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0

F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

T 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0

Semundje

te

nofullave

526 M 12 0 3 3 2 2 1 1 0 2 3 7 2

F 7 2 3 1 1 0 0 0 0 1 3 0 4

T 19 2 6 4 3 2 1 1 0 3 6 7 6

Semundje

te indeve

te buta

528 M 2 0 0 0 1 1 0 0 0 1 0 1 1

F 2 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0

T 4 0 0 1 2 1 0 0 0 2 1 2 1

Totali 26 3

0

8


Denisa Vishkulli 44

Tabela 1

Llojii traumës/ gjinia Meshkuj Femra Totali

Thyerjet e bazës te kokës 1 0 1

Thyerje të kockës së

fytyrës

12 9 21

Thyerje të humdës 12 4 16

Çrregullime në daljen e

dhëmbëve

1 0 1

Sëmundje të indeve të

forta të dhëmbëve

1 0 1

Anomali të dhëmbëve 1 0 1

Sëmundje të nofullave 12 7 19

Sëmundje e indeve të buta 2 2 4

Totali 42 22 64

Nga numri total i pacientëve të prekur me traumat maxillo-faciale është 64 nga 64, 42

janë meshkuj dhe 22 femra.


Denisa Vishkulli 45

Nëse bëjme një përllogaritje vetëm për vitin 2012 në spitalin rajonal Durrës janë paraqitur

rreth 33% të pacientëve me traum te kockës së fytyrës, 30% sëmundje te nofullës, 25%

thyerje të hundës, 6% sëmundje të indeve të buta.2% sëmundje të indeve të forta, 2%

anomali të dhëmbëve, 1% thyerje të bazës së kokës, 1% çrregullime në daljen e dhëmbëve


Denisa Vishkulli 46

Në mënyrë të përgjithshme pa bërë një ndarje sipas diagnozës përkatësë, gjinia më e prekur

nga trauma maxillo-faciale janë meshkujt, me 66% nga numri total I këtyre traumave

Diagnoza/Shpërndarja Zonat rurale Durrës Rrethinat


Denisa Vishkulli 47

gjeografike

Thyerjet e bazës te kokës 0 1 0

Thyerje të kockës së fytyrës 8 13 0

Thyerje të humdës 9 6 1

Çrregullime në daljen e

dhëmbëve

0 1 0

Sëmundje të indeve të forta të

dhëmbëve

1 0 0

Anomali të dhëmbëve 1 0 0

Sëmundje të nofullave 6 7 6

Sëmundje e indeve të buta 1 2 1

Totali 26 30 8


Denisa Vishkulli 48

Një shpërndarje gjeografike vihet re midis zonave rurale, Durrësit dhe rretheve ku 30 raste kanë

ndodhur ne Durrës 26 nga zonat rurale dhe 8 rrethet.Nëse bejmë një përllogaritje ne përqindjë

41% zënë zonat rurale, 47% Durrësi dhe 125 rrethet.Përqindja e lartë e traumave të shkaktuara

në qytet mund të lidhet me shkakun më të shpeshtë të këtyre traumave , aksidentet

automobilistike.


Denisa Vishkulli 49

NR I RASTEVE

Diagnoza2012 Nr I

rasteve

Nr I te

operuarve

Thyerje te bazes se kockes 1 1

Thyerje e kockes se fytyres 21 15

Thyerje e kockes se hundes 16 5

Crregullimet ne daljen e dhembeve 1 0

Semundjet e indeve te forta te dhembeve 1 0

Anomali te dhembeve 1 0

Semundje te nofullave 19 3

Semundje te indeve te buta

4 2


Denisa Vishkulli 50

Diagnoza2012 Mosha

0- 4

Vjec

Mosha

5-14

vjec

Mosha

15-24

vjec

Mosha

25-34

vjec

Mosha

35-44

vjec

Mosha

45-54

vjec

Mosha

55-64

vjec

Mosha

mbi 65

vjec

Thyerje te

bazes se

kockes

0 0 1 0 0 0 0 0

Thyerje e

kockes se

fytyres

0 3 8 2 5 2 0 1

Thyerje e

kockes se

hundes

0 5 6 3 1 1 0 0

Crregullimet

ne daljen e

dhembeve

1 0 0 0 0 0 0 0

Semundjet e

indeve te

forta te

dhembeve

0 0 0 0 0 0 0 1

Anomali te

dhembeve

0 0 0 0 0 0 1 0

Semundje te

nofullave

0 3 3 2 2 1 1 0

Semundje te

indeve te buta

0 0 0 1 1 0 0 0

Totali 1 11 18 8 9 4 2 2


Denisa Vishkulli 51

Konkluzione

Traumat maxillo-faciale janë shumë të rendësishme për shkak të incidencës shumë të lartë që

zënë në të gjithë tipet e traumave

Njohja , klasifikimi, indentifikimi etiologjik në marrjen përsipër të ketyre traumave është i

rëndesishëm pasi duhet bërë ndarja dhe klasifikimi sipas gravitetit të dëmtimit, ndjekja në

cdo hap që nga momenti i paraqitjes të sëmurit deri tek fundi i riedukimit dhe riadaptimit .

Menaxhimi i këtyre traumave është i lidhur ngusht dhe me kujdesin infermieror për këtë

arsye i është dhënë rëndësinë vecanti dhe paraqitjes teorike duke filluar që nga anatomia dhe

paraqitjes së etapave praktike të trajtimit të pacientit.

Rekomandime

Gadishmëri maksimale e personelit mjekësor dhe infermieror për të dhene ndihmën e pare

dhe deri te riedukimi shëndetësor ne traumat maxillo-faciale.

Riedukim dhe ndërgjegjësim për parandalimin e këtyre traumave vendosja e ligjeve te forta

për reduktimin e aksidenteve.

Sipas mendimit tim duke u nisur nga riedukimi posttrajtim duhet që stafi infermieror të ketë

një bashkpunim me logopedistin.


Denisa Vishkulli 52

Rast klinik

Kam marr në studim dhe një rast klinik një pacient 26 vjec , mashkull, i cili ka pësuar një

frakturë të mandibulës në anën e majtë të saj.Shkaku i kësaj frakture ishte goditja me bryl, kjo u

vertetua pasi ju be nje panoramex. Pacientit ju shpjeguan dy metodat e trajtimit metoda e

reponimit dhe ajo me hapje dmth kirurgjikale. Pacientinm duke marr parasysh te gjitha

komplikacionet zgjodhi metodën e reponimit, imobilizimit ortopedik me tela fiksues sipas

metodës së Limbergut.

Pacientit ju mbyll kaviteti oral në okluzion për 21 ditë.Ju bë një ligature si në figurë.

Pasi ju hoqën ligaturat u

kontrrollua me një

panoramex dhe u pa që

ka filluar osifikimi.

Kujdesi infermieror

Pacienti përgatitet

paraprakisht se ;

1-do qëndrojë me gojën e

mbyllur për 21 ditë,

2-duhet të ushqehet vetëm me

lëngje,


Denisa Vishkulli 53

3-nuk duhet të tentoje në asnjë mënyrë e moment të hap gojën

4-si pasojë e mos ushqyerjes normale mund të pësoje rënie ne peshe për rreth 6-8 kg

5-duhet të bëj lavazhh gojës me kamomil për të evituar erën e keqe te gojës

Pas vendosjes së ligaturës pacientit i japim përfuzione 2-3 flakone dhe 1 g- 2g antibiotik në ditë

për 3 ditë rresht


Denisa Vishkulli 54

Referanca

American Association of Oral and Maxillofacial Surgeons

American Academy of Emergency Medicine

American College of Emergency Physicians and Society for Academic Emergency Medicine

American Academy of Pediatrics, American Association for the Surgery of Trauma, American

Burn Association, and American College of Surgeons

American Venous Forum and Neë York Academy of Sciences

American Gastroenterological Association, American Physiological Society, American Society

of Nephrology, Association for Academic Surgery, International Society of Nephrology, Neë

York Academy of Sciences, and Society for Surgery of the Alimentary Tract

http://emedicine.medscape.com/article/434875-overvieë#shoëall

http://www.aaem.org/

http://www.acep.org/

http://www.aap.org/

http://www.aast.org/

http://www.ameriburn.org/

http://www.ameriburn.org/

http://www.facs.org/

http://www.venous-info.org/

http://www.nyas.org/

http://www.gastro.org/

http://www.the-aps.org/

http://www.asn-online.org/

http://www.asn-online.org/

http://www.aasurg.org/

http://www.nature.com/isn/index.html



http://www.ssat.com/

http://emedicine.medscape.com/article/434875-overview#showall

Documents

KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE · kujdesi infermieror ne traumat maxillo-faciale denisa vishkulli 1 universiteti “aleksadËr moisiu durrËs” fakulteti i studimeve