KUR’AN VE SÜNNET IﬁI⁄INDA ANA HATLARIYLA ‹SLAM FIKHI · Özgün Ad› : el-Vecîz fî F ... kir ehline (bilgisi olanlara) sorunuz.” ... Yüce Allah insanlar› alimler

KURAN VE SNNET IfiIINDA

ANA HATLARIYLA

SLAM FIKHI

zgn Ad : el-Vecz f Fkhs-Sunne vel-Kitbil-Azz

Telif : Abdullah el-Bedev

Yaync : gurabaeviri : Beflir EryarsoyDzelti : Hseyin CinisliDizgi : Baze AjansKapak : NansBask : Kilim MatbaasGuraba Yaynlar: 68ISBN :Birinci BaskM. 2007 / H. 1428Her Hakk Sakldr.

Yaynda Mihenk Tafl

KURAN VE SNNET IfiIINDA

ANA HATLARIYLA

SLAM FIKHIProf. Dr. Abdullazim b. Bedev el-Halef

eviren

Beflir Eryarsoy

ataleflme Sok. Defne Han 27/9Caalolu - stanbul

Tel: (0212) 526 06 05 Fax: 522 49 98www.guraba.com.tr

e-mail: [email protected]

SUNUfi

nsanlarn dnya ve hiretle ilgili ihtiya duyduklar btn hkmleri ayrn-tlaryla kullarna beyn eden rahman, rahm ve raf rabbimiz Allaha hamd ol-sun. Rabbimizin bu ayrntl beynn kullarna tebli etmekle grevli olan eli, Al-lahn halli Muhammede, ailesine ve ashabna salt ve selam olsun.

fiphesiz ki her mslmann dinini ve dnyasn kendisiyle dzene koya-ca hkmleri renmesi farzdr. Bu hkmler slamn iki ana kayna Kuran veSnnette ayrntl olarak beyn edilmifltir. Ancak Kuran ve Snnetin indirildii di-li yeterince bilmemek, insanlarn hepsinin ayn derecede ilme vakit ayramamala-r, fkhetmekte insanlarn seviyelerinin bir olmayfl gibi sebepler alimlere ihtiyacdourmufltur. flte bu kanlamaz ihtiyatan tr Yce Allah azze ve celle ve Ra-sl sallallahu aleyhi ve sellem insanlarn, bilmedikleri fleyleri kendilerinden dahabilgililere sormalarn ve onlara ittiba etmelerini (uymalarn) meflru klmfl, hattabunu emretmifltir. Nitekim Rabbimiz flyle buyurmaktadr: Eer bilmiyorsanz zi-kir ehline (bilgisi olanlara) sorunuz. (en-Nahl, 16/43) Rasl sallallahu aleyhi vesellem de verdikleri hatal fetva ile bir kiflinin lmne sebebiyet veren kimseleriin flyle buyurmufltur: Adam ldrdler. Bilmiyor idiyseler, sorsaydlar ya! Ta-rih boyunca slam mmetinin zerinde yrd ve hakknda icma ettii esas, bil-medikleri hususlar alimlere sormak ve onlara ittiba etmek olmufltur.

Zaman ierisinde alimler hakknda iki aflr u kesim oluflmufltur. Bazlaralimleri ve onlarn grfllerini Allah ve Raslnn kelam seviyesine ykseltmifl-ler, kr bir taklid ve taassup yoluna sapmfllar, alimlerini ve nderlerini szlerinindflna klamaz, mutlak itaat mercii olarak kabul etmifllerdir. Bu sapkn akm,mmetin birbirine dflman hizip ve gruplara blnmesi, Kitap ve Snnetin kendi-siyle amel edilmeyen iki tl kaynaa dnflmesi, ihtilaf ve ayrlklarn iyice de-rinleflmesi gibi olduka zararl sonular dourmufltur. Alimler hakknda ikinci afl-r u, onlara sormay, bilgilerine baflvurmay terkeden, her kiflinin bizzat Kuranve Snnetten almas gerektiini savunan, insanlarn fehim ve idrak seviyelerinihesaba katmadan onlar kendi reyleri ile amel etmeye aranlardr. Bu sapknakmn sonucunda heva ve heves tapnlan bir put olmufl, alimlerin hak ve hr-metleri inenmifl, insanlarn saysnca dinler ve grfller meydana gelmifltir.Akde ve amellerdeki sapmalarn bir ou da bu yzdendir.

Ehl-i Snnet vel-Cemaat dier sapklklar arasnda vasat olduu gibi bukonudada vasattr. Onlar, ne alimleri szlerinin dflna klmas imkansz itaatmerciileri olarak kabul ederler, ne de onlarn hak ve hrmetlerini ineyip herke-si kendi idrak ve fehmi ile amel etmeye arrlar. Bizler guraba yaynevi olaraktam anlamyla Ehl-i Snnet vel-Cemaat yolunda yrmeye alflyoruz. Kr tak-lid ve taassuba karfl olduumuz gibi, Ehl-i Snnet imamlarnn ve zellikle drtimamn yolu zerinde yrmeye de gayret ediyoruz. Onlarn miraslarna fkh birservet gzyle bakyor, Kitap ve Snneti fehmetmenin onlarsz olamayacanitiraf ve ikrar ediyoruz. fiphesiz ki drt imam ve onlara tabi olan ilim ehli Kitapve Snnetin fkhn aa karmak iin olanca gayretlerini ortaya koymufllardr.

Elinizdeki eser, Msrl nl ilim adam Abdulazim el-Bedevye ait genifl birarafltrmann rndr. Yazar bu incelemesinde slam fkhnn dayand hadis-lerden sadece sahihleri ile yetinerek, kr taklid ve taassuptan uzak zl bir fkhderlemesi meydana getirmifltir. zellikle slam fkhnn dayand sahih hadisle-ri hepsini iermese de- bir araya toplamas asndan bu eserin dilimize kazan-drlmas faydal grlmfltr. Mellifin hadislere dayanarak istinbat ettii fkhahkma gelince, baflkalar hakknda sz konusu olan yanlma olasl, hi flp-hesiz ki onun hakknda da sz konusudur. Dolaysyla bu kitabn, fkh mese-lelerine konulmufl son nokta olduu sanlmamaldr. Melliften beklenen, hi de-ilse ounlua muhalefet ettii hususlarda, ihtilafn varlndan sz etmesi, kar-fl grfln delillerini de zikretmesiydi. Ancak birazdan sadece birkan zikrede-ceimiz birok meselede mellif yalnzca bir grfl zikretmifl, cumhurun gr-flne iflaret bile etmemifltir. Bu meselelerin bazlar flunlardr:

1. Snnet olmann kzlar hakknda da farz olduu.2. Sakal, el ve ayak parmaklarn hilallemenin abdestin farz olduu.3. Bafla meshetmenin kere tekrarlanabilecei.4. Abdestsiz olarak Kurana el srlebilecei.5. Namaz terk edenin kafir olmayaca.6. Namazn vaciplerinin tane ile snrlanmas.7. Her eilip kalkflta elleri kaldrmann mstehapl.

Bu ve buna benzer grfllerinde mellifin yanlmas olas olduu gibi tabiiki isabet etmifl olmas da mmkndr. Bilindii zere hadislerin rivyeti ile dir-yeti iki farkl husustur. Rivyetler iin hadis ehline mracaat edilecei gibi, dir-yet iin de fkh ehline mracaat edilmesi gerektii ortadadr. Dolaysyla rivyet-lere dayanmayan fkh ve fkhsz bir rivyetilik isabetli olmaktan olduka uzak-tr. Hadis ile fkh cem edenlerin yolu, her zaman doruya en yakn yol olmufltur.

Bu eseri okuyucularmza sunarken, onlarn yol gsterici elefltiri ve tavsi-yelerine de ak olduumuzu, yazl ve szl her tavsiye ve elefltirilerinin mutla-ka deerlendirileceini, okuyucusuyla ba bulunmayan bir yaynevinin yksekgayelere asla eriflemeyeceini hatrlatmak istiyoruz.

guraba

6 Kuran ve Snnet Inda Ana Hatlaryla slam Fkh

KNC BASKI N NSZ

fiphesiz hamd Allaha mahsustur. Ona hamdeder, Ondan yardm ve

mafiret dileriz. Nefislerimizin flerlerinden, amellerimizin ktlklerinden Allaha

snrz. Allahn doru yola ilettiini kimse saptramaz, Onun saptrdn da

kimse doru yola iletemez. fiehadet ederim ki Allahtan baflka hibir ilah yoktur,

O bir ve tektir, orta yoktur. Ve yine flehadet ederim ki Muhammed Onun kulu

ve Rasldr. Onun aile halkna, ashabna, onun gsterdii doru yoldan giden-

lere, kyamet gnnde onun yce snnetini izleyecek olanlara da salt ve selm

olsun.

mdi;

Yce Allah Muhammed sallallahu aleyhi ve sellemi hidayet ve hak din ile insan-

lar karanlklardan aydnla kartmak zere gndermifltir. Ona Kitb ve Sn-

net demek olan Hikmeti indirmifl, kendisine indirilenlere uymasn ve onlarn

dflndaki her fleyden yz evirmesini emrederek flyle buyurmufltur: Rabbinden

sana vahyolunana uy, Ondan baflka hibir ilah yoktur, mflriklerden yz evir.

(el-Enm, 6/106) Muhammed sallallahu aleyhi ve selleme verdii emrin aynsn ona

uyanlara da vererek flyle buyurmufltur: Rabbinizden size indirilene uyun, on-

dan baflka velilere uymayn. (el-Araf, 7/3) Onlara Peygamberine indirdii buy-

ruklara muhalefet etmelerini yasaklayarak flyle buyurmaktadr: Ey iman eden-

ler, Allahn ve Raslnn nne gemeyin... (el-Hucurat, 49/1)

bn Abbas dedi ki: Bu: Kitap ve snnete aykr ve onlara uygun olmayan

szler sylemeyiniz, demektir. (bn Kesir)

Yce Allah insanlar alimler ve avam olmak zere iki ksma ayrmfl ve

ikinci ksmdakilere birinci ksmda olanlara soru sormalarn emrederek: Eer

bilmiyorsanz zikir ehline (bilgisi olanlara) sorunuz. (en-Nahl, 16/43) buyurmufl-

tur. Dolaysyla ilim sahibi olmayan bir kimse karfl karflya kald durum ile ilgi-

li hkm mftye sorduu takdirde bu tutumu ile ona adeta: Sen beni hevmn

pefline gitmekten kurtar ve bana hakka tabi olmann yolunu gster demifltir. Du-

rum bu iken bu kimsenin ona: Senin bu meselen ile ilgili iki grfl vardr. Senin

cann hangisini ekiyorsa onu se demesi fleriat deil, hevy hakim klmak de-

mektir. (fitb, el-Muvafakat, 4/143) nk ilim adam ona kendisine fleriatn

hkmn gstermek zere soru sormufltur. Dolaysyla ona dflen delilini de be-

lirterek iki grflten daha tercihe deer olan sz konusu etmesidir. Yoksa ona,

senin bu meselen hakknda iki grfl vardr, demesi deildir.

Fetva veren kimselerin soru soran avama: Senin bu sorun ile ilgili iki g-

rfl vardr, demeleri artk onlar ok skmaktadr. Bundan dolay bu hususta nk-

teler bile yaplr olmufltur.

flte ben hem avama, hem de havasa yardmc olmak zere el-Veciz f

Fkhis-Snneti vel-Kitbil-Azz: Kitap ve Snnete Dayal zet Fkh adl bu

eserimi ortaya koydum.

Bu eserimde sadece kitap ve snnetten delile gre tercihe deer olan g-

rfl kaydettim. Yce Allahtan benim tercihe deer grdm hususun gerek-

ten de tercih edilen grfl olduunu mit ederim. Eer bu byle ise Allahn bir

ltfudur. Byle olmayanlar iin de flan Yce Allahtan mafiret dilerim ve baflka

hususlarda bana ltuflarda bulunduu gibi, tercihe deer olan grfl tesbit et-

meyi de lutfetmesini dilerim.

Baba mesabesinde grdmz byk ilim adam, stad Muhammed b-

rahim fiakra Allah onu korusunnn takdiminin bu ikinci bask da bafla alnma-

s beni mutlu etmifltir. Allah onu ilmiyle mslmanlara faydal klsn.

Yce Allahtan bu basknn gzel bir kabule mazhar olmasn, mslman-

lar onunla faydalandrmasn ve bunun sevabn da hiretime bir kazan olarak

saklamasn niyaz ederim. O gnde maln da, evldn da hi faydas olmaz. Al-

laha salim kalb ile gelmifl olanlar mstesn. (efl-fiuara, 26/89.90)

Duamzn sonu lemlerin Rabbi Allaha hamdolsun, demektir.

Abdulazim b. Bedev el-Halef

1 Ramazan 1420/9.12.1990


TAKDM

Deerli evladmz, fieyh Abdulazime! Allah onu korusun her bir hayra

iletsin.

Allahn selam rahmet ve bereketleri zerinize olsun. mdi: ... Bu eserinle

kalpleri birbirine kaynafltrmfl, ruhlar, arzularnn etrafnda toparlamfl, nefislere

giren flphe ve tereddtleri arndrmfl oluyorsun. Nihayet flu kanaate ulafltm ki,

insanlarn, fkhn meselelerini ieren ve eflitli blmler halinde telif edilmifl,

uzun kitaplara bakmalarn gerektirmeyecek bir esere ihtiyalar vard. flte sen

bu gibi kimseler iin bereketi bol el-Vecz adl bu eserini hazrladn.

Bu kitabn blmlerine ve alt bafllklarna alelacele bir gz attm. Bu gz

atflm ile kitab olduka beendim. Bu kitap hakknda deerli kardeflimiz Mu-

hammed Safvet Nureddinin flu szlerinin olduka doru olduunu grdm: Bu

kitap, en ksa flekilde ibadetlerde, muameltta ve fkhn dier bahislerinde Ra-

sl-i Ekreme uymay gereklefltirme yolunu iermektedir.

Yine faziletli kardeflimiz, deerli ilim adam Safvet efl-fievadifnin flu sz-

lerinin de doru olduunu grdm: Okuyucularn elinde bulunan bu kitabn m-

ellifine Yce Allah baflar ihsan etmifl ve onun vastas ile byk apta hayrlar

ve pek ok faydalar gereklefltirmifltir. Bunu da ak seik aklamalaryla birlik-

te, kolay ve kapsaml olma zelliini taflyan ok anlafllr bir yntemi izlemesi su-

retiyle gereklefltirebilmifltir.

Bu kitaba ve onun mellifine dair bu vc szleri ayn zamanda onlarn

bu eseri ok iyi anlayp deerlendirdiklerini de gstermektedir. Allah her ikisine

de hayrl mkfatlar versin.

Her ikisinin bu vgc szleri benim iin yeterlidir.

... Sevgili evladm, yaptnz bu alflmadan dolay Allah size hayrl m-

kfatlar versin. Size, aile halknza bereketler ihsan etsin, sizlere, bizlere ve b-

tn sevdiklerinize dnyann da hiretin de gzel mkfatlarn nasip etsin. Bizle-

ri Muhammed Mustafann mmeti arasnda haflretsin. Onun Havzndan ebediy-

yen bir daha susamayacamz bir yudum imeyi nasip eylesin.

nnde ve sonunda hamd Allahndr. Salt ve selam, rahmet ve hidayet

peygamberi, btn insanlara gnderilmifl efendimize, onun aile halkna, ashab-

na ve gzel bir flekilde onun yolundan gideceklere olsun.

Muhammed brahim fiakra

Amman, 20 Cumadel-Ahire 1416/13 Kasm 1995


MUHAMMED SAFVET NUREDDNN SUNUfiU

Allahn adyla; Allaha hamd, Onun Raslne de salt ve selm olsun.

Buhr ve Mslim Sahihlerinde Muaviye b. Eb Sufyan radyallahu anhdan

flyle dediini rivyet etmektedir: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyur-

du: Allah her kim hakknda bir hayr murad ederse onu dinde fakih klar. (Dinin

inceliklerini bilmesini salar.)1

Yine Buhr ve Mslim, Eb Ms el-Eflar radyallahu anhdan flyle dedii-

ni rivyet etmektedirler: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Al-

lahn benimle gndermifl olduu hidayet ve ilmin misali, belli bir araziye isabet

eden ok miktardaki yamura benzer. Bu arazinin bir ksm temizdir, suyu kabul

edip (emip) ok miktarda ot ve bitki yeflertir. Bir dier ksm ekin bitirmeyip suyu

iinde tutmufltur. Bundan dolay Allah oras ile insanlarn istifade etmesini sala-

mfl ve onlar oradan su imifl, (hayvanlarna) iirmifl ve ekin ekmifllerdir. Bu ya-

mur yerin bir baflka blmne de isabet etmifltir. Ancak buras suyu tutmayan ve

ekin de bitirmeyen dmdz kayalklardr. flte Allahn dini hakknda bilgi sahibi

olan ve Allahn benimle gnderdikleriyle kendisini faydalandrd ve bunun so-

nucunda kendisi de renen ve baflkasna reten kimsenin durumu ile buna hi

aldrfl etmeyen ve benimle gnderilen Allahn hidayetini kabul etmeyen kimse-

nin durumu buna benzer.2

mdi;

Deerli okuyucu, ifle radyallahu anhann da belirttii gibi Raslullah sallalla-

1 Buhr ve Mslim (Sahhul-Cmiis-Sar, 6612) 2 Buhr ve Mslim (Sahhul-Cmiis-Sar, 5855)

hu aleyhi ve sellemin, ahlk Kurn idi.3 Yani onun ahlk vahyin amel olarak uy-

gulanmasndan ve yerine getirilmesinden ibaretti. Bundan dolay o insanlara:

Benim nasl namaz kldm grdyseniz siz de ylece namaz klnz.4 buyur-

duu gibi hac hakknda da: Mensikinizi (hac ibadetinizi yerine getirmeyi) ben-

den reniniz.5 buyurmufltur. Abdest hakknda da: Her kim benim bu abdest

alflm gibi abdest alrsa...6 buyurmufltur. Bir baflka husus hakknda da: Bu hu-

susta senin bana uyman gerekmez mi?7 buyurmufltur. Yce Rabbimiz de fly-

le buyurmaktadr: Andolsun ki sizin iin Allah ve hiret gnn mit eden ve

Allah oka anan kimseler iin Raslullahta gzel bir rnek vardr. (el-Ahzab,

33/21)

Bundan dolay her mslmann Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin ibadet-

lerinde yahut muameltnda neler yaptn renmesi bir ykmllktr. Byle-

likle ona uyabilsin. nk slm dini onun yaptklardr.

Elinizde bulunan bu veciz (zl fkh) adl eser ibadetlerde, muameltta

ve fkhn dier alanlarnda en ksa yoldan Allah Raslne uyma yolunu gerek-

lefltirmifltir. Okuyucunun amel bakmdan mutmain olmas iin de benimsedii

grflleri delille sslemifltir. Deerli mellif ayrca kulland delillerin hadis alim-

lerince kabul edilen delillerden olmasna da zellikle dikkat gstermifltir. Bu se-

beple ya sahih hadisleri ya da ona yakn mertebedeki hadisleri delil gstermifl,

illeti ileri dereceye ulaflmfl hadislerden yz evirmifltir. nk Allahn dininde

delil olarak alnmayan o rivyetlere ihtiya brakmayacak kadar salam rivyet-

ler vardr.

lim adam Abdulazim b. Bedev Allah onun ilmiyle mslmanlar fayda-

landrsn az szlerle Kitap ve Snnete gre amel edenlerin huzurlu bir kalp ile

kabul edecekleri delilleri bir arada sunabilmek baflarsna eriflmifltir. Bu kitap ha-

cim itibariyle kk olmakla birlikte ayn anda iki kitap zelliini de birlikte tafl-

maktadr. Evvela bu bir fkh kitabdr, okuyucuya ne flekilde amel edeceini gs-

terir. kincisi olarak bu bir hadis kitabdr, bu kitabta Raslullah sallallahu aleyhi ve

sellemin szleri ve fiillerini canlandrmaktadr. Bu flekilde iki ayr kitab bir arada

sunmak, pek byk bir hayrdr. Kitap bu hviyetiyle lemlerin Rabbine giden

yolcuya yeterlidir, olduka gayretli (ictihad eden) ilim talebelerini de raz edecek


3 Sahih bir hadistir. (Sahhul-Cmiis-Sar, 4811)4 Sahih bir hadistir. (rvul-all, 262)5 Sahih bir hadistir. (rvul-all, 1074)6 Sahih bir hadistir. (Sahhul-Cmiis-Sar, 6175)7 Sahih bir hadistir. (Muhtasar Sahhu Mslim, 229)

dzeydedir. Bundan dolay insanlarn bu kitaba ihtiyalar vardr. Okuyucunun

bunu dikkatle okumasn, bafln okurken sonunu unutmamasn ve baflyla sonu

arasndakilerle gereince amel etmesini mit ederim.

Kitab baflndan hac bahsinin sonuna kadar okudum. Onun olduka kolay

ve salih amel iflleyerek kurtulmak ve faydal bilgiye sahip olmak isteyen herkese

kolaylk olsun diye grfl ayrlklarn sz konusu etmediini grdm. Yce Al-

lahtan deerli ilim adamlarmz bu tr gzel rnler vermeye muvaffak klmas-

n, ilmiyle mslmanlar faydalandrmasn, baflar ile amellerini talandrmasn,

kitab okuyan herkese gereince amel etme muvaffakiyetini ihsan etmesini, biz-

lere sz ve davranfllarmzda, gizli ve ak hallerimizde ihlas nasip buyurmas-

n niyaz ederim. Maksatlarmz gereklefltirecek olan Allahtr.

Rabbinin af ve rzasna muhta:

Muhammed Safvet Nureddin

Ensarus-Snne Genel Baflkan

13


SAFVET Efi-fiEVDFNN SUNUfiU

Hamd Allaha mahsustur.. Salt ve selam onun sekin kulu Allahn Ras-

l Muhammede, onun aile halkna, ashabna ve onu dost bilenlere, izinden gi-

denlere... mdi;

Fkh ilmi (merhum bn Nuceymin de dedii gibi); deer itibariyle ilimlerin

en flereflisi, ecir itibariyle en by, faydas itibariyle en mkemmeli ve en kap-

samls, mertebesi itibariyle en yceleri, flerefi itibariyle en stndr. Gzleri ay-

dnlatr, kalpleri sevince boar, gslere genifllik verir, iflleri geniflletir ve alm-

lar salar. nk genel ve zel dzen ve istikrar, birarada olufl ve kaynaflma

esas zerine devam, ancak hell ve haram bilmekle, hkm itibariyle caiz olan-

la olmayan birbirinden ayrdetmekle mmkndr. Bu ilmin denizleri ok coflkun

dalgal, baheleri pek gzel, yldzlar apaydnlk, kkleri salam, dallar verimli-

dir. Onun hazinesi harcamakla bitmez. Uzayp giden zamanla flan ve flerefi yp-

ranmaz.

Bu ilmin mntesibleri ile din ayakta durur ve dini dimdik onlar ayakta tutar-

lar. Bu dinin gzellii ve dzeni onlarla ortaya kar, dnyada ve hiret ifllerinde

snak onlardr. lim tedrisi ve fetv hususlarnda onlara baflvurulur.

Bu ilime temennilerle ulafllmaz... ceim, ...cam ve keflkelerle elde edil-

mez. Bu ifl ancak ciddiyetle davrananlarn, buna kendisini verenlerin, yaknlarn-

dan uzak kalabilenlerin, kollar svayarak, bu denize dalarak dalgalarna karflan-

larn, sabah-akflam tekrar ve mtalaay kesintisiz srdrenlerin, gece ve gndz

kendisini telife ve yazmaya hasredenlerin elde edebilecei bir ilimdir. Byleleri-

nin btn dflndkleri bir meseleyi zme kavuflturmak yahut az gayret gs-

terenlerin ulaflamadklar ve zor grdkleri herbir meselenin stesinden gelerek

zme kavuflturmaktr. Bununla birlikte buna ulaflabilmek kiflinin kendi abas

ve kazancyla olmaz, o ancak Allahn diledii kimselere verecei bir ltuftur.

(bn Nuceymin szleri burada sona ermektedir.)

Selef-i salih Kurn- Kerimin flu buyruunda dikkat ektii kmil ve flmil

anlam ile dinde fakih olmaya alflrlard: Mminlerin topluca (savafla) kma-

lar gerekmez. Onlarn herbir topluluundan bir kesim de dinde fakih olmak ve

kendilerine dndkleri zaman kavimlerini uyarmak zere (geri) kalmal deil miy-

di? Olur ki saknrlar diye. (et-Tevbe, 9/122)

Bu sebeble onlarn fkhetmeleri, ibadetlerle ve muamelt ile ilgili fler ah-

km bilmekle kalmyor, tamamyla btn fler ilimleri kapsamna alacak nokta-

lara kadar uzanyordu. Onlar tevhidde, srette ve insan kalbini yumuflatc husus-

lar renmekte tefakkuh ettikleri (fkh rendikleri) gibi tefsir, hadis ve dier

ilimlerde de fkh sahibi olmaya alflyorlard. Onlar Yce Allahn dedii gibi tam

anlamyla dinde tefakkuh ediyorlard. flte bu fkh bilgisini elde etmenin bir

meyvesi de saknrlar diye kendi toplumlarnn yanna dndkleri vakit toplum-

larn uyarmalar olmufltur.

Okuyucularn elinde bulunan bu kitabn mellifine Yce Allah tevfikini yar

etmifl ve onun vastas ile pek ok hayrlar ve pek byk menfaatler salamfltr.

Bu da ak ve seik aklamalar ile birlikte, kapsamllk ve kolayca anlafllr ol-

mak zellii ve anlafllr bir yntem yoluyla gerekleflmifltir.

Bu kitapta anlatlanlar Kitabn ve sahih snnetin naslarndan, okuyucunun

hkmleri konuyu kolayca anlamas ve ok fleyler renmesine yardmc olacak

kolay bir yntem ile ortaya konulmas esas zerinde ykselmektedir.

Bu kitap fler naslar flahslarn grfllerinin nnde grmektedir. fier

nass fkhn btn meselelerinde kendisine nder kabul etmektedir.

O, bu yntemi ile ehl-i snnetin imam Ahmed b. Hanbel -Allahn rahmeti

zerine olsun-in mezhebine uygunluk arzetmekte ya da ona yakn bir hviyette-

dir. nk o da fkhnda nass neyi gsteriyorsa onu kabul ediyordu.

lim talep eden bir kimsenin, deiflik yollar nnde flaflrmamas ve aya-

nn kaymamas iin uzunca eserlere dalmadan nce bu kitab okumas olduka

faydaldr.

Ben bu kitab okuyan herkesin mellifine, ilh tevfike mazhar olmas ve

doruyu isabet ettirmesi iin dua etmesini dilerim. Ayn flekilde bu kitabn yayn-

lanmasnda yahutta baslmasnda katks olan herkese de hayr ve bereket ihsa-

n iin dua etmesini de dilerim. Duamzn sonu lemlerin rabbi Allaha hamdol-


sun, demektir.

Allah, peygamberimiz Muhammede, onun aile halkna ve ashabna salt

ve selam eylesin, bereketler ihsan buyursun.

Safvet efl-fievdif

Ensrus-Snnetil-Muhammediyye Yayn olan

Tevhid Dergisi Yayn Ynetmeni

17


NSZ

fiphesiz hamd Allaha mahsustur. Ona hamdeder, Ondan yardm ve

mafiret dileriz. Nefislerimizin flerlerinden, amellerimizin ktlklerinden Allaha

snrz. Allahn doru yola ilettiini kimse saptramaz, onun saptrdna kimse

hidayet veremez. fiehadet ederim ki, Allahtan baflka hibir ilah yoktur, O bir ve

tektir, Onun orta yoktur. Ve yine flehadet ederim ki, Muhammed onun kulu ve

rasldr.

Ey iman edenler! Allahtan nasl korkmak gerekirse yle korkun ve siz an-

cak mslmanlar olarak ln. (Al-i mran, 3/102)

Ey insanlar sizi tek bir candan yaratan ve ondan da zevcesini var eden,

her ikisinden de birok erkek ve kadn treten Rabbinizden korkun. Kendisi ad-

na birbirinizden dileklerde bulunduunuz Allahtan ve akrabalk (ban) kesmek-

ten de saknn. fiphesiz Allah zerinizde tam bir gzetleyicidir. (en-Nis, 4/1)

Ey iman edenler! Siz de Msy incitenler gibi olmayn. Allah onu dedik-

lerinden temize kard. O Allah indinde itibarl ve deerli idi. Ey iman edenler,

Allahtan korkun ve dosdoru sz syleyin. O da amellerinizi lehinize olmak ze-

re dzeltsin, gnahlarnz da mafiret etsin. Kim Allaha ve raslne itaat eder-

se byk bir kurtuluflla kurtulmufl olur. (el-Ahzab, 33/69-71)

mdi;

fiphesiz szn en dorusu Allahn Kitab, yolun en hayrls Muhammed

sallallahu aleyhi ve sellemin gsterdii yol, ifllerin en ktleri ise sonradan uydurul-

mufl olanlar (bidatler)dir. Sonradan uydurulan her ifl bir bidattr ve her bidat bir

sapklktr, her sapklk da atefltedir.8

Dier taraftan fkh ilmi hi flphesiz ilimlerin en stn ve flereflilerinden-

dir. nk yaratlmfllarn yaratlmasndan ama olan ibadet ancak fkh sayesin-

de sahih olabilir. Nitekim Yce Allah flyle buyurmaktadr: Ben cinleri de insan-

lar da ancak bana ibadet etsinler diye yarattm. (ez-Zriyt, 51/56)

Kurtulufl esasen ancak tevhidin sahih olmas ve flirkin flaibelerinden uzak

olmas ile elde edilebildii gibi, kurtuluflun tamam da ancak ibadetin sahih olma-

s ve bidat flaibelerinden arnmfl olmas ile mmkn olabilir. Peygamber sallalla-

hu aleyhi ve sellem kulun fakih olmasn, Yce Allahn o kimse hakknda hayr mu-

rad etmifl olduunun gstergesi olarak tesbit etmifltir. nk o flyle buyurmufl-

tur: Allah her kim hakknda hayr murad ederse o kimseyi dinde fakih klar.9

Bu ilmin bykl ve flerefi anlatlamayacak ve kuflatlamayacak kadar

byktr. nk bu ilim mslman ile birlikte adm adm yryen, kendisi ile

Rabbi ve kendisi ile Rabbinin dier kullar arasnda hayatnn btn yollarnda

kendisinden ayrlmayan hkmleri ierir.

Bu hkmler sayesinde gizli ve ak Rabbine karfl yapt taharet, namaz,

zekt, oru, hac ve dier ibadetler ile Rabbi ile kurduu balarn salamlafltrr.

Bu hkmlerle slm bayra alr, Kurnn aydnlk saan feneri yksel-

tilir. Bu da cihad, savafllar, siyer, eman, antlaflma ve benzeri hususlara dair fk-

h bilgilerle gerekleflir.

Bu hkmler sayesinde mbah olan rzk aranr, kk byk gnah nok-

talarndan uzak kalnr. Bu da alflverifl, muhayyerlik, faiz, sarf (para ve kymet

mbadelesi) gibi muamelta dair fkh hkmleri ve bu kabilden olup insanlarn

birbirleriyle mali iliflkilerine dair muamelt ile alakal hususlar bilmekle gerekle-

flir. Bu sayede (mkellef) mallar, vakf, vasiyet ve buna benzer mali tasarruflara

dair dier hkmler erevesinde fler adan gzetilen vazifelere uygun flekil-

de hareket eder.

Kifli bu hkmleri bilmekle muhkem farzlara dair fkh bilgilere vkf olur.

Bylelikle ilmin yarsn elde etmek saadetine kavuflmufl olur. Mallar en adaletli

paylaflm ve en mkemmel bir dzene uygun olarak sahiplerinin ellerinde bulu-


8 Bu Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin hutbesinin, verdii derslerin ve yaptvaazlarn baflnda okuduu hutbetul-hcedir. Allme el-Elbnnin bu hususta fay-dal bir kitap vardr. Ona baflvurabilirsiniz.

9 Buhr ve Mslim tarafndan rivyet edilmifltir. Buhr 3316; Mslim 1037; bn M-ce 220

nur. Bu hkmlerin iyice bilinmesi sayesinde fleriate uygun bir evlilik hayat ve

buna dair dier hkmlerin yerine getirilmesi nimeti elde edilmifl olur.

Cinayetler (su ve cezalar), diyetler, hudud ve tazirler ad altnda toparla-

nan hayatn zorunlu gerekleri iin, slmn koruyuculuk boyutunu renir, gven-

lik ve huzur ierisinde rahat bir gnlle ve istikrar ile yaflar.

Yiyecekler, kesilerek yenilen hayvanlar, adaklar, yeminler ile ilgili hkm-

ler hakknda da mahkemelerde davalaflma, muhakeme kurallar, yollar ve h-

kmleri ile ilgili bahislerde adaletin gerekleflecei yerler, anlaflmazlklarn -

zmlenmesi ile ilgili hkmler hakknda da gerekli bilgiyi elde eder ve bylelikle

haklar yerlerini bulur, hakszla uramfl olanlarn haklar sahiplerine geri iade

edilir.10

flte bu ve baflka sebepler dolaysyla flair flyle demifltir:

Bir ilim sahibi ilmi dolaysyla iftihar ederse

Fkh alimlerinin iftihar etmeleri daha uygundur.

Nice hofl kokular vardr fakat misk gibisi yoktur

Nice uan kufllar var amma flahin gibisi yoktur.

fieriat tamamyla ve -grfl ayrlklar ok olsa bile- snr itibariyle tek bir

grflte toplanmaktadr. Nitekim fleriatin usl (esaslar) da byledir. fieriat hak-

knda bunun dflnda bir fley de zaten uygun deildir. Bunun da pek ok delili var-

dr:

Birinci tr deliller Kurnn delilleridir:

Yce Allahn flu buyruu bunlar arasndadr: Eer o Allahtan baflkasn-

dan gelseydi elbette iinde birbirini tutmayan birok fleyler bulurlard. (en-Nis,

4/82) Bylelikle kitabta herhangi bir ayrln sz konusu olmayacan belirt-

mektedir. Eer bu kitabta birbiri ile atflan, birbirinden farkl iki grfln olmas-

n gerektiren bir husus bulunsayd, hibir flekilde kitab hakknda byle bir ifade-

nin kullanlmas doru olamazd.

Kurn- Kerim hakknda: Eer herhangi bir hususta anlaflmazla dfler-

seniz onu Allaha ve Raslne gtrnz. (en-Nis, 4/59) buyurmaktadr. Bu

yet-i kerime ayrln ve anlaflmazln szkonusu olmayaca hususunda ga-

yet aktr. nk anlaflmazla dflenlere fleriata baflvurmalar emredilmektedir.

Bunun tek sebebi ise ayrln ortadan kaldrlmasdr. Ayrlk da ancak bir tek hu-

nsz 21

10 fieyh Bekr Eb Zeyd, et-Takrb li Fkhi bn Kayyim el-Cevziyye, I, 6-7 Mukaddi-me.

susa baflvurmakla, ona dnmekle ortadan kalkar. nk kitaba baflvurmak em-

rolunmakla birlikte ayrl gerektiren bir husus baki kalrsa baflvurmakla anlafl-

mazlk ortadan kaldrlamyor, demektir. Bu ise (yani kitaba baflvurmakla birlikte

ayrln ortadan kalkmamas) batl bir fleydir.

Yine Yce Allah flyle buyurmaktadr: Siz kendilerine apak deliller gel-

dikten sonra paralanp (dinlerinde) ayrla dflenler gibi olmayn. (l-i mran,

3/105)

el-Beyyint (apak deliller) bizzat fleriattir. Eer fleriat ayrl gerektir-

meyen ve hibir flekilde ayrl kabul etmeyen bir nitelikte olmasayd onlar hak-

knda flundan sonra denilmezdi ve bu hususta onlarn olduka ciddi bir flekilde

mazeretleri bulunurdu. Bylesi ise doru deildir. nk fleriatte ihtilf sz konu-

su olamaz.

Ayrlklarn yerilmesi ve fleriate dnp baflvurmann emredilmesine dair

yetler pek oktur. Hepsi de fleriatte grfl ayrl szkonusu olmayaca konu-

sunda ok ak ve kesindir. fieriat ancak bir tek kaynaktan alnr ve tek bir grfl

ihtiva eder. mam fiafinin arkadafl Mzen flyle demektedir: Yce Allah grfl

ayrln yermifl, sz konusu olmas halinde kitap ve snnete baflvurulmasn

emretmifltir.

kinci tr delillere gelince; genel olarak fleriat ehli, Kurn ve snnette ge-

nel anlamyla nsih ve mensuh olduunu kabul etmifller ve onu bilmemekten ve

bu hususta hataya dflmekten sakndrmfllardr. Bilindii gibi nsih ve mensuh

ancak hibir flekilde bir arada deerlendirilmeleri doru olmayacak flekilde birbir-

leriyle atflan iki delilin bulunmas halinde szkonusu olur. Aksi takdirde onlarn

birisi nsih, dieri mensuh olmazd. Sz konusu edeceimiz varsaym bunun zt-

tdr: Eer ihtilf dinin mahiyetinde olan bir fley olsayd -bu hususta kesin bir nas

bulunmadan- nsih ve mensuhu kabul etmenin bir faydas olmaz ve bu husus-

taki aklamalarn yarar bulunmazd. Zira bu durumda bafltan ve srekli olarak

bu delillerin her birisiyle amel etmek sahih olurdu ve dayanak olarak da ihtilfn

dinin esaslarndan birisi olduu gsterilirdi. Fakat btn bunlar icm ile btldr.

Bu da fleriatte ihtilfn bir aslnn olmadna delildir. Bu aklamalar ayn flekilde

umum ve husus, mutlaklk- mukayyedlik ve buna benzer birbiriyle atflt gr-

len her trl delil hakknda da sylenir. Aksi takdirde btn bu esas ilkelerin hep-

si ortadan kalkar. Bu ise tutarsz bir iddia olur. nk byle bir tutarszla gt-

ren her bir varsaym ayn flekilde tutarszdr.

nc tr deliller: Eer fleriatte grfl ayrln hakl kartan bir delil bu-

lunsayd bu teklif-i m l yutk: takat dfl teklife gtrrd. nk biz iki delilin


birbirleriyle atfltn varsaysak ve her iki delilin de fleriat tarafndan ayn za-

manda maksat olarak gzetilmifl olduunu kabul etsek ya: Mkellef her ikisinin

muktezsn (gereini) yerine getirmekten sorumludur ya da deildir, denilecek

yahutta bunlardan ikisinden birisini yerine getirmesi istenmifltir, denilecektir. Fa-

kat bu grfllerin hepsi doru deildir. nk birincisi ayn mkellef hakknda bir

tek bakmdan yap ve yapma emirlerini kabul etmeyi gerektirir. Bu ise m l

yutk ile mkellef klnmann ta kendisidir.

kinci durum ise btldr. nk byle bir varsaym sz konusu olamaz.

ncs de ayn flekilde. nk asl olmas gereken, her iki emrin yerine geti-

rilmesinin istenmesidir. O halde geriye sadece birinci ihtimalin doruluu kal-

maktadr. Bu ise onunla ilgili geen deerlendirmeyi kabul etmeyi gerektirir.

Drdnc delil: Usl alimleri eer bir arada telif edilmelerine imkan yoksa

birbirleriyle atflan delillerden birisinin tercih edilmesi gereini ittifakla kabul et-

mifllerdir. Birini dierine tercih etmeksizin birbiriyle atflan delillerden herhangi

birisini gelifli gzel bir flekilde uygulamaya koymann sahih olmayacan ifade

etmifllerdir. fieriatta ihtilfn varln kabul etmek genel olarak deliller arasnda

tercih imkann ortadan kaldrr. nk ihtilfn fler bir esas olduunun kabul

edilmesi halinde byle bir fleyi (tercihe gitme yolunu) kabul etmeye ihtiya da ol-

maz, faydas da yoktur. nk fleriatte atflmann meydana gelmesi doru ka-

bul edilmektedir. Oysa byle bir iddia fsiddir. Bu sonuca ulafltran herbir durum

da onun gibi (fsid)dir.11

Derim ki: fieriat btnyle -grfl ayrlklar ok olsa bile- fler hususlarda

-ki uslnde (itikad meselelerde) byle olduu gibi- tek bir grfle raci olduun-

dan tr ben de sabit, sahih delilin tercihine uygun olarak, tercih edilmeye de-

er olan bir tek grfl zikretmekle yetineceim bir fkh kitab telif etmek istedim.

Bu yolda ictihad, tahkik ve derinlemesine incelemede bulunanlarn yolunu izle-

meyi ngrdm. Bunlar vakalar tesbit etmifl, karfl karflya kalnan hallere dair

aklamalarda bulunmufl, peygamberlik nurundan eflitli delilleri ortaya koymufl,

bunu yaparken bu iflin erlerinin izledikleri yolu izlemifllerdir. Bu kafileler nasl bir

istikamet izlemifllerse onlarn istikametinden gitmifllerdir. Bylelikle insanlarn

nne pek byk bir ilim ve ok verimli bir dflnce mahsllerini ortaya koymufl-

lardr. Bunu yaparken de en doru ve en mutluluk verici kurallara gre yrmfl-

lerdir.

Byle bir fkh, esas itibariyle Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin ashab-

nsz 23

11 fiatb, el-Muvafakat, IV, 118-122den ksaltlarak.

nn payna dflendir. Onlar bunu kendilerine gzel bir flekilde tabi olanlara ret-

mifllerdir. Bylelikle gzel bir flekilde onlara uyanlar da bunu onlardan renmifl-

ler ve bu gzel flekilde ve bu doru yntem erevesinde bu fkh tedvin etmifl-

lerdir.12

Bu kitabma:

el-Vecz f fkhs-Snneti vel-Kitbil-Azz: Kitab ve Snnetten delille-

riyle fkhn z adn verdim.

Bu kitab afladaki flekilde dzenledim: Taharet blm, namaz blm,

oru blm, zekt blm, hac blm, nikh blm, buy (alflverifl) blm,

eymn (yeminler) blm, yiyecekler blm, vasiyetler blm, feriz (miras

hukuku) blm, hadler blm, cinayetler blm, kaza (yarg) blm, cihad

blm, tk (kle azad) blm.

Byle bir dzenlemenin sebebine gelince; Yce Allah insanlar kendisine

ibadet etsinler ve onu bir ve tek ilh olarak kabul etsinler diye yaratmfltr. Na-

maz ibadetlerin esas ve dinin direi olduundan tr namazdan sz etmekle

ifle baflladm. Ondan nce taharet bahsini ele alflmn sebebi ise, namazn sh-

hatinin flartlarndan birisi olduundan dolaydr. Bir fley iin ngrlen flart ise o

fleyden nceliklidir.

Hadis-i flerifte belirtildii zere oru Allahn bizzat mkfatn verecei

bir ibadet olduundan tr namazdan sonra onu sz konusu ettim, zekttan

nce ele alflmn sebebi ise, sadece beden ibadetleri srf mali ibadetlerden n-

ce ele almak iindir. Sadece mal ile eda edilen ibadet zekttr, hem beden, hem

mali ibadet ise hac ibadetidir.

Nikh ibadet edenlerin var olmasna sebeb teflkil ettiinden tr ibadet-

lere dair bahislerden hemen sonra ilk ele aldm bahis oldu. Arkasndan alflve-

rifllerden sz ettim. nk nikhlanma sonucu var olan insanlar devaml alflve-

rifl yaparlar. deten insanlar alflverifllerde oka yemin ederler. Bu sebebten

tr alflverifl bahsinden sonra Yeminler bahsini szkonusu ettim. Bylelikle ne-

lerin sahih ve nelerin sahih olmadn aklamak istedim. Bunun peflinden yiye-

cekler, vasiyetler ve feraiz (miras hukuku) bahislerini ele aldm. Daha sonra hu-

dud ve cinayetleri akladm. Yarg ounlukla feraize dair ayrdedici hkm

verdiinden ve hadler ve cinayetler hakknda hkm verme yetkisi her zaman

yargya ait olduundan -nk hadleri ancak ya hakim (meflru ynetici) veya


12 Bu cmleyi anlam itibariyle daha nce deindiimiz et-Takrb adl eserin mukad-dimesinden alntladm.

onun vekili uygulayabilir- bunlarn peflinden kaza (yarg) bahsini sz konusu et-

tim.

Mslmanlar kendi nefislerine Allahn dinini uyguladktan sonra yery-

znde Allahn dinini uygulamaya, insanlar da Allaha ibadet etmeye davet et-

mekle ykml olduklarndan ve her zaman ve meknda Allahn yolundan al-

koyacak, davetilerin Allahn dinini tebli etmelerini engelleyecek kimselerin var-

l grlegeldiinden tr cihad ve cihada dair hkmlerden de szettim. Ba-

z hallerde klelerin varl cihadn sonularndan olduu iin ki kleler esasen

kfir ve mflriklerden alnan savafl esirleridir; tk (klelerin hrriyetlerine kavufl-

turulmas) bahsini cihadn peflinde ele aldm. Bylece slmn klelerin hrriyet-

lerine kavuflturulmasn ve savafl esirlerine hrriyetlerini verme ltfunda bulun-

duunu aklamak istedim.

Kle azad bahsini bu kitabmzn son bahsi olarak tesbit etmemizdeki hik-

met ise; Yce Allahn bu amelimi cehennemden azad olmama sebeb klmasn

mit ediflimdir. fiphesiz ki O, azizdir, affardr.

Bu eserde doruyu bulmaya muvaffak klnmfl olduumu ve yce Rabbi-

min bundan dolay beni mkafatlandrmasn, yapmfl olduum hatalarm da ba-

fllamasn Allah azimufl-flandan dilerim.

Ve ayrca bunu mslmanlara faydal klmasn da niyaz ederim. Hamd

lemlerin Rabbi Allahadr.

Abdulazm b. Bedev el-Halef

21.07.1413/14.01.1993 le Ezan Vakti

nsz 25

TAHARET KTABI


TAHRET

Tahret: Szlkte temizlik ve hadeslerden uzak kalmak demektir. Terim

olarak, hadesin kaldrlmas yahut necsetin giderilmesi demektir.13

1. Sular:

Gkten inen yahut yerden kan her bir su temizdir. nk Yce Allah: Ve

gkten tertemiz su indirdik. (el-Furkan, 25/48) buyurmufltur. Peygamber sallalla-

hu aleyhi ve sellem de deniz hakknda: Onun suyu temiz, meytesi (iinde len can-

llar) helldir14 buyurmufltur. Yine Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem: Temiz

olan fleyi hibir fley necis etmez.15 buyurmufltur.

13 el-Mecmu fierhul-Muhezzeb, I, 79 (Kaynaklar gsterilirken, verilen Romen Ra-kam, cilt saysna, ondan sonraki Arap rakam sahife numarasna, varsa dierarap rakam, yada rakamlar hadis kaynaklar iin, ounlukla hadis numara-sna iflarettir. eviren).

14 Hadis Sahihtir. Sahhu Suneni bn Mce 309, Mlik, el-Muvatta 26/40; Eb D-vd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 152, 83; Tirmiz, es-Sunen I, 47, 69; bnMce, es-Sunen I, 136, 386; Nes, es-Sunen I, 176.

15 Sahih bir hadistir. rvul-all f Tahrici Ehdsi Menris-Sebl, 14; Eb Dvd,es-Sunen Avnul-Mabud ile I, 126, 127, 66, 67; Tirmiz, es-Sunen I, 45, 66; MSI, 174; el-Mubarekfr, Tuhfetul-Ahvez, I, 204de flunlar sylemektedir: et-Ty-b flyle der: Hadisteki oraya atlyordu sznn anlam fludur: Kuyu bir vadininsularnn akt bir yerde idi. Muhtemeldir ki l ahalisi olan gebeler bu vadiyekonaklyor ve onlar bu pislikleri kaldklar yerlerin nlerindeki dzlklere atyorlar-d. Akan seller bu pislikleri alp kuyuya gtryordu. Bu sebeble bu olay anlatankimse bu gibi pislikleri insanlarn dini hassasiyetlerinin azlndan tr oraya at-tklar izlenimini uyandracak bir ifade kullanmfltr. Byle bir fleyi ise hibir ms-lman caiz gremez. Btn nesillerin en faziletlileri ve en temizleri olan kimselerhakknda byle bir fley nasl dflnlebilir? Ben (el-Mubrekfr) derim ki: lim

Su, mutlak zellikleri dflna kmad srece temiz olan bir fleyler ona ka-

rflsa dahi temiz ve tahir zelliini srdrr.

nk Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem kznn techiz ve tekfini ile ura-

flan hanmlara flyle demifltir: Onu yahut befl ya da uygun grdnz tak-

dirde daha fazla defa su ve sedir ile ykaynz, sonuncusunda ise kfr ya da

bir miktar kfr koyunuz.16

Suya necaset dflse bile -necaset sebebiyle deiflmedike- necis olduu-

na hkmedilmez.

nk Eb Said hadisi olarak flyle rivyet edilmifltir: Ey Allahn Rasl

Buza kuyusundan abdest alabilir miyiz? nk oraya kadnlarn ay hali bezle-

ri, kpek leflleri ve kokmufl fleyler atlyor denildi. Peygamber sallallahu aleyhi ve sel-

lem: Su temizdir, hibir fley onu necis etmez17 buyurdu.

2. Necasetler:

Necst: Necaset kelimesinin ouludur. Salam bir tabiata sahip olan kim-

selerin tiksindii ve kendisinden korunduklar ve elbiselerine isabet ettii takdirde

elbiselerini ykadklar kk ve byk abdest pislikleri gibi fleylere denilir.18

Eflyada aslolan mbahlk ve temizliktir. Her kim muayyen herhangi bir fle-

yin necis olduunu syleyecek olursa delil getirmesi gerekir. Delil ortaya koyabi-

lirse mesele yok, eer delil getiremeyecek olur yahut delil olamayacak bir fleyler

ortaya koyarsa, bizim asl kaidenin gereini ve beri oluflu (o hkmde genel ka-

idenin aksine hkm bulunmayfl)n kabul etmemiz gerekir.19 nk bir fleyin

necis olduuna hkm vermek, hem teklif bir zorluu gerektirir, hem de bu her-

kesin karfl karflya kalabilecei bir durumdur. Bu sebeble bu hususta delil olma-

dan hkm vermek hell deildir.20

Necis olduuna dair delil bulunan hususlardan bazlar:


ehlinden baflkalarnn da syledikleri budur. Kuvvetli grlen ve taayyn eden(yani baflkasn kabul etmeye imkan bulunmayan) grfl de budur.

16 Muttefekun-aleyhtir. Buhr, es-Sahh Fethul-Br ileIII, 125, 1253; Mslim,es-Sahh II, 646, 939.

17 Bk. 15 nolu dipnot.18 er-Ravdatun-Nediyye, I, 1219 es-Seylul-Cerrr, I, 3120 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 834; er-Ravdatun-Nediyye, I, 15

1, 2. demolunun sidii ve kaba pislii:

Kaba pisliin necis oluflunun delili, Eb Hureyrenin rivyet ettii Raslul-

lah sallallahu aleyhi ve sellemin flu buyruudur:

Sizden herhangi bir kimse ayakkabsyla pislii ineyecek olursa toprak

onun iin temizleyicidir.21

Buradaki pislik (ez) necaset, pislik, tafl, diken ve buna benzer rahatsz-

lk veren herbir fleydir.22 Bununla birlikte hadiste kastedilen, aka anlaflld

zere necasettir.

Sidiin necis oluflu ise Enesin rivyet ettii flu hadisten dolaydr: Bedev

bir arap gelip mescidde kk abdestini bozdu. Bazlar onun zerine gitmek

zere ayaa kalkt. Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem: Onu brakn ve abdestini

bozma iflini yarda kesmeyin buyurdu. (Enes) dedi ki: flini bitirince (Peygamber)

bir su kovas getirilmesini emretti ve o suyu onun abdest bozduu yere dkt.23

3, 4. Mezi ve Vedi:

Mezi: Beyaz, ince ve yapflkan bir sudur. fiehvet halinde kar. fiehvetsiz

kmaz ve hzlca dflar atlmaz. Arkasndan da bir sknet gelmez. Hatta bazen

ktnn farkna bile varlmaz. Bu erkekte de, kadnda da grlr.24

Mezi necistir. Bundan dolay, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem mezi den

tr tenasl uzvunun ykanmasn emir buyurmufltur.

Ali radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Ben oka mezisi ge-

len birisi idim. Bu konuda Peygamber sallallahu aleyhi ve selleme, -kz nikhmn al-

tnda olduundan tr- soru sormaktan utanrdm. el-Mikdad b. el-Esvede sy-

ledim, o da ona sordu, flyle buyurdu: Tenasl uzvunu ykar ve abdest alr.25

Vedi ise kk abdestten sonra kan kalnca beyaz bir sudur.26

O da necistir.

nk bn Abbastan flyle dedii rivyet edilmifltir: Meni, vedi ve mezi.

Taharet Kitab 31

21 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 834; Eb Dvd, es-Sunen Av-nul-Mabd ile II, 47, 381

22 Avnul-Mabd, II, 4423 Mslim, es-Sahh I, 236, 284 lafz ona ait; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile

X, 449, 6025.24 Nevev, fierhu Mslim, III, 213. 25 Mslim, es-Sahh I, 247, 303 lafz ona ait; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile

I, 230, 132 muhtasar olarak26 Fkhus-Sunne I, 24

Meni gusl gerektirendir. Vedi ve mezi hakknda ise: Tenasl uzvunu ya da te-

nasl uzvunun blgelerini yka ve namaz abdesti gibi abdest al. demifltir.27

5. Eti yenmeyen hayvanlarn pislii:

Abdullah (b. Mesud)dan flyle dedii rivyet edilmifltir: Peygamber sallal-

lahu aleyhi ve sellem abdest bozmak istedi. Bana tane tafl getir buyurdu. Ben

ona iki tafl ve bir de bir eflein pisliini buldum. ki tafl ald fakat pislii att ve:

O necistir buyurdu.28

6. Ay hali kan:

Eb Bekirin kz Esm dedi ki: Bir kadn Peygamber sallallahu aleyhi ve sel-

leme gelerek: Bizden herhangi birinin elbisesine ay hali kan bulaflrsa ne yap-

maldr? diye sordu. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Onu ova-

ladktan sonra su ile izi gidinceye kadar itileyerek ykar, sonra da o elbisesiyle

namaz klar.29

7. Kpek salyas:

Eb Hureyreden flyle dedii rivyet edilmifltir: Raslullah sallallahu aleyhi ve

sellem flyle buyurdu: Sizden birine ait bir kab kpek yalad zaman onun te-

mizlenmesi, birincisi toprak ile olmak zere yedi defa ykamasdr.30

8. Meyte (lefl):

fieri bir kesim yolu dflnda len hayvana meyte denilir. Peygamber sallal-

lahu aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur: Meytenin derisi tabakland zaman tahir

olur (temizlenmifl olur).31


27 Sahihtir. Sahhu Suneni Eb Dvd 190; Beyhak I, 11528 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 253; bn Huzeyme, es-Sahh I, 39,

70 baflka hadislerde eflek lafz yoktur. Bunu da Buhr, es-Sahh Fethul-B-r ile I, 256, 156; NS, I, 39; Tirmiz, es-Sunen I, 13, 17; bn Mce, es-Sunen I,114, 314 rivyet etmifltir.

29 Mslim, es-Sahh I, 240, 291 lafz ona ait, Buhr, es-Sahh Fethul-Br ileI, 410, 307

30 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 3933; Mslim, es-Sahh I, 234, 91,279

31 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 511; Mslim, es-Sahh I, 277, 366;Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile XI, 181, 4105

Aflada saylanlar bundan istisn edilir:

1. l balk ve ekirge: nk bn mer radyallahu anhn flyle dedii ri-

vyet edilmifltir: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: ki meyte (l)

ve iki kan bize hell klnd: ki meyte balk ve ekirge, iki kan ise karacier ve

dalaktr.32

2. Akc kan olmayan canllarn lleri: Sinek, karnca, ar ve benzerleri.

Eb Hureyre radyallahu anhdan rivyete gre Raslullah sallallahu aleyhi ve sel-

lem flyle buyurmufltur: Sinek herhangi birinizin kabna dflt zaman, nce si-

nei bsbtn kaba daldrsn, sonra o sinei karp atsn. nk sinein iki ka-

nadndan birisinde hastalk, dierinde ise flifa vardr.33

3. Meytenin kemii, boynuzu, trna, kl ve tyleri: Bunlarn hepsi te-

mizdir. Bu, bu husustaki asl kaideye bal olarak kabul edilmifl bir hkmdr. As-

lolan ise taharettir. nk Buhrnin muallak olarak kaydettii rivyette34 flyle

denilmektedir:

ez-Zuhr -fil ve benzeri hayvanlarn- llerinin kemikleri hakknda flunlar

sylemifltir: Ben gemifl alimlerden bazlarnn bunlarla tarandklarn ve bunlar-

daki yalardan srndklerini, bu ifli yapmakta da bir saknca grmediklerini gr-

dm.

Hammad dedi ki: Meytenin tynde bir beis yoktur.

Necasetin Temizlenmesi: Bize belli bir cismin necis olduunu yahut ne-

casetlenmifl olduunu reten fleriat ayn flekilde onun nasl temizleneceini de

retmifltir. Bize dflen fleriat koyucunun szne uymak ve emrine gre hareket

etmektir. Temizlenmesi iin geriye necasetin rengi, kokusu, tad kalmayncaya

kadar ykanacana dair hkm varid olan fleyler bu yolla temizlenir. Hakknda

su dkmenin yahut su serpmenin ya da kazmann yahut yere srtmenin ya da

sadece tahir bir yerde yrmenin temizleyici olduu hkm varid olmufl olan

fleyler de bu yolla temizlenir. fiunu bilelim ki necasetlerin temizlenmesi iin aslo-

lan su kullanmaktr. nk fleriat koyucu: Allah suyu temiz ve temizleyici olarak

(thr) yaratmfltr35 buyurmufltur. O halde yine fleriat koyucudan sabit olmadk-

Taharet Kitab 33

32 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 210; Ahmed, Musned Fethur-Rab-bn tertibi I, 255, 96; Beyhak I, 254

33 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 837; Buhr, es-Sahh Fethul-Brile X, 250, 57, 82; bn Mce, es-Sunen II, 1159, 3505

34 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 34235 es-Seylul-Cerrar, 42, 48den tasarruf edilerek flunu bilelim ki Allah suyu temiz

olarak yaratmfltr ifadesi hakknda Hafz (bn Hacer) et-Telhis, I, 14de ben bu

a sudan baflka bir temizleyici kullanlmaz. Sabit olmuflsa durum deiflir. nk

temizleyici olduu bilinen bir maddeyi brakp, temizleyici olduu bilinmeyen bir

maddeyi kullanmaya kalkflmak olur. Bu da fler bakmdan taknlmas gereken

tutumun dflna kmak demektir.36

Bu hususu bylece akladktan sonra necis olan ya da necasetlenmifl bu-

lunan cisimlerin ne flekilde temizleneceine dair fleriatin gsterdii yollar gre-

lim:

1. Meytenin derisinin tabaklanarak temizlenmesi:

bn Abbas radyallahu anh dedi ki: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemi flyle

buyururken dinledim: Herhangi bir deri tabaklanacak olursa temizlenmifl olur.37

2. Kpein yalad kabn temizlenmesi:

Eb Hureyre radyallahu anhdan rivyete gre Raslullah sallallahu aleyhi ve sel-

lem flyle buyurdu: Bir kpein yalad, herhangi birinize ait bir kab, birincisi

toprak ile olmak zere yedi defa ykarsanz temizlenmifl olur.38

3. Ay hali kan isabet eden elbisenin temizlenmesi:

Eb Bekirin kz Esma radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir:

Bir kadn Peygamber sallallahu aleyhi ve selleme gelerek dedi ki: Herhangi birimizin

elbisesine ay hali kan bulaflrsa ne yapmaldr? Allah Rasl flyle buyurdu:

nce onu ovalar, sonra parmak ularyla toplayp su ile ykar ve onu itiler, son-

ra da onunla namaz klar.39

Bundan sonra izi kalsa da bir sakncas yoktur.

Eb Hureyre radyallahu anhdan rivyete gre Yesar kz Havle dedi ki: Ey

Allahn Rasl benim sadece bir elbisem var ve o elbisem zerimdeyken ay ha-


hadisi bylece bulamadm demektedir. Daha nceden de Ebu Saidden gelenlafzyla: fiphesiz su tertemizdir, hibir fley onu necis etmez fleklinde gemifltir,der.

36 Bk. Bir nceki dipnot37 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 2907; Ahmed, Musned Fethur-

Rabbn tertibi I, 230, 49; Tirmiz, es-Sunen III, 135, 1782; bn Mce, es-SunenII, 1193, 3609; Nes, es-Sunen VII, 173

38 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 3933; Mslim, es-Sahh I, 234-91-27939 Mslim, es-Sahh I, 240, 291 lafz ona ait ; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile

I, 410, 307

li oluyorum. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Ay halinden temiz-

lendin mi kann isabet ettii yeri yka, sonra da o elbisenle namaz kl. Ey Allahn

Rasl eer izi gitmezse (ne yapmalym), diye sorunca Peygamber sallallahu aley-

hi ve sellem flyle buyurdu: Suyu kullanman yeterlidir. zinin kalmasnn sana za-

rar yoktur.40

4. Kadnn elbisesinin eteklerinin temizlenmesi:

brahim b. Abdirrahmana ait bir Um Veledden rivyete gre o Peygamber

sallallahu aleyhi ve sellemin hanm Um Selemeye flunu sormufl: Ben eteklerimi

uzun tutan bir kadnm ve bu arada pis yerlerde de yryorum. Um Seleme de-

di ki: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Ondan sonras onu (el-

bisenin kirlenen eteklerini) temizler.41

5. St emen kk ocuun sidiinden dolay elbisenin temizlenmesi:

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin hizmetisi Ebs-Semhden flyle de-

dii rivyet edilmifltir: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Kz o-

cuunun kk abdestinden dolay (elbise) ykanr, erkek ocuun kk abdes-

tinden dolay da (necaset zerine) su serpilir.42

6. Elbisenin meziden temizlenmesi:

Sehl b. Huneyfden flyle dedii rivyet edilmifltir: Meziden dolay ok zor-

luk ve sknt ile karfl karflya kalyordum. Bundan dolay da oka guslediyor-

dum. Durumu Raslullah sallallahu aleyhi ve selleme atm. fiyle buyurdu: Bundan

dolay abdest alman yeterlidir. Ey Allahn Rasl, peki meziden elbiseme isa-

bet edeni ne yapaym diye sordum, flyle buyurdu: Bir avu su alp onu mezi-

nin elbisende isabet ettiini grdn yerlerin zerine serpmen sana yeter.43

Taharet Kitab 35

40 Sahihtir. Sahhu Suneni Eb Dvd 351; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabdile II, 26, 361; Beyhak II, 408

41 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 430; Mlik, el-Muvatta 27, 44; EbDvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile II, 44, 379; Tirmiz, es-Sunen I, 95, 143;bn Mce, es-Sunen I, 177, 531

42 Sahih bir hadistir. Sahhu Sunenin-Nes 293; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile II, 36, 372; Nes, es-Sunen I, 158

43 Hasen bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 409, Eb Dvd, es-Sunen Av-nul-Mabd ile I, 358, 207; Tirmiz, es-Sunen I, 76, 215; bn Mce, es-Sunen I,169, 506

7. Ayakkablarn tabanlarnn temizlenmesi:

Eb Said radyallahu anhdan rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sel-

lem flyle buyurmufltur: Sizden biri mescide geldii vakit ayakkabsn ters evir-

sin ve onlara baksn. Eer herhangi bir pislik grrse onu yere srtsn, sonra da

ayakkablar ile namaz klsn.44

8. Yerin temizlenmesi:

Eb Hureyre radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Bedev bir

arap kalkp mescidde kk abdestini bozdu. nsanlar onu yakalamak istedi.

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem onlara: Onu brakn ve kk abdesti zerine

byke bir kova -yahutta bir kova- su dkn. Sizler kolaylafltrclar olarak gn-

derildiniz, zorlafltrclar olarak gnderilmediniz.45

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin bunu emretmesinin sebebi yerin a-

buka temizlenmesini istediindendir. Eer kuruyuncaya ve necasetin izi gidin-

ceye kadar olduu gibi braklacak olsa yine yer temizlenir. nk bn mer ra-

dyallahu anhn flyle dedii rivyet edilmifltir:

Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem dneminde kpekler mescidde ifler, gi-

der gelirlerdi. zerine de hibir fley serpmezlerdi.46

Ftr snnetler:

Eb Hureyre radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Raslullah

sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Befl fley ftrattandr: Etek trafl olmak47,

snnet olmak, byklar kesmek, koltuk altlarn yolmak ve trnaklar kesmek.48

Zekeriyya b. Eb Zidenin, Musab b. fieybeden, onun Talk b. Habibden,

onun bn ez-Zubeyrden, onun ifle radyallahu anhadan rivyetine gre ifle vli-


44 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 605; Eb Dvd, es-Sunen Av-nul-Mabd ile II, 353, 636

45 Buhr ve Mslim tarafndan rivyet edilmifltir. rvul-all f Tahrici Ehdsi Me-nris-Sebl 171; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 323, 220; Nes, es-Su-nen I, 48, 49; Uzunca: D, II, 39, 376, T, I, 99, 147de rivyet edilmifltir.

46 Sahihtir. Sahhu Suneni Eb Dvd 368; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ilemuallak olarak I, 278, 174, D, II, 42, 378

47 Etek trafl demir yani ustura kullanlarak gereklefltirildiinden ona (demir an-lamndaki hadidden treyen bir kelime olarak) istihdad ad verilmifltir. Bu da trafl-la, kesmekle, yolmakla veya baflka bir yolla olabilir.

48 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile X, 334, 5889; Mslim, es-Sahh I, 221, 257;Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile XI, 252, 4180; Tirmiz, es-Sunen IV,184, 2905; Nes, es-Sunen I, 14; bn Mce, es-Sunen I, 107, 292

demiz dedi ki: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: On fley ftrattan-

dr: Byklar kesmek, sakal koyvermek, misvak kullanmak, suyu burna ekmek,

trnaklar kesmek, parmak boumlarn ve aralarn ykamak, koltuk altlarn yol-

mak, etek trafl olmak, byk abdestten sonra su kullanmak (istinca) (Rvi) Ze-

keriyya dedi ki: (Rvi) Musab dedi ki: Onuncusunu unuttum, fakat olsa olsa

mazmazadr. (Suyu azda alkalamaktr.)49

Snnet olmak:

Snnet olmak hem erkekler hem de kadnlar iin vacibtir. nk snnet

slmn fliarlarndandr. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem slma giren bir ada-

ma: zerinden kfr san at ve snnet ol!50 buyurmufltur.

Snnet olmak brahimin dinindendir. Eb Hureyreden rivyete gre Pey-

gamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur: brahim halilur-rahman sek-

sen yaflndan sonra snnet oldu.51

Yce Allah da peygamberi Muhammed sallallahu aleyhi ve selleme: Sonra biz

sana: Hanif olarak brahimin dinine uy... diye vahyettik. (en-Nahl, 16/123) bu-

yurmufltur.

ocuun doumunun yedinci gnnde snnet edilmesi mstehabtr. n-

k Cbir radyallahu anhn rivyet ettiine gre Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem

Hasan ve Hseyin yedi gnlk iken Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem akika kur-

banlarn kesti ve onlar snnet ettirdi.52 bn Abbastan da flyle dedii rivyet

edilmifltir: ocuk yedi gnlkken yedi hususu yapmak snnettir: Ad konur ve

snnet edilir...53

Bu iki hadisin her birisinde bir para zayflk olsa da, biri dierini glen-

dirmektedir. nk bu hadislerin rivyet yollar farkldr ve senedlerinde itham

edilen kimse yoktur.54

Taharet Kitab 37

49 Hasen bir hadistir. Muhtasar Mslim 182; Mslim, es-Sahh I, 223, 261; EbDvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 79, 52; Tirmiz, es-Sunen IV, 184, 2906;Nes, es-Sunen VIII, 126; bn Mce, es-Sunen I, 108, 293

50 Hasen bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 1251; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile II, 20, 352; Beyhak I, 172

51 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile XI, 88, 6298; Mslim, es-Sahh IV, 1839, 37052 Tabern, el-Mucemus-Sar II, 122, 891; Temmul-Minne fit-Taliki al Fkhs-

Sunne 6853 Tabern, el-Mucemul-Evst I, 334, 562; Temmul-Minne fit-Taliki al Fkhs-

Sunne 6854 Temmul-Minne fit-Taliki al Fkhs-Sunne 68

Sakal Salvermek:

Sakal salvermek vacip, kesmek haramdr. nk bu, hem Allahn hilka-

tini deifltirmektir. Hem de: Ve yine andolsun ki, onlara Allahn yarattn de-

ifltirmelerini emredeceim. (en-Nis, 4/119) diyen fleytann ifllerindendir.

Ayrca sakaln trafl edilmesi ile kadnlara benzemek de sz konusudur.

Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem kadnlara benzeyen erkeklere lanet etmifltir.55

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem de sakaln salverilmesini emretmifltir.

Bilindii gibi emir, vaciblik ifade eder.


sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Byklar kesin, sakallar salverin, (byle-

ce) mecusilere muhalefet edin.56

bn mer radyallahu anhdan da flyle dedii rivyet edilmifltir: Peygamber

sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Mflriklere muhalefet edin. Sakallar sal-

verin ve byklar kesin.57

Misvak kullanmak:

Misvak kullanmak her durumda mstehabtr. Afladaki hallerde ise mis-

vak kullanmann mstehabl daha da kuvvetlidir:

1. Abdest alrken:


sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Eer mmetime zorluk vermeyecek olsay-

dm onlara her abdest alfllarnda misvak kullanmalarn emredecektim.58

2. Namaza dururken:

Eb Hureyre radyallahu anhdan rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve

sellem flyle buyurmufltur: Eer mmetime zorluk vermeyecek olsaydm nama-


55 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 5100; Buhr, es-Sahh Fethul-Brile X, 332, 5885; Tirmiz, es-Sunen IV, 194, 2935

56 Sahih bir hadistir. Muhtasaru Mslim 181; Mslim, es-Sahh I, 222, 26057 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile X, 349, 5892; Mslim, es-Sahh I, 222, 54,

25958 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 5316; Ahmed, Musned Fethur-Rab-

bn tertibi I, 294, 171

za her durduklarnda misvak kullanmalarn emrederdim.59

3. Kurn okurken:

Ali radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: (Raslullah) bize mis-

vak kullanmay emretti ve flyle buyurdu: Kul namaza durduu vakit ona bir me-

lek gelir ve arkasnda durarak Kurn okumasn dinler ve ona olduka yaklaflr.

Melek dinleyip yaklaflmaya devam eder. yle ki azn namaz klann az ze-

rine koyar. Bu sebeble okuduu he rbir yet mutlaka melein iinde yerini alr.60

4. Eve girince:

Mikdam b. fiureyhin babasndan rivyetine gre babas flyle demifltir:

ifle radyallahu anhaya flyle sordum: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin evine

girdii vakit ilk yapt ifl neydi? ifle: Misvak kullanmakla ifle bafllard, dedi.61

5. Gece uyannca:

Huzeyfe radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Raslullah sallal-

lahu aleyhi ve sellem teheccd klmak zere uyandnda azn misvaklard.62

Aarmfl kllar yolmann mekruhluu:

Amr b. fiuaybn babasndan, onun da dedesinden rivyete gre Raslul-

lah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur:

Aarmfl salar koparmaynz. nk slm dininde mslmann bir kl

aaracak olursa mutlaka o onun iin kyamet gnnde bir nur olacaktr.63

Taharet Kitab 39

59 Mslim, es-Sahh I, 220, 252; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile II, 374, 887;Tirmiz, es-Sunen I, 18, 22; Nes, es-Sunen I, 12; fiu kadar var ki Buhrdekilafz ... her namaz ile birlikte... manasndadr.

60 Sahih li gayrihi bir hadistir. Silsiletul-Ehdsis-Sahha, 1213; Beyhak I, 3861 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 235, Mslim, es-Sahh I, 220, 253;

Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 86, 58; bn Mce, es-Sunen I, 106,290; Nes, es-Sunen I, 13

62 Mslim, es-Sahh I, 220, 255 bu lafzla; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I,356, 245; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 83, 54; Nes, es-SunenI, 8. Son kaynaktaki lafz: Geceleyin uyandnda fleklindedir.

63 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 7463; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile XI, 256, 4184; Nes, es-Sunen VIII, 136

Aarmfl salar kna, ketem64 ve benzeri fleylerle rengini deifltir-

mek ve siyaha boyamann haram oluflu:

Eb Zerr radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Raslullah sallal-

lahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu:

Aarmfl salarn rengini kendisi ile deifltireceiniz en gzel fleyler kna

ve ketemdir.65

Eb Hureyre radyallahu anhdan dedi ki: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem

flyle buyurdu:

Yahudiler ve hristiyanlar (aarmfl sa ve sakallarn) boyamazlar. Siz on-

lara muhalefet edin.66

Cabir radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: (Eb Bekirin baba-

s) Eb Kuhfe, Mekkenin fethedildii gn getirildiinde sa ve sakal ak iek-

ler bitiren ba otunu andryordu. Bunun zerine Raslullah sallallahu aleyhi ve sel-

lem flyle buyurdu: Bunun rengini bir fleylerle deifltirin, fakat siyaha boyamak-

tan kann.67

bn Abbas radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Raslullah sal-

lallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: hir zamanda gvercin kursa gibi (savi

sakallarn) siyaha boyayacak bir kavim gelecektir. Bunlar cennet kokusunu ala-

mayacaklardr.68

TUVALET DBI:

1. Tuvalete girmek isteyen bir kimsenin: (Allahn adyla) Allahm ben sana pis-

liklerden ve pis fleylerden snrm demesi mstehabtr. nk Ali radyallahu anhn ri-

vyet ettii hadise gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur:


64 Ketem: Boyamada kullanlr. Vesm denilen ota karfltrlan bir bitkidir. Vesm deyapra boyamada kullanlan bir bitkidir.

65 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 1546, Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile XI, 259, 4187; Tirmiz, es-Sunen III, 145, 1806; bn Mce, es-SunenII, 1196, 3622 lafz ona ait; Nes, es-Sunen VIII, 139

66 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile X, 354, 5899; Mslim, es-Sahh III, 1663,2137; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile XI, 257, 4185; Nes, es-Su-nen VIII, 137

67 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 4170; Mslim, es-Sahh III, 1663, 69,2102; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile XI, 258, 4186; NS, VIII, 138;bn Mce, es-Sunen II, 1197, 3624 buna yakn

68 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 8153; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile XI, 266, 4194; Nes, es-Sunen VIII, 138

Cinler ile demoullarnn avretleri arasndaki perde onlardan herhangi

birisi helaya girdii vakit: Bismillah, demesidir.69

Enes radyallahu anh da flyle demifltir:

Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem helya girdii vakit: Allahm, ben pislik-

ten ve pisliklerden sana snrm, derdi.70

2. Heldan kt vakit de ufrnek demesi mstehabtr. nk Aifle ra-

dyallahu anha rivyet ettii hadiste flyle demifltir: Peygamber sallallahu aleyhi ve sel-

lem heldan kt vakit: Gufrnek derdi.71

3. Helya girerken nce sol ayan, karken de nce sa ayan atma-

s mstehabtr. nk stn ifllere sadan bafllamak, yle olmayan ifllerde ise

soldan bafllamak gerekir. Bu hususa genel bir flekilde dellet eden rivyetler va-

rid olmufltur.72

4. htiyacn yap dflnda ak yerlerde giderecekse grnmeyecek kadar

uzaa gitmesi mstehabtr:

Cbir radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Bir yolculukta Ras-

lullah sallallahu aleyhi ve sellem ile beraber kmfltk. Esasen Raslullah sallallahu aley-

hi ve sellem grnmeyecek kadar uzaa gitmedike def-i hacette bulunmazd.73

5. Yere yaklaflmadka elbisesini kaldrmamas mstehabtr.

bn mer radyallahu anhdan rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sel-

lem ihtiyacn grmek istediinde yere yaklaflmadka elbisesini kaldrmazd.74

6. Ne sahrada (bina olmayan aklkta) ne de yap ierisinde kbleye n-

n veya arkasn dnmek caiz deildir.

Taharet Kitab 41

69 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 3611; Tirmiz, es-Sunen II, 59, 603lafz budur, bn Mce, es-Sunen I, 109, 297deki ifade: Helya girdii vakityerine kenefe girdii vakit fleklindedir.

70 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 242, 142; Mslim, es-Sahh I, 283, 375;Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 21, 4; bn Mce, es-Sunen I, 109,298; Tirmiz, es-Sunen I, 7, 6; Nes, es-Sunen I, 20

71 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 4714; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 52, 30, Tirmiz, es-Sunen I, 7, 7; bn Mce, es-Sunen I, 110, 300

72 es-Seylul-Cerrr, I, 6473 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 268; bn Mce, es-Sunen I, 121,

335; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 19, 2 buna yakn74 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 4652; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-

Mabd ile I, 31, 14; Tirmiz, es-Sunen I, 11, 14 Enesden Raslullah sallallahualeyhi ve sellem yukardan aflaya sarktlan trde bir elbise giydii iin bu tabirkullanlmfltr. Bundan kastedilen avreti korumaya titizlik gstermektir. [guraba]

Eb Eyyub el-Ensar radyallahu anhn rivyetine gre Peygamber sallallahu

aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur:

Def-i hacete ktnz vakit nnz de, arkanz da kbleye evirmeyin.

Bunun yerine douya ya da batya dnebilirsiniz.75

Eb Eyyub dedi ki: fiama geldik, orada tuvaletlerin Kabeye doru bina

edilmifl olduunu grdk. Biz oralarda kbleden bir para baflka tarafa ynelip

Yce Allahtan mafiret dilerdik.76

7. nsanlarn gidip geldikleri yollarda ve onlarn glgelendikleri yerlerde

abdest bozmak haramdr:

Eb Hureyreden rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle

buyurmufltur: ki lanet ediciden saknnz. Ashab: Ey Allahn Rasl, iki lanet

edici nedir? diye sorunca flyle buyurdu: nsanlarn yollarnda ya da glgelen-

dikleri yollarda abdest bozan kimsedir.77

8. Banyo yapt yerde kk abdestini bozmas mekruhtur:

Humeyd el-Himyerden flyle dedii rivyet edilmifltir: Eb Hureyre gibi

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ile sohbeti bulunan, peygamberle arkadafllk

yapmfl birisi ile karfllafltm. O dedi ki:

Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem herhangi birimizin her gn ykand yer-

de taranmasn ya da kk abdestini bozmasn nehyetmifltir.78

9. Durgun bir suya kk abdest bozmak haramdr:

Cbirden rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem durgun suya k-

k abdest bozulmasn yasaklamfltr.79

10. Ayakta kk abdest bozmak caiz olmakla birlikte, oturmak daha fazi-

letlidir:

Huzeyfe radyallahu anhdan rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem

bir toplulua ait bir mezbeleye gitti ve ayakta kk abdestini bozdu. Ben bir ke-


75 Sahih bir hadistir. Muhtasar Sahh-i Mslim 109; Sahhu Suneni Eb Dvd 776 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 498, 394; Mslim, es-Sahh I, 224, 264; T,

I, 8, 877 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 110; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-

Mabd ile I, 47, 25; Mslim, es-Sahh I, 226, 269; Mslimde: Lanet okuyan-lar anlamndaki kelimeler mbalaa kipi ile gelmifltir.

78 Sahih bir hadistir. Sahhu Sunenin-Nes 232; Nes, es-Sunen I, 130; EbDvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 50, 28

79 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 6814; Mslim, es-Sahh I, 235, 281;Nes, es-Sunen I, 34

nara ekildim. O: Yaklafl dedi. Ben de onun topuklar yannda ayakta dikilince-

ye kadar yaklafltm. Sonra abdest ald ve mestleri zerine mesh etti.80

Oturmann daha faziletli olduunu sylememizin sebebi ise Peygamber

sallallahu aleyhi ve sellemin ounlukla yaptnn bu flekilde oluflundan dolaydr.

yle ki ifle radyallahu anha flyle demifltir:

Her kim size Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin ayakta kk abdestini

bozduunu sylerse onu tasdik etmeyiniz. O ancak oturarak kk abdestini bo-

zard.81

Onun bu szleri Huzeyfeden gelen rivyetteki aklamalar reddetmez.

nk o grd fleyleri bize bildirmifltir. Huzeyfe de grdn bize bildirmifl-

tir. Bilindii zere bir fleyi msbet (olumlu) olarak nakleden bir kimsenin akla-

mas, onu reddedenin aklamasndan nceliklidir. nk o bu ifadeleriyle die-

rinin sahip olmad bir bilgiyi bize nakletmifl olur.

11. Sidikten kendini korumak icab eder:

bn Abbas radyallahu anhdan rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sel-

lem iki kabrin yanndan geti ve flyle buyurdu: Bu iki kabirdeki kifliler azab gr-

mektedirler. Aslnda bunlar byk bir gnahtan dolay azap grmyorlar. Onlar-

dan birisi sidiinden kendisini gerektii gibi kollamyordu. Dieri ise insanlar ara-

snda laf gtrp getiriyordu.82

12. Kk abdestini bozarken tenasl uzvunu sa eliyle tutmamal ve sa

eliyle istinca yapmamaldr:

Eb Katade radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Raslullah sal-

lallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu:

Sizden herhangi bir kimse kk abdestini bozduunda sa elini tenasl

uzvuna dedirmesin ve sa eliyle de istinca yapmasn.83

Taharet Kitab 43

80 Mslim, es-Sahh I, 234, 273; Tirmiz, es-Sunen I, 11, 13; Buhr, es-Sahh Fet-hul-Br ile I, 329, 225; Nes, es-Sunen I, 19; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 44, 23; bn Mce, es-Sunen I, 111, 305

81 Sahih bir hadistir. Sahhu Sunenin-Nes 29; Nes, es-Sunen I, 26; Tirmiz,es-Sunen I, 10, 12

82 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 317, 216; Mslim, es-Sahh I, 240, 292; Tir-miz, es-Sunen I, 47, 70; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 40, 20;Nes, es-Sunen I, 28

83 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 250; bn Mce, es-Sunen I, 113,310 bu lafzla; Ayrca: Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 254, 154; Mslim,es-Sahh I, 225, 267; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 53, 31; Tirmi-z, es-Sunen I, 12, 15; Nes, es-Sunen I, 25 uzun ve muhtasar olarak rivyet et-mifllerdir.

13. Su ile yahut tafllarla veya bu kabilden olan fleylerle istinca caiz olmak-

la birlikte, su ile istinca daha faziletlidir:

Enes radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Raslullah sallallahu

aleyhi ve sellem helya girer. Ben de -henz kk bir ocuk iken- onunla birlikte

bir su mataras ve bir harbe taflr idim. Su ile istinca yapyordu.84

ifle radyallahu anhadan rivyete gre de Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem

flyle buyurmufltur: Sizden herhangi bir kimse abdest bozmak iin gittii vakit

beraberinde tafl alp gitsin ve onlarla istinca yapsn. Bunlarla istinca yapmak

ona yeterlidir.85

14. tafltan daha aflas ile istinca caiz deildir:

Selman el-Faris radyallahu anhdan rivyete gre ona: Sizin peygamberiniz

size abdest bozmaya varncaya kadar herfleyi retmifl! denilince:

O (byle diyenlere) flyle dedi: Evet, O, bizlere kk ya da byk abdest

bozarken kbleye ynelmemizi, sa elimizle ve tafltan aflas ile, hayvan pis-

liiyle yahut kemikle istinca yapmamz da yasaklad.86

15. Kemik yahut hayvan tezei ile istinca caiz deildir:

Cbir radyallahu anh dedi ki: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem (istinca ya-

parken) kemik ya da hayvan tezei ile silinmeyi yasaklamfltr.87

Kap kacaklar:

Altn ve gmfl dflnda her trl kap kacan kullanlmas caizdir. Altn ve

gmfl kaplarla zel olarak yemek ve imek haramdr, fakat dier kullanmlar ca-

izdir.

Huzeyfe radyallahu anhdan rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem

flyle buyurmufltur:

Altn ve gmfl kaplarda imeyiniz. nce ve kaln ipei giymeyiniz. nk


84 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 252, 152; Mslim, es-Sahh I, 227, 271; Ne-s, es-Sunen I, 42 burada Harbeden szedilmemektedir

85 Sahih bir hadistir. Sahhu Sunenin-Nes 43, Nes, es-Sunen I, 42; Eb D-vd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 61, 40

86 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 255; Mslim, es-Sahh I, 223, 262,Tirmiz, es-Sunen I, 13, 16; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 24, 7;bn Mce, es-Sunen I, 115, 316; Nes, es-Sunen I, 38

87 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 6827; Mslim, es-Sahh I, 224, 363;Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 60, 38

bunlar dnya hayatnda onlara (kfirlere)dir, hirette de size ait olacaktr.88

Um Seleme radyallahu anhadan rivyete gre Raslullah sallallahu aleyhi ve

sellem flyle buyurmufltur: Gmfl kaplardan su ien ancak karnna cehennem

ateflini doldurmufl olur. Hadisi Buhr ve Mslim rivyet etmifltir.89 Mslimde:

Altn ve gmfl kaplarda yiyip ien kimse... fleklindedir.

Mslim dedi ki: -bn Mshirin yapt rivyet dflnda- onlardan (hadisi

nakleden ravilerden) herhangi bir kimsenin rivyet ettii hadiste yemek ve i-

mekten sz edilmemektedir.

el-Elbn dedi ki: Bu fazlalk rivyet bakmndan flazdr. Dirayet itibariyle

anlam asndan sahih olmakla birlikte bu byledir. nk aka grld gibi

altn kaplarda yemek, gmfl kaplardan su imekten daha ardr.90

NAMAZ N TAHARET

bn mer radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Peygamber sal-

lallahu aleyhi ve sellemi flyle buyururken dinledim:

Taharetsiz hibir namaz kabul olunmaz.91

Taharet iki trldr: Su ile taharet, sad yer ile (temiz toprak ve toprak cin-

sinden olan fleylerle) taharet

A- SU LE TAHARET: ABDEST VE GUSL

Abdest

Abdestin alnfl flekli:

Osman radyallahu anhn azadls Humrandan gelen rivyete gre Osman

b. Affan radyallahu anh abdest suyu getirilmesini istedi ve flylece abdest ald: El-

lerini defa ykad, sonra azna su ald, alkalad, burnuna su verdi ve nefe-

siyle o suyu dflar att. Sonra defa yzn ykad. Sonra sa elini ve kolunu

Taharet Kitab 45

88 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile X, 96, 5633; Mslim, es-Sahh III, 1637,2067; Tirmiz, es-Sunen III, 199, 1939; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabdile X, 189, 3705; bn Mce, es-Sunen II, 1130, 3414 ince ve kaln ipein yasa- szkonusu edilmeden; Nes, es-Sunen VIII, 198

89 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile X, 96, 5634, Mslim, es-Sahh III, 1634,2065; bn Mce, es-Sunen II, 1130, 3413

90 rvul-all f Tahrici Ehdsi Menris-Sebl I, 6991 Sahih bir hadistir. Muhtasaru Mslim 104; Mslim, es-Sahh I, 204, 224; Tirmi-

z, es-Sunen I, 3, 1

dirseklerine kadar ykad. Sonra da ayn flekilde sol elini (ve kolunu) ykad. Da-

ha sonra bafln mesh etti. Sonra nce sa ayan topuklara kadar defa y-

kad. Sonra sol ayan ayn flekilde ykad, sonra flyle dedi: Raslullah sallalla-

hu aleyhi ve sellemi benim bu abdestim gibi abdest alrken grdm. Daha sonra Ra-

slullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Kim benim bu abdestim gibi ab-

dest alp sonra namaza durup iki rekat klar ve bu iki rekatte iinden (namazla il-

gisi olmayan) bir fley geirmezse Allah onun gemifl gnahlarn bafllar. bn

fiihab dedi ki: lim adamlarmz flyle derlerdi: Byle bir abdest herhangi bir kim-

senin namaz iin alabilecei en gzel abdesttir.92

Abdestin shhat flartlar:

1. Niyet: nk Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem: Ameller niyetlere ba-

ldr93 buyurmufltur.

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin niyetini diliyle telaffuz ederek syledi-

i sabit olmadndan, byle yapmak meflru deildir.

2. Besmele ekmek: nk Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle bu-

yurmufltur: Abdesti olmayann namaz olmaz. zerinde Allahn adn anmayan

kimsenin de abdesti olmaz.94

3. Muvlt (bir aza kurumadan dier azay ykamak): nk Halid b.

Madnn rivyet ettii hadise gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ayann

st tarafnda suyun demedii bir dirhem byklnde kuru bir yer brakmfl ol-

duu halde namaz klmakta olduunu grnce, ona hem abdestini, hem de na-

mazn tekrar iade etmesini emretmifltir.95

Abdestin farzlar:

1, 2. Yz ykamak: Mazmaza (aza su alp alkalamak) ve istinflk (bur-


92 Mslim, es-Sahh I, 204, 226 bu lafzla; Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I,266, 164; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 180, 106; Nes, es-Su-nen I, 64

93 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 9, 1; Mslim, es-Sahh III, 1515, 1907; EbDvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile VI, 284, 2186; Tirmiz, es-Sunen III, 100,1684; bn Mce, es-Sunen II, 1413, 4227; Nes, es-Sunen I, 59

94 Hasen bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 320; Eb Dvd, es-Sunen Av-nul-Mabd ile I, 174, 101; bn Mce, es-Sunen I, 140, 399

95 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 161; Eb Dvd, es-Sunen Av-nul-Mabd ile I, 296, 173

na su ekmek) yz ykamaya dahildir.

3. Elleri dirseklere kadar ykamak96

4, 5. Bafln tamamn meshetmek. Kulaklar da bafltandr.

6. Ayaklar topuklara kadar ykamak.

nk Yce Allah flyle buyurmaktadr: Ey iman edenler! Namaza kalka-

canz zaman yzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi ykayn. Bafllarnza mes-

hedin. Her iki topuunuza kadar ayaklarnz da (ykayn)... (el-Mide, 5/6)

Mazmaza ve istinflak yapmann, yz ykamaya dahil olmasnn ve bun-

larn da vacib (farz) olmasnn sebebi, Yce Allahn kitabnda yz ykamay

emretmifl olmas ve Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin da her abdest alflnda

bu iflleri devaml yaptnn sabit olmasdr. Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin

abdest alfl fleklini rivyet eden ve abdest alfln aklayan btn raviler bunu

bylece rivyet etmifllerdir. flte bu Kurn- Kerimde emrolunan yz ykama

fleklinin beraberinde mazmaza ve istinflak da ierdiini gstermektedir.97

Ayrca Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin flu buyruklarnda da mazmaza

ve istinflak emredilmifltir:

Sizden herhangi bir kimse abdest ald zaman burnuna su versin, sonra

onu dflar karsn.98

Allah Rasl (salt ve selam ona) flyle buyurmufltur: Orulu olma hali

dflnda ileri derecede istinflak yap. (Suyu burnuna iyice ek)99

Yine Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur: Abdest aldn

vakit mazmaza yap. (Suyu aznda alkala)100

Bafln tamamnn meshedilmesinin vacibliine gelince, bu, Kurn- Ke-

rimdeki mesh emrinin mcmel oluflundan dolaydr. Byle bir durumda mcme-

lin aklanmas iin snnete baflvurmak gerekir. Buhr ve Mslim ile baflka

Taharet Kitab 47

96 mam fiafi, el-Um (I, 25)de flunlar sylemektedir: Parmaklar aras dirseklerekadar ykanmadka kesinlikle ellerin ykanmfl olmas sz konusu olmaz. Ellerinileri, dfllar ve kenarlar tamamen ykanmadan ellerin yeterli bir flekilde ykand-ndan sz edilemez. Eer ykamadan birfley brakacak olursa az dahi olsa caizdeildir.

97 es-Seylul-Cerrr, I, 8198 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 443; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-

Mabd ile I, 234, 140, Nes, es-Sunen I, 6699 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 129, 131; Eb Dvd, es-Sunen

Avnul-Mabd ile I, 236, 142 ve 144100 Ayn yerler

eserlerde sabit olduuna gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bafln tamamen

meshetmifltir. flte bu bafl eksiksiz meshetmenin vacip olufluna delildir.

Eer Muirenin rivyet ettii hadise gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sel-

lem baflnn n ksmn ve sarn zerini meshetmifltir, diye bir itiraz ileri srle-

cek olursa ona flylece cevap verilir:

Onun sadece baflnn n ksmn meshetmesi baflnn dier ksmlarn

meshetmeyi sarn zerinden tamamlamfl olduundandr. Bu rivyette bafln

n ksmn ya da sark zerinde meshi tamamlamakszn bafln bir blmn

meshetmekle yetinmenin caiz olduuna dair bir delil yoktur.101

zet olarak, bafln tamamen meshedilmesi vaciptir. Bafln meshedecek

kimse dilerse sadece baflnn zerini mesheder, dilerse yalnzca sarn zerini

mesheder, dilerse hem bafln, hem de sar mesheder. Hepsi sahih ve sabittir.

Kulaklar bafln bir paras olduklarndan, onlarn da meshedilmesinin va-

cip oluflunun gerekesi de Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin: Kulaklar da bafl-

tandr.102 buyurmufl olmasdr.

7. Sakal hilallemek: nk Enes b. Malik radyallahu anhn rivyet ettii

hadise gre Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem abdest ald m bir avu su alr, onu

enesinin altndan (sakalnn arasna) sokar ve onunla sakaln hilaller (suyun

sakalnn kllar arasna girmesini salar) ve flyle derdi: Aziz ve celil olan Rab-

bim bana bylece emir buyurmufltur.103

8. El ve ayak parmaklarn hilallemek:

nk Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur: yice abdest

al, parmak aralarn hilalle (aralarna su girmesini sala). Orulu olma hali ms-

tesn, iyice istinflak yap.104

Snnetleri:

1. Misvak kullanmak: Eb Hureyre radyallahu anhdan flyle dedii rivyet

edilmifltir: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurdu: Eer mmetime zor-


101 bn Kesir, Tefsr, II, 24 ksmen tasarruf edilerek102 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni bn Mce 357; bn Mce, es-Sunen I, 152,

443103 Sahih bir hadistir. rvul-all f Tahrici Ehdsi Menris-Sebl 92; D, I, 243,

145; Beyhak I, 54104 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 129, 131; Eb Dvd, es-Sunen

Avnul-Mabd ile I, 236, 142, 144

luk vermeyecek olsaydm her abdest ile birlikte misvak kullanmalarn emreder-

dim.105

2. Abdeste bafllarken elleri defa ykamak: nk Osman radyallahu

anhn Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin abdest alfl fleklini anlatt hadiste el-

lerini defa ykad sabit olmufltur.106

3. Bir avu su ile bir arada er defa hem az alkalamak, hem de

istinflak yapmak. nk Abdullah b. Zeyd radyallahu anhn Raslullah sallallahu

aleyhi ve sellemin abdest alfln rettii nakledilen hadiste o tek bir avu su ile

hem mazmaza, hem istinflak yapmfl ve bu ifli er defa tekrarlamfltr.107

4. Orulu olmayan kimsenin mazmaza ve istinflak ileriye gtrmesi:

nk Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem: Orulu olman mstesn ileri derecede

istinflak yap.108 buyurmufltur.

5. Sa soldan nce ykamak: nk ifle radyallahu anha flyle demifltir:

Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem ayakkab giyerken de, salarn tararken

de, abdest alrken de ve hatta btn ifllerinde sa taraflardan bafllamay sever-

di.109

Ayrca Osman radyallahu anhn Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin abdest

alfl fleklini anlatt hadiste de onun nce san, sonra da solunu ykad riv-

yet edilmifltir.

6. Ovalamak: nk Abdullah b. Zeydin rivyet ettii hadiste Peygam-

ber sallallahu aleyhi ve selleme te iki mudlk bir su getirilmifl, o da ondan abdest

almfltr. Kollarn ovalamaya koyuldu... denilmektedir.110

7. Ykamay er defa tekrarlamak: nk Osman radyallahu anhn riv-

yet ettii hadise gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem er er abdest almfl-

tr. Ayrca onun birer defa ykayarak, ikifler defa ykayarak abdest ald da sa-

Taharet Kitab 49

105 Sahih bir hadistir. Sahhul-Cmiis-Sar 5316, Ahmed, Musned Fethur-Rab-bn tertibi I, 294, 171


107 Muhtasar Sahh-i Mslim 125; Mslim, es-Sahh I, 210, 235108 Sahhu Suneni Eb Dvd 129, 131; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile

I, 236, 142, 144109 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 269, 168; Mslim, es-Sahh I, 226, 268, Ne-

s, es-Sunen I, 78110 Senedi Sahihtir. bn Huzeyme, es-Sahh I, 62, 118

hih rivyetlerle nakledilmifltir.111

Baz hallerde meshin tekrar edilmesi de mstehabtr. nk Osman rad-

yallahu anhdan nakledilen sahih rivyete gre o abdest ald ve bafln defa

meshetti ve flyle dedi: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemi bylece abdest alrken

grdm.112

8. Tertib (sray gzetmek): nk Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin ab-

dest alfl fleklini nakledenlerin akladklar gibi, Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin

abdest alflnda ounlukla grlen budur. Fakat el-Mikdam b. Mad Keribden ge-

len sahih rivyete gre de Raslullah sallallahu aleyhi ve selleme bir abdest suyu ge-

tirilmifl, o da abdest almaya bafllayarak nce ellerini defa ykamfl, yzn

defa ykamfl sonra kollarn da defa ykadktan sonra er defa mazmaza ve

istinflak yapmfl, daha sonra da bafln ve kulaklarn meshetmifltir...113

9. Abdestten sonra dua etmek: nk Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem

flyle buyurmufltur: Sizden herhangi bir kimse abdest alr, abdest azalarn iyice

ykar, sonra da: fiehadet ederim ki Allahtan baflka hibir ilah yoktur, O, bir ve

tektir, Onun orta yoktur. Yine flehadet ederim ki Muhammed Onun kulu ve Ra-

sldr diyecek olursa ona mutlaka cennetin sekiz kaps da alr ve o hangi-

sinden dilerse ondan girer.114 Tirmizi flu fazlal da kaydeder:115

Allahm beni oka tevbe edenlerden kl, beni oka temizlenenlerden

kl...

Eb Saidden rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyur-

mufltur: Her kim abdest alr ve: Allahm seni her trl eksiklikten tenzih eder,

sana hamdederim. fiehadet ederim ki senden baflka hibir ilah yoktur, senden

mafiret diler ve sana tevbe ederim. derse o beyaz bir sahifeye yazlr, sonra

zeri mhrlenir ve kyamet gnne kadar bu mhr de bir daha sklmez.116


111 Hasen-Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 124; Buhr, es-SahhFethul-Br ile I, 254, 158 Abdullah b. Zeydden gelen bir hadis olarak; EbDvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 230, 136; Tirmiz, es-Sunen I, 35, 43Ebu Hureyrenin rivyet ettii bir hadis olarak.

112 Hasen-Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 101; Eb Dvd, es-Su-nen Avnul-Mabd ile I, 188, 110

113 Sahih bir hadistir. Sahhu Suneni Eb Dvd 112; Eb Dvd, es-Sunen Av-nul-Mabd ile I, 211, 121

114 Sahih bir hadistir. Muhtasar Sahh-i Mslim 143; Mslim, es-Sahh I, 209, 234115 Sahih bir hadistir. Sahhu Sunenit-Tirmiz 48; Tirmiz, es-Sunen I, 34, 55116 Sahih bir hadistir. Terb, 220; Hkim, el-Mustedrek I, 564 Abdest srasnda

okunacak dua ile ilgili sahih herhangi bir rivyet gelmemifltir.

10. Abdestten sonra iki rekat namaz klmak: nk Osman radyallahu anh

etrafndakilere Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin abdest alfl fleklini rettikten

sonra flunlar sylemifltir: Ben Raslullah sallallahu aleyhi ve sellemin bu abdestim gi-

bi bir abdest aldn grdm ve arkasndan flyle buyurdu: Kim benim bu abdes-

tim gibi abdest alr, sonra kalkar iki rekat namaz klar ve iinden (namazn dfln-

da) bir fleyler geirmeyecek olursa Allah onun gemifl gnahlarn bafllar.117

Eb Hureyreden rivyete gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem sabah

namaz esnasnda Bille flunlar sylemifltir: Ey Bill, bana slmda ifllediin ve

(mkaftn) en ok mit ettiin bir amelini syle. nk ben cennette benim

nmde senin ayakkablarnn seslerini duydum. Bilal dedi ki: Bence ecrini en

ok mit ettiim amel flundan baflkas deildir: Gece ya da gndz her ne za-

man bir abdest alacak olursam mutlaka o abdest ile benim iin takdir buyurulan

kadar ile namaz klmflmdr.118

Abdesti bozan haller:

1. ki yoldan yani n ve arkadan kan kk byk abdest ya da yel-

ler: nk Yce Allah: Yahut iinizden biri ayak yolundan gelirse... (el-Mide,

5/6) buyurmaktadr. Bu da def-i hacette bulunmaktan kinayedir.

Ayrca Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem flyle buyurmufltur: Sizden her-

hangi biriniz def-i hacette bulunduu zaman abdest almadka Allah onun nama-

zn kabul etmez. Hadramevtli bir adam: Hades nedir ey Eb Hureyre diye sor-

du. O: Yellenmek yahut osurmaktr, dedi.119

Ayn flekilde mezi ve vedinin kmas da abdesti bozar:

bn Abbas radyallahu anhdan flyle dedii rivyet edilmifltir: Meni, vedi ve

mezi (kan svdr). Meni gusl gerektiren fleydir. Vedi ve meziye gelince: Te-

nasl uzvunu ya da tenasl uzvunun etrafn yka ve namaz iin aldn gibi ab-

dest al.120

Taharet Kitab 51


118 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile III, 34, 1149; Mslim, es-Sahh IV, 1910, 2458119 Buhr, es-Sahh Fethul-Br ile I, 234, 135; Beyhak I, 117; Ahmed, Musned

Fethur-Rabbn tertibi II, 75, 352. Hadisin asl baflkalarnda fazlalksz olaraknakledilmifltir: Mslim, es-Sahh I, 204, 225; Eb Dvd, es-Sunen Avnul-Mabd ile I, 87, 60; Tirmiz, es-Sunen I, 150, 76

120 Sahhu Suneni Eb Dvd 190; Beyhak I, 115

2. Derin uyku: ster makad yerde iyice oturmufl olsun, ister oturmamfl ol-

sun idrakin sona erdii uyku halidir (ve bu abdesti bozar). nk Safvan b. As-

sal flyle demifltir: Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem yolculukta ise geceli gn-

dzl gn mestlerimizi -cnubluk hali mstesn olmak zere- byk abdest,

kk abdes

Documents

KUR’AN VE SÜNNET IﬁI⁄INDA ANA HATLARIYLA ‹SLAM FIKHI · Özgün Ad› : el-Vecîz fî F ... kir ehline (bilgisi olanlara) sorunuz.” ... Yüce Allah insanlar› alimler