Upload
dinhmien
View
216
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
OM
KWACWEN LOAT
UH ...
NOTICE
THESE PILOT TEST MATERIALS ARE FOR EXPERIMENTAL
USE ONLY ANO MAY NOT BE REPRODUCED WITHOUT WRITTEN
PERMISSION FROM THE PALM DEVELOPMENT CENTER
Tb• content.a of th••• iut.l'\IC:tional -Uri.ala were developed with financial aaautanc:e frcm the Office of Uli-1 Educ&tion, DeputMnt of lle<h, Eclucation, ...S Welfare. The f\&Dda were prcwided throuvh the Bili-1 Educ&tiOft Act, TiU• VII of th• u-ne&ry - s...-ry Educ&tion Act of 1965 u - by PUblic L&w 95-561. -... r the content.• do not neceaaarily repr•-t the poe:ition or policy of th&t &9encv - & ..-r should not infer _,.._t by the Federal. .....,.,,_nt.
Developed by'
PALM Pacific Are.a t.&nguacJ•• Material.a Dewelos-nt. Center SOCial Science lilea .. rch Institute 2424 Maile May, Roca 713, UnivaniCy of R&vaii &t llADO& Honollll.u, -ii 96822
UNIVERSITY OF HAWAII LIBRARY
KOM ETUH LAH
KWACWEN LOAT
UH ...
Translated by:
Noah Tally I 11 us t rat e d by :
Linda Gu�
Korn Etuh Lah
Kwacwen Loat Uh ...... .
Muhta in mweoa uh, tuh
sruhktuh el tiac pahngpahng muh
ik soko. El "macmuhl" se. El
rnomong ke ol se oan fin sifacl.
Pahngpahng ol se inge ol in
rnomong. 01 se inge ikacklah
fin kof uh ac kauli ye kof uh.
El momong pacl luo kuh
tolu ke mihnit se. El kuh in
sruokyac mohngohl ke mihnit
onkohsr fin el enenuh. El kuh
in oruh kain puhsra ke ol in
rnomong se.
•
1
Apkuhran in wis siefok ke
inwacluhl, tuhsruhktuh el tiac
kunut kin. El orekma kin wisel
sang sruokyuhk ik. El ukum na
ik el sruokyac uh puhtwe fon.
El lohng ke ol srihsrihk ke
sisken sifacl inge. Insrac .na
lohngtwen luo oan tukun ol
srihsrihk inge.
Kwacwen loat uh kuh in
lohng puhsra uh yohk liki na
mwet uh. El tiac ngusroktwen
tuhsruhk, el kuh in ema mongo,
kuh kain nuhkwewa arulacna wo.
Kolol arulacna motok fulen
faht uh. El fin sun yac
onkohsr, na el oacoac in mah
tuh tari.
Ninac kwacwen loat ac
muhtacn kwacwen loat se wiacl
pa ac karuhnganuhl ke pacl se
el srihk uh. Ninac kwacwen
loat el ac sulaclah sie muhtacn
kwacwen loat ac in weluhl
karungihn kwacwen loat fuhsr
soko inge.
�
2
� J
'ii' � �\ '
Kwacwen loat uh muhta in
u pahngpahng lutlut. Kais sie
lutlut in kwacwen loat inge, l tuhkweni mongo ac motul. EltaN
karucngihn kais sie seltahl
liki mas kuh, mwe ongaiyac.
Kwacwen loat uh tiac orekma
kin kahs, tuhsruhk kain puhsra
ma sahp oasr kalmac nuh sel
tahl sifacna. Eltahl fin os
kuh wowo, sahp oasr na kalme
yac. Kwacwen loat uh tiac wi
acnwuck ke moneo kuh acn in
muhta uh. El tahl ahkfuhlwactyE
sie sin sie arulac yohk.
Eltahl kuh pac in kahsruh
mwet uh sruokyac ik uh.
3
Kwacwen loat uh kahsruh
sie sin sie fin el mas kuh
kihnet. Kwacwen loat lukwac
ac sang sifacltahl nub ye mwe
kofkof lucn ma mas soko an tari
srakluhlack nub fin kof uh elan
kuh in momong.
Kwacwen loat uh kuh in
kahsruhsr ye kof uh fin nwe
lohsr upac. El kuh in suhpwac
lihk puhsra ac lohng fohlohk
kac lah ma ke ik, oak, kuh ye
kof uh.
Fuhkah Suhmaht Lucn Kwacwen Loat Uh
L � ·�
Lahlmwetmwet lucn kosro uh tiac fihsracsr in
srihkasrak uh. Kosro ma muhta in kof uh pa upac
omet. Sikeng ma ituck nuh sin mwet, kuh kosro ma
oacna mwet uh tiac kuh in ituck nuh sin kwacwen
loat. Eltahl enenuh in lutlut kihnyuhk ke ouciyac
sahyac.
Sie ouciyac uh pa in lutlut ke koanon sifen
kwacwen loat uh. Yohk koanon sifen kwacwen loat
uh. Ip in nuhnak sac arulacna yohk. Sain se inge
ahkahlwemye lah kwacwen loat uh kuh in kosro na
lahlnwetmwet se.
4
Kuhtuh sin sain in lahlmwetmwet inge koneyuckyak ke orekma lucn kwacwen loat uh. "Eksacmpuhl," kwacwen loat uh luhngse ahksruhksruhk. Ahsruhksruhk uh pa sie ma ahkahlwemye lahlEIWetHwet. Meyen kosro soko fin ahksruhksruhk, el ac kena in oasr ma sikyak ke ahksruhksruhk lal uh. Luhma se in3e ahkahlwemye lah kosro uh kuh in nuhnak.
Kwacwen loat uh etuh in oraclah kain in sri
tacl. Eltahl kuh in luti kain sritacl sin sie sin
sie. Ac eltahl sa pac in etaclah sritacl inge.
Sritacl laltahl uh kuh in sun tahfuhn ao, kuh yohk
liki. Eltahl kuh in ikul pac ouciyen sritacl lal
tahl uh. Pa inge kuhtuh sin ma ahkahlwemye sain in
lahlmwetmwet na yohk sin kosro uh.
--------- -
Saintis luo tuh liye kwacwen loat lukwac ke
eltahl ahksruhksruhki kokoan soko. Kwacwen loat
lukwac ah srihke in ollah kokoan soko ah liki luhf
se ke yot luhlahp se. Eltahl kuh in puhsral ko
koan soko ah. Eltahl olluht ac olma kokoan soko
ah inmahsrloltahl. Tuhsruhktuh, eltahl tiac kuh
in esacllah liki yot luhlahp sac. Soko kwacwen
loat ah yuclac twe sruokyac ik soko. El us ik soko
ah fohlohk. Kain ik soko inge arulacna kohsroh
siskac ah. Kwacwen loat el kohlwacng ik soko ah
nuh sin kokoan soko ah. Kihtin pacl ah, kokoan
soko ah tufoki liki yot sac. Kwacwen loat lukwac
ah kena sruokyac kokoan soko ah ke kihtin pacl ah.
Eltahl sang kokoan soko ah nuh lun twacng se lucn
saintis luo ah. 5
\
Puhlakihnyen luhngse kuh sruhnga pa luo pac
sain ke lahlmwetmwet uh. Kosro yohk inge oasr
luhngse la nuh sin kuhtuh kosro ma oacna luhmahl
tahl sifacna. Srihpen luhmah se inge, oasr kawuck
na fototo inmahsrlon kuhtuh kosro uh. Kuht mwet
uh wi pac oruh luhmah se inge. Kosro ma oacna
luhman mwet uh, ac kosro ngalngucl uh wi pac oruh
luhmah se inge. Kain kosro ma oacna kihsrihk in
pot uh tiac oruh luhmah se inge.
Kwacwen loat uh puhlakihn luhmah se inge pacl
nuhkwewa. Inmahsrlon Ninac se ac tuhlihk se aru-
lacna fototo. Kawuck inmahsrlon kwacwen loat uh
arulacna upac in muhsahlwelihk. Kwacwen loat uh
etuh pac in ahkahlwemye suhpacr la fin kawuck se
la misac. El kahsruhsr rauni ma se ma misac ah,
oruh kain in puhsra se. Kuhtuh pacl uh el tiac na
mongo.
Kwacwen loat uh etuh pac in kahsruh sie sin
sie. "Eksacmpuhl, " pacl se mwe srihfaclfacl uh
fokwelik sisken lutlut in kwacwen loat uh. Fin
soko seltahl sruhilac, na lukwac seltahl ac sa na
kofyang kais sie ac sang sifacl nuh ye mwe kofkof
lucn ma soko ma sruhilah ah. Eltahl ac srihke in
usaclack nuh fin kof ah. El fin sa wolac tukun
mihnit ekahsr, na lutlut in kwacwen loat sac tuh
fah som.
In etuh ke moul lucn kwacwen loat, srackna
yohk ma enenuh in luti yuck kac. Heyen eltahl
tuhkuh ke kain in ip puhkantwen in meoa uh. Yohk
na upac ke moul in neoa uh liki moul fin acn uh.
Sahp yohk ma kwacwen loat uh kuh in luti nuh sin
mwet uh ke meoa uh ac oacyacpac lah mwet uh ac
kuh in muhta fu�kah in meoa uh.
6
JOHNNY EL MOL IYUHKLAC SIN KWACWEN LOAT
Pact puhkantwen in sramsram mahtuh uh, oasr
na mwet ma maul la mouliyuhklac sin kosro in meoa
uh.
In 197 9, muhtacn se f anna painmoul ke soko
oak suh muhsahllah in meoa uh. El fuhnuh tiac
moullac sin ngoe se1 luhkuhn el mi sac in fulwen
meoa in Pacsifik uh. El oan pahtpaht in meoa uh
nuhnkuh muh el ac kuhracn na misac. Oacna in
wacngihn ma kuh in kosraclah elan tiac misac ke el
muhkena in meoa uh. El tiac motko, ngoe na luhlahp
se tuhkuh twe tihlyang nuh yacZ, Lwen ac fang fon
tolu ngoe se inge liyacacng muhtacn se inge, ac
usacl kahsruhsr nuh ke oak soko.
In pact se muhtacn sac apkuhran yang nuh ke
oak soko ah, mwet ah tuhkuh in molwellah, na ngoe
sac tihllac som nuh acn Zoal in meoa ah. Muhtacn
sac etuh lah ngoe se pa molwelZah maul laZ ah.
Tuhsruhk, el tiac kuh in sifil liye kawuck se lal
ah.
Puhkantwen mwet etuh ke luhpan kuhlwacng lucn
kosro in meoa uh. Sramsram se kom ahkolah in riti
inge ma na motkweyuhklac tuhsruhktuh, sahp kuh in
sikyak, ke kwacwen loat uh etweyuhk lah molwelah
maul lucn mwet puhspuhs.
Sie mwet fuhsr suh pahngpahng Johnny wi oak
soko tuh muhsahllah
sikyak nuh seZ ah.
7
\"-.. --.L..> -·
---------- -� __ _...,--,
\
Nwacnwaclah in meoa sac ke sreng. Eltahl
kahsruhsr in kof ah arulacna muhi nuh ke rahf se
okwacl ah. Johnny el nuhnkwacack ke sramsram el
riti ke pahko ac ke seluh ke oak ma muhsahllah in
meoa uh. El kaluhkyang nuh ke pohl se oan infulwen
rahf okwacl ah. Mukwikwi ke rahf sac arulac
langihngihng. Meyen el etuh lah rahf sac fihsracsr
in lenglah. El lut ke el puhlahack sahngeng na
yohk lal. Finsrak se fanna lal pa fin oasr ma upac
sikyak nuh sel, ac kihtin pacl na srihsrihk.
Luhmah se inge ahkkouluk yacl lah, in wacngihn mwet
etuh ke ma sikyak nuh sel inge.
In kihtin pacl inge kof raunweack rahf okwacl
ah tihngtihngi ke mahno tuhn apact na fwel. Eltahl
kahsruhsr kuhf fin kof ah ke kain luhmah na kahto.
Apkuhran in wacngihn etuh lal Johnny ke moul lucn
kosro in meoa uh. Tuhsruhktuh, el arulacna kahl
wem kac lah pahko uh tiac kahsruhsr in luhmah se.
Kosro inge oacna Johnny momong kin eng. El lohng
puhsra se laltahl ke eltahl som luhkwel ah. El
akihlen tuh na kwacwen loat.
8
Pacl se inge Johnny el arulacna insracelak.
El tihlac wihk infulwen rahf okwacl ah. Pacl
puhkantwen el liye kwacwen loat ke petsac kuh ke
'tacluhfesin. ' El etuh lah eltahl kuhlwacng ac
lahlmwetmwet. Eltahl sritacl oacna tuhlihk srih-
srihk uh inmahsrlon ma oan pahtpaht ke oak soko
muhsahllah sue pahngpahng "Santa Anna". Eltahl sang
sifacl tacl fakihs ipin sack oan pahtpaht in meoa
sac. Eltahl oruh kain puhsra na sakihrihk ke pacl
se eltahl sritacl inge. Sie seltahl tulokohnack
sifacl liki kof ah. El sang infacl sruhkack ipin
sack se liki kof ah oacna in kuhtuh sin kosro ma
tuhfweyuck in oruh kain sritacl ke acn pahngpahng
'suhrkuhs' inge.
Kwacwen loat soko ah foracng nuh sel Johnny.
El sislah ipin sack se el sritacl kihn ah. El
enganwack, sifil tihlac nuh in kof ah. Tukun
sackuhn ekahsr, eltahl raun ellah Johnny. Eltahl
isracsr nuh sel Johnny. Kwacwen loat inge oacna
in isracsr elihk na nuh sel Johnny. Johnny el
isracsr pac nuh seltahl.
Johnny el tihlac puhla muh el muhkuh. Inge
oasr kawuck lal, finnwe tiac mwet pa eltahl, ac el
nuhnkuh muh wacngihn ma eltahl kuh in kahsrel kac.
El luhngse liye mahno tuhn apact se laltahl inge
ke kahsruhsruhsr siskacl inge. Johnny el tuhfahna
luhmahack lah eltahl oruh in sang ahkpacryel.
Eltahl kahsruhsr oacna nacni uh ke kahsruhsr ke
mah uh, tiac oacna ma Johnny el ke liye in meoa uh.
Kwacwen loat ah kalweni in sro na liyacl
Johnny. Oacna eltahl in taran na elan tiac kaheng
lah. Eltahl tuntun el pacl se el sahruhklah
nuknuk sroksrok lal ah ac oraclihk in pahollah ke
faht ah. Eltahl oacna in sismouk ke Johnny el
siyuhk seltahl, "Meac nga fah oruh?"
9
I I
'\
------ ......-----
--- _,....
�
� � �
-----
--------
-----
-----
------
--.--..... - ---
_.,.,.--._
--------
---
Top se fanna pa fal nuh ke kihsen siyuhk se.
El enenuh elan oraclah yuwac se sel elan tiac
arulac fol ke faht ah. Sirelac el sa na konacack
lah meac elac oruh. El sruhkwack ipin sack se oan
pahtpaht siskacl. El sang acnkihsuhf lal ah kapri
yac nuh sie tari el sang fohrohk lal ah nuh fac.
El muhsahelah kihtin lohm nuknuk sel. El sifacna
kaksakucnuhl.
Ingena wacngihn ma el oruh, el ona ye lohm se
sel inge. El fuhlwelah noa ac eng uh usacl nuh ke
ma el tiac etuh sahflah iyac. El tiac na puhla
elan masrinsracl. Ac tiac na paht el muhtwacweack
maluh ke srihpen ngoasrol puhlamlamlah tari, ac ma
na upac se nuh sel. In meoa srihsrihk sac arulacna mihs ingena.
Noa srihsrihk inge tuhkuh te kahkahsrihk na sruhk
rahf okwacl ah. Johnny el insracelaklah kac. El
esamack kain mwe oan se pahngpahng acmuhk. El
apkuhran in muhlkuhnlah ma upac nuh sel in meoa
srihsrihk sac. El luhngse na swiyac folfol in
meoa ah ac folfol in pekuhsra ah. El pacr ke
lwoacng nuh ke kosro na sakihrihk ac kahto ma
kahsruhsr raunweluhl inge. Kuhtuh pacl inge eltahl
ah sroack liki na kof ah ke na pacr laltahl.
Johnny el kuh in liye mahnoltahl nufohn. Kuhtuh
pacl uh eltahl ac ul rahf sac oruh Johnny el
tuhkahkwek. El tiac luhlfongi lah el motullah.
Rahf sac sifil mukuikui. El tuhkahkwek na el etuh
lah efuh kuh mukuikui. Kwacwen loat ahkosr inge kofkof pahtohk rahf
sac in kof ah. Rahf sac kahsruhsr muhi liki kofkof
luhn sie mwet. Srackna kihluhk mui la ah nuh
lucng. Johnny el ngweti liye kwacwen loat ahkosr
sisken rahf sac. Meac sie pa inge, sritacl laltahl
uh?
El sifacna etuh lah tiac pa inge top nuh ke
siyuhk se lal ah. Eltahl tihlac sritacl. El muhta
infulwen kosro in meoa inge. Eltahl nuhfon siyac
acn se kahsruhsr nuh kac. Sahp oasr ma siefohk pa
el liye raunellah inge.
1 0
El suk lah puhtahkah eltahl-
ac oruh ma se
inge, meyen eltahl tiac na luhman kahkahsrihklah.
Pacl puhkantwen kwacwen loat inge ayaol. Fin sie
fohlohk liki rahf ah, sie ac utyak eis acn sel ah,
luhmah se inge oruh koflah suhmuhilah rahf sac.
Upac elan etuh lah fuhkah luhpan muhi lucn rahf
sac. Johnny el palye muh muhi lucn rahf sac sahp
oasr ke kilomita lihmekohsr ke mael se. Tuhsruhk
tuh, el tiac etuh lah piac acn eltahl kahsruhsr
nuh we uh. Tok ke pacl se faht ah tihli ye muhtahl ah,
el tuhfah konacack lah el kahsruhsr nuh rohtoh.
El arulacna enganack lah losracni. Ke pacl se inge
el arulacna maluh. Ngasrol srasrasruh ac puhlam
lamlah. Kof uh raun ellah tuhsruhk tuh, el tiac
kuh in nim ke srihpen sohl kac ah. Maluh lal ah
upac oruh el tiac puhla lah el masrinsracl. Finne
oasr mango yohrohl, sahp el ac koflah pac kang.
Arulacna engan in liye lah faht ah tihli.
Tihli luhn faht ah tolwack pekuhsra ah ke tuhn in
kol ac sruhsrah. Kwacwen loat ah srackna kahsruhsr
nuh rohtoh ke kahlwem luhn itu ac takack luhn
mahlwem ah. Oasr finsrak se lal tahl tuhsruhktuh,
pa meac uh? -El muhtwacweack elan f insrak muh fototo yang
nuh ke acn ah. El finsrak pac muh kosro kuhlwacng
ac lahlmwetmwet inge in usacl nuh kac. El tiac
kuh in motko lah efuh kuh eltahl kahsrel.
Fong sac pa loes omet sel Johnny uh. Haluh
lal ah upac oruh el koflah motullah. Fohl ke faht
ah muhnanlah mahnol. El koflah oan wo in rahf sac.
Inkwen pacl uh, el oan ke fintohkohl sang nuknuk lal
ah loacllah in tiac ngal pulohl kacl ah. El oan
ngetack liye mahlwem ac itu pekuhsra ke mahnol
keok ke ngal uh. Kuhtuh pacl uh el liye kahlwem
ke ' sactuhlait ' ma kahsruhsr rohtoh nuh kuhtuhlacp.
' Sactuhlait' inge kahsruhsr muhi liki itu uh. El
kasrkuhsrak ke el etuh lah mwet, ac mwe orekma ke
' space station' inge fihsracsr in konwaclwack
tuhsruhk eltahl tiac sokol. Wacngihn pac srihpac
in pa oruh eltahl sokol uh.
11
--
-------
/"
,,
Tukun mahlwem ah tihli ac, losrlah kihtin
pacl na kuhsruhnlwen ah tuhkuh. Pacl se inge
kwacwen loat ah sihfil fohlohk uh rauni rahf sac.
Pacl nuhkwewa sie seltahl ac sroyak nuh lucng, ac
inken sro laltahl inge oraclah lwelahkwem na kahl
wem in lohsr ah.
Pacl se inge Johnny el tiac luhngse kuhsruhn
lwen ah. El etuh lah el tiac kuh in muhtweng fol
ke faht ah. El oraclah lohm nuknuk srihksrihk se
sel ah tihlyang nuh yac. El srihke elan muhlkuhn
lah maluh lal ah.
Arulacna upac. Inmahsrlon mihnit nuhkwewa el
liye na mil ohyucu, ac sronin fukunsahk ohyucu.
El nuh liye na kof sohrohr ke muhtuhn kof se. El
pahtpaht soena sun ao tolngoul. Mwet puhkantwen
muhta paht liki ngwe tiac nim kof, tuhsruhk eltahl
moullac.
Ma se f anna ahkweyacl ah pa kosro ma pacnuhl
inge. Lutlut in kwacwen loat sac srackna usacl
nub rohtoh. Muhi se ke rahf ah tiac iklac. Johnny
el tiac sihfil fohs ke orekma luhn kwacwen loat
inge. El nuhnkuh muh ac sun sahflah wowo, kuh fah
tiac na sun.
Ac ke lotutacng ah el liyacack acn. Tuhsruh
ktuh, el pahngon na muh puhkuhnyen se oan eten
pekuhsra ah. Fin pacye, sakihrihk lah puhkuhnyeng
se fanna oan pekuhsra ah tiac mukwikwi. Tiac paht
na el tuhfah luhlahlfongi la acn se meyen oacna in
pahtpaht fin kof ah. Fulen fol ah oraclah kahlwem
lah pekuhsra ah tuh na acn na pwacye se.
12
Tukun ao se, el tuhfah kuh in liye kais kuhtuh
ma srihsrihk arulacna kahlwem. Acn sah loes,
puhsisacl, ac afihnyucklah ke sahk. Oasr lihkin
yacn na ohsrihksrihk se raunweack acn sac ke puhk
na fasrfasr. Tukun lihkin yacn ah oasr eka na
sralacp se som nuh ke acn ma noa ah tok we ah.
Johnny el kuh in liye lah wacngihn sain ke
mwet. Tok, el liyacack fosr soko som nuh lucng ke
infulwen tuhka sac.
Acn oasr fosr we uh, oasr mwet muhta we. Ac
sahp oasr kof yohrohltahl suh mahnol arulacna
enenuh upac uh.
El oasr ke kilomita puhkantwen nuh ke acn ah,
tuh kwacwen loat ah tiac sihfil pahtok rahf okwacl
ah. Eltahl muhtwacweack fohlohk meyen apkuhran
yang nuh ke acn ah. Johnny el arulacna kahlwem
kac, meyen eltahl tiac kuh in ahluhkkwelah eka
ah. Eltahl ac kofkof raunweack eka sac, eltahl in
muh kuh in utyak nuh lihn acn ah.
Oasr ao se kuhtuh eltahl rauni acn sac.
Tuhsruhktuh Johnny el oan na monglac tiac nuhnkuh
sie fanna ma. El kahlwem kac tari lah el painmoul.
Pacl se rahf sac apkuhran nuh rohtoh ke tuhka sac,
el liyacack u in oak se kapihr oan. El liye pac
lohm fasrfasr oan na ten fin acn ah. Mwet tuhn
sroalsroal forfor inmahsrlon lohm inge pac.
Arulacna puhkantwen mwet fin acn se, oacna tul
srihsrihk se srenglah oan in Pacsifik.
13
---·------·--·----..r______________ ----- --
/ /
---
----- -
---- -- - --
--- - -
---
---
----- ---·-
---
----- --- --
------- --
Pacl se inge kwacwen loat ah kahkahsrihk lac.
Johnny el nuhnkuh muh eltahl tiac luhngse kofkof
nuh ke acn mwes ah. Eltahl kahkahsrihk na pahtok
rahf se ne aluhkwelah acn se ma oak ah kapihr oan
we ah. Kihtin pacl inge eltahl fuhlwelah rahf sac
oacna in muh Johnny elan sihfacna. Johnny el
arulacna ke fahk kulo nuh seltahl. Tuhsruhktuh,
inwacluhl arulacna paholah el tiac kuh in sram
sram. El srolah liki rahf sac tiac sramsram. Kof
ah tiac loal, oan e ke infulwacl, na el muhtwac
weack fahsr nuh pe acn ah.
Puhkantwen mwet kahsruhsr lihkinyacn ah nuh
yohrohl. Tuhsruhktuh eltahl kuh in soano kuhtuh.
El forlah liye kosro ma kahsrel usacl tuhkuh sun
acn se inge ah. El kutpae nuh seltahl. Eltahl
fohlohk tari, kahsruhsr nuh acn seltahl inmeoa
loal ah.
14
--------