* K thut trng lan h ip Hin nay phong tro trng lan ang pht trin mnh v y l mt ngh a li hiu qu kinh t rt cao. Tuy nhin, cy lan h ip rt kh tnh, i hi mt s yu cu sinh thi kht khe, ngi trng phi hiu bit v k thut cao mi c th thnh cng c. iu kin trng h ip thnh cng: Lan h ip l cy rt kh tnh do khu u tin l phi chun b nh trng c th khng ch c cc iu kin nh sng, nhit v m bn trong. Tuy nhin c c nh ph hp cho sinh trng, pht trin tt, ra hoa ng thi v cn rt nhiu iu kin do cn phi c cc thit b km theo nh thit b tng nhit, thit b gim nhit, thit b iu chnh nh sng. Vi iu kin cc tnh pha Bc nc ta th lm nh 2 mi va c tc dng hn ch nh sng ma h, gi c nhit ma ng.

Chun b gi th: Gi th trng lan phi ti xp v thong kh, ng thi phi c kh nng gi nc nh mn cy, than bn kh, ht nh, ru, quyt, dn hoc ru "Chi L" nhp ni c x l an ton nm bnh.

Chun b chu: Yu cu ca chu trng lan h ip phi l chu khng su, nh, mu trng v trong sut thun li cho b r pht trin v quang hp. Khi cy cn nh dng chu c ng knh 5cm, sau 4 - 6 thng khi cy c khong cch gia 2 l ln hn 12cm th chuyn sang chu c ng knh 8,3cm. Sau giai on trng t 9 n 12 thng khi khong cch gia 2 l ln hn 18cm th tip tc chuyn sang chu c ng knh 12cm.

K thut trng cy vo chu: Khi mua cy ging v trng b con ch n cc c ca cy c phn cp nh sau: 2 l cch nhau ln hn 5cm gi l c c cp c trng vo chu c ng knh 7cm. Nu chiu di 2 l cch nhau t 3 n 5cm l c cp 1 trng vo chu ng knh 5cm. Nu 2 l cch nhau 1,2-3 cm gi l c cp 2 th trng vo cc khay m cy con.

Chm sc: Nn gi nhit thch hp trong nh trng mc 23 C, khng c thp hn 20 C, m bo h thng thng gi hot ng tt, m thch hp. Trong giai on u ch che sng nh sau: Ma h gim bt t 80 90% lng nh sng bnh thng, ma ng t 60-70%. Sau trng 1 thng bn thm phn NPK vi t l 30-10-10 pha vi nng 30-40 mg/1 lt nc phun

cch 7-10 ngy/ln.

Thay chu ln th nht: Sau khi trng c t 4 - 6 thng, lc ny khong cch gia 2 l khong 12cm th chuyn sang chu c ng knh 8,3cm. Ly cy ra khi bu, tch b gi th c v thay bng gi th mi ri trng li vo chu mi nh nhng trnh lm tn thng n r. Di y chu nn lt 1-2 ming xp gip chu thot nc tt, trnh lm cy b ng. Lan h ip sinh trng chm, phi mt ti 40 ngy trong iu kin chm sc tt mi mc thm 1 l hon chnh. Khi cy c trn 4 l mi c kh nng phn ho mm hoa. chm sc cho cy sau khi thay chu ln 1 b con phi phun dung dch dit khun. Trong t 3-5 ngy u khng cn ti nc nhng vn phi gi m cho cy cng nh mi trng xung quanh. Sau khong 10 ngy ti nc tr li kt hp bn phn. Lng phn bn l m, ln, kali theo t l 30-10-10 nng 40mg/1lt nc. Ngoi ra c th b sung thm cc loi phn hu c khc nh Komix.

Thay chu ln 2: Ln thay chu th 2 cng l ln thay chu cui cng c xc nh khi cy c khong cch 2 l t khong 18cm. Lc ny cy c t 16 - 20 thng, ng knh chu chuyn sang phi t 12cm. Cch thay chu ln ny tng t nh ln u nhng ch dng dao, ko sc ct bt cc r gi trc khi trng li. Ch trong giai on ny ch che sng nh sau: nh sng ma h gim t 60-70%, ma ng gim 40-50%, nhit t 20-28 C, m t 7085%. Sau khi chuyn chu ln th 2 t 5-6 thng cy c t 4 l v bt u phn ho mm hoa. Trong thi gian ny cn duy tr nhit thp t 18-25 C hoc nhit chnh lch ngy m t 8-10 C. Lan h ip c hoa lin tc do x l nhit thp cng di th hoa cng nhiu, khong cch gia cc hoa cng ngn. Nu nhit trn 25 C th khng th phn ho hoa v di 15 C th khng ra n, ra hoa. Khi thy cy lan nh hoa ti phn NPK 6-30-30 pha nng 2g/lt nc, thi gian phun 7-10 ngy/ln, cho hoa mp hn, bn v sc hoa ti lu hn. Ngoi ra, cho hoa c bn lu, khong 1-2 thng cn t cy ni thong mt, nhit thch hp 20-25 C, nh sng che bt 70%. c bit khi cy n hoa khng nn ti nc hoc dinh dng ln hoa v nc s lm hoa b ng hoc chy. Khi cnh hoa n gn tn nn ct ngay cnh hoa v ti phn NPK 30-10-10 dng cy cho tr hoa sau. Cu hi thng thc : Hi : Thng trc, nhn ngy sinh nht, mt ch bn thn t hi cn Trung hc bn qu nh tng cho ti mt cy lan H ip. Cy lan ny c 2 cnh bng khong 15 chic v nhng chic l to xanh bng. Bn ti dn ch cn mi tun ti nc mt ln l v khng cn phn bn g ht.

cy lan gn bp mi khi ra vo hay nu n, ti c th ngm nhn nhng bng hoa xinh p. Theo li dn, mi tun ti cho cy lan mt ly nc nh. Mt hm vo tim ph g, ti thy ngi ta b my cc nc di gc. Hi thm h cho bit l b nc vo gc s cho hoa tt hn. Ti lm theo v mi ngy cho khong 10 cc. mt tun sau, nhng bng hoa di ho dn, ti cho l hoa bt u tn. Nhng nhng n non cng ho r xung, ngh l thiu nc ti ti thm v b thm cc. Tip theo l lan mm r v vng a. Chc l thiu phn bn, vi chy ra tim hoa mua mt hp phn mu xanh. Theo li ch dn: 1 tha c ph vo bn lt nc. Ti ngh mt cht phn nh vy n thua g, ti cho 1 tha vo 1 lt nc, hy vng cy s mau tt hn. Nhng than i cy lan xinh p ca ti cnh r, hoa tn, l mm nh cng bn, vng kh v rng ht chic ny n chic khc. Nhng chic r khi xa mp mp, nay ch cn c mt khc ngn ngi teo tp, u r ch cn nh nh u tm v en thi li trong m ru t nht nht v c mi thum thm. Nguyn do ti sao, ai bit xin vui lng mch bo. Ti xin a t. p : Trc ht xin khuyn ch hy ly cy ra khi chu, quan st nhng g trc mt. Chng cn nhn tn tn ni cng bit m ru trng cy mc nt. R lan thi gn ht ch cn chic v mng nhn nhn. Vic lm u tin l ly cy ra khi chu. Dng x phng ra chn ra cy cho sch. Ly dao hay ko h ln trn bp kh trng hay li dao co mi tinh ct b ht r thi, l vng v cnh hoa. ng c tic gi cnh hoa li v cy khng cn r tt nui cy v cnh hoa. Dng bt qu, bt dim sinh bt c thuc dit tng, dit nm no c, rc ln trn cc vt ct v trn r. Sau cho vo bao nylon, bt kn li ri treo vo ch m p v rp mt. Ba bn tun sau, cy bt u mc r. Khi r di chng 3-4 cm em ra trng vi v thng, than ci hay v da loi trung bnh. em ngm v cy ti thiu 24 gi trc khi trng Ly mt chic chu mi bng nha hay t, ming rng khong 15 cm di y lt ht mp (peanut foam) chng 2-3 cm. cy vo gia chu, b v cy hay v da vo chung quanh, ri dng ngn tay n cht quanh ming chu cho cy khi lung lay. Ngng ti nc 2-3 tun l v ch phun xng. Sau ti nc v bn phn nh sau: mi tun l ti 1 ln. Mang cy ra ch ra chn hay phng tm ti i ti li cho tht sng nc v bn phn 15-1515 pha tha c ph vi 4 lit nc ri mang cy gn ca s. Pha di chu nn c mt khay nc ng nc, trn gc 2-3 chic a ri chu lan ln trn

cho c m. Khi cy mc mnh, l cng ct s ra hoa tr li. NHNG S SAI LM 1. Khng nn trng lan vi ru v ru chng mc, gi cht mui trong nc v phn bn cho nn mi nm phi thay mt ln. Cc vn lan trng lan vi ru v , m cao, nhit , nh sng cng nh phn bn c nghin cu k cng, hn na nc ti ca h rt tt cho nn h ch cn ti khong 2 tun l mt ln. Chng ta khng phng tin lm theo c. 2. Khi ti, i v cy trn mt chu tht kh ri mi ti v nn ti cho tht m nc c th ngm vo trong li v cy. Ti mi ln mt cht,v cy chng kh v c thm nhiu cn mui khng tt cho cy. 3. Khng nn b nc vo trong chu v nc lm r b lnh khng ht c nc. Hn na cy lan khng a b lnh nh vy. Nu nhit trong nh hi lnh hoa s lu tn hn, nhng nu nhit thay i qu mau ch lm cho hoa chng tn v thui n. 4. Bn phn nh vy qu mnh v khng c hiu qu. Nn nh ch bn phn khi cy mc mnh v ra r. R cy b thi lm sao ht dc nc v phn bn. Mi ln ch bn hay tha c ph m l tha gt ch khng phi l tha y. Bn phn qu mnh s lm chy u r. 5. Khng nn lan gn bp v lan rt nhy cm vi mi gas v mi du m c th lm hoa chng tn v thui n. Hn na mi khi t bp nhit s tng ln, khi tt bp nhit gim xung. Lan H ip khng thch nhit thay i t ngt nh vy.

K thut trng v chm sc Cattleya

K thut trng v chm sc Cattleya Lan Cattleya c v p i cc, kiu sa v c bit c mi hng rt quyn r ang tr thnh th chi thng ng ca nhng ngi chi lan. Cattleya c tui th rt di, c th sng n 20 - 30 nm nu chm sc tt. Cattleya c nhiu loi vi nhiu mu sc khc nhau, c nhng loi cattleya c o gi ln n 1 - 3 triu ng cho mt nhnh l, trong khi chu lan thng thng gi ch 200.000 ng. Nhng ngi mi bt u s hu chu lan Cattleya, nht l chu lan qu rt lng tng trong vic nui dng v chm sc cho cy lan xanh tt, tr hoa. Cch trng cy con Chn nhnh lan khe, tp to, mu xanh tt, khng c vt bnh hay mu l khc thng. Sau khi ct nhnh lan khi cy m, treo trong mt 3 - 5 ngy (nu cy mua ch th khi treo mt). Ngm nhnh lan trong thuc kh trng (5 - 10 pht), ro, sau ngm tip trong thuc tr nm (5 - 10 pht), khong 3 ngy sau em trng. Chn chu nha, c dy treo, cch trng rt n gin: t nhnh lan bn mp chu, qun dy khng cho nghing ng, xoay chiu pht trin vo trong (nu t nhnh lan gia chu, cy s pht trin ti v trn ra ngoi khng p). Khi mi trng, khng cn cho th g vo chu. n khi cy lan ra r mi cho than vo chu. Ch khng dng than ly t cy vng nc mn, khng than ngp r m c khong cch r n xung t t. R bm su th cho lp dn (c bn shop hoa king) ph mt chu (khng ph r). Trong thi gian lan ra r, phun thm cht tng trng (tun/ln) cho cy ra r nhanh. Khi lan c r n su th ti phn, giai on u bn NPK 30 - 10 - 10, sau l 20 - 20 - 20 (dng nui lan quanh nm). Cho lan Cattleya ra hoa Cy lan trng khong mt nm, c khong 5 tp l, n tp th 6 c th kch ra hoa. Tp th 6 ny phi khe mnh, c kh nng cho hoa th chuyn sang phun phn NPK c ln cao nh 19 - 31 - 17, 6 - 30 - 30 (theo hng dn tng loi) ln thn, r. Phun 3 ln, mi ln cch nhau 7 - 10 ngy, cng c th 3

ngy/ln nu pha long phn. n ln th 4 th phun NPK 20 - 20 - 20. Cch 7 ngy sau th phun li 19 - 31 - 17 (phun khong 1 - 2 ln) th cy bt u ra hoa. Khi cy c n, dng phn c kali tng (10 - 10 - 30, 12 - 0 - 40) gip khng rng hoa, hoa n c mu sc p. Lu Lan Cattleya thch hp nc c pH = 6 - 7, ma nng ti 2 - 3 ln/ngy. Thch hp nng 50% nn cn chn li c nh sng 50%. Phun phn, thuc (tr su, nm) nh k 15 - 30 ngy/ln, sau khi hoa tn th dng li phn 20 - 20 - 20. Khng cn phi ta r, khong 2 nm thay cht trng/ln. Nu chm sc tt, Cattleya s t ra hoa. Cn m bo cy ra hoa ng thi im nh th kch ra hoa. Tuy nhin cng phi ch rng, chn thi im chi th 6 va nh ln 4 - 5 cm th x l, nu chi th 6 qu cao th kh x l ra hoa. Thng thng, chi va mi nt n khi ra hoa khong 4,5 thng. Trong lc kch ra hoa phi gim 50% nc ti, tng nh sng (b bt lp li che). i vi lan Cattleya, cn ch khi iu khin ra hoa l tng ln, gim nc, a ra nh sng v treo cy cn ra hoa cao hn. Theo khoa hc ph thng.

* K thut trng v chm sc hoa phong lan

1- THIT K VN : Nu trng lan kinh doanh cn thit k khung gin lan lm bng st chc chn, m bo bn, chng gi bo. Gin che nh sng dng li mu xm hay xanh en. Gin t chu lm bng st, gin treo lm bng tm vng hay st ng nc. Xung quanh vn cn dng hng ro chn chc chn hay ro bng li B40. Thit k hng trng theo hng Bc Nam vung gc vi dng i ca nh nng. Cc chu lan cn chn cng c kch thc,

cng ging, cng tui, b trtheo tng khu vc d chm sc. Nc ti phi sch, c rnh nc di dn lan to kh hu mt cho vn lan. Nu trng lan chi trn lan can, mi hin, sn thng cn ch rng tiu kh hu cc ni ny thng b kh nng do nh hng ca cc kt cu b tng, mi tole xung quanh. Cn t thm cc chu cnh khc nh cau, mai chiu thu, nguyt qu gim bt nh hng ca cc yu t ny. Cn che bt nh sng mt tri, trnh nh nng chiu ton b, nht l vo bui chiu. 2- CHN GING Loi thch hp cho trng lan kinh doanh l Dendrobium, Phalaenopsis, Oncidium, Vanda, Cattleya y l nhng loi ra hoa kho, p v bn cy, cho thu hoch lin tc. Nu trng lan chi, gii tr nn trng Dendrobium, V n , H ip; y l nhng loi d chm sc v ra hoa. C th nhn ging bng nui cy m hay tch mm. iu kin mi trng nui cy m phong lan vi nhit 22-27oC, cng nh sng thch hp, pH t 5-5,7. Kh trng m bng Starner 20 WP cy bng Clorox hoc Hipocloritcalci, b sun g cc cht iu ha sinh trng. C th tch mm t cc chu lan ln, mi phn 2-3 nhnh. Dng dao sc kh trng bng cn, vt ct cn gn, sau ct bi vi vo vt ct cho nhanh lnh so. 3- CHUN B GI TH V CHU C th than g, x da, v lc lm gi th trng lan. Than g nung cn cht khc, kch thc 1 x 2 x 3cm, than phi ngm, ra sch, phi kh. X da x cho ti ngm khong 1 tun cho bt tanin v mn, phi kh. Mn da cng cn ra s c h phi kh. V da cht khc 1 x 2 x 3 cm x l bng nc vi 5%. Chu trng bng nha hay t nung, kch c tu loi v tui. 4- K THUT CHUYN CHU Nu dng lan cy m th khi lan m t kh ong 4cm cn chuyn ra ngoi. Cy m ra sch trn ming li hay r k trn chu nc gi mt cho cy con. Giai on trng chung trn gin ly x da b xung quanh cy lan cy m, dng dy thun cun li ri t ln gin. Sau khi trng trn gin c 6-7 thng th chuyn sang chu nh. Khong 6 thng th chuyn sang chu ln. Sau mi ln chuyn chu khong 1 tun mi c bn phn. Vic thay i chu cn ty kch c ca cy, mc thi, h mc ru bm Nu trng lan chi, lan lu ngy ra hoa t cn d lan ra khi chu, ct bt cc r gi v qu di, chuyn sang chu mi, thay gi th mi, lan s sinh trng tt v ra hoa tr li.

5- CHM SC LAN Lan l cy trng d chm sc nu chng ta m bo c cc iu kin thun li cho lan pht trin. Cc yu t quan trng nht i vi lan l nh sng, nc ti, m, chu hay gi th v dinh dng. - Chiu sng: Mt chiu sng nh hng rt ln ti qu trnh sinh trng, pht trin v ra hoa ca lan. Thiu nng cy lan vn cao nhng nh v m yu, l mu xanh ti, d b su bnh tn cng, cy t ny chi, kh ra hoa, hoa nh v ngn mu sc khng ti, hoa nhanh tn. Tha nng lan thp cy, l vng c vt nhn v kh, mp l c xu hng cp vo, d ra hoa sm khi cy cn nh nn hoa ngn, nh, cy km pht trin. Nu nng gt qu l s b chy, kh dn ri cht. Lan c yu cu khc nhau v mc chiu sng ty theo loi lan v tui cy. Lan H ip (Phalaenopsis) t chu nng nht, c th chu c 30% nng, lan Cattleya chu c 50% nng, lan Dendrobium hay Vanda l hp chu c 70% nng, trong khi lan Vanda l di v B cp chu c ti 100% nng. Lan con t 0-12 thng ang trong giai on tng trng thn l ch cn chiu sng 50%, lan nh t 12-18 thng cn chiu sng ti 70% v thi im kch thch ra hoa c th cho chiu sng nhiu hn, thm ch b dn ch e chiu sng t nhin. Hng chiu sng cng rt quan trng i vi lan. Lan t hng ng nhn nh nng bui sng s tt hn nhiu so vi lan t hng Ty nhn nh nng bui chiu. Chnh v vy nu trng lan trn sn thng hay ban cng pha Ty lan km pht trin v t hoa. Khi trng lan cn b tr hng theo hng Bc Nam cy nhn c nh sng phn b y nht. - Phn bn: Dinh dng ng vai tr rt quan trn g i vi lan. Khi lan y dinh dng cy ti tt, ra nhiu hoa, hoa to p, bn trong khi thiu dinh dng lan ci cc, km pht trin, khng hoc t c hoa. Lan cn 13 cht dinh dng khong, thuc cc nhm a, trung v vi lng: Dinh dng a lng gm m (N), Ln (P) v Kali (K). Dinh dng trung lng gm Lu hunh (S), Magi (Mg) v Canxi (Ca). Dinh dng vi lng gm St (Fe), Km (Zn), ng (Cu), Mangan

(Mn), Bo (B), Molypen (Mo) v Clo (Cl). Thiu m, cy ci cc, t ra l, ra chi mi, l dn chuyn vng theo qui lut l gi trc, l non sau, r mc ra nhiu nhng cn ci, cy kh ra hoa. Tha m, thn l xanh mt nhng m m yu, d ng v su bnh, u r chuyn xm en, cy kh ra hoa. Thiu ln, cy ci cc, l nh, ngn, chuyn xanh m, r khng trng sng m chuyn mu xm en, khng ra hoa. Tha ln cy thp, l dy, ra hoa sm nh ng hoa ngn, nh v xu, cy mt sc rt nhanh sau ra hoa v kh phc hi. Tha ln thng dn n thiu Km, St v Mangan. Thiu kali, cy km pht trin, l gi vng dn t hai mp l v chp l sau lan dn vo trong, l i khi b xon li, cy mm yu d b su bnh tn cng, cy chm ra hoa, hoa nh, mu khng sc ti v d b dp nt. Tha kali, thn l khng m mng, l nh. Tha kali d dn n thiu magi v can xi. Thiu lu hunh, l non chuyn vng nht, cy ci cc, km pht trin, sinh trng ca chi b hn ch, s hoa gim. Thiu magi, thn l o ut, xut hin di mu vng phn tht ca cc l gi trong khi hai bn gn chnh vn cn xanh do dip lc t hnh thnh khng y , cy d b su bnh v kh n hoa. Thiu canxi, cy km pht trin, r nh v ngn, thn mm, l nh, cy yu d b ng v su bnh tn cng. Thiu km, xut hin cc m nh ri rc hay cc vt sc mu vng nht ch yu trn cc l trng thnh, cc l non tr nn ngn, hp v mc st nhau, cc t mt ngn ngn li, cy thp, rt kh ra hoa. Thiu ng, xut hin cc m mu vng v qun phin l, u l chuyn trng, s hoa hnh thnh t b hn ch, cy yu d b nm tn cng. Thiu st, cc l non chuyn a vng sau t r nn trng nht, cy ci cc, t hoa v d b su bnh tn cng. Thiu mangan, a vng gia cc gn ca l non, c trng bi s xut hin cc m vng v hoi t, cc m ny xut hin t cung l non sau lan ra c l, cy ci cc, chm pht trin. Thiu bo, l dy, i khi b cong ln v dn, cy ci cc, d b cht kh nh sinh trng, r ci cc s n t, hoa d b b rng, khng thm v nhanh tn. Thiu molypden, xut hin m vng gi a cc gn ca nhng l di, nu thiu nng, cc m ny lan rng v kh, mp l cng kh dn, cy km pht trin. Thiu clo, xut hin cc vt a vng trn cc l trng thnh sau chuyn mu ng thau, cy ci cc, km pht trin.

Lan rt cn phn bn nhng khng chu c nng dinh dng cao, v vy bn phn cho lan phi thc hin thng xuyn v tt nht l bng cch phun qua l. Phn bn cho lan phi cha y cc cht dinh dng a, trung v vi lng vi thnh phn v t l ph hp vi tng thi k sinh trng v pht trin ca cy. Nguyn tc chung l lan trong thi k sinh trng thn l mnh cn m cao, ln v kali thp, trc khi ra hoa cn ln v kali cao, m thp trong khi lan n hoa cn kali cao, ln v m thp hn. Phn bn thch hp cho cc thi k ny l u Tru 501, 701 v 901, y l loi phn c y v cn i a, trung, vi lng v cc cht iu ha sinh trng. Nng v liu lng phun ty thuc tui v thi k pht trin nh sau: - Lan mi trng 0-6 thng hoc lan m i ra chi non sau ct hoa: Phun phn bn l u Tru 501 (30-15-10) nng 500 ppm (0,5 g/lt). Giai on trc 3 thng phun nh k 3 ngy/ln, t 3-6 thng nh k 7 ngy/ln. - Lan mi trng 6-12 thng hay lan c c chi mi ang pht trin mnh: Phun phn bn l u Tru 501 (30-15-10) nng 2.000 ppm (2g/lt), nh k 7 ngy/ln. - Lan mi trng 12-18 thng hay lan c c chi thnh thc chun b ra hoa: Phun phn bn l u Tru 701 (10-30-20) nng 3.000 ppm (3g/lt), nh k 7 ngy/ln. Giai on ny cn gim nc ti v b bt mt gin ch e nng mc chiu sng nhm kch thch ra hoa. - Khi vi hoa xut hin: Phun phn bn l u Tru 901 (15-20-25) nng 2.000 ppm (2g/lt) nhm thc hoa n to, p, gi hoa lu tn.

- Ti nc: Lan rt cn nc cho qu trnh sinh trng pht trin. Nu thiu nc cy s kh ho, gi hnh teo li, l rng nhng khng cht, n c th trc khi n hoa. Tha nc, cy d b thi t nht l vi cc ging lan c l ng mc st nhau. Qu nhiu nc r c rong ru v nm bnh pht trin mnh.

Nc ti cho lan khng qu mn, phn v clor di ngng cho php, pH 5,6. Ch ti nc m, nn ti vo sng sm hay chiu mt, trnh ti bui tra khi tri ang nng nng. Sau nhng trn ma bt thng, nht l ma u ma cn ti li ngay ra bt cc cht cn ng li trn thn l. - Phng tr su bnh: Lan l cy cng d b su bnh, nht l trong iu kin chm sc km, iu kin mi trng khng thun li. Ty theo tng loi su bnh m dng cc loi thuc thch hp. Liu lng v nng phun cn theo ng hng dn trn bao b sn phm. Nu lan b cc loi su hi thn l c th dng cc thuc cha hot cht Fenitrothion, Trichlorfon nh Ofatox 400EC, hot cht Cartap nh Patox 95SP hay Captafon, Captan hoc Actara 25WG. Lan b rp sp, rp trng, ry mm dng Supracid 40ED/ND, Suprathion 40EC, Bitox 40EC hay Ofatox 400EC. Lan b nm, vi khun hay virus gy nn tnh trng chy l tng m, vt chy lan trn dn, bnh thi r dng Zinep, Starner 20 WP hay Benomyl. 6- THU HOCH V BO QUN Hoa ct cnh ngm trong dung dch gip hoa lu ho khong 15 pht, sau bc li bng giy bo.

Lan loi Vanda gm c Vanda v Ascocentrum c th trng bt c ni u min l mt s iu kin v trng trt c p ng.

Nhit v m Lan Vanda pht trin mnh khi nhit ban ngy mc 20oC hoc cao hn v ban m thng khng di 10,5oC. Vanda s tip tc pht trin tt bt c lc no trong nm nu n c cung cp nhit m v nh sng rc r. Cy ny chp nhn c nhng t di thi tit nng v cc t lnh ngn. Mt s cy Vanda c th chu ng c nhit thp trong 2-3 gi vi cc tn thng cht r v chi hoa. Vo nhng ngy nng, m ti 80% l thch hp. nh sng v bng rm Lan Vanda i hi nh sng mnh v nn cho hng nh sng trn bui mai nu c th. Cc loi Vanda l hi trn c th trng ni y nng sut ngy, ni nhng vng nhit i c m cao. Cc cy c l dng ci li cn c bo v thm vo nhng ngy nng nht. Chuyn ng khng kh Di nh nng ma h, khng kh chuyn ng mnh m bng ci qut gi tht quan trng gi nhit ca l di thp v trnh ci nng lm hng t bo. iu kin thong hn, nh ngoi tri, trong cc vn rm mt gi, thin nhin s cn bng nh sng, nhit , m ra hoa v tng trng tt. Vic hn ch chuyn ng khng kh cng quan trng khi tri lnh. Ti nc

m cao ban ngy rt cn thit, c bit l cc ngy nng v cc cy loi Vanda trng ngoi tri c th cn ti nc v phun sng nhiu ln mi ngy trong ma tng trng khi tri qu nng. Trong thi tit mt hn, vo nhng ngy c my hoc sau khi sang chu, nn hn ch vic ti nc. Dinh dng Lan Vanda l loi cn dinh dng nhiu. Cy trng ngoi tri cn tp trung dung dch phn bn loi 20 - 20 - 20. Vo ma ng hoc ma khng tng trng nn p dng cng t l y hai tun mt ln hay tt hn l mi tun ti phn mt ln. Ngoi ra trong ln dinh dng th ba c th thay bng phn bn c lng acid phosphoric cao (10 -30 - 20). C th cho thm dung dch vitamine v hormone vo phn bn mi thng mt ln. loi b mui ng li cc cy nn ra bng nc l mi thng mt ln. D bn theo k hoch dinh dng no, xin hy nh iu quan trng l hy theo ng ch dinh dng m bn chn. V chu Cc loi Vanda s mc tt trong bt k cht trng xp no min l c thng kh ng mc. V cy th hoc cht Aliflor l nhng th tt cn chn. Cc chu bng g c a chung hn nhng ngi ta c th dng chu cho nc thot i nhanh. Cc cy nn treo r bung xung thong th. ngoi tri, lan Vanda c th c trng trong cc chu t ln. Cc cy mi vo chu nn gi nhng iu kin rm mt hn cho n khi cy c n nh. V cc cy Vanda c r ln trong khng kh, cn trnh lm xo trn khi ly n ra khi chu. Cy c th c chuyn t cc chu nh sang chu ln bng cch nhng t r trong nc t lu cho n khi r c th gp li c ri mi a r qua cc khe ca chu ln hn. C th cho thm vo t ming Alifor ln gi vng cy; phng php ny lm gim thiu chn ng cho cy v gip cy tng trng lin tc. Tuy nhin c nhng trng hp m vic lm xo trn r khng th trnh c nh chu b mc, cc cy ny cn nhng trong nc, tch ra cn thn v t trong mt dung dch vitamine, hormone, thuc dit nm ngm trong 5 pht ri chuyn sang chu mi. Ma vo chu hoc sang chu cho lan Vanda l t thng t ti thng nm. Lc dch t "Orchids" ca American Orchid Society - Robert Fuchs

* Phng bnh trn hoa lan ct cnh Cc nhm hoa lan ct cnh c trng ph bin hin nay nh Dendrobium, Mokara v Oncidium. Xu hng gn y, h ip cng l mt trong nhng nhm hoa lan s c a vo khai thc nh hoa lan ct cnh. Mt s bnh chnh khi trng hoa lan ct cnh thng gp phi l:

I. Bnh hi 1.1. Bnh tut l chn Xut hin nhiu nhng vn lan trng Mokara. Phn l chn ca cy lan (st mt gi th) thng vng, ho v sau rng. Bnh thng xut hin nhng cy lan suy dinh dng, sau khi trng gp nhiu nc. Phng tr: S dng Ridomil vi liu lng 30g/lt. 1.2. Bnh thi en l non Nhng vn lan trng Mokara cng thng xut hin bnh en l non. Vt bnh ban u l nhng chm nh li ti, sau vt bnh lan rng v lm thi c mt vng rng ln. Nguyn nhn l do iu kin trng qu m. Phng tr: Hn ch ti nc. S dng Ridomil hoc Physan 20. 1.3. Bnh m l Do nm Cercospora sp. gy ra Bnh thng pht sinh mnh nhng vn lan trng Dendrobium, Mokara; gy hi trong ma ma, nhng vn c m cao. Vt bnh l nhng m nh, hnh mt cua, hnh trong hi lm, gia mu nu nht, xung quanh c g ni mu nu m. Bnh gy hi ch yu trn l gi, l bnh t. Phng tr: C th s dng mt trong cc loi thuc nh Carbendazim, Zineb, Captan + Aliette. 1.4. Bnh m en lm Do nm Phyllosticta capitalensis gy ra. Bnh thng xut hin nhng vn lan trng Dendrobium, gy hi cui ma ma u ma nng. Vt bnh l nhng chm en nh, hi trn. Bnh gy hi nng trn nhng vn lan km v sinh. Phng tr: V sinh vn lan. C 2 3 thng phun kh trng 1 ln, c th s dng dung dch nc vi. Phng tr bnh c th dng mt trong nhng loi thuc tr nm k trn nh Zineb, Topsin, 1.5. Bnh tut l trn cy Dendrobium y l bnh kh quan trng v ph bin nht trn nhng vn lan trng Dendrobium, cn gi l bnh m hoi t. Xut hin nhng vn lan c bin dao ng m ln v nhit thay i t ngt. Vt bnh ban u l nhng vt vng nham nh, sau lan rng. Xut hin nhiu nhng l gi, bnh t. Nu bnh nng c th lm cy lam rng ht l. kim sot hon ton bnh ny, c th s dng Ronilan, c 10 ngy/ln. 1.6. Bnh thi gi hnh

Bnh thng do vi khun Erwinia carotovora gy ra, cn gi l thi nu. Vt bnh ban u mu nu nht, hnh trn, mng nc. Sau , vtg bnh m dn ln v lan ra c gi hnh. Bnh gy hi mnh trn nhng vn lan trng Oncidium. Bnh thi mm do vi khun Pseudomonas gladioli gy ra. Vt bnh ban u c hnh dng bt nh, ng nc, mu trng c, thng lan rng theo chiu rng ca l. Gp thi tit m t, m bnh cng thi nng hn. Phng tr: + V sinh thng thng xuyn. + Hn ch ti nc cho cy vo bui ti. + Tch nhng cy bnh ring, nu nng c th em hu. + C th s dng cc loi thuc nh Steptomycin hoc Tetracyline phun. II. Su hi 2.1. B tr Bnh m en ca hoa lan l do nm Fusarium sp. gy ra kt hp vi b tr. Bnh thng xy ra trong ma nng, nhng vn lan c m thp. Phng tr: C th s dng Mesurol v Dithane M45. 2.2. Rp vy Rp thng bm trn nhng gi hnh cn non hoc trn nhng l lan. Su gy hi nng lm gim quang hp ca cy v nh hng ln n nng sut v mu m cy. Rp vy xut hin nhiu nhng vn lan v sinh km, m cao. Phng tr: V sinh vn thng xuyn. C th ch xt rp nhng cy b nng bng bn chi. Hoc dng mt trong nhng loi thuc nh Alpha cypermethin hoc Dimethoate. Lu : C rt nhiu loi su bnh hi trn lan, tuy nhin trn y l mt s bnh, su thng gp nht. V trng phong lan quan trng nht l nga bnh. Do , vn lan cn phun nh k hn ch b nhim bnh. * Bnh do vi khun v nm Bnh thi mm gy ra do vi khun Erwinia carotovora pv. carotovora v Erwinia chrysanthemi trn lan Phalaenopsis.

Bnh mc nu do vi khun Erwinia cypripedii trn cy con Paphiopedilum. Nhng du hiu u tin l nhng m nh sng nc t trn ti bu dc, thng gn gia hai l. Khi bnh gia tng, mu m sng thay i t nu nht ti nu ht d rt m, nh ta thy y.

S pht trin ban u vt bnh thi en trn cy lan.

Hch nm sng st trong tnh trng ng ca nm Sclerotium rolfsii.

Bnh thi nu trn ngn do nm Sclerotium rolfsii.

Bnh thn th trn Cattleya vi cu trc tnh dc ca nm Glomerella.

m vi khun mu nu gy ra bi vi khun Pseudomonas cattleyae l bnh ph bin v trm trng nht i vi lan Phalaenopsis. Cc vng b bnh cho thy mt lng ln dch r, c cha vi khun gy bnh c th c truyn sang cc cy khc do nc bn.

Bnh m nu gy ra do vi khun Pseudomonas cattleyae xut hin trn nhng cy lan ging nh Cattleya, y nhng m en thng su hin ra trong gii hn rt r.

Mt di ca l Angraceum Veitchii b ph hu bi bnh m l Cercospora angraeci.

Bnh m l gy ra bi Cercospora dendrobii mt trn v mt di l Dendrobium nobile. Ngay sau khi b nhim bnh, mt vng xanh vng c th nhn thy mt trn ca l.

Lan Phaius tankervilleae cho thy nhng triu chng bnh l gy ra bi vi khun Cercospora epipactidis. Nhng m vng nh lm su mt di l v sau cng thy r c hai mt l mu sm li l kt lin li thnh nhng vt thng ln khng u. Vi thi gian, tm ca ca cc m s rt ra.

Bnh tn ri cnh hoa gy ra do Botrytis cinera thng xy ra nht khi thi tit lnh, m, ni khng c s lu thng khng kh ng mc. D Phalaenopsis (trn y) v hoa ging Cattleya d nhim bnh nht, cc ging khc, k c Vanda, Oncidium v Dendrobium, u c th nhim bnh.

Nhn vo l lan ngi ta c th bit tnh trng ca cy lan ra sao: 1. L xanh m v qut quo: du hiu thiu nh sng. 2. L vng a cy ci cc: qu nhiu nh sng, qu nng. 3. L cng ct v hi ng mu vng: va nh sng. 4. L b m thi v loang dn: b bnh thi l thi t. 5. L b chm, c sc, c qung: triu chng b vi rt. 6. L b m nhng khng loang: ng nc v b lnh. 7. u l b chy: mui ng trong chu v bn qu nhiu, hoc l gi. 8. L nhn nheo: thiu m hay thi r.

Thiu nng v r khng tt

Thi l

Virus L gi B lnh

Virus Nhiu phn bn Rp t v b bnh

Khi thy l lan nhn nheo, l du hiu ca tnh trng: Thiu m hay thi r. Ti qu thng xuyn, r lan lc no cng t d sinh ra bnh v thi r. Xin ng nhm ln gia m v t. R lan a tnh trng lc m, khi kh, cho nn khi ti hy ti cho tht m, xong ri nn i 2-3 ngy hay mt tun sau cho kh r ri mi ti tip. Vn ny ty thuc vo: Kh hu nng hay lnh. Vt liu trng lan c thot nc hay khng. Chu ln hay nh. Nn nh r c nhim v ht nc v cht b dng nui cy. Nu vt liu nui trng kh ro, r s mc di ra tm nc. Tri li lc no cng c sn nc bn, r s khng mc thm ra na. Ngay c nhng ging lan cn phi ti nhiu nh Vanda chng hn, cng i mt vi gi sau cho kh r ri hy ti hay phun nc. Nhng nu tnh trang sng nc ko di ngy ny qua ngy khc, r s b thi. R b thi, khng c g ht nc, l cng c th thm nc nhng khng nui cy cho nn l b nhn nheo, thn, b cy b tp li. Chng ta cng ng nhm ln gia thi r v ti khng nc. Nu ti khng , cy s b cn ci v khng tng trng ng mc ch khng b nhn nheo, ngoi tr trng hp b qun khng ti c thng. Nhng loi lan c l di v mm nh Oncidium, Brassia hay Odontoglossum... khi thiu nc l s c triu chng chun xp li. Nu ti thy l lan vng ra, mm nhn v rng l du hiu ca vic ti qu thng xuyn v hu qu l thi r, l nhn nheo v rng (ngoi tr trng hp ca nhng loi lan rng l vo cui ma thu).

Thiu m v thi r

Cha chc l Vi rt, c khi ch l vt try xc.

Khi l lan b nhn nheo hay mm nhn, chng t tnh trng r b thi. Ta hy: Rt cy ra khi chu.

Ra r v cy cho sch. Ct b r thi. Phun thuc st trng, dit nm. Trng li vi vt liu mi ngm nc ti thiu 24 gi.

Vi nhng pht minh v k thut khoa hc mi m, chuyn nhn ging hoa lan khng cn phm vi ct cnh, tch nhnh hay gieo ht theo phng thc c xa khi c khi khng na. Trong phm vi bi ny chng ti xin ch trnh by vic nhn ging mt cch tng qut chng ta c mt nim chung. Nu mun hiu r ngn ngnh cn phi tm hiu k cng hn hay ni cch khc l phi theo mt lp hun luyn chuyn ngnh. Mi cc bn hy cng chng ti s xem li bt u, t d n kh. TCH NHNH Nhiu ging lan mi nm mc thm vi ba nhnh mi. Sau vi nm cy lan tr thnh mt khm ln c 9-10 nhnh. Nhng nhnh gi nu li ch l chic bu cha nc ch khng ra hoa v cng khng mc cy non na. li ch thm cht ch, nhng nu tch ri ra, nhng nhnh gi v l do sinh tn s mc cy non. Khi tch ra, chng ta cn phi c t 3-5 nhnh. Nu ch c 1-2 nhnh cy c th cht v khng sc, nhng nhnh non d c mc ra cng kh lng c hoa c. Khi tch nhnh nn dng dao ko kh trng v phun thuc st trng vo cc vt ct hay nhng ch b phm. Thi gian tch nhnh tt nht l sau khi hoa tn hay trong ma h. Khng nn tch vo cui ma thu hay ma ng. C GI Khi tch ra, nhng c ga ca cc ging lan nh Cymbidium, Oncidium, Encyclia, Stanhopea v.v... ng nn vt i, v nhng c ny thng mc ra cy non. Cn phi ct b r thi, l gi ri vo ch rp mt, thnh thong phun nc cho c khi kh ho. Khong vi thng sau cc c ny s mc cy non, i khi cy mc r khong 4-5 cm hy em ra trng. TCH CY CON

Nhng loi nh Phalaenopsis hay Dendrobium thng mc cy non (keiki) sau khi hoa tn. Khi chng ta vn ti bn cho cy m nh thng. Khi cy non ra r di khong 4-5 cm s dng dao ko kh trng tch ra v em trng vi nhng vt liu c nh. CT KHC Chng ta cng c th nhn ging bng cch ct khc cnh hoa hay thn cy nh sau: Phalaenopsis L mt loi lan thn n, t khi mc cy con gc, nhng li hay mc cy con trn t ca cnh hoa. C 3 cch nhn ging: 1. Khi bng hoa u tin va n, pha di c 2-3 t khng c hoa nhng c chic v bc. Dng dao hay tm nhn tch v ny ra, trnh phm n mm bn trong, bi thuc mc cy non (keiki paste) c cht Cytokinin gi bn khong 4-5$ USD vo mm . Khi hoa tn hy ct pha trn i. Vi thng sau s mc cy con, khi cy con ra r di 4-5 cm, ct ra v em trng 2. Khi hoa tn ht, ct cnh hoa st n tn gc ri cm vo trong ly nc c pha phn bn 30-10-10 rt long 1/4 tha c ph cho 4 lt nc v lu lu li thay nc mt ln. C ngi dng nc da (coconut milk) thay cho nc lnh, nhng cch ny d b nhim trng hay nhim nm cho nn cn phi cho vi git Physan 20 hay Peroxide hydrogen vo. ni rp mt vi nhit t 75-80F hay 25C tr ln, vi thng sau s mc cy non cc t. 3. Ct cc t di bng hoa u tin (nhng t khng c hoa) mi u cha ra khong 2-3 cm, ngm vo nc st trng trong vng 20 pht ri b vo trong mt chic bnh bt kn lai v nh trn. Dendrobium, Phaius Khi hoa tn, ct thn cy ra tng khc nh trn hay nguyn cy, ngm vo nc c pha cht st trng ri t ln khay c ru sphagnum moss. vo ch rp mt v m nh trn, vi thng sau s mc cy con. Aerides, Ascocenda, Arachnis, Renathera, Vanda, Staurochilus v.v... Nhng cy lan thuc cc loi k trn thng mc qu di v mt i khi li b thi ngn hay thi gc nht l Ascocenda v Vanda. Trng hp ny nu khng ct ra v kp cha tr cy s cht.

Khi cy lan mc qu di, c th ct ra lm nhiu on theo nh hnh bn, mi on cn ti thiu phi c t 3-5 t v 2-3 r, gc cy cng vy. Sau bi thuc st trng vo 2 u, c th dng vi n tru thay th. Nu cy b thi ngn, hay thi gc, dng dao tht sc kh trng thn cy khng b dp. Ct cho ti khi no khng cn thy chm en trong li v phi ct thm vo chng 3 cm na, bi thuc st trng v vo ch mt v m mi ngy phun nc mt ln, nhnh mi v r mi s mc ra. TH PHN Nu ch mun thu phn (hand pollination) hay lai ging mt vi cy nh Cymbidium, Cattleya chng ta c th thc hnh trong mt vi pht, nhng nu mun c hoa p chng ta cn phi nghin cu k cng. Bi v khi th phn gia nhng bng hoa cng mt cy hay vi 2 cy khc nhau. Th d ta khi lai cy hoa vng vi cy hoa tng s l c mu cam nhng kt qu khng nh mun bi v nhng cy cha v cy m c khi lai ging nhiu ln. Ch c nhng ging lan nguyn thy mi gi c nguyn tnh mt phn no. GIEO HT Nhn ging bng cch gieo ht (seedling) gm c 3 iu chnh yu: 1. Thi im ly ht, c ging phi ly ht khi qu lan cn xanh, c ging li phi khi qu chin. Thi gian khong t 50 ngy cho ti 260 ngy, tri lan c th cho t vi chc cho n trn na triu ht. 2. Vic trng lan t ht hay trng lan trong ng nghim khng phi l d dng, cn phi c nhng dng c v nhiu ln kinh nghim. Vn chnh l phi kh trng kh nm trc khi geo ht. 3. Thi gian t khi mc ra t ht cho ti khi ra hoa khong t 2 nm nh Phalaenopsis v 9-10 nm cho Dendrobium speciosum. CY M (mericlone) Cy m l k thut nhn ging nhanh chng v hu hiu nht. Ngi ta c th cy mt lot ra hng ngn hay hng trm ngn cy lan nh vi c tnh y ht nh cy lan m. Nhng cy lan nh ny c ly ra t t bo ca l, r nhng phn ln t li

ca cc mm non mi mc. Thng thng ngi ta ct thnh 20 mnh nh, sau c b vo trong mt dung dch c bit ri cho vo my lc chm chp xoay vng hoc nghing sang bn phi ri bn tri, cho cc mnh ny ch ln ln v khng ra l hay ra r. Sau li ct ra thnh 300- 400 mnh ri tip tc nh vy cho ti 7000-8000 mnh nh hay nhiu hn na. Cui cng ngi ta cho vo nhng chai (Flask) cho cy mc ln nh gieo t ht. L tt nhin cng vic ny phi do nhng nh chuyn mn vi dng c c bit mi bo m kt qu. Nu cc bn mun nhn ging hy chu kh c k hiu bt tng tn v phng php, k thut, dng c v.v... khng n ni hon ton tht bi. Chc cc bn may mn.