L07 (Master) Teoria e kërkesës për punë · 1 L07 (Master) Teoria e kërkesës për punë Prof.as. Avdullah Hoti 2 Literatura Literatura: 1. George Borjas (2002): Labor Economics,

11

L07 (Master)

Teoria e kërkesës për punë

Prof.as. Avdullah Hoti

2

Literatura

Literatura:

1. George Borjas (2002): Labor Economics, 2nd Ed., McGraw-Hill, 2002,

Chapter 4

2. Stefan Qirici (2005): Ekonomiksi i punës, Morava, Tiranë

Kreu V

3. Sapsford, D. And Tzannatos, Z. (1993): The Economics of the Labour Market, The Macmillan Press Ltd.

Chapter 3

3

Hyrje

• Përse firmat kërkojnë punëtorë?– puna është një ndër faktorët e prodhimit

• Kërkesa e firmave për punëtorë është e njëjtë me kërkesën e firmës për inpute tëtjera–Firmat blejnë lëndë të parë për procesin e

prodhimit

–Firmat blejnë kohën e punëtorëve për procesin e prodhimit

• Kërkesa e firmës për inpute, përfshirëedhe inputin punë, është “kërkesë e prejardhur”–Varet nga kërkesa për produktet e firmës

4

Numri optimal i punëtorëve

• Numri optimal i punëtorëve varet nga:

– ndryshimi i pagës (-)

–Teknologjia e prodhimit (+)

–Shitjet dhe të ardhurat e firmës (+)

–Kostoja e kapitalit (+)

5

Periudhat kohore te analizes se kerkeses per pune

• Momentale: L dhe K janë të fiksuar

• Afatshkurtër: L është i ndryshueshëm, K fiks

• Afatgjatë: L dhe K janë të ndryshueshëm

• Shumë afatgjatë: L, K dhe T të ndryshueshme

• Dallimi në mes të periudhave është konceptual

– dallojnë nëpër industri të ndryshme

Çështje për diskutim

Si vendos një punëdhënës për numrin e punëtorëve që do të

punësoi?

Si vendos një punëdhënës për numrin e punëtorëve që do të punësoi?

�Supozimet bazë mbi tregun:� Firma maksimizon fitimin

� Firma përdor vetëm punë dhe kapital në procesin e prodhimit

� E vetmja kosto e marrjes në punë është paga

� Tregu i punës dhe i produktit është konkurent

� Firma është çmim pranuese në të dy tregjet

� Supozimi shtesë: Kapitali është fiks� Jemi në periudha afatshkurtra

�Analiza margjinale -

�(Principet mikroekonomike) MR=MC

� ku: MR – E ardhura margjinale

MC – Kostoja margjinale

�Mënyra e vendosjes – hap pas hapi

�Punësimi i punëtorit të parë, të dytë, e kështu

me radhë derisa MR=MC


�Një metodë tjetër:�Firma punëson punëtorë derisa MRP >= W

Ku MRP = vlera margjinale që sjellë punëtori shtesë

�MRP = P*MPL ku P është çmimi i produktit

�Pra kush e përcakton MPL:�Jo karakteristikat personale

�MPL varet nga Kapitali dhe Teknologjia

�Të ardhurat margjinale zbritëse(Produktiviteti margjinal zbritës)


Si vendos një punëdhënës për numrin e

punëtorëve që do të punësoi?

Riparimi i orëve

L TP MPL MRP TR TC π MR MC

0 0 .

1 4 4

2 10 6

3 15 5

4 18 3

5 20 2

6 19 -1

L

TP

∆

∆=MPL



Riparimi i orëve


0 0 . .

1 4 4 100

2 10 6 150

3 15 5 125

4 18 3 75

5 20 2 50

6 19 -1 -25

MRP = MPL * P

Supozo: W=60 E/ditë, kostoja mesatare e riparimit të orës = 25 E, FC=100 E.



Riparimi i orëve


0 0 . . 0

1 4 4 100 100

2 10 6 150 250

3 15 5 125 375

4 18 3 75 450

5 20 2 50 500

6 19 -1 -25 475

TR = TP * P




Riparimi i orëve


0 0 . . 0 100

1 4 4 100 100 160

2 10 6 150 250 220

3 15 5 125 375 280

4 18 3 75 450 340

5 20 2 50 500 400

6 19 -1 -25 475 460

TC = TFC + TVC

Ku: TVC = L * w

TFC

TVC




Riparimi i orëve


0 100 -100

100 160 -60

250 220 30

375 280 95

450 340 110

500 400 100

475 460 15

π = TR – TC

π maksimiziohet kur

MRP = w

ose

MR = MC


Riparimi i orëve


-100 - -

-60 25 15.00

30 25 10.00

95 25 12.00

110 25 20.00

100 25 30.00

15 25-

60.00

TP

TRMR

∆

∆=

∆TP

∆TVCMC

konstant eshte TFC pasi

∆TP

∆TCMC

=

=




Riparimi i orëve


0 0 - - 0 100 -100 - -

1 4 4 100 100 160 -60 25 15.00

2 10 6 150 250 220 30 25 10.00

3 15 5 125 375 280 95 25 12.00

4 18 3 75 450 340 110 25 20.00

5 20 2 50 500 400 100 25 30.00

6 19 -1 -25 475 460 15 25 -60.00

Fitim

maksimal

me 4

punëtorë


Riparimi i orëve


0 0 - - 0 100 -100 - -

1 4 4 100 100 140 -40 25 10.00

2 10 6 150 250 180 70 25 6.67

3 15 5 125 375 220 155 25 8.00

4 18 3 75 450 260 190 25 13.33

5 20 2 50 500 300 200 25 20.00

6 19 -1 -25 475 340 135 25 -40.00

Fitim maksimalme 5 punëtorë






Riparimi i orëve


0 0 - - 0 100 -100 - -

1 4 4 100 100 180 -80 25 20.00

2 10 6 150 250 260 -10 25 13.33

3 15 5 125 375 340 35 25 16.00

4 18 3 75 450 420 30 25 26.67

5 20 2 50 500 500 0 25 40.00

6 19 -1 -25 475 580 -105 25 -80.00





• Konkluzionet:

•Çfarë ndodh me numrin e

punëtorëve kur:

•Rritet paga? Bie

•Bie paga? Rritet



Riparimi i orëve


0 0 - - 0 100 -100 - -

1 4 4 100 100 160 -60 25 15.00

2 10 6 150 250 220 30 25 10.00

3 15 5 125 375 280 95 25 12.00

4 18 3 75 450 340 110 25 20.00

5 20 2 50 500 400 100 25 30.00

6 19 -1 -25 475 460 15 25 -60.00





Riparimi i orëve


0 0 - - 0 100 -100 - -

1 4 4 132 132 160 -28 33 15.00

2 10 6 198 330 220 110 33 10.00

3 15 5 165 495 280 215 33 12.00

4 18 3 99 594 340 254 33 20.00

5 20 2 66 660 400 260 33 30.00

6 19 -1 -33 627 460 167 33 -60.00





Riparimi i orëve


0 0 - - 0 100 -100 - -

1 4 4 76 76 160 -84 19 15.00

2 10 6 114 190 220 -30 19 10.00

3 15 5 95 285 280 5 19 12.00

4 18 3 57 342 340 2 19 20.00

5 20 2 38 380 400 -20 19 30.00

6 19 -1 -19 361 460 -99 19 -60.00




• Konkluzionet:

•Çfarë ndodh me numrin e punëtorëve kur:

•Rritet çmimi i produktit? Rritet

•Bie çmimi i produktit? Bie

Riparimi i orëve


0 0 - - 0 100 -100 - -

1 4 4 100 100 160 -60 25 15.00

2 10 6 150 250 220 30 25 10.00

3 15 5 125 375 280 95 25 12.00

4 18 3 75 450 340 110 25 20.00

5 20 2 50 500 400 100 25 30.00

6 19 -1 -25 475 460 15 25 -60.00





Si vendos një punëdhënës për numrin e punëtorëve qëdo të punësoi?

Riparimi i orëve


0 0 - - 0 80 -80 - -

1 4 4 100 100 140 -40 25 15.00

2 10 6 150 250 200 50 25 10.00

3 15 5 125 375 260 115 25 12.00

4 18 3 75 450 320 130 25 20.00

5 20 2 50 500 380 120 25 30.00

6 19 -1 -25 475 440 35 25 -60.00



Si vendos një punëdhënës për numrin e punëtorëve qëdo të punësoi?

Riparimi i orëve


0 0 - - 0 120 -120 - -

1 4 4 100 100 180 -80 25 15.00

2 10 6 150 250 240 10 25 10.00

3 15 5 125 375 300 75 25 12.00

4 18 3 75 450 360 90 25 20.00

5 20 2 50 500 420 80 25 30.00

6 19 -1 -25 475 480 -5 25 -60.00




• Konkluzionet:

•Çfarë ndodh me numrin e punëtorëve kur:

•Rritet kosto fikse? Nuk ndryshon

•Bie kosto fikse? Nuk ndryshon

28

KP në periudha afatshkurtra

• Kostoja totale e punës: TC = L x W

• Në marrjen e vendimit krahasohet MCW=∆TCW / ∆L

– firma në konkurencë të plotë MCW=W

29


• Firma vazhdon të punësojë punëtorë derisa:

MRPL=W (1)

• Në konkurencën e plotë

MR=P (2)

MRPL = MR x MPL (3)

• Duke zëvendësuar MR me P do kemi:

MRPL = P x MPL (4)

• Kushti i ekuilibrit për kërkesën për punë për një firmë:

P x MPL = W (5)

Firma punëson derisa paga është e barbartë me produktin

marxhinal shumëzuar me çmimin e atij produkti

30


• Kurba për punë e firmës në afat të shkurtër: Figura 5.2

31

KP e degës dhe tregut

• Kurba e KP e degës = shuma e KP te firmave

• Por firma e vetme është ‘pranuese e çmimit’,

• Ndërsa, së bashku ato e determinojnë çmimin

–Kur të gjitha firmat punësojnë më shumë punëtorë”• rritet produkti total nga Q0 ne Q1

• ulet çmimi nga Pe në P1

32


• Cili është efekti i uljes së çmimit në MRPL dhe KP? – Figura 5.5: Supozojmë se janë 100 firma në degë

– Kur W=50, çdo firmë punëson 50 punëtorë

– Punësimi në degë = 100 firma x 50 punëtorë = 5,000 punëtorë

– Nëse paga ulet nga Wo në W1,

• secila firmë rrit prodhimin => rrit nr e punëtorëve ne 60

• Në nivel të degës punësimi është 6,000 punëtorë

• Kur të gjitha firmat rrisin prodhimin rritet prodhimi total (TP), pra rritet oferta e tregut

• Kur kërkesa nuk ndryshon kjo çon në uljen e çmimit

– POR: çmimi përdoret në llogaritjen e MRPL• ulja e çmimit e ul edhe MRPL

• Kështu, kurba e MRPL0 do të zhvendoset poshtë në MRPL1

• Nëse paga është W1 firma punëson 55 punëtorë» 5,500 në nivel të degës

• Kurba e KP e degës ndryshon nga AB në AC.

33


34

Elasticiteti i kërkesës për punë

• Sa ndryshon punësimi kur ndryshon paga?

EDL = Ndryshimi në % në sasinë e kërkuar të punës Ndryshimi në % e pagës

– Koeficienti është me shenjë minus për shkak të lidhjes sëzhdrejtë

• Varësisht prej vlerave të EDL:EDL= +infinit plotësisht elastikeEDL= 0 plotësisht joelastikeEDL= 1 krejtësisht elastike1< EDL< +infinit relativisht elastike0< EDL<1 relativisht joelastike

35

KP në periudha afatgjata

• Në L-T, të gjithë faktorët e prodhimit ndryshojnë

–mund të zëvendësohet njëri faktore me tjetrin

• Zgjedhja optimale e L dhe K përcaktohet nga:

–Teknologjia

–Çmimet relative të L dhe K

• Firma maksimizon fitimin duke kombinuar L dhe K që e minimizojnë koston

36

KP në periudha afatgjata• Firma maksimizon fitimin duke kombinuar L dhe K që e

minimizojnë koston (Tabela 5.4):

– Q=24 prodhohet me:

• L=6, K=1

• L=1, K=6

• L=3, K=3

– Izokuantet: kombinimet e L dhe K që japin Q të njëjtë

37

KP në periudha afatgjataÇmimet relative të faktorëve të prodhimit: Vija e izokostos

• Izokostos: kombinimet e L dhe K që firma mund t’i blejë me parate qe ka

• Nëse B është shuma e parave që ka firma, atëherë

QK x PK + QL x WL = B

• Nëse firma blenë vetëm K ose L, atëherë

QK = B / PK ose QL = B / WL

38

KP në periudha afatgjata• Firma dëshiron të arrijë izokuantin më të lartë

– Por kufizohet nga izokosto

• Firma zgjedh izokantin që është tangjent me izokoston

– Firma merr këto vendime:1. Niveli i Q që maksimizon fitimin

2. Kombini në mes të K dhe L për prodhimin e atij Q– Kombinimi optimal për prodhimin e Q2 është K+ dhe L+

KP në periudha afatgjata

• Efekti afatgjatë në KP nga rritja e çmimit të

kapitalit:

– Efekti i zëvendësimit (EZ): për çdo nivel të prodhimit,

përdoret më shumë punë e më pak kapital.

– Efekti i shkallës (ES): një rritje e çmimit të kapitalit e

zvogëlon ofertën e prodhimit, zvogëlon produktin

ekulibër dhe zvogëlon sasinë e punës të angazhuar.

• L & K janë

– Zëvendësues nëse EZ > ES

– Komplementar nëse EZ < ES

Përdorimi i modelit të tregut të punës

• Studimi i efektit të pagës minimale dhe monopsoneve

• Efekti i tatimit në pagë– A ka rëndësi kushe e pafuan taksën: punëtori ose firma?

– Si ndryshon elastitivc

– Si ndikon tatimi në pagë në elasticitetin e kërkesës për punë?

• Efekti i subvencionimit të punësimit:– Subvencionet ju jepen punëtorëve

– Subvencionet ju jepen kompanive

• Shembull: – Financimi i shpenzimeve shëndetësore për kancerin në

mushkëri:• Taksa në paga të minatorëve

• Taksë për mineralet

41

Përmbledhje

• Numri optimal i L të firmës

• Faktorët që ndikojnë në L të firmës

• MRPL, MCW, APPL, TPL

• Kurba e KP e firmës dhe industrisë

• KP në periudha afatgjata

• Norma e zëvendësimit të K me L

• Izokuantet

• Izokostot

Documents

L07 (Master) Teoria e kërkesës për punë · 1 L07 (Master) Teoria e kërkesës për punë Prof.as. Avdullah Hoti 2 Literatura Literatura: 1. George Borjas (2002): Labor Economics,