Upload
2830846
View
66
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
ความรเกยวกบดนถลม
ดนถลมหรอโคลนถลม คอ ดน ถลม (Landslide or Mass movement) คอการเคลอนทของมวลดน หรอหน ลงมาตามลาดเขาดวยอทธพลของแรงโนมถวงของโลก โดยปรกต ดนถลมทเกดขนในประเทศไทย สวนใหญ “ นา ” จะมสวนเกยวของกบการเกดดนถลมเสมอ โดยนาจะเปนตวลดแรงตานทานในการเคลอนตวของมวลดนหรอหน และนาจะเปนตวททาใหคณสมบตของดนทเปนของแขงเปลยนไปเปนของไหล ได
ดนถลม เปนปรากฏการณทเกดไดทวไปในบรเวณภเขาทมความลาดชนสง อยางไรกตาม ในบรเวณทมความลาดชนตากสามารถเกดดนถลมไดถามปจจยทกอใหเกด ดนถลม โดยทวไปบรเวณทมกจะเกดดนถลม คอ บรเวณทใกลกบแนวรอยเลอนทมพลงและมการยกตวของแผนดนขนเปน ภเขาสง บรเวณททางนากดเซาะเปนโตรกเขาลกและชน บรเวณทมแนวรอยแตกและรอยแยกหนาแนนบนลาดเขา บรเวณทมการผพงของหนและทาใหเกดชนดนหนาบนลาดเขา ในบรเวณทมความลาดชนตาและมดนทเกดจากการผพงของชนหนบนลาดเขา หนา ดนถลมมกเกดจากการทนาซมลงในชนดนบนลาดเขาและเกดแรงดนของนาเพม ขนในชนดนโดยเฉพาะในชวงทฝนตกหนก ( วรวฒ, 2548)
การจาแนกชนดของดนถลม
เกณฑในการจาแนกชนดของดนถลม และการพงทลายของลาดเขา มหลายอยาง เชน ความเรวและกลไกในการเคลอนท ชนดของตะกอน รปรางของรอยดนถลม และปรมาณของนาทเขามาเกยวของในกระบวนการดนถลม การจาแนกชนดของดนถลมทใชกนแพรหลายไดแกการจาแนกโดย Varnes, 1975 ซงอาศยหลกการจาแนก ชนดของของวสดทพงทลายลงมา ( Type of material ) และลกษณะการเคลอนท ( Type of movement )
ประเภทของดนถลม
จาแนกตามลกษณะการเคลอนทของวตถทพงทลายลงมา ไดแก
• การรวงหลน (Falls) เปนการเคลอนทอยางรวดเรวลงมาตามลาดเขาหรอหนาผาสงชน โดยอทธพลของแรงโนมถวงของโลก อาจเกดการตกอยางอสระ หรอมการกลงลงมาตามลาดเขารวมดวย โดยมนาเขามาเกยวของนอย หรอไมมสวนเกยวของ ดงนนตะกอนดนหรอหนทพงทลายลงมาจะกองสะสมกนอยบรเวณเชงเขาหรอ หนาผานนเอง ถาเปนหนาผาหนและตะกอนทตกลงมาสวนมากเปนหน เรยกวา “Rock fall” (รปท 1 และ 2 ) สวนถาเปนหนาผาดนและตะกอนทตกลงมาเปนดนเมดหยาบ เรยกวา “Debris fall” และถาตะกอนทตกลงมาเปนดนเมดละเอยด เรยกวา “Earth fall”
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
รปท 1 รปแบบจาลองลกษณะของ Rock fall ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
รปท 2 หนถลมทบานหวยสมไฟ อ.เมอง จ.กระบ ผเสยชวต 3 ราย บาดเจบ 1 ราย
• การลมควา (Topples) เปนการเคลอนทโดยมการหมน หรอลมควาลงมาตาม ลาด
เขา มกพบวาเกดเชงหนาผาดนหรอหนทมรอยแตกรอยแยกมาก โดยกระบวนการเกดดนถลมม นาเขามาเกยวของนอย หรอไมมนาเขามาเกยวของ (รปท 3 และ 4 )
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
รปท 3 รปแบบจาลองลกษณะของ Topples ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
รปท 4 ลกษณะของ Topples ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
• การลนไถล (Slides) การเกดดนถลมชนดนมนาเขามาเกยวของเสมอ สามารถจาแนกตามลกษณะของระนาบการเคลอนท ไดเปน 2 ลกษณะ คอ
- Rotational slide เปนการลนไถล ของวตถลงมาตามระนาบของการเคลอนททมลกษณะโคงครงวงกลมคลายชอน (Spoon-shaped ) ทาใหมการหมนตวของวตถขณะเคลอนท การเคลอนทจะเปนไปอยางชาๆ(รปท 5 และ 6 ) ซงลกษณะดงกลาวมกเกดขนในบรเวณทดนมความเปนเนอเดยวกน (Homogeneous material ) เชน บรเวณทชนดนหนามาก หรอ ดนทนามาถม เปนตน
- Translational slide เปนการลนไถลลงมาตามระนาบการเคลอนทมลกษณะคอนขางตรง สวนใหญเปนการเคลอนทตามระนาบของโครงสรางทางธรณวทยา เชน ตามระนาบรอยแตก (joint) ระนาบทศทางการวางตวของชนหน (bed) รอยตอระหวางชนดนและหน (รปท 7 และ 8)
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
รปท 5 รปแบบจาลองลกษณะของ Rotational slide ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
รปท 6 ลกษณะของ Rotational slide ทบานนาพ อาเภอทงชาง จงหวดนาน เสนสแดงแสดงขอบเขตแนวทเกดการ slide เสนสนาเงนแสดงทศทางการ slide (ภาพถายโดย ประดษฐ นเล)
รปท 7 รปแบบจาลองลกษณะของ Translational slide ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
รปท 8 ลกษณะของ Translational slide ทอาเภอทาปลา จงหวดอตรดตถ ซงเกดจากกระแสนากดเซาะบรเวณตนของลาดเขา (ภาพถายโดย ประดษฐ นเล)
• การแผออกทางดานขาง (Lateral spread) สวนใหญจะเกดบนพนราบ หรอพนททม
ความลาดชนนอย โดยชนดนจะประกอบดวยตะกอนขนาดละเอยดมาก การเกดสวนมากเกยวของกบกระบวนการ liquefaction เมอชนตะกอนละเอยดทอมตวดวยนามพฤตกรรมเหมอนของไหลเนองจาก อทธพลของแรงสนสะเทอนจากแผนดนไหว หรอจากการทมหนหรอดนทแขงและไมอมนาวางตวทบอยบนชนดนท อมนา เมอชนดนทอมนาถกทบดวยนาหนกทมากกจะไหลออกดานขาง ทาใหชนดน ชนหนทอยดานบนแตกออกและยบตว (รปท 9 และ10 )
รปท 9 รปแบบจาลองลกษณะของ Lateral spread ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
รปท 10 ลกษณะของ Lateral spread ทเกดขนบนถนนในประเทศสหรฐอเมรกา สาเหตจากแผนดนไหว ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
• การไหล (Flows) กระบวนการเกดดนถลมมนาเขามาเกยวของมากทสด นาทาให ตะกอนมลกษณะเปนของไหลและเคลอนทไปบนพนระนาบลาดเขา ลงไปกองทบถมกนทชวงลางของ ลาดเขาหรอเชงเขา ตะกอนอาจเคลอนทไปไดเปนระยะทางไกล และความเรวในการเคลอนทอาจสงมาก ถาลาดเขามความชนสง ดนถลมชนดนยงแบงตามชนดของตะกอนไดเปน 5 ชนด คอ
• Debris flow ตะกอนทไหลลงมาจะมหลายขนาดปะปนกนทงตะกอนดน หนและซากตนไม และมกเกดขน ตามทางนาเดมทมอยแลวหรอบนรองเลก ๆ บนลาดเขา โดยมนาซงสวนใหญจะเปนนาฝนทตกลงมาอยางหนกในชวงฤดฝนของแตละพนทเปนตวกลางพดพาเอาตะกอนดนและหน รวมถงซากตนไม ตนหญาไหลมารวมกน กอนทจะไหลลงมากองทบถมกนบรเวณทราบเชงเขาในลกษณะของเนนตะกอนรปพด หนาหบเขา (รปท 11 และ 12 )
รปท 11 รปแบบจาลองลกษณะของ Debris flow ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
รปท 12 ลกษณะของ Debris flow ทเกดขนทประเทศเวเนซเอลา เมอป ค.ศ. 1999 ทาใหมผเสยชวตมากกวา 30,000 คน ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
• Debris avalanche เปนการเคลอนทลงมาตามลาดเขาของมวลดนทประกอบดวยตะกอนหลายขนาดปนกนและมขนาดรองรอยของดนถลมทใหญ บางแหงขนาดความกวางมากกวา 3 กโลเมตร (L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008) (รปท 13 และ 14 )
รปท 13 รปแบบจาลองลกษณะของ Debris avalanche ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
รปท 14 ลกษณะของ Debris avalanche ทเกดขนทประเทศฟลปปนส เมอป คศ. 2006 ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
• Earth flow เปนการเคลอนทของมวลดนทประกอบดวยตะกอนขนาดละเอยดจาพวกดนเหนยว ดนทรายแปง ตามพนททมความลาดชนไมมากนก (รปท 15 และ 16 )
รปท 15 รปแบบจาลองลกษณะของ Earth flow ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
รปท 16 ลกษณะของ Earth flow ทเกดขนทประเทศแคนนาดา เมอป ค.ศ. 1993 บรเวณทราบลมรมฝงแมนา ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
• Mud flow มกระบวนการเกดเชนเดยวกบ Debris flow แตกตางกนทขนาดของตะกอนแบบ Mud flow จะมขนาดเลกกวาตะกอน Debris flow คอประกอบไปดวยตะกอนดน และมนาเปนสวนประกอบทสาคญ (อาจสงถงรอยละ 60)
• Soil creep ( Slow Earthflow) เปนการเคลอนทของมวลดนอยางชา เนองจากกระบวนการสญเสยแรงตานทานการไหล ของชนดน สงผลใหเกดแรงผลกดนใหชนดนมการเคลอนตวอยางชาๆ แตไม มากพอทจะทาใหเกดการพงทลายของมวลดน ซงหลกฐานทใชในการสงเกต คอแนวรวหรอกาแพง และหรอตนไมทขนในบรเวณนนมการเอยงตวหรอบดเบยวไปจากเดม (รปท 17 และ 18)
คณะทางานพฒนาระบบสารสนเทศเพอการเตอนภยจงหวดแพร
กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดแพร
รปท 17 รปแบบจาลองลกษณะของ Soil creep ( คดลอกจาก L.M. Highland and P. Bobrowsky, 2008)
รปท 18 ลกษณะของ Soil creep สงเกตไดจากชวงแรกตนไมมการเอยงตวแตหลงจากนนยอดของตนไม มการกลบไปตงตรงอกครงแสดงวาดนบรเวณนหยดการคบตวแลว
ทมา : กองธรณวทยาสงแวดลอม กรมทรพยากรธรณ http://www.dmr.go.th/download/Landslide/what_landslide.htm