·รงค¹องบางÂอบางกระสอบบาง¹éÓ ¼ÖéงºÒ§¡Ð਌Òบางกอบว

โอเอซสใก

ลกรง ณ

คงบ

างกะเจา

พ

รรศม แซ

ฉว

โอเอซสใกลกรง

ณ คงบางกะเจาพรรศม แซฉว

โอเอซสใกลกรง

ณ คงบางกะเจาพรรศม แซฉว

โอเอซสใกลกรง ณ คงบางกะเจา

พมพครงแรก : กมภาพนธ 2557

จ�านวน 104 หนา

ทปรกษา อาจารยสเจน กรรพฤทธ

คณะทปรกษา ผศ. มทนา เจรญวงศ

รศ.ดร. สกญญา บรณเดชาชย

อาจารยอารย พรพรวพธ

อาจารยกองทรพย ชาตนาเสยว

เรองและออกแบบ พรรศม แซฉว

ชางภาพ พรรศม แซฉว

ธระพงษ พลรกษ

สกจ พลบจาง

ชนกานต เพชรพลอย

ภวศา เตจะมล

พมพกานต จ�ารสโรมรน

ภาพวาด พรไพลน จระอดลยวงค

‘ทองเทยว’

ฉนแนใจวาหากเอยถงค�านเมอไหร หลายคนจะตองนกถงความสข สนกสนาน

เพราะจะไดออกไปพบเจอสงใหม ๆ ทเตมไปดวยเรองราวใหคนหาและจดจ�า แต

เชอหรอไมวาการออกไปเทยวแตละครง ไดท�าลายทรพยากรไปมากมาย โดยเฉพาะ

การทองเทยวตามแหลงธรรมชาต เพราะมนษยมกคดวาตนเปนเจาของ ทงท

แทจรงแลวเปนเพยงผอาศยทแวะมาเยยมเยยนเทานน

เมอมการน�าทรพยากรธรรมชาตมาใชอยางสนเปลอง ท�าใหผคนเรมตระหนก

และเกดความรสกหวงแหนสงแวดลอม การทองเทยวเชงนเวศจงไดรบความสนใจ

มากขน

หนงสอ ‘โอเอซสใกลกรง ณ คงบางกะเจา’ เลมน จะพาผอานไปสดออกซเจน

ใหเตมปอด ออกเดนทางดวยสองนอง ดมด�าบรรยากาศสองขางทางดวยจกรยาน

เรยนรวถชวต วฒนธรรม และภมปญญาชาวบาน ตามหลกการทองเทยวเชงนเวศ

ทเนนกระตนจตส�านกของคนในทองถนและใหความรความเขาใจแกนกทองเทยว

ใหชวยกนดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตใหคงอยในสภาพเดม

คงบางกะเจาจะท�าใหรวาการพฒนาแหลงทองเทยวไมไดสวนทางกบการ

เจรญเตบโตของตนไมแตอยางใด และการรกษาธรรมชาต ไมใชหนาทของ

คนใดคนหนง แตเปนของพวกเราทกคน

ใกล ๆ กรงเทพฯ ยงม ‘ปอด’ รอใหทกคนไดไปพสจนดวยสองนอง

ของคณเอง

พรรศม แซฉว

¡‹Í¹ÍÍ¡à´Ô¹·Ò§

แผนทนำ�ทาง

รจกคงบางกะเจา�วธเดนทางมาคงบางกะเจา�บานลงกล�ชมรมรกษบางยอ�สวนศรนครเขอนขนธ�บางกะเจา�พพธภณฑปลากดไทย�บางกะเจา

p.8p.12p.16p.24p.34

p.34

p.24

p.8

p.66

p.54

พพธภณฑพนบานมอญ�ทรงคนอง�ภมปญญาน�าตาลมะพราว�บางยอ�

สวนปาล�าพ�บางกระสอบตลาดน�า�บางน�าผง�

ฟารมเหด�บางกอบว�

p.44p.54p.66p.78p.94

8

รจกคงบางกะเจาค‹แ½ดกระเพาะหม

9

10

คงบางกะเจา อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ คนทวไปเรยก

กนตดปากวา ‘เกาะกระเพาะหม’ เพราะถกคงนาเจาพระยาตวงโคงลอมพนทเปน

ระยะทางกวา 15 กโลเมตร จนมรปรางคลายกระเพาะหม

บนเกาะมเนอทกวา 12,000 ไร ประกอบดวย 6 ตาบล ไดแก ทรงคนอง

บางยอ บางกระสอบ บางนาผง บางกอบว และบางกะเจา

ตงแต 14 กนยายน 2520 คณะรฐมนตรมมตใหอนรกษบางกะเจาเปน

‘ปอด’ ของคนกรงเทพฯ สงผลใหคงบางกะเจากลายเปนพนทธรรมชาตใกลกรงท

ใหญทสด

11

ครม. ยงมมตในวนท 25

มถนายน 2534 อนมต ‘โครงการสวน

กลางมหานคร’ และเวนคนทดน สานก

นโยบายและแผนสงแวดลอม กทม.

ยงซอทดนเพมเตมเพออนรกษเปนพนท

สเขยว จนไดทดน 1,276 ไร ในพนททง

6 ตาบล จากนนสรางสวนสาธารณะ

และสวนพฤกษชาตศรนครเขอนขนธ

บนเนอท 148 ไร ซงพระบาทสมเดจ-

พระเจาอย หวฯ พระราชทานชอวา

‘ศรนครเขอนขนธ’ หลงดาเนนการเสรจ

สนในป 2540

เมอค งบางกะเจาเปนพนท

อนรกษ จงมขอกาหนดหามใชทดนเพอ

จดสรรการอยอาศยขนาดใหญ หาม

สรางโรงงานและอาคารพาณชยทก

ประเภท

ทกวนนคงบางกะเจาจงกลายเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศใกลกรง เหมาะ

กบการปนจกรยานชมธรรมชาต สดอากาศบรสทธ

ซงตอมานตยสารไทมยกยองใหเปน ‘The best urban oasis’ หรอ

โอเอซสทมอากาศบรสทธอนดบตน ๆ ในเอเชย

12

ÇÔ¸Õà´Ô¹·Ò§มาคงบางกะเจา

13

ÇÔ¸Õà´Ô¹·Ò§มาคงบางกะเจา

14

15

ทางรถยนต จากฝ งกรงเทพฯ หากใชรถยนตสวนตวสามารถเดนทางมา

บางกะเจาไดโดยใชทางดวน หรอสะพานภมพลมาลงทถนนสขสวสด เลยว

ซายทสามแยกพระประแดง ตรงไปจนกระทงถงตลาดพระประแดง ทางจะ

บงคบเลยวซาย ตรงไปลอดใตสะพานภมพล เลยวขวาขนสะพานขาม

คลองลดโพธกจะเขาสถนนสายหลก คอ ถนนเพชรหงษ เปนจดเรมตนของ

คงบางกะเจา

ทางรถโดยสารประจาทาง ทาน�าพระประแดงเปนทารถโดยสารประจ�าทาง 3 สาย

1. สาย 82 พระประแดง - สนามหลวง

2. สาย 6 พระประแดง – บางล�าพ

3. สาย 138 พระประแดง – หมอชตใหม

จากทาน�าพระประแดงมรถประจ�าทางสฟาสาย พระประแดง –

บางกอบว หรอมอเตอรไซครบจาง เขาไปในคงบางกะเจา

ทางเรอ เรอขามฟากจากฝงกรงเทพฯ ไปยงอ�าเภอพระประแดง มใหบรการ

ทงหมด 4 ทา ไดแก

1. ทาเรอวดคลองเตยนอก ขามไปยงทาเรอบางกะเจา ทาเรอ

ก�านนขาว และทาเรอเพชรหงษในต�าบลบางกะเจา

2. ทาเรอวดบางนานอก ขามไปยงทาเรอวดบางน�าผงนอก และ

ทาเรอตาเลอน

3. ทาเรอปเจาสมงพราย ขามไปยงทวาการอ�าเภอพระประแดง

4. ทาเรอชองนนทร ขามไปยงทาเรอวดบางกะเจานอก

16

เสนทางป›นจกรยาน

1. พพธภณฑมอญ วดคนลด

2. จดพกจกรยาน บานลงกล

3. ภมปญญาการท�าน�าตาลมะพราว

4. สวนปาล�าพ บางกระสอบ

5. ตลาดน�าบางน�าผง

6. ฟารมเหดชางแดง

7. พพธภณฑปลากดไทย

8. สวนศรนครเขอนขนธ

17

บานลงกลชมรมรกษบางยอ

ปจจบน ‘จกรยาน’ ก�าลงกลบมาเปนทนยมอกครงของคนเมองกรง ซง

นอกจากการใชงานในชวตประจ�าวน ยงรวมถงการปนทองเทยวในวนหยดดวย

คงบางกะเจา เปนสวรรคของนกปน ดวยเปนพนทสเขยวทชาวบานยงใช

จกรยานในชวตประจ�าวน มลภาวะนอย นอกจากนยงมแหลงเรยนรภมปญญาชาว

บาน ตลาด และสวนสาธารณะใหแวะชมกนอยางจใจ หากใครอยากรจกคงบางกะเจา

การขจกรยานจงเปนทางเลอกทดทสด

ทคงบางกะเจา จดเชาจกรยานม 3 จด คอ บรเวณทาเรอก�านนขาว ทางเขา

สวนศรนครเขอนขนธ และบานธปหอมสมนไพร ใกลตลาดน�าบางน�าผง

การปนจกรยานในคงเรมตนจากใตสะพานภมพล ผทมาเปนครงแรก หาก

18

อยากมไกด ตองการถามเสนทาง สามารถแวะไปท ‘บานลงกล ศนยบรการขอมล

ทองเทยวดวยจกรยาน’

แตกระซบบอกนดหนงวา ควรนดหมายลวงหนา เพราะลงกลมควน�าทางให

นกปนไมเวนแตละวน

เมอเลยวซายเขาซอยเพชรหงษ 23 มาไมไกลจะพบบานเรอนไทยครงไม

ครงปนหลงใหญตงอย

ใชแลว วนนฉนมนดกบลงกล

ทนททมาถง กล สาธตานรกษ ประธานชมรมจกรยานรกษบางยอ

ผเชยวชาญเสนทางจกรยานในคงบางกะเจานงรออยทใตถนบานอนกวางขวาง ทาทาง

ทะมดทะแมง ยมแยมแจมใส จนไมอยากเชอวา ชายผนอายลวงเลยถง 74 ปแลว

“ทเกาะกระเพาะหม คนนยมมาปนจกรยานกนมาก ถอเปนแหลงทองเทยว

เชงนเวศ การเทยวดวยจกรยานไมท�าลายธรรมชาต ทงไวเพยงรอยลอ รอยเทาเทานน

เกบแตภาพความประทบใจกลบไป”

ปายบอกเสนทางจกรยานในคงบางกะเจา

19ลงกล สาธตานรกษ กบจกรยานคใจ

20

ในสมยกอนลงกลเคยขจกรยานกบชมรมจกรยานทอ�าเภอศรราชา จงหวด

ชลบร ทงแขงขน และขทองเทยว จนจกรยานเปนสวนหนงของชวต เมอปลดเกษยณ

จงกลบมาอยทคงบางกะเจา ประกอบกบมหนวยงานรฐเชามาสงเสรมการทองเทยว

ลงจงถอโอกาสนออกแบบสรางเสนทางจกรยานทองเทยว โดยตดปายบอกทางไวรอบ

กระเพาะหม ซงมทงหมด 3 เสนทาง ดงน

เสนทางแรก ระยะทางประมาณ 25 กโลเมตร เปนเสนทางลดเลาะรมแมน�า

เจาพระยา ทางคอนขางวบาก เหมาะส�าหรบนกปนมออาชพ

เสนทางทสอง ระยะกลาง 17 กโลเมตร เปนเสนทางทผานสถานททองเทยว

และแหลงเรยนรตาง ๆหลายแหง รถยนตสามารถตดตามได

และ เสนทางทสาม ระยะทางประมาณ 7 กโลเมตร เหมาะส�าหรบผเรมตน

ปนจกรยาน และมเวลานอย

บานเรอนไทยหลงใหญของลงกล เปดเปนจดพกจกรยานของนกทองเทยว

21

(บน) ลงกลและทมนกปนจกรยานเตรยมตวออกเดนทาง

(ลาง) จกรยานเชาจากบานลงกล พรอมสาหรบการเทยวคงบางกะเจา

22

ฉนขอใหลงกลเปนไกดน�าทางปนจกรยานในเสนทางระยะกลาง เพอจะได

ผานแหลงเรยนรหลายแหง แตลงกลบดบฝน ดวยการบอกวาการเขาไปศกษาวถชวต

ของชาวบานบางแหงตองตดตอลวงหนา เพราะไมไดพรอมตอนรบนกทองเทยวตลอด

เวลา และนกปนสวนมากเพยงแคขผาน ไมไดแวะเขาไปเรยนรอยางจรงจง

เหนทฉนตองมาทนอกหลายครงเปนแน กวาจะเขาไปยงแหลงเรยนรได

ครบถวนตามแผนทเสนทางระยะกลาง วนนท�าไดเพยงจดจ�าเสนทางใหแมนย�า

แตอยางไรกตาม ฉนกยงยนยนทจะลองปนจกรยานกวา 17 กโลเมตร

บนเกาะกระเพาะหม โดยเชาจกรยานจากลงกล ทจอดใหเลอกราว 10 คน บรเวณ

ใตถนบาน

หลงจากทลงสบลมลอรถทจะเปนพาหนะคกายของฉน พรอมปรบอานให

พอเหมาะพอด เพอใหแนใจวาขาสามารถยนพนได...การออกเดนทางสองลอดวย

สองนองกเรมตนขน

รานอาหารเลก ๆ ในบรเวณบานลงกล สาหรบรองรบนกปนจกรยาน

23

24

ปลกตนไมãนãจคนบางกะเจา

25

26

สวนศรนครเขอนขนธ�

“พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ตองการใหมาขจกรยานชมสวน เพราะ

ทราบวาสวนศรนครเขอนขนธมเสนทางจกรยานทสวยงาม และชมทศนยภาพตาม

รองสวนชาวบานเปนระยะทางยาว ตงใจจะมาเยยมสวนศรฯ โดยเฉพาะขจกรยาน

และชมหอดนก”

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงมพระราชด�ารสแก

ผทมาเขาเฝาฯ เมอครงเสดจพระราชด�าเนนเยอนโครงการสวนกลางมหานคร เมอป

2549

ลงกลปนจกรยานคใจออกน�าทาง ลดเลาะเขาซอยเพชรหงษ 33 ชาวบาน

เรยกกนตดปากวาซอยวดราษฏรฯ เพราะเปนทตงของวดราษฏรรงสรรค ระหวางทาง

27นกทองเทยวแวะพกผอนดานลางของหอดนก

28

ลงจะหยดรถ ชใหดปายบอกทางทรวมกบหนวยงานของรฐสรางขนอยเปนระยะ ชวย

ใหอนใจวาหากไมมไกด กจะมปายเปนเพอนน�าทาง

ทองฟาแจมใส แดดแรงตามแบบฉบบเมองไทยเมองรอน แตสองขางทาง

รมรนดวยตนไมนอยใหญ ชวยบรรเทาแสงแดดอนรอนระอลงไดมาก

นอกจากหยดแวะดปายบอกระยะทางแลว ลงกลยงจอดทกทายชาวบาน

ทขจกรยานสวนทางมาดวยความสนทสนม จากบทสนทนาท�าใหรวาหลายคนก�าลง

จะไปซอของในละแวกนน สวนบางคนเพงกลบจากท�างาน โดยใชจกรยานเปนพาหนะ

จากบานไปทาเรอ เพอขามฝงไปกรงเทพฯ

สองลอหมนบดถนนไกลกวา 4 กโลเมตร จากศนยบรการขอมลทองเทยว

ดวยจกรยาน บานลงกล ต�าบลบางยอ มงสบางกะเจา ต�าบลเหนอสดของเกาะ

กระเพาะหม ซงเปนทตงของสวนสาธารณะขนาดใหญ อนเปนทภาคภมใจของ

ชาวบางกะเจา

เลยวเขาสลานถนนคอนกรตดานหนาสวน พนทโลงใชส�าหรบจอดรถยนต

และรถจกรยานยนตของผมาเยอน จดเชาจกรยานเปดตอนรบอยทางขวามอตรงขาม

ปอมยาม ภายในสวนใหเขาไดเฉพาะรถจกรยานและเดนเทาเทานน เมอขามสะพาน

ปนอนสงชน เนอทกวางขวางกวา 148 ไรของ ‘สวนสาธารณะและสวนพฤกษชาต

ศรนครเขอนขนธ’ กประจกษแกสายตา

29

บรรยากาศรมรนภายในสวน

30

เมอป 2540 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

พระราชทานชอสวนแหงนวา ‘ศรนครเขอนขนธ’ อนหมายถง สวนสาธารณะทเปน

ศรแกนครเขอนขนธ ซงเปนชอเดมของอ�าเภอพระประแดง มการด�าเนนการดแลรกษา

พรรณไมและความอดมสมบรณโดยหนวยงานของรฐเรอยมา ปจจบนอยภายใต

การบรหารของศนยจดการพนทสเขยวเชงนเวศนครเขอนขนธ สงกดส�านกโครงการ

พระราชด�ารและกจการพเศษ กรมปาไม

ความรมรนของตนไมนานาพรรณขบบรรยากาศใหรสกคลายอยในดนแดน

ทมแตอากาศบรสทธ ความเขยวขจโดยรอบท�าใหกลาสดหายใจไดอยางเตมปอด

ออกซเจนคอย ๆ ผานโพรงจมก เกดความรสกสดชนปลอดโปรง เวลานนเองฉนจง

เขาใจอยางถองแทวาเหตใดบรเวณนจงไดรบการขนานนามวาเปน ‘ปอดของคน

กรงเทพฯ’

ตนโพทะเล สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ-

สยามบรมราชกมารทรงปลก

31

ปนมาตามทางเรอย ๆ จะพบกบปายใหความรเปนภาษาไทยและภาษา

องกฤษตลอดสองขางทาง ตงแตปายบอกความเปนมาของสวนศรนครเขอนขนธ ปาย

ใหความรเกยวกบตนไมพนถนทปลกอยในสวนและสตวชนดตาง ๆ ปายสสนสวยงาม

เรยงรายรอบสวนจ�านวนมากเสยจนถาอานหมดทกปายคงใชเวลาเกอบครงคอนวน

ไฮไลตอยางหนงของสวนแหงน คอ การไปเยอนหอดนก ฉนเคยไดยน

ค�าร�าลอมาวาสวนแหงนมนกสสนสดใสหลากหลายชนดใหไดชม บนไดหลายขน

เรยงตวขนสดานบน แตเมอขนไปถง...กลบพบเพยงยอดไม

“ชวงหกโมงเยน เปนเวลาทเหมาะแกการดนก เพราะนกจะพากนกลบรง

ตองนงเฝา ถงจะเหน”

ฉนถามลงกล หลงลงมาจากหอดนกโดยทไมเจอนกเลยสกตว จงตระหนกได

วา การชมธรรมชาตไมเหมอนเลนสวนสนกทเราจะเปนผก�าหนดเวลาเองได เพราะ

ธรรมชาตมนาฬกาของมน

ฉนจบจกรยานเตรยมปนไปยงจดอนตอ

ทนใดนน ลงกลชใหดนกสน�าเงนเชมตวหนงบนฉวดเฉวยนไปมา

ศาลาพกผอนรมนาภายในสวน

32

อยางนอยกไดเหนนกสสวย แมจะเจอเพยงตวเดยวกตาม

หลงจากนงบนอาน ลงกลพาชมรอบ ๆ สวน ขนสะพานไมสงชนและมชวง

รอยตอของสะพานกบพนไมสม�าเสมอ จนตองลงเขนเจาสองลอขนสะพานขามสระน�า

ขนาดใหญ

ฉนสงเกตเหนวาศาลาพกผอนรมสระน�ามเดก ๆ ในพนทและนกป น

ทสวนมากมากนเปนทม นงพกผอนและใหอาหารปลาอยางเพลดเพลน

กอนจะขจกรยานวนครบรอบกลบมายงทางเขา พลนเหลอบไปเหนตนไมสง

ตนหนง มไมเลก ๆ ปกลอมเปนสเหลยมตรงโคนตน ปายสน�าตาลเขยนไววา ‘โพทะเล’

ตนโพทะเลน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารทรงปลก

ดวยพระองคเอง เมอครงเสดจพระราชด�าเนนเยอนโครงการสวนกลางมหานคร

ครงแรกเมอวนอาทตยท 26 พฤศจกายน 2549 ซงตนโพทะเล เปนตนไมพระราชทาน

ประจ�าจงหวดสมทรปราการ และเปนไมพนถนทพบไดทวไปในพนทแหงน ดอกม

สเหลองในชวงเชา ตอนบายจะเปลยนเปนสสม-แดง นอกจากนพระองคยงทรง

มพระราชด�ารสเชญชวนใหหนวยงานทองถนเขามารวมกนปลกตนไม เพอการอนรกษ

พนทสเขยวแหงนอกดวย

กอนกลบ ฉนพบขอความตอนหนงบนปายทมพาดหวนาสนใจวา ‘เกบพนท

สเขยวไวเพอใคร’

ขอความนนระบวา...บางทการท�างานดานอนรกษอาจไมไดเหนผลไดในทนท

ตนไมทปลกแตละตนตองใชเวลาในการเจรญเตบโต แตเมอผลแหงความส�าเรจได

ผลดอกออกผลออกมา จะไดค�าตอบวา การเกบพนทสเขยวไมไดเกบไวเพอประโยชน

ของใครคนใดคนหนง แตเปนประโยชนทผคนสวนมากไดรบประโยชนรวมกนอยาง

แทจรง

เมอไดมาเหนรอยยม เสยงหวเราะของผคนหลากวยหลายเชอชาต และได

สดออกซเจนจนเตมปอด ฉนไดค�าตอบใหกบตวเองแลววาพนทสเขยวไมใชของใคร...

แตเปนของพวกเราทกคน

33

สวนศรนครเขอนขนธทอย : หมท 3,9 ซ.เพชรหงษ 33 ต�าบลบางกะเจา

โทร : 02-4610972

34

แวะพก�รกษปลา�บางกะเจา

35

36

พพธภณฑปลากดไทย

ทวงทาการตอสอนพลวไหว ทวาแขงแกรง ไมยอทอตอศตร เปนสญชาตญาณ

การตอสของปลาตวนอยหลากสทไดรบความนยมในสงคมไทยมาเปนเวลานาน ใน

สมยกอนการกดปลาเปนทงกจกรรมยามวาง เกมกฬาการแขงขน และการพนน

มความผกพนกบคนไทยจนอาจเรยกไดวาเปนสตวน�าประจ�าชาต และไดรบการเรยก

ขานในภาษาองกฤษตามชอสยามประเทศวา Siamese Fighting Fish

‘ความฝน’ ทไมไดเกดขนตอนนอนหลบ เปนค�าพดทดทรงพลง แตคงม

นอยคนนกทจะท�าไดตามทวาดหวงเอาไว

พระพงศ ถนอมพงศพนธ อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงคมนาคม เปน

คนหนงทไดใชชวตหลงเกษยณกบครอบครวและความฝนของตนเอง โดยสรางแหลง

ผดแลปลากดกาลงใหอาหารปลา

37

เรยนรมชวตบนเนอทกวา 40 ไร เพอใหความรแกนกทองเทยวทมาเยยมชม เรมจาก

ความชอบสวนตวจนกลายเปนสงทใหความรตอสงคม

พนทกวางขวางรมรนดวยตนไมนานาชนด หากไมเหนปายสลกชอ

‘พพธภณฑปลากดไทย’ ตดอย ดานหนา อาจเผลอคดไปวาสถานทแหงนเปน

สวนสาธารณะขนาดยอม

ทกวนเสาร-อาทตย นกป นจกรยานทงไทยและเทศทมาทองเทยวบน

เกาะกระเพาะหม จะนยมแวะมาชมปลากด ใหสองนองไดพกจากอาการเมอยลา

พรอมทงทานอาหารและเครองดมทเปดใหบรการในพพธภณฑกนอยางเนองแนน

หญงสาวผดแลพพธภณฑสงยมทกทายอยางเปนมตร เมอเหนวาฉนขจกรยาน

เขาไปจอดบรเวณแผงกนเรยบรอยแลว เธอจงโบกไมโบกมอใหเดนไปลงชอ และรบ

สายคลองคอเพอแสดงตนวาเปนผ มาเยอน หลงจากหยอนเงนจ�านวนหนงลง

กลองรบบรจาคคาอาหารปลา สองเทากกาวเดนเขาสสวนจดแสดงปลากดอยางไมรรอ

ฝนทพย ถนอมพงศพนธ หรอพภา ผจดการพพธภณฑปลากดไทย เลาให

จดจอดรถจกรยานของนกทองเทยว

38

บรเวณใตถนบานเปนพนทจดแสดงปลากดหลากหลายสายพนธ

39

นกปนชาวตางชาตแวะมาเยยมชมพพธภณฑ

ฟงวาพพธภณฑปลากดไทยแหงนเกดจากไอเดยของคณพระพงศ ถนอมพงศพนธ ผ

เปนพอ สวนจดแสดงปลากดเปนบานทรงไทยประยกต มใตถนบานไวเลยงปลากด

เรมแรกเพาะเลยงอยทงสนสามสายพนธ คอ ปลากดจน ปลากดหมอ และปลากดปา

ตอมาไดพฒนาสายพนธจนมจ�านวนเพมขนเรอย ๆ จงไดเปดใหนกทองเทยวเขาชม

“สมยกอนคณพอจะมงานอดเรกเปนการเลยงปลากด เพราะวาเลยงงาย

ไมเปลองพนท บานเรอนไทยจะนยมเลยงสตวไวใตถนบาน”

ดานบนของบานทรงไทยเปน ‘หองรกร’ มการฉายภาพและปพนเรอง

ปลากดผานนทรรศการ ส�านวนไทยทเกดจากปลากด วธการเพาะเลยง และวดทศน

เรมตงแตชนดของปลากด พฒนาการในชวงวยตาง ๆ ชอเรยกลลาการตอส และมการ

ใหความรเกยวของกบปลากดอกมากมาย

อาคารถดมาเปน ‘หอโลกหอธรรม’ เรอนไทยสองหลงเชอมตอกน

ประดษฐานพระพทธรปปางลลาไวตรงกลางสวนเชอม สวนบรเวณดานขวาและ

ดานซายของอาคาร มรปปนสมเดจพระนเรศวรมหาราชและสมเดจพระเจาตากสน-

40

บรรยากาศบรเวณอาคารหอโลกหอธรรม

41

มหาราช ใตถนอาคารจดแสดงอปกรณจบปลาพนบาน และแสดงพนธปลาน�าจด

ทพบในแมน�าเจาพระยา เชน ปลาแรด ปลากราย ปลาตะเพยน ปลากระทง เปนตน

“สมยกอนทงสองพระองคเคยปกปองรกษาดนแดนของประเทศไทย ไมให

ถกประเทศอนรกราน เปรยบเหมอนปลากด เมอมนถกรกล�าอาณาเขตของตวเอง

กจะตอสกบตวอนอยางสดความสามารถ”

พภาอธบายใหฟง กอนเดนตอไปยงโซนสดทายทเรยกวา ‘เสนทางเขยว

รงสรรค’ ทางเดนปนคดเคยวหลบตนไมใหญ ตามทางมนทรรศการเกยวกบวฒนธรรม

วถชวต และเรองราวของพนทบางกะเจาและอ�าเภอพระประแดงจดแสดงทง

ภาษาไทยและองกฤษ

“ทางเดนเขยวรงสรรคจะไมเปนทางตรง เพราะเราจะไมตดตนไม แต

มมนงพกผอนในรานอาหารเลกๆของพพธภณฑ

42

ท�าทางเดนเลยงแทน คณพอจะคอยสอนตลอดวาไมใหตดตนไม เพราะแตละตน

กวาจะเตบโตขนมาไดใชเวลานาน แลวถาตองปลกใหม จะไปหามาจากไหน”

แววตาและน�าเสยงทแสดงออกมาขณะพด สอใหเหนวาหญงสาวผนไดซมซบ

ความรกทมตอธรรมชาตเขาไปในตวของเธออยางไมตองสงสย

เขมนาฬกาชบอกเวลาเทยงตรง เปนเวลาเดยวกบทแสงอาทตยสองลงมา

ตงฉากกบผวโลกพอดบพอด นกปนพรอมจกรยานคใจทยอยเขามาในพพธภณฑมาก

ขนเรอย ๆ จนแผงกนสเขยวทท�าไวส�าหรบจอดจกรยานใหเปนระเบยบแทบไมเหลอ

ทวาง

นกปนหลายคนเดนเขาไปชมปลากดใตถนเรอนไทย บางนงพกตามอธยาศย

อยใตรมไม บางดมเครองดมเยน ๆ และทานอาหารกลางวนทรานเลก ๆ ใกลประต

ทางเขา

พภาเอยถงความคดทจะตอยอดในอนาคตวาอยากจะขยายรานอาหาร

ไวรองรบนกทองเทยว และเพมการจดแสดงนทรรศการใหความรเกยวกบสตว

ในทองถนเพอความหลากหลาย

จากการประเมนดวยสายตา ฉนสงเกตวาล�าพงรายไดจากอาหาร เครองดม

และกลองรบบรจาคคาอาหารปลาคงไมเพยงพอตอรายจายเปนแน ทงสาธารณปโภค

และคาดแลรกษาตาง ๆ หากจะแปรเปลยนพนทกวางขวางกวา 40 ไรเปนทรพยสน

ยอมสามารถท�าไดดวยวธการทหลากหลาย แตครอบครวถนอมพงศพนธกลบ

มความสขทจะไดเปดสถานทแหงนเปนแหลงเรยนรใหบคคลทวไปไดเขาชมฟร ๆ

“ดวยความทคณพอกบคณแมอยากสนบสนนการศกษา อยากใหเดก ๆ ได

เรยนร ไดความเพลดเพลน อยากชวยแบงปน และสรางจตส�านกรกธรรมชาตใหกบ

เยาวชนคนรนหลง”

นคอเหตผลทงหมดวาท�าไมพพธภณฑปลากดไทยจงถอก�าเนดขน

เหตผลทอาจตองใชจตสาธารณะในการน�าทาง

43

พพธภณฑปลากดไทยทอย : หมท 3 ซ.เพชรหงษ 33 ต�าบลบางกะเจา

เปดทกวนเสาร-อาทตย เขาชมฟร

โทร : 02-8150149

44

ตำ�นาน�ประเพณ�ÇÔ¶ÕÇѲ¹¸ÃÃÁทรงคนอง

45

46

พพธภณฑพนบานมอญ�วดคนลด

เมอเอยถงเทศกาลสงกรานต มนใจไดวารอยทงรอย ไมมคนไทยคนไหน

ไมรจกเทศกาลน และหากชวงวนหยดสงกรานตตามปฏทนยงสาดน�ากนไมหน�าใจ

หรอไมมเวลา กเปนททราบกนดวาไมตองรอถงปหนา เพราะสามารถไปรวมงานในอก

หลายจงหวดทเพงจะเรมเลนสงกรานตได

อ�าเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ เปนอกทางเลอกหนงใน

การเลนน�า หรอรจกกนดในนามของ ‘สงกรานตพระประแดง’

หากยดสะพานภมพลเปนจดเรมตนการปนจกรยานในคงบางกะเจา เมอขน

โถงรบแขก ชนลางของอาคารพพธภณฑ

47

สะพานขามแมน�าเจาพระยาผานคลองลดโพธมาแลว ถอวาต�าบลทรงคนองเปน

หนาดานแรก กอนไดเขาไปท�าความรจกต�าบลอน ๆ และหนาดานนนบวาเปน

แหลงความรเชงวฒนธรรมของคงบางกะเจาเลยกวาได

ลงจากสะพานมาไมไกล หากอยากยอนวนวานเขาสอดตของพนทแหงน

ใหบงคบแฮนดรถเลยวซายเพอเขาส วดคนลด วดมอญทเกบรวบรวมประวต

ความเปนมาของเมองพระประแดงเอาไวไดเปนอยางด โดยมหลกฐานเปน

เครองใชไมสอยสมยโบราณทแสดงถงวถวฒนธรรมของชาวมอญเกบไวอยภายใน

‘พพธภณฑพนบานมอญ วดคนลด’

ตรงตามเวลานดหมาย ชายสงวยผหนงกลกจอมาเปดประตอาคารพพธภณฑ

ตอนรบ พรอมเชอเชญใหเขาไปนงบรเวณโถงรบแขกชนลางของตวอาคาร กอนทเขา

จะหยบเสอเชรตสฟาลวดลายหงสฟารามญมาสวมทบเสอยดคอกลม

ภายในอาคารไดรบการจดสรรใหเปนพนทส�าหรบแผนปาย และกระดาน

ตาง ๆ ตวอกษรและรปภาพบนกระดานอธบายประวตความเปนมา ประเพณ และ

ลงประพนธพงศ เทวคปต วย 73 ป ประธานพพธภณฑพนบานมอญ วดคนลด

48

ขาวของเครองใชแสดงถงความเชอของชาวมอญ

จดแสดงภายในชน 2 ของอาคารพพธภณฑ

49

พธกรรมตาง ๆ ของชาวมอญ

ประพนธพงศ เทวคปต วย 73 ป ประธานพพธภณฑพนบานมอญวดคนลด

นงลงบนโซฟาตวยาว และเรมตนบทสนทนาดวยการแนะน�าตววา นอกจากจะรบ

หนาทดแลพพธภณฑและใหความรแกผสนใจแลว เขายงเปนวทยากรใหกบกระทรวง

วฒนธรรมในการบรรยายประเพณและวฒนธรรมมอญในจงหวดตาง ๆ เพอแลก

เปลยนวฒนธรรมซงกนและกนอกดวย

ลงประพนธพงศเปนชาวไทยเชอสายมอญ อาศยอยทหมบานชาวมอญ

ในต�าบลทรงคนอง ปจจบนจากการส�ารวจพบวาในอ�าเภอพระประแดงมชาวไทย

เชอสายมอญกวา 3,000 ครอบครว ราว 7,000 คน

ชาวมอญมกจะตงบานเรอนอยรวมกนรมสองฝงแมน�าเจาพระยา โดยตงชอ

หมบานเปนภาษามอญเชนเดยวกบเมอครงทอย ทางพมาตอนใต มบางหมบาน

ทเรยกชอตามสงแวดลอม เชน กวานดงฮะนอง ภาษามอญแปลวาดวงดาว ปจจบน

เรยกวา บานทรงคนอง ซงเปนทมาของชอต�าบลทรงคนองนนเอง

“มอญมาอยเมองไทยไดโดยไมตองถอพาสปอรตและไมเปนชาวตางดาว

เพราะไทยกบมอญมความผกพนและพงพาอาศยกนมาอยางยาวนาน”

50

อาคารพพธภณฑพนบานมอญ ภายในวดคนลด

ชาวมอญเข ามาตงรกรากทอ�าเภอพระประแดง หรออดตเรยกว า

เมองนครเขอนขนธ ตงแตชวงตนกรงรตนโกสนทร และแมวาปจจบนไดกลายเปน

คนไทยเชอสายมอญ ไมใชชาวมอญแท ๆ แตกยงคงรกษาประเพณและวฒนธรรมเดม

ไวไดเปนอยางด

“ปจจบนประเพณและวฒนธรรมมอญยงคงด�ารงอย กวา 90 เปอรเซนต

เปนประเพณทเกยวของกบศาสนา เชน ประเพณตกบาตรน�าผง พธสรงน�าเทาพระ

ในชวงวนออกพรรษา พธแหหงสธงตะขาบ สวนอก 10 เปอรเซนตเปนการละเลน

ของชาวมอญ เชน สะบา ทะแย”

ลงเทาความถงเรองเลาต�านานชาวมอญทเขามาคาขายในไทยครงแรกตงแต

กรงสโขทย จนกระทงอพยพมาทเมองนครเขอนขนธ ตอดวยการเรมตนนบถอ

ศาสนาพทธของชาวมอญตงแตสมยพทธกาลเชอมโยงถงปรศนาธรรมตาง ๆ

ฉนฟงดวยความตงใจราวกบนงอยในชนเรยนวชาประวตศาสตรผนวกกบ

พระพทธศาสนา พอจบใจความไดวาประเพณแทบจะทกอยางของชาวมอญลวนแฝง

51

ดวยความเชอเกยวกบพระสมมาสมพทธเจา

รวมทงเทศกาลสงกรานต

แตเดมการถอวนสงกรานตเปนวนขนปใหม เปนประเพณของชาวอนเดย

ดงนนประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนไดแก ไทย พมา เขมร ลาว และมอญ

ทไดรบอทธพลการนบถอพทธศาสนาจากประเทศอนเดย จงมประเพณสงกรานต

เหมอนกน แตจะมลกษณะปลกยอยแตกตางกนไปเฉพาะทองถน

เมอถงชวงฤดรอน ประมาณกลางเดอนเมษายน คนหนมสาวรนใหมมกรจก

เพยงการละเลนสาดน�า ประแปง แตแทจรงแลวชาวไทยเชอสายมอญยงมประเพณ

ทปฏบตสบตอกนมา ทงการท�าบญปลอยนกปลอยปลา การเลนสะบา และประเพณ

ค�าตนโพธ โดยก�าหนดวา ถาวนท 14 เมษายนตรงกบวนใด ใหคนทเกดวนนน การน�า

ไมงามคลายกบไมทลกเสอใชส�าหรบเดนทาง เทากบความสงของตวเองมาค�าตนโพธ

เฉพาะเจาะจงตองเปนตนโพธเพราะวาเปนตนไมทพระพทธเจาตรสร จงเหมอน

เปนการตออายใหตนเองและค�าจนพระพทธศาสนาไปพรอมกน

สงกรานตเปนพระเพณทเกยวของกบศาสนา การปลอยนกปลอยปลา

ตามต�านานทางโหราศาสตรของชาวมอญมเรองเลาเกยวกบเณรรปหนงวาในชวง

เทศกาลสงกรานตเณรรปนถกท�านายวาดวงชะตาจะถงคาด ตามความเชอใหกลบไป

รอความตายทบาน แตในระหวางเดนทางเณรไดชวยเหลอปลาทก�าลงจะตาย ไปปลอย

ในแหลงน�า ดวยอานสงสของผลบญทไดชวยเหลอสตว ท�าใหเณรไมเสยชวตตาม

ค�าท�านาย จงเปนทมาของพธปลอยนกปลอยปลาสะเดาะเคราะหในชวงสงกรานต

แตอยางไรเสย เรองเลากยงคงเปนความเชอทตองใชวจารณญาณในการฟง

เพราะต�านานทเกยวของกบการปลอยนกปลอยปลาของไทย กจะเปนอกเรองหนง

ถอเปนความเชอของแตละเชอชาต

ดวยความทพระประแดงมพนทตดกบกรงเทพฯ ชวงเทศกาลสงกรานตจง

มกจะมผ คนจ�านวนมากหลงไหลมาเลนสาดน�า จนวฒนธรรมและประเพณของ

ชาวมอญดงเดมถกกลนหายไป กระทงถกมองในแงลบวาเปนการละเลนทรนแรง

“สงกรานตพระประแดงสมยนมนไมใชวถของคนมอญแลว เคยรองเรยนไป

แกไขไดแคปเดยว กกลบมาเปนอยางเดมอก” ลงตดพอดวยน�าเสยงเสยดายประเพณ

52

อนเปนอตลกษณของชนชาตมอญ

ลงประพนธพงศลกขนยน เดนตรงไปยงกระดานอนหนง เพอชใหดภาพ

ทไดมโอกาสไปท�าบญและเยยมถนทอยของบรรพบรษชาวมอญทประเทศพมา เมอป

2549

“ผมไปพมามาแลวสามครง มเรองเลาสมยพทธกาลทเมองหงสาวด

พระพทธเจาทรงท�านายวา ในอนาคตบรเวณนจะเปนทเผยแผพระพทธศาสนายาวนาน

กวา 5,000 ป กษตรยมอญองคตอมาจงทรงสรางเจดยชเวดากองเพอบรรจพระเกศา

ของพระพทธเจา ปจจบนเปนพระธาต ซงตรงฐานของเจดยจะมพระเกศาสใส ความ

ยาวเทาเสนผม”

เมองหงสาวดเปนสถานทแหงความศรทธาทางศาสนาของชาวมอญ ตอมาจงมการใช

หงสเปนสญลกษณประจ�าชาต และวดมอญจะมเสาหงสตงอยเสมอ ซงถอเปน

ธรรมเนยมอยางหนง ตงแตสมยอยธยาทชาวมอญอพยพเขามาพงพระบรมโพธสมภาร

ของกษตรยไทย หากตงถนฐานทใด มกจะนยมสรางวดส�าหรบบ�าเพญบญของชาว

บาน และสรางเสาหงสเพอเปนเครองระลกถงภมล�าเนาเดมของตนทเมองหงสาวด

ลงเดนน�าทางขนบนไดไปยงชนสองของอาคาร ซงเปนสวนของพพธภณฑ

ฉนกาวเทาลงไปบนพนไมสน�าตาลเคลอบเงา ทามกลางตโชววางเรยงราย จดแสดง

ขาวของเครองใช เครองแตงกาย และสงของทชาวมอญประดษฐขนเพอใชในพธกรรม

ตาง ๆ

เครองใชไมสอยทงหลายเปนสงของทชาวไทยเชอสายมอญไดรวบรวมมาจด

แสดงไวภายในพพธภณฑ เพอใหเยาวชนรนหลงหรอผสนใจไดเหนความเปนมา

อนทรงคณคาของชาวมอญ

เมอเขาชมพพธภณฑไมวาทใดกตาม ฉนมกนกถงสงของโบราณทเลอนหาย

ไปตามกาลเวลา เมอเหนหลายอยางทไดรบการเกบรกษาอยในตกระจกใสจงอดสงสย

ไมไดวาทกวนนยงหาดไดในชวตจรงหรอไม

“เครองแตงกายตามประเพณ ชาวบานยงสวมใสอยในชวงทมงานเทศกาล

โดยผชายนงผามวงลอยชาย มผาพาดบา สวนผหญงนงผาถง ใสเสอแขนกระบอก ม

ผาสไบคลองคอ”

53

ทงชดสสนสดใส การละเลน และการประดษฐสงของ เพอใชในพธกรรม

ตาง ๆ ไดรบการยนยนจากลงประพนธพงศวายงคงสบทอดมาสชาวไทยเชอสายมอญ

ในปจจบน ไมไดสญหายไปแตอยางใด กอนทเขาจะเอยถงสงทหลงเหลออยเพยง

ในความทรงจ�าดวย

“คนมอญมหลกการปฏบตเกยวกบศาสนาอยางเครงครด เมอกอนน หากม

พระสงฆเดนมา เขาจะนงลง เพอใหพระผานไปกอน จงจะลกขนเดน ไมวาจะเดนตาม

หรอเดนสวน แตตอนนไมมใครท�าแบบนนแลว และสมยกอนจะตองถอดรองเทา

กอนเขาวด เพราะกลววาจะไปเหยยบเศษดนเศษทรายออกจากวด เดยวนกอนญาต

ใหใสรองเทาเขาได”

ฉนรสกไดวาแววตาของลงเกดความเศราเสยดายเมอหวนนกถงอดต

ประเพณและวฒนธรรมตาง ๆ ลวนเปนความเชอของชาวมอญทปฏบต

ลงประพนธพงศ นาชมพพธภณฑ

54

พพธภณฑพนบานมอญ วดคนลดทอย : หมท 9 รมถนนเพชรหงษ ต�าบลทรงคนอง

สนใจเขาชมพพธภณฑ กรณาตดตอลวงหนา

คณประพนธพงศ เทวคปต : 087-7090304

สบตอกนมา ซงมความสมพนธกบโครงสรางของสงคม เพอสรางความรสกผกพน

ระหวางคนเชอชาตเดยวกน หลกปฏบตดงเดมบางอยางไดเปลยนแปลงไปตาม

กาลเวลา คงเหลอเพยงภาพถายและขาวของเครองใชทไดรบการเกบรกษาเอาไว

รวมทงค�าบอกเลาอนทรงคณคาของผสงอาย แตตราบใดทพวกเขายงรวมกนรกษา

ประเพณตาง ๆ ของตนเอาไวได ความเปนเชอสายมอญกยงคงมอยสบไป

55

พพธภณฑพนบานมอญ วดคนลดทอย : หมท 9 รมถนนเพชรหงษ ต�าบลทรงคนอง

สนใจเขาชมพพธภณฑ กรณาตดตอลวงหนา

คณประพนธพงศ เทวคปต : 087-7090304

56

ภมปญญาหอมหวานบางยอ

57

58

ภมปญญาการท�าน�าตาลมะพราว

อนออยตาลหวานลนแลวสนซาก

แตลมปากหวานหไมรหาย

แมนเจบอนหมนแสนยงแคลนคลาย

เจบจนตายนนเพราะเหนบใหเจบใจ

จากบทประพนธขางตนของสนทรภ กวเอกแหงกรงรตนโกสนทร ตความ

ไดวาเปนการเปรยบเทยบความหวานทไดจากพขกบความหวานจากลมปากของคน

แนนอนวาอยางหลงยอมตรงใจมากกวาน�าตาลชนดไหน ๆ

ลงพงษศกดปนตนมะพราว ใชขวดพลาสตกรองนาตาลมะพราวจากงวงตาล

59

น�าตาลมะพราวกเชนเดยวกน แมวาผทไดลองลมชมรสอาจจะไมไดตดใจ

ความหวานจนชวชวต แตกบลกหลานชาวสวน ภมปญญาการท�าน�าตาลมะพราวตงแต

สมยบรรพบรษ สงตอใหพวกเขายดเปนอาชพอยกบความหวานนไปตลอดชวต เปน

สงทนาจดจ�า ไมแพความหวานจากค�าพดของใคร

กวา 50 ปมาแลวทพงษศกด แถวเถอน วย 63 ป ประกอบอาชพชาวสวน

มะพราวหารายไดเลยงตนเองและครอบครว แมวาอายจะเลยเลขหก แตลงยงคงปน

เกบน�าตาลจากตนมะพราว เพอน�ามาเคยวและกวนเปนน�าตาลมะพราวดวยตวเอง

ทกขนตอน โดยมภรรยาเปนผชวยเพยงคนเดยว

ไมไกลจากบานไมทใชเปนทอยอาศย มเพงมงหลงคาสงกะสใชส�าหรบ

เคยวน�าตาล บรเวณโดยรอบแนนขนดไปดวยสเขยวของตนไมหลากหลายชนด

ไกลสดลกหลกตา ลงเลาใหฟงวา บรเวณนมเนอทกวา 5 ไร เปนมรดกตกทอดมาตงแต

อดต พนทสวนใหญยกรองสวนปลกตนมะพราว มตนออนทเพงปลกมากมาย

นบไมถวน สวนตนทสามารถเกบน�าตาลไดมประมาณ 300 กวาตน

“ตนมะพราวหนงตนกวาจะเกบน�าตาลได ใชเวลาประมาณ 4 ป สงเตมท

10 วา ถาไมมดวงมากนจะอยไดเปนรอย ๆ ป นอกจากวาผลเลกหรอเกบน�าตาล

ไมไดแลวกจะโคนลง เพอปลกตนใหมทดแทน”

ไอเยนของดนสมผสฝาเทาเปลอยเปลา เมอฉนถอดรองเทาแลวเดนตามลง

พงษศกดไปยงตนมะพราวตนหนงไมไกลจากเพงเคยวน�าตาลมากนก

ลงก�าลงจะปนขนไปเกบน�าตาลสด ๆ จากตนมะพราวเหมอนอยางเชนกจวตร

ทท�าเปนประจ�าทกวน ตางกนเพยงแควนนมฉนคอยเฝามองอยทกอรยาบท จนอาจ

เรยกไดวา ลงก�าลงสาธตวธเกบน�าตาลมะพราว โดยฉนเปนผชมอยเบองลาง

“บางวนจะมคนเขามาศกษาวธการท�า นกทองเทยวเปนกรปทวร มากนแทบ

ทกประเทศ ทนยนดตอนรบทกวน ตองตดตอมากอนลวงหนา สวนมากจะเปนอาจารย

มหาวทยาลยพานกศกษามาดงาน”

ล�าไมไผถกพาดไวกบคอมะพราว สวนมากในการปนตนมะพราว ชาวสวนจะ

ใชไมไผปาชนดหนง เรยกวา ‘พะอง’ น�ามาเจาะรเหนอปลองใหทะลในแนวทแยง แลว

60

ใสลกสลกไมใหยนออกมา ส�าหรบใชเทาเหยยบไตขนไปตางบนได เพราะไมชนดน

มเนอไมหนาและแขงแรง เหมาะแกการกาวเหยยบ

เมอปนขนไปถงบรเวณ ‘จนมะพราว’ ลงใชมดปาดตาล ปาด ‘งวงตาล’

น�าตาลใสคอย ๆ ไหลรนลงสขวดน�าพลาสตกขนาดประมาณ 1.5 ลตรตดครง

ทเตรยมไว 2 กระบอก

ฉนลนชตเตอรกลองถายรปไดไมเกน 5 ภาพ ลงกกลบลงมาจากตนมะพราว

เสยแลว ลงมาพรอมดวยน�าตาลใสในขวด กระบอกละไมถงครงหนง

ปรมาณของน�าตาลมะพราวจากตนจะเกบไดมากหรอนอย ขนอย กบ

พนธมะพราวทปลก และกลวธการพฒนาจนมะพราวใหกลายเปนงวงตาล โดยสงเกต

มะพราวทจะแทงจนออกมา หลงจากปลกประมาณ 4 ป ชาวสวนจะพฒนาจนใหเปน

งวงตาล โดยการปาดสวนปลายของจนออก เพอใหกานดอกและดอกออนภายในจน

โผลออกมา ท�าใหเรมมน�าหวานซมอยทหนางวงตาล แตละตนเกบน�าตาลไดพรอมกน

สงสด 3-4 งวง ซงชาวสวนตองอาศยความช�านาญในการสงเกตอายของจน และดแล

กระบวนการเคยวนาตาลมะพราวบนเตาไฟ

61ขนตอนการกวนนาตาลมะพราว

ใหคลายความรอนและจบตวเปนกอน

62

รกษาไมใหแมลงมาดดกนน�าหวานจากงวงตาลไปหมดเสยกอน

“ตนมะพราวทนจะออกงวงเดอนพฤศจกายนไปสนสดเดอนกนยายนของป

หนา หนงปจะพก 2-3 เดอน ทยอยออกเดอนละงวง แตงวงเกาทน�าตาลยงไมหมด

กสามารถเกบน�าตาลไปไดเรอย ๆ”

ใน 1 ป ชาวสวนจะหยดพกการท�าน�าตาลประมาณ 3 เดอน เพอใหตน

มะพราวไดพกฟนชวคราว หลงจากทใหน�าตาลมานานถง 9 เดอนแลว และเพอเปนการ

พกผอนไปดวย

หลงเกบน�าตาลจากตนมะพราว ลงพงษศกดถอขวดน�าตาลไปยงเพง

หลงคามงสงกะส เพอเขาสกระบวนการเคยว

กอนจะใสน�าตาลทงหมดลงในกระทะ ลงเทน�าตาลใสไหลผานกระชอนลงส

ถงใบเลก หลงเหลอเศษไมและฟองน�าตาลไวดานบน

ฉนทกทกเอาเองวาเปนการกรองเศษไมทหลนลงมาในขวดระหวาง

เกบน�าตาล จงไมไดเอะใจสงสย กระทงภรรยาของลงพงษศกดทก�าลงตงกระทะส�าหรบ

นาตาลมะพราวเรมเปนฟองและจบตวเปนกอนแขง เมอกวนไปไดระยะหนง

63

เคยวน�าตาลเอยขนราวกบเดาออกวาตองเขาใจผด

“รไหมวานไมอะไร...เปนไมตะเคยนสบ ใสไวในกระบอกกอนปนขนไปเกบ

น�าตาล เพอกนน�าตาลบด”

เมอรวาเศษไมทฉนคดวาไมมประโยชน กลบกลายเปนตวชวยส�าคญในการ

ผลตน�าตาลมะพราว ค�าถามเกยวกบไมตะเคยนสบจงพรงพรออกมา

“ตองใสไมตะเคยนไวในกระบอกเกบน�าตาลสก 2-3 เกลด เพราะวา

รองน�าตาลมาจากตนแคแปบเดยวกบดแลว ตองใชทกวน เชา-เยน เลยสงซอมา

คราวละหลายกระสอบ”

ปาเลาใหฟง พรอมทงชใหดไมตะเคยนสบหลายสบกระสอบทวางอยในบาน

กอนจะไปหยบมาใหลองดม ส�าหรบชาวสวน การพสจนกลนเปนวธหนงทจะบอก

ไดวาเปนไมตะเคยนจรงหรอเปลา แตส�าหรบฉนแลว หากไมรมากอนวาก�าลงดม

ไมตะเคยน คงเดาไมถกวาแตเดมเกลดไมชนเลก ๆ เหลานเคยเปนตนไมชนดใด

ไมตะเคยนเปนไมทมยางรสฝาด มคณสมบตชวยใหน�าตาลไมมรสเปรยว

ลงและปาชวยกนตกนาตาลมะพราวทกวนเสรจแลวใสลงในถวยใบเลก

64

(บนซาย) ไมตะเคยนสบ ใชสาหรบใสในขวดรองนาตาลมะพราว เพอกนบด

(บนขวา) ขนตอนการตกแบงนาตาลมะพราวใสถวยใบเลก ชงนาหนกใหไดถวยละครงกโลกรม

(ลาง) นาตาลมะพราวทตกแบงใสถวยเรยบรอย นามาผงลม คลายความรอน

65

ปองกนการบด เมอเคยวเสรจแลวจะชวยใหเนอน�าตาลขนแหง สสวยเปนธรรมชาต

บางคนอาจใชไมพะยอม หรอไมเคยม ทมคณสมบตคลายกนทดแทนได ไมฝาด

เหลานมคณสมบตพเศษ แมวาทางกรมวทยาศาสตรไดทดลองใชสารเคมชนดอน

มาทดแทน แตกไมประสบผลส�าเรจ เพราะไมทไดจากธรรมชาตเปรยบเสมอนสมนไพร

ทมคณภาพและปลอดสารพษ

เมอเทน�าตาลใสลงกระทะแลว เปลวไฟปะทจากฟนดานลางสงความรอนให

น�าตาลเรมเดอดเปนฟอง ระหวางเคยว น�าตาลจะมการเปลยนแปลงไปเรอย ๆ ผเคยว

จะตองอาศยความช�านาญในการสงเกตวาชวงใดควรชอนฟองอออก หรอชวงใดควร

หมนกระทะเพอปองกนไมใหน�าตาลไหม

ผานไปราว 1 ชวโมง น�าตาลมะพราวสงกลนหอม และเปลยนเปนสขาว

อมเหลอง คอนขางเขมกวาทเหนวางขายตามทองตลาดเลกนอย ลงและปาชวยกนยก

กระทะลงจากเตา ลงบอกวาถายกขนจากเตาเรวกวาน น�าตาลจะเปนสขาว ซงอยาก

ใหเปนสขาวมากหรอนอย ขนอยกบความพงพอใจของผเคยวและผรบซอ

ขนตอนตอไป คอ กระบวนการกวน เพอคลายความรอนใหน�าตาลแหง

หมาด ๆ ลงพงษศกดน�าไมทใชส�าหรบกวนใสลงในกระทะ ใชเชอกพนรอบไมในระดบ

เอว จากนนใชมอสองขางดงปลายเชอกสลบกนไปมา เพอใหไมหมนตน�าตาลใหจบตว

เปนกอนแขง

ใชเวลาไมนาน น�าตาลมะพราวขนพอเหมาะ ถกน�าขนจากกระทะ หยอดใส

ในถวยใบเลกรองดวยถงพลาสตก ถวยละครงกโลกรม

“ครงนได 4-5 กโลกรม เกบน�าตาลจากตนไดนอย เพราะเมอวาน

แผนดนไหว”

ปาเลาใหฟงวา น�าตาลจะหมดไปจากตนมะพราว เมอเกดเหตการณ

แผนดนไหว ซงไมใชเพยงแคแผนดนไหวในบรเวณใกลเคยง แตแรงสนสะเทอนจาก

แผนดนไหวในตางประเทศกสามารถสงผลกระทบมาถงทน สงเกตไดจากการ

กระเพอมของผนน�าในรองสวน

“คนทไมใชชาวสวนไมรหรอก อยางคราวเกดสนามทภาคใต น�าในรองสวน

เปนระลอกเหมอนเรอวงผานเลย ท�าใหน�าตาลหายไป 6 เดอน มนสงผลตอตนมะพราว

66

ภมปญญาการทานาตาลมะพราวทอย : หมท 6 ซ.เพชรหงษ 23 ต�าบลบางยอ

สนใจเขาชมการสาธตวธท�าน�าตาลมะพราว

กรณาตดตอลวงหนา

คณพงษศกด แถวเถอน : 02-4610792

เพราะมะพราวเปนไมรากตรง...รากคงจะขาด”

มะพราวเปนพชทเหมาะกบสภาพดนเลนชายทะเล ชาวสวนมะพราวจงมก

จะคนชนกบการสงเกตสภาพพนดนและน�าในชวงทเกดแผนดนไหว ทงน การท�า

น�าตาลมะพราวแตเดมเปนอาชพทเกดจากภมปญญาของบรรพบรษในอ�าเภอแมกลอง

จงหวดสมทรสงคราม ซงเปนพนทตดกบชายทะเลเชนกน

โดยปกตน�าตาลมะพราวจากสวนของลงพงษศกดจะมพอคาแมคาขนมหวาน

สงจองอยตลอด ยงเปนชวงเทศกาลควจะแนนเอยดจนแทบไมมเวลาหยดพก หลาย

ครงปรมาณไมเพยงพอตอความตองการ เพราะล�าพงแคลงกบปาคงไมสามารถผลต

น�าตาลมะพราวไดมากนก

“เมอกอนแถวนเปนสวนมะพราวเยอะ แตตอนนคนรนใหมไมอยากท�าแลว

ออกไปท�างานขางนอกกนหมด บางคนขายทไปเลย เมอกอนเวลาขนตาล ตะโกน

คยกนตลอด”

ลงเลายอนถงสมยทบรเวณนยงปกคลมไปดวยเรอกสวน ตางกบปจจบน

ทกลายสภาพเปนบานเรอนทอยอาศยเสยสวนใหญ

แมกระทงสวนของลงพงษศกดกคงยากทจะหาคนรนตอไปมาสานตอ เพราะ

ลก ๆ หนไปท�างานในกรงเทพฯ กนหมด เนองจากรายไดดกวา และไมตองเสยง

อนตรายในการปนตนมะพราว

เกดความเงยบขนชวขณะ เมอฉนถามถงอนาคตของสวนมะพราวแหงน

ลงหวเราะเบา ๆ กอนตอบวา “...กวาจะยอใหไดมากทสดนะ”

ทวาความเงยบและเสยงหวเราะนน ฉนสมผสไดถงความรก ความหวงแหน

และความเสยดายในทกษะอาชพทถายทอดกนมาจากรนสร น หากในวนพรงน...

ภมปญญาการท�าน�าตาลมะพราวจะตองสญหายไปตามกาลเวลา

67

ภมปญญาการทานาตาลมะพราวทอย : หมท 6 ซ.เพชรหงษ 23 ต�าบลบางยอ

สนใจเขาชมการสาธตวธท�าน�าตาลมะพราว

กรณาตดตอลวงหนา

คณพงษศกด แถวเถอน : 02-4610792

68

69

ปลกบานเรองแสงบางกระสอบ

70

สวนปาล�าพ

แสงสเขยวอมเหลองเปลงประกายระยบระยบทาทายความมด ทกคน

บรรดาแสงดวงเลก ๆ นบไมถวนจะมารวมตวกนทตนล�าพ ราวกบมนดงานเลยงน�าคาง

ยามดก

ไมนาแปลก หากแมลงตวนอยเหลานจะไดรบความสนใจจากมนษย เพราะ

คงมสงมชวตเพยงไมกชนดบนโลกทสามารถเปลงแสงได ยงถาพวกมนรวมตวกน

ตนล�าพอาจกลายสภาพเปนตนครสมาสตประดบหลอดไฟขนาดเลกนบรอยนบพน

ชายผหนงเฝามองแสง เฝามองการเจรญเตบโต และความอดมสมบรณ

ของระบบนเวศรอบ ๆ บานของเขาดวยความสขอยทกเมอเชอวน

“เมอกอนตนล�าพขางบานมหงหอยจ�านวนมาก แตจ ๆ มนกหายไป เลย

ลงกจแนะนาโครงการลาพ บางกระสอบ

71ทางเขาหมบานหงหอย

72

คดวาถาปลกตนล�าพเพมขน จะท�าใหหงหอยกลบมาอาศยอยเหมอนเดม”

สกจ พลบจาง หรอลงกจ วย 59 ป ผรเรมกลมอนรกษสงแวดลอมล�าพ

บางกระสอบ เปดประเดนการสนทนาถงความเปนมาในการปลกตนล�าพ จดเรมตน

เลก ๆ จากความประทบใจแมลงมแสงตวนอยรอบบาน เมอแมลงทคอยสองแสง

ทกทายทกค�าคน จ ๆ พากนหายไปอยางไมทราบสาเหต โครงการสรางบานไวรองรบ

หงหอยจงเรมกอตวขน

“ป 2549 เรมรวมกลมกบเพอน ๆ ชางภาพในอนเทอรเนต ตอนนนคดได

อยางเดยววาถามตนล�าพ แลวตองมหงหอยมาอาศยอย จงชวยกนลงแรงถางพนท

3 ไร บรเวณใกล ๆ บาน แตยงหาตนล�าพตามทตองการไมได จนสดทายพนทก

กลบมารกตามเดม”

จากแนวคดงาย ๆ วา ‘ปลกล�าพ ตองมหงหอย’ เรมประสบความยากล�าบาก

ทางเดนทอดยาวสสวนปาลาพ สองขางทาง

เขยวขจดวยตนไมนานาชนด

73

ลงกจอธบายโครงการปลกปาลาพทศาลาไมสาหรบนงพก

เพราะการเสาะหาตนล�าพมาปลกนนไมใชเรองงาย โดยเนนวาตองเปนตนล�าพ

เนองจากหงหอยจะเลอกเกาะตนล�าพมากกวาตนไมชนดอน ในชวงผสมพนธ หงหอย

จะกนน�าคางเพยงอยางเดยว ซงใบของตนล�าพมขนาดเลก ผวเรยบ ไมมขนให

ระคายเคองตอตวหงหอย และมน�าคางเกาะอยมาก จงเปนทชนชอบของเหลาแมลง

มแสง แตใชวาหงหอยจะอาศยอยทตนล�าพเทานน ยงมตนไมชนดอน ๆ ทไดรบความ

นยมรองลงมา เชน ล�าแพน โพทะเล ฝาก แสม สาค และเหงอกปลาหมอ เปนตน

ราว 2 ปตอมา ดวยความทลงกจยงไมละทงความตงใจ เสยงเรยกจาก

ธรรมชาตกดงไกลถงหนวยงานของรฐ ท�าใหเขาไดเขยนโครงการในฝน น�าเสนอแก

กองทนพฒนาพนทรอบโรงไฟฟา จนไดรบการสนบสนน โครงการพาหงหอยกลบบาน

จงกอตวเปนรปเปนรางขนบนพนท 41 ไรของกรมปาไม

“บรเวณนเปนแหลงทหงหอยวางไขอยแลว จงงายตอการขยายพนธตอ งาย

กวาการสรางจดใหมขนมา หลายรสอรทน�าตนล�าพไปปลก หวงจะใหมหงหอย แตมน

ไมงายอยางนน”

74

อาจกลาวไดวา หงหอยเปนสงมชวตชนดหนงทเปนตวชวดความอดมสมบรณ

ของธรรมชาตไดเปนอยางด เนองจากองคประกอบทส�าคญส�าหรบวงจรชวตของ

หงหอย คอ ความชมชนของพนดน การอยใกลแหลงน�าทมคณภาพด มกองใบไม

ผเปอยทบถมกนตามธรรมชาต ซงทกสงลวนกอใหเกดระบบนเวศทสมบรณ

การอนรกษหรอการเพาะเลยงหงหอยเพอการขยายพนธเปนเรองทยากมาก

เพราะทกวนนมปจจยหลายอยางทก�าลงคกคามการอยรอดของหงหอย ทงปญหา

มลภาวะตาง ๆ ทท�าลายความสมดลทางธรรมชาต รวมถงการทนกทองเทยว

แหกนมาเทยวชมหงหอยอยางผดวธ

“ทนเราจะเปดใหเปนแหลงชมหงหอยโดยไมตองลงเรอ เพยงแคเดนเขาไป

กสามารถพบเหนได ซงจะจดใหเขาไปชมไดสปดาหละ 2-3 วน ทเหลอใหธรรมชาต

มนฟกตว ไมใหเขาไปดกนทกวนอยางบาระห�า”

หงหอยตวนอยสองแสงระยบระยบบนตนล�าพ

75

บางครงการเทยวชมหงหอยอาจกอความรบกวน จนถงขนขดขวาง

การขยายพนธของเหลาแมลงมแสงอยางรเทาไมถงการณ เพราะไมไดมความร

ความเขาใจในธรรมชาตของหงหอย ซงการกระพรบแสงนน เปนไปเพอการผสมพนธ

และสอสารกบเพศตรงขาม โดยจงหวะการกระพรบอาจแตกตางกน ขนอยกบชนด

และสภาพแวดลอมในบรเวณนน

ดงนน เมอมาเยยมเยยนบานของหงหอย จงควรงดสองไฟฉาย งดเปดแฟลช

เพอถายรป หามสงเสยงดง และในกรณทบางแหงใชเรอเปนพาหนะ ควรดบเครองยนต

กอนถงจดชมหงหอยประมาณ 50 เมตร เพอไมใหเกดเสยง หรอควนรบกวน

แวบแรกเมอเดนเขาไปในสวนปาล�าพ ฉนรสกไดถงความรมรน และไอเยน

ของธรรมชาตทแผปกคลมลงมารอบกาย ขณะเดยวกบทสตวไมไดรบเชญอยาง ยง

บนตรงเขามาลอมหนาลอมหลงกนนบไมถวน จนตองโบกมอปดปองเปนพลวน

“เขามาในนตองใสกางเกงขายาว ไมอยากใหทาโลชนกนยง เพราะเปนสาร

เคม มนปองกนยงไดกจรง แตพวกแมลงอยางหงหอยกคงไมเหลอเหมอนกน”

ลงกจใหค�าแนะน�า และชใหเหนถงผลกระทบ กอนจะบอกใหออกเดนตอ

หากหยดยนนง ๆ อาจโดนยงตวรายรมกด จนเปนไขเลอดออกได

เดนเขา ‘หมบานหงหอย’ มาอกไมไกล แวะศาลาไมส�าหรบนงพก ซงประยกต

เปนจดใหความร แผนปายวางเรยงรายจดแสดงแผนผงความเปนมาของล�าพ

บางกระสอบ โครงการตาง ๆ ทรวมมอกบหลากหลายองคกร และสงทวางแผน

ตอยอดในอนาคต

“จนถงตอนนท�ามา 5 ป ถอวาบรรลตามวตถประสงค มหงหอยเพมจ�านวน

ขน สองแสงสวยงาม และก�าลงพฒนาใหสถานทแหงนเปนแหลงเรยนรส�าหรบ

เยาวชน”

ลงกจเลาวา อนาคตอยากจะสรางฐานการเรยนรธรรมชาตในสวนปาล�าพ

ส�าหรบใหเดก ป.3 และ ป.6 ทอาศยอยในพนทเกาะกระเพาะหมไดขจกรยานมาศกษา

สงแวดลอม โดยใหโครงการผกเขากบหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ เพอใหแนใจ

วาสามารถเขาถงเดก ๆ ไดทกคน

ขณะนสวนปาล�าพบางกระสอบเปดกวางใหบคคล และองคกรตาง ๆ ทงใน

76

และตางประเทศไดเขามาศกษาเรยนรระบบนเวศ ลงมอปลกตนไม สรางบานใหหงหอย

ดวยตนเอง โดยกลมทมาประจ�า คอ คนทมาพกโฮมสเตยในละแวกน และกลม

เพอน ๆ ในเฟซบค ซงจะมากนในจ�านวนทควบคมดแลไดทวถง ไมไดมากมายมหาศาล

นอกจากนยงมสอจากตางประเทศเขามาใหการสนบสนน เชน IUCN เปนองคกรขนาด

ใหญ มส�านกงานใหญอยทกรงเจนวา โดยรวมมอกบเครอขายมารออตต หกเงนสวน

หนงจากผทเขาพก เพอน�ามาท�าโครงการน

เมอมหลายองคกรเขามา ทอน ๆ กเรมใหความสนใจตามกนมาเปนลกโซ แต

ทวาธรรมชาต ไมใชสงทสรางไดภายในเวลาไมกวน ไมใชการแหมาปลกตนไม

ตามกระแส การหมนดแลหลงจากนนตางหากทเปนสงส�าคญ

“พวกเราไมไดตนเตนกบคนทมา ชวงหลง ๆ เราจะถามเขาวา จะมาท�าอะไร

ถามาปลกตนไมอยางเดยว ไมมประโยชนหรอก สกพกมนถกหญาคลมแลวกตาย

ตอไปนตองมขอก�าหนด คยกบเขาเลยวา 3 เดอน ตองเขามาดแล คณมาเอาภาพไป

International Union for Conservation of Nature

และเครอโรงแรม Marriott เขารวมปลกตนไมทลาพ บางกระสอบ

77

หลากหลายองคกรเขารวมเสวนาเกยวกบแนวคดการอนรกษพนทสเขยว

ลดภาษเยอะแยะ แตในขณะเดยวกน พนทมนไมไดอะไร กลบสทเดม บรษทใหมมา

ปลกอก กตายอก วนเวยนอยอยางน”

ลงกจเดนน�าออกจากหมบานหงหอย ปายใหความร ตงอย ด านหนา

ตดรมถนน แผนปายสสนสวยงามระบวา ส�าหรบพนท 6 ต�าบล ในเกาะกระเพาะหม

มการคนพบหงหอยทไดรบการยนยนแลวทงสน 4 ชนด 3 สกล ไดแก หงหอยน�ากรอย

หงหอยน�าจด และหงหอยบก จากทงสนกวา 100 ชนดในประเทศไทย ซงพบในแหลง

ปาไมเบญจพรรณ และปาชายคลองเปนสวนใหญ เพราะมระบบนเวศทเหมาะสม

ตอการเจรญเตบโต

ยามเยนมาเยอน ทองฟาคอย ๆ เจอดวยสสมเขม อกไมกนาทหลงจากน คง

ไดเวลาทแมลงปกแขงขนาดเลกจะออกมาบนสองแสงหาคกนอกครงในชวงวงจรชวต

ทเปนตวเตมวยของมน ซงตลอดชวต แตละตวจะกระพรบแสงใหเหนไดเปนระยะเวลา

เพยง 10-14 วนเทานน

78

ระหวางนน สายตาฉนเหลอบไปเหนลายสกรนบนเสอยดคอกลมสด�าทลง

สวมใสอย ตวอกษรค�าวา ‘ล�าพ บางกระสอบ’ อยขางใตสญลกษณคลายรปตนไม

สสนสดใส

ลงกจบอกวา ลวดลายนารกบนเสอเปนโลโกของล�าพบางกระสอบ ผลงาน

ของ อาจารยนภส ขวญเมอง อาจารยคณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ออกแบบเปนรปหงหอย 13 ตว มารวมตวกนเปนตนล�าพ นบเปนการ

ผสานสองสงเขาดวยกนทยอมรบวาอาจตองใชจนตนาการของศลปนในการมองคอน

ขางสง แมแตลงกจเอง ยงพดตดตลกวา โลโกหงหอยหลากสมสวนคลายลกแบตมน

ตนอยเหมอนกน

“อาจารยนภส เปนเพอนกลมเดยวกน ทชวยกนถางปาตงแตเรมแรก

ชวยคดโลโก ดวยความฝนวาหากวนหนงไดเปนกลมอนรกษจะไดใชโลโกอนนเปน

สญลกษณของกลม แมวาในตอนนนจะไมไดมแนวโนมเลยวาจะเตบโตมาได”

ดวยความมงมนและตงใจของบคคลเหลานทท�างานหนกเพอการอนรกษ

หงหอย โดยมเหตผลสวนตวคอความหลงใหล ท�าใหผลลพธทไดออกมาเปนทนาพอใจ

นบเปนโชคดทในสงคมยงมกลมคนทมจตส�านกในเรองน หากกลมอาสาสมครหมดไป

กคงจะเปนชวงเวลาเดยวกบทหงหอยจะหมดไปจากธรรมชาต และตอนนน

สภาพแวดลอมจะเสอมโทรมถงขนไหน คงไมมมนษยคนใดคาดเดาได

79

สวนปาลาพทอย : หมท 3 ซ.เพชรหงษ 22 ต�าบลบางกระสอบ

สนใจเขาชม กรณาตดตอลวงหนา

คณสกจ พลบจาง : 088-9405992

80

ลมหายãจของชมชนบางนำ�ผง

81

82

ตลาดน�าบางน�าผง

“ทานอะไรดคะ เชญนงกอนคะ”

เสยงเชญชวนของบรรดาแมคาใหนกทองเทยวแวะทานอาหารทรานของตน

ดงขนไมขาดสาย พนทไมกวางมากนกบรเวณรมคลองสายเลกทตดผานตลาดน�า

ใชส�าหรบขายอาหาร ทงกวยเตยว ขาวขาหม ไกยางสมต�า และอกสารพดชนด

บนเรอพายจอดเทยบทาเตมไปดวยวตถดบและเครองมอประกอบอาหาร เมอกระเพาะ

เรมส งสญญาณความหว ฉนจงตดสนใจนงลงบนผนเสอหนาโต ะขนาดเลก

ทรานกวยเตยวรานหนง

ทกเสาร-อาทตย และวนหยดนกขตฤกษ เวลาประมาณ 8 โมงเชา ชาวบาน

ในคงบางกะเจาและนกทองเทยวจะหลงไหลมารวมตวกนท ‘ตลาดน�าบางน�าผง’

บรรยากาศสบายของการนงทานอาหารรมคลองภายในตลาดนาบางนาผง

83

แมคาจาหนายเครองดมเยนสดชน

แหลงจ�าหนายสนคาและภมปญญาจากฝมอชาวบานตงแตป 2547 จากความรวมมอ

กนของประชาคมหมบาน 11 หมบานในต�าบลบางน�าผง เพอสรางรายไดดวยการ

หาทางระบายผลผลตทางการเกษตรจากเรอกสวนของชาวชมชน

สธาสน ชยเขอนขนธ หรอพภา ผชวยนกพฒนาชมชน องคการบรหาร -

สวนต�าบลบางน�าผงเลาใหฟงวา แตเดมพนทบรเวณตลาดน�าบางน�าผงเปนแหลง

เกษตรกรรม ตอมาเมอพช ผก ผลไม ทชาวบานในคงบางกะเจาปลกมปรมาณมาก

เหลอจากการบรโภคในครวเรอน ประกอบกบหากจะน�าผลผลตออกไปขาย จะตอง

พายเรอไปไกลกวาจะถงตลาด จงไดมการประชมกนเพอหาชองทางจ�าหนายสนคา

ภายในชมชน กระทงไดขอสรปในการจดตงตลาดน�าขน

“ชวงแรกทเปดตลาดจะใหชาวบานทสนใจมาลงชอขอจ�าหนายสนคา รวม

ทงสนประมาณ 100 รานคา ไมมการแบงโซนระหวางของกนและของใช เพราะใชวธ

การจบสลากวาจะไดวางขายตรงไหน นบตงแตเปดตลาดน�ากวา 9 ป มผลตอบรบ

จากนกทองเทยวดขนเรอย ๆ ปจจบนมรานคาเพมขนเปนกวา 400 รานคา”

84

(บน) อาหารหลากหลายชนดทจาหนายบรเวณรมคลอง

(ลาง) นกทองเทยวแวะเกบภาพทระลกกบมมถายรปของตลาดนาบางนาผง

85

เหตผลทชาวบางกะเจาเปนชมชนเกษตรกรรม หนงสอพมพผจดการรายวน

เมอวนท 28 ตลาคม 2542 ระบวา กอนเกดภาวะวกฤตทางเศรษฐกจเมอป 2539

ชาวบางน�าผงสวนใหญมอาชพรบจางท�างานในโรงงานอตสาหกรรมละแวกใกลเคยง

แตหลงเกดภาวะวกฤตดงกลาว สงผลใหหลายคนตกงาน นายมนส รศมทต ก�านน

ต�าบลบางน�าผงในสมยนน จงไดหาทางแกปญหาความเดอดรอน ดวยการกระตนให

ชาวบานหนมาสนใจท�าเกษตรกรรม ซงเปนอาชพดงเดมของคนในต�าบลนมากอน และ

เรมตนสการท�าเกษตรแบบพอเพยงอยางจรงจงเมอป 2540 จนสามารถแกปญหาการ

วางงานไดในระดบหนง

ระหวางก�าลงใชตะเกยบคบเสนบะหมหมน�าใส ฉนเหลอบมองไปดานขาง

เหนฉากไมสฟา มประตหนาตาง ประหนงจ�าลองเปนหนาบานไมเกาแก ตวอกษรส

แดงเรยงเปนค�าวา ‘ตลาดน�าบางน�าผง’ พรอมมานงยาวหนงตว ถกจดใหเปน

จดถายรป หากใครมาแลวไมไดแอคทาถายรปกบปายนนบวามาไมถง แคเพยงชวระยะ

หนงชามกวยเตยว พบวามนกทองเทยวทงเดกและผใหญแวะเวยนมาเกบภาพ

เปนทระลกตรงมมนกนนบไมถวน

เมออมหน�าส�าราญเรยบรอยแลว จงได เวลาออกเดนส�ารวจตลาด

ทเตมไปดวยของกน ของใช และเสอผาอาภรณตามแบบแผนของตลาดทวไป พภา

เลาใหฟงถงสงทเปนเอกลกษณของทน คอ พอคาแมคาทมาออกรานจะตองเปน

ชาวคงบางกะเจา ซงจะท�าใหนกทองเทยวไดจบจายพช ผก ผลไมตามฤดกาลสดใหม

จากสวนในราคายอมเยา

“สนคาทน�ามาขายจะตองท�าเอง ขายเอง หามซอมาจากทอน แตถาบางครง

ผลผลตมนอย ไมเพยงพอตอความตองการของนกทองเทยว อาจจะมเสรมเขามาจาก

ทอนบาง โดยอยภายใตการควบคมของ อบต. อยางเชน มะมวงน�าดอกไมทเปนผลไม

ขนชอของต�าบลบางน�าผง เรากจะไมใหรบจากทอนมาขาย และมการประกนราคา

ใหกบชาวสวนทน”

สงทเปนเสนหอกอยางหนงของตลาดน�าบางน�าผง คอ สงประดษฐ

จากภมปญญาชาวบาน ทงสนคาโอทอป และวสาหกจชมชน เฉพาะต�าบลบางน�าผง

มมากถง 8-9 ชนด เชน ผลตภณฑจากลกไมและวสดธรรมชาต เมยงค�า กระเปาผา

86

เอนกประสงค ลกประคบสมนไพร เปนตน

นอกจากน ยงมการประยกตใชผลผลตจากธรรมชาตท�าเปนสนคาอปโภค

ในครวเรอนมากมาย อาท น�ายาลางจานสตรมะนาวหมก น�ายาซกผาอญชน สบฟกขาว

จากกลมบางน�าผงพอเพยง ซงนอมน�าเอาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใช

ตอยอดมาจากโครงการรกษปาสรางคน 84 ต�าบล วถพอเพยงของ ปตท. กระทง

ปจจบนเปนศนยเรยนรต�าบลวถพอเพยง สรางรายไดใหแกชาวบาน

ขณะชมสนคาเพลน ๆ ไดยนเสยงดนตรแววมากระทบโสตประสาท ความ

คดแวบแรกในหวดงขนวาตองมจดเทศกาลงานส�าคญอะไรเปนแน สองเทารบสาว

เขาหาตนตอของตวโนตเหลานนอยางไมรรอ แตเมอถงทหมายกลบพบวาตวเองคดผด

ทามกลางรานรวงตาง ๆ มทางเดนเลก ๆ ทอดตวเขาไปสพนทกวางขวาง

ดานใน หากเดนผานโดยไมทนสงเกต อาจเหนเพยงแมกไมเขยวชอม ทวาตนไมใหญ

ตนหนงมปายไมตดอย บงบอกวาลานดานในมจดการแสดง ‘ดนตรในสวน’

ลานกวางรมรนดวยพชพรรณธรรมชาต สงแรกทเหน คอ เวทยกพนเลกนอย

หอหมกปลากรายสดอรอย จนตองตอควซอ

87ตกตาควาย สงประดษฐจากลกตนเปด เกดจากความคดสรางสรรคของชาวคงบางกะเจา

88

ขนาดไมใหญมากนก หนาเวทมโตะหลายสบตว ลอมรอบดวยเกาอพลาสตก มผคน

นงอยเตมแทบทกตว สงเกตไดวาสวนมากจะมากนเปนครอบครว บางโตะมตงแตรน

ปยาตายาย ไลเรยงไปถงรนหลานวยเตาะแตะ ใหบรรยากาศคลายงานเลยงโตะจน

ดานบนเวทหญงวยกลางคนก�าลงขบกลอมบทเพลงฟงสบาย

เดนเลยมาสกระยะหนง ราวกบเปนแหลงรวมตวกนของเดกวยประถม ทวา

สงบอยางเหลอเชอ เพราะวาพวกเขาก�าลงระบายสลงบนปนปลาสเตอรรปตวการตน

กนอยางขะมกเขมน

คณลงเจาของราน ผเสรมสรางจนตนาการหลากสใหแกเดก ๆ ชบอกใหฉน

เดนไปด านหลงเวท หากอยากเจอกบคนท ร เรมโครงการดนตรในสวนจน

เปนรปเปนรางดงเชนทกวนน

“เดยวหนพาไปหาคณครเองคะ” เสยงใสกงวานดงขน เดกหญงอายราว

7 ขวบคนหนง อาสาเปนคนน�าทาง

ฉนเดนตามไปอยางไมลงเล พลางนกสงสยวา เหตใดเดกหญงจงเรยกบคคล

ผนวา คณคร

หญงวยกลางคนก�าลงงวนอยกบการปรบเครองเสยงอยดานหลงเวท เหมอน

จะเกดปญหาอะไรบางอยางกบสายไฟ แผนปายเหนอศรษะขนไปเลกนอยเขยนวา

ครสภาพ วงศอสเรส พรอมทงเบอรโทรศพทตดตอ และอเมลของเธอ

เมอจดการตอสายเครองเสยงเรยบรอย เพลงจากเครองคอมพวเตอรยงคง

บรรเลงตอไป แมวาตอนนเปนเวลาสโมงเยน ซงเปนเวลาทตลาดเรมวาย และ

นกทองเทยวทยอยกลบกนเกอบหมดแลว

“ครสอนอยทโรงเรยนอาสาวทยา พระประแดง มาเทยวตลาดน�าเปนประจ�า

พอมาเหนพนทตรงน เลยเกดไอเดยวานาจะมเวทรองเพลง จดกจกรรม แตทาง อบต.

บอกวาไมมงบประมาณ ครเลยอาสาจะท�าให โดยไมเรยกรองคาใชจายอะไร”

ครสภาพเลายอนถงจดเรมตนของโครงการดนตรในสวนใหฟงวา ตงแต

ชวงแรกทเปดตลาดน�า เธอมกจะมาเทยวทกเสาร-อาทตย เพราะตดอกตดใจ

บรรยากาศ รวมทงความเปนกนเองของชาวบานทน�าของมาขาย วนหนงไดมาเหน

พนทบรเวณน จงเกดความคดทจะสรางเปนจดพกผอนของนกทองเทยว

89

(บน) เดกนอยกาลงนงระบายสปนปลาสเตอรอยางขะมกเขมน

(ลาง) เวทดนตรในสวน สถานทแสดงพลงเสยงอนไพเราะ

90

“ครดวาทนมนเตบโตไดแนนอน ดานหนาเปนน�า สวนตรงนเปนสวน

เมอกอนมตนไมหนาแนนมาก ครปรกษากบชาวบานในตลาดทสนทกน เขาเลยถาม

นายก อบต. วามคนจะท�าดนตรให สนใจไหม”

ทาง อบต. ไมมงบประมาณในการสนบสนน แตเหนวาเปนโครงการทด จง

เปดโอกาสใหครสภาพไดใชพนทบรเวณน เพอน�าความคดในจนตนาการออกมาส

ความเปนจรง เธออาสาจะท�าใหโดยไมคดคาใชจาย เพราะมเครองเสยงอยทบาน

ไวใชส�าหรบงานโรงเรยนเปนทนเดมอยแลว จากจดเรมตนเลก ๆ ชวตของครสภาพ

เรมผกพนกบผคนและเสยงดนตรมากขน จนสามารถท�าความฝนควบคไปกบอาชพ

ขาราชการครได

“ตอนแรก ๆ ทท�า ล�าบากนะ เพราะวาครเอารถตของตวเองขนเครองเสยง

ตอนเชาเขนมา เยนเขนกลบ เปนแบบนอยนาน จนหนาเปนฝาหมดแลว”

กระทง ป 2549 ครสภาพสละเงนของตนเองสรางหลงคามงจาก เพอให

สามารถเกบชดเครองเสยงไวได ไมตองเขนกลบทกเยน พรอมทงซอชดโตะ เกาอ

หลายสบชดเพอรองรบนกทองเทยว มกจกรรมวาดภาพระบายสผ าบาตก

ครสภาพ กลาวเชญชวนผสนใจขนมารองเพลงบนเวท

91

ปนปลาสเตอร และเครองเลนเดกจดอยในบรเวณเดยวกน เพราะอยากใหเปน

จดนดพบ ใหครอบครวไดพกผอน ซออาหารมานงทนไดโดยไมเสยคาใชจาย และ

จองควรองเพลงบนเวทไดฟร ๆ ซงเปนเวทเปดกวางส�าหรบจดกจกรรมของทาง

โรงเรยนไดอกดวย

“คนทมารองเพลงกใหดอกไม ใหเงนเลก ๆ นอย ๆ บาง ชวงแรก ๆ มรม

โตะ เกาอ แคไมกตว ครซอเองหมดทกอยาง หลง ๆ จะมธนาคารแหงหนงน�ารมมา

บรจาค ชาวบานน�าสงของมาใหบาง มนตอยอดมาเองโดยอตโนมต”

เสยงตอบรบจากนกทองเทยวเปรยบเสมอนเชอเพลงในการขบเคลอน

โครงการ บางคนเดนทางมาจากตางจงหวดไกล ๆ ชนชอบบรรยากาศของทน จนตอง

แวะเวยนกลบมาอกหลายครง

“มคนมาบอกวานกทองเทยวเขามาตลาดน�าเพราะคร ครบอกวาไมใชหรอก

มนเปนเพราะทกคน ทงสนคาตองท�าใหด พอคาแมคาตองพดจาด และเรามผบรหาร

เกง ประชมกนเปนประจ�า ใครมขอโตแยงอะไรกชแจง นกทองเทยวรองเรยนกน�ามา

ปรบปรง ท�าตามกฎระเบยบ ท�าใหตลาดนแขงแรงไดดวยตวของมนเอง”

บรรยากาศนกทองเทยวนงพกผอน ทานอาหาร ฟงดนตรในสวน

92

ดวยความเปนคนชางคด เธอไดวางแผนจะพฒนาโครงการเพมเตมในอนาคต

โดยการตดตงจอแอลซดบนเวท ท�าสถานวทยกระจายเสยง เผอแผความสขจาก

บทเพลงใหแกคนทมาจบจายในตลาด แตตอนนยงไมสามารถท�าไดอยางเตมตว

เนองจากหนาทการงานทตองรบผดชอบในแตละวน ท�าใหแทบไมมเวลาพกผอน

“อยารอายเลยลก” ครสภาพตอบปนหวเราะ เมอฉนแอบกระซบถามดวย

ความสงสยวา อกนานแคไหนกวาทเธอจะไดท�าตามความฝนของตวเองไดอยางเตมท

“ครอาย 60 แลว อกไมนานกเกษยณ”

ฉนประหลาดใจเมอไดยนวาเธออาย 60 ป เพราะดจากใบหนายมแยมแจมใส

ดวงตาเปลงประกายความสขแลว ท�าใหคาดเดาไปวายงหางไกลจากขาราชการเกษยณ

อยมาก

“ถาถามวาเสยเงนไปเทาไหร นบไมถวนแลว ครท�าแลวมความสข เพราะ

ถอวาสงเสรมการทองเทยวบานเรา และถาคนมาเทยวพกผอน ตวครเองกไดกศลดวย

ครเชอวาอานสงสของการท�าความด จะสงผลใหครอบครวอยเยนเปนสข”

เมอเหนถงความทมแทในการท�างานจตอาสาของครสภาพ ท�าใหคดวา คณคร

ทเดก ๆ เรยกกน คงไมใชหมายความเพยงแค คณครผประสทธประสาทวชาในโรงเรยน

เทานน แตอาจหมายรวมถง คณคร ในฐานะของการเปนตนแบบทดในการ

มจตสาธารณะ มความคดสรางสงใหม ๆ เพอใหชมชนมการพฒนาอยางไมหยดนง

ใครจะรวาจากพษเศรษฐกจเมอสบกวาปทแลวจะเปลยนวกฤตใหเปนโอกาส

แมวาตลาดน�าแหงนอาจไมไดเปนทรจกอยางแพรหลายเหมอนกบตลาดน�าชอดง

หลายแหง แตเหนไดชดวาก�าลงไดรบความนยมเพมขนเรอย ๆ สงเกตไดจาก

ความหนาแนนของผ คนทมาจบจายใชสอย และพนทลานจอดรถทเพมขนจาก

หลายปกอนอยางมาก ทงหมดลวนเกดจากความรวมมอรวมใจกนและความเขมแขง

ของคนในชมชน ท�าใหสามารถสรางอาชพ และรายไดใหแกชาวบางกะเจา โดยเฉพาะ

ในต�าบลบางน�าผงไดอยางมหาศาล จนเรยกไดวาเปนลมหายใจของชมชนอยางแทจรง

93

ตลาดนาบางนาผงทอย : หมท 10 ซ.เพชรหงษ 26 ต�าบลบางน�าผง

เปดทกวนเสาร-อาทตย และวนหยดนกขตฤกษ

อบต. บางน�าผง : 02-8196762

ครสภาพ วงศอสเรส : 089-0485245

94

ความพยายามไม‹มทสนสดบางกอบว

95

96

ฟารมเหดช‹างแดง

วยหนมสาวหรอวยท�างาน เปนชวงอายทมพละก�าลงลนเหลอ เลอกประกอบ

อาชพไดหลากหลายตามแตใจใฝฝน ตราบเทาทยงเปนการประกอบ ‘สมมาอาชพ’

อยางซอสตยสจรต ไมเบยดเบยนใหใครตองเดอดรอน

ดงเชนชายผน แตเดมเขามอาชพเปนชางซอมรถและเรอ เมอวนเวลาผนผาน

รางกายเรมสงเสยงประทวงหลงจากท�างานหนกมานาน เขาจงหนมาหาอาชพท

พอเลยงปากเลยงทองได และไดอยทามกลางธรรมชาต แมวาจะเหนอยอยบาง แต

อยางนอยกไดพกผอนสภาพจตใจ

ซอยเพชรหงษ 52 บรเวณทางโคงหนงในต�าบลบางกอบว ไมไกลจาก

ตลาดน�าบางน�าผงมากนก มโรงเรอนเพาะเหดหลากหลายชนดซ อนตวอย

97

อยางสงบเงยบ

ถงกอนเชอเหดท�าจากขเลอยสน�าตาลจ�านวนมากถกจดวางอยางเปนระเบยบ

อยหนาบาน เพอรอเขาสกระบวนการเพาะเชอ ขาง ๆ กนเปนขเลอยกองโต ชายหนม

คนหนงก�าลงตกขเลอยเหลานนบรรจใสถงพลาสตก

สมศกด ชยเขอนขนธ หรอชางแดง วย 60 ป เดนเขามาทกทาย

ดวยความเคยชนจากการตอนรบนกทองเทยวอยเนองนตย กอนจะพาเขาไปชม

โรงเรอนเพาะเหด 2 โรงดานหลงบาน

“ตอนแรกทท�าฟารม เรมจากซอกอนเชอเหดจากทอนมานด ๆ หนอย ๆ เพอ

เปดดอกขาย แตกอนเชอเหดทซอมากลบมคณภาพไมด เกดเชอรา จงตดสนใจไปเรยน

เพอมาท�าเอง เปดดอกเอง จนตอนนมลกคามาตดตอขอซอกอนเชอเหดจากทน

ไปเปดดอก”

เปนเวลากวา 8-9 ปมาแลว ทชางแดงผนตวจากอาชพชางซอมมาเรยนรการ

ท�าฟารมเหด โดยศกษาวชาการเกษตรจากการเขารวมฝกอบรมตามสถานทตาง ๆ

และไปดงานทประเทศจน เพอน�ากลบมาตอยอดผลผลต

กาวเดนเขาไปในโรงเรอนพนปนซเมนต ฉนสมผสไดถงบรรยากาศเยนชน

หลงคามงดวยตบจาก ชวยบรรเทาความรอนจากภายนอกไดเปนอยางด ชางแดง

อธบายวา การตงโรงเรอนตองเลอกท�าเลพนทโปรง และมอากาศถายเทสะดวก จงจะ

เหมาะสมตอการเจรญเตบโตชองเหด

กอนเชอเหดหลากหลายชนด มปายชอตดอยดานบน ทงเหดนางฟาภฏาน

นางฟาฮงการ เปาฮอ และอกมากมายทไมไดตดปายชอ เรยงรายบนชนวาง

ตลอดความยาวกวา 10 เมตรของโรงเรอน ฉนสงเกตเหนวาบางกอนมดอกเหดโผล

ออกมาใหไดเกบเกยว บางกอนโผลออกมานดหนอยใหพอไดรวาเปนเหดชนดใด และ

บางกอนยงคงรอเวลาทจะไดออกมาดโลกภายนอก

“แตละกอนจะใชเวลาประมาณ 30-45 วน จงพรอมทจะเปดดอกได แลวแต

ชนดของเหด เรองสภาพอากาศกมสวนเกยวของ เพราะถาอากาศรอนจดเชอเหดจะ

เดนชา”

กอนทจะไดมาพกอยในโรงเรอน กอนเชอเหดเหลานไดผานกระบวนการ

98

ขนตอนการบรรจขเลอยใสถงพลาสตก กอนหยอดเชอเหด

99

ดอกเหดโผลออกมาจากกอนเชอเหด พรอมเกบเกยวผลผลต

หลายขนตอน เรมตงแตการผสมเชอเหดลงในถงหลาสตกใสขเลอยทเตรยมไว สวม

ปากถงดวยคอขวดพลาสตก ใชส�าลอด แลวน�าไปนงในอณหภมหนงรอยองศา เปน

เวลา 4 ชวโมง ทงไวใหเยน จากนนหยอดเชอเทาเมดขาวฟาง แลวปดดวยฝาย ปดทบ

อกชนหนงดวยกระดาษหนงสอพมพรดหนงยาง เปนอนเสรจพธ

สวนผสมของเชอเหด ประกอบดวย ขเลอย ยปซม ร�า ปนขาว ดเกลอ และ

ฮอรโมนของเหด ซงการเพาะเหดแตละชนดจะมสวนผสมแตกตางกนออกไป

การดแลรกษาเมอเขาสโรงเรอน จะตองรดน�ากอนเชอเหดทกเชา-เยน และ

มการใหฮอรโมนเปนบางครง คลายการใสปยใหตนไม

เมอครบระยะเวลากอนเชอเหดพรอมเปดดอก สงเกตไดจากการทเชอ

สน�าตาลจะเรมเปนสขาวไลขนมาเรอย ๆ จนเตมกอน พอเกบดอกออกมาแลว

หลงจากนนราว 7-10 วน ดอกกจะออกอกครง หนงกอนสามารถเกบผลผลต

ไดนาน 5- 6 เดอน

“เหดทนจะขายสดหนาฟารม ขายตามรถเร หรอพอเชอใกลจะเดนเตมจะม

100

คนมาสงไวเพอน�าไปเปดดอกเหดเอง”

หลงจากเลาถงหลากหลายขนตอนราวกบชมสารคดสนเรอง ‘กวาจะเปน

เหด’ ชางแดงกพาเดนไปดเหดทหายาก และมราคาตอกโลกรมแพงทสดในฟารม

เหดรปรางคลายไตสแดงอมน�าตาล มลายวงแหวน โผลพนออกมาจาก

กอนเชอเหด

“อนนคอเหดหลนจอ กอนหนานลองผดลองถกมานาน คอนขางจะ

เพาะพนธยาก แตมขอดตรงทไมมแมลงมากดกนเพราะดอกมรสชาตขมและเหนยว

ฟารมอนจะไมคอยเพาะพนธเหดหลนจอ เพราะวาใชเวลาถง 3 เดอนกวาจะเปดดอก

ได และหนงกอนเปดดอกไดเพยงแคครงเดยว”

เหดหลนจอเปนสมนไพรทหายาก มถนก�าเนดดงเดมอยในปาเขาของประเทศ

จน เปนเหดทมบนทกไวในคมภรแพทยและยาจนโบราณมานานกวาสองพนป โดยม

ความเชอเรองความเปนศรมงคล และเปนยาอายวฒนะใชบ�ารงรางกาย

ปจจบนสามารถเพาะเลยงไดในหลายประเทศ รวมทงประเทศไทย

จากหนงสอเผยแพรความรทางวชาการเรอง ‘เหดหลนจอ’ จดท�าโดย

ทปรกษางานวจยเหดหลนจอ โครงการสวนพระองค สวนจตรลดา มการเกบรวมรวม

ขอมลจากการคนควาคณประโยชนของเหดหลนจอพบวา มฤทธในการตอตานมะเรง

เสรมสรางภมคมกนโรค บ�ารงตบ ก�าจดพษ รกษาโรคความดนโลหตสง เบาหวาน

ลดไขมนในเลอด บรรเทาอาการปวด รวมไปถงสามารถชลอความชราได

จะวาไปเจาเหดเลก ๆ นกมสรรพคณทางยาสารพดเลยทเดยว นบวาเปน

ความอตสาหะของชางแดงทท�าการศกษาและทดลองสกดเชอจากสปอรเหด

ดวยตนเองครงแลวครงเลา จนสามารถเพาะพนธเหดหลนจอไดเปนผลส�าเรจ

เมอเกบเหดหลนจอสดจากกอนเชอ จะตองอบหรอตากใหแหงทนท โดย

พยายามรกษาความสะอาดใหไดมากทสด แลวเกบไวในทแหงหรอทมความชนต�า

สามารถบรโภคไดเฉพาะสวนทเปนสารละลายหรอสารทสกดออกมาจากเหดหลนจอ

เทานน เพราะวามลกษณะเหนยวแขง จงตองใชวธบดเปนผงดองเหลา ฝานเปนชน

น�ามาตมน�าเพอดม หรอสกดเปนแคปซล

เดนตอไปยงโรงเรอนอกแหงหนงขาง ๆ กน เปนโรงทใชส�าหรบเปดดอก

101เหดหวลง รปรางคลายดอกกะหลา ออกดอกพรอมจาหนาย

102

(บน) สภาพอากาศในโรงเรอนเพาะเหดโปรงสบาย

(ลาง) รดนากอนเชอเหดทกเชา-เยน ดวยทอนาสปรงเกอร

103

(ซาย) เหดสามรส ผลตภณฑเหดแปรรป

(ขวา) เหดหลนจอตากแหง

ตางจากโรงแรกทใชเพอเพาะพนธเชอเหดในระหวางทรอใหเชอเดนเตม รวมทงสอง

แหงมกอนเชอเหดประมาณ 4-5 หมนกอน

ออกจากโรงเรอนเพาะเหด ชางแดงเดนไปหยบกาน�าทตมเหดหลนจอมาให

ทดลองดม

น�าสชาถกรนออกจากกาน�ารอนลงสแกวใบเลก ไขสขาวลอยวนเปนฝา

อยดานบน ซงไมเปนอนตรายแตอยางใด เพราะวาเปนโปรตนทมประโยชน สามารถ

ดมได ส�าหรบผ ทไมเคยดมน�าตมเหดหลนจอมากอนในชวตอยางฉน ไดแตคด

ปลอบใจตวเองกอนยกแกวขนดมวา ‘หวานเปนลม ขมเปนยา’

สารละลายเหดหลนจอคอย ๆ ไหลลงสล�าคอเคลากลนหอมจาง ๆ ตอม

รบรสขมท�างานทนท แตไมถงกบท�างานหนก

“เหดหลนจอตากแหงจะขายหนาฟารมกโลกรมละ 3,000 บาท ไมไดสงให

พอคาคนกลาง เพราะโดนกดราคา บางคนซอตามรานขายยาจน จะเปนเหดจาก

104

เมองจนทเกบตามธรรมชาต ไมไดท�าฟารม กโลกรมละ 600-700 บาท ซงในธรรมชาต

จะมทงเหดทกนไดและกนไมได บางทตมแลว ตวยาไมมเลย”

นอกจากจะเพาะพนธเหดแลว ฟารมเหดชางแดงยงแปรรปเหดเปนผลตภณฑ

ตาง ๆ ทงน�าพรกเหดและเหดสามรส และในอนาคตวางแผนจะแปรรปเปนขาวเกรยบ

เหดเพมเตม

กอนลากลบ ฉนขออนญาตเดนเกบบรรยากาศบรเวณโดยรอบโรงเรอน พบ

วามอางบว มตนไมทสามารถเกบผลมารบประทานได เชน ตนขนน และอกหลาก

หลายชนด…ยอมรบวาชางขยนท�าสารพดอยางจรง ๆ

เมอไดมาเยอนฟารมเหดชางแดง ฉนพบวาอายไมใชอปสรรคในการเรมตน

ท�าสงใหม ๆ หรอกระทงทดลองคนหาอาชพใหมทเหมาะสมกบตวเองในขณะนน หาก

มความเพยรพยายาม อดทน และหมนเรยนร อย ตลอดเวลา คงไมมสงใดยาก

เกนความสามารถ ดงเชนชางแดงทลองผดลองถก จนในทสดกท�าไดส�าเรจ สามารถ

สรางเปนอาชพ และแบงปนความรใหแกผทสนใจ

การไดมความสขอยกบงานทรก จะมสขใดยงไปกวานอกเลา

105

ฟารมเหดชางแดงทอย : หมท 12 ซ.เพชรหงษ 52 ต�าบลบางกอบว

สนใจเขาชม กรณาตดตอลวงหนา

คณสมศกด ชยเขอนขนธ : 084-3177409

จลนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนเทศศาสตรบณฑต

สาขาวชานเทศศาสตร เอกวารสารเเละหนงสอพมพ

คณะเทคโนโลยสารสนเทศเเละการสอสาร มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของมหาวทยาลยศลปากร