38
บทที่ 3 ระบบบริหารจัดการเรียนการสอนบนเครือข่าย Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning และ LMS อาจารย์เทพยพงษ์ เศษคึมบง สาขาวิชาเทคโนโลยีและนวัตกรรมการศึกษา pws.npru.ac.th/thepphayaphong

Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

บทท 3ระบบบรหารจดการเรยนการสอนบนเครอขายLearning Management System : LMS

มารจกกบ e-Learning และ LMS

อาจารยเทพยพงษ เศษคมบง สาขาวชาเทคโนโลยและนวตกรรมการศกษา

pws.npru.ac.th/thepphayaphong

Page 2: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

หวขอส าคญประจ าบทท 3

• ความแตกตางระหวางหองเรยนปกตกบหองเรยนเสมอน• ความหมายทวไปและความหมายเฉพาะของอเลรนนง• แนวทางการสรางระบบอเลรนนง• Learning Management System และ Moodle• องคประกอบทวไปของอเลรนนง• ลกษณะและรปแบบของการเรยนการสอนดวยอเลรนนง• วตถประสงคของการน าเอาอเลรนนงมาใช• บทบาทของผสอนและผเรยนในการเรยนอเลรนนง

Page 3: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

จดประสงคการเรยนรเชงพฤตกรรม

• อธบายความแตกตางระหวางหองเรยนปกตกบหองเรยนเสมอนได• อธบายความหมายทวไปและความหมายเฉพาะของอเลรนนงได• บอกความสมพนธระหวาง Learning Management System และ Moodle ได• ระบองคประกอบทวไปของอเลรนนงได• อธบายลกษณะและรปแบบของการเรยนการสอนดวยอเลรนนงได• บอกวตถประสงคของการน าเอาอเลรนนงมาใชได

Page 4: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

หองเรยนปกต

Real Classroom

ทมา : www.freepik.com/free-photos-vectors/school

Page 5: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

การเปลยนแปลงของระบบการศกษา

ระบบการศกษาของประเทศก าลงเปลยนแปลงไป

เทคโนโลย + ระบบการจดการศกษาของโลก

อาศยเทคโนโลยใหมๆ เปนสอกลาง : เทคโนโลยคอมพวเตอร เทคโนโลยสารสนเทศ เทคโนโลยการสอสาร เทคโนโลยดจทล

สถานศกษาน า “อเลรนนง” มาใชอยางกวางขวาง

“อเลรนนง”ทางเลอกในการพฒนาทรพยากรบคคล

Page 6: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

หองเรยนเสมอน

Virtual Classroom

ทมา : https://www.pinlearn.com/virtual-classroom-advantages-e-learning/

Page 7: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ความหมายทวไปของ e-Learning

•e-Learning ยอมาจาก Electronic Learning•การเรยนการสอนผานทางสออเลกทรอนกส ไมวาจะเปนวทยกระจายเสยง โทรทศน ซดรอม/ดวดรอม เครอขายอนเทอรเนต ดาวเทยม โทรศพทมอถอ หรออปกรณไรสายตางๆ โดยทผเรยนสามารถเขาเรยนรเพอพฒนาตนเองไดตามอธยาศย ไดทกททกเวลา ลดชองวางทางการศกษา เขาเรยนรไดเทาเทยมกนตลอด 24 ชวโมง

Page 8: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

e-Learning ทนยม

ปจจบนการใชงาน e-Learning ทเปนทนยมมากทสด คอ “การใชงานผานทางเครอขายอนเทอรเนต” โดยมการสรางระบบ e-Learning ทมซอฟตแวรในการสรางระบบ ซงไดรบความนยมในปจจบน คอ LMS

“Learning Management System”

Page 9: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ความหมายเฉพาะของ e-Learning

อ เลรนนง (e-Learning) หมายถง การจดการเรยนการสอนดวยคอมพวเตอรผานเครอขายอนเทอรเนต รวมกบระบบบรหารจดการการเรยนการสอน (LMS) โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการน าเสนอเนอหาสาระในรปแบบสออเลกทรอนกสตางๆ ไปยงผเรยน ท าใหการเรยนการสอนเปนไปไดทกท ทก เวลา ท ง ในมตประสาน (Synchronous_mode) และต าง เวลา (Asynchronous mode)

Page 10: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

แนวทางการสรางระบบ e-Learning ใชงานในหนวยงาน

1. การพฒนาระบบ e-Learning ใชงานเอง2. การใชระบบ e-Learning ทางการคา3. การเชาซอระบบ e-Learning จากบรษทเอกชน4. การสรางระบบ e-Learning ดวยซอฟตแวรส าเรจรป

Page 11: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

แนวทางการสรางระบบ e-Learning ใชงานในหนวยงาน (ตอ)

4. การสรางระบบ e-Learning ดวยซอฟตแวรส าเรจรปวธนเปนทนยมมากทสด เครองมอส าหรบสรางระบบ e-Learning มใหเลอกใช

งานจ านวนมาก สวนใหญจะเปนซอฟแวรโอเพนซอรส เชน Moodle, VClass, Sakai, OpenLMS, LearnSquare, Claroline เปนตน

Page 12: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ภาพตวอยางซอฟตแวรส าเรจรป

Page 13: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ภาพตวอยางซอฟตแวรส าเรจรป (ตอ)

Page 14: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ภาพตวอยางซอฟตแวรส าเรจรป (ตอ)

Page 15: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

รจกกบระบบ LMS : Learning Management System

• เปนระบบทใชบรหารจดการการเรยนการสอนส าหรบใชงานในหนวยงานการศกษา

• ระบบ LMS สามารถอ านวยความสะดวกในการสรางบทเรยน การจดกลมเนอหาและกจกรรมการเรยนร การสอสารโตตอบระหวางผสอนกบผเรยน การจดกลมผเรยน การสรางแบบทดสอบ การทดสอบ และการประเมนผลการเรยน

Page 16: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

การน าระบบ LMS ไปประยกตใชงาน

ระบบ LMS สามารถน าไปประยกตใชงานไดส าหรบหนวยงานเหลาน

หนวยงาน ลกษณะการใชงาน

สถาบนการศกษา สรางเปนระบบ e-Learning บรการคร นกเรยน นกศกษา

บรษทเอกชน ท าเปนระบบรวบรวม/แลกเปลยนความรในหนวยงาน (Knowledge Management)

หนวยงานรฐบาล/รฐวสาหกจ ท าเปนเวบ e-Learning ใหพนกงานในหนวยงานเรยนรการใชงานระบบงานตางๆ

ศนยฝกอบรม น ามาใชท าเปนเวบ e-Learning บรการลกคาในการเขามาเรยนร

Page 17: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

รจกกบระบบ LMS : Learning Management System (ตอ)

ปจจบนโปรแกรมทใชสรางระบบ LMS แบงได 2 กลมใหญ คอ

ระบบ LMS เชงการคา- บรษทเอกชนพฒนาขนเพอการคาโดยเฉพาะ- ผใชงานตองซอลขสทธซอฟตแวร จงน ามาตดตง

ระบบ LMS แบบ Open Source- พฒนาในแนวโอเพนซอรส ตดตงไดฟร- ไมตองจายคาลขสทธซอฟตแวร ไดรบความนยม

-WebCT -Blackboard-DLS -De-Learn-i2 LMS -Desire2Learn-Chula ELS (th) -NOLP-LMS (th)-Education Sphere (th)

-Moodle -LearnSquare (th)-Atutor -VClass (th)-eFront -NoLP (th)-Claroline -ILIAS-OpenLMS -Docebo-Site@School -Sakai

Page 18: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

รจกกบโปรแกรม Moodle

Moodle ไดรบความนยมอยางกวางขวาง โดยเฉพาะแวดวงการศกษา ปจจบนองคกรทงภาครฐและเอกชนไดน าไปตดตงใชงาน

ผพฒนาซอฟตแวรน คอ Martin Dougiamas ชาวออสเตรเลยมารตน ดเกยมส

Page 19: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

รจกกบโปรแกรม Moodle (ตอ)

• Moodle คออะไร

• Moodle ยอมาจาก Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environmentเปนระบบจดการบทเรยนออนไลน หรอทรจกในชอ Learning_ManagementSystem หรอ Virtual Learning Environment เปนซอฟตแวรฟรพฒนาขนในแนวโอเพนซอรส มลขสทธแบบ GPL (General Public License) หรอลขสทธแบบฟร ผใชมเสรภาพในการศกษาการท างานของโปรแกรมและแกไขโคดได

Page 20: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ผใชงานในระบบ LMS : Learning Management System

ผใชงานระบบ LMS แบงไดเปน 3 กลมใหญ คอ

Admin

Teacher1 Teacher2 Teacher3

students students students

Page 21: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ผใชงานในระบบ LMS : Learning Management System

ผใชงานระบบ LMS แบงไดเปน 3 กลมใหญ คอ

Admin

1. กลมผบรหารระบบ (Administrator)- ท าหนาทตดตงระบบ LMS - ก าหนดค า เ ร มตนของระบบ การปรบแต งระบบ

การเปลยนแปลงรปแบบฉากหลงเวบ การเพมเตมโปรแกรมอสระ การก าหนดความปลอดภยขอมล

- การส ารองและกคนขอมล การก าหนดสทธการเปนผสอน

Page 22: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ผใชงานในระบบ LMS : Learning Management System

ผใชงานระบบ LMS แบงไดเปน 3 กลมใหญ คอ

Teacher

2. กล ม อ าจารย ห ร อผ ส ร า ง เน อ หาการ เ ร ยน(Teacher)

- ท าหนาทจดการเนอหา บทเรยนตางๆ เขาสระบบ เชน ขอมลรายวชา ใบเน อหา เอกสารประกอบการสอน การประเมนผเรยนดวยวธตางๆ เปนตน

Page 23: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ผใชงานในระบบ LMS : Learning Management System

ผใชงานระบบ LMS แบงไดเปน 3 กลมใหญ คอ

students

3. กลมผเรยน (Students)- หมายถงนกเรยน นกศกษา ทสมครเขาเรยนตามหวขอ

ตางๆ รวมทงการท าแบบฝกหดตามทไดรบมอบหมายจากผสอน โดยอาจารยสามารถท าการแบงกลมผเรยนได และสามารถตงรหสผานในการเขาเรยนแตละวชาได

Page 24: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

องคประกอบทวไปของอเลรนนง

สออเลกทรอนกส

ผเรยน

ผบรหารระบบผสอน

โปรแกรมจดระบบ e-Learningเชน Moodle, Blackboard

เครอขายคอมพวเตอรe-Learning

Page 25: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

ลกษณะของการเรยนการสอนดวยอเลรนนง

• อเลรนนงเปนลกษณะการเรยนแบบออนไลน (Online)• ค าวาออนไลน หมายถง ลกษณะของขอมลทเปนขอมลทางคอมพวเตอรหรอ

อเลกทรอนกสอยในสภาพทพรอมจะใชงานตลอดเวลา • ท าใหการเรยนการสอนแบบอเลรนนงเปนการเรยนทสามารถโตตอบไดเหมอน

การเรยนหองเรยนปกต (Interactive Technology) • อเลรนนงจงเปนหนทางหนงของการพฒนาผเรยน ผเรยนสามารถเลอกเรยนอะไร

กได เรยนเวลาใดกไดตามความเหมาะสม

Page 26: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

รปแบบการเรยนการสอนดวยอเลรนนง ม 3 แนวทาง

Synchronous learning Asynchronous learning Collaborative learning

Page 27: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

วตถประสงคของการน าเอา e-Learning มาใช

สอเสรม (Supplementary)

สอเตม (Complementary)

สอหลก (Comprehensive Replacement)

Page 28: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

วตถประสงคของการน าเอา e-Learning มาใช (ตอ)

สอเสรม (Supplementary)

• ใชในลกษณะสอเสรม • ผเรยนยงสามารถศกษาเนอหาเดยวกนในลกษณะอนๆ เชน จากเอกสารประกอบการสอน จากวดทศน ฯลฯ• “เทากบวาผสอนเพยงตองการจดหาทางเลอกใหมอกทางหนงส าหรบผ เรยนในการเขาถงเนอหา เพอใหประสบการณพเศษเพมเตมแกผเรยนเทานน”

Page 29: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

วตถประสงคของการน าเอา e-Learning มาใช (ตอ)

สอเตม (Complementary)

• ใชในลกษณะเพมเตมจากวธการสอนในลกษณะอนๆ • เชน นอกจากการบรรยายในหองเรยนแลว ผสอนยงออกแบบเนอหา ใหผเรยนเขาไปศกษาเนอหาเพมเตมจากอเลรนนง

Page 30: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

วตถประสงคของการน าเอา e-Learning มาใช (ตอ)

สอหลก (Comprehensive Replacement)

• ใชแทนการบรรยายในหองเรยน • ผเรยนจะตองศกษาเนอหาทงหมดออนไลน • อ เ ล ร น น ง ส ว น ใ ห ญ ใ น ต า ง ป ร ะ เ ท ศ จ ะ ไ ด ร บการพฒนาขน เพอวตถประสงคในการใชเปนสอหลกส าหรบแทนครในการสอนทางไกล • “มลตม เดยทน าเสนอทางอ เลรนนงสามารถชวยถายทอดเนอหาไดใกลเคยงกบการสอนจรงของผสอน”

Page 31: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

วตถประสงคของการน าเอา e-Learning มาใช (ตอ)

Face-to-Face Learning

การเรยนการสอนแบบปกต

Blended Learning

การเรยนแบบผสมผสาน

OnlineLearning

การเรยนการสอนออนไลน

Page 32: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

สดสวนการจดการเรยนรแบบผสมผสาน

1. การผสมผสานแบบ 50/50 (เรยนออนไลน 50% : เรยนปกต 50%) ม 2 รปแบบ

1.1 การเรยนรแบบผสมผสานแบบแนวตง สดสวน 50:50

Page 33: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

สดสวนการจดการเรยนรแบบผสมผสาน (ตอ)

1.2 การเรยนรแบบผสมผสานแบบแนวนอน สดสวน 50:50

2. การผสมผสานแบบ 70:30 (เรยนออนไลน 70% : เรยนปกต 30%)

3. การผสมผสานแบบ 80:20 (เรยนออนไลน 80% : เรยนปกต 20%)

Page 34: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

สดสวนการจดการเรยนรแบบผสมผสาน (ตอ)

การจดการเรยนการสอนแบบผสมผสานระหวางการเรยนปกตกบการเรยนออนไลน ควรมสดสวนเทาไหร ตองพจารณาใน 2 ลกษณะ คอ

1) ลกษณะของรายวชา ตองพจารณาวารายวชาเปนทฤษฏอยางเดยว ทฤษฎรวมกบปฏบต หรอปฏบตอยางเดยว

2) ลกษณะของสอออนไลนจะใชเปนสอหลกหรอสอเสรมการน าบทเรยนออนไลนมาใชในปรมาณทแตกตางกน จะเรยกวธการเรยน

การสอนไมเหมอนกน สมาคมสโลนเสนอแนะแนวทางวา

Page 35: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

สดสวนการจดการเรยนรแบบผสมผสาน (ตอ)

Page 36: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

บทบาทของผสอนและผเรยนในการเรยนอเลรนนง

• บทบาทของผสอนในอเลรนนงทมตอกระบวนการเรยนรของผเรยนจะเปลยนไปเปนผ ใหค าแนะน า (Guide) เปนผ ฝ กสอน (Coach) เปนผ อ านวยความสะดวก (Facilitator) และเปนพเลยง (Mentor)

• บทบาทของผเรยนจะเปลยนจากการเปนผรบ มาเปนผส ารวจสารสนเทศ ผคด ผลงมอปฏบต ในลกษณะเรยนรรวมกนกบผเรยนคนอนอยางมปฏสมพนธตอกน

Page 37: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

บทบาทของผเรยนในการเรยนอเลรนนง

เนองจากการเรยนการสอนดวยอเลรนนงเปนการเรยนการสอนแบบออนไลน ผเรยนตองเรยนรดวยตนเอง ดงนน บทบาทของผเรยนจงตองเปลยนไป ดงน

1. ผเรยนตองมความรบผดชอบและใสใจตอสงทตนก าลงศกษา2. ผเรยนตองมความสามารถในการศกษาคนควาดวยตนเอง3. ผเรยนตองสามารถวางแผนการเรยนดวยตนเอง เลอกวธและทราบถงขนตอน

การเรยนรของตน4. ผเรยนตองมความคนเคยกบการใชคอมพวเตอร และเทคโนโลยใหมๆ ไดเปน

อยางด

Page 38: Learning Management System : LMScourseware.npru.ac.th/admin/files/20181002115537_d0ef9db... · 2018-10-02 · Learning Management System : LMS มารู้จักกับ e-Learning

อางอง

กระทรวงศกษาธการ. (2548). การเรยนรแบบออนไลน. กรงเทพฯ : กระทรวงฯ.

ถนอมพร เลาหจรสแสง. (2545). Designing e-Learning : หลกการออกแบบและการสรางเวบเพอการเรยนการสอน. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม.

ปรชญนนท นลสข และปณตา วรรณพรณ. (2556). “การจดการเรยนรแบบผสมผสาน : สดสวนการผสมผสาน”. วารสารพฒนาเทคนคศกษา 25, 85 (มกราคม – มนาคม 2556) : 31 – 36.

อาณต รตนถรกล. (2553). สรางระบบ e-Learning ดวย Moodle (ฉบบสมบรณ). กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

อบล สทธนะ. (2545). “การพฒนาการเรยนการสอน (e-learning).” วารสารรามค าแหง 19, 4 (ตลาคม – ธนวาคม2545) : 25-29.

ผกาสน พนพพฒน, ภทรชย ลลตโรจนวงศ และ พชย สดภบาล. (2546) “องคประกอบทตองค านงในการพฒนา e-learning.” สารเนคเทค 10, 50 (มกราคม-กมภาพนธ 2546) : 23-32.