LECTIONUM - uni-rostock.derosdok.uni-rostock.de/data/Preview-PuV/PDF/1846_WS_IL.pdf · 2013-08-12 · jeci, uhi una tan tum persona intus ostenderetur, eccyclemate ne opus quidem

I N D E X

L E C T I O N U M I N

*

S E H E 8 T R I H I B E R N O A. H D C C C - J j

A D I E X X M . O C T O B R I N

P U B L I C E P R I V A T I M Q U E 11 A B E N D A R U M .

F R A E M I S S A E S T

C O M M E N T A T I O D E E C G Y C L E M A T E .

U T E R I S t i l t i l A N I 9 .

1 of 16Preview: Personal- u. Vorlesungsverzeichnisse, © Universitätsbibliothek Rostock 2010

\


Q u i l í n vidissem, de eccyclemate viros doctos in erroribus versari, gaudebam de hac veteris theatri machina ad Thesmophoriazusas v. 265 ea a me prolata esse, quae et tcstimoniis scriptorum omnium et ipsius rei naturae unice conveniant. Quo magis miror, sententiam meam verbo rejectam esse, ne verbo quidem refutatam ah Hermanno meo in censura, quam inseruit Diarüs Antiquitatis Studiorum A . 1838 N . 83 p. 678' Restat, ut nostras radones, quibus nihil certius est, omni ope tueamur, nonnulla dato nunc ampliore ad dicendum spatio addamus, denique pauca quaedam errata corrigamus. Primum igitur quaeritur, iitruni praeter ixxvxXniia et eifíxvxXnua formas minime duhias etiam tedia ¿yxvxXnpa pro bene graeca habenda sit, necne. Atque ego quidem praefatus, pro lyxvxXniia, quoties ei eióxvxXr/iia opponatur totics ixxvxXnua reponendum esse, ita statueram male plerosque críticos duce Casauhono ad Athenaeum YIII, 15 p- 395 ibrmam ¿yxvxXnita omnino improbasse, recle autem H . Stephanum in Thesauro L . G . p. 5461 ed. Lond. , L . Kusterum ad Thesmophor. v. 96, J - Schnei-derum in Léxico s. h. v. hanc ipsam formam tutatos esse. Toties cnim in omnibus codd. éyxvxXn/xa legi, ut illam machínam etiam hoc nomine dictam esse appareat, accedente praesertim disertissimo testimonio Eustathü ad 11. p. 976, 15- Rcspondet mibi Hermannus, ¿yxvxXn/xa et éyxvxXeiv nihil aliud, quam errores esse librariorum pro ¿xxvxXn/ia et ¿xxvxXéiv. Bona verba quaeso. IXeglexit Hermannus locum, quem ipse attuleram, Aristophanis in Yespis v. 699 Gxéipat roivvv, ta? ií,bv 6oi nXovrúv — oíix oió oitoi ¿yxsxvxXnGai; ita enim omites libri (nullus éxxsxvxXn6ai), ac praeterea sehuliasta et Suidas, qui recle exponunt LiETai3éj3Xn6ai, avé6rpaipai. Haec est enim sententia: nescio quo (in egestatem nescio quam) quas i machina conversus es. Male vertit Florens Christianus, nescio quo modo c i r c u m v e n i r i s , id quod graece sic dicendum esset, ovx old' oVcoc éyxeHvxXcoaai. Deinde graecum vocabulum esse éyxvxXnpa

l 1


4

cerlissiiue sequi! ur c voce dccomposita napeyxvxXrjpa, qua de snis explicalionum machinis sacpenumero veteres scholiastae uluntur. ]>iminnn ut Ipßaivew et eiößaivetv, ijußaXXeiv et eioßaXXeiv u n u u i idciiique significant : itn ctiam iyxvxXetv et iyxvxXrjpa niliil aliud, quam eiöxvxXeiv et eiöxvxXtjpa declarare videntur. Transco ad varias explicaliones machinae ipsius. I \ am q u i i i i i Hermanno in Opusculis VI p. Ifiö visus esset ipse scenae paries utrimque disecssisse (die Scenen-wand selbst weicht auf heiden Seiten auseinander) : ostendi id sine ulla auetoritate dictum esse et Servium de re loqui plane diversa. Atque id verissime a nobis jiidicatum e s se , id quod frustra in censura negavit Hermaimus, nunc demonstratio. Servius eiiim Varronem fortasse sc-cutus ad Virgil. Georg. III, 24 hacc tradit: ,,Seena quae (iebat, aut versilis erat aut ductilis. Versiiis tunc erat, quum subito tota machinis quihusdam convertebatur et aliam picturae faciem oslendebat; d u c t i l i s t u n c , quum tract i s tabulat i s hac atque i l i a c species p i c t u r a e nudahatt ir i n t e r i o r . " E x his Servii verbis ehicct, iiiachinam, quam Herman nus pro eccyclematc habuit, minime versa tilem fuisse, sed ductilem. Atqui eccyclema versatile genus macliinarum fuisse, neque vero, ut ipse finxit, ductile omnes scriptores uno ore consentiunt. Tum vix exaudiri potuissent e o r i i m v e r s u s , qui eceyclematis ope ostendun-tur, si ipsi a spcctatortiin subselliis tanto spatio diremti fuissent. Plane vero incredihilia finxit Boettiger in Opusculis p. 354. Conjecit enim antiquissimo tempore tabulis reduetis penetralia aedium provoluta esse, poslea eceyclematis cam fuisse rationem, quam Pollux 1Y, 128 expo-suit, procedente aiitcm tempore periactos eceyclemati substitutas esse. Qui ut caetera ex vano hausit, ita ne Pollucis quidein locum recte interpretatiis est. Denique ingeniosam luxuriem, qua b. Mueller ad Aeschyli Eumcn. p. 103 sq. auetore partim Boettigero cccyclema de-scribere conatus est, ad Tbesmopbor. p. 98 jure eastigavi. Jam primum Pollux IV , 128,*) schol. ad Acharn. v . 407 sive Suidas s. 'EyxvxXtj-

') Pollucis locum ad Thcsmoplior. p. 93 caetera recte emendavi, praetcr-quam quod cum nunc puto forma eyxvxXt/pa nou usuiii esse. Scribo enim, Kai TO /ihr éxxvxXrjpa EÖTI gvXcov vtynAbv ßäSpov, cp enixeirat Spovos-öeixvvöi Ss xal TU vno TT)V Öxnvfjv iv raí? oixíats anópptjTa npax^evTa. xal TO prjpa ano TOV $pyov xaXeirai exxvxXeiv. érp' ov 6e eioáyerai TO éyxvxXijpa (?), eitJxvxXnpa ovopágerai. xal XPV rotJro voútíSat xaS? ixáoTt,Y Svpav, oíovel xa$' ixaGrnv oixiav. Pro verbis xal TO pi)pa TOV

i'pyov recte correxi xal TO pf/pa ano TOV tpyov, sicut idem scriptor paullo post loquitur 8129 T O de cppvxrcópiov TC5 ovópaTi SnXoi TO ípyov. Caeteruin

Srima verba Kal — Spavos quomodo ¡ntclÜgcnda sint, c v. Spóvos apparct. lescribitur tragícuni cccyclema, quod quídein non post dextram jannam ñe

que sinislram, sed pone medias valvas fiierit regiae. Non recle de his verbis statuit Hermannus ¡n Opuse. VI p. 160 „Dicss ist offenbar aus der Erklärung

0


§mi atque Eustalbius p. 976, 15*) eccyclema banc vim habuissc lestanlur, ut rolalilis macbinae convcrsionc spectatoribus interna domus monstraretur. Inprimis vero tenendum est, earn piclurae speciem, quae plerumque in fabulis scenicis osteuderetur, extcrnam máxime doinum fuisse. Nam et in trngoediis ante ipsas valvas regiae ct in comoediis ante fores acdificii privati res agi scenicas soleré videmiis, ut plane apparent, januas et parietes pictos vulgo ostensos esse. Ergo eccyclema scena erat versilis, quam Servios tunc fuisse docet, quum subi to tota macli inis q u i b u s d a m c o n v e r t e r e t u r , ct aliam picturae faciem ostenderet. Quum igitur antea externa domus monstrata esset, per eccyclematis autem conversionem pictura priori contraria internae domus efficienda esset: neccssario sequitur, per earn machinam, cui nomen erat eccyclemati, contrarias domus partes externas atque internas convertí debuisse. Quamobrem verissima sunt, quae ad Tbcsmophor. p. 94 scripsi his ipsis verbis: ,,Quum duo in ultima scena essent latera parietum, unum domus externae, quod plerumque ostendebatur et amoto encyclcmate sub adspectum redibat, alteram internae, quod eccyclematis ope ad tempus conspiceretur: necessario quae post scenam in ipsa domo iierent, conversione domus per machinam cifecta in scenam moveri debuerunt et contra." Sed banc sentcntiam censor meus nescio quo pacto nc intellexit quidem, qui ita scripserit 1. 1. p. 678. , , H r . Fr . giebt cine sehr seltsame durch eine Zeichnung versinnlichte Darstellung, nach welcher das Ekkyklem ein Halbkreis ist, der auf Rädern her

oines einzelnen Falles genommen." De verbis i<p' ov ök — ovofiáé¡STat t i l iiieliorrm nunc atierre conjccturain possim, exempluin facit Hernianni, qui 1 .1 . conjcccrit, ear! ov ök siöayerai TO éxxvxXtjpia, eitíHVxXt/S'pa ovo/xá^erai. Et liiijus quidem formae ei(SxvxXr/Btpa nulluni usqiiam indicium reperi. Itaque paiilto alitcr corrigo in luinc modum,éq>' ov ök eicfáyerai TO eißxvxXt/Lia, éyxvxXr/Spa óvéfit»$¿rat. Formam T O éyxvxXnSpov líquido agnoscit Eiistatliíus p. 9 7 6 , 1 5 , ut certe dici potucrit etiam r) éyxvxXr/Bpa, id quod demonstravi ad Ranas v. 9 0 4 . Accedit quod formae femincac alia quoque vestigia supcrsiint. Nam apud Suidam s. 'EyxvxXt'/Si/Ti quum vulgo legatur, iyxvxXnpia ök Xsyerai jÁTfxávn/xa, quod item est in Rav. ejusdem sclioiü ad Acharii. v. 4 0 7 : tres Suidae l ibri pro éyxvxXtjLia exliíbent ¿yxvxXnpa (s'ic). Corrígo ¡gítur, iyxvxXr/ä pa ök Xéyerat Lin^árniia —. Apud sclioliastain ad Sopli. Ajac. 3 4 6 ed. Rom. habet, évravSa éyxvxXooná n yivtrat, at codex Laurent., ivravSa iv xvxXi) fiaTi yap yíverai, ut conjee tu rae locus sit, évTavSa tyxvxXrjSpa us yiverai —. Proprie totius rei actio ixxvxXnjia et contra tiöxvxXr/Lia sive syxvxXr/fia dicebatur; at inachinac ipsi nomen erat iyxvxXnBpov sive syxvxXtjBpa.

*) Scholiastes ad Aeschyli Eunien. v. 64 eccyclema his verbis exponit: ótpatpévTa yáp ra iivxavr/uara evöifta noiñ ta xará TO uavrsiov —.


G

umgedreht urrde, um das Innere zu zeigen." Amicus Herrn m inus , sed m.igis amica vcritas. DehneaUo quidem nostra, quae talis 1ère est,

(vtilgo) (eccyclema) j a u u a

Ï d o m u s ^ Ç domus J

janua id haltet, ut conversions facta tlomiim inlcrnam inferiore parte conlinuo janua oxcipiat, proplerca quod itilcrdum, qui post conversionem domi intus sunt, tarnen inlroirc juhentur, ut Soeratici in Nubibus v. 196 et Aegisthus in Sophoclis Eleclra v. I49|. Ita vulgo res aguntur ante domum et januam, conversa autem machina in ipsa domo, rnrsus tarnen »nie januam. Illud pcrmirum videbitur, eos ipsos, qui post eccyclema in domo sunt interna, plane foris esse dici- Ita in Nubihus post v. 184 per eccyclema domus Socralis interior ostenditur cum Socraticis, qui tarnen ibidem v. 199 irpb? rov âèpa ëP,œ otarpißetv traduntnr. Ita in Thcsmoplioriaziisis v. 65 — 69 ibid. v. 95 sq. (cf. ibid. v. 265) per conversionem domus interna cum Agathone ita monstratur, ut tarnen Agatho foras prodire dictus sit. A t , inquit, inepte istud quidem institutum est, Plerumque enim ars male imitatur naltiram. A t plane absurdum est, internam domum n o n intus, sed foris fuisse, Ratio enim paruit necessitati scmperque in thealris haec primnm ratio inita est, ut spectatores, quidquid ageretur, vidcre posspnt, neque janua nec pariete ncque tccto visum unquam impedientc. Quarc ne ipsa quidem ratio negaverit, internam domum I urn quidem specie lanlum infus fuisse, rêvera autem in externa scena conspectam esse. Hind vero plane nullain habet rationem, quod Pollucis loco male intcllccto h. Mueller exeogi-tnvit, internam domum per ipsas scenae januas propulsant esse: quern crrorem Hcrmannus Opusc. V I p. 166 atquc ego ad Thesmophor. p. 98 certatim refutavimus, Ccterum quod ad Thesmophor. p. 96 con-jeci, uhi u n a tan tum persona intus ostenderetur, eccyclemate n e opus quidem fuisse, scd fieri id potuisse valvis apertis: fugit me spectatores tabulis scenae non rcduclis nihil salis dare visuros fuisse. I m i n o ap-paret, uhicunquc interna domus monstrauda esset, etiam in Hippol. v. N08 et in Soph. Electr. 1458 eccyclema baud dubie converti de-huissc. Quod autem Pollux eccyclema elicit in quavis janua sive dorn» cogitandum esse : tria cum eccyclcmata agnoscere ad Thesmoph. p. 94 demonstravi ; très enim scenae januas fuisse posticas. Eodem loco gra-viorem notavi crrorem, propagatum ilium a Boettigero Opusc. p. 353 sq. et O . Mucllero ad Eumenid. p. 103 eorum, qui eccyclema tantum in inferiore scenae coiitignationc fuisse opinantur. Ostendi enim, duplex


cccyclematuni genus cxslilisse, uniim in ínfima domo, alteram in ili-stegia, Pollucem autem, cujus haec verba sunt, Kat TO ¡xtv exxvxXrjfiá eon gvXeov vrprjXbv ßa$povy de posteriore taiittiin genere exposiiisse: idipie probavi vel ipsi Hermanno in censura p. (¡78- Non minus reetc addidi, in Acharn. v. 383 sqq. quo in loco interna domus cum E u ripide ostenditur, eccyclema nisi superiorís tnbulati nullum cogitan posse, camque rem jam scholiastas ad v. 385 (409) perspectam habuisse.*) Postremo recle statui, in Nubibus v. 185 el v. 219 utrumquc eccyclema conjunctum esse; priuuim v. 185 Socráticos in intima domo conspici, paullo post autem v. 219 in eadem domo Socratem ipsum sublimem spectari.**) Maxime scilicet placuit placetque etiamnum, in Nubibus utpote in una eademque domo utriusque contignationis eccyclema conjunctum fuisse, quanquam in tarn artiliciosa compage me non tatet macliinandi diftlcultas. Concessi tamen, discípulos et ipsum Socratem minore molitione etiam per duplex eccyclema monstrari adeoque per xpâôr/v efiici potuisse, ut Socrates in corbe sublímis penderet. Sed de machina xpáStf, quae in alia erat scenae parte, cogitare vix licet, nisi forte universa scena domum Socratis internam repraesentabat.

Nunc paucis absolvant de necessitudine, quae inter eccyclema atque divinam machinam inlerccsserit. Quas quidem machinas inter se simil-limas fuisse in disputatione De Deo Ex Machina p. 11 sq. his polis-simum locis docui Luciani in Philopseude c. 29 Seov airo prtxotvffg èneiOxvxXrjSrfvai, dementis Alex, in Protrcpt. p. 7 et p. 37 ed. Lugdun. Seovi TOI? SsctTaîç èxxvxXeïv, inprimis vero grammatici in Lex. Rhetor.

*) Ibidem inccrtuni esse dixi, ccqitonam modo Eurípides in Aeliarncnsibiis aliiquc e superiore contígnatíoi ie in sccnain descendcrint. Conjcei tarnen eccyclema supcrius scala ct gradibus non caruísse. Quant conjecturam ut refcllcret, censor incus aliam opposait conjecturam, quae se ipsa rcfcllit p. G7H „ M a n braucht — heruiiterreichen." Et Eurípides quidem, qiiiint v. ,'{S4 ita loquatur, àXX' ixxvxXifßopaf xaraßaivsiv ô'ov 6xoXri, non videtur pedihus descendisse. A t descendit de machina item suhlimi Socrates in Nub. 238 ïBi vvv xaraßnS' <¿ 2coxpariSiov à; ips. Al ibi coujecimus, ileum ex machina funibus in scenam deduction esse. ¡Ñeque cníin qiiisquam e dîstcgia in sccnain devenire poterat, nisi a ut per gradiis descenderet, aut funibus demitteretur ; devolare enim avium est, non ai-tis huiiianae.

**) Ibidem observavi, quiim interna domus Socratis ostendatur, nulla alia machina liane speciem exhiber! potuisse, nisi cccyclcntate. Cujus reí testes esse duo, grautmaticunt p. 10? cd. Behl;, (sívc p. 361 Ox . ) , ubi pro ixXväei-6TK ôh Ttjs Siarptßi'/i corrigendum esse ExxvxXnSeiöns — , et scholiastam ad v. 185 èpàc 6i OJÍ çpiXooôçpovs xopevvras, orpaçoévros TOV iyxvxXtjpotTos. Nuper noslram cmendationem, èxxvxXr/BsiOns ôk TT'IS diarptßr/?probavit etiam I V . III. p. 400 Ox . Dindorlius addiditque, ixXvSsiOni jam legissc graeciiluin, qui pro eo ôiaXvSeiorjs posucrit p. 366, 26 Ox .


8

lîekk. p. 208, 9 -JTTO tiTfxavrji: Lirjxàvii èûTt napà TOI? xcûpixoi; èyxvxXrfparb? r i elôo?, b airo GwSrjxn; itpbßoo cpéperai ei? rt)v Oxnvrjv ôeigeco? X¿Plv BiOV ff aXXov Tivb? rfpcoo?. Sed quam verborum pr¡xavr) èon — èyxvxXr/LiaTO? TI eïôo? interpretalionem dedi, die Göllermaschine ist eine Art von Drehmaschine, de ea dubitare coepi, quum èyxvxXnLta, licet esset versilis machina, non tarnen significasse vitlea-tur quamlibet machinam versatüem. Itaque nunc baec verba sic potius interpretor: machina est genus quoddam eucyclematis . Tam-elsi autcm in ea, quam dixi disputatione p. 10 sqq. certis testibus evici, deorum machinam non minus quam eccyclema e genere versatili fuisse : tarnen versatiles machinas aliquanto plures extilisse ibidem p. 12 docui; ut nobis porro quaerenduui sit, quale cccyclematis genus deus ex machina fuisse dicatur. Quum igitur inter omites cunstet, deum ex machina plerumque in editis loéis apparuisse, de qua re ibidem p. 7 disserui : sequitur deum ex machina pro ejusmodi cccyclemale habi-tum esse, quod non in iniima domo, sed in distegia conspiceretiir. Ilujus cnim scntentiae auctorem grammatico Bekkeriano addere licet Polluceni IV, 127 — 129, qui quum tacet, loquitur et clamai. Viile-hitiir autem leviter iutuenti Pollux § 127 verbis elev ô' av TCOV èx Searpov xa\ èxxvxXnpa xa\ iirfxavt) xai ¿gcóarpa — exostram ab eccyclemate prorsus discrcvisse ideoquc ipse secum pugnare, qui § 129 adjecerit, TT)V Ô"E ègcôSTpav ravrbv TÇÔ èyxvxXrfpari voitieiovuiv.') At utroque loco egregie sibi constat, qui arete conjunxerit eccyclema (genus Universum), machinam divinam (eccyclematis speciem) atque exostram (parem si forte eccyclematij. Quod si quis haec verba § 128 Kai TO p.\v èxxvxXnixâ eßrt ZvXcov vtfinXbv ßaSpov — et mox r¡ LinxavTj ôe Seov? ôsixvvGi xaï ijpcoa? TOI)? êv àèpi — diligenter comparare voluerit: profecto invenid , primum quidem Pollucem, quum omnia eceyclemata persequi non posset, summo jure illud eccyclema, quod in dislegia fuit, potissimum explicasse, tum vero hoc ipsum di-stegiac eccyclema cum machina acris divina ita vel contulisse vel aequi-parasse, ut tarnen alio scenae loco eccyclema, alio deum ex machina apparuisse doceret.**) Postremo hac una ratione intelligi potest, quo

*) Hoc ipso modo verba § 127 iltv ô' àv — xai eScbßrpa falso interprétât! sumiis Hcriiianiius Opuse. VI p. 165 egoque ad Tliesmophor. u. 104. De toto taincn loco jam tum ita statut, ut ibid. p. i)3 Pollucein l V , 12* »nt'niic disseritisse confirmaren), hand dubic rcctitis quam 1. I. p. 166 ller-inniiiius, qui non debehat haec scriberc : Der elende Compilator Pollux hat un» verschiedenen Schriften folgendes zusammengetragen. Iinino Pollux ne-que silti répugnât, et optimum durent seciittis est.

**) Machina divina juxta alterant verstimm in sinistro latere proscenii sita erat (Pollux IV, 12s et schob ad Lncian. Philopscud. e. 29) et ad ipsa* jrepictKTovs referenda est. (Vttruvius V, 6, 8 ed. Sehn.)


9

jure Pollux § 129 verba TTJV 6e ¿ScÓGTpav — VOLIIZOVGIV post divinae demum macbinac (rfi? fxr}xavr\% sive xpâÔTiç), ac non polius jam post * eccyclematis descriptîonem collocaverit. Nam si cccyclema et machina divina nihil commune habuisscnt, exostram eccyclemati parem nimis absurde non cum cccyclema te, sed cum machina divina copulasset. Ceterum scena versa t i l i s apud Yalerium Maximum II, 4, 6 sive scena v e r s i l i s * ) apud Servium ad Yirgil. Georg. I l l , 24 non unice ad periactos referenda est, id quod fecerunt Kuhnius ad Pol-lucem IY, 126 et Schneider ad Yitruvium Yol . II p. 353, sed haec appcllatio latius patet, quippe qua et deus ex machina caeteraeque pcriacti, et eccyclemata et abac machinae versatiles comprehendantur.

Periculosum est, sed nonnunquam necessarium, sine ullo satis certo teste philosophari : cujusmodi est quaestio de mutuo ncxu eccyclematis atque exostrae. A c primum Boettigero in Opuse, p. 354 exostram, caetera parem eccyclemati sed trusatilem, tunc fuisse placet, si rotularum loco ad interiora protrudenda phalangis ulerentur. Ita ego quoque ad Thesmoph. v. 276 exostram fuisse machinant conjeci ad res propellendas idoneam, allato duplici scholio Rav. ad v. 276 altero TO iepov oiSetrat, altero èxxvxXenai ènï TO tt,a> TO SeûLiocpc-piov. Nam verbum coSsÏTtzi turn quidem ad exostram eccyclemati parem referebam. A t istud ooSeÏTtxi, si modo genuinum est, videtur falso usurpatum et ah altero scholiasta, qui èxxvxXeÏTai scripsit, bene correctum esse, repugnavitque pristinae meae conjecturae etiam llermaniiiis in censura p. 679- Neque magnant vim hahet alius locus, non iIle ad scenam sed militiam spectans, quo 1. 1. p. 105 non inepte usus sum, Yegetii De Re Milit. 1Y, 21, ubi exostram pontem mobilem esse docet, qui de turri lignea in murum ohsessae urbis repente protrudatur et protendatur. Ipsius vero scenae exostra translate usi sunt locis inter se simillimis Polybius X I , 6, 8 TTJC TVXH? Sonep iiriTnôsç èn\ TTJV è%c06Tpav avaftifiaZovóTií TT)V v/xerèpav avoiav, atque Cicero De Provine. Consul, c. 6 secundum óptimos codd. — a suis Graecis subtilius eruditus, quibuscum jam in exostra heluatur, antea post siparium solebat. Quibus ex locis hoc certe patet, exostram scenae partem fuisse prae cacteris conspicuam. Ceterum prorsus ean-dem similitudinem ah encyclemate petiit schol. Yen. ad II. G, 477 ôaipovlœç TOV itXôtGTtp/ avTO? oiETtXaGEv, wGittp ln\ ÔXtJvijS èyxv «XtjGaç xcù ôeigaç rfptv èv cpavepçô ro ïpyaGTtjpiov. Scenicae igitur exostrae signilicationem quaerenti praeter veteres Glossas in H . Steph. Thes. L . G . VII , p. 75 suh i£ebGTtft et ¿F,c¿GTpa inprimis occurrit

") ÎNcntpc Gxnvt) dicitur quaevis tabula scenae, tutu in proscenii lateribus, turn in parte scenae postica. Vide quae attttli De Deo Ex Macltina p. 11 et p. 13.

2


1 0

insignis locus 1. X I C . de aedif. privat. 8, 10 Meniana, quae graeco vocabulo ¿Ecóoras (ita optimi libri) appellant — , cui loco similia quae-dam Gujacius Obs. ], 30 et Brissonius De Verhör um Signiticatione s. Maeniana adjecerunt. Sunt ista quidem omnia ex intima graecitate repetita; suspicor tarnen, F,v\cov egoxcts, quas Herodianus V I I , 12 dicit, sive maeniana jam in attica dialecto ¿gcóorpas appellatas esse, non tarnen, quod extra promoveantur, ut ad Thesmoph. p. 105 seripsi Her-mannum in Opuse. V I p. 166 secutus (neque enim promovetur maenianum, sed exslat ante domiim et prominet), sed quia id ipsum, quod prominet, igooOrov atque égcóorpa recle dici posse videtur. Nam codem modo et Aeschylus Signum Sphingis extra clypcum exstantis in Septem v. 524 ixxpovOrov Stjm? appellat, et ipsum maenianum latine p r o j e c t i o , p r o j e c t u m , p r o j e c t u s , p r o j e c t u r a , quaecunque an tern prominent, p r o j e c t a dicuntur (Cie. in Verrem II, IV, 10 § 21 urbs projecta in altum). Accedit, quod in scena attica omnino locus est exostrae, si maenianum hac voce designatur. Vitruvius enim, quo loco tria scenarum genera variosque earum ornatus describit, V , 6, 9 Schn. his ipsis verbis utitur: comicae autem (scenae) aedificiorum privatorum et menianorum habent speciem cel.*) Sed revisamus P o l -lucem IV, 129 rr)v 8k Igoborpav xav'rbv reo ¿yxvxXtjpari (malim hie quidem ¿xxvxXrfpart) vofdgovOtv, addamusque llcsyehium, ¿Zaóorpa: iiri TT)S oxTfvijs TO ¿xxvxXoopa {IxxvxXijfia).") Adeo in mcris tenebris (quid enim aliud exostra est, quam tenebrae?) haec una nobis lux af-fulget, ut citius omnia coinmenta nostra abjicienda sint, quam de Pollucis Hesychiique fide quidquam detrahatur. Quo magis me poenitet haec scripsisse judicio praecipitato ad Thesmoph. p. 104 , , si prius demonstra vero, ab encycleinate exostrain multum distare." Secutus eram Hermannum, cujus haec verba sunt in Opuse. V I p. 166 „ M a n darf wohl mit Zuversicht annehmen, dass ixxvxXr/pa etwas ganz anderes als ígáúrpa war." A t quibus tandem argumentis moti rationem parum recle conclusimus? Maxime quidem decepli sumus mala interpretatione

*) Qucmadmodum maeniana non ín influía domo, sed in superioribus labulatis esse soient : sic exostrain quoque in dístegia fuisse si minus e Polybii XI, 6, 8 verbo (iva/3i/3ac¡ovGns, attamen e Po l luée conjicio, qui non solum cxostrain paiem dicit cccyclemati distegiae (certe id uniim § 128 descripserat), sed etiaiu § 127 sqq. primum ca tractat, quae superioris contignationis sint, èxxvxXnpa — aioopai.

**) Próxima glossa H e s y c l i ü , 'EgcoO'TpaxtóSt] : Hgcorat (ita codex) naylt í"5c¿) TCayiôoç, liacc igitur glossa utciiiiqiie corrupta ad ostracismum pertinet, nou item ad exostrain. Apud Siiidam continuo se excípiunt glossae 'EgaiïSToa

atque 'EScoarpaxioSn. Sed pro iB,wGroa duo libri exhibent èSwGra, Toupius autem èScoOrpa suo jure scripsisse videtur.


ejusdem PoUucis I V , 127 dev 6'otv — xa\ ¿gccorpa, quae verba supra recle explicavi. Neque PoUucis IV , 129 verbo rojuígovffiv multum tribuo. Nam ut res nonnihil dubitationis habuerit, at plerique tarnen ab eccyclemate exostram differre negabant: quos quoniam refutare non licet, sine uUa dubitatione sequamur. Illud neuter nostrum dicere ausus est, exostram et eccyclema quot nomina, totidem ob id ipsum res fuisse diversas. Sciebamus enim, saepius plura nomina uni eidemque machinae imper-tita esse, quibus aliqua pars a tota vel a specie genus discerneretur, ut est apud Pollucem IV , 129 o Se èv rpayqaàia Mrfxavr), tovro év xœpupàioL Kpaôrj. At valde in eo baesimus, quod eccyclema aedium recessus ostenderit, exostra autem maenianum, rem exlernam: quae si conciliari inter se non possent, seqoeretor, nos ipsos errasse de maeniano, nihil autem errasse cum Hesycbio Pollucem. Mihi vero ne haec quidem videnlnr repugnare. Vidimus enim, plura genera eccyclematum, versatilium machinarum exstitisse: exostram autem non versatilem fuisse nemo tradidit. Vidimus, internam domum, quam eccyclema simularet, non intus, sed plane foris fuisse; foris est autem etiam exostra. Quam-obrem et hoc certum puto, exostram pro aliquo eccyclematis genere habendem esse, et illud verisimile arbitror, exostram nihil alind signi-ficasse, quam maenianum.


12

I N D E X L E C T I O N U U I .

In ordine thcologico. D . G u s t a v u s F r i d e r i c u s W i g g e r s , P . P . O., Academiac Se

nior, 1) privatim lustoriam dogmatum Ii. YIII — I X senis dd. tradet; 2) publice instaurationis sacrorum historiam h. I X — X quaternis dd. enarrabit; 5) publice h. III — I V pacdagogicen binis dd. praecipiet. In Scminarii sodabtio catecbeticas sodalium exercitationes tempore constituto moderabitur.

D . J o . P h i l . Jt a u e r in e i s l er, P . P . O . , Ordinis Tlieologorum b. t. Deeanus, 1) quinis dd. hör. X — X I evangelia Mattliaei, Marci et Lucac interprctabitur; 2) quaternis dd. bor. X I — X I I cum isagogcn historicam et criticam in Nov, Test, turn hermc-neuticam docebit; 3) binis dd. bor. X I —XII exercitationes cxe-gcticas moderabitur.

D . O t t o C a r s t e n K r a b b e , P . P . O., 1) privatim senis dd. h. I X alteram historiae ecclesiasticae partem enarrabit; 2) privatim senis dd. h. X I tbeologiam dogmaticam tradet; 5) publice in Seminarii sodalitio homileticas sodalium exercitationes die Mer-curii Ii. II et III modcrari pergct.

D . F r a n c . D e l i t z s c h , P . P . O . , 1) cpistolam Pauli ad Romanos interprctabitur diebus quaternis h. X — X I privatim; 2) Psal-mos qui dieuntur messianos cxponct diebus quaternis h. X I —XII privatim; 3) de notionis organici et organismorum usu theologico disseret semel per hebd. die Saturni h. X I — X I I publice; A) ru-dimenta linguae syriacac docehit horis diebusque dehniendis publice; 5) exercitationes conversatorii cxegctici moderari pergct horis VII — I X vespertinis die Marlis.

D . J u l i u s W i g g e r s , P . E . , 1) coram omnium ordinuin eom-militonihiis dc statu ccclcsiae in Germania qualis nunc sit disseret d. Yen. h. I V ; 2) epistolam Pauli ad Galatas cxplanahit dd. Marlis et Jo vis h. I V ; 3) symhohcam praecipiet quater p. Ii. h. X I .

In ordine juridico. D. C o n r a d u s T h e o d o r u s G r u n d i e r , P . P . O., publice tradet

1) encyclopaediam juris, duce Falck, sexies per hebd. h. X — X I ; 2) jus ccclesiasticum, duce Wiese, sexies per hebd. h. I V — V .


15

D . A u g u s t u s L u d o v . D i e m e r , P . P . O . , 1) publice cnar-rabit historian! utriirsque Megapoleos, duce compeudio Caroli dc Lützow, bis per hebd. h. I X — X 5 2) privatim tradet jus cano-nico-ccclcsiasticum, duce compendio Wiesii ed. Kraut, quater per hebd. h. Ill — I V ; 3) doccbil jus Mega no lit a m i 111 tum publicum tum privatum ex schedis suis quater per hchd. h. I V — V .

D . F r i d c r i c u s R a s p e , P . P . O . , docebit jus criminale commune et Mcgapolitanum, duce Heffter, sexies h. X I —XII et XII — I.

D . A g a t h o n W u n d e r l i c h , P . P . O., tradet pandectas sexies h. I X — X et X — X I .

D . H e n r i c u s T h b l , P . P . O . , Ord. JCtor. h. t. Dccanus, tradet 1) jus feudale ter horis commodis; 2) jus mercatorium ex libro suo, ed. 2, quater h. H — III; 3) instituet collegium, quod vocant civile practicum, ter h. H I — IV.

D . R u d o l p h u s J h e r i n g , P . P . Ö . , I. publice de vi et indole, qua fuit jus Romanum diversis temporibus, disseret die Saturni h. I V — V ; II. privatim tradet 1) institution es et an tiqui tales juris Roinani quater h. X I et XII , 2) jus hereditarium tcr Ii. XII .

D . T h e o p h i l u s H e n r i c u s F r i d e r i c u s G a e d c k e 1) tradet prineipia, quae officium notariorum spectant, horis deinde con-stituendis; 2) quater per hebd. collegium civile practicum institute Nee decrit examinatoria et repetitoria cupientibus, quum dc universo jure, tum de singulis ejus partihus.

D . Iwan de G l o e d e n 1) privatim jus publicum megapolitanum et confoederationis germanicac docebit quinquies p. h. Ii. X I I ; 2) publice historiam juris Romani post Justinianum narrahit bis p. h. h. IV.

D. l i e cm annus Kuri l L a 1) procession civilem tain juris communis quam megapolitani sexies p. hchd. hora adhuc delinienda privatim docebit; 2) titulos quosdam sclectos Pandectarum gratis bis p. hchd. interpretabitur.

In ordine medico. D. H e n r i c u s S p i t t a , P . P . O. , tradet qua lern, heb dorn, diebus

1) pathologiam et therapiam specialem; 2) medicinam forensem; 3) clinicen propaedeuticam binis hchdom. diebus.

IL C a r o l us S t r e m p e l , P . P . O . , docebit quater p. h. 1) ma-leriam medicam artemque formulas medicas rite concinnandi h. I V ; 2) chirurgiae partem priinam Ii. VIII; 3) artem operationum chi-


14

rurgicarum ct ophthalmiatricarum ¡11 cadavcribus illustrandam h. III et 4) exercitaliones practicas in Clínico medico - chirurgico quotidie h. I X — X I mo doral) i tur.

D . C a r o l u s F r i d e r i c u s Q u i t t e n b a u m , P . P . O . , 1) in demonstrationibus anatomicis splanchnologiam, angiologiam et neurologiam li. II—IV diebus Lunac, Mariis et Jovis; 2) osteo-logiam, syndesmologiam et myologiam horis II —IV diebus Mer-curii et Veneris docebit; 3) in secandis cadavcribus auditores lili. I X — X I I quotidie erudiet

D . F r i d e r i c u s H e r m a n n u s S t a n n i u s , P . P . O . , b. t. Decanus, tradct: 1) anatomen comparatam duce v. Siebold et Stannius „?er>rbucf> bfr eergfet'cbenben Sínatomte. 33erl. 1845—46. 8." quotidie h. XII— I; 2) pathologiani generalem quotidie h. X I — X I I .

D . C h r i s t i a n u s K r a u e l , P . P . O . , 1) tradet artem obstetriciam quater p. h. hor. I V ; 2) exercitationes practicas in clínico obste-tricio quotidie li. VIII moderan perget

D . J o . F r i d . G u i l . L e s e n b e r g has Iectiones olTcrt: 1) en-cyclopaediam et methodologiam artis medicae; 2) chirurgiam; 3) artem obstetriciam; 4) repetitoria et examinatoria.

D . C a r o l u s H a n m a n n gratis 1) semiologiam, 2) formulare tradet; privatim 1) praxin medican), 2) chirurgiam, 3) ophthal-miatricam docebit; privatissime repetitorium medieo-chfcurgicum oflert, ñeque iis deerit, qui operationibus ophthalmiatricis operam navare voluerint.

D . J o a n n e s S c h r o e d e r . tradet: 1) pathologiam et therapiam generalem; 2) medicinam forensem; 3) pathologiam et therapiam morborum psychicorum. Examinatoria et repetitoria de quavis artis medicae parte cupientibus offert.

In ordine philosophico. D . F r a n c i s c u s V o l c m a r u s F r i t z s c h e , P . P . O . , publice 1)

quaternis diebus h. X I Aristophanis Pacem interpretabitur; 2) binis diebus h. X I Horati Satirarum libros duo explicabit; 3) quaternis diebus Ii. III Ciceronis de OTiicüs libros tres exponet. Denique exercitationes seminarii philologici moderari perget, in quo E u -ripidis Supplices et Andromache, tum etiam Terenti Adelphi pertractabuntnr.


D . J o a n n e s R o e p e r , P . P . 0., privatim docebit 1) zoologiam gencralem, demonstrationibus in Museo académico illustrandam, senis diebus h. X I ; 2) physiologiain plantarum diebus Jovis et Veneris h. I l l ; publico 5) diebus Lunae et Marlis systemata plantarum reeentiora illustrabit Ii. III.

D . E d u a r d u s D a n i e l i s H e n r i c u s Recker , P . P . O., 1) publice elementa rei rationariae occonomicae tradet bis p. b. h. X I I ; 2) privatim agricultural et rem pecuariam oclies p. h. docebit h. I X et II.

D . L u d o v i c u s R a c h m a n n , P. P . O., 1) privatim quaternis diebus h. X Pindari Epinieia interprctabitur; 2) privatim quaternis diebus h. I X Ciceronis ad Atticum epistolas traclabit; 5) priva-tissimc binis diebus horis eonstituendis de Graecorum mythologia disseret.

D . H e l m u t h de B l ü c h e r , P . P . O. , privatim tradet 1) ehemiam experimentalem sexies p. h. h. X — X l ; 2) ehemiam practicam bis p. h. h. II — I V .

D . H e r m a n n u s K a r s t e n , P . P . O., h. t. Decanus, docebit publice: 1) astronomiam populärem bis p. h.; privatim: 2) geometriam analyticam quater p. h.; 5) mineralogiam quater p. h.; 4) de calculo integran' disserere pcrget bis p. h. Privatissima denique offert collegia de quavis matheseos vel physices parte, neque decrit iis, qui de rebus nauticis institui velint. Disputatoria de rebus physicis una cum collegis R ü p e r et de B l ü c h e r moderabitur.

D . C a r o l u s T ü r k , P . P . O. , publice 1) conversatorium historicum continuabit bis p. h. h. II; 2) privatim ducebit encyclopaediam literarum politicarum ter p. h. Ii. X I ; 3) historiam medii aevi quinquies p. h. h. XII.

D . C h r i s t i a n u s W i l b r a n d t , P . P . O . , h. t. Rector, privatim 1) historiam literarum Germanicarum quaternis diebus h. I X ; 2) historiam philosophiae senis diebus h. X enarrabit; 3) exercitationes Seminarii philosophico - aesthetici moderabitur horis eonstituendis.

D . F r i d e r i c u s F r a n c k e , P . P . E . , 1) privatim logicam docebit quiñis p. Ii. dd. h. X ; 2) privatim metaphysicam illustrabit quiñis dd. h. X I ; 3) ethiecs lincamenta designabit quaternis dd. h. III.

D . G e o r g i u s N i c o l a u s R u s c h , P . P . E . , privatim interpretahitur 1) h. III—IV Aeschyli Prometheum; 2) h. I V — V Ciceronis de Oratore libros tres; 3) publice binis diebus h. X — X I de syntaxi latina disseret. Praeterea exercitationes societatis philologicae privatae moderari perget.


D . E d u a r ( h i s S c h m i d t , P . P . E . , 1) publice initia philoso-phiae moralis, eandemque introductionem in theologiam moralem bis p. h. dieb. Lunae et Jovis h. III; 2) privatim encyclopae-diam disciplinarum philosophicarum, praemissa introductione uni-versali in philosophiam quinquies p. h. h. I V ; 3) privatim psychologiam docebit quater p. I i . h. V .

D . C a r o l u s H e g e l , P . P . E . , 1) historian) rerum inde ab a. 1789 usque ad a. 1815 gcstarum quinquies privatim b. I Y ; 2) historian) imperii Germanici inde a Carolo magno usque ad reformationem ecclesiae ter publice h. H I tractabit; 3) de histo-riae Germanicae scriptoribus medii aevi disscret et delectos libros eorundem cum sodalibus interpretabitur bis p. h. h. III.

D . C a r o l u s W e i n holt/, privatim 1) anthropologiain psychicam docebit; 2) ostendet, quomodo animus excolatur et quam vim babeat probe excultus ad illustrandas literas hominumque vitam; 3) quomodo cohaereant loqui, cogitare et sentiré et quodnam sit principium logicum euphonicum et rbythmicum, ratione potissi-mum habita linguae germanicae.

D . J u l i u s T b e o d o r u s Z e n k e r gratis 1) linguae Sanscritae elementa docebit diebus Mercurii et Saturni h. X — X I ; 2) Co-ranum et Borhán -ed-dini es-sernudji Enchiridion Studiosi expli-cabit quaternis per hebd. diebus h. IH— I V ; 3) privatim anti-quitates Hebraeorum enarrabit quinquies p. hebd. diebus h. I X — X ; 4) lihi'um Koheleth explicabit diebus Lunae, Jovis et Veneris h. X - X I .

O . B e r i i l iar dos S t ham er docebit: 1) pharmacognosin ter p. h., 2) chemiam forensem bis p. h.

» « o

Bil iot l ieCí l b. X I I — I quotidie, festo die et solis excepto, MllSeum vero die Lunae h. II — I V commilitonibus nostris aliisque aperietur. Conferatur § 1 legum de usi i bibliothecae nostrae scriptarum. Gallicam, anglicam aliasque linguas peregrinas discendi occasio data est. Sunt etiam magistri publice constituti, qui artem equitandi, pingendi, musicam et artem gymnasticam doceant. — Domicilia quaerentibus i n o i i -

strabit J . H . S c h u l t z e , Academiae nuntius juratus. S u i m n o academiae magistratu hoc tempore fungitur

Christianus Wilbrandt, Ph . D . P r a e s i d e t o i d i n i T h e o l o g - o m m J . P h . B a u e r m e i s t e r , T h . D ,

J u r i s c o n s u l t o r u m II . T h ö l , J . U . D .

M e d i c o r u m F . II. S t a n n i u s , M . D . P h i l o s o p h o r u m H . K a r s t e n , P h . D .

rraaCBig"


Documents

LECTIONUM - uni-rostock.derosdok.uni-rostock.de/data/Preview-PuV/PDF/1846_WS_IL.pdf · 2013-08-12 · jeci, uhi una tan tum persona intus ostenderetur, eccyclemate ne opus quidem