Lecznicze Nalewki

7/30/2019 Lecznicze Nalewki

1/99

Andrzej Sarwa

LECZNICZE NALEWKI265 przepisw na nalewki, likiery, wina, wdki, miody

Ksika ta zawiera receptury atwych do wykonania domowym sposobem trunkw,ktre nie tylko maj dobroczynne dziaanie, lecz take doskonay smak, wygld, za-pach. Znajdjce si w owocach i innych czciach rolin substancje biologiczne czynnepomagaj w przywracaniu prawidwego funkcjonowania organizmu, zapobiegajcpowstawaniu chorb i wspomagajc jego siy obronne. Uzdrawiajce moce zaklte wrolinach wykorzystuje si od dawna, sporzdzajc wycigi alkoholowe nalewki ilikiery, a take i wdki, miody, piwa,ktrymi mio si delektowa w dugie jesienne izimowe wieczory. Byle nie przesadzi z leczeniem.

Andrzej Sarwa, pisarz, poeta, publicysta, dziennikarz, autor czterydziestu ksiek, wtym wielu o owocach, zioach i sposobach ich wykorzystania.

SPISTRECI

Zanim zaczn na temat 5Kilka sw o alkoholu 5O dobroczynnych mocach zakltych w rolinach ... 6Nalewki. likiery. wina.piwa. miody - leki i przysmaki 7O piciu sw kilkoro 8Lecznicze trunki: nalewki, likiery, wina, piwa, miody 9

1. Nalewka sandomierska ostra I 92. Nalewka slmdomierska ostm II 9

3. Wdka brekiniwka wytrawna 94. Brekiniak 105. Gorzka odkowa I 106. Gorzka odkowa II 107. Gorzka odkowa III 108. Nalewka cudowna 119. Nalewka imbirowa I 11

10. Nalewka imbirowa II 1211. Nalewka grejpfrutowa 1212. Nalewka cytrynowa sodka 1313. Nalewka pomaraczowa gorzka 1314. Nalewka pomaraczowa gorzko-sodka 1315. Nalewka pomaraczowa sodka 1316. Cytrynwka 1317. Nalewka mandarynkowa I 1318. Nalewka mandarynkowa II 1319. Likier na kwiatach pomaraczy 1420. Napj pomaraczowy Bozen (Pd. tyrol) 1421. Pomaraczwka I 1422. Pomamczwka II 1523. Pomaraczwka III 15

24. Nalewka laurowiniowa I 1525. Nalewka laurowiniowa II 1526. Likier antypkowy 1627. Wdka czereniwka II 1628. Wdka czereniwka II 16

1

29.Wdka winiwka wytrawna 1730. Wdka winiwka typu kirsch 1731. Truneczek winiowy 1732. Wino winiowe 1733. Nalewka winiowa 1734 Nalewka winiowa gorzkawa 1835. Likier winiowy 1836 Winiak 1837. Nalewka na orzechach laskowych 18

38. Nalewka na orzeszkach bukowych 1939 Nalewka na orzeszkach limby 1940. Polska orzechwka 1941. Orzechwka tyrolska 1942. Bananwka I 2043. Bananwka II 2044. Nalewka fiokowa 2045. Wino aloesowe 2146. Wino wzmacniajce I 2147. Wino wzmacniajce II 21

48. Wino z yta 2249. Nalewka bakaliowa 2250. Wdka islandzka 2251.Nalewka jodowa 2352. Wino wierkowe 2353. Piwo wierkowe 2354. Nalewka sosnowa 2355. Piwo jaowcowe 2356. Wdka jaowcwka 2457. Likier jaowcowy 2458. Nalewka jaowcowa I 2459. Nalewka jaowcowa II 2460. Wdka herbatwka I 2561. Wdka herbatwka II 2562. Nalewka na apetyt 25


2/99

63. Napj gorce mleko 2664. Nalewka korzenna ostra 2665.Nalewka zioowo-korzenna 2666. Nalewka "zota 2767. Wino oczyszczajce 2768. Wino brzozowe (z soku brzozowego) 2769. Wino klonowe (z soku klonowego) 28

70. Likier rosyjski 2871. Truneczek owocowy 2972. Truneczek kawowy 2973.Wino z owocw dzikiej ry 2974. Wino rane I 2975. Wino rane II 3076. Wino rane III 3077. Wino rane IV 3078. Mid rany 3079.Truneczek rany 31

80.Likier rany I 3181. Likier rany II 3182 Trunek rany 3183.Likier z owocw dzikiej ry 3284. Likier winny 3285. Trunek jarzbinowy 328. Wdka jarzbinwka wytrawna 3287. Jarzbiak 3288. Wino jarzbinowe 3289. Nalewka jarzbinowa 3290. Benedyktynka 3291. Wino jemioowe 3292. Wino bzowe 3293. Bzowa whisky 3494. Wdka bzowa 3495. Truneczek bzowy 349. Likier bzowy I 3497. Likier bzowy II 3598. Nalewka bzowa 3599. Napj mleczny 35100. Pruski mid 35

101. Napj miodowy apanie niedwiedzia 36102. Nalewka podbiaowa 36103. Nalewka rozmarynowa 36104. Nalewka dereniwka 36105. Dereniak 37106. Likier dereniowy 37107. Ananaswka 37108. Likier brzoskwiniowy 37109. Brzoskwiniwka 38110. Wdka brzoskwiniowa wytrawna 38

111. Nalewka brzoskwiniowa I 38112.Nalewka brzoskwiniowa II 38113. Wino dziurawcowe 39114. Nalewka dziurawcowa I 39115. Nalewka dziurawcowa II 39

2

116. Napj mitowy 39117. Sok malinowy dla dorosych 40118. Likier malinowy 40119. Sodki trunek malinowy 40120. Nalewka malinowa 41121. Truneczek malinowy 41122. Wino malinowe 41123. Wdka z kaliny koralowej 41124. Wino z gogu 42125. Nalewka waniliowa 42126. Nalewka melisowa 42127. Meliswka 43128. Wino melisowe 43129. Nalewka cynamonowa 43130. Likier owocowy 43131. Nalewka agrestowa 44132. Nalewka trybulowa 44133. Wino bawatkowe I 44

134. Wino bawatkowe II 45135. Wino akacjowe I 45136. Wino akacjowe II 45137. Wino pierwiosnkowe I 46138. Wino pierwiosnkowe II 46139. Wino lipowe I 46140. Wino lipowe II 46141. Wino z jasnoty biaej I 47142. Wino z jasnoty biaej II 47143. Nalewka tarkowa I 47

144. Nalewka tarkowa II 47145. Nalewka tarkowa III 48146. Wino tarninowe 48147. Nalewka anywka 48148. Likier anyowy 48149. Wdka porzeczkowa 48150. Porzeczkowa whisky 49151. Nalewka na liciach czarnej porzeczki 49152. Wino porzeczkowe 49153. Gin porzeczkowy 49154. Truneczek porzeczkowy 49155. Nalewka na owocach z czarnej porzeczki I 49156. Nalewka na owocach czarnej porzeczki II 50157. Wino bazyliowe 51158. Wino pokrzywowe 51159. Wino fenkuowe I 52160. Wino fenkuowe II 52161.Wino z mniszka lekarskiego 42162. Nalewka na kwiatach mniszka lekarskiego 53163. Wdka liwkwka 53164. liwowica 53

165. Truneczek liwkowy 53166. Nalewka kminkowa 53167. Likier kminkowy 54168. Dubeltowa kminkwka gdaska 54


3/99

169.Wdka jabeczna wytrawna 54170. Cydr jabkowy - jabecznik 54171. Jabecznik 54172. Cydr gruszkowy 55173. Likier morelowy 55174. Wdka morelwka wytrawna 55175. Nalewka morelowa I 55

17. Nalewka morelowa II 56177. Likier pigwowuy I 56178. Likier pigwowy II 56179. Wino z pigwy I 56180. Wino pigwowe 56181. Nalewka tatarakowa I 56182. Nalewka tatarakowa II 57183. Wdka jagodwka 57184.Likier jagodowy (z czarnych jagd) 57185. Likier jagodowy (z czarnych jagd) II 57

18. Nalewka typu absyni 58187. Wino piounowe 58188. Wino czosnkowe 58189. Eliksir czosnkowy 59190. Wino cebulowe 59191. Wdka cebulowa 59192. Wino arcydzigielowe 59193. Likier arcydzigielowy 59194. Wino pietruszkowe I 60195. Wino pietruszkowe II 6019. Nalewka borwkowa 60197. Likier borwkowy I 60198. Likier borwkowy II 61199. Wino koprowe 61200. Wino chrzanowe 61201. Nalewka aroniowa I 62202. Nalewka aroniowa II 62203. Likier aroniowy 62204. Wino goryczkowe I 62205. Wino goryczkowe II 6320. Wino selerowe I 63

207. Wino selerowe II 63208. Likier truskawkowy 63209. Wino morwowe 64210. Wino marchwiane 64211. Wino jeynowe 64212. Wdka z jeyn Staff 64213. Likier pigwowcowy 65214. Wino z pigwawca 65215. Likier poziomkowy 6521. Nalewka poziomkowa 65

217. Nalewka berberysowa 66218. Poncz berberysowy 66219. Truneczek rokitnikowy 66220. Nalewka cykoriowa 66221. Nalewka pucna I (przeciw grlicy puc) 66

3

222. Nalewka pucna II (przeciw krwotokom z puc) 67223. Nalewka pucna III (przeciw nieytowi oskrzeli) 67224. Nalewka przeciw grypie i garczce 67225. Nalewka sercowa I 68226. Nalewka sercowa II 68227. Nalewka sercawa III (przy dusznicy bolesnej) 68228. Wino gorzkie sercowe I 69229. Wino gorzkie sercawe II 69230. Nalewka dziewannowa 69231. Nalewka uspokajajca I 70232. Nalewka uspokajajca II 70233. Nalewka arnikawa 70234. Nalewka sonecznikowa 70235. Nalewka rumiankowa 70236. Nalewka na orzeszkach ziemnych 70237. Nalewka na bulwkach topinamburu

(sonecznika bulwiastego) 71238. Nalewka na "migdakach ziemnych"

- bulwkach cibory jadalnej 71239. Nalewka migdaowa 72240. Nalewka araliowa 72241. Nalewka nostrzykowa 72242. Nalewka pomidorowa 72243. Nalewka miechunkowa 72244. Nalewka melonowa 73245. Nalewka arbuzowa 73246. Nalewka dyniowa 73247. Nalewka rabarbarowa 73

248. Nalewka buraczana 73249. Nalewka na zielu przytulii 74250. Nalewka na kwiecie koniczyny czerwonej 74251. Nalewka z nawoci pospolitej 74252. Nalewka na korze vilcacory ("kociego pazura") 74253. Nalewka na korze lapacho 74254. Nalewka na liciach yerba mate 74255. Nalewka na guaranie 75256. Nalewka Cidreira 75257. ubrwka 75258. Nalewka Boldo 75259. Nalewka Tabasco 75260. Truneczek odziowy 75261. Nalewka bluszczykowa 76262. Wino szparagowe 76263.Wino z salsefii (owsianych korzonkw) 76264. Wino ze skorzonery

(wymordu, czarnych korzonkw) 76265. Nalewka miorzbowa 76

Krtka charakterystyka zi leczniczych: 77

Agrest 77Aloes drzewiasty 77Ananas jadalny 77Antypka 77Any gwiazdkowy 77


4/99

Krtka charakterystyka zi leczniczych:Aralia mandurska 77Arbuz - kawon 78Arcydzigiel litwor 78Arnika grska 78Aronia czarnoowocowa 78Babka lancetowata 78

Banan chiski - rajski zwyczajny bananowiec 78Bazylia pospolita 78Berberys zwyczajny 79Bez czarny 79Biedrzeniec any 79Bluszczyk kurdybanek 79Boldo - drzewo boldu 79Borwka brusznica 79Brzoskwinia zwyczajna 80Brzoza brodawkowata 80

Buk pospolity 80Burak zwyczajny; burak wikowy 80Bylica boe drzewko 80Bylica pioun 80Cebula jadalna 81Ceratonia 81Chaber bawatek 81Chrzan pospolity 81Cibora jadalna - migda ziemny" 81Cykoria podrnik 81Cynamonowiec cejloski 82Cytryna 82Czber ogrodowy 82Czerenia ptasia 82Czosnek pospolity 82Db bezszypukowy 82Dere pospolity 83Drapacz lekarski 83Dynia zwyczajna 83Dziewanna wielokwiatowa 83Dziurawiec zwyczajny 83

Figa pospolita 83Fiolek wonny 84Gg dwu i gg jednoszyjkowy 84Goryczka ta 84Godzikowiec korzenny 84Grejpfrut 84Grusza pospolita 84Herbata chiska 84Hyzop lekarski 85Imbir lekarski 85

Jabo domowa 85Jaowiec pospolity 85Jarzb brekinia 85Jarzbina 85Jasnota biaa 85

4

Jemioa pospolita 86Jeyna 86Joda pospolita 86Kalina koralowa 86Kardamon malabarski 86Kawa arabska 86Klon zwyczajny 86Kminek zwyczajny 86Kocanki piaskowe 86Kolendra siewna 86Koniczyna czerwona - kowa 86Konwalia majowa 87Koper ogrodowy 87Koper woski - fenkul 87Kozek lekarski 87Krwawnik pospolity 87Lapacho, Ipe roxo, Toheebo, Pau D'arco 87Laurowinia wschodnia 88

Laur - wawrzyn 88Lawenda wskolistna 88Lebiodka pospolita 88Leszczyna pospolita 88Lipa drobnolistna i lipa wielkolistna (szerokolistna) 88Lubczyk lekarski 88Lukrecja gadka 88Macierzanka piaskowa 88Majeranek ogrodowy 88Malina waciwa 89

Mandarynka 89Marchew zwyczajna 89Melisa lekarska 89Melon - ogrek melon 89Miechunka peruwiaska - "rodzynki brazylijskie" 89Mierznica czarna 89Mita kdzierzawa 89Mita pieprzowa 90Migda zwyczajny - migdaowiec 90Miorzb chiski 90Miodunka plamista 90Morela zwyczajna 90Morwa biaa i morwa czarna 90Muszkataowiec wonny 91Nawo pospolita 91Nostrzyk ty 91Oman wielki 91Orzacha jadalna - orzech ziemny 91Orzech woski 91Osmta - paulinia guarana - guarana 91Ostry dugi - kurkuma 92

Palczatka cytrynowa 92Perz waciwy 92Perz czarny 92Pierwiosnka lekarska 92Pietruszka zwyczajna 92


5/99

Piciornik gsi 92Pigwa pospolita 92Pigwowiec japoski 92Pimenta - krzennik lekarski - "angielskie ziele" 93Podbia pospolity 93Pokrzywa zwyczajna 93Pomaracza sodka 93Pomidor 93

Porost islandzki 93Porzeczka czarna 93Poziewnik szorstki 94Poziomka pospolita 94Przetacznik bobowniczek 94Przytulia waciwa 94Rdest ostrogorzki 94Rdest ptasi 94Robinia akacjowa 94Rndiola rowa 94

Rokitnik zwyczajny 95Rozmaryn lekarski 95Ra dzika 95Rumianek pospolity 95Ruta zwyczajna 95Rzewie doniasty 95Rzewie ogrodowy 95Salsefia - kozibrd pospolity 95Seler zwyczajny 95Serdecznik pospolity 95Skorzonera - wymord - czarny korze. 96Skrzyp polny 96

ZANIM ZACZN NA TEMAT. ..Zanim zaczn na temat,troch obok tematu kto nie chce,niech nie czyta,jak da si zauway z dalszej czci tej ksiki,

nosi ona nieco mylcy tytu:"Lecznicze nalewki".W rzeczywistoci wcale nie traktuje tylko o nalewkach,ale take o innych trunkach - winach,wd-

kach, miodach,a trafi si rwnie i piwa.Cech wspln tych napojw jest to,i nie s one niczym innym,tylko alkoholowymi wycigami z owocw, korzeni i zi (co za do samego alkoholu, to w rnych trunkach wystpuje on w mniejszym bd

wikszym steniu.Tyle nie na temat. Myl, e wystarczy ...

Kilka sw o alkoholach.Mona zapyta: Jak to? Czyby alkohol by lekarstwem? Czy nie jest aby szkodliwy dla zdrowia, i to w szczeglny sposb?

Po pierwsze dlatego, i niekorzystnie wpywa na organizm ludzki, niszczco oddziaujc przede wszystkim na komrki, zktrych zbudowany jest mzg (a potem na wszystkie w ogle narzdy), a po wtre z tego powodu, e bardzo le wpywa napsychik?

Owszem,to prawda.Ale odnosi si po pierwsze nie tyle do spoywania alkoholu,co do jego naduywania (zarwno ilo-ciowego, jak i powtarzanego zbyt czsto), oraz bardzo szeroko pojtej kultury picia napojw alkoholowych.

Sam alkohol jak wikszo zreszt uywek - spoywany niezbyt czsto i oczywicie w niewielkich ilociach, bynajmniejtrucizn nie jest. Wrcz odwrotnie - dobroczynnie oddziauje na organizm czowieka. Midzy innymi dziaa dezynfekujco,rozszerza naczynia krwionone, podnosi cinienie krwi, pobudza prac serca, uatwia trawienie, poprawia nastrj.

Nam jednak nie chodzi o czysty alkohol, ale o nalewki, likiery, wina, piwa, miody, czyli o napoje alkoholowe, w ktrychsam alkohol odgrywa rol drugorzdn,w przeciwiestwie do substancji biologicznie aktywnych,ktre dziki niemu "wydoby-

wamy" z owocw, korzeni, lici, zi, kwiatw ...Zanim jednak przejdziemy do zasadniczych kwestii, jakie bdziemy omawia w niniejszej ksice,powinnimy si choby

krtko zaznajomi z histori alkoholu.5

Sonecznik bulwiasty - topinambur - bulwy 96Sonecznik zwyczajny 96Sosna zwyczajna 96Szafran uprawny 96Szawia lekarska 96Szawia muszkatoowa 97Szanta zwyczajna 97Szczaw zwyczajny 97Szparag lekarski 97liwa domowa 97liwa tarnina 97wierk pospolity 97

Tasznik pospolity 97Tatarak zwyczajny 97Truskawka 97Trybula ogrodowa 97Tymianek pospolity 97Tysicznik 98

Vilcacora - koci pazur, una de gato 98Warzucha lekarska 98Wiz pospolity 98Wierzba biaa 98Winorol waciwa 98Winia pospolita 98ubrwka - turwka wonna 98yto zwyczajne 98Przeliczenia niektrych rzadziej spotykanychmiar i wag 99


6/99

Zacznijmy j zatem tradycyjnie: Ju staroytni mieszkacy tzw. yznego pksiyca, czyli Egiptu, Mezopotamii i Syrii,nauczyli si produkowa wino,od nich za przejli t umiejtno inni.Piwo to wynalazek Cermanw. Mid wreszcie to napitekSowian,Galw i ludw batyckich ... Ale tak naprawd,kto,kiedy i gdzie wytworzy po raz pierwszy napj alkoholowy, pewnona zawsze pozostanie tjemnic. Mona tylko przypuszcza, e doszo do tego przypadkowo, i to w wielu miejscach naszegoglobu na raz.

Najatwiej mogo doj do samoistnej fermentacji alkoholowej sodkich sokw owocowych bd rozcieczonego wodmiodu, ktre piniej rwnie przypadkowo wypite, a nie wylane, stay si powodem pierwszego miego podchmielenia przy-padkowego degustatora.

Obserwacje pniejszych odkrywcw nowych ziem i nowych ludw wykazay, e chyba nie ma miejsca na ziemskimglobie, gdzie by nie znano jakich specyfikw odurzajcych, wrd ktrych nieodmiennie pierwsze miejsce wiod napoje alko-holowe pod rnynli postaciami: piwa, chichy, wina gronowego, owocowego, palmowego, sake,wdki itp.

Etnolodzy znaj plemiona,ktre praktykuj rytualne pijastwo (odbywajce si tylko raz najaki czas!). Ma ono podoereligijno-magiczne, a rwnoczenie prowadzi do odreagowania agresji, lkw, stresu ...

Niestety, Stary wiat, a dokadniej Europa,uczyni z alkoholu nieomal codzienny napitek, i to w postaci wysokoprocen-towych trunkw, ktre spoywane w nadmiernych ilociach prowadz wielu ludzi w objcia straszliwego naogu.

Staroytno - jak ju wspomniano - znaa najpierw wycznie niskoprocentowe napoje alkoholowe (wina, piwa, miody).Jako pierwsi destylacj alkoholu z wina przeprowadzili kapani egipscy, i to ju najprawdopodobniej w V wieku przed

nasz er. W sto lat pniej - o czym mona si dowiedzie z pism tamtoczesnych filozofw - destylacja nieobca bya ju

Grekom,a jeszcze pniej,za porednictwem tych ostatnich,take i Rzymianom (o czym wspomina choby Pliniusz Starszy).Niestety, jak wiele umiejtnoci staroytnych, razem z upadkiem cesarstwa i zajciem jego ziem przez ludy barbarzyskie i taposza w zapomnienie.

Po raz kolejny odkrywj destylacj alchemicy arabscy w VIII wieku n.e., otrzymany za w jej wyniku produkt nazywajal-kuhul (z czasem nabrao to brzmienia "alkohol"), co oznacza lekk, delikatn substancj.Jej aciska nazwa to aqua vitae,czyli

woda ycia (std pniej nasza swojska okowita).Cay proces wytwarzania alkoholu by otoczony cis tajemnic.Arabowie mieli monopol na wyrb tej niezwykej, cennej

cieczy, na bazie ktrej przygotowywali leki. Litracili wyczno, gdy w 129 roku Arnold de Villenueva, hiszpaski alchemiki profesor francuskiego uniwersytetu w Montpellier, po raz pierwszy opisa sposb "palenia wina" - jak nazywano w proces.

A potem? Potem alkohol przesta by wycznie lekiem, lecz sta si rwnie uywk.W XIII wieku Irlandczycy rozpoczynaj pdzenie whisky z ziarna jczmiennego.Wkrtce w ich lady id Szkoci. XV

wiek daje nam armagn i rum. Wiek pniej pije si pierwszy koniak, powstaje take gorzaka, czyli wdka ...To, co powiedziaem wyej, nawet w malekim uamku nie wyczerpuje oczywicie tematu, lecz wycznie go sygnalizuje.

Sdz wszake,e na potrzeby tej ksiki tego rodzaju informacji w zupenoci wystarczy, kto za ciekaw, jak to byo z alkoholemw dziejach czowieka, nieche poszpera w dzieach, ktre szeroko o tym traktuj.

A teraz kilka zda na temat leczniczych mocy drzemicych w rolinach.

O dobrych mocach zakltych w rolinach.Roliny towarzysz czowiekowi od zarania dziejw.

To one wanie zawsze stanowiy podstaw naszej diety, w ktrej miso i jego przetwory odgryway mniejsz rol.Obcujc od wiekw z rolinami, stopniowo odkrywalimy take inne ich zalety i wartoci.Nauczylimy si je wykorzysty-

wa do sporzdzania ubiorw, niektre z nich stosowa jako rodki kosmetyczne, innych uywa do poprawiania smaku i aro-matu niezbyt wykwintnych potraw, do konserwowania ywnoci, garbowania skry, sporzdzania farby ... Znalazy si wrdnich takie, ktrym przypisalimy znaczenie magiczne bd zarezerwowalimy je na ofiary skadane siom nadprzyrodzonym.

Waciwoci pewnych rolin lub ich przetworw, ktre nas odurzay i sprowadzay halucynacje, uznalimy za wyjtkowocenne, bo pozwalajce choby na krtko oderwa si od szarzyzny codziennoci, zapomnie o lkach, smutkach, niedolach.Uwierzylimy, i maj moc przenoszenia nas do innego, lepszego wiata.

Nie sposb wreszcie pomin roli, jak odegray w zaraniu naszej cywilizacji. Ot, gdy nauczylimy si je uprawia (a nietylko zbiera rosnce naturalnie), stao si moliwe ycie osiade - powstay miasta, rozwiny si rzemiosa, rozkwita nauka isztuka.

Nie moe si tedy wydawa dziwne,e w trakcie wielopokoleniowych obserwacji dokonalimy rwnie najwartociowszego

dla nas odkrycia, e pewne przetwory rolinne przyjte doustnie potrafi nas uwolni od wielu chorb i dolegliwoci albo przy-najmniej je zagodzi.

W miar upywu czasu naszym oczom odsaniay si tajemnice poszczeglnych gatunkw. Odkrywalimy, w ktrych i jakiedobroczynne moce s zaklte,ale rwnie,ktre spord nich swymi jadami mog zabija.Wreszcie nauczylimy si korzystatake z owych jadw, ktre odpowiednio dawkowane okazay si cennymi lekami.

6


7/99

Zacztki wiedzy medycznej, tajemnic leczniczych mocy rolin poznano, zanim czowiek nauczy si uprawia rol, rozwi-jajc j a po dzie dzisiejszy ...

Dowiadczenia tamtej "prymitywnej" (jak to si dzi okrela) medycyny byy due. W staroytnym Egipcie i Mezopotamiipowstay potne centra, z ktrych osigni penymi garciami czerpali Grecy, a za ich porednictwem Rzymianie. Gdy zaimperium rzymskie pado pod naporem barbarzyskich hord, mnisi, zielarze, znachorzy, zamawiacze-owczarze, szeptunki ikto tam jeszcze przejli funkcje dawnych lekarzy do czasu, gdy nowo otwarte uniwersytety wyday pierwszych doktorw me-dycyny ...

Potem przyszy czasy, kiedy w Europie rerum medicarom scientiazakazaa rolinom leczy.A dzi? Rolinom si wci nie

dowierza. Tymczasem s one naprawd niezastpione, cudowne, wspaniae ...Na Wschodzie tajniki zi poznali doskonale Chiczycy,Tybetaczycy, Hindusi, Japoczycy, ludy zamieszkujce Syberi,Kore ... W Ameryce za Majowie, Aztekowie, Inkowie, mieszkacy pnocnoamerykaskich prerii, puszcz i lodowychpustkowi... I tam zreszt po dzi dzie wiedz dawno odeszych do wiecznoci przodkw wykorzystuje medycyna, nie zawszetylko ta nieoficjalna ...

Obecnie w krgu cywilizacji euro-amerykaskiej rozpocz si renesans zioolecznictwa.Przybywa lekw zioowych (niek-trych wprost nie da si zastpi preparatami chemicznymi), ronie zaufanie do nich.

W rnych czciach rolin znajduj si substancje biologicznie czynne, dziki ktrym mona przywraca rozstrojoneprzez chorob prawidowe funkcjonowanie organizmu, zapobiegajc powstawaniu chorb i wspomagajc jego siy obronne,albo wspomaga dziaanie innych lekw, niezbdnych, zasadniczych i niezastpionych w danej kuracji.

I w tym miejscu rodzi si pytanie: Czy leki zioowe musz by wstrtne i niesmaczne? atwo domyli si odpowiedzi:Oczywicie nie! Chocia - niczego nie ukrywajc, powiedzie musz - niektrych w aden sposb nie da si przyjmowa zesmakiem i radoci. Ale czy tego samego nie mona powiedzie o "lekach chemicznych"?

Istnieje jednak spora liczba lekw zioowych - nas bd teraz interesowa tylko te w postaci nalewek i innych trunkw -ktre doskonale (albo przynajmniej ciekawie) smakuj, wygldaj, pachn.

Nalewki, likiery, wina, piwa,miody leki i przysmaki.W tej ksice, ktr drogi Czytelniku trzymasz w rku, bdzie oczywicie - co zaznaczyem od razu na wstpie, teraz si

tylko powtamm - nie tylko o nalewkach,ale i o innych napojach alkoholowych,dziki ktrym moemy si leczy,ale rwniesprawi przyjemno podniebieniu. Zaczniemy jednak od nalewek.

C to takiego? Ano, najkrcej mwic, wycigi alkoholowe z zi, kwiatw, kory, korzeni, lici, a przede wszystkimowocw.Ich produkcja jest stosunkowo prosta, dlatego przy odrobinie wiedzy oraz inwencji moemy je otrzyma domowym

sposobem, nie tylko wedug gotowych receptur, ale rwnie wasnych pomysw.Nalewki typowo lecznicze,ktre w ogle nie maj zastosowania stoowego,przyrzdza si mniej wicej tak:"S to zioa wdk nalane i w niey moczone. Mona takowe albo pojedyncze robi, to jest z jednego, albo te z kilku zi razem

pomieszanych,a w potrzebie jakiej uytecznych;np.wzi ziela mitkwi pieprzney albo te i kdzierzawey garci dwie lub trzy, naprzekraiane nala kwart wdki, i moczy przez godzin 24 w cieple, poczem wycisnwszy przez chust, zla w butelk.Tak upadniemt na d, a essencya czysta do zaywania ( ... ) bdzie gotowa; od ziela za ktre si moczy, i essencya ma nazwisko.( ... ) Ktobychcia zamiast wdki wzi wina, mie bdzie take essencye, mniey przecie do przechowywania trwae. ( ... )" ( Wybr rolin kra-jowych dla okazania skutkw lekarskich ku uylkwi domowemu, przez J. Dziarkowskiego M.D . wydany w Warszawie 1803, s.

215 - 21).A co na ten temat mwi wspczesna literatura zielarska?"WYCIGI ALKOHOLOWE.( ... ) Najbardziej popularne i najczciej stosowane s: t incturlle- nalewki,otrzymywane

z suchego,odpowiednio rozdrobnionego surowca przez wytrawianie, najczciej 70% alkoholem w stosunku:I cz. surowca sabo dziaajcego + 5 cz. alkoholu,I cz. surowca silnie dziaajcego + 10 cz. alkoholu.Nalewki s stosunkowo trwa postaci leku. W zalenoci od uytego surowca (jednego lub kilku) nalewki mog by

przeznaczone: do uytku wewntrznego (wikszo nalewek) lub zewntrznego ( ... )" (Zioolecznictwo.Poradnik dla lekarzy,pod redakcj doc. dra hab. Aleksandra Oarowskiego, Warszawa 1980, s. 42).

Nasze nalewki bdziemy, generalnie rzecz biorc, przygotowywa podobnie,majc jednak na uwadze nie tylko ich wa-

ciwoci lecznicze, ale rwnie, a moe nawet przede wszystkim, smakowe.Czym - najprociej mwic - rni si od nalewek likiery? Chyba tylko zawartoci alkoholu i cukru. To oczywiciebardzo uproszczone okrelenie, ale nie jest to dzieo naukowe na temat produkcji rozmaitych napojw alkoholowych, aby zaj-mowa si na tych niewielu stronach dokadnymi opisami rnic pomidzy nimi.Zreszt z gry zakadam,e przecitny Czytel-nik zna te rnice.

7


8/99

Wspomnie teraz wypada, czym s wina i miody.Najkrcej i najprociej: wina to sfermentowane soki gronowe.Napoje alkoholowe z soku owocowego (czasem innego,np.

brzozowego, klonowego, palmowego) take potocznie nazywa si winami.Miody wreszcie to sfermentowany mid rozcieczonywod. A piwo? To sfermentowany sd jczmienny (czasem czci innych rolin) doprawiony chmielem.

Niniejsza ksika zawiera rozmaite receptury domowych nalewek, win, miodw, piwa, kady za z tych trunkw maokrelon warto lecznicz.

Ich spoywanie musi by oczywicie umiarkowane, jeeli chcemy je traktowa jako lecznicze. Przesada w piciu uniemoli-wia wykorzystanie waciwoci leczniczych naszych trunkw, moe rwnie spowodowa upicie si. To za nie pomoe orga-

nizmowi, a wrcz mu zaszkodzi.I jeszcze jedna wana uwaga.Niektre nalewki mona spoywa wycznie w ilociach absolutnie minimalnych, poniewaich warto lecznicza przewysza smakow (cho nie zawsze), a nadmierne spoycie moe by powodem przykrych dolegliwoci,zamiast poprawy samopoczucia.

W ksice znajd si rwnie przepisy dla smakoszy, ktrzy s w stanie delektowa si bardzo gorzkimi nalewkami.Czyto w ogle moliwe,zapyta niejeden z Czytelnikw. Oczywicie,e tak.S rne gusta i smaki.Bywaj wic i tacy ludzie,ktrzydelektowa si bd bardzo gorzkimi nalewkami,majcymi take inne walory, na przykad ciekawy kolor czy aromat.

Myl, e tyle uwag wstpnych w zupenoci wystarczy. Rozszerzanie ich ponad miar chyba niczego nie da. Bo przeciewstpw wikszo ludzi i tak nie czyta ... Tym za, ktrzy zdecydowali si to uczyni i cierpliwie dobrnli do koca tegorozdziau,chciabym powiedzie: "Smacznego!"o i "Na zdrowie!".Najpierw jednak chc doda kilka sw o tym, jak pi, co pi

i kiedy pi. Zatem do rzeczy.

O piciu sw kilkoroMona pi i pi. Jak wida, zaczem od mocno "filozoficznego" stwierdzenia.W rzeczywistoci nie jest ono takie gupie,

jak wydawaoby si na pierwszy rzut oka.Chc zaznaczy, e od momentu, kiedy - pewnie przez przypadek - odkryto alkohol, ludzie go pili, pij i pi bd. I nie

pomog tu amerykaskie mody na prohibicj,czy te, jak dzi,na "zdrowy tryb ycia",prowadzcy rzekomo do dugowiecznoci,czyli umartwianie si (ba, zncanie nad wasnymi ciaami!) srosze,ni czynili to staroytni czy redniowieczni anachoreci.We

wszystkim potrzebny jest umiar. Z umiarem je,z umiarem pi,a bdziemy zdrowi. Ale nie o tym chciaem pisa. A waciwieo tym: wanie z umiarem trzeba pi, wicej nawet,naley kultywowa takie obyczaje spoywania napojw alkoholowych (a nie

da si ukry, e nawet najbardziej lecznicze trunki take s napojami alkoholowymi), by nie wzbudza do siebie niechciotoczenia, e nie wspomn ju o obrzydzeniu.A zatem jak pi? Ano zawsze z umiarem. Jeli akurat nie przyjmujemy stricte leczniczej nalewki, ktr dozuje si w kro-

plach czy na yeczce do herbaty, lecz trunek o dziaaniu leczniczym, ktrym prcz tego mona si rwnie delektowa, trzebaspoywa go tak jak wszystkie inne "gorce" trunki, przestrzegjc kardynalnych zasad kulturalnego picia.Tak wic starajmysi nie pi napojw alkoholowych w samotnoci, czymy to przy stole bd w taki sposb - w odpowiednim pomieszczeniu

jakiego dany trunek i dana sytuacja wymagaj. Wiedzmy, co pijemy (a tym bardziej, co podajemy), jak rwnie, co dany trunekjest wart. Umiejtno oceny napojw alkoholowych jest tu do istotna, chocia oczywicie nie najwaniejsza. Spoywajczatem t czy inn lecznicz nalewk, czy te inny trunek, zwracajmy uwag na smak.

Nie bez znaczeniajest wiedza o tym,co i kiedy si pije, jak si pije (np. jaka ma by temperatura danego trunku, czy podajesi go w karafce czy w butelce itd., itp.) i do czego si co podaje.

Jeli ju wiemy, do jakich potraw dany trunek pasuje, musimy te wiedzie - jeli przewidujemy podawanie rozmaitychtrunkw rnej jakoci - co podajemy najpierw,co pniej i w czym si to czy owo pije.Musimy wic zna ksztaty naczy przez-naczonych do spoywania konkretnych napojw alkoholowych.Bo kady ju chyba wie, e w czym innym pijemy biae wino,

w czym innym wdk czyst, a w czym innym piwo ...Co naleaoby jeszcze przypomnie,bo zakadam, i Czytelnicy wszystko,o czym pisz, wiedz? Ano choby to, e nigdy

nie nalewa si trunkw do pena,a zawsze w odpowiedniej iloci. I to take,e naczynia napeniamy nie tak czsto, aby nie upijak najrychlej tych, ktrych podejmujemy. Ba! O tym ostatnim nie powinnimy nawet myle! Sowem, musimy zachowaumiar,dbajc, by zachowali go rwnie nasi wspbiesiadnicy. Naley to jednak czyni z taktem i w taki sposb,by wspbiesi-adnicy nie obrazili si na nas. Pod adnym pozorem nie wolno namawia do picia, a tym bardziej wmusza alkoholu.

Tak wic, mona pi i pi. No wanie. Poniewa alkohol, nawet w czystej postaci, bez adnych dodatkw, korzystnie

wpywa na funkcjonowanie naszych organizmw, dziajc przeciw stresowo (oczywicie w niewielkich dawkach), pomaga wleczeniu dolegliwoci sercowych, poprawia prac ukadu krenia, podnosi poziom tzw. dobrego cholesterolu itd., powinienby obecny w naszej diecie. Ile zatem mona go pi? C, najwyej (w przeliczeniu na wdk czyst 40o) 50 g dziennie, roz-cieczony wod czy sokiem,a najlepiej w postaci leczniczej nalewki lub innego leczniczego trunku. Dodam,e najlepiej nie pialkoholu codziennie, lecz powiedzmy trzy-cztery razy w tygodniu w nieregularnych odstpach (chyba e s akurat inne zalece-

8


9/99

nia). Czemu? Regularne spoywanie mocnych trunkw (nawet w bardzo maych ilociach) moe bowiem ludzi o sabej kon-strukcji psychicznej prowadzi do trwaego uzalenienia, a do czego ono zawiedzie, nie musz chyba wyjania.

Co jeszcze chciabym doda? Chyba tylko zapewni, e lecznicze nalewki i inne trunki pomog naszemu zdrowiu, jelibdziemy je spoywa zgodnie z tym, co powiedziaem wczeniej. A teraz pora przej do drugiej czci niniejszej ksiki, doreceptur. Tym razem mog ju powiedzie "Smacznego!" i "Na zdrowie!".

LECZNICZETRUNKI:NALEWKI, LIKIERY, WINA,PIWA, MIODY.

1. Nalewka sandomierska ostra I10 g pimenty (angielskiego ziela)10 g kardamonu malabarskiego20 g ostryu dugiego (kurkumy)5 - wieych w peni dojrzaych kwiatw dziurawca2 litry wdki 50O

Pierwszego dnia do wdki doda kwiaty dziurawca, po dwunastu godzinach maceracji wyj je i wyrzuci.Drugiego dniawsypa do p litra wdki 50o (w ktrym moczy si kwiat dziurawca) piment i kardamon, naczynie szczelnie zamkn iustawi w ciepym miejscu. Sidmego dnia do tej samej wdki doda kurkum. Dziesitego dnia przecedzi pyn przez bibu

filtraqjn. Dwudziestego dnia przecedzi pyn przez bibu filtracyjn po raz drugi i dola pozosta cz wdki, czyli ptoralitra.Trzydziestego dnia ostronie zla sklarowany pyn znad osadu, ktry moe si jeszcze zebra na dnie naczynia i - jeli bdzietaka potrzeba - jeszcze raz go przecedzi przez bibu filtracyjn. Nalewka powinna dojrzewa przez sze miesicy. Po upywietego czasu mona ju j pi,najlepiej schodzon do 10-12oC. Ma pikn t barw (czasami z oranowym odcieniem).Za-pach swoisty, bardzo saby, nieporwnywalny z adnym innym trunkiem, o lekko ostrym akcencie. Jest bardzo ostra w smaku,ale wyborna. Poza tym w ogle nie czu w niej alkoholu.

Jej dziaanie lecznicze: nalewka posiada zdolno "wzmacniania odka", korzystnie wpywa na apetyt, umierza blegowy, pomocniczo (w niewielkich ilociach) monaj stosowa w astmie. Ponadto dziaa ciotwrczo i ciopdnie, prze-ciwskurczowo w obrbie drg ciowych,pobudza przepyw ci z pcherzyka ciowego do dwunastnicy, jest rodkiem za-pobiegajcym powstawaniu kamicy ciowej, prcz tego ma dziaanie bakteriobjcze i przeciwzapalne w obrbie drg

ciowych.Nalewka zalecana jest przy zbyt maym wydzieaniu ci, niewydolnoci i stanach zapalnych wtroby, pcherzyka -ciowego i drg ciowych,jak rwnie w nieycie odka,bezsocznoci, przy uporczywych zaparciach i wzdciach, jak rwniedla pobudzenia aknienia.

2. Nalewka sandomierska ostra II10 g ostryu dugiego (kurkumy)5 g kardamonu malabarskiegoLitr wdki czystej 450

Wszystkie skadniki zmiesza ze sob w szczelnie zamknitym szklanym naczyniu,macerowa w cieple dwanacie godzin,przecedzi przez bibu filtracyjn. Pi schodzon do 10-12oC. Jest to nalewka o intensywnie tym kolorze, nieco mtna,

bardzo ostra w smaku, wyborna. Zupenie nie czu w niej alkoholu. Zapach ma swoisty, bardzo saby, nieporwnywalny zadnym innym trunkiem, o do ostrym akcencie.

3. Wdka brekiniwka wytrawna10 litrw czystego soku brekiniowegoKilo cukru10g drody

Wdk pdzi si z owocw brekinii (brzekinii). S one z ksztatu jajowate lub jajowato-podugowate, brunatnawe albobrunatnozielonkawe, lnice, biao kropkowane, wielkoci orzecha laskowego. Zerwane bezporednio z drzewa nie nadaj sido uycia, ale gdy nieco pole, nabieraj smaku do przrzyjemnego,winnokwaskowatego.

A oto, jak si robi wspomnian wdk. Z uleaych owocw brekinii wycisn sok. Poczy sok z cukrem i wymiesza,a cukier cakowicie si rozpuci. Uzyskany w ten sposb pyn zakazi drodami i podda fermentacji. Po jej zakoczeniupyn podda destylacji. Otrzymamy w ten sposb alkohol o mocy 0-70o. Alkohol rozcieczamy teraz czystym sokiem brekin-iowym w proporcji: cz alkoholu na dwie czci soku. Wdk odstawiamy na dwa tygodnie. Po tym czasie przecedzamy j,przelewamy do butelek,ktre korkujemy, lakujemy i wynosimy do piwnicy, gdzie powinna dojrzewa przez co najmniej p roku.

9


10/99

Pita z umiarem,skutkuje w niestrawnoci i na polepszenie trawienia.Dziaa wzmacniajco na odek,uatwia trawienie,pobudza wydzielanie ci i sokw odkowych.

4.Brekiniak20 kg owocw brekinii2 kg cukru70 g drodyCakowicie dojrzae,uleae owoce brekinii miadymy dokadnie, aby wypuciy jak najwicej soku,dodajemy do niego

cukier, mieszamy, a si cukier rozpuci, zaszczepiamy drodami i poddajemy fermentacji. Po jej ustaniu odciskamy pyn ipoddajemy go destylacji.Uzyskujemy w ten sposb czysty alkohol o mocy 0-70o. Uzyskany alkohol rozcieczamy teraz czystprzegotowan i odstan wod w proporcji: cz alkoholu na dwie czci wody. Nastpnie brekiniak przelewamy do butelek,ktre korkujemy, lakujemy i odstawiamy do piwnicy, gdzie powinien dojrzewa przez co najmniej p roku.

Brekiniak skutkuje w niestrawnoci i na polepszenie trawienia.

5. Gorzka odkowa I0,75 litra spirytusu 70o75 g ciemnego cukru50 g rodzynkw

8 g nasion kminku8 g anyu gwiazdkowego (badianu)8 g Imbiru8 g gaki muszkatoowej2,5 g godzikw

Wszystkie zioa i korzenie rozgnie, zmiesza ze sob i wsypa do szklanego naczynia. Doda cukier i wla spirytus.Naczynie szczelnie zamkn, eby alkohol nie wietrza, i postawi na dwa tygodnie w ciepym miejscu, czsto w tym okresiepotrzsajc naczyniem. Na trzy dni przed upywc:m dwch tygodni naczynie pozostawi w spokoju i ju nim nie potrzsa.Podwch tygodniach zla pyn, przecedzi go przez bibu filtracjn, przela do butelek, ktre naley zakorkowa i zalakowa, anastpnie na kilka (sze-osiem) tygodni wynie do piwnicy, gdzie trunek winien dojrzewa.

Jest to rodek oglnie wzmacniajcy, leczcy osabienie przewodu pokarmowego, likwidujcy ble brzucha, niestrawno,pobudza bowiem wydzielanie sokw odkowych. Oprcz tego dobroczynnie wpywa na bony luzowe odka i jelit, dziaawiatropdnie, poprawia apetyt, korzystnie dziaa na wtrob, pobudza jej czynno, take zwiksza wydzielanie ci. Przeci-wdziaa nadmiernej fermentacji jelitowej.

.Gorzka odkowa II350 g cukru350 ml wody300 ml spirytusu 90o

0.5 g godzikw

1 g kcza tataraku1 g kolendry3.5 g skrki pomaraczowej1 g cynamonu g goryczki tej3 g drapacza lekarskiego15 g kardamonu3 g tysicznika (centurii)

Wszystkie zioa i korzenie rozgnic, zmiesza ze sob i wsypa do szklanego naczynia. Doda cukier i wla spirytus.Naczynie szczelnie zamkn, eby alkohol nie wietrza i postawi na dwa tygodnie w ciepym miejscu, czsto w tym okresiepotrzsajc naczyniem. Na trzy dni przed upywem dwch tygodni naczynie pozostawi w spokoju i ju nim nie potrzsa. Po

dwch tygodniach zla pyn,przecedzi go przez bibu filtracyjn,przela do butelek,ktre naley zakorkowa i zalakowa,anastpnie na kilka (sze-osiem) tygodni wynie do piwnicy, gdzie trunek winien dojrzewa.

Jest to rodek oglnie wzmacniajcy, leczcy osabienie przewodu pokarmowego, likwidujcy ble brzucha niestrawno,pobudza bowiem wydzielanie sokw odkowych. Oprcz tego dobroczynnie wpywa na bony luzowe odka i jelit, dziaa

wiatropdnie, poprawia apetyt, pobudza czynno wtroby, zwiksza wydzielanie ci. Przeciwdziaa nadmiernej fermentacji10


11/99

jelitowej.

7. Gorzka odkowa IIILitr spirytusu 70o4 g bylicy piounu4 g tysicznika (centurii)4 g ziela drapacza lekarskiegoKawaek (10 cm) kory cynamonu40 g skrki pomaraczowej2 g gaki muszkataowej250 g cukru250 ml wody

Wszystkie skadniki zmiesza ze sob w szklanym naczyniu, ktre naley szczelnie zamkn, aby alkohol nie wietrza, ipostawi w ciepym, zacienionym miejscu na dwa-trzy tygodnie. Po upywie tego czasu alkohol zla, przecedzi przez bibufiltracyjn i doda syrop z wody i cukru.Odstawi na tydzie,ponownie przefiltrowa,zla do butelek,zakorkowa je i zalakowa,po czym wynie do piwnicy, gdzie nalewka powinna dojrzewa przez sze miesicy.

Jest to rodek oglnie wzmacniajcy, leczcy osabienie przewodu pokarmowego, likwidujcy ble brzucha, niestrawno,pobudza bowiem wydzielanie sokw odkowych. Oprcz tego dobroczynnie wpywa na bony luzowe odka i jelit, dziaa

wiatropdnie, poprawia apetyt, pobudza czynno wtroby, zwiksza wydzielanie ci. Przeciwdziaa nadmiernej fermentacjijelitowej.

8. Nalewka cudowna5 g kory wizu pospolitego5 g kcza rzewienia (rabarbaru) doniastego5 g korzenia opianu wikszego5 g lici szczawiu polnego0.5 litra spirytusu 70o

0.75 litra czerwonego wytrawnego wina gronowego

Sproszkowane zioa wsypa do szklanego naczynia ze szczelnym zamkniciem, zala spirytusem i macerowa w ciepymi widnym miejscu przez trzydzieci dni. Po upywie tego czasu pyn naley przecedzi przez bibu filtracyjn i doda do cz-erwone wytrawne wino gronowe. Po zmieszaniu pynw przetrzymujemy nalewk nadal w szczelnie zamknitym naczyniuprzez siedem dni,po czym po raz drugi przecedzamy przez bibu filtracyjn. Nalewka powinna dojrzewa przez sze miesicy.Ma kolor brzowawy i bardzo przyjemnie pachnie (wyczuwa si w niej delikatnie sodkawy akcent kczy rabarbaru). Jestgorzkawo-cigajca. Pijemy j schodzon do temperatury l0-12oC.

Uwaga: T nalewk pijemy najwyej raz dziennie po kolacji w iloci najwyej 25 g.Skojarzone waciwoci skadnikw pozytywnie wpywaj na organizm. Przede wszystkim wzmacniaj jego siy obronne,

dziki czemu moe skutecznie zwalcza drobnoustroje (bakterie i grzyby), ktre go atakty. Nalewka dziaa oczyszczajco,usuwajc z organizmu toksyny rnego rodzaju i pochodzenia (w tym rwnie metale cikie), reguluje stolec, jest korzystna

jako lek pomocniczy, w zaburzeniach krenia, w cukrzycy, uszczycy, astmie, stwardnieniu rozsianym, a przede wszystkimhamuje rozwj komrek rakowych.

9. Nalewka imbirowa I25 g mielonego imbiru5 g kardamonu malaborskiego5 g cukru wanilinowegoLitr spirytusu 70o

20 dkg cukru0,5 litra przegotowanej wodyImbir i kardamon zala spirytusem w szklanym naczyniu, ktre - co oczywiste - trzeba szczelnie zamkn, i macerowa

w cieple przez trzydzieci dni.Po tym czasie pyn przecedzi przez bibu filtracyjn i wla do gorcego syropu z wody, cukrui cukru wanilinowego. Nalewka powinna dojrzewa przez minimum trzy miesice. Pije si j schodzon do temperatury 10-12oC. Ma ona barw bladosomkow do prawie zupenie przeroczystej, zapach alkoholu z leciutkim korzennym akcentem.Smak ostry.

Nalewka ma sabe dziaanie bakteriobjcze, wiatropdne, pomaga w nudnociach i mdociach rnego pochodzenia,11


12/99

leczy zaburzenia trawienia spowodowane nadmiernym rozwojem flory bakteryjnej albo trudnociami w wytwarzaniu sokwodkowych. Pomocniczo jest wskazana w leczeniu przewlekego zapalenia jelit. Prcz tego jest to nalewka rozgrzewajca.Korzystnie wpywa na popraw apetytu.Wzmacnia odek,odrobin pomaga przy blach gowy.

Naley pamita,e jest doskonaa zarwno do potraw cikich,tustych,jak rwnie do sodkich deserw.Nalewka im-birowa nie kci si ani z daniami misnymi, ani ze sodkimi.

10. Nalewka imbirowa II15 g mielonego imbiru lekarskiego5 g suszonego ziela lebiodki pospolitej (oregono) 5 g mielonej pimenty (angielskiego ziela)10 dag cukru2 litry spirytusu 70o

Litr przegotowanej wodyDo naczynia z alkoholem wsypa zioa i cukier, wla wod,szczelnie zamkn i postawi w ciepym miejscu na trzydzieci

dni.Po tym czasie pyn przecedzi przez bibu filtracyjn. Nalewka powinna dojrzewa przez sze miesicy. Pije si j schod-zon do temperatury 10oC. Ma ona barw bladosomkow do prawie zupenie przeroczystej, zapach alkoholu z leciutkim ko-rzenno-zioowym akcentem. Smak ostry.

Nalewka reguluje procesy trawienne,dziaa sabo wiatropdnie.Wzmaga wydzielanie si potu i ci.Ma dziaanie rozkur-czowe i anty toksyczne w obrbie przewodu pokarmowego.

11.Nalewka grejpfrutowaLitr spirytusu 96o

Litr soku grejpfrutowego niskostodzonego, nie klarowanegoSok wla do naczynia szklanego,a pniej powoli doda do spirytus. Nie miesza.Naczynie szczelnie zamkn i odstawi

na tydzie.Po tym czasie spirytus i sok powinny si ju dokadnie "przegry". Nalewka jest mtna i chocia jej wygld nie jestciekawy, za to smak i zapach wynagradzaj t wad.Jest wyborna,delikatna a jednoczenie mocna, lekko sodkawa, z odcieniemgoryczy.Naley j pi schodzon do temperatury 10-12oC.

Nalewk mona stosowa w lekkiej niestrawnoci, niedokwanoci, pomocniczo jako rodek przeciwbakteryjny i lekko(wrcz minimalnie) obniajcy cinienie krwi.

12.Nalewka cytrynowa sodkawiee skrki z 10 cytryn4 litry spirytusu 96o

2 kg cukru2 litry wodySpirytus wla do szklanego naczynia i wrzuci do skrki cytrynowe.Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na dwadzie-

cia cztery godziny. Potem spirytus zla i przefiltrowa przez bibu. Sporzdzi syrop z wody i cukru. Do gorcego syropupowoli wla spirytus,dokadnie wymiesza,a potem pyn przecedzi przez bibu filtracyjn i wla do butelek.Wynie do pi-

wnicy, niech dojrzewa sze miesicy. Uzyskamy wyborn nalewk, klarown, mocn, sodk, o zapachu cytrynowym. Spoy-

wamy j po schodzeniu do 10-12o.Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzyka

ciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit,wreszcie ma powane znaczenie jako specyfikprzeciwmiadycowy.

13. Nalewka pomaraczowa gorzkaSkrki z 2 duych pomaraczy2 litry spirytusu 96o

Litr wodySpirytus zmieszany z wod wla do szklanego naczynia i wrzuci do skrki pomaraczowe.Naczynie szczelnie zamkn

i odstawi w ciepe i ciemne miejsce na sze dni. Po tym czasie zla i przecedzi przez bibu filtracyjn. Nalewk przela dobutelek, te dokadnie i szczelnie zamkn,a potem wynie do piwnicy, niech tam dojrzewa przez sze miesicy. Jest to nalewkaklarowna, gorzkawa, o piknym pomaraczowym aromacie i bardzo mocna.Pi po ochodzeniu do temperatury 10-12oC.

Nalewka wskazanajest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzykaciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit,wreszcie ma powane znaczenie jako specyfik

12


13/99

przeciwmiadycowy.

14.Nalewka pomaraczowa gorzko-sodkawiee skrki z 4 pomaraczy2 litry spirytusu 96o

Kilo cukruLitr wodySpirytus wla do szklanego naczynia i wrzuci do skrki pomaraczowe.Naczynie szczelnie zamkn i odstawi w ciepe

i ciemne miejsce na sze dni.Po tym czasie spirytus zla i przecedzi przez bibu filtracyjn.Z wody i cukru zrobi syrop,dogorcego syropu wlewa powoli i ostronie spirytus, w ktrym maceroway si skrki pomaraczowe. Nalewk zla do buteleki wynie do piwnicy. Niech tam stoi przez sze miesicy, a dojrzeje. Jest to nalewka klarowna, sodka z gorzkaw nut i -mocna. Pije si j ochodzon do temperatury 10-12oC.

Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzykaciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciw gnilnie,pobudza prac jelit,wreszcie ma powane znaczenie jako specyfikprzeciwmiadycowy.

15.Nalewka pomaraczowa sodkawiee skrki z 4 pomaraczy2 litry spirytusu 96oKilo cukruLitr wodyPrzygotowa syrop z wody i cukru,do gorcego wla spirytus. Przela do szklanego soja i wrzuci do skrki pomarac-

zowe. Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na cztery dni w miejsce ciepe i ciemne.Po tym czasie pyn zla i przecedzi przezbibu filtracyjn.Uzyskamy w ten sposb doskona nalewk o krystalicznej czystoci,sodk,o miym pomaraczowym aro-macie i bardzo mocn.Powinna jeszcze dojrzewa w piwnicy okoo szeciu miesicy. Pije si j ochodzon do temperatury 10-12oC.

Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzykaciowego i wtroby. Poza tym nalewka ta dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit, wreszcie ma powane znaczenie

jako specyfik przeciwmiadycowy.

1. Cytrynwka2 cytryny0,5 litra wdki czystej 40o

Litr wody100 g cukru125 ml wodyObra cieniutko cytryny z wierzchniej tej skrki (czyli flawedo),zostawiajc za to spodni,bia skrk (czyli albedo).

Wycisn owoce, rozdrobni i zmiesza je z litrem wody i 0,5 litra wdki, a nastpnie zagotowa. Przygotowa syrop ze 100 g

cukru i 125 ml wody, ostudzi i dola do pozostaych skadnikw. Wymiesza wszystko intensywnie (najlepiej ubijaczk dopiany) i na jeden dzic wstawi do lodwki. Nastpnie przefiltrowa przez bibu filtracyjn i wla do butelki. Cytrynwka na-

jlepiej smakuje mocno schodzona do okoo 8-10oC.Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzyka

ciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit,wrcszcie ma powane znaczenie jako specyfikprzeciwmiadycowy.

17. Nalewka mandarynkowa Iwiee skrki z 20 maych mandarynek (lub z 10 duych)4 litry spirytusu 96o

2 kg cukru2 litry wodySpirytus wla do szklanego naczynia i doda do skrki mandarynkowe. Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na

dwadziecia cztery godziny. Potem spirytus zla i przecedzi przez bibu filtracyjn. Sporzdzi syrop z wody i cukru. Dogorcego syropu powoli wla spirytus, a powstay pyn przecedzi przez bibu filtracyjn i rozla do butelek, te szczelnie

13


14/99

zamkn i wynie do piwnicy, niech dojrzewa przez sze miesicy. Powstaa w ten sposb nalewka jest klarowna, mocna,sodka, o mandarynkowym aromacie i smaku.

Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzykaciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit,wreszcie ma powane znaczenie jako specyfikprzeciwmiadycowy.

18. Nalewka mandarynkowa II12 mandarynekLitr spirytusu 96oLitr wody250 g cukru+ 100 g cukruMandarynki dokadnie umy, osuszy, pokroi w cienkie plasterki, woy do szklanego naczynia i zala spirytusem.

Naczynie szczelnie zamkn i ustawi w ciepym i widnym miejscu na pi-sze dni.Po tym czasie alkohol zla, doda syropz litra wody i 250 g cukru. Na kocu z pozostaych 100 g cukru przygotowa karmel i podbarwi nim nalewk. Przefiltrowa,rozla do butelek, zakorkowa i zalakowa, po czym wynie do piwnicy, gdzie nalewka ma dojrzewa przez trzy miesice.

Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzykaciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit,wreszcie ma powane znaczenie jako specyfik

przeciwmiadycowy.

19. Likier na kwiatach pomaraczy50 g kwiatw pomaraczyLitr spirytusu 70o

300 g cukru0,5 litra wodyKwiaty pomaraczy wsypa do szklanego naczynia i zala spirytusem. Naczynie szczelnie zamkn i ustawi w ciepym

sonecznym miejscu na cztery dni.Po tym czasie alkohol zla, przecedzi przez bibu filtracyjn i zmiesza z syropem z wodyi cukru.Raz jeszcze przefiltrowa,wla do butelek,zakorkowa,zalakowa i wynie do piwnicy.Likier powinien dojrzewa co

najmniej trzy miesice. Jest przezroczysty, klarowny, sodkawy i wonny. Czu wyranie zapach kwiatw pomaraczy.Uwaga! Zamiast kwiatw pomaraczy mona uy kwiatw cytryny bd mandarynki.Likier z kwiatw pomaraczy (cytryny, mandarynki) ma dziaanie uspokajajce. Skutkuje rwnie w nadpobudliwoci

seksualnej.

20.Napj pomaraczowy Bozen (Pd.Tyrol)1 pomaraczyLitr spirytusu 96o

25 ml wody700 g cukru

1 kostek cukru125 mi wodyPomaracze dokadnie umy, cieniutko obra z wierzchniej oranowej skrki (flawedo), tak delikatnie, aby jak najmniej

uszkodzi jej wewntrzn, bia stron. Skrki pomaraczy woy do szklanego naczynia i zala je spirytusem. Naczyniezamkn i ustawi w ciepym miejscu na trzy tygodnie,czsto nim potrzsajc.Po upywie tego czasu alkohol zla,przecedziprzez bibu filtracyjn i wla do gorcego syropu z 700 g cukru i 25 ml wody. Na koniec sporzdzi karmel z 1 kostek cukrui 125 ml wody. Podbarwi nim trunek.


21. Pomaraczwka ISoczysta pomaraczaSkrko z 0,5 cytryny lub grejpfruta0,5 l spirytusu 96o

14


15/99

500 g cukruLitr wodyDo szklanego naczynia o szerokim otworze wla spirytus i woy do niego skrk z cytryny lub grejpfruta. Umocowa

na sznurku pomaracz i powiesi j nad spirytusem w taki sposb, eby nie dotykaa jego powierzchni. Naczynie szczelniezamkn i odstawi na dwa tygodnie w ciemne i zimne miejsce. Po tym czasie naczynie otworzy,Wyj pomaracz i skrki.Sporzdzi syrop z wody i z cukru i do gorcego wla nastj. Przefiltrowa, rozla do butelek, zakorkowa i zlakowa, wyniedo piwnicy. Pomaraczwka powinna dojrzewa przez sze miesicy. Ma ona pikny kolor i zapach. a take dobry smak.

Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzyka

ciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit,wreszcie ma powane znaczenie jako specyfikprzeciwmiadycowy.

22.Pomamczwka IIPomaracza0,5 litra spirytusu 96o

0.5 litra przegotowanej wodyDo szklanego naczynia o szerokim otworze wla spirytus. Umocowa na sznurku pomaracz i powiesi j nad spirytusem

w taki sposb, eby nie dotykaa jego powierzchni. Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na dwa tygodnie w ciemne i zimnemiejsce. Po tym czasie naczynie otworzy, Wyj pomaracz, wla wod. Jeli zajdzie taka potrzeba, trunek przefiltrowa,

rozla do butelek, zakorkowa, zalakowa i wynie do piwnicy. Pomaraczwka powinna dojrzewa przez sze miesicy. Maona pikny kolor i zapach, a take dobry smak.Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, stanach gorczkowych i - pomocniczo - w chorobach pcherzyka

ciowego i wtroby. Poza tym dziaa (sabo) przeciwgnilnie,pobudza prac jelit,ma wreszcie powane znaczenie jako specyfikprzeciwmiadycowy.

23.Pomaraczwka III2 pomaraczeO,5 litra wdki czystej 40o

Litr wody

100 g cukru125 mi wodyObra cieniutko pomaracze z wierzchniej oranowej skrki (czyli flawedo), zostawiajc spodni, bia skrk (czyli

albedo). Wycisn owoce, rozdrobni i zmiesza z litrem wody oraz 0,5 litra wdki, a nastpnie zagotowa. Przygotowa syropze 100 g cukru i 125 ml wody, ostudzi i dola do pozostaych skadnikw. Wymiesza wszystko intensywnie (najlepiej ubijaczkdo piany) i na jeden dzie wstawi do lodwki. Nastpnie przefiltrowa przez bibu filtracyjn i wla do butelki. Po-maraczwka najlepiej smakuje mocno schodzona do okoo 8-10oC.


24. Nalewka laurowiniowa IOwoce pozbawiamy pestek (uwaga! pestki laurowini s trujce!), wydrylowanymi napeniamy szklane, gliniane bd

kamionkowe naczynie (sj, beczuk, garnek), zalewamy do pena (a je zupenie zakryje) mocn wdk co najmniej 45o (ajeszcze lepiej spirytusem).Naczynie dokadnie, szczelnie zamykamy i ustawiamy w piwnicy na trzy miesice. Po upywie owegookresu pyn zlewamy i na jeden litr dodajemy okolo 15 dag cukru.Gdy po dokadnym rozmieszaniu,cukier si rozpuci, gotownalewk zlewamy do butelek, korkujemy i przechowujemy w piwnicy, gdzie powinna dojrzewa minimum sze miesicy.

Nalewka laurowiniowa to rodek oglnie wzmacniajcy, zalecany w wyczerpaniu fizycznym i psychicznym, przeciw-gorczkowy, wskazany w przezibieniu.

25. Nalewka laurowiniowa IIKilo owocw laurowiniLitr spirytusu 50o

Laska waniliiNiewielki kowaek korzenia imbiru

15


16/99

500 g cukruOwoce laurowini musz by cakowicie dojrzae i absolutnie zdrowe.Naley je umy pod biec wod,oczyci, pozbawi

pestek (ktre s trujce), wsypa do szklanego naczynia,doda przyprawy i cukier, a na kocu zala alkoholem.Naczynie szczel-nie zamkn i ustawi w ciepym i sonecznym miejscu na dwa tygodnie.Potem pyn zla,przecedzi,a wreszcie przefiltrowaprzez bibu filtracyjn. W kocu przela do butelek,szczelnie zakorkowa i zalakowa, wynie do chodnej i ciemnej piwnicy,gdzie nalewka powinna dojrzewa przez minimum sze miesicy. Jest wyborna, o piknej, delikatnej bladorowej barwie iswoistym agodnym posmaku.

Nalewka laurowiniowa, to rodek oglnie wzmacniajcy, zalecany w wyczerpaniu fizycznym i psychicznym, przeciw-

gorczkowy, wskazany w przezibieniu. Prcz tego rwnie dla osb wyczerpanych fizycznie i psychicznie.

26. Likier antypkowyLitr wieego soku z owocw antypkiLitr spirytusu 50o

100 g cukruAntypka (inaczej drzcwo w. ucji albo winia wonna) w Polsce wystpuje wycznie w uprawie. Owoce antypki s

wielkoci drobnych wisien, jajowate, u gry nieco spaszczone, czarne, dojrzewaj w lipcu, sok maj purpurowy, smak gorzki.Owocw uywa si do likieru dla nadania mu pikncgo koloru i zapachu. A oto przepis na jego produkcj:

Litr wieego soku z owocw antypki mieszamy z litrem spirytusu 50o i 100 g cukru, nastpnie naczynie, w ktrym

znjduj si te poczone ze sob skadniki, szczelnie zamykamy, aby alkohol nie wietrza, i odstawiamy w ciepe i ciemnemiejsce na co najmniej miesic.Po tym czasie likier mona ju pi.Likier z owocw antypki jest bardzo aromatyczny (o swoistymgorzkawym zapachu), sodkawy z nut goryczki i o piknej czerwonej barwie.

Likier antypkowy dziaa przeciwgorczkowo, zalecany jest w zazibieniu, grypie, anginie, uporczywych zaparciach i po-mocniczo w anemii.

27.WdkaczereniwkaI"Z czarnych (dzikich) czereni pdzi si, za pomoc rajenia i destynacyj, wdka znana pod imieniem wiszniwki( ... ) Sposb prosty postpowania jest nastpujcy: Obrane z ogonkw jagody tuk si wesp z pestkami w " stpie (tzn.

w modzierzu); zwykle atoli 1/3 cz tylko tucze si z pestkami, reszta za rozciera si tak, aby pestki w caoci zostay.Massa

ta wrzucona do beczki (albo soja - A.S.) bez dodatku wody, dobrze nakryta i w miejscu miernie ciepym zostawia si przez 2-4 tygodni rojeniu, mieszajc j co drugi dzie naleycie. Znaki ukoczenia rojenia s, i massa przestaa si burzy, e grubeczci opady na dno, a na wierzchu pyn czysty pozosta, nareszcie i zbliona do otworu beczki wieca zapalona nie ganie;po tem wszystkiem massa ju wyrojona,pynn,zlewa si do kota destylacyjnego,ogie pod nim roznieci,i massa miesza sidotd,a zawre,poczem ( ... ) wyskok (alkohol-A.J.S.) zacznie si przekrapla. 20 garncy czereni daj 2-2 1/2 garncy wybornej

wdki". (Jzef Gerald-Wyycki, Zielnik EkunomicznerTechniczny czyli opisanie Drzew, Krzeww i Rolin dziko rosncych w Kraju,jako te przyswojonych, z pokazaniem uytku ich w Ekonomice, Rkodzieach, Fabrykach i Medycynie domuwej, z wyszczeglnieniemjadowitych i szkodliwych oraz mogcych suy ku ozdobie ogrodwi mieszka wiejskich, Uoony dla gospodany i gospody,Wilno 1845,t. I, s.7).

Pita w umiarze pobudza apetyt i korzystnie wpywa na trawienie.

28. Wdka czereniwka IIWdk czereniwk przygotowuje si w nastpujcy sposb: cae, mocno dojrzae czerenie (albo czerwone, albo biae,

jest to obojtne) pozbawia si pestek (z wyjtkiem jednej pitej objtoci masy owocw, ktre rozgniata si wraz z pestkami tak,aby i pestki pokruszy) i rozgniata dokadnie,aby puciy jak najwicej soku.T mas umieszcza si w soju, zakaa drodamipiekarniczymi i poddaje fermentacji.

Podj proporcje:1 kg czereni3 Litry wody2 kg cukru

70 g drodyTeraz naley czeka dwa-cztery tygodnie, a ustanie burzliwa fermentacja alkoholowa. Po tym czasie odciska si sfer-mentowany pyn i poddaje go destylacji. Uzyskany alkohol o mocy 0-70o naley teraz rozcieczy czystym sokiem cz-ereniowym (cz alkoholu na dwie czci soku) wycinitym z cakowicie dojrzaych owocw. Czereniwk przelewamy dobutek ktre korkujemy, lakujemy i wynosimy do piwnicy. Czereniwka powinna tam dojrzewa przez minimum rok, a najlepiej

16


17/99

przez dwa lata. Jest wwczas doskonaa w smaku, ma te specyficzny miy zapach. Pijemy j schodzon do temperatury 10-12oC.

Czereniwka skutkuje w niestrawnoci i na polepszenie trawienia.

29.Wdka winiwka wytrawna10 litrw czystego soku winiowego4 litry przegotowanej ciepej wody3 kg cukru75 g drody2 godzikiZmiesza ciep wod z sokiem winiowym i rozpuszczonym cukrem, zakazi drodami i podda fermentacji.Po jej za-

koczeniu pyn przedestylowa.Uzyskamy w ten sposb alkohol o mocy 0-70o. Rozcieczamy go czystym sokiem winiowymw proporcji: cz alkoholu na dwie czci soku. Do tego dodajemy dwa godziki i odstawiamy winiwk na dwa tygodnie.Po tym czasie przecedzamy, przelewamy do butelek, ktre korkujemy, lakujemy i odstawiamy do piwnicy, gdzie powinna do-

jrzewa przez co najmniej p roku. Wdk pi schodzon do 10-12oC.Pita z umiarem skutkuje w niestrawnoci i na polepszenie trawienia.

30.Wdkawiniwkatypukirsch10 litrw czystego soku winiowego4 litry przegotowanej ciepej wody3 kg cukru75 g drodyZmiesza ciep wod z sokiem winiowym i rozpuszczonym cukrem, zakazi drodami i podda fermentacji.Po jej za-

koczeniu pyn przedestylowa. Uzyskamy w ten sposb alkohol o mocy 0-70o. Rozcieczamy go czyst przegotowan iodstan wod w proporcji: cz alkoholu na dwie czci wody. Nastpnie winiwk przelewamy do butelek,ktre korkujemy,lakierujemy i odstawiamy do piwnicy, gdzie powinna dojrzewa przez co najmniej p roku. Wdk naley pi schodzon do8-l0oC. Pita z umiarem skutkuje w niestrawnoci i na polepszenie trawienia.

31.Truneczek winiowy500 mi kompotu z ciemnych wini500 g cukru250 g rodzynkwKawaek (ok. 5 cm d.) niemielonego cynamonu2-3 godzikiLitr wodyLitr spirytusu 70o

Zmiesza cukier z gorc wod i z kompotem winiowym, wla do szklanego naczynia. Dola spirytus, wymiesza. Nakocu wrzuci rodzynki i winie, na ktrych by ugotowany kompot. Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na cztery-sze

miesicy. Po tym czasie truneczek mona podawa wraz z winiami i rodzynkami. Spoywa si go yeczk.Truneczek zalecany jest wyczerpanym mczyznom, bo pono dodaje wigoru. Poza tym dziaa oglnie wzmacniajco.

32.Wino winiowePrzytaczam XIX-wieczny przepis:"Wino winiowe preparuje si sposobem nastpujcym: We wisien dojrzaych, oczy je z ogonkw i pestek, zgnie w

naczyniu glinianym polewanym (moe by szklane - przyp. A. S.) i zostaw rojeniu na godzin 12, poczem wygnie z nich cay sokprzez chust.Sok ten zostaw w spokojnoci, a si szumowiny na wierzch wydobd; te zbierz yk, sok za klarowniejszy zlejz wierzchu do beczuki (lub gsiora - przyp. A. S.) dodaj na kady onego garniec cukru miako utuczonego funt 1 i zostaw na7-8 dni rojeniu. Gdy pyn si sklaruje i mty na d opadn, cignij go do butelki, zakorkuj i postaw w chodnej piwnicy. Po

dniach 12 wino przydatne jest ju do uycia".Jzef Gerald. Wyycki, dz. cyt., Wilno 1845, t. I, s. 78-79).Wino winiowe dziaa przeciwgorczkowo,zalecane jest w zazibieniu, grypie, anginie, uporczywych zaparciach i po-mocniczo w anemii.

33. Nalewka winiowa17


18/99

"Nalewka mocniejsza robi si, jak nastpuje. We wisien oczyszczonych z ogonkw tyle, ile w baryle (naczyniu - przyp.A.S.) zmieci si moe,aby bya pen; wlej na to dobrej gorzaki tyle,ile w tyme naczyniu si zmieci,zatkaj i postaw w pi-

wnicy na trzy miesice, poczem zlej z wisien gorzak, ktra nabierze koloru ciemnoczerwonego, dodaj na kady garniec tegolikworu cukru tuczonego funt i kilka korzennych godzikw, a gdy si cukier rozpuci i pyn skaruje, zlej go na butelki, zatkaji chowaj do uycia. Nalewka ta nabiera z czasem coraz przyjemniejszego smaku i wikszej mocy. Pozostae w naczyniu jagodymog si jeszcze uywa na desery, ale maj te w sobie nieco mocy spirytusowej". (Jzef Gerald-Wyycki, dz. cyt., Wilno 1845,t. I, s. 78- 79).

Nalewka winiowa dziaa przeciwgorczkowo,zalecana jest w zazibieniu,grypie,anginie,uporczywych zaparciach i po-

mocniczo w anemii.

34.NalewkawiniowagorzkawaSkrki z 2 wieych pomaracz2 godzikiLitr spirytusu 96o

0.5 litra sodkiego soku winiowegoWla spirytus do szklanego naczynia, wrzuci do skrki pomaraczowe i godziki. Naczynie szczelnie zamkn i odstawi

w miejsce ciepe i ciemne na czternacie dni. Po tym czasie spirytus zla i doda do niego sok winiowy. Nalewk przela dobutelek, te szczelnie zamkn i schowa do chodnej piwnicy na sze miesicy, aby dojrzaa. Jest to wspaniaa w smaku,mocna,

winiowo-korzenna nalewka, o ciekawej ciemnopsowej barwie.Nalewka wskazana jest w zazibieniu, grypie, anginie, uporczywych zaparciach, stanach gorczkowych i - pomocniczo -w anemii, w chorobach pcherzyka ciowego i wtroby.

35. Likier winiowyKilo czarnych wini sokowych500 g cukruKawaek niemielonego cynamonu4 godzikiLitr wody

0.25 litra spirytusu 96o

Owoce,cakowicie dojrzae i zupenie zdrowe,umy,wydrylowa (tylko w kilku pozostawi pestki),umieci w szklanymnaczyniu i zala alkoholem. Naczynie szczelnie zamkn i ustawi na socu na cztery-sze tygodni. Po upywie tego czasuzagotowa cukier z przyprawami i wod, ochodzi i dola to do nastoju. Nastj pozostawi teraz w spokoju przez kilka dni,eby wszystkie skadniki dobrze si "przegryzy". Wreszcie pyn zla,przecedzi przez bibu filtracyjn, wla do butelek, te os-tatnie zakorkowa, zalakowa i wynie do piwnicy. Trunek powinien dojrzewa co najmniej przez trzy miesice.

Likier dziaa przeciwgorczkowo, zalecany jest w zazibieniu, grypie, anginie, uporczywych zaparciach i pomocniczo wanemii.

3Winiak

1.5 kg wini0.5 litra spirytusu 96o

Laska wanilii1,5 litra wody250 g cukruOwoce wini pozbawi pestek,wsypa do szklanego naczynia.Doda wanili, syrop z wody i cukru,na kocu wla spirytus.

Naczynie szczelnie zamkn i postawi w sonecznym miejscu na dwa-trzy tygodnie.Po tym czasie pyn zla, przecedzi przezbibu filtracyjn,wla do butelek,te zakorkowa,zalakowa i wynie do piwnicy.Winiak powinien dojrzewa przez minimumsze miesicy.

Winiak dziaa przeciwgorczkowo,zalecany jest w zazibieniu,grypie, anginie,uporczywych zaparciach i pomocniczo w

anemii.

37. Nalewka na orzechach laskowychKilo wieych orzechw laskowychLitr spirytusu 70o

18


19/99

5- godzikw5 g mielonego cynamonuSkrka z pomaraczy250 g cukru0.25 litra wodyOrzechy wyuska z twardych upin,drobno posieka,wsypa do szkanego naczynia i zala alkoholem.Naczynie szczelnie

zamkn, ustawi na socu na cztery tygodnie (w tym okresie trzeba naczyniem czsto potrzsa). Po czterech tygodniachWyj orzechy, a na ich miejsce woy cynamon,godziki i skrk pomaraczow. Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na

jeszcze tydzie.Po tygodniu pyn zla, przefiltrowa i wla do gorcego syropu z wody i cukru.Jeszcze raz przefiltrowa,przelado butelek, te zakorkowa,zalakowa i wynie do piwnicy.Trunek powinien dojrzewa okoo szeciu miesicy. Jest doskonay,wonny, aromatyczny, z wyranym posmakiem orzechw laskowych.

Trunek ten zalecany jest w wyczerpaniu psychicznym.

38.Nalewka na orzechach bukowychKilo wieych orzeszkw bukowych (bukwi)Litr spirytusu 70o

5- godzikw5 g mielonego cynamonu

Skrka z pomaraczy250 g cukru0.25 litra wodyOrzeszki wyuska z twardych upin,drobno posieka,wsypa do szklanego naczynia i zala alkoholem. Naczynie szczelnie

zamkn, ustawi na socu na cztery tygodnie (w tym okresie trzeba naczyniem czsto potrzsa).Po czterech tygodniach wyjorzeszki, a na ich miejsce woy cynamon,godziki i skrk pomaraczow.Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na jeszczetydzie. Po tygodniu pyn zla, przefiltrowa i wla do gorcego syropu z wody i cukru. Jeszcze raz przefiltrowa, przela dobutelek, te zakorkowa, zalakowa i wynie do piwnicy. Trunek powinien dojrzewa okoo szeciu miesicy. Jest doskonay,

wonny, aromatyczny, z wyranym posmakiem orzeszkw bukowych.Trunek ten zalecany jest w wyczerpaniu psychicznym.

39.Nalewka na orzeszkach limbyKilo wieych orzeszkw sosny limbyLitr spirytusu 70o

5- godzikw5 g mielonego cynamonuSkrka z pomaraczy250 g cukru0.25 litra wodyOrzeszki wyuska z twardych upin,drobno posieka,wsypa do szklanego naczynia i zala alkoholem. Naczynie szczelnie

zamkn, ustawi na socu na cztery tygodnie (w tym okresie trzeba naczyniem czsto potrzsa).Po czterech tygodniach wyjorzeszki, a na ich miejsce woy cynamon,godziki i skrk pomaraczow.Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na jeszczetydzie. Po tygodniu pyn zla, przefiltrowa i wla do gorcego syropu z wody i cukru. Jeszcze raz przefiltrowa, przela dobutelek, te zakorkowa, zalakowa i wynie do piwnicy. Trunek powinien dojrzewa okoo szeciu miesicy. Jest doskonay,

wonny, aromatyczny, z wyranym posmakiem orzeszkw sosnowych.Trunek ten zalecany jest jako specyfik oglnie wzmacniajcy.

40. Polska orzechwka10 zielonych orzechw woskich zerwanych w lipcu0.5 litra wdki czystej 40o

Orzechy pokroi na mae kawaeczki,wsypa do szklanego naczynia i zala wdk.Naczynie szczelnie zamkn,eby alko-

hol nie wietrza, i ustawi na socu. Ma sta przez kilka tygodni,a ciecz stanie si ciemna. brunatna. Wwczas naley j prze-filtrowa i wla do butelek. Przed piciem uzyskan wedug powyszego przepisu esencj powinno si rozciecza przegotowani ostudzon wod, bo jest gorzko-cierpka, niezbyt smaczna. Orzechwka ma specyficzny zapach gorzkawo-korzenny, z cierp-kaw nut.Smak gorzkawo-cierpki,cigajcy oraz ciekaw ciemno brunatn barw.Nalewka ta to skuleczny rodek zalecanyprzy blach odka i wtroby.

19


20/99

41.Orzechwka tyrolskaPoniszy przepis pochodzi z poudniowego Tyrolu:5 sztuk zielonych orzechw woskich zerwanych w lipcuLitr spirytusu 96o

Litr przegotowanej wody250 g cukruOwoc badianu (anyu gwiazdkowego)10 godzikw

Wszystkie skadniki dokadnie ze sob wymiesza w szklanym naczyniu. Naczynie szczelnie zamkn, eby alkohol niewietrza, i ustawi w ciepym zacienionym miejscu na miesic. Po tym czasie pyn zla, przefiltrowa przez bibu filtracyjn iprzela do butelek. Te szczelnie zakorkowa i zalakowa. Orzechwk podaje si w szklaneczkach, w ktrych umieszcza si ipo kawaeczku surowego jabka.Smakuje wybornie.

Nalewka ta to skuteczny rodek zalecany przy blach odka i wtroby.

42. Bananwka IBanan0,5 litra spirytusu 96o

250 g cukru

0,5 litra wodyOwoc obra ze skry,pokroi do drobno,woy do szklanego naczynia, doda syrop cukrowy (z 250 g cukru i 0,5 litrawody), na powsta w ten sposb ppynn mas wla spirytus. Naczynie szczelnie zamkn i trzyma w ciemnym miejscu wtcmperaturze pokojowej przez cztery-sze tygodni, czsto nim potrzsajc.Po tym czasie pyn zla i przefiltrowa przez bibufiltracyjn. Bananwka powinna dojrzewa w piwnicy przez sze miesicy. Jest wyborna i aromatyczna.

Trunek bananowy zalecany jest pomocniczo w leczeniu chorb wtroby i nerek, stanw zapalnych odka i jelit, stward-nienia ttnic, wrzodw odka i dwunastnicy, czcrwonki, a take jako bardzo agodny rodek przeciwskurczowy.

43. Bananwka IIDojrzay banan

0.5 litra spirytusu 96o250 g cukru0,75 litra wodyDo szklanego naczynia o szerokim otworze wla spirytus. Obranego ze skrki banana owin gaz,umocowa na sznurku

i powiesi nad spirytusem w taki sposb, eby nie dotyka jego powierzchni. Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na dwatygodnie w ciemne i zimne miejsce. Po dwch tygodniach naczynie otworzy,Wyj banana.Sporzdzi syrop z wody i cukrui do gorcego wla nastj.Przefiltrowa, rozla do butelek, zakorkowa i zalakowa,wynie do piwnicy. Bananwka powinnadojrzewa przez sze miesicy. Ma pikny zapach i kolor (tawy), rwnie dobrze smakuje.

Trunek bananowy zalecany jest pomocniczo w leczeniu chorb wtroby i nerek, stanw zapalnych odka i jelit, stward-nienia ttnic, wrzodw odka i dwunastnicy, czerwonki, a take jako bardzo agodny rodek przeciwskurczowy.

44. Nalewka fiokowa700 g wieych potkw fioka wonnego50 mi wieego soku cytrynowego25 ml soku z owocw bzu czarnegoLitr spirytusu 70o

Kilo cukruLitr wodyPatki fiokw wsypa do szklanego naczynia,pola sokiem cytrynowym i wymiesza, niech tak stoj godzin.Nastpnie

wla do naczynia spirytus i zamkn je szczelnie. Maceracja powinna przebiega w miejscu ciepym i ciemnym przez dziesi-

dwanacie dni. Potem pyn zla i przecedzi przez bibu filtracyjn. Dola do gorcy - ale nie wrzcy syrop z wody i cukruoraz sok z bzu czarnego, po czym raz jeszcze (jeli jest taka potrzeba) nalewk przecedzi przez bibu filtracyjn. Nalewkapowinna dojrzewa minimum trzy miesice.Po tym czasie mona j pi schodzon do temperatury 12-15oC. Ma ona barwczerwonaw, zapach leciutko fiokowy, smak niezbyt dobry, z odcieniem "trawiasto-owocowym".

Nalewka fiokowa to specyfik oczyszczajcy organizm z toksyn najrniejszego pochodzenia,wykrztuny (bardzo dobry!)

20


21/99

i jak si ostatnio sdzi - przeciwrakowy.Nalewk mona stosowa przy kaszlu, w nieycie i stanach zapalnych grnych drg oddechowych,pomocniczo w asbnie,

wreszcie przy nowotworach puc i piersi.

45.Wino aloesowe500 g lici aloesu500 g miodu pszczelego jasnego pynnego0,75 litra wina czerwonego wytrawnego100 ml spirytusu 70oLicie powinno si zebra z aloesu, ktry ronie duej ni trzy lata. Zrywa si je z dolnych partii roliny (najstarsze i na-

jwiksze). Zanim licie zerwiemy, zaprzestajemy podlewania na tydzie. Zerwane licie szybko myjemy pod biec wod,wycieramy do sucha mikk szmatk i umieszczamy w ciemnociach na trzy dni w chodziarce w pojemniku znajdujcym sina samym dole, tam gdzie przechowuje si warzywa. Po upywie tego czasu Wyjmujemy je z chodziarki, kroimy na jak naj-drobniejsze kawaki i jak najdokadniej ucieramy na jednolit mas drewnian yk. Mas aloesow mieszamy z miodem,

winem i spirytusem. Powysz mieszanin poddajemy maceracji w miejscu ciepym i ciemnym przez siedem dni,potem pyncedzimy przez bibu filtracyjn i rozlewamy do butelek z ciemnegoszka, ktre przechowujemy w chodziarce lub zimnej pi-

wnicy.Pijemy po maym kieliszku trzy razy dziennie.

46.Wino wzmacniajce I20 g kwitncych pdw rozmarynu70 g jagd jaowca70 g gaki muszkatoowej5 g godzikw korzennych5 g licia szawii muszkatoowej5 g nasion kminku50 mi spirytusu 96o

Litr wina biaego wytrawnego

Zioa rozdrobni,wsypa do szklanego naczynia i zala winem poczonym ze spirytusem. Naczynie odstawi na miesic,w tym czasie naley czsto nim potrzsa, aby zawarto dokadnie mieszaa si ze sob.Po miesicu pyn zla, przecedzi przez bibu filtracyjn i pi trzy razy dziennie po 25 g. Wino ma barw czerwono-

brunatn, adny korzenny zapach i gorzkawy smak. Powinno si je pi schodzone do okoo 12oC.Wino to dziaa na organizm oglnie wzmacniajco i jest zalecane rekonwalescentom po cikich chorobach, a take os-

obom wyczerpanym fizycznie i psychicznie.Ma to na celu podwyszenie sprawnoci i oglne wzmocnienie.Prcz tego wskazanejest w zaburzeniach trawienia. Dziaa rozkurczowo w obrbie przewodu pokarmowego, sabo moczopdnie i wiatropdnie.Przywraca normaln perystaltyk jelit, zwiksza przepyw ci z pcherzyka ciowego do dwunastnicy. Dziaa te lekkopobudzajco.

47.Wino wzmacniajce II25 g korzenia lubczyku25 g kardamonu5 g cynamonu5 g imbiru5 g tymianku5 g gaki muszkatoowej5 g licia pokrzywy5 g kwiatu bzu czarnego200 g miodu pszczelego ciemnego patoki

100 mi spirytusu 96o

2 litry wina wytrawnego czerwonegoZioa wsypa do szklanego naczynia i zala winem zmieszanym ze spirytusem, naczynie zamkn, niech si maceruje

przez trzy tygodnie. Po tym czasie pyn zla, przecedzi przez bibu filtracyjn, doda mid, wymiesza tak, aby mid sidokadnie rozpuci, pi po 50 g trzy razy dziennie.Wino ma barw czerwonobrunatn, adny korzenny zapach i gorzkawy smak.

21


22/99

Powinno si je pi schodzone do okoo 12oC.Wino to dziaa na organizm oglnie wzmacniajco i jest zalecane rekonwalescentom po cikich chorobach, a take os-

obom wyczerpanym fizycznie i psychicznie.Ma to na celu podwyszenie sprawnoci i oglne wzmocnienie.Prcz tego wskazanejest w zaburzeniach trawienia. Dziaa rozkurczowo w obrbie przewodu pokarmowego, sabo moczopdnie i wiatropdnie.Przywraca normaln perystaltyk jelit, zwiksza przepyw ci z pcherzyka ciowego do dwunastnicy. Dziaa te lekkopobudzajco. Wzmacnia odek, pobudza wydzielanie sokw trawiennych, likwiduje wzdcia, korzystnie wpywa na apetyt.Prcz tego zalecane bywa w astmie i do leczenia blw gowy, niestrawnoci i braku apetytu, a ponadto jako agodny rodek

wiatropdny.

48.Wino z yta2 kg ziarna ytniego10 litrw wody3 kg cukru50 g kwasku cytrynowegoDrode TokajZiarno ytnie musi by zdrowe i czyste, tzn. nie zanieczyszczone domieszk nasion innych rolin.Gdy zdobdziemy takie

ziarno, myjemy je szybko i dokadnie pod biec wod, po czym wsypujemy do szklanego, ceramicznego lub drewnianegonaczynia.Zalewamy litrem przegotowanej wody, w ktrej zosta rozpuszczony kwasek cytrynowy. Naczynie zamykamy i odstaw-

iamy na pi godzin.Po upywie tego czasu trzeba sporzdzi roztwr wody i cukru w iloci 10 litrw i zala nim ziarno.Kolejnaczynno to zaszczepienie nastawu drodami. Po dwu dobach mona jeszcze nastaw dosodzi. Gdy tylko ustanie fermentacja,wino zlewamy i czekamy, a si zupenie sklaruje. Wtedy umieszczamy je w butelkach, te korkujemy, lakujemy i wynosimy dopiwnicy. Wino ytnie powinno leakowa okoo roku.

Wino z yta reguuje trawienie, poprawia przemian materii i apetyt.

49.Nalewka bakaliowa2 litry spirytusu 96o

2 litry wody200 g suszonych fig 200 g rodzynkw

200 g chleba witojaskiego (strkw ceratonii)4 licie lauroweBakalie i likie laurowe wsypa do szklanego naczynia i zala spirytusem zmieszanym z wod. Naczynie szczelnie zamkn

i odstawi w ciepe i ciemne miejsce na czternacie-szesnacie dni. Nastpnie pyn zla, przecedzi przez bibu filtracyjn,przela do butelek, te,zamkn szczelnie i wynie do piwnicy, gdzie nalewka powinna dojrzewa przez minimum sze miesicy.Po tym czasie mona j ju pi.Bdzie to doskonaa w smaku mocna wdka o ciekawym, agodnym aromacie.

Dziaa oglnie wzmacniajco,korzystnie wpywa na serce i naczynia wiecowe, moe by rwnie pomocniczo stosowanaw leczeniu anemii. Prcz tego agodzi kaszel i ble garda.

50.Wdka islandzka

200 ml spirytusu 96oKieliszek koniaku0 ml soku winiowego250 ml wodyKropla esencji z gorzkich migdaw2,5 g kardamonu15 g wieych jagd jaowca 10 dag rodzynek

Wszystkie skadniki umieki w szklanym naczyniu, zala spirytusem z dodatkiem koniaku, soku winiowego i wody.Naczynie szczelnie zamkn i odstawi na dwa tygodnie. Po upywie tego czasu pyn zla i przecedzi przez bibu filtracyjn.

Wla do butelki, t szczelnie zamkn i odstawi na kilka dni.Po tym czasie mona trunek ju pi. Jest wyborny! Poprawia traw-

ienie, pobudza apetyt i wzmacnia odek. Jest to oryginalny przepis islandzki.Wdka ta dziaa pobudzajco,wzmacniajco, korzystnie wpywa na trawienie,poza tym dziaa take przeciwgorczkowo,zalecana jest w zazibieniu,grypie, anginie, uporczywych zaparciach i pomocniczo w anemii.

22


23/99

51.Nalewka jodowa4 garcie modziutkich pdw jodowychSpirytus 70o

Zerwa cztery garcie modziutkich wiosennych przyrostw, ktre pojawiaj si na gazkach jody. Rozoy je cienkwarstw na papierze na dwa-trzy dni, aby podwidy. Potem od gazek poodrywa igy, wsypa je do szklanego naczynia izala tak iloci spirytusu,aby ten cakowicie zakry igy jodowe. Nastpnie naley szczelnie zamkn naczynie i na pi-sze:dni ustawi w ciemnym i chodnym miejscu. Po upywie tego czasu alkohol zla, przecedzi przez bibu filtracyjin i roz-cieczywszy wod albo nie,wedle uznania,wla do butelki,t szczelnie zakorkowa,zalakowa i wynie do piwnicy.Nalewka

powinna dojrzewa od trzech miesicy do p roku.Ma wybitne dziaanie przeciwkaszowe. Pi najwyej po yeczce do herbaty trzy razy dziennie.

52.Wino wierkowe2 pene garcie modziutkich (wieo rozwinitych na wiosn) pdw wierka5 owocw jaowcaKcze tataraku0,75 litra biaego psodkiego wina gronowego500 g ciemnego cukru0.25 litra przegotowanej i ostudzonej wody

Zerwa modziutkie, dopiero co rozwinite pdy wierka, szybko je umy pod zimn biec wod,wsadzi do szklanegonaczynia, doda do nich owoce jaowca kcze tataraku i zala winem. Naczynie szczelnie zamkn i postawi na sonecznymparapecie na dziesi dni. Po upywie tego czasu naczynie otworzy i wla do niego ostudzony syrop, ktry przygotowalimy

wczeniej z wody i ciemnego cukru. Naczynie znw szczelnie zamkn i odstawi na dalsze pi dni, czkajc, a si wszystkoze sob dokadnie przegryzie.

Po tym czasie pyn zla, przecedzi przez bibu filtracyjn, rozla do butelek, te zakorkowa i zalakowa.Wino wierkowema przyjemny leny zapach, ywiczny posmak, z delikatn korzenn nutk. Jest wspaniaym rodkiem przeciwkaszlowym za-lecanym rwnie w blach garda.Winno si je pi - wycznie w razie potrzeby - dwa-trzy razy dziennie po yce stoowej.

53.Piwo wierkoweWydaje mi si, i najlepiej zrobi,cytujc oryginalny XIX-wieczny przepis produkcji piwa z modych pdw wierkowych:"Modociane pdy mona uywa do robienia dobrego taniego i zdrowego piwa. Postpuje si z niemi tak: Zebrane na

wiosn wraz jak si rozpuszcz mode pdy wierku z pobocznych gazi, rozcinaj si na p na 1 calowe czstki, zsypuj doczystego naczynia i nalewaj wod, ktra wycigna ju wszelk gorycz i czci ywiczne. Gazki przekadaj si do kota,nalewa si na nie wody, aby je pokrya, i warzy przez godzin, poczem odwar cedzi si i dodaje do niego na kade dwa wiadraczyli garncy 8 (garniec = 4 litry) szrutowanego sodu jczmiennego garniec i utuczonej na miazg marchwi funtw (funt =45 dag),poczem caa massa warzy si znowu przez p godziny, cedzi si na nowo, zlewa do beczki,a po naleytern ostudzeniu

wlewa si drode dla wzbudzenia fermentacyi,po ukoczeniu ktrej beczka si szpuntuje sposobem zwyczajnem,a po 4- ty-godniach piwo zlewa si na butelki.Tym sposobem robione piwo zdrowe jest, dobrze si konserwuje, oraz im duej stoi, tem

jest smaczniejsze". (Jzef Gerald-Wyycki, dz. cyt., Wilno 1845, t. I, s. 99).

Wywar, syrop i piwo wierkowe zalecane s w nieytach grnych drg oddechowych, kokluszu i astmie.

54. Nalewka sosnowaLitr (objtociowo) modziutkich pdw sosnowychKilo cukru2 litry spirytusu 96o

Litr wodyModziutkie pdy sosnowe umieci w szklanym naczyniu,zasypa cukrem,a naczynie ustawi w miejscu nasonecznionym

i ciepym.Gdy pdy puszcz sok,a cukier rozpuci si cakowicie, zla uzyskany syrop i zmiesza go z przegotowan gorc wod.Przygotowa syrop z wody i cukru i do gorcego wla spirytus. Pyn odstawi na cztery dni, a si przegryzie. Po tym czasie

pyn zla i przecedzi przez bibu filtracyjn. Uzyskamy w ten sposb doskona nalewk o krystalicznej czystoci, miymlenym aromacie i bardzo mocn. Nalewka powinna jeszcze dojrzewa w piwni okoo szeciu miesicy.Nalewka ta ma dziaanie przeciw kaszlowe i oglnie wzmacniajce.

55. Piwo jaowcowe23


24/99

Pozwol sobie zacytowa stary, oryginalny XIX-wieczny przepis na piwo jaowcowe:"W uyciu domowem jagody (jaowcowe - przyp A.J. S.) bior si do zaprawy wdzonek W Finlandyi, Karelyi i Inger-

manlandyi robi si z nich piwo nastpujcym sposobem:30 funtw oczyszczonych i utuczonych jagd sypi si do naczynia, na dnie ktrego urzdzony jest ruszt pokryty som.

Na t mass nalewa si 10 garncy wody chodnej; po 24 godzinach woda si stoczy, i gotuje w kotle przy cigem troskliwezbieraniu szumowin, bez czego piwo miaoby smak gorzki ywiczny. Poczem oddzielona cz tego odwaru gotuje si zestosown iloci chmielu (80-100 g), i przecedzona zlewa si znowu razem, a gdy odwar bdzie mia tylko stopie ciepa wieoudojonego mleka (ok.35oC),dodaj si drode.Piwo to roi powolnie,a gdy rojenie okoczy, zlewa si do beczki i klaruje.Napj

ten ma smak przyjemny. sodkawo-korzenny, jest bardzo zdrowy, ale niedugo si chowa; dlatego na raz nie powinno by robionew znacznej iloci". (Jzef Gerald-Wyycki, dz. cyt., Wilno 1845, t.l, s. 117).Jagody jaowcowe dziaaj m.in. ocio- i moczopdnie, napotnie, pobudzaj czynno przewodu pokarmowego, dziaaj

te silnie bakteriobjczo i bakterio statycznie; pobudzaj proces przemiany materii, zwikszaj krwawienia menstruacyjne.Podobne dziaanie maj napoje alkoholowe przygotowane na bazie jagd jaowcowych.

56.Wdka jaowcwkaZamieszczam oryginalny, stary XIX-wieczny przepis na jaowcwk:"We 2 funty oczyszczonych i grubo utuczonych jagd jaowcowych, nalej na to dobrej okowity (wdki 45o - przyp. A.

J. S.) funtw 34 ( ... ); nalanie to stawia si w naczyniu zatkanem, w miejscu ciepem na dni , kcc do dwakro na dob, po

czem zlewa si z wierzchu pyn klarownym, osad za cedzi si i wygniata przez gste sukno, i wszystko razem filtruje przezbibu".(Jzef Gerald-Wyycki, dz. cyt. Wilno 1845, t. I, s. 118).jagody jaowcowe dziaaj m.in. ocio- i moczopdnie, napotnie, pobudzaj czynno przewodu pokarmowego, dziaaj

te silnie bakteriobjczo i bakteriostatycznie;pobudzaj przemian materii,zwikszaj krwawienia menstruacyjne.Podobne dzi-aanie maj napoje alkoholowe przygotowane na bazie jagd jaowcowych.

57. Likier jaowcowyZamieszczam oryginalny, stary XIX-wieczny przepis na likier jaowcowy:..... we cukru funtw 10, nalej potrzebn ilo wody, aby si cukier rozpuci; syrop ten zagotuj i zszumuj naleycie,

zmieszaj z nim w naczyniu kamiennem 3,5 garnce dobrej czystej okowity, dodaj 2,5 kwarty dobrej czystej (45o) okowity,dodaj

2,5 kwarty (liczc objtociowo - A.J. S.) grubo utuczonych jagd jaowcowych, zatkaj mocno naczynie, k go czsto, a po3-8 dniach przefiltruj przez bibu i zlej do flaszek.Likier ten mona zaraz uywa, atoli [z czasem] staje si coraz lepszy". (JzefGerald-Wyycki, dz. cyt., Wilno 1845, t. I, s. 118).

Jagody jaowcowe dziaaj m.in. ocio- i moczo pdnie, napotnie,pobudzaj czynno przewodu karmowego, dziaaj tesilnie bakteriobjczo i bakteriostatycznie; pobudzaj proces przemiany materii zwikszaj krwawienia menstruacyjne.Podobnedziaanie maj napoje alkoholowe przygotowane na bazie jagd jaowcowych.

58. Nalewka jaowcowa IGar niedojrzaych owocw jaowcaLitr wdki czystej 45o

Zebra niezupenie jeszcze dojrzae,cho ju w peni wyksztacone,owoce jaowca,zbioru dokona we wrzeniu.Owocewysypa na czyst such szmatk i umieciwszy w sonecznym miejscu podsuszy przez kilka dni.Nastpnie owoce wsypa doszklanego naczynia, zala je wdk,naczynie szczelnie zamkn i pozostawi w spokoju na tydzie lub dwa. Potem alkohol znadowocw jaowcowych zla, przefiltrowa, rozla do butelek, te zakorkowa, zalakowa i wynie do piwnicy, gdzie nalewkapowinna dojrzewa przez sze miesicy.

Jagody jaowcowe dziaaj m.in. ocio- i moczopdnie, napotnie, pobudzaj czynno przewodu pokarmowego, dziaajte silnie bakteriobjczo i bakteriostatycznie;pobudzaj przemian materii,zwikszaj krwawienia menstruacyjne.Podobne dzi-aanie maj napoje alkoholowe na bazie jagd jaowcowych.

59. Nalewka jaowcowa II

0.5 litra (liczc objtociowo) owocw jaowca0.5 litra wdki czystej 45o

Owoce wsypa do szklanego naczynia i zala je wdk.Naczynie naley szczelnie zamkn, eby alkohol nie zwietrza, iustawi je w ciepym miejscu na sze tygodni. Po upywie tego czasu pyn zla i przecedzi przez bibu filtracyjn. Wla dobutelki i szczelnie zakorkowa.

24


25/99

Jest to nalewka o wycznie leczniczym dziaaniu.Stosuje si do nacierania miejsc obolaych w reumatyzmie, nerwo- i minioblach. Poza tym dla zachowania

modzieczego wigoru i radoci ycia pije si j codziennie po kilka kropli z wod lub cukrem.

60.WdkaherbatwkaI50 g herbaty czarnej (nie aromatyzowanej)0,75 litra wody0.5 litra spirytusu 96o

Herbat zaparzy w 0,75 litra wody, odstawi na p godziny, a dobrze nacignie,przecedzi przez bibu filtracyjn i donaparu wla spirytus.Uzyskany trunek raz jeszcze przefiltrowa,wla do butelek,te zakorkowa,zalakowa i wynie do piwnicy.

Wdka powinna dojrzewa przez co najmniej sze miesicy. Jest mocna,o ciekawym zocistoczerwonawym kolorze i przyjem-nym smaku, z delikatnym "herbatnim" akcentem.

Herbatwka jest doskonaym lekiem na biegunk, przejawia sabe waciwoci moczopdne - wskazana jest jako rodekpomocniczy w leczeniu krwiomoczu i zapalenia nerek. Pita systematycznie, lecz z umiarem (nie wicej ni 25 g dziennie), za-pobiega kamicy ciowej i moczowej.Pozytywnie dziaa na wtrob,nerki,nadnercza i ledzion,a take sprzyja akumulowaniusi witaminy C w organizmie.

Wywiera rwnie dobroczynny wpyw na ukad oddechowy, skr,ukad naczyniowy, reguluje krenie,normuje cinieniekrwi, dziaa wzmacniajco na naczynia wosowate.Dobroczynnie wpywa na ukad nerwowy czowieka.Szczeglnie pozytywnie

na mzg. Usuwa uczucie zmczenia, b1 gowy, pobudza i aktywizuje do pracy umysowej, przede wszystkim dzi temu, irozszerza naczynia krwionone mzgu, powodujc jego lepsze ukrwienie i dotlenienie.

61.WdkaherbatwkaII50 g herbaty czarnej (nie aromatyzowanej)10 g klczy rabarbaru0,75 litra wody0.5 litra spirytusu 96o

Herbat i silnie rozdrobnione kcza rabarbaru zaparzy w 0,75 litra wody, odstawi na p godziny, a wszystko dobrzenacignie, przecedzi przez bibu fitracyjn i do naparu wla spirytus. Uzyskany trunek raz jeszcze przefiltrowa, wla do

butelek, te zakorkowa, zalakowa i wynie do piwnicy. Wdka powinna dojrzewa przez co najmniej sze miesicy, jestmocna,o ciekawym zocistoczerwonawym kolorze i przyjemnym,lekko cigajcym i gorzkawym smaku,z delikatnym "herbat-nim" akcentem.

Herbatwka jest doskonaym lekiem na biegunk, przejawia sabe waciwoci moczopdne - wskazana jest jako rodekpomocniczy w leczeni u krwiomoczu i zapaleniu nerek.Pita systematycznie, lecz z umiarem (nie wicej ni 25 g dziennie), za-pobiega powstawaniu kamicy ciowej i moczowej.Pozytywnie dziaa na wtrob,nerki,nadnercza i ledzion,a take sprzyjaakumulowaniu si witaminy C w organizmie.

Wywiera dobroczynny wpyw na ukad oddechowy, skr, ukad naczyniowy, reguluje krenie, normuje cinienie krwi,dziaa wzmacniajco na naczynia wosowate.Dobroczynnie wpywa na ukad nerwowy czowieka. Szczeglnie pozytywnie namzg.Usuwa uczucie zmczenia,b1 gowy, pobudza i aktywizuje do pracy umysowej,przede wszystkim dziki temu, i rozsz-

erza naczynia krwionone mzgu, powodujc jego lepsze ukrwienie i dotlenienie.62. Nalewka na apetyt

5 g zmielonego kardamonu malobarskiego5 g zmielonych lici mity pieprzowej5 g zmielonych lici mity kdzierzawej5 g zmielonych lici melisy lekarskiej5 g dziurawca pospolitego10 g cukru0,5 litra wody0,5 litra spirytusu 96o

Ziola zala wrzc wod i parzy pod przykryciem przez pitnacie-dwadziecia minut. Napar przecedzi, osodzi mio-dem, cakowicie ostudzi i dola do spirytus. Nalewka powinna dojrzewa co najmniej szedziesit dni,najlepiej jednak, jelidojrzewa przez p roku. Powinno si j podawa schodzon do 10-12"C. Ma barw brzowaw do prawie zupenieprzezroczystej, zapach alkoholu z leciutkim korzenno-zioowym akcentem. Smak sodkawo-korzenny. T nalewk naley pipo 25 g przed niadaniem, obiadem i kolacj.

25


26/99

Nalewka wzmacnia odek, lekko pobudza wydzielanie sokw trawiennych, korzystnie wpywa na prac caego przewodupokarmowego.Zalecana jest przede" wszystkim w braku apetytu. Nalewka owa to rwnie niezy rodek ciopdny, majcyzastosowanie w leczeniu dolegliwoci wtroby, zaburze trawienia,skurczw, wzd,biegunki i nadmiernej fermentacji jelitowej.Monaj te stosowa pomocniczo w leczeniu,moczenia bezwiednego.

63.Napjgorcemleko0,5 kg cukru pudru0,5 litra mleka0,5 laski waniliiSok z 2 cytryn0,5 litra spirytusu 96o

Cukier i mleko litrze ze sob, dokadnie je mieszajc, a idealnie si pocz, a cukier bdzie cakowicie rozpuszczony.Teraz doda sok z dwch cytryn, wanili i spirytus, wymiesza i odstawi w szczelnie zamknitym naczyniu na osiem do czter-nacie dni.Nastpnie uzyskany pyn zla, przefiltrowa i mona pi.Poza ogln popraw samopoczucia, otumanienia mzgo-

jebcowego nie przejawia dziaania leczniczego.

64.Nalewka korzenna ostra50 g mielonego kardamonu malaborskiego20 g mielonego cynamonu5 g mielonej gaki muszkatoowej5 g mity pieprzowej2 g zmielonych goidzikw5 g mielonego pieprzu5 g mielonego pieprzu bialego5 g mielonego imbiru100 ml miodu pszczelego ja

Documents

Lecznicze Nalewki