Legiony Polskie, a niepodległość Polski 1914 -

1918. Rola Józefa Piłsudskiego”

Utrata niepodległościJakie państwa przyczyniły się do rozbioru

naszych ziem?

Rzeczpospolita po III rozbiorze w 1795r.

Ku I Wojnie Światowej„Gdzie dwóch się bije, tam

trzeci korzysta”Jeden z największych konfliktów w dziejach Europy okazał się

zbawienny dla Polaków, którzy od ponad stu lat oczekiwali upragnionej niepodległości.

Dlaczego?Ponieważ przeciwko sobie stanęli zaborcy (Rosja, Niemcy,

Austro – Węgry), co dawało nadzieję na odzyskanie niepodległości.

Układ sił w I Wojnie Światowej

Blok państw cenralnych Blok państw ententy

Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria, Turcja

Rosja, Francja, Włochy Wielka Brytania

11 listopada 1918r. Polska odzyskuje niepodległość

Mapa Europy w czasie I Wojny ŚwiatowejZnajdź Królestwo Polskie. Czy było to państwo

niezależne, takie jakiego oczekiwali Polacy?

Zalążki Legionów 1908r. – we Lwowie powstaje (ZWC) Związek Walki Czynnej (Kazimierz Sosnkowski)

1910r. – we Lwowie Związek Strzelecki i Towarzystwo „Strzelec” w Krakowie

W czerwcu 1914 zostaje zamordowany w Sarajewie następca tronu Austro – Węgier arcyksiążę Franciszek Ferdynand i jego żona. Wydarzenie to uznaje się za początek

I Wojny Światowej.

6 sierpnia 1914 r. W obliczu nadchodzącej wojny austriacko – rosyjskiej Piłsudski, jako Komendant Główny organizacji strzeleckich, ogłosił ich mobilizację. Następnie wydał rozkaz wymarszu I Kompanii Kadrowej (powstałej z organizacji strzeleckich) z Krakowa (Oleandry) do Królestwa Polskiego (Kielce). Wypowiadając tym samym wojnę Rosji. „Kadrówkę” tworzyli członkowie Towarzystwa „Strzelec” oraz Polskich Drużyn Strzeleckich. Dowodził nimi Tadeusz Kasprzycki.

Czy udało im się wzniecić Powstanie w Królestwie Polskim?

W 1914r. powstaje w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy (NKN) z inicjatywy hrabiego Juliusza Leo. NKN zwrócił się do austriackiego

rządu w imieniu wszystkich Polaków, aby cesarz austriacki Franciszek Józef I pozwolił utworzyć

na terenie zaboru austriackiego Legiony Polskie. Tak też się stało. Austriacy zyskali w

swoich szeregach walecznego polskiego żołnierza. Polacy zaś, żyli nadzieją na

odrodzenia państwa polskiego.

27 sierpnia 1914r. Uformowano Legiony Polskie u boku armii austriackiej.

Podlegały Naczelnemu Dowództwu wojsk austro - węgierskich. Austriacy pozwalają sformować 17 tysięczne oddziały, czyli

dwa legiony: Legion Zachodni (w Krakowie) i Legion Wschodni (we Lwowie).

W grudniu 1914r. 1 pułk Strzelców po licznych doświadczeniach bojowych i po liczebnym powiększeniu do prawie 2 tysięcy

został przekształcony w I Brygadę pod dowództwem J. Piłsudskiego. Z czasem utworzono kolejne dwie brygady

II dowodzoną przez płk Hallera (nazywana również armią Żelazną, Karpacką)

III dowodzoną przez płk Szeptyckiego, gen B. Roję.

Od początku istnienia Legioniści starają się podkreślać swoją odrębność od wojsk

austriackich. Zakładają wprawdzie siwy mundur austriackiego kraju, ale wprowadzają wiele zmian.

Na czapce „maciejówce” umieszczają „orzełka” bez korony, „wężyk” na kołnierzu munduru ,

odrębne od austriackich odznaki i stopnie wojskowe, salutują „po polsku” – dwoma

palcami, a nie dłonią jak Austriacy. Zwracają się do siebie „obywatelu”, Austriacy per

„pan”.

Maciejówka – okrągła czapka z szarego lub granatowego sukna, ze skórzanym daszkiem – była popularnym nakryciem głowy na wsi polskiej i wśród ubogiej ludności wiejskiej na początku XXw. W okresie I wojny światowej noszona była przez członków organizacji strzeleckich i legionistów jako symbol ludowości.

Legiony Polskie w czasie I wojny światowej. Kapral piechoty (z lewej) i ułan z 1 pułku ułanów.

Szlak bojowy Legionów 1914 -1917I Brygada – walczyła w Galicji m.in. pod Limanową

i Łowczówkiem (koniec 1914r), Nowym Sączem, Konarami i Tarnowem

II Brygada – uczestniczyła w działaniach w Galicji wschodniej i Węgrzech (Mołotkowo, Rarańcza),

Rokitna (czerwiec 1915r.)III Brygada - walczyła na Lubelszczyźnie i Wołyniu, wraz z nią I i II Brygada – Kostiuchnówka (wrzesień

1915r) – była to tzw. kampania wołyńska.

Akt 5 listopada 1916r.Wobec strat ponoszonych na frontach

Niemcom i Austriakom zależało na rozbudowie oddziałów polskich, których wartość bojową

poznali podczas wspólnych bitew. Cesarze : Niemiec – Wilhelm II i Austro-Węgier

– Franciszek Józef ogłosili Akt 5 listopada.Była to obietnica utworzenia Królestwa

Polskiego z ziem byłego zaboru rosyjskiego.

Kryzys przysięgowy 9 lipca 1917r.Jesienią 1916r. Z trzech brygad legionowych utworzono Polski

Korpus Posiłkowy. W lipcu zażądano od Polaków złożenia przysięgi wierności państwom centralnym. Piłsudski wiedział, że obietnice utworzenia państwa polskiego spełzły na niczym. Przekazał oficerom legionowym swoje stanowisko w sprawie przysięgi. Uważał, że wspólna droga Polaków z Austriakami i

Niemcami skończyła się. W tej sytuacji należało odmówić złożenia przysięgi. Tak zrobili żołnierze I i II Brygady. Internowano ich w obozach jenieckich. Szeregowych

umieszczono w Szczypiornie, a oficerów w Beniaminowie. Jednocześnie dokonano 22 lipca 1917r. aresztowań

J. Piłsudskiego i K. Sosnkowskiego. Osadzono ich w twierdzy w Magdeburgu.

Internowani legioniści w Szczypiornie

Internowani legioniści podczas ćwiczeń akrobatycznych w Beniaminowie

Dlaczego nasze miasto nazywa się Legionowo?

Jesienią 1915r. na Wołyniu , kiedy walki Legionów na moment ustały wybudowano osadę wojskową, którą nazwano

Legionowem - na cześć właśnie walczących legionów. Była też zwana „Rojowiskiem” albo „Osiedlem Rojowym dla uczczenia dowódcy III Brygady Bolesława Roi. Nikt wtedy naturalnie, nie

myślał, że w niedalekiej przyszłości, bo już w 1919r. wspomniany wcześniej Bolesław Roja zaproponuje nadanie tej samej nazwy

stacji kolejowej w „Jabłonnie Nowej”W wołyńskim Legionowie położonym niedaleko Kostiuchnówki i stacji

kolejowej Maniewicze, w głębokim borze sosnowym zbudowali legioniści drewniane miasteczko, były tam dworki szlacheckie dla oficerów, chaty żołnierskie, ulice, woda, a nawet kino. Rozgrywano w wolnych chwilach

mecze piłki nożnej. Piłkarska drużyna Legionowa – Legia powstała w 1916r. na Wołyniu. Legionowo na Polesiu istniało do jesieni 1916r.

Kaplica legionowa w „zakładzie sanitarnym” (szpitalu polowym). Kaplica powstała na podstawie projektu Wincentego Wodzinowskiego. Fot. Rudke Leopold; Ukraina – Legionowo, 1916.

4 P.P. Leg. podczas nabożeństwa w kaplicy na Wołyniu – 1916 r.

Brygadier Józef Piłsudski na uroczystościach w 4 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Spotkanie z wyższymi oficerami legionowymi w „Rojowym

osiedlu”. Fot. Leopold Rudke; Ukraina – Optowa; 28 V 1916.

Ważne daty

1914 – wybuch I Wojny Światowej6 sierpnia 1914 – wymarsz I Kompanii Kadrowej z Krakowa

(Oleandry) do Królestwa Polskiego (Tadeusz Kasprzycki)27 sierpnia 1914 – utworzenie Legionów Polskich u boku

armii austro - węgierskiej5 listopada 1916 – Akt 5 listopada

9 lipca 1917 – kryzys przysięgowy, rozwiązanie Legionów22 lipca 1917 – aresztowanie Piłsudskiego i Sosnkowskiego11 listopada 1918 – odzyskanie niepodległości przez Polskę.