Lekcija: Pojam i vrste platnog

prometaJS

Preduzeća, građani i ostali subjekti svakodnevno obavljaju plaćanja po različitim osnovama i na različite načine.

Povodi za plaćanje su različiti: kupoprodaja robe, plaćanje usluga, plaćanje poreza, plaćanja po osnovu kredita i dr.

Plaćanje se danas odvija preko izgrađenog sistema plaćanja – platni promet.

Uvod

Poslovi platnog prometa su neutralni bankarski poslovi.

Platni promet - skup svih plaćanja koja se vrše u novcu između fizičkih i pravnih lica.

Plaćanje - prenos novčanih sredstava sa jednog pravnog ili fizičkog lica na drugo.

Pojam platnog prometa (eng. payments system)

1. Prema mestu plaćanja:

• Unutrašnji:• Interni• Međubankarski

(RTGS i kliring) • Međunarodni

2. Prema načinu plaćanja:

• Neposredni• Posredni

3. Prema vrsti plaćanja:

• Gotovinski • Bezgotovinski• E-banking

Vrste platnog prometa:

Unutrašnji platni promet

• Skup svih plaćanja između pravnih ili fizičkih lica unutar jedne zemlje.• Obavlja se u domaćoj valuti – Dinar• Dinar - međunarodna oznaka valute: RSD, šifra plaćanja: 941.• Podela:• Interni platni promet - odnosi se na plaćanja između učesnika čiji se

računi vode u u istoj banci.• Međubankarski platni promet - odnosi se na plaćanja između

učesnika koji imaju račune u različitim bankama. Razlikuju se RTGS i kliring sistem.

Međunarodni platni promet

• Skup svih plaćanja između fizičkih i pravnih lica različitih zemalja.

1. Prema mestu plaćanja:

•BRUTO SISTEM

•Prijem i izvršavanje naloga za plaćanje u najkraćem vremenskom roku.

•Izvršavaju se svi nalozi za plaćanje koji su preko 250.000 RSD („velika plaćanja“) i koji su označeni kao hitni.

RTGS sistemReal Time Gross

Settlement

•NETO SISTEM

•Plaćanje u kliringu su nalozi čiji je iznosi do 250.000 RSD - (“mala plaćanja”) .

•Plaćanje u kliringu izvršavaju se u tri klirinška ciklusa svakog dana u: 10.30, 12.30 ,14.45 .

•Sistem izvršava transakcije učesnika u toku radnog dana od 9.00 do 18.00 časova.

Kliring sistem

Vrste međubankarskih obračuna

Neposredni platni promet

• Obuhvata plaćanja do kojih dolazi spontano između pojedinih subjekata.

Posredni platni promet

• Obuhvata plaćanja koja se obavljaju preko posrednika – nosioca platnog prometa.

• Radi se o organizovanom platnom prometu čiji je smisao da olakša i ubrza plaćanja između učesnika u platnom prometu.

• Ovo je platni promet u užem smislu. Platni promet u širem smislu obuhvata pored posrednog i neposredni platni promet.

2. Prema načinu plaćanja:

Gotovinski platni promet

• Sva plaćanja između subjekata obavljaju se u gotovom novcu.

Bezgotovinski platni promet

• Sva plaćanjanja se obavljaju prenosom određenog novčanog iznosa sa jednog na drugi račun, tj. sa računa dužnika na račun poverioca.

• Bezgotovinski platni promet možemo razvrstati na tri grupe: žiro promet, čekovni promet i klirinški promet.

• Više se koristi.

Elektronski platni promet (e-banking)

• Odnosi se na sva plaćanja subjekata putem elektronske komunikacije, odnosno Interneta.

• Način plaćanja novijeg doba.

3. Prema vrsti plaćanja:

Obavljanje platnog prometa regulisano je zakonima i određenim propisima kako bi se obezbedili jednaki uslovi za sve učesnike u platnom prometu.

Pravni osnov za uređivanje i obavljanje platnog prometa u Srbiji je Zakon o platnom prometu.

Zakonom o platnom prometu regulišu se: poslovi platnog prometa, nosioci platnog prometa, učesnici u platnom prometu, računi za obavljanje platnog prometa, vrste i oblici plaćanja i dr.

Zakonska regulativa

Adobe Acrobat Document

Klik za Zakon o platnom prometu

Šta je platni promet? Koje su vrste platnog prometa? Objasnite razliku između unutrašnjeg i međunarodnog

platnog prometa. Objasnite razliku između neposrednog i posrednog

platnog prometa. Objasnite razliku između gotovinskog i bezgotovinskog

platnog prometa. Šta je to platni promet u užem smislu, a šta u širem? Šta je RTGS sisitem plaćanja? Šta je kliring plaćanje? Zbog čega se više koristi bezgotovinski način plaćanja?

Pitanja: