Embed Size (px)
Citation preview
LIBËR PËR MËSUESIN
Gjeografia 8
Dr. Majlinda Ziu
Gjeografi a 8
3
Përmbajtje
Hyrje 5
Çfarë na orienton dhe kërkon programi i Gjeografi së 8 6
Disa modele të planifi kimit vjetor, 3-mujor dhe ditor të mësuesit/es 13
Disa modele të planifi kimit të një ore mësimore 66
Testime tremujore 228
5
Mësues të dashur!
Ky libër mësuesi, ju vjen në ndihmë në punën tuaj të përditshme, me anë të planifi kimeve dhe udhëzimeve që ofron. Udhëzimet e tij bazohen në programin e IZHA, miratuar nga MAS. Libri i mësuesit, ashtu si edhe vetë teksti mësimor dhe harta skicë për nxënësit janë hartuar në frymën e të nxënit me kompetenca. Ju do t’i orientoni nxënësit tuaj drejt krijimit të kompetencave, drejt punës kërkimore, gjetjes dhe zgjidhjes së situatave problemore.
Përveç udhëzimeve që të ofron dhe të detyron programi mësimor, në këtë libër sugjerohen planifi kimet vjetore, 3-mujore dhe ditore. Ju mund t’i përmbaheni atyre planifi kimeve, por jeni të lirë të bëni planifi kimet tuaja, në përputhje me kërkesat dhe nivelin e nxënësve tuaj.
Mirëpres çdo këshillë dhe mendim nga ju.
Ju uroj punë të mbarë!Autorja
6
Libër për mësuesin
I. Çfarë na orienton dhe kërkon programi i Gjeografi së 8
(Kjo çështje është trajtuar bazuar në programin e hartuar nga IZHA, viti 2016)
I.1. Qëllimet e programit
Programi i gjeografi së për shkallën e 4-të synon që nxënësi: Të zhvillojë kuriozitetin për vendet, njerëzit, kulturat dhe mjediset në botë. Të zhvillojë dijet për dukuritë dhe proceset fi ziko-gjeografi ke mbi bazën e një
përgatitjeje të përshkallëzuar dhe ballafaqimit të vazhdueshëm të të menduarit kritik e krijues.
Të zhvillojë kuptimin, interesin dhe respektin për vendin ku jeton, vendet e tjera, njerëzit dhe mënyrën si ata ndërveprojnë me njëri-tjetrin dhe mjedisin ku jetojnë.
Të zhvillojë shkathtësitë për të qenë përdorues kritik dhe krijues i metodave të kërkimit gjeografi k.
Të zhvillohet si qytetar i informuar, i përgjegjshëm dhe aktiv, i cili mund të kontribuojë për zhvillimin e një bote të qëndrueshme.
Të përdorë teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit, si mjet për sigurimin dhe komunikimin e informacionit.
Korniza konceptuale e programit (sipas programit të hartuar nga IZHA, viti 2016)
Aftësi
Qëndrime
Fusha: Shoqëria dhe mjedisi
Gjeografik
Kultura
Proceset natyrore
dhe shoqërore
Individët, grupet,
shoqëria
Kompetencat qytetare
Kompetencat e të nxënit
Kompetenca personale
Kompetencat digjitale
Kompetencat mbi sipërmarrjen dhe mjedisin
Kompetenca e komunikimit
dhe të shprehurit
Ndërvarësia njerëz, vende,
mjedise
Kronologjia,ndryshimi,
vazhdimësia
Prodhimi, shpërndarja,
konsumi
Pushteti, autoriteti, qeverisja
Kompetencat e të
menduarit
Gjeografi a 8
7
I.2 Lidhja e kompetencave kyçe me kompetencat e fushës/lëndës
Mësuesi duhet të mbajë parasysh lidhjen e kompetencave kyçe me kompetencat e fushës. Për të realizuar në praktikë këtë lidhje, mësuesi duhet të përzgjedhë situatat, veprimtaritë, metodat, dhe mjetet e përshtatshme që i shërbejnë procesit të të nxënit. Kompetenca përcaktohet si ndërthurje e njohurive, shkathtësive dhe qëndrimeve që një nxënës duhet të fi tojë gjatë procesit të nxënies.
Kompetenca qytetareSi pjesë e fushës Shoqëria dhe mjedisi, përmes kërkimit gjeografi k programi i gjeografi së krijon kushte për ndërtimin dhe demonstrimin nga nxënësi të kompetencës qytetare. Në shkallën e tretë, nxënësi hulumton për çështje aktuale gjeografi ke, ai vlerëson gjetjet e tij në lidhje me qëndrueshmërinë mjedisore në nivel lokal e global, diversitetin dhe respektimin e trashëgimisë natyrore dhe kulturore në zonën ku jeton etj. Përmes eksplorimit të çështjeve të tilla, nxënësi nxitet të mendojë në mënyrë kritike, të marrë vendime dhe të veprojë për adresimin e çështjeve qytetare në një botë të ndërvarur dhe diverse. Nxënësi propozon rrugë alternative për sfi da apo çështje të ndryshme gjeografi ke, duke marrë në konsideratë faktorët mjedisorë, ekonomikë, shoqërorë.
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritProgrami krijon mundësi për zhvillimin e shkathtësive komunikuese. Nxënësi përdor materiale të printuara, vizuale dhe digjitale, për të eksploruar dukuritë, proceset gjeografi ke, vendet dhe rajonet. Ai mëson si të vlerësojë këto burime dhe të kuptojë si gjuha mund të përdoret për të manipuluar të nxënit. Përmes diskutimeve, lojës në role, debateve apo prezantimeve zhvillon shkathtësi të të shprehurit; në mënyrë progresive zhvillon dhe përdor fjalorin gjeografi k për komunikimin e informacionit dhe ideve në audienca të ndryshme.
Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të të dhënave dhe përdorimit të tyre, teston shpjegimet dhe analizon argumentet. Ai zhvillon shkathtësitë për marrjen e vendimeve dhe strategji që e ndihmojnë të mendojë në mënyrë analitike dhe logjike. Programi mundëson që nxënësi të kuptojë vlerën dhe procesin e drejtimit të pyetjeve, të jetë krijues dhe të zhvillojë imagjinatën në vëzhgimet që bën në terren. Nxënësi nxitet të mendojë në mënyrë kritike dhe krijuese për mënyrat e përdorimit sa më racional të burimeve natyrore. Programi i gjeografi së mundëson zbatimin e shkathtësive matematike për ndërtimin e grafi këve, tabelave, llogaritjen dhe interpretimin e të dhënave. Në punën me hartën, nxënësit punojnë me koncepte numerike, si shkalla, largësia, koordinatat.
Kompetenca e të nxënitPër të mbështetur kërkimin gjeografi k, nxënësit përdor metoda efektive të punës, shfrytëzon informacionin nga burime të ndryshme, gjykon vlefshmërinë dhe rëndësinë e tij. Në procesin e kërkimit, ai përdor teknologjinë e informacionit dhe komunikimit për përgatitjen e prezantimeve të tij dhe komunikimin e gjetjeve. Nxënësi mendon në mënyrë kritike kur konsideron pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar, kur vlerëson zgjidhjet e problemeve globale, kur pozicionohet dhe mbron qëndrimin e tij.Ndërgjegjësimi për dukuritë e ndryshme gjeografi ke e ndihmon nxënësin të njohë kulturën e tij dhe kulturat e tjera. Ai mëson ku është dhe si pozita e tij lidhet me të tjerët. Nxënësi mëson të bashkëpunojë, përballet me detyra komplekse që kërkojnë bashkëpunim. Në procesin e realizimit të detyrave demonstron respekt dhe mirëkuptim, pranon mendimet
8
Libër për mësuesin
ndryshe. Përdor gjuhën e gjeografi së për të komunikuar mendimet dhe idetë e tij dhe për të organizuar përgjigjet.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinNxënësit zgjidhin çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin gjeografi k, analizojnë elementë të situatës, kompleksitetin e saj, vlerësojnë rëndësinë dhe efektivitetin e zgjidhjeve të propozuara nga njëri-tjetri. Ndërgjegjësimi për dukuritë e ndryshme gjeografi ke e ndihmon nxënësin të njohë kulturën e tij dhe kulturat e tjera. Nxënësit mësojnë të bashkëpunojnë ndërsa përballen me detyra komplekse që kërkojnë bashkëpunim.
Kompetenca personaleProgrami i gjeografi së stimulon të nxënit bazuar në kërkim, duke zhvilluar aftësinë e nxënësve për të menaxhuar veten. Nxënësit kuptojnë rolin e tyre në procesin e të nxënit dhe në kryerjen e hetimeve, aftësohen të jenë të pavarur në zbatimin e njohurive dhe shkathtësive, dhe në marrjen e vendimeve. Përmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit.
Kompetenca digjitaleNxënësi zhvillon kompetencën digjitale përmes përdorimit të TIK-ut në mënyrë efektive dhe të përshtatshme kur heton, krijon, komunikon idetë dhe informacionin për dukuritë gjeografi ke, për vendin e tij, marrëdhënien e njeriut me mjedisin.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave kyçe që realizohen nëpërmjet lëndës së Gjeografi së
SHKALLA 4
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë efektive)Nxënësi: Transmeton saktë të dhënat e mbledhura për një temë konkrete në formë tekstuale,
numerike, verbale, elektronike apo në ndonjë formë tjetër të të shprehurit. Prezanton para të tjerëve një projekt për një temë të dhënë, të përgatitur vetë ose në
grup, duke gërshetuar forma të komunikimit verbal dhe elektronik, si dhe veprimin praktik.
Harton një tekst, deri në pesëqind fjalë (bazuar në imagjinatën e vet), duke vazhduar një rrëfi m gojor apo tekst të lexuar më parë.
Analizon përmbajtjen dhe kuptimin e nocioneve (koncepteve) të reja, duke përdorur leksikun e përshtatshëm.
Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)Nxënësi: Paraqet në forma të ndryshme (me gojë, të shkruar, grafi ke, me simbole) argumente
për të përforcuar mendimin apo qëndrimin e vet për një problem nga fusha të caktuara.
Përzgjedh dhe klasifi kon informacionin nga burime të ndryshme në bazë të një kriteri të caktuar për një temë konkrete dhe e përdor për marrjen e një vendimi apo për zgjidhjen e një problemi/detyre.
Gjeografi a 8
9
Përpunon idenë e vet në një projekt me shkrim për një çështje të caktuar duke
propozuar qëllimin, aktivitetet kryesore, afatet, vendin, personat, materialet dhe mjetet e nevojshme për kryerjen e tyre dhe parashikon pengesat e mundshme gjatë realizimit.
Interpreton një rregull, koncept apo proces të caktuar, duke e ilustruar atë me shembuj konkretë nga situatat e jetës së përditshme me shkrim/me gojë.
Identifi kon me anë të krahasimit dallimet dhe ngjashmëritë midis ligjeve dhe dukurive që ndodhin në natyrë me ato në shoqëri, duke vënë në dukje lidhjen shkak-pasojë midis këtyre dukurive.
Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)Nxënësi: Regjistron në formë të shkruar, grafi ke etj., informacionin/faktet për një temë; veçon
me anë të teknikave të ndryshme pjesët sipas rëndësisë dhe nevojës për temën/detyrën e dhënë.
Shfrytëzon në mënyrë efi kase fjalorët, enciklopeditë dhe teknologjinë informative apo burime të tjera për zhvillimin e një ideje/projektime bazë klase/shkolle ose jashtë saj.
Parashtron pyetje për çështje të ndryshme dhe organizon mendimet për të gjetur përgjigje për temën apo problemin e caktuar duke evidentuar përparimin/vështirësitë deri në zgjidhjen përfundimtare.
Shfrytëzon në mënyrë të efektshme teknika të ndryshme gjatë të nxënit të temës së dhënë, duke klasifi kuar informacionin e njohur nga ai panjohur, si dhe atë që është i paqartë.
Përdor elementët e portofolit personal për vetëvlerësimin dhe identifi kimin e anëve të forta, i shfrytëzon ato për përparimin në mësime dhe për orientimin për karrierë.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)Nxënësi: Vlerëson rëndësinë e punës individuale dhe në grup për zhvillimin e komunitetit
nëpërmjet shembujve konkretë nga jeta e përditshme. Analizon pasojat që sjell dëmtimi i mjedisit për jetën e njeriut dhe biodiversitetit,
duke i paraqitur idetë në formë të shkruar ose në ndonjë formë tjetër të të shprehurit, jep mendimin dhe qëndrimin e vet për këtë çështje si dhe organizon aktivitete për mbrojtjen e mjedisit.
Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)Nxënësi: Dallon sjelljen korrekte nga ajo jo korrekte gjatë punës në grup ose në situata
emocionale, dhe propozon masat për parandalimin/tejkalimin e tyre.
Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
10
Libër për mësuesin
Nxënësi: Identifi kon paragjykimet apo dukuritë jo të mira në klasë, shkollë apo në komunitet,
mban qëndrim ndaj tyre duke propozuar veprime konkrete parandalimi. Përgatit në grup një aktivitet, duke përdorur tolerancën si mjet për promovimin e
diversiteti kulturor, etnik, gjinor, fetar, social etj., në shkollë apo në komunitet.Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Nxënësi: Përdor TIK-un për të lehtësuar procesin e të nxënit dhe për të rritur efektivitetin në
mësimnxënie. Bashkëpunon me moshatarët e tij duke përdorur mjetet e telekomunikacionit
bashkëpunues, për të hetuar tema mësimore, për të zgjidhur çështje dhe probleme që mund të lindin në shkollë dhe jashtë saj.
Përdor aftësitë e të menduarit kritik për të planifi kuar, hulumtuar e menaxhuar projekte, për të zhvilluar strategji, për të zgjidhur problemet dhe, arrin në vendimmarrje, në bazë të informacionit të fi tuar, duke përdorur mjetet dhe burimet e duhura digjitale.
I.3 Kompete ncat e lëndës dhe tematikat e saj
Pr ogrami i gjeografi së (i shkallës së katërt) zhvillon kompetencat e mëposhtme lëndore, të cilat lidhen me kërkimin gjeografi k:
Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Përpunimi i informacionit gjeografi k Marrja e vendimeve mbi bazën e informacionit të mbledhur
Rezultatet e të nxënit për kompetencat e lëndësSHKALLA 4 Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Nxënësi:- Përcakton ose zhvillon një çështje për hetim.- Zhvillon dhe vlerëson çështjen duke përdorur konceptet që lidhen me rajonin, mjedisin, ndërveprimin.- Përcakton marrëdhëniet shkak-pasojë të ndërveprimit ndërmjet mjediseve fi zike dhe humane në rajone të ndryshme, në nivel lokal, kombëtar, rajonal e botëror.Përpunimi i informacionit gjeografi k
Nxënësi:- Mbledh, përzgjedh dhe regjistron të dhëna gjeografi ke, duke shfrytëzuar burimet parësore dhe dytësore.- Nxënësi vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë e tyre.- Ndërton njohuri për rajonet dhe veçoritë e tyre, ndërvarësinë, bashkëveprimin midis tyre, në nivel kombëtar, rajonale e global, duke përdorur mjetet dhe shkathtësitë gjeografi ke, si harta të llojeve të ndryshme, fotografi , statistika, diagrama, pyetësorë etj.
Gjeografi a 8
11
- Prezanton (me shkrim, me gojë, grafi kisht, vizualisht) shpërndarjen hapësinore të dukurive gjeografi ke, perms përdorimit të hartave të shkallëve të ndryshme, duke përdorur fjalorin e përshtatshëm gjeografi k.
Marrja e vendimeve
Nxënësi:- Kombinon të dhëna dhe informacion për të nxjerrë konkluzione, duke marrë në konsideratë impaktin e tyre.- Propozon alternativa, strategji apo zgjidhje për çështjen gjeografi ke dhe jep argumente për zgjedhjen e preferuar.- Sugjeron mënyra të përmirësimit të metodave të tij/saj kërkimore.
Koha mësimore për tematikë
Programi i gjeografi së për klasën e 8-të zhvillohet në 70 orë mësimore. Programi specifi kon orët e sugjeruara për secilën tematikë dhe nëntematikë, për secilën shkallë dhe klasë. Orët e sugjeruara përfshijnë njohuritë e reja, punët praktike, detyrat apo projektet, vëzhgimet në natyrë, testimet e ndryshme. Mësuesit duhet të respektojnë sasinë e orëve vjetore të lëndës, dhe janë të lirë të ndryshojnë me 10% (shtesë ose pakësim) orët e rekomanduara për secilën tematikë dhe nëntematikë.
I.5 Rolet që ndërmarrin nxënësi dhe mësuesi gjatë procesit të të nxënit
Nxënësi - aktiv dhe i interesuar. Në gjeografi , nxënësi studion dukuritë dhe proceset gjeografi ke, ndërton kuptimin për vendin e tij. Ai inkurajohet të kërkojë përgjigje për pyetjet që ngre, duke hulumtuar në burime të ndryshme dhe, duke përdorur teknika specifi ke të gjeografi së. Nxënësi angazhohet të vendosë lidhje ndërmjet asaj që di dhe asaj që zbulon dhe mbi këtë bazë ndërton dijen e tij; bashkëvepron me shokët/shoqet dhe mësuesin, ndan me ta vëzhgimet dhe përvojat e tij. Ai punon individualisht ose në grup, dhe mbështetet nga mësuesi.
Mësuesi - udhëheqës dhe lehtësues. Mësuesi i gjeografi së ndihmon nxënësit të zbulojnë kënaqësitë e të nxënit. Roli i mësuesit konsiston në udhëheqjen e nxënësve; ai modelon kërkimin dhe eksplorimin e dukurive gjeografi ke. Mësuesit veprojnë si moderatorë midis dijes dhe nxënësit, duke e ndihmuar nxënësin të përfshihet në procesin e ndërtimit të dijes. Ato krijojnë kontekste të nxëni të cilat i aftësojnë nxënësit të përftojnë mjetet e gjeografi t. Zbatimi i programit kërkon që mësuesi të përdorë strategji mësimdhënieje duke respektuar stilet e të nxënit të nxënësve. Ai i angazhon nxënësit në ndërtimin e mendimit, duke nxitur diskutimet dhe ballafaqimin e këndvështrimeve të ndryshme.
I.6 Çfarë situata duhet të përdorurën në funksion të të nxënit Situatat e të nxënit në gjeografi duhet të jenë të larmishme dhe komplekse. Nxënësi duhet
të perceptojë lidhjen ndërmjet përvojave të tij të të nxënit dhe zbatimeve të ardhshme.
12
Libër për mësuesin
Situatat duhet të jenë të hapura, që do të thotë që nxënësi aftësohet të kërkojë zgjidhje të ndryshme për një çështje apo problem, dhe jo një zgjidhje të vetme apo një përgjigje të vetme. Situata të tilla përfshijnë detyra të ndryshme, favorizojnë përdorimin e mediave të ndryshme dhe rezultojnë me punime të llojeve të ndryshme.
Situatat e të nxënit duhet të jenë komplekse, që do të thotë të përdoren burime të ndryshme të të nxënit dhe nxënësit të punojnë së bashku. Kërkimi, analiza dhe përzgjedhja e të dhënave duhet të jenë gjithmonë pjesë e situatave të të nxënit. Ato duhet të mbështeten në kërkimin gjeografi k, i cili përfshin analizën krahasuese të dukurive gjeografi ke në shkallë të ndryshme. Këto lloj situatash kërkojnë zhvillimin e shprehive të të pyeturit, analizës, mendimit kritik dhe krijues.
I.7 Në sa mënyra vlerëson mësuesi?
Mësuesit duhet të përdorin situata të jetës reale si pikënisje për vlerësimin e nxënësve. Vlerësimi mat shkallën në të cilën janë arritur (nga nxënësit) njohuritë, shkathtësitë dhe qëndrimet e dëshiruara.
Me ese
Me anë të portofolit
Me lojë me role
Me debatet
Me lojëra dhe kuiceMe modelet dhe
maketet
Me punët praktike
Me listën e kontrollit
Me vrojtimet e mësuesit
Me detyraindividuale
Me projekte kurrikulare dhe ndërlëndore
Me testime
Vlerësimi
Përdorimi i portofolit, si një koleksion sistematik i punës së nxënësve, siguron një tablo të plotë të zhvillimit e të progresit të nxënësve në përvetësimin e njohurive, të kuptuarit e koncepteve, zbatimin e shkathtësive dhe zhvillimin e qëndrimeve. Ai u afron nxënësve gjithashtu mundësi për vetëvlerësim dhe refl ektim përmes rishikimit të portofoleve të tyre.
Gjeografi a 8
13
II. Disa modele të planifi kimit vjetor, 3-mujor dhe ditor të mësuesit
II.1 Modeli i planifi kimit vjetor
TematikaNdërvarësia midis
njerëzve, vendeve, rajoneve dhe mjediseve
Nëntematika Orë të sugjeruara
Klasa 8 70 orë Rajonet dhe rajonizimi
6
Evropa 32Rajonet e tjera të
botës32
14
Libër për mësuesin
PLA
NI
MË
SIM
OR
VJE
TO
R
KL
ASA
VII
I
FUSH
A: S
HO
QË
RIA
DH
E M
JED
ISI
LË
ND
A: G
JEO
GR
AFI
8
TE
MA
TIK
A
SHPË
RN
DA
RJA
E P
ËR
MB
AJT
JES
SË L
ËN
DË
S SH
TA
TO
R –
DH
JET
OR
(26
OR
Ë)
JAN
AR
– M
AR
S (2
4 O
RË
) PR
ILL
– Q
ER
SHO
R (2
0 O
RË
)
Nën
tem
atik
aI:
Raj
onet
dh
era
joni
zim
i (6
orë
)
Nën
tem
atik
aII
: Evr
opa
(32
orë)
Nën
tem
atik
a I:
Raj
onet
dhe
ra
joni
zim
i (6
orë)
N
ënte
mat
ika
II: E
vrop
a (v
azhd
im)
Nën
tem
atik
a II
I: R
ajon
et e
tjer
a të
bo
tës (
vazh
dim
) 1.
Raj
onet
dhe
veç
oritë
e ty
re
1.Pu
në p
rakt
ike
3 - E
vrop
a V
erio
re,
Perë
ndim
ore
dhe
Ishu
llore
1.Pr
ojek
t 2 (o
ra e
par
ë): V
eçor
itë
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
ra
jone
ve të
tjer
a të
Bot
ës2.
Llo
jet e
rajo
neve
2.
Evr
opa
Mes
dhet
are
2. P
ozita
gje
ogra
fike
dhe
kush
tet
naty
rore
të A
frik
ës së
Ver
iut d
he A
zisë
Ju
gper
ëndi
mor
e 3.
Raj
onet
kul
turo
re (v
azhd
im)
3. V
ende
t e E
vrop
ës M
esdh
etar
e
3. P
opul
limi,
kultu
ra d
he z
hvill
imi
ekon
omik
i A
frik
ës së
Ver
iut/A
zisë
Ju
gper
ëndi
mor
e
4. R
ajon
et d
emog
rafik
e 4.
Evr
opa
Lind
ore
4.O
rë D
isku
timi:
Prob
lem
et e
sotm
e ra
jona
le të
kët
ij ra
joni
dhe
per
spek
tiva
e z
gjid
hjes
së ty
re
5. R
ajon
et e
kono
mik
e 5.
Ven
det
e Ev
ropë
s Lin
dore
5. P
ozita
gje
ogra
fike
dhe
kush
tet
naty
rore
të A
frik
ës N
ënsa
haria
ne
6. P
unë
prak
tike
1 - L
loje
t e ra
jone
ve
6. V
ende
t e
Evro
pës L
indo
re (v
azhd
im)
6.
Pop
ullim
i, ku
ltura
dhe
zhv
illim
i ek
onom
ik n
ë A
frik
ën N
ënsa
haria
ne
Nën
tem
atik
a II
: Evr
opa
(32
orë)
7.
Ven
det
e Ev
ropë
s Lin
dore
(vaz
hdim
)
7.Pu
në p
rakt
ike
7: -
Raj
oni i
Afr
ikës
V
erio
re e
Azi
së J
ugpe
rënd
imor
e dh
e ra
joni
i A
frik
ës N
ënsa
hari
ane
7. P
ozita
gje
ogra
fike
e R
ajon
it të
Ev
ropë
s 8.
Ven
det e
Evr
opës
Lin
dore
(vaz
hdim
) 8.
Poz
ita g
jeog
rafik
e dh
e ku
shte
t na
tyro
re të
Azi
së L
indo
re
8. K
usht
et n
atyr
ore
të R
ajon
it të
Evr
opës
9.Pu
në p
rakt
ike
4 - E
vrop
a M
esdh
etar
e dh
e 9.
Pop
ullim
i, ku
ltura
dhe
zhv
illim
i
Gjeografi a 8
15
Lin
dore
ekon
omik
në
Azi
në L
indo
re
9. T
rash
ëgim
ia h
isto
rike
dhe
kultu
rore
10
.Pro
jekt
1-V
eçor
itë fi
ziko
-gje
ogra
fike
dhe
hum
ane
të n
ënra
jone
ve E
vrop
ës (o
ra e
dyt
ë)10
. Tra
shëg
imia
his
torik
e dh
e ku
lturo
re
(vaz
hdim
) 11
. Për
sëri
tje
2 10
. Poz
ita g
jeog
rafik
e dh
e ku
shte
t na
tyro
re të
Azi
së Ju
glin
dore
11
. Pop
ulls
ia e
Evr
opës
dhe
din
amik
a e
saj
12. T
estim
2
12. Z
hvill
imi u
rban
në
Evro
pë
Nën
tem
atik
a II
I: R
ajon
et e
tjer
a të
bot
ës (3
2 or
ë)13
. Ek
onom
ia e
Raj
onit
të E
vrop
ës
13. R
ajon
i i R
usis
ë, ti
pare
t e p
ërgj
ithsh
me
fizik
o-gj
eogr
afik
e 14
. Eko
nom
ia e
Raj
onit
të E
vrop
ës
(vaz
hdim
) 14
. Pop
ullim
i dhe
eko
nom
ia e
Raj
onit
të R
usis
ë 11
. Pop
ullim
i, ku
ltura
dhe
zhv
illim
i ek
onom
ik n
ë A
zinë
Jugl
indo
re
15. E
kono
mia
e R
ajon
it të
Evr
opës
(v
azhd
im)
15. P
ozita
gje
ogra
fike
dhe
kush
tet n
atyr
ore
të
Am
erik
ës s
ë V
eriu
t 12
.Pun
ë pr
aktik
e 8:
- R
ajon
i i A
zisë
L
indo
re d
he r
ajon
i i A
zisë
Jug
lindo
re16
. Pun
ë pr
aktik
e 2:
Raj
oni i
Evr
opës
16. P
opul
limi,
urba
nizi
mi d
he e
kono
mia
e
Am
erik
ës së
Ver
iut
13. P
ozita
gje
ogra
fike
dhe
kush
tet
naty
rore
të A
zisë
Jugo
re
17. B
ashk
imi E
vrop
ian
17. P
unë
prak
tike
5: -
Raj
oni i
Rus
isë
dhe
rajo
ni
i Am
erik
ës së
Ver
iut
14. P
opul
limi,
kultu
ra d
he z
hvill
imi
ekon
omik
në
Azi
në Ju
gore
18
. Rol
i i B
E-së
dhe
per
spek
tiva
e zg
jerim
it 18
. Poz
ita g
jeog
rafik
e dh
e ku
shte
t nat
yror
e të
R
ajon
it të
Am
erik
ës së
Mes
me
15. P
ozita
gje
ogra
fike
dhe
kush
tet
naty
rore
të A
ustra
lisë
dhe
të O
qean
isë
19
.Pro
jekt
1-V
eçor
itë fi
ziko
-gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
në
nraj
onev
e E
vrop
ës (
ora
e pa
rë)
19. P
opul
limi,
kultu
ra d
he z
hvill
imi e
kono
mik
i A
mer
ikën
e M
esm
e 16
. Pop
ullim
i, ku
ltura
dhe
zhv
illim
i ek
onom
ik n
ë A
ustra
li dh
e O
qean
i
20. R
ajon
et e
Evr
opës
. Evr
opa
Ver
iore
20
Poz
ita g
jeog
rafik
e dh
e ku
shte
t nat
yror
e të
A
mer
ikës
së Ju
gut,
17.P
unë
prak
tike
9: -
Raj
oni i
Azi
së
Jugo
re d
he r
ajon
i i A
ustr
ali/O
qean
isë
21. V
ende
t e E
vrop
ës V
erio
re
21. P
opul
limit,
kul
tura
dhe
zhv
illim
i eko
nom
ik i
Am
erik
ë së
Jugu
t 18
.Për
sëri
tje
4
22. E
vrop
a Pe
rënd
imor
e 22
.Pun
ë pr
aktik
e 6:
- R
ajon
i i A
mer
ikës
së
Mes
me
dhe
rajo
ni i
Am
erik
ës së
Jug
ut19
.Tes
tim 4
23. V
ende
t e E
vrop
ës P
erën
dim
ore
23.P
ërsë
ritj
e 3
20.P
roje
kt 2
(ora
e d
ytë)
: Veç
oritë
16
Libër për mësuesin24
. Evr
opa
Ishu
llore
fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
hum
ane
të
rajo
neve
të tj
era
të B
otës
25
. Për
sëri
tje
124
.Tes
tim 3
26. T
estim
1
II.2
Mod
eli i
pla
nifik
imit
muj
or (m
e di
sa si
tuat
a m
odel
)
PLA
NI 3
MU
JOR
(SH
TA
TO
R-D
HJE
TO
R -2
6 or
ë); K
LA
SA V
III
FUSH
A: S
HO
QË
RIA
DH
E M
JED
ISI
LË
ND
A: G
JEO
GR
AFI
8
Rez
ulta
tet e
të n
xëni
t sip
as k
ompe
tenc
ave
kyçe
1. K
ompe
tenc
a e
kom
unik
imit
dhe
të sh
preh
urit
(Nxë
nësi
kom
unik
on n
ë m
ënyr
ë ef
ektiv
e)
Shpr
eh m
endi
min
e v
et m
e go
jë o
se m
e sh
krim
, si d
he n
ë fo
rma
të tj
era
të k
omun
ikim
it m
bi: r
ajon
et si
kon
cept
e or
gani
zues
e; k
once
ptin
e
vend
it dh
e të
rajo
nit p
ër të
për
shkr
uar m
odel
e të
thje
shta
të n
dërv
arës
isë
mid
is v
ende
ve d
he ra
jone
ve; t
ipat
kry
esor
ë të
rajo
neve
në
botë
; ra
jone
t me
dend
ësin
ë m
ë të
mad
he d
he m
ë të
vog
ël të
pop
ulls
isë;
poz
itën
gjeo
graf
ike
dhe
kush
tet n
atyr
ore
të E
vrop
ës, d
inam
ikën
e
popu
llsis
ë së
Evr
opës
; lar
min
ë e
zhvi
llim
it ek
onom
ik të
hap
ësirë
s evr
opia
ne, v
eçor
itë k
ryes
ore
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
rajo
nit t
ë Ev
ropë
s per
ëndi
mor
e, E
vrop
ës v
erio
re d
he E
vrop
ës is
hullo
re.
Dëg
jon
me
vëm
endj
e pr
ezan
timin
dhe
kom
ente
t e b
ëra
nga
të tj
erët
rret
h ty
re, d
uke
bërë
pye
tje, k
omen
te, s
qarim
e dh
e pr
opoz
ime.
Sh
pjeg
on q
artë
dhe
sakt
ë, m
e go
jë o
se m
e sh
krim
(duk
e pë
rdor
ur g
juhë
n dh
e fja
lorin
e p
ërsh
tats
hëm
) kup
timin
mbi
: tip
at k
ryes
orë
të
rajo
neve
në
botë
; poz
itën
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës, r
olin
e sa
j në
mar
rëdh
ënie
n dh
e lid
hjet
me
rajo
net e
tjer
a; n
jësi
të e
mëd
ha fi
ziko
-
Gjeografi a 8
17
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës; d
inam
ikën
e p
opul
lsis
ë së
Evr
opës
; ndr
yshi
met
e n
gjas
hmër
itë e
kul
tura
ve n
ë Ev
ropë
, duk
e sj
ellë
shem
buj t
ë re
spek
timit
të d
iver
site
tit k
ultu
ror;
veço
ritë
krye
sore
të z
hvill
imit
të so
tëm
urb
an n
ë Ev
ropë
; lar
min
ë e
zhvi
llim
it ek
onom
ik të
hap
ësirë
s ev
ropi
ane;
ngj
ashm
ëritë
dhe
dal
limet
në
veço
ritë
krye
sore
fizi
ko-g
jeog
rafik
e dh
e hu
man
e të
rajo
neve
të E
vrop
ës (P
erën
dim
ore,
ver
iore
, is
hullo
re).
Veç
on in
form
acio
nin
krye
sor n
ga n
jë li
bër,
gaze
të, r
evis
të, i
nter
net,
radi
o, T
V e
tj., e
kom
ento
n dh
e e
shfr
ytëz
on a
të si
refe
renc
ë gj
atë
harti
mit
të n
jë p
unim
i ose
det
yrë
me
shkr
im.
2. K
ompe
tenc
a e
të m
endu
arit
(Nxë
nësi
men
don
në m
ënyr
ë kr
ijues
e)
Inte
rpre
ton
duke
e il
ustru
ar m
e sh
embu
j kon
kret
ë ps
e gj
eogr
afët
krij
ojnë
dhe
për
dorin
rajo
net s
i kon
cept
e or
gani
zues
e.
Inte
rpre
ton
me
ndih
mën
e h
artë
s poz
itën
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës, r
olin
e sa
j në
mar
rëdh
ënie
n dh
e lid
hjet
me
rajo
net e
tjer
a.
Iden
tifik
on d
he in
terp
reto
n në
har
të n
jësi
të e
mëd
ha fi
ziko
-gje
ogra
fike
të E
vrop
ës.
Ana
lizon
ngj
ashm
ëritë
dhe
dal
limet
në
veço
ritë
krye
sore
fizi
ko-g
jeog
rafik
e, h
uman
e dh
e ek
onom
ike
të ra
jone
ve të
Evr
opës
(per
ëndi
mor
e;
verio
re d
he is
hullo
re).
Bën
dal
limin
ndë
rmje
t tip
arev
e të
rajo
neve
të z
hvill
uar d
he a
tyre
në
zhvi
llim
për
mes
shem
bujv
e tip
ikë
(sho
qëru
ar m
e in
terp
retim
in n
ë ha
rtë).
Kra
haso
n dh
e gj
en n
drys
him
et e
ngj
ashm
ëritë
e k
ultu
rave
në
Evro
pë, d
uke
sjel
lë sh
embu
j të
resp
ektim
it të
div
ersi
tetit
kul
turo
r.
3. K
ompe
tenc
a e
të n
xëni
t (N
xënë
si m
ëson
për
të n
xënë
) Pë
rzgj
edh
të d
hëna
nga
bur
ime
të n
drys
hme
(libr
a, re
vist
a, fo
to, h
arta
të n
drys
hme,
fjal
orë,
enc
iklo
pedi
ose
inte
rnet
), të
cila
t i sh
fryt
ëzon
pë
r rea
lizim
in e
det
yrav
e të
dhë
na.
Shfr
ytëz
on të
dhë
nat p
ër të
dem
onst
ruar
të k
uptu
arit
e ko
ncep
teve
, duk
e pë
rdor
ur d
he n
dërtu
ar h
arta
t, at
lase
t, en
cikl
oped
itë, a
nket
at, d
he të
dh
ëna
të tj
era
për t
ë: a
naliz
uar p
ozitë
n gj
eogr
afik
e të
Evr
opës
, rol
in e
saj n
ë m
arrë
dhën
ien
dhe
lidhj
et m
e ra
jone
t e tj
era;
një
sitë
e m
ëdha
fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës; d
inam
ikën
e p
opul
lsis
ë së
Evr
opës
; ndr
yshi
met
e n
gjas
hmër
itë e
kul
tura
ve n
ë Ev
ropë
; veç
oritë
kry
esor
e të
zh
villi
mit
të so
tëm
urb
an n
ë Ev
ropë
; lar
min
ë e
zhvi
llim
it ek
onom
ik të
hap
ësirë
s evr
opia
ne; n
gjas
hmër
itë d
he d
allim
et n
ë ve
çorit
ë kr
yeso
re
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
rajo
neve
të E
vrop
ës (P
erën
dim
ore,
ver
iore
, ish
ullo
re).
Sjel
lë sh
embu
j të
resp
ektim
it të
div
ersi
tetit
kul
turo
r mid
is ra
jone
ve.
Zbat
on n
ë m
ënyr
ë të
pav
arur
udh
ëzim
et e
dhë
na n
ga te
ksti
shko
llor,
inte
rnet
, med
ia e
tj., p
ër të
nxë
në, n
ë de
tyrë
n që
i kë
rkoh
et.
Ndë
rlidh
tem
ën e
re o
se n
jë ç
ësht
je të
dhë
në m
e nj
ohur
itë d
he p
ërvo
jat p
arap
rake
, duk
e i p
araq
itur n
ë fo
rma
të n
drys
hme
të të
shpr
ehur
it (k
olon
a, ta
bela
, gra
fike)
sipa
s një
radh
itjej
e lo
gjik
e.
Para
shtro
n py
etje
(pse
, çfa
rë, s
i, ku
r?) d
he o
rgan
izon
men
dim
et e
vet
a në
form
ë të
shkr
uar p
ër te
mën
/pro
blem
in e
dhë
në d
he v
lerë
son
përp
arim
in e
vet
der
i në
zgjid
hjen
e d
uhur
(si p
.sh.,
hulu
mto
n, a
naliz
on d
he je
p di
sa sh
embu
j që
trego
jnë
se si
ka
ndik
uar s
hoqë
ria m
bi
klim
ën n
ë ve
ndin
tonë
ose
në
vend
bani
min
e ti
j).
Men
axho
n em
ocio
net,
ndje
njat
, koh
ën, s
hfry
tëzi
min
e m
ater
iale
ve d
he m
jete
ve g
jatë
kry
erje
s së
dety
rave
në
klas
ë/sh
kollë
apo
në
terr
en.
18
Libër për mësuesin
4. K
ompe
tenc
a pë
r je
tën,
sipë
rmar
rjen
dhe
mje
disi
n (N
xënë
si k
ontr
ibuo
n në
mën
yrë
prod
uktiv
e)
Zhvi
llon
një
proj
ekt i
ndiv
idua
l ose
në
grup
për
kry
erje
n e
një
aktiv
iteti
mje
diso
r apo
shoq
ëror
me
rënd
ësi p
ër sh
kollë
n os
e pë
r kom
unite
tin.
Dis
kuto
n në
gru
p pë
r rën
dësi
në q
ë ka
mbr
ojtja
e b
regd
etit
shqi
ptar
, pas
ojat
që
sjel
l dëm
timi i
tij d
he p
ropo
zon
mas
at q
ë du
hen
ndër
mar
rë
për e
vitim
in e
tyre
. Pë
rdor
kon
cept
in e
ven
dit d
he të
rajo
nit p
ër të
për
shkr
uar m
odel
e të
thje
shta
të n
dërv
arës
isë
mid
is v
ende
ve d
he ra
jone
ve.
Prez
anto
n dh
e ko
mun
ikon
për
mes
har
tës s
ë bo
tës s
hpër
ndar
jen
hapë
sino
re të
bes
imev
e m
ë të
mëd
ha fe
tare
dhe
gju
hëve
kry
esor
e.
Sjel
l she
mbu
j të
bash
këve
prim
it dh
e nd
ërva
rësi
së m
idis
rajo
neve
në
aspe
ktin
eko
nom
ik, p
oliti
k, k
ultu
ror,
mje
diso
r etj.
5.
Kom
pete
nca
pers
onal
e (N
xënë
si b
ën je
të të
shën
dets
hme)
N
dan
përv
oja
dhe
men
dim
e në
gru
p.
Loka
lizon
në
hartë
dhe
inte
rpre
ton
rajo
net m
e de
ndës
inë
më
të m
adhe
dhe
më
të v
ogël
të p
opul
lsis
ë.
Inte
rpre
ton
graf
ikë,
dia
gram
e et
j., q
ë pë
rshk
ruaj
në d
inam
ikat
e p
opul
lsis
ë re
feru
ar sh
përn
darje
s hap
ësin
ore.
6.
Kom
pete
nca
qyte
tare
(Nxë
nësi
për
kush
tohe
t nda
j të
mir
ës së
për
bash
kët)
Tr
egon
vet
ëbes
im të
lartë
në
mar
rjen
e ve
ndim
eve
për v
eprim
et q
ë nd
ërm
err p
a dë
mtu
ar in
tere
sat e
të tj
erëv
e, të
cila
t kon
tribu
ojnë
në
rritj
en e
cilë
sisë
së a
ktiv
itetit
të g
rupi
t sho
qëro
r/kom
unite
tit.
Mer
r pje
së n
ë ak
tivite
tet q
ë pr
omov
ojnë
tole
ranc
ë dh
e di
vers
itet k
ultu
ror,
etni
k, fe
tar,
gjin
or e
tj., n
ë sh
kollë
apo
në
kom
unite
t, ku
pë
rfsh
ihen
mos
hata
rë të
të g
jitha
për
katë
sive
të p
ërm
endu
ra, q
ë je
tojn
ë në
bas
hkës
inë
e gj
erë.
7. K
ompe
tenc
a di
gjita
le (N
xënë
si p
ërdo
r te
knol
ogjin
ë pë
r të
nxi
tur
inov
acio
nin)
Pë
rdor
med
iat d
igjit
ale
dhe
mje
dise
t inf
orm
ativ
e pë
r të
kom
unik
uar d
he b
ashk
ëpun
uar,
duke
për
fshi
rë k
omun
ikim
et n
ë di
stan
cë p
ër
zhvi
llim
in e
njo
huriv
e.
Loka
lizon
dhe
për
zgje
dh in
form
acio
nin
në li
dhje
me
veço
ritë
fizik
o-gj
eogr
afik
e, h
uman
e dh
e ek
onom
ike
të E
vrop
ës n
ga b
urim
e të
nd
rysh
me
(har
ta, C
D, f
oto,
vid
eo e
tj.).
Ana
lizon
të d
hëna
dhe
nxj
err p
ërfu
ndim
e pë
r din
amik
ën e
pop
ulls
isë
së E
vrop
ës.
Sjel
l fak
te d
he të
dhë
na q
ë dë
shm
ojnë
larm
inë
e zh
villi
mit
ekon
omik
të h
apës
irës e
vrop
iane
. A
naliz
on, v
lerë
son,
men
axho
n in
form
acio
nin
e m
arrë
ele
ktro
niki
sht.
Rez
ulta
tet e
të n
xëni
t sip
as k
ompe
tenc
ave
të fu
shës
/lënd
ës
1. V
ëzhg
imi d
he h
etim
i i d
ukur
ive
gjeo
graf
ike
Nxë
nësi
: Fo
rmul
on d
he d
rejto
n py
etje
për
: ars
yet s
e ps
e gj
eogr
afët
krij
ojnë
dhe
për
dorin
rajo
net s
i kon
cept
e or
gani
zues
e.
Përd
or k
once
ptin
e v
endi
t dhe
të ra
joni
t për
të p
ërsh
krua
r mod
ele
të th
jesh
ta të
ndë
rvar
ësis
ë m
idis
ven
deve
dhe
rajo
neve
. Lo
kaliz
on n
ë ha
rtë d
he in
terp
reto
n ra
jone
t me
dend
ësin
ë m
ë të
mad
he d
he m
ë të
vog
ël të
pop
ulls
isë.
In
terp
reto
n gr
afik
ë, d
iagr
ame
etj.,
që
përs
hkru
ajnë
din
amik
at e
pop
ulls
isë
refe
ruar
shpë
rnda
rjes h
apës
inor
e.
Prez
anto
n dh
e ko
mun
ikon
për
mes
har
tës s
ë bo
tës s
hpër
ndar
jen
hapë
sino
re të
bes
imev
e m
ë të
mëd
ha fe
tare
dhe
gju
hëve
kry
esor
e.
Gjeografi a 8
19
Bën
dal
limin
ndë
rmje
t tip
arev
e të
rajo
neve
të z
hvill
uar d
he a
tyre
në
zhvi
llim
për
mes
shem
bujv
e tip
ikë
(sho
qëru
ar m
e in
terp
retim
in n
ë ha
rtë).
Sjel
l she
mbu
j të
bash
këve
prim
it dh
e nd
ërva
rësi
së m
idis
rajo
neve
në
aspe
ktin
eko
nom
ik, p
oliti
k, k
ultu
ror,
mje
diso
r etj.
In
terp
reto
n m
e nd
ihm
ën e
har
tës p
ozitë
n gj
eogr
afik
e të
Evr
opës
, rol
in e
saj n
ë m
arrë
dhën
ien
dhe
lidhj
et m
e ra
jone
t e tj
era.
Lo
kaliz
on d
he p
ërzg
jedh
info
rmac
ioni
n në
lidh
je m
e kë
to v
eçor
i nga
bur
ime
të n
drys
hme
(har
ta, C
D, f
oto,
vid
eo e
tj.).
Sjel
l fak
te d
he të
dhë
na q
ë dë
shm
ojnë
larm
inë
e zh
villi
mit
ekon
omik
të h
apës
irës e
vrop
iane
. Id
entif
ikon
ngj
ashm
ëritë
dhe
dal
limet
në
veço
ritë
krye
sore
fizi
ko-g
jeog
rafik
e dh
e hu
man
e të
rajo
neve
të E
vrop
ës (p
erën
dim
ore,
ver
iore
, is
hullo
re.
Spek
ulon
me
përg
jigje
t, du
ke sh
pjeg
uar i
detë
e ti
j ose
duk
e fo
rmul
uar h
ipot
eza.
2.
Mbl
edhj
a, v
lerë
sim
i dhe
kom
unik
imi i
info
rmac
ioni
t N
xënë
si: Id
entif
ikon
dhe
shqy
rton
burim
et e
info
rmac
ioni
t që
përd
or p
ër k
ërki
m (p
.sh.,
harta
, gra
fikë,
vid
eo, f
oto
të n
drys
hme,
mat
eria
le të
prin
tuar
a,
etj).
Id
entif
ikon
tipa
t kry
esor
ë të
rajo
neve
në
botë
. Id
entif
ikon
dhe
inte
rpre
ton
në h
artë
një
sitë
e m
ëdha
fizi
ko-g
jeog
rafik
e të
Evr
opës
. Id
entif
ikon
veç
oritë
kry
esor
e të
zhv
illim
it të
sotë
m u
rban
në
Evro
pë.
Vle
rëso
n bu
rimet
për
vle
fshm
ërin
ë dh
e be
sues
hmër
inë
e ty
re.
Ndë
rton
njoh
uri p
ër m
jedi
sin
loka
l duk
e pë
rdor
ur h
arta
t, vë
zhgi
met
në
terr
en, f
otog
rafi,
inte
rvis
tat,
etj n
ë çë
shtje
që
kanë
të b
ëjnë
me
ndër
vepr
imin
mid
is sh
oqër
isë
dhe
mje
disi
t, m
e m
otin
, me
klim
ën e
tj.
3. M
arrj
a e
vend
imev
e N
xënë
si: Si
ntet
izon
të d
hëna
t dhe
zhv
illon
një
për
fund
im, p
.sh.,
një
para
shik
im a
po n
jë g
jetje
kyç
. N
xënë
si id
entif
ikon
rrug
ë të
ndr
yshm
e të
vep
rimit
dhe
para
shik
on p
asoj
at p
ër to
. A
naliz
on të
dhë
na d
he n
xjer
r për
fund
ime
për d
inam
ikën
e p
opul
lsis
ë së
Evr
opës
. K
raha
son
dhe
gjen
ndr
yshi
met
e n
gjas
hmër
itë e
kul
tura
ve n
ë Ev
ropë
, duk
e sj
ellë
shem
buj t
ë re
spek
timit
të d
iver
site
tit k
ultu
ror.
Pë
rdor
pye
tje p
ër të
refle
ktua
r në
çdo
stad
të k
ërki
mit
“Çfa
rë fu
nksi
onoi
?”, “
Si m
und
të p
ërm
irëso
het”
.
SHT
AT
OR
-DH
JET
OR
(26
orë)
Nr.
T
emat
ika/
Nën
tem
atik
aR
ezul
tate
t e të
nxë
nit
sipa
s tem
atik
ave
Tem
at m
ësim
ore
Situ
ata
e të
nxë
nit
Met
odol
ogjia
e
mës
imdh
ënie
sT
ekni
kat
eB
urim
et
20
Libër për mësuesin
vler
ësim
it 1.
Tem
atik
a:N
dërv
arës
iam
idis
njer
ëzve
, ve
ndev
e,ra
jone
vedh
em
jedi
seve
Nën
tem
atik
aI –
Raj
onet
dh
era
joni
zim
i (6
orë
)
Nxë
nësi
: Sh
pjeg
on p
se
gjeo
graf
ët k
rijoj
në d
he
përd
orin
rajo
net s
i ko
ncep
te o
rgan
izue
se.
Përd
or k
once
ptin
e
vend
it dh
e të
rajo
nit p
ër
të p
ërsh
krua
r mod
ele
të
thje
shta
të n
dërv
arës
isë
mid
is v
ende
ve d
he
rajo
neve
. Id
entif
ikon
tipa
t kr
yeso
rë të
rajo
neve
në
botë
. Lo
kaliz
on n
ë ha
rtë d
he
inte
rpre
ton
rajo
net m
e de
ndës
inë
më
të m
adhe
dh
e m
ë të
vog
ël të
po
pulls
isë.
In
terp
reto
n gr
afik
ë,
diag
ram
e et
j., q
ë pë
rshk
ruaj
në d
inam
ikat
e
popu
llsis
ë re
feru
ar
shpë
rnda
rjes
hapë
sino
re.
Prez
anto
n dh
e ko
mun
ikon
për
mes
ha
rtës s
ë bo
tës
shpë
rnda
rjen
hapë
sino
re të
bes
imev
e m
ë të
mëd
ha fe
tare
dhe
1. R
ajon
et d
he
veço
ritë
e ty
re
Situ
ata
1: K
ujto
ni se
çfa
rë
keni
mës
uar n
ë G
jeog
rafin
ë 6
mbi
ven
din
e ra
joni
n dh
e sh
pjeg
oni k
uptim
in e
seci
lit
prej
tyre
. Në
harta
t e
para
qitu
ra n
ë kl
asë,
id
entif
ikon
i dhe
qa
rkon
i dis
a pr
ej ra
jone
ve q
ë nj
ihni
, duk
e ar
gum
entu
ar p
se
janë
kla
sifik
uar s
i si t
ë til
lë.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
.
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës
dhe
të
Shqi
përis
ë. M
ater
iale
ng
a in
tern
eti,
libra
, en
cikl
ope
di
Teks
te
nga
fush
a të
tjer
a;
foto
, ha
rta,
vide
o
2.2.
Llo
jet e
ra
jone
ve
Situ
ata
2.1:
Në
harta
t e
Rep
ublik
ës së
Kos
ovës
pa
raqi
ten
dy n
darje
rajo
nale
të
ndr
yshm
e të
terr
itorit
të
saj.
Përc
akto
ni ll
ojin
e
seci
lës h
artë
dhe
çfa
rë
rajo
nesh
pa
raqe
sin
ato.
Si
tuat
a 2.
2 B
azua
r në
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
përc
akto
se
në
cila
t raj
one
klim
atik
e sh
trihe
t Evr
opa
dhe
vend
i yn
ë.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Lojë
me
role
.
3.3.
Raj
onet
ku
lturo
re
(vaz
hdim
)
Situ
ata
3.1:
Baz
uar n
ë nj
ohur
itë q
ë ke
ni, e
vide
nton
i di
sa v
eçor
i të
gjuh
ës, b
esim
it dh
e tra
dita
ve
të p
opul
lit sh
qipt
ar.
Raj
oniz
oni h
apës
irën
e R
epub
likës
së S
hqip
ëris
ë (r
efer
ojun
i har
tës s
ë
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
;
Gjeografi a 8
21
gjuh
ëve
krye
sore
. B
ën d
allim
in n
dërm
jet
tipar
eve
të ra
jone
ve të
zh
villu
ar d
he a
tyre
në
zhvi
llim
për
mes
sh
embu
jve
tipik
ë (s
hoqë
ruar
me
inte
rpre
timin
në
hartë
). Sj
ell s
hem
buj t
ë ba
shkë
vepr
imit
dhe
ndër
varë
sisë
mid
is
rajo
neve
në
aspe
ktin
ek
onom
ik, p
oliti
k,
kultu
ror,
mje
diso
r etj.
Shqi
përis
ë të
par
aqitu
r në
klas
ë) d
uke
u ba
zuar
në
dial
ekte
t gju
hëso
re, t
radi
tat,
vesh
jet p
opul
lore
dh
e në
bes
imet
feta
re.
Situ
ata
3.2:
Baz
uar n
ë nj
ohur
itë q
ë ke
ni, e
vide
nton
i di
sa v
eçor
i të
gjuh
ës, b
esim
it dh
e të
trad
itave
të p
opul
lit
shqi
ptar
. Raj
oniz
oni
hapë
sirë
n e
Rep
ublik
ës së
Sh
qipë
risë
(ref
eroj
u ha
rtës s
ë Sh
qipë
risë
të e
kspo
zuar
në
klas
ë), m
bi b
azën
e
dial
ekte
ve g
juhë
sore
, tra
ditë
s së
ush
qim
it/ve
shje
ve
popu
llore
dhe
bes
imit
feta
r. Ç
farë
rajo
ne fo
rmua
t?
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Lo
jë m
e ro
le.
-V
lerë
sim
m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
m
e sh
krim
; V
lerë
sim
i lo
jës m
e
Mat
eria
le
të
përg
atitu
ra
me power
point d
he
në
prog
ram
e të
tjer
a, të
kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dhe
nx
ënës
it.
Te
ksti
i gj
eogr
afis
ë
Har
tat
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s dh
e të
4.4.
Raj
onet
de
mog
rafik
e
Situ
ata
4.1:
Baz
uar n
ë nj
ohur
itë tu
aja
dhe
në
info
rmac
ione
t e m
arra
nga
bu
rime
të
ndry
shm
e, p
ërsh
krua
ni se
si
ësht
ë sh
përn
darë
pop
ulls
ia n
ë ve
ndin
tonë
(zon
at m
e de
ndës
i më
të m
adhe
dhe
ato
m
e de
ndës
i më
të u
lët).
R
efer
oju
hartë
s së
Shqi
përis
ë të
par
aqitu
r në
klas
ë dh
e ra
joni
zo h
apës
irën
e R
epub
likës
së S
hqip
ëris
ë,
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
22
Libër për mësuesin
duke
u b
azua
r në
den
dësi
në e
pop
ulls
isë.
D
ebat
; Lo
jë m
e ro
le.
role
. -V
lerë
sim
m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
m
e sh
krim
; V
lerë
sim
i lo
jës m
e
Shqi
përis
ë. M
ater
iale
ng
a in
tern
eti,
libra
, en
cikl
ope
di
Teks
te
nga
fush
a të
tjer
a;
foto
, ha
rta,
vide
o Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
m
e po
wer
po
int d
he
në
prog
ram
e të
tjer
a, të
kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dhe
nx
ënës
it.
5.5.
Raj
onet
ek
onom
ike
Situ
ata
5.1:
Raj
one
të
ndry
shm
e në
bot
ë ba
shkë
puno
jnë
mid
is ty
re n
ë di
sa a
spek
te.
Baz
uar n
ë in
form
acio
net e
m
arra
në
burim
e të
nd
rysh
me,
silln
i dis
a sh
embu
j të
bash
këve
prim
it dh
e të
ndë
rvar
ësis
ë m
idis
ra
jone
ve.
Situ
ata
5.2:
Nga
har
ta
fizik
o-gj
eogr
afik
e e
Evro
pës,
shoh
im q
ë R
ajon
i i E
vrop
ës
ësht
ë nj
ë ga
dish
ull i
mad
h, i
përb
ërë
nga
shum
ë ga
dish
uj.
List
oni g
adis
hujt
dhe
ishu
jr kr
yeso
rë q
ë e
përb
ëjnë
atë
dh
e vl
erës
oni p
ozitë
n gj
eogr
afik
e të
kët
ij ra
joni
.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Loj
ë m
e ro
le;
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
6.6.
Pun
ë pr
aktik
e 1-
Llo
jet e
ra
jone
ve
7.N
ënte
mat
ika
IIN
xënë
si:
1. P
ozita
gj
eogr
afik
e e
Situ
ata
1. N
ë ha
rtën
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
Evr
opës
Pu
në n
ë gr
up;
Punë
në
dysh
e;
Gjeografi a 8
23
Evr
opa
(32
orë)
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
Inte
rpre
ton
me
ndih
mën
e h
artë
s po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
Ev
ropë
s, ro
lin e
saj n
ë m
arrë
dhën
ien
dhe
lidhj
et m
e ra
jone
t e
tjera
. Id
entif
ikon
dhe
in
terp
reto
n në
har
të
njës
itë e
mëd
ha fi
ziko
-gj
eogr
afik
e të
Evr
opës
. Lo
kaliz
on d
he
përz
gjed
h in
form
acio
nin
në li
dhje
m
e kë
to v
eçor
i nga
bu
rime
të n
drys
hme
(har
ta, C
D, f
oto,
vid
eo
etj.)
. A
naliz
on të
dhë
na d
he
nxje
rr p
ërfu
ndim
e pë
r di
nam
ikën
e p
opul
lsis
ë së
Evr
opës
. K
raha
son
dhe
gjen
nd
rysh
imet
e
ngja
shm
ëritë
e
kultu
rave
në
Evro
pë,
duke
sjel
lë sh
embu
j të
resp
ektim
it të
di
vers
itetit
kul
turo
r. Id
entif
ikon
veç
oritë
kr
yeso
re të
zhv
illim
it të
so
tëm
urb
an n
ë Ev
ropë
.
Raj
onit
të
Evr
opës
shoh
im q
ë ra
joni
i Ev
ropë
s ës
htë
një
gadi
shul
l i m
adh,
i pë
rbër
ë ng
a sh
umë
gadi
shuj
të
veg
jël.
Baz
uar n
ë nj
ohur
itë
tuaj
a, p
ërca
kton
i poz
itën
gjeo
graf
ike
dhe
rend
itni d
isa
nga
ishu
jt e
gadi
shuj
t kr
yeso
rë të
tij.
Punë
in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
im;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
role
. -V
lerë
sim
m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
m
e sh
krim
; V
lerë
sim
i lo
jës m
e
Te
ksti
i gj
eogr
afis
ë
Har
tat
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s dh
e të
8.
2. K
usht
et
naty
rore
të
Raj
onit
të
Evr
opës
Situ
ata
2. D
uke
u ba
zuar
në
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të
rajo
nit t
ë Ev
ropë
s, pë
rshk
ruan
i for
mat
e re
lievi
t dh
e kl
imën
që
e ka
rakt
eriz
on, s
i dhe
ev
iden
toni
dis
a pr
ej
lum
enjv
e kr
yeso
rë q
ë e
përs
hkoj
në k
ëtë
rajo
n.
9.3.
Tra
shëg
imia
hi
stor
ike
dhe
kultu
rore
Situ
ata
3. N
ga h
isto
ria k
eni
mës
uar m
bi q
ytet
ërim
in e
he
rshë
m g
rek
dhe
atë
rom
ak.
Ken
i mës
uar g
jitha
shtu
edh
e m
bi p
usht
imet
oto
man
e në
Ev
ropë
. Evi
dent
oni d
isa
nga
ndik
imet
kry
esor
e të
qy
tetë
rimit
grek
dhe
rom
ak
në tr
ashë
gim
inë
kultu
rore
të
rajo
nit
dhe
më
gjer
ë, si
dhe
për
nd
ikim
in q
ë pa
ti pu
shtim
i ot
oman
në
Evro
pë.
10.
4. T
rash
ëgim
ia
hist
orik
e dh
e Si
tuat
a 4:
Nga
his
toria
dhe
ng
a bu
rime
të tj
era,
ken
i Pu
në n
ë gr
up;
Punë
në
dysh
e;
24
Libër për mësuesin
Sjel
l fak
te d
he të
dhë
na
që d
ëshm
ojnë
larm
inë
e zh
villi
mit
ekon
omik
të
hapë
sirë
s evr
opia
ne.
Iden
tifik
on
ngja
shm
ëritë
dhe
da
llim
et n
ë ve
çorit
ë kr
yeso
re fi
ziko
-gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
rajo
neve
të
Evro
pës.
Përs
hkru
an v
eçor
itë
krye
sore
fiz
ikog
jeog
rafik
e dh
e hu
man
e të
rajo
nit t
ë Ev
ropë
s per
ëndi
mor
e.
Përs
hkru
an v
eçor
itë
krye
sore
fiz
ikog
jeog
rafik
e dh
e hu
man
e të
rajo
nit t
ë Ev
ropë
s ver
iore
. Pë
rshk
ruan
veç
oritë
kr
yeso
re
fizik
ogje
ogra
fike
dhe
hum
ane
të ra
joni
t të
Evro
pës i
shul
lore
.
kultu
rore
(v
azhd
im)
mës
uar s
e R
evol
ucio
ni
Indu
stria
l pat
i rën
dësi
të
mad
he p
ër z
hvill
imet
e
mëv
onsh
me
ekon
omik
e të
Ev
ropë
s. K
u lin
di, s
i u z
hvill
ua d
he
çfar
ë të
reja
sh so
lli a
i?
Punë
in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
im;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
role
. -V
lerë
sim
m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
m
e sh
krim
; V
lerë
sim
i
Shqi
përis
ë. M
ater
iale
ng
a in
tern
eti,
libra
, en
cikl
ope
di
Teks
te
nga
fush
a të
tjer
a;
foto
, ha
rta,
vide
o M
ater
iale
të
pë
rgat
itura
m
e po
wer
po
int d
he
në
prog
ram
e të
tjer
a, të
kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dhe
nx
ënës
it.
Gjeografi a 8
25
lojë
s me
role
. 11
.N
ënte
mat
ika
II Evr
opa
(32
orë)
5. P
opul
lsia
e
Evr
opës
dhe
di
nam
ika
e sa
j
Situ
ata
5. N
ë ha
rtën
e m
ëpos
htm
e, p
araq
itet
shpë
rnda
rja g
jeog
rafik
e e
popu
llsis
ë.
Baz
uar n
ë nj
ohur
itë e
mar
ra
mbi
kus
htet
nat
yror
e të
ra
joni
t, pë
rcak
toni
nës
e ek
zist
ojnë
lidh
je m
idis
tyre
dh
e sh
përn
darje
s gje
ogra
fike
të p
opul
lsis
ë.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës
dhe
të
Shqi
përis
ë. M
ater
iale
ng
a in
tern
eti,
libra
, en
cikl
ope
di
Teks
te
nga
fush
a të
tjer
a;
foto
, ha
rta,
26
Libër për mësuesin
vide
o M
ater
iale
të
pë
rgat
itura
m
e po
wer
po
int d
he
në
prog
ram
e të
tjer
a, të
kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dhe
nx
ënës
it.
12.
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
6. Z
hvill
imi
urba
n në
Evr
opë
Situ
ata
6. F
otog
rafit
ë e
mëp
osht
me
para
qesi
n pa
mje
ng
a di
sa k
ryeq
ytet
e ev
ropi
ane.
Për
cakt
oni s
e ci
lit
nënr
ajon
i pë
rkas
in d
he
përs
hkru
ani d
isa
prej
ve
çoriv
e që
dal
loni
në
urba
nist
ikën
, ar
kite
ktur
ën d
he
infr
astru
ktur
ën e
seci
lit p
rej
tyre
.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
13.
Nën
tem
atik
a7.
Eko
nom
ia e
Si
tuat
a 7.
Evr
opa
ësht
ë nj
ë Pu
në n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m
Teks
ti i
Gjeografi a 8
27
II Evr
opa
(32
orë)
Raj
onit
të
Evr
opës
ra
jon
me
zhvi
llim
eko
nom
ik
të la
rmis
hëm
. Baz
uar n
ë nj
ohur
itë tu
aja
dhe
në
info
rmac
ione
të n
drys
hme
të
mar
ra n
ga b
urim
e të
nd
rysh
me,
ev
iden
toni
dis
a pr
ej d
egëv
e kr
yeso
re të
hap
ësirë
s ev
ropi
ane
dhe
prod
ukte
ev
ropi
ane
të d
allu
ara
në h
apës
irën
botë
rore
.
Punë
në
dysh
e;
Punë
in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
im;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës
dhe
të
Shqi
përis
ë. M
ater
iale
ng
a in
tern
eti,
libra
, en
cikl
ope
di
Teks
te
nga
fush
a të
tjer
a;
foto
, ha
rta,
vide
o M
ater
iale
të
28
Libër për mësuesin
përg
atitu
ra
me
pow
er
poin
t dhe
në
pr
ogra
me
të tj
era,
të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et d
he
nxën
ësit.
14
.N
ënte
mat
ika
II Evr
opa
(32
orë)
8. E
kono
mia
e
Raj
onit
të
Evr
opës
(vaz
hdim
)
Situ
ata
8: In
dust
ria e
pr
odhi
mit
të m
akin
ave
dhe
indu
stria
e m
odës
i ka
në
kapë
rcye
r kuf
ijtë
evro
pian
ë,
duke
pro
dhua
r mar
ka
konk
urru
ese
në n
ivel
bot
ëror
. Ev
iden
toni
ven
det e
vrop
iane
që
pro
dhoj
në m
arka
t më
të
njoh
ura
të m
akin
ave
ose
që ja
në q
endr
a të
rë
ndës
ishm
e të
indu
stris
ë së
m
odës
, si d
he ro
lin q
ë at
o lu
ajnë
në
ekon
omin
ë ev
ropi
ane.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
15.
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
9. E
kono
mia
e
Raj
onit
të
Evr
opës
(vaz
hdim
)
Situ
ata
9: E
vrop
a ës
htë
dest
inac
ioni
turis
tik m
ë i
frek
uent
uar n
ë bo
të. V
ende
t pa
raqi
t jan
ë: is
hujt
Kan
arie
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t
Gjeografi a 8
29
dh
e ra
joni
i K
atal
unjë
s (në
Sp
anjë
), Pa
risi (
Fran
cë),
Ven
ecia
, Ver
ona,
M
ilano
ja d
he R
oma
(Ita
li),
Lond
ra (B
ritan
i e M
adhe
), Ti
roli
(Aus
tri),
breg
deti
kroa
t dh
e is
hujt
grek
ë. B
azua
r në
njoh
uritë
e m
arra
në
burim
e të
ndr
yshm
e, p
ërsh
krua
ni
vler
at tu
ristik
e të
një
rit p
rej
vend
eve
të p
ërm
endu
ra m
ë si
për.
Bas
hkëb
ised
im;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
m
e sh
krim
; V
lerë
sim
i lo
jës m
e ro
le.
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s dh
e të
Sh
qipë
risë
. Mat
eria
le
nga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
ng
a fu
sha
të tj
era;
fo
to,
harta
, vi
deo
Mat
eria
le
të
përg
atitu
ra
me
pow
er
poin
t dhe
30
Libër për mësuesin
në
prog
ram
e të
tjer
a, të
kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dhe
nx
ënës
it.
16.
10
. Pun
ë pr
aktik
e 2:
R
ajon
i i E
vrop
ës
17.
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
11. B
ashk
imi
Evr
opia
nSi
tuat
a 10
: Duk
e u
bazu
ar
në n
johu
ritë
e m
arra
nga
bu
rime
të n
drys
hme,
pë
rcak
toni
se ç
farë
ësh
të
Bas
hkim
i Evr
opia
n dh
e ci
lat
shte
te b
ëjnë
pje
së n
ë të
.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
18.
12. R
oli i
BE
-së
dhe
pers
pekt
iva
e zg
jeri
mit
Situ
ata
11: B
azua
r në
njoh
uritë
tuaj
a të
mar
ra n
ga
burim
e të
ndr
yshm
e,
vler
ëson
i rol
in e
Bas
hkim
i
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t
Gjeografi a 8
31
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
Evro
pian
dhe
ndi
kim
et q
ë do
të
ket
ë R
epub
lika
e Sh
qipë
risë
nëse
në
të a
rdhm
en d
o të
jetë
anë
tare
e
saj.
Bas
hkëb
ised
im;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
m
e sh
krim
; V
lerë
sim
i lo
jës m
e ro
le.
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat
fizik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s dh
e të
Sh
qipë
risë
. Mat
eria
le
nga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
ng
a fu
sha
të tj
era;
fo
to,
harta
, vi
deo
Mat
eria
le
të
përg
atitu
ra
me
pow
er
poin
t dhe
32
Libër për mësuesin
në
prog
ram
e të
tjer
a, të
kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dhe
nx
ënës
it.
19.
13. P
roje
kt 1
-V
eçor
itë fi
ziko
-gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
në
nraj
onev
eE
vrop
ës (
ora
e pa
rë)
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës
dhe
të
Shqi
përis
ë. M
ater
iale
ng
a in
tern
eti,
libra
, en
cikl
ope
di
Gjeografi a 8
33
Te
kste
ng
a fu
sha
të tj
era;
fo
to,
harta
, vi
deo
Mat
eria
le
të
përg
atitu
ra
me
pow
er
poin
t dhe
në
pr
ogra
me
të tj
era,
të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et d
he
nxën
ësit.
20
.N
ënte
mat
ika
II Evr
opa
(32
orë)
14. R
ajon
et e
E
vrop
ës. E
vrop
a V
erio
re
Situ
ata
12: V
ende
t që
e pë
rbëj
në E
vrop
ën V
erio
re
janë
: Nor
vegj
ia, S
uedi
a,
Finl
anda
, Isl
anda
, Dan
imar
ka
dhe
Esto
nia.
Baz
uar n
ë ha
rtën
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
Ev
ropë
s, pë
rcak
toni
poz
itën
gjeo
graf
ike
të k
ëtij
nënr
ajon
i dh
e pë
rshk
ruan
i tip
aret
e
relie
vit q
ë e
kara
kter
izoj
në.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le;
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
34
Libër për mësuesin
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
21.
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
15. V
ende
t e
Evr
opës
Ver
iore
Si
tuat
a 13
. Duk
e u
bazu
ar n
ë nj
ohur
itë tu
aja,
evi
dent
oni
një
ose
disa
kar
akte
ristik
a da
llues
e të
ven
deve
të
Evro
pës V
erio
re (n
ë ku
shte
t na
tyro
re, p
opul
limin
ose
zh
villi
min
ek
onom
ik).
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
22.
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
16
. Evr
opa
Perë
ndim
ore
Situ
ata
14. V
ende
t që
e pë
rbëj
në E
vrop
ën
Perë
ndim
ore
janë
: G
jerm
ania
, Fra
nca,
M
onak
o, B
enel
uksi
(B
elgj
ika,
Luk
sem
burg
u dh
e H
olan
da),
Zvic
ra d
he
Aus
tria.
Baz
uar
në h
artë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës, p
ërca
kton
i po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
kët
ij në
nraj
oni d
he p
ërsh
krua
ni
tipar
et e
relie
vit q
ë e
kara
kter
izoj
në.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Gjeografi a 8
35
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
Evro
pës
dhe
të
Shqi
përis
ë. M
ater
iale
ng
a in
tern
eti,
libra
, en
cikl
ope
di
Teks
te
nga
fush
a të
tjer
a;
foto
, ha
rta,
vide
o M
ater
iale
të
pë
rgat
itura
m
e po
wer
po
int d
he
në
prog
ram
e të
tjer
a, të
kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dhe
nx
ënës
it.
23.
Nën
tem
atik
aII
17
. Ven
det e
E
vrop
ësSi
tuat
a 15
. Baz
uar n
ë nj
ohur
itë tu
aja,
evi
dent
oni
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
-V
lerë
sim
m
e go
jë;
36
Libër për mësuesin
Evr
opa
(32
orë)
Perë
ndim
ore
nga
një
veço
ri tip
ike
(të
kush
teve
nat
yror
e, p
opul
limit
ose
zhvi
llim
it ek
onom
ik) t
ë se
cilit
pre
j sht
etev
e të
Ev
ropë
s Per
ëndi
mor
e.
Punë
in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
im;
Përd
orim
i TIK
; H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
m
e sh
krim
; V
lerë
sim
i lo
jës m
e ro
le.
24.
Nën
tem
atik
aII E
vrop
a (3
2 or
ë)
18
. Evr
opa
Ishu
llore
Si
tuat
a 16
: Mbr
etër
ia e
B
ashk
uar e
Brit
anis
ë së
M
adhe
ësh
të n
johu
r për
sh
umë
kohë
si “
pera
ndor
ia
kolo
nial
e, k
u di
elli
nuk
perë
ndon
kur
rë”,
për
shka
k të
shtri
rjes s
ë ko
loni
ve të
saj
në të
gjit
ha k
ontin
ente
t. A
jo
ësht
ë ci
lësu
ar g
jitha
shtu
si
“mbr
etër
esha
e d
etev
e”,
seps
e ko
hë m
ë pa
rë k
a zo
tëru
ar fl
otën
më
të m
adhe
de
tare
. Baz
uar n
ë nj
ohur
itë e
m
arra
në
tem
at e
mëp
arsh
me,
pë
rcak
toni
se c
ilët j
anë
fakt
orët
kry
esor
ë që
kan
ë nd
ikua
r në
forc
imin
e
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
; Pë
rdor
imi T
IK;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at;
Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës n
ë gr
up;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m
me
shkr
im;
Vle
rësi
m i
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës
dhe
të
Shqi
përis
ë
Gjeografi a 8
37
pozi
tave
të sa
j në
aren
ën
ndër
kom
bëta
re.
lojë
s me
role
.
. Mat
eria
le
nga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
ng
a fu
sha
të tj
era;
fo
to,
harta
, vi
deo
Mat
eria
le
të
përg
atitu
ra
me
pow
er
poin
t dhe
në
pr
ogra
me
të tj
era,
të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et d
he
nxën
ësit.
25
.
19
. Për
sëri
tje
1
26
.
20
. Tes
tim 1
38
Libër për mësuesin
PLA
NI 3
MU
JOR
(JA
NA
R-M
AR
S -2
4 or
ë); K
LA
SA V
III
FUSH
A: S
HO
QË
RIA
DH
E M
JED
ISI
LË
ND
A: G
JEO
GR
AFI
8
Rez
ulta
tet e
të n
xëni
t sip
as k
ompe
tenc
ave
kyçe
1. K
ompe
tenc
a e
kom
unik
imit
dhe
të sh
preh
urit
(Nxë
nësi
kom
unik
on n
ë m
ënyr
ë ef
ektiv
e)
Shpr
eh m
endi
min
e v
et p
ër: v
eçor
itë k
ryes
ore
fizik
o-gj
eogr
afik
e, h
uman
e dh
e ek
onom
ike
të ra
joni
t të
Evro
pës M
esdh
etar
e, E
vrop
ës
Lind
ore,
të R
usis
ë, A
mer
ikës
së V
eriu
t, A
mer
ikës
së M
esm
e dh
e A
mer
ikës
së Ju
gut.
Përs
hkru
an h
isto
rinë
e fo
rmim
it, z
hvill
imit
e zg
jerim
it të
Bas
hkim
it Ev
ropi
an.
2. K
ompe
tenc
a e
të m
endu
arit
(Nxë
nësi
men
don
në m
ënyr
ë kr
ijues
e)
Para
shtro
n ar
gum
ente
pro
ose
kun
dër p
ër n
jë te
më/
prob
lem
të c
aktu
ar g
jatë
një
deb
ati m
bi: v
eçor
itë fi
ziko
-gje
ogra
fike
të E
vrop
ës
Mes
dhet
are,
Evr
opës
Lin
dore
, të
Rus
isë,
Am
erik
ës së
Ver
iut,
Am
erik
ës së
Mes
me
dhe
Am
erik
ës së
Jugu
t.
Iden
tifik
on v
eçor
itë e
pop
ullim
it dh
e të
kul
turë
s së
këty
re ra
jone
ve. D
allo
n tip
aret
kry
esor
e të
zhv
illim
it ek
onom
ik e
të sh
përn
darje
s ha
pësi
nore
të e
kono
mis
ë së
tyre
. Pë
rdor
har
tat p
ër të
inte
rpre
tuar
veç
oritë
e se
cilit
rajo
n;
Ndë
rton
argu
men
te, p
.sh. m
bi p
ersp
ektiv
ën e
kono
mik
e e
dem
ogra
fike
të k
ëtyr
e ra
jone
ve d
he v
lerë
son
rënd
ësin
ë e
ndër
vepr
imim
it m
idis
tyre
. K
raha
son
mun
dësi
të e
kët
yre
rajo
neve
për
zhv
illim
dhe
niv
elin
e z
hvill
imit
ekon
omik
të ty
re e
tj.
Vle
rëso
n po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
Shq
ipër
isë
si u
rë li
dhës
e m
idis
Evr
opës
Per
ëndi
mor
e dh
e Li
ndor
e, m
undë
sitë
e p
ërfs
hirje
s hap
pas
hap
i të
saj n
ë të
gjit
ha rr
jedh
at e
uroa
tlant
ike,
rolin
e sa
j në
bash
këpu
nim
in n
dërr
ajon
al e
më
gjer
ë.
3. K
ompe
tenc
a e
të n
xëni
t (N
xënë
si m
ëson
për
të n
xënë
) Pë
rzgj
edh
të d
hëna
nga
bur
ime
të n
drys
hme
(libr
a, h
arta
të n
drys
hme,
enc
iklo
pedi
ose
inte
rnet
), të
cila
t i sh
fryt
ëzon
për
real
izim
in e
de
tyra
ve të
dhë
na.
Shfr
ytëz
on të
dhë
nat p
ër të
dem
onst
ruar
të k
uptu
arit
e ko
ncep
teve
: veç
oritë
kry
esor
e fiz
iko-
gjeo
graf
ike,
hum
ane
dhe
ekon
omik
e të
ra
joni
t të
Evro
pës M
esdh
etar
e, E
vrop
ës L
indo
re, t
ë R
usis
ë, A
mer
ikës
së V
eriu
t, A
mer
ikës
së M
esm
e dh
e A
mer
ikës
së Ju
gut.
Përs
hkru
an, a
rgum
ento
n dh
e vl
erës
on h
isto
rinë
e fo
rmim
it, z
hvill
imit
e zg
jerim
it të
Bas
hkim
it Ev
ropi
an.
Zbat
on n
ë m
ënyr
ë të
pav
arur
udh
ëzim
et e
dhë
na n
ga n
jë b
urim
(tek
st sh
kollo
r, lib
ër, i
nter
net,
med
ia) p
ër të
nxë
në o
se p
ër të
real
izua
r nj
ë de
tyrë
që
i kër
kohe
t. N
dërli
dh te
mën
e re
ose
një
çës
htje
të d
hënë
me
njoh
uritë
dhe
për
voja
t par
apra
ke, d
uke
i par
aqitu
r në
form
a të
ndr
yshm
e të
të
shpr
ehur
it, si
pas n
jë ra
dhitj
eje
logj
ike.
Pa
rash
tron
pyet
je (p
se, ç
farë
, si,
kur?
) dhe
org
aniz
on m
endi
met
e v
eta
në fo
rmë
të sh
krua
r për
tem
atik
ën q
ë tra
jtohe
t/pro
blem
in e
Gjeografi a 8
39
dhën
ë dh
e vl
erës
on p
ërpa
rimin
e v
et d
eri n
ë zg
jidhj
en e
duh
ur.
Men
axho
n em
ocio
net,
ndje
njat
, koh
ën, s
hfry
tëzi
min
e m
ater
iale
ve d
he m
jete
ve g
jatë
kry
erje
s së
një
dety
re/a
ktiv
iteti
(në
klas
ë/sh
kollë
ap
o në
terr
en).
4. K
ompe
tenc
a pë
r je
tën,
sipë
rmar
rjen
dhe
mje
disi
n (N
xënë
si k
ontr
ibuo
n në
mën
yrë
prod
uktiv
e)
Bas
hkëv
epro
n në
mën
yrë
aktiv
e m
e m
osha
tarë
t dhe
të tj
erët
për
real
izim
in e
një
akt
ivite
ti të
për
bash
kët s
i p.sh
., di
sa n
ga p
asoj
at
ekon
omik
e dh
e m
jedi
sore
që
vijn
ë si
pas
ojë
e zh
villi
mit
të tu
rizm
it në
rajo
nin
e M
esdh
eut.
Iden
tifik
on, e
kspl
oron
pot
enci
alet
turis
tike
të ra
joni
t të
Mes
dheu
t. Id
entif
ikon
dhe
nda
n id
e pë
r dis
a ng
a pr
oble
met
e so
tme
rajo
nale
të E
vrop
ës d
he p
ersp
ektiv
ën e
zgj
idhj
es së
tyre
. Lo
kaliz
on n
ë ha
rtë sh
tete
t e E
vrop
ës M
esdh
etar
e, E
vrop
ës L
indo
re, t
ë R
usis
ë, A
mer
ikës
së V
eriu
t, A
mer
ikës
së M
esm
e e
Am
erik
ës së
Ju
gut d
he v
lerë
son
veço
ritë
fizik
o-gj
eogr
afik
e, h
uman
e e
ekon
omik
e të
tyre
. 5.
Kom
pete
nca
pers
onal
e (N
xënë
si b
ën je
të të
shën
dets
hme)
N
dan
përv
ojat
dhe
men
dim
et n
ë gr
up.
6. K
ompe
tenc
a qy
teta
re (N
xënë
si p
ërku
shto
het n
daj t
ë m
irës
së p
ërba
shkë
t)
Treg
on v
etëb
esim
të la
rtë n
ë m
arrje
n e
vend
imev
e pë
r vep
rimet
që
ndër
mer
r pa
dëm
tuar
inte
resa
t e të
tjer
ëve,
të c
ilat k
ontri
buoj
në n
ë rr
itjen
e c
ilësi
së së
akt
ivite
tit të
gru
pit s
hoqë
ror/k
omun
itetit
.7.
Kom
pete
nca
digj
itale
(Nxë
nësi
për
dor
tekn
olog
jinë
për
të n
xitu
r in
ovac
ioni
n)
Përd
or m
jete
t dig
jital
e dh
e m
jedi
set i
nfor
mat
ive
për t
ë ko
mun
ikua
r dhe
bas
hkëp
unua
r, du
ke p
ërfs
hirë
kom
unik
imet
në
dist
ancë
për
zh
villi
min
e n
johu
rive.
Pë
rzgj
edh
info
rmac
ioni
n në
lidh
je m
e ve
çorit
ë e
Evro
pës M
esdh
etar
e, E
vrop
ës L
indo
re, t
ë R
usis
ë, A
mer
ikës
së V
eriu
t, A
mer
ikës
së
Mes
me
dhe
Am
erik
ës së
Jugu
t nga
bur
ime
të n
drys
hme
(har
ta, C
D, f
oto,
vid
eo e
tj.) d
he i
inte
rpre
ton
ato.
A
naliz
on, v
lerë
son,
men
axho
n in
form
acio
nin
e m
arrë
ele
ktro
niki
sht (
p.sh
. org
aniz
imin
e in
form
acio
neve
të si
guru
ara
nga
inte
rnet
i du
ke i
përm
bled
hur n
ë ta
bela
ose
gra
fikë)
. Pr
ezan
ton
info
rmac
ioni
n m
e sh
krim
ose
me
gojë
, sho
qëru
ar m
e ha
rta, g
rafik
ë, të
dhë
na, p
reza
ntim
e m
ultim
edia
le, n
ë lid
hje
me
rajo
net
e Ev
ropë
s Mes
dhet
are,
Evr
opës
Lin
dore
, të
Rus
isë,
Am
erik
ës së
Ver
iut,
Am
erik
ës së
Mes
me
e A
mer
ikës
së Ju
gut.
Rez
ulta
tet e
të n
xëni
t sip
as k
ompe
tenc
ave
të fu
shës
/lënd
ës
1. V
ëzhg
imi d
he h
etim
i i d
ukur
ive
gjeo
graf
ike
Nxë
nësi
: H
ulum
ton
mbi
pas
ojat
eko
nom
ike
dhe
mje
diso
re q
ë vi
jnë
si p
asoj
ë e
zhvi
llim
it të
turiz
mit
në ra
joni
n e
Mes
dheu
t. Id
entif
ikon
, eks
plor
on p
oten
cial
et tu
ristik
e të
rajo
nit t
ë M
esdh
eut.
Iden
tifik
on d
he n
dan
ide
për d
isa
nga
prob
lem
et e
sotm
e ra
jona
le të
Evr
opës
dhe
per
spek
tivën
e z
gjid
hjes
së ty
re.
Loka
lizon
në
hartë
shte
tet e
Evr
opës
Mes
dhet
are,
Evr
opës
Lin
dore
, të
Rus
isë,
Am
erik
ës së
Ver
iut,
Am
erik
ës së
Mes
me
e A
mer
ikës
së
Jugu
t dhe
vle
rëso
n ve
çorit
ë fiz
iko-
gjeo
graf
ike,
hum
ane
e ek
onom
ike
të ty
re.
40
Libër për mësuesin
Spek
ulon
me
përg
jigje
t, du
ke sh
pjeg
uar i
detë
e ti
j ose
duk
e fo
rmul
uar h
ipot
eza.
2.
Mbl
edhj
a, v
lerë
sim
i dhe
kom
unik
imi i
info
rmac
ioni
t N
xënë
si: Pë
rzgj
edh
info
rmac
ioni
n vl
erës
on d
he d
isku
ton
në li
dhje
me
veço
ritë
e Ev
ropë
s Mes
dhet
are,
Evr
opës
Lin
dore
, të
Rus
isë,
Am
erik
ës së
V
eriu
t, A
mer
ikës
së M
esm
e dh
e A
mer
ikës
së Ju
gut n
ga b
urim
e të
ndr
yshm
e (h
arta
, CD
, fot
o, v
ideo
etj.
) dhe
i in
terp
reto
n at
o.
Ana
lizon
, vle
rëso
n, m
enax
hon
info
rmac
ioni
n e
mar
rë e
lekt
roni
kish
t (p.
sh. o
rgan
izim
in e
info
rmac
ione
ve të
sigu
ruar
a ng
a in
tern
eti
duke
i pë
rmbl
edhu
r në
tabe
la o
se g
rafik
ë).
Prez
anto
n in
form
acio
nin
me
shkr
im o
se m
e go
jë, s
hoqë
ruar
me
harta
, gra
fikë,
të d
hëna
, pre
zant
ime
mul
timed
iale
, në
lidhj
e m
e ra
jone
t e
Evro
pës M
esdh
etar
e, E
vrop
ës L
indo
re, t
ë R
usis
ë, A
mer
ikës
së V
eriu
t, A
mer
ikës
së M
esm
e e
Am
erik
ës së
Jugu
t. K
omun
ikon
(me
shkr
im, m
e go
jë, g
rafik
isht
, viz
ualis
ht) p
ërm
es p
ërdo
rimit
të h
arta
ve të
shka
llëve
të n
drys
hme,
foto
ve e
tj., d
uke
përd
orur
fjal
orin
e p
ërsh
tats
hëm
gje
ogra
fik.
3. M
arrj
a e
vend
imev
e N
xënë
si:
Sint
etiz
on të
dhë
nat d
he z
hvill
on n
jë p
ërfu
ndim
, p.sh
., nj
ë pa
rash
ikim
apo
një
gje
tje k
yç.
Ana
lizon
të d
hëna
dhe
nxj
err p
ërfu
ndim
e pë
r din
amik
ën e
pop
ullim
it dh
e të
zhv
illim
it ek
onom
ik të
Evr
opës
Mes
dhet
are,
Evr
opës
Li
ndor
e, të
Rus
isë,
Am
erik
ës së
Ver
iut,
Am
erik
ës së
Mes
me
e A
mer
ikës
së Ju
gut.
Kra
haso
n dh
e gj
en n
drys
him
et e
ngj
ashm
ëritë
e k
ultu
rave
në
këto
rajo
ne, d
uke
sjel
lë sh
embu
j të
resp
ektim
it të
div
ersi
tetit
kul
turo
r.
JAN
AR
-MA
RS
(24
orë)
Nr.
T
emat
ika/
Nën
tem
atik
a
Rez
ulta
tet e
të
nxë
nit
sipa
ste
mat
ikav
e
Tem
atm
ësim
ore
Situ
ata
e të
nxë
nit
Met
odol
ogjia
e
mës
imdh
ënie
sT
ekni
kat e
vl
erës
imit
Bur
imet
27.
Tem
atik
a:N
dërv
arës
iam
idis
njer
ëzve
, ve
ndev
e,ra
jone
vedh
em
jedi
seve
Nxënësi:
- Për
shkr
uan
veço
ritë
krye
sore
fiz
iko-
gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
ra
joni
t të
Evro
pës
1. P
unë
prak
tike
3 -
Evr
opa
Ver
iore
,Pe
rënd
imor
edh
e Is
hullo
re
Pu
në n
ë gr
up;
Punë
në
dysh
e;
Punë
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
form
a të
nd
rysh
me;
Pë
rdor
imi T
IK;
Proj
ekte
kur
rikul
are;
H
ulum
tim d
he z
bulim
;
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
28.
2. E
vrop
a M
esdh
etar
eSi
tuat
a 17
: Në
Evro
pën
Mes
dhet
are
bëjn
ë
Gjeografi a 8
41
Nën
tem
atik
aII
: Evr
opa
Nën
tem
atik
aII
: Evr
opa
mes
dhet
are.
- E
kspl
oron
po
tenc
iale
t tu
ristik
e të
ra
joni
t të
Mes
dheu
t. - I
dent
ifiko
n di
sa n
ga
paso
jat
ekon
omik
e dh
e m
jedi
sore
që
vijn
ë si
pa
sojë
e
zhvi
llim
it të
tu
rizm
it në
ra
joni
n e
Mes
dheu
t. - P
ërsh
krua
n ve
çorit
ë kr
yeso
re
fizik
ogje
ogra
fik
e dh
e hu
man
e të
ra
joni
t të
Evro
pës
lindo
re.
-Vle
rëso
n po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
Sh
qipë
risë
si
urë
lidhë
se
mid
is E
vrop
ës
perë
ndim
ore
pjes
ë: P
ortu
galia
, Sp
anja
, Ita
lia,
Gre
qia,
Mal
ta,
And
orra
, San
-M
arin
oja
dhe
Vat
ikan
i. B
azua
r në
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të
Evro
pës,
përc
akto
ni
pozi
tën
gjeo
graf
ike
të k
ëtij
nënr
ajon
i dh
e pë
rshk
ruan
i tip
aret
e re
lievi
t të
tij.
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës
me
role
.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës m
e ro
le.
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
tje
ra, t
ë kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dh
e nx
ënës
it.
29.
3. V
ende
t e
Evr
opës
Mes
dhet
are
Situ
ata
18: B
azua
r në
njo
hurit
ë tu
aja,
ev
iden
toni
nga
një
ve
çori
krye
sore
(të
kush
teve
nat
yror
e,
popu
llim
it os
e zh
villi
mit
ekon
omik
) të
seci
lit
prej
shte
teve
të
Evro
pës
Mes
dhet
are.
30.
4. E
vrop
a L
indo
reSi
tuat
a 19
: Në
nënr
ajon
in e
Ev
ropë
s Lin
dore
bë
jnë
pjes
ë:
Leto
nia,
Litu
ania
, B
jello
rusi
a,
Mol
davi
a, U
krai
na,
Çek
ia, S
llova
kia,
42
Libër për mësuesin
Nën
tem
atik
aII
: Evr
opa
dhe
lindo
re,
mun
dësi
të e
pë
rfsh
irjes
ha
p pa
s hap
i të
saj n
ë të
gj
itha
rrje
dhat
eu
roat
lant
ike,
-r
olin
e sa
j në
bash
këpu
nim
in
ndër
rajo
nal
e m
ë gj
erë.
- P
ërdo
r har
tat
për t
ë in
terp
retu
ar
veço
ritë
e se
cilit
rajo
n të
Ev
ropë
s;
- Lok
aliz
on
dhe
përz
gjed
h in
form
acio
nin
në li
dhje
me
rajo
net e
Ev
ropë
s nga
bu
rime
të
ndry
shm
e (h
arta
, CD
, fo
to, v
ideo
et
j.).
- Pre
zant
on
info
rmac
ioni
n m
e sh
krim
ose
m
e go
jë,
shoq
ërua
r me
Hun
garia
, Rum
ania
, B
ullg
aria
, Sl
love
nia,
Kro
acia
, Se
rbia
, Bos
një-
Her
cego
vina
, Mal
i i
Zi, M
aqed
onia
, Sh
qipë
ria d
he
Kos
ova.
Ndë
r to,
ve
ndet
e G
adis
hulli
t të
Bal
lkan
it:
Kro
acia
, Sllo
veni
a,
Mal
i i Z
i, B
osnj
ë-
Her
cego
vina
, Se
rbia
, Shq
ipër
ia,
Kos
ova,
M
aqed
onia
, B
ullg
aria
dhe
R
uman
ia, n
jihen
ed
he si
ven
de të
Ev
ropë
s Jug
lindo
re.
Baz
uar n
ë ha
rtën
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
Evr
opës
, pë
rshk
ruan
i dis
a tip
are
të re
lievi
t të
Evro
pës L
indo
re.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le;
-V
lerë
sim
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës
në g
rup;
-V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
Te
ksti
i gj
eogr
afis
ë
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s. M
ater
iale
nga
in
tern
eti,
libra
, en
cikl
oped
i
Teks
te n
ga
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
31.
5. V
ende
t e
Evr
opës
Lin
dore
Situ
atë
20:
Përc
akto
në
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës p
ozitë
n gj
eogr
afik
e të
Po
loni
së, L
ituan
isë,
Le
toni
së,
Gjeografi a 8
43
N
ënte
mat
ika
II: E
vrop
a
harta
, gra
fikë,
të
dhë
na,
prez
antim
e m
ultim
edia
le,
në li
dhje
me
rajo
net e
Ev
ropë
s. - P
ërsh
krua
n hi
stor
inë
e fo
rmim
it,
zhvi
llim
it e
zgje
rimit
të
Bas
hkim
it Ev
ropi
an.
-Ide
ntifi
kon
dhe
ndan
ide
për d
isa
nga
prob
lem
et e
so
tme
rajo
nale
të
Evro
pës d
he
pers
pekt
ivën
e
zgjid
hjes
së
tyre
.
Bje
lloru
sisë
, M
olda
visë
dhe
U
krai
nës.
Përs
hkru
aj d
isa
veço
ri të
kus
htev
e na
tyro
re, p
opul
limit
ose
të z
hvill
imit
ekon
omik
të n
jërit
pr
ej k
ëtyr
e ve
ndev
e.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-V
lerë
sim
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës
në g
rup;
-V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
,
32.
6. V
ende
t e
Evr
opës
Lin
dore
(vaz
hdim
)
Situ
ata
21:
Përc
akto
në
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës, p
ozitë
n gj
eogr
afik
e të
Rep
ublik
ës Ç
eke,
Sl
lova
kisë
, H
unga
risë,
B
ullg
aris
ë dh
e R
uman
isë.
Pë
rshk
ruaj
dis
a ve
çori
të k
usht
eve
naty
rore
, pop
ullim
it os
e të
zhv
illim
it ek
onom
ik të
një
rit
prej
kët
yre
vend
eve.
33.
7. V
ende
t e
Evr
opës
Lin
dore
(vaz
hdim
)
Situ
ata
22:
Përc
akto
në
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës p
ozitë
n gj
eogr
afik
e të
Sllo
veni
së,
44
Libër për mësuesin
Nën
tem
atik
aII
: Evr
opa
Kro
acis
ë, M
alit
të
Zi, B
osnj
ë-H
erce
govi
nës,
Serb
isë
dhe
Maq
edon
isë.
Pë
rshk
ruaj
dis
a ve
çori
të k
usht
eve
naty
rore
, pop
ullim
it os
e të
zhv
illim
it ek
onom
ik të
nj
ërit
prej
kët
yre
vend
eve.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le;
-V
lerë
sim
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës
në g
rup;
-V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
,
34.
8. V
ende
t e
Evr
opës
Lin
dore
(vaz
hdim
)
Situ
ata
23:
Përc
akto
në
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të E
vrop
ës p
ozitë
n gj
eogr
afik
e të
Sh
qipë
risë
dhe
vler
ëso
rënd
ësin
ë e
saj.
Përs
hkru
aj d
isa
veço
ri të
kus
htev
e na
tyro
re,
popu
llim
it dh
e të
zh
villi
mit
ekon
omik
të
Rep
ublik
ës së
Sh
qipë
risë.
Nxënësi:
- Për
shkr
uan
9. P
unë
prak
tike
4 -
Pu
në n
ë gr
up;
Punë
në
dysh
e;
Gjeografi a 8
45
Nën
tem
atik
aII
: Evr
opa
veço
ritë
krye
sore
fiz
iko-
gj
eogr
afik
e dh
e hu
man
e të
ra
joni
t të
Evro
pës
mes
dhet
are.
- E
kspl
oron
po
tenc
iale
t tu
ristik
e të
ra
joni
t të
Mes
dheu
t. - I
dent
ifiko
n di
sa n
ga
paso
jat
ekon
omik
e dh
e m
jedi
sore
që
vijn
ë si
pa
sojë
e
zhvi
llim
it të
tu
rizm
it në
ra
joni
n e
Mes
dheu
t. - P
ërsh
krua
n ve
çorit
ë kr
yeso
re
fizik
ogje
ogra
fik
e dh
e hu
man
e të
ra
joni
t të
Evro
pës
lindo
re.
Evr
opa
Mes
dhet
are
dhe
Lin
dore
Punë
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
form
a të
nd
rysh
me;
Pë
rdor
imi T
IK;
Proj
ekt k
urrik
ular
; H
ulum
tim d
he z
bulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at; K
onku
rs.
-V
lerë
sim
me
gojë
; -V
lerë
sim
i pu
nës
në g
rup;
-V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
Te
ksti
i gj
eogr
afis
ë
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s. M
ater
iale
nga
in
tern
eti,
libra
, en
cikl
oped
i
Teks
te n
ga
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
36.
10. P
roje
kt 1
-V
eçor
itë fi
ziko
-gj
eogr
afik
edh
e hu
man
e të
në
nraj
onev
eE
vrop
ës (o
ra e
dy
të)
37.
11. P
ërsë
ritj
e 2
38.
12. T
estim
2
46
Libër për mësuesin
-Vle
rëso
n po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
Sh
qipë
risë
si
urë
lidhë
se
mid
is E
vrop
ës
perë
ndim
ore
dhe
lindo
re,
mun
dësi
të e
pë
rfsh
irjes
ha
p pa
s hap
i të
saj n
ë të
gj
itha
rrje
dhat
eu
roat
lant
ike,
-r
olin
e sa
j në
bash
këpu
nim
in
ndër
rajo
nal
e m
ë gj
erë.
- P
ërdo
r har
tat
për t
ë in
terp
retu
ar
veço
ritë
e se
cilit
rajo
n të
Ev
ropë
s;
-Lok
aliz
on
dhe
përz
gjed
h in
form
acio
nin
në li
dhje
me
rajo
net e
Ev
ropë
s nga
bu
rime
të
ndry
shm
e (h
arta
, CD
,
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
Gjeografi a 8
47
foto
, vid
eo
etj.)
. -P
reza
nton
in
form
acio
nin
me
shkr
im o
se
me
gojë
, sh
oqër
uar m
e ha
rta, g
rafik
ë,
të d
hëna
, pr
ezan
time
mul
timed
iale
, në
lidh
je m
e ra
jone
t e
Evro
pës.
-Për
shkr
uan
hist
orin
ë e
form
imit,
zh
villi
mit
e zg
jerim
it të
B
ashk
imit
Evro
pian
. -I
dent
ifiko
n dh
e nd
an id
e pë
r dis
a ng
a pr
oble
met
e
sotm
e ra
jona
le të
Ev
ropë
s dhe
pe
rspe
ktiv
ën e
zg
jidhj
es së
ty
re.
39.
Nën
tem
atik
a II
I: R
ajon
et Nxënësi:
-Ide
ntifi
kon
13. R
ajon
i i
Rus
isë,
tipa
ret
Situ
ata
24: R
usia
ës
htë
rajo
ni i
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
48
Libër për mësuesin
e tj
era
të
botë
s (32
or
ë)
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et
e tj
era
të
botë
s
dhe
inte
rpre
ton
me
ndih
mën
e
hartë
s tip
aret
e pë
rgjit
hshm
e fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të
rajo
nit t
ë R
usis
ë.
-Dal
lon
veço
ritë
e po
pulli
mit
dhe
naty
rën
e zh
villi
mit
ekon
omik
të
Rus
isë
në
botë
n M
oder
ne.
-Lok
aliz
on
dhe
përz
gjed
h in
form
acio
nin
në li
dhje
me
këto
veç
ori
nga
burim
e të
nd
rysh
me
(har
ta, C
D,
foto
, vid
eo
etj.)
. -I
nter
pret
on
me
ndih
mën
e
hartë
s, po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
e pë
rgjit
hshm
e fiz
iko-
gjeo
graf
ike
hapë
sira
ve të
m
ëdha
, klim
ës
shum
ë të
ftoh
të
(shp
esh
të a
cartë
), py
jeve
të
pade
përtu
eshm
e,
mal
eve
të la
rta,
skaj
eve
të iz
olua
ra
dhe
kufij
ve
mja
ft të
larg
ët.
Përc
akto
ni n
ë ha
rtën
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
pa
raqi
tur n
ë kl
asë
pozi
tën
gjeo
graf
ike
të k
ëtij
rajo
ni d
he, b
azua
r në
njo
hurit
ë e
mar
ra
nga
burim
e të
nd
rysh
me,
ev
iden
toni
dis
a ve
çori
të re
lievi
t dh
e të
klim
ës së
tij
Punë
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
form
a të
nd
rysh
me;
Pë
rdor
imi T
IK;
Proj
ekte
kur
rikul
are;
H
ulum
tim d
he z
bulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s. M
ater
iale
nga
in
tern
eti,
libra
, en
cikl
oped
i
Teks
te n
ga
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
40
. 14
. Pop
ullim
i dh
e ek
onom
ia
e R
ajon
it të
R
usis
ë
Situ
ata
25:
Emri
i Rus
isë
lidhe
t m
e nj
ë hi
stor
i të
gjat
ë zh
villi
mes
h po
litik
e, e
kono
mik
e dh
e so
cial
e. P
jesë
e
hist
oris
ë ru
se ja
në:
koza
kët p
usht
ues,
auto
krac
ia c
aris
te,
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Gjeografi a 8
49
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et
e tj
era
të
botë
s
Am
erik
ës së
V
eriu
t dhe
ro
lin e
saj n
ë m
arrë
dhën
iet
me
rajo
net e
tje
ra.
-Ide
ntifi
kon
dhe
inte
rpre
ton
në
hartë
veç
oritë
fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të
Am
erik
ës së
V
eriu
t. -A
naliz
on të
dh
ëna
dhe
nxje
rr
përf
undi
me
për v
eçor
itë e
po
pulli
mit
të
këtij
rajo
ni
dhe
shka
llën
e nd
ikim
it të
im
igra
cion
it në
tipa
ret e
po
pulls
isë
dhe
kultu
rës s
ë so
tme.
-D
allo
n tip
aret
kr
yeso
re të
m
odel
it të
zh
villi
mit
pesh
kopë
t bi
zant
inë
dhe
larm
ia k
ultu
rore
. N
gjar
jet k
ryes
ore
që sh
ënju
an
rrje
dhën
his
torik
e të
R
usis
ë pë
rgja
të
shek
ujve
ishi
n:
spra
psja
e h
ordh
ive
mon
gole
, zgj
erim
i i
terr
itore
ve
dhe
kriji
mi i
një
pe
rand
orie
gjig
ante
, sh
parta
llim
i i
Nap
oleo
nit,
vend
osja
e si
stem
it ko
mun
ist,
rëni
a e
tij, s
i dhe
hum
bja
e sh
umë
terr
itore
ve
në p
erën
dim
të is
h-B
S. S
ot R
usia
ës
htë
në rr
ugën
e
tranz
icio
nit d
he të
re
form
ave
të
rënd
ësis
hme
dem
okra
tike.
B
azua
r në
njo
hurit
ë e
mar
ra
nga
burim
e të
nd
rysh
me,
ev
iden
toni
ndi
kim
in
e sa
j në
zhvi
llim
et
evro
pian
e dh
e
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës
me
role
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
tje
ra, t
ë kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dh
e nx
ënës
it.
50
Libër për mësuesin
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et
e tj
era
të
botë
s
ekon
omik
së
Am
erik
ës së
V
eriu
t. -P
ërzg
jedh
in
form
acio
nin
në li
dhje
me
këto
veç
ori
nga
burim
e të
nd
rysh
me
(har
ta, C
D,
foto
, vid
eo
etj.)
dhe
e
inte
rpre
ton
atë.
-L
okal
izon
në
hartë
shte
tet e
kë
tij ra
joni
. -I
nter
pret
on
me
ndih
mën
e
hartë
s, po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
A
mer
ikës
së
Mes
me
dhe
rolin
e sa
j në
mar
rëdh
ënie
t m
e ra
jone
t e
tjera
. -I
dent
ifiko
n dh
e in
terp
reto
n në
ha
rtë v
eçor
itë
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
botë
rore
në
periu
dha
të
ndry
shm
e hi
stor
ike.
41
. 15
. Poz
ita
gjeo
graf
ike
dhe
kush
tet
naty
rore
të
Am
erik
ës s
ë V
eriu
t
Situ
ata
26: B
azua
r në
har
tën
fizik
o-gj
eogr
afik
e,
përc
akto
ni d
he
vler
ëson
i poz
itën
gjeo
graf
ike
të
Am
erik
ës së
Ver
iut.
42.
16. P
opul
limi,
urba
nizi
mi d
he
ekon
omia
e
Am
erik
ës së
V
eriu
t
Situ
ata
27:
Am
erik
a e
Ver
iut
(veç
anër
isht
ShB
A-
ja) ë
shtë
hap
ësira
që
dal
lon
për
num
rin e
lartë
të
popu
llsis
ë dh
e pë
rzh
villi
min
e m
adh
urba
n e
ekon
omik
. A
jo n
jihet
gj
ithas
htu
edhe
për
ro
lin e
saj n
ë dr
ejtim
të
polit
ikav
e dh
e të
zh
villi
mev
e bo
tëro
re.
Baz
uar n
ë nj
ohur
itë
tuaj
a, v
lerë
soni
pë
rmes
shem
bujv
e zh
villi
min
ek
onom
ik të
kët
ij ra
joni
, si d
he
ndik
imin
e ti
j në
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës
me
role
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
Gjeografi a 8
51
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et
e tj
era
të
botë
s
Am
erik
ës së
M
esm
e.
Iden
tifik
on
veço
ritë
e po
pulli
mit
dhe
kultu
rës
së k
ëtij
rajo
ni.
-Dal
lon
tipar
et
krye
sore
të
zhvi
llim
it ek
onom
ik e
sh
përn
darje
s ha
pësi
nore
të
ekon
omis
ë së
A
mer
ikës
së
Mes
me.
-P
ërzg
jedh
in
form
acio
nin
në li
dhje
me
këto
veç
ori
nga
burim
e të
nd
rysh
me
(har
ta, C
D,
botë
. tje
ra, t
ë kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dh
e nx
ënës
it.
43.
17. P
unë
prak
tike
5: -
Raj
oni i
Rus
isë
dhe
rajo
ni i
Am
erik
ës së
V
eriu
t
44.
18. P
ozita
gj
eogr
afik
edh
e ku
shte
t na
tyro
re të
R
ajon
it të
A
mer
ikës
së
Mes
me
Situ
ata
28:
Pam
ja e
mëp
osht
me
i për
ket
peiz
azhi
t të
Kar
aibe
ve. P
ër
kush
tet q
ë of
ron,
br
egde
ti i t
yre
mbe
tet z
ona
më
e pa
rapë
lqye
r ng
a tu
ristë
t eve
ndev
e të
nd
rysh
me,
sido
mos
ng
a at
a të
Am
erik
ës
Ver
iore
. Baz
uar n
ë nj
ohur
itë
tuaj
a, tr
egon
i ku
ndod
het k
jo z
onë.
C
ilat j
anë
kush
tet q
ë i j
apin
pë
rpar
ësi k
ësaj
ha
pësi
re p
ër
zhvi
llim
in e
tu
rizm
it?
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës
me
role
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
tje
ra, t
ë kr
ijuar
a
52
Libër për mësuesin
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et
e tj
era
të
botë
s
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
45
. 19
. Pop
ullim
i, ku
ltura
dhe
zh
villi
mi
ekon
omik
i A
mer
ikën
e
Mes
me
Situ
ata
29: N
ga
lënd
a e
His
toris
ë,
krah
as q
ytet
ërim
eve
të tj
era
të h
ersh
me
botë
rore
, ke
ni m
ësua
r edh
e pë
r qyt
etër
imin
M
aja.
Kur
dhe
ku
lulë
zoi k
y qy
tetë
rim?
Cila
t ja
në
disa
nga
gju
rmët
dh
e tra
dita
t e ti
j, të
ru
ajtu
ra d
eri n
ë di
tët e
sotm
e?
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës
me
role
46.
20. P
ozita
gj
eogr
afik
edh
e ku
shte
t na
tyro
re të
A
mer
ikës
së
Jugu
t,
Situ
ata
30:
Am
erik
a Ju
gore
m
und
të q
uhet
ra
joni
i ko
ntra
stev
e të
mëd
ha të
pe
izaz
hit,
i cili
ka
rakt
eriz
ohet
nga
nj
ë nd
ërth
urje
e
mal
eve
me
ultë
sira
, rr
afsh
nalta
, plla
ja
dhe
shkr
etët
ira.
Në
këtë
rajo
n gj
ende
n di
sa n
ga
peiz
azhe
t më
të
njoh
ura
në b
otë,
p.
sh.:
pellg
u i
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës
me
role
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
Gjeografi a 8
53
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et
e tj
era
të
botë
s
Am
azon
ës
me
xhun
glën
tro
pika
le d
he m
e sh
umël
lojs
hmër
i të
botë
s së
gjal
lë;
And
et o
se “
mur
i gj
igan
t”
i raj
onit
me
borë
të
përh
ersh
me;
shkr
etët
ira e
A
taka
mës
dhe
Pa
tago
nisë
; vu
llkan
e të
larta
, si
dhe
pla
zhe
nga
më
të n
johu
rat d
he
më
të v
izitu
arat
pre
j tu
ristë
ve. P
ër c
ilin
prej
kët
yre
peiz
azhe
ve k
eni m
ë te
për i
nfor
mac
ion?
Pë
rshk
ruan
i ve
çorit
ë kr
yeso
re të
ty
re.
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
47.
21. P
opul
limit,
ku
ltura
dhe
zh
villi
mi
ekon
omik
i A
mer
ikë
së
Jugu
t
Situ
ata
31: S
htet
e të
kët
ij ra
joni
, si
Bra
zili,
Arg
jent
ina
dhe
Uru
guai
, kan
ë sk
uadr
a ko
mbë
tare
shum
ë të
nj
ohur
a, d
isa
herë
fit
uese
të
kam
pion
atev
e bo
tëro
re të
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në fo
rma
të
ndry
shm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te k
urrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zbu
lim;
Bra
inst
orm
ing;
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
gru
p;
-Vle
rësi
m i
punë
s pr
aktik
e;
-Vle
rësi
m i
dety
rës s
ë sh
tëpi
së;
-Vle
rësi
m i
ese-
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
54
Libër për mësuesin
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et
e tj
era
të
botë
s
futb
ollit
. Nës
e sh
ohim
me
vëm
endj
e pë
rbër
jen
e ek
ipev
e të
tyre
, do
të d
allo
jmë
se
ato
përf
aqës
ojnë
një
di
vers
itet t
ë po
pulls
isë.
Sill
ni
shem
buj t
ë tje
rë d
he
argu
men
toni
se
cilin
rast
.
Dis
kutim
e;
Deb
at; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës
me
role
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
tje
ra, t
ë kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dh
e nx
ënës
it.
48.
22. P
unë
prak
tike
6: -
Raj
oni i
A
mer
ikës
së
Mes
me
dhe
rajo
ni i
Am
erik
ës së
Ju
gut
49.
23. P
ërsë
ritj
e 3
50.
24. T
estim
3
Gjeografi a 8
55
54
Rez
ulta
tet e
të n
xëni
t sip
as k
ompe
tenc
ave
kyçe
1. K
ompe
tenc
a e
kom
unik
imit
dhe
të sh
preh
urit
(Nxë
nësi
kom
unik
on n
ë m
ënyr
ë ef
ektiv
e)
Shpr
eh m
endi
min
e v
et d
he in
terp
reto
n m
bi: v
eçor
itë k
ryes
ore
fizik
o-gj
eogr
afik
e, h
uman
e dh
e ek
onom
ike
të ra
joni
t të
Afr
ikës
Ver
iore
dh
e A
zisë
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Jugl
indo
re, A
zisë
Jugo
re, A
ustra
lisë
dhe
Oqe
anis
ë.
2. K
ompe
tenc
a e
të m
endu
arit
(Nxë
nësi
men
don
në m
ënyr
ë kr
ijues
e)
Para
shtro
n ar
gum
ente
pro
ose
kun
dër p
ër n
jë te
më/
prob
lem
të c
aktu
ar g
jatë
një
deb
ati m
bi: v
eçor
itë fi
ziko
-gje
ogra
fike
të ra
joni
t të
Afr
ikës
Ver
iore
dhe
Azi
së Ju
gper
ëndi
mor
e, A
frik
ës N
ënsa
haria
ne, A
zisë
Lin
dore
, Azi
së Ju
glin
dore
, Azi
së Ju
gore
, Aus
tralis
ë dh
e O
qean
isë.
Id
entif
ikon
veç
oritë
e p
opul
limit
dhe
të k
ultu
rës s
ë kë
tyre
rajo
neve
. Dal
lon
tipar
et k
ryes
ore
të z
hvill
imit
ekon
omik
e të
shpë
rnda
rjes
hapë
sino
re të
eko
nom
isë
së ty
re.
Përd
or h
arta
t për
të in
terp
retu
ar v
eçor
itë e
seci
lit ra
jon.
N
dërto
n ar
gum
ente
, p.sh
. mbi
per
spek
tivën
eko
nom
ike
e de
mog
rafik
e të
kët
yre
rajo
neve
dhe
vle
rëso
n rë
ndës
inë
e nd
ërve
prim
imit
mid
is ty
re.
Kra
haso
n m
undë
sitë
e k
ëtyr
e ra
jone
ve p
ër z
hvill
im d
he n
ivel
in e
zhv
illim
it ek
onom
ik të
tyre
etj.
3.
Kom
pete
nca
e të
nxë
nit
(Nxë
nësi
mës
on p
ër të
nxë
në)
Përz
gjed
h të
dhë
na n
ga b
urim
e të
ndr
yshm
e (li
bra,
har
ta të
ndr
yshm
e, e
ncik
lope
di o
se in
tern
et),
të c
ilat i
shfr
ytëz
on p
ër re
aliz
imin
e
dety
rave
të d
hëna
. Sh
fryt
ëzon
të d
hëna
t për
të d
emon
stru
ar të
kup
tuar
it e
konc
epte
ve: v
eçor
itë k
ryes
ore
fizik
o-gj
eogr
afik
e, h
uman
e dh
e ek
onom
ike
të
rajo
nit t
ë A
frik
ës V
erio
re d
he A
zisë
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Jugl
indo
re, A
zisë
Jugo
re, A
ustra
lisë
dhe
Oqe
anis
ë.Zb
aton
në
mën
yrë
të p
avar
ur u
dhëz
imet
e d
hëna
nga
një
bur
im (t
ekst
shko
llor,
libër
, int
erne
t, m
edia
) për
të n
xënë
ose
për
të re
aliz
uar
një
dety
rë q
ë i k
ërko
het.
Ndë
rlidh
tem
ën e
re o
se n
jë ç
ësht
je të
dhë
në m
e nj
ohur
itë d
he p
ërvo
jat p
arap
rake
, duk
e i p
araq
itur n
ë fo
rma
të n
drys
hme
të të
sh
preh
urit,
sipa
s një
radh
itjej
e lo
gjik
e.
Para
shtro
n py
etje
(pse
, çfa
rë, s
i, ku
r?) d
he o
rgan
izon
men
dim
et e
vet
a në
form
ë të
shkr
uar p
ër te
mat
ikën
që
trajto
het/p
robl
emin
e
dhën
ë dh
e vl
erës
on p
ërpa
rimin
e v
et d
eri n
ë zg
jidhj
en e
duh
ur.
Men
axho
n em
ocio
net,
ndje
njat
, koh
ën, s
hfry
tëzi
min
e m
ater
iale
ve d
he m
jete
ve g
jatë
kry
erje
s së
një
dety
re/a
ktiv
iteti
(në
klas
ë/sh
kollë
ap
o në
terr
en).
4. K
ompe
tenc
a pë
r je
tën,
sipë
rmar
rjen
dhe
mje
disi
n (N
xënë
si ko
ntrib
uon
në m
ënyr
ë pr
oduk
tive)
B
ashk
ëvep
ron
në m
ënyr
ë ak
tive
me
mos
hata
rët d
he të
tjer
ët p
ër re
aliz
imin
e n
jë a
ktiv
iteti
të p
ërba
shkë
t si p
.sh.,
disa
nga
pas
ojat
ek
onom
ike
dhe
mje
diso
re q
ë vi
jnë
si p
asoj
ë e
zhvi
llim
it të
turiz
mit
në k
ëto
rajo
ne. I
dent
ifiko
n, e
kspl
oron
pot
enci
alet
turis
tike
të ty
re.
PLA
NI 3
MU
JOR
(PR
ILL
– Q
ER
SHO
R 2
0 or
ë); K
LA
SA V
III
FUSH
A: S
HO
QË
RIA
DH
E M
JED
ISI
LË
ND
A: G
JEO
GR
AFI
8
56
Libër për mësuesin
Iden
tifik
on d
he n
dan
ide
për d
isa
nga
prob
lem
et e
sotm
e ra
jona
le të
kët
yre
rajo
neve
dhe
per
spek
tivën
e z
gjid
hjes
së ty
re.
Loka
lizon
në
hartë
shte
tet e
rajo
nit t
ë A
frik
ës V
erio
re d
he A
zisë
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Ju
glin
dore
, Azi
së Ju
gore
, Aus
tralis
ë dh
e O
qean
isë
dhe
vler
ëson
veç
oritë
fizi
ko-g
jeog
rafik
e, h
uman
e e
ekon
omik
e të
tyre
. 5.
Kom
pete
nca
pers
onal
e (N
xënë
si bë
n je
të të
shën
detsh
me)
N
dan
përv
ojat
dhe
men
dim
et n
ë gr
up.
6. K
ompe
tenc
a qy
teta
re (N
xënë
si pë
rkus
htoh
et n
daj t
ë m
irës s
ë pë
rbas
hkët
) Tr
egon
vet
ëbes
im të
lartë
në
mar
rjen
e ve
ndim
eve
për v
eprim
et q
ë nd
ërm
err p
a dë
mtu
ar in
tere
sat e
të tj
erëv
e, të
cila
t kon
tribu
ojnë
në
rritj
en e
cilë
sisë
së a
ktiv
itetit
të g
rupi
t sho
qëro
r/kom
unite
tit.
7. K
ompe
tenc
a di
gjita
le (N
xënë
si pë
rdor
tekn
olog
jinë
për t
ë nx
itur i
nova
cion
in)
Përd
or m
jete
t dig
jital
e dh
e m
jedi
set i
nfor
mat
ive
për t
ë ko
mun
ikua
r dhe
bas
hkëp
unua
r, du
ke p
ërfs
hirë
kom
unik
imet
në
dist
ancë
për
zh
villi
min
e n
johu
rive.
Pë
rzgj
edh
info
rmac
ioni
n në
lidh
je m
e ve
çorit
ë e
rajo
nit t
ë A
frik
ës V
erio
re d
he A
zisë
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së
Lind
ore,
Azi
së Ju
glin
dore
, Azi
së Ju
gore
, Aus
tralis
ë e
Oqe
anis
ë ng
a bu
rime
të n
drys
hme
(har
ta, C
D, f
oto,
vid
eo e
tj.) d
he i
inte
rpre
ton
ato.
A
naliz
on, v
lerë
son,
men
axho
n in
form
acio
nin
e m
arrë
ele
ktro
niki
sht (
p.sh
. org
aniz
imin
e in
form
acio
neve
të si
guru
ara
nga
inte
rnet
i du
ke i
përm
bled
hur n
ë ta
bela
ose
gra
fikë)
. Pr
ezan
ton
info
rmac
ioni
n m
e sh
krim
ose
me
gojë
, sho
qëru
ar m
e ha
rta, g
rafik
ë, të
dhë
na, p
reza
ntim
e m
ultim
edia
le, n
ë lid
hje
me
rajo
net
të A
frik
ës V
erio
re d
he A
zisë
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Jugl
indo
re, A
zisë
Jugo
re, A
ustra
lisë
dhe
Oqe
anis
ë.
Rez
ulta
tet e
të n
xëni
t sip
as k
ompe
tenc
ave
të fu
shës
/lënd
ës
1. V
ëzhg
imi d
he h
etim
i i d
ukur
ive
gjeo
graf
ike
Nxë
nësi
: H
ulum
ton
mbi
per
spek
tivën
eko
nom
ike
të r
ajon
it të
Afr
ikës
Ver
iore
dhe
Azi
së Ju
gper
ëndi
mor
e, A
frik
ës N
ënsa
haria
ne, A
zisë
Lin
dore
, A
zisë
Jugl
indo
re, A
zisë
Jugo
re, A
ustra
lisë
e O
qean
isë
dhe
paso
jat e
kono
mik
e e
mje
diso
re q
ë vi
jnë
si p
asoj
ë e
zhvi
llim
it të
turiz
mit
në
këto
rajo
ne.
Iden
tifik
on, e
kspl
oron
pot
enci
alet
turis
tike
të ty
re.
Loka
lizon
në
hartë
shte
tet e
rajo
nit t
ë A
frik
ës V
erio
re d
he A
zisë
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Ju
glin
dore
, Azi
së Ju
gore
, Aus
tralis
ë e
Oqe
anis
ë dh
e vl
erës
on v
eçor
itë fi
ziko
-gje
ogra
fike,
hum
ane
e ek
onom
ike
të ty
re.
Spek
ulon
me
përg
jigje
t, du
ke sh
pjeg
uar i
detë
e ti
j ose
duk
e fo
rmul
uar h
ipot
eza.
2.
Mbl
edhj
a, v
lerë
sim
i dhe
kom
unik
imi i
info
rmac
ioni
t N
xënë
si: Pë
rzgj
edh
info
rmac
ioni
n vl
erës
on d
he d
isku
ton
në li
dhje
me
veço
ritë
e ra
joni
t të
Afr
ikës
Ver
iore
dhe
Azi
së Ju
gper
ëndi
mor
e, A
frik
ës
Gjeografi a 8
57
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Jugl
indo
re, A
zisë
Jugo
re, A
ustra
lisë
dhe
Oqe
anis
ë, n
ga b
urim
e të
ndr
yshm
e (h
arta
, CD
, fot
o, v
ideo
et
j.) d
he i
inte
rpre
ton
ato.
A
naliz
on, v
lerë
son,
men
axho
n in
form
acio
nin
e m
arrë
ele
ktro
niki
sht (
p.sh
. org
aniz
imin
e in
form
acio
neve
të si
guru
ara
nga
inte
rnet
i du
ke i
përm
bled
hur n
ë ta
bela
ose
gra
fikë)
. Pr
ezan
ton
info
rmac
ioni
n m
e sh
krim
ose
me
gojë
, sho
qëru
ar m
e ha
rta, g
rafik
ë, të
dhë
na, p
reza
ntim
e m
ultim
edia
le, n
ë lid
hje
me
rajo
net
e A
frik
ës V
erio
re d
he A
zisë
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Jugl
indo
re, A
zisë
Jugo
re, A
ustra
lisë
dhe
Oqe
anis
ë.
Kom
unik
on (m
e sh
krim
, me
gojë
, gra
fikis
ht, v
izua
lisht
) për
mes
për
dorim
it të
har
tave
të sh
kallë
ve të
ndr
yshm
e, fo
tove
etj.
, duk
e pë
rdor
ur fj
alor
in e
për
shta
tshë
m g
jeog
rafik
. 3.
Mar
rja
e ve
ndim
eve
Nxë
nësi
:
Sint
etiz
on të
dhë
nat d
he z
hvill
on n
jë p
ërfu
ndim
, p.sh
., nj
ë pa
rash
ikim
apo
një
gje
tje k
yç.
Ana
lizon
të d
hëna
dhe
nxj
err p
ërfu
ndim
e pë
r din
amik
ën e
pop
ullim
it dh
e të
zhv
illim
it ek
onom
ik të
Afr
ikës
Ver
iore
dhe
Azi
së
Jugp
erën
dim
ore,
Afr
ikës
Nën
saha
riane
, Azi
së L
indo
re, A
zisë
Jugl
indo
re, A
zisë
Jugo
re, A
ustra
lisë
dhe
Oqe
anis
ë.
Kra
haso
n dh
e gj
en n
drys
him
et e
ngj
ashm
ëritë
e k
ultu
rave
në
këto
rajo
ne, d
uke
sjel
lë sh
embu
j të
resp
ektim
it të
div
ersi
tetit
kul
turo
r. PR
ILL
-QE
RSH
OR
(20
orë)
Nr.
T
emat
ika/
Nën
tem
atik
aR
ezul
tate
t e të
nx
ënit
sipa
s te
mat
ikav
e
Tem
atm
ësim
ore
Situ
ata
e të
nxë
nit
Met
odol
ogjia
e
mës
imdh
ënie
s T
ekni
kat e
vl
erës
imit
Bur
imet
51.
Tem
atik
a:N
dërv
arës
iam
idis
njer
ëzve
, ve
ndev
e,ra
jone
ve d
he
mje
dise
ve
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et e
Nxë
nësi
: In
terp
reto
n m
e nd
ihm
ën e
ha
rtës,
pozi
tën
gjeo
graf
ike
të
Afr
ikës
Ver
iore
dh
e A
zisë
Ju
gper
ëndi
mor
e dh
e ro
lin e
saj n
ë m
arrë
dhën
iet m
e ra
jone
t e tj
era.
1. P
roje
kt 2
(o
ra e
par
ë):
Veç
oritë
fizi
ko-
gjeo
graf
ike
dhe
hum
ane
të
rajo
neve
të
tjer
a të
Bot
ës
Pu
në n
ë gr
up;
Punë
në
dysh
e;
Punë
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
fo
rma
të n
drys
hme;
Pë
rdor
imi T
IK;
Proj
ekte
ku
rrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
52.
2. P
ozita
gj
eogr
afik
edh
e ku
shte
t na
tyro
re të
A
frik
ës së
Situ
ata
32:
Raj
oni i
A
frik
ës V
erio
re d
he i
Azi
së
Jugp
erën
dim
ore
ësht
ë ci
lësu
ar
58
Libër për mësuesin
tjer
a të
bot
ës
(vaz
hdim
) Id
entif
ikon
dhe
in
terp
reto
n në
ha
rtë v
eçor
itë
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
A
frik
ës V
erio
re
dhe
Azi
së
Jugp
erën
dim
ore.
Id
entif
ikon
tip
aret
e
popu
llim
it dh
e ku
lturë
s së
këtij
ra
joni
. Dal
lon
tipar
et k
ryes
ore
të z
hvill
imit
ekon
omik
e
shpë
rnda
rjes
hapë
sino
re të
ek
onom
isë
së
këtij
rajo
ni.
Përz
gjed
h in
form
acio
nin
në
lidhj
e m
e kë
to
veço
ri ng
a bu
rime
të
ndry
shm
e (h
arta
, C
D, f
oto,
vid
eo
etj.)
dhe
e
inte
rpre
ton
atë.
In
terp
reto
n m
e nd
ihm
ën e
ha
rtës,
pozi
tën
Ver
iut d
he
Azi
së
Jugp
erën
dim
ore
shpe
sh si
një
rajo
n i
that
ë, se
pse
ka
sipë
rfaq
e të
mëd
ha
shkr
etin
ore.
Aty
nd
odhe
t sh
kret
ëtira
më
e m
adhe
e b
otës
. Cila
ës
htë
ajo
dhe
çfar
ë ve
çoris
h e
dallo
jnë?
K
ëtë
rajo
n e
përs
hkon
gj
ithas
htu
lum
i më
i gj
atë
i pla
netit
. Si
quhe
t ai,
ku d
erdh
et
dhe
çfar
ë ve
çoris
h ka
?
Dis
kutim
e;
Deb
at; K
onku
rs;
Lojë
me
role
. Pu
në n
ë gr
up;
Punë
në
dysh
e;
Punë
indi
vidu
ale;
B
ashk
ëbis
edim
e e
prez
antim
e në
fo
rma
të n
drys
hme;
Pë
rdor
imi T
IK;
Proj
ekte
ku
rrik
ular
e;
Hul
umtim
dhe
zb
ulim
; B
rain
stor
min
g;
Dis
kutim
e;
Deb
at; K
onku
rs;
Lojë
me
role
.
ese-
ve;
-Vle
rësi
m m
e sh
krim
; -V
lerë
sim
i lo
jës m
e ro
le.
-V
lerë
sim
me
gojë
;
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
tje
ra, t
ë kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dh
e nx
ënës
it.
Te
ksti
i gj
eogr
afis
ë
53.
3. P
opul
limi,
kultu
ra d
he
zhvi
llim
i ek
onom
ik i
Afr
ikës
së
Ver
iut/A
zisë
Ju
gper
ëndi
mo
re
Situ
ata
33:
Në
rajo
nin
e A
frik
ës
Ver
iore
dhe
të A
zisë
Ju
gper
ëndi
mor
e ka
në
lindu
r dis
a ng
a qy
tetë
rimet
më
të
hers
hme
të
njer
ëzim
it.
Gjit
hash
tu, k
y ra
jon
ësht
ë i n
johu
r për
re
zerv
at m
ë të
mëd
ha
të n
aftë
s në
botë
. Si
pas n
johu
rive
që
keni
, evi
dent
oni d
isa
nga
kultu
rat e
he
rshm
e të
tij,
si d
he
disa
ven
de q
ë nj
ihen
si
pro
dhue
se d
he
Gjeografi a 8
59
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et e
tj
era
të b
otës
gjeo
graf
ike
të
Afr
ikës
N
ënsa
haria
ne
dhe
rolin
e sa
j në
mar
rëdh
ënie
t me
rajo
net e
tjer
a.
Iden
tifik
on d
he
inte
rpre
ton
në
hartë
veç
oritë
fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të
Afr
ikës
N
ënsa
haria
ne.
Iden
tifik
on
veço
ritë
e po
pulli
mit
dhe
kultu
rës s
ë kë
tij
rajo
ni.
Dal
lon
tipar
et
krye
sore
të
zhvi
llim
it ek
onom
ik e
sh
përn
darje
s ha
pësi
nore
të
ekon
omis
ë së
kë
tij ra
joni
. Pë
rzgj
edh
info
rmac
ioni
n në
lid
hje
me
këto
ve
çori
nga
burim
e të
nd
rysh
me
(har
ta,
eksp
ortu
ese
të
mëd
ha të
naf
tës.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në
form
a të
ndr
yshm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te
kurr
ikul
are;
H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s. M
ater
iale
nga
in
tern
eti,
libra
, en
cikl
oped
i
Teks
te n
ga
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
Teks
ti i
54.
4. O
rë
Dis
kutim
i: Pr
oble
met
e
sotm
e ra
jona
le
të k
ëtij
rajo
ni
dhe
pers
pekt
iva
ezg
jidhj
es së
ty
re
55.
5. P
ozita
gj
eogr
afik
edh
e ku
shte
t na
tyro
re të
A
frik
ësN
ënsa
hari
ane
Situ
ata
34:
Raj
oni i
A
frik
ës N
ënsa
haria
ne
ësht
ë ha
pësi
ra k
u ka
fshë
t e e
gra
lëvi
zin
dhe
shte
gtoj
në n
ë tu
fa
të m
ëdha
, sip
as
stin
ëve.
Sip
as
info
rmac
ione
ve q
ë ke
ni, p
ërm
endn
i di
sa n
ga ll
ojet
e b
otës
së
gja
llë q
ë rr
iten
në
Afr
ikë
dhe
përs
hkru
ani v
eçor
itë
e kl
imës
me
të c
ilën
janë
për
shta
tur.
56.
6. P
opul
limi,
kultu
ra d
he
zhvi
llim
i ek
onom
ik n
ë A
frik
ënN
ënsa
hari
ane
Situ
ata
35:
Afr
ika
njih
et e
dhe
si
vend
lindj
a e
njer
ëzim
it. G
ati 2
m
ilion
ë vj
et m
ë pa
rë, n
ë pj
esën
lin
dore
të k
ëtij
60
Libër për mësuesin
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et e
tj
era
të b
otës
CD
, fot
o, v
ideo
et
j.) d
he e
in
terp
reto
n at
ë.
Inte
rpre
ton
me
ndih
mën
e
hartë
s, po
zitë
n gj
eogr
afik
e të
A
zisë
Lin
dore
dh
e ro
lin e
saj n
ë m
arrë
dhën
iet m
e ra
jone
t e tj
era.
Id
entif
ikon
dhe
in
terp
reto
n në
ha
rtë v
eçor
itë
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
A
zisë
lind
ore.
Id
entif
ikon
ve
çorit
ë e
popu
llim
it dh
e ku
lturë
s së
këtij
ra
joni
. D
allo
n tip
aret
kr
yeso
re të
zh
villi
mit
ekon
omik
e
shpë
rnda
rjes
hapë
sino
re të
ek
onom
isë
së
këtij
rajo
ni.
Përz
gjed
h in
form
acio
nin
në
kont
inen
ti u
shfa
qën
qeni
et e
par
a nj
erëz
ore,
të c
ilat
ndry
shon
in sh
umë
nga
pikë
pam
ja
anat
omik
e m
e nj
eriu
n e
sotë
m (h
omo
sapi
ens)
. Zb
ulim
et
arke
olog
jike
trego
jnë
se rr
eth
200
000
vite
m
ë pa
rë, p
o në
Afr
ikë
(në
Etio
pi)
ësht
ë sh
faqu
r edh
e ho
mo
sapi
ens-
i. B
azua
r në
njoh
uritë
tu
aja
dhe
në b
urim
e të
tjer
a,
para
qitn
i fak
te rr
eth
hist
oris
ë së
lind
jes s
ë nj
erëz
imit.
form
a të
ndr
yshm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te
kurr
ikul
are;
H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
tje
ra, t
ë kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dh
e nx
ënës
it.
57.
7. P
unë
prak
tike
7: -
Raj
oni i
A
frik
ësV
erio
re e
Azi
së
Jugp
erën
dim
ore
dhe
raj
oni i
A
frik
ësN
ënsa
hari
ane
58.
8. P
ozita
gj
eogr
afik
edh
e ku
shte
t
Situ
ata
36:
Pyje
t dh
e m
alet
e K
inës
ju
gper
ëndi
mor
e ja
në
Gjeografi a 8
61
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et e
tj
era
të b
otës
lidhj
e m
e kë
to
veço
ri ng
a bu
rime
të
ndry
shm
e (h
arta
, C
D, f
oto,
vid
eo
etj.)
dhe
e
inte
rpre
ton
atë.
In
terp
reto
n m
e nd
ihm
ën e
ha
rtës,
pozi
tën
gjeo
graf
ike
të
Azi
së Ju
glin
dore
dh
e ro
lin e
saj n
ë m
arrë
dhën
iet m
e ra
jone
t e tj
era.
Id
entif
ikon
dhe
in
terp
reto
n në
ha
rtë v
eçor
itë
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
A
zisë
Jugl
indo
re.
Iden
tifik
on
veço
ritë
e po
pulli
mit
dhe
kultu
rës s
ë kë
tij
rajo
ni.
Dal
lon
tipar
et
krye
sore
të
mod
elit
të
zhvi
llim
it ek
onom
ik të
kët
ij ra
joni
.
naty
rore
të
Azi
së L
indo
re
quaj
tur s
hpes
h “s
htëp
ia”
e ar
iut p
anda
, një
nga
ka
fshë
t më
të d
ashu
ra
në b
otë.
Për
fat t
ë ke
q, p
anda
ësh
të so
t nj
ë sp
ecie
në
zhdu
kje,
pa
varë
sish
t fus
hata
ve
të sh
umta
në
mbr
ojtje
të
saj.
Çfa
rë d
ini p
ër
këtë
kaf
shë,
hab
itatin
na
tyro
r dhe
fakt
orët
që
kër
cëno
jnë
jetë
n e
saj?
form
a të
ndr
yshm
e;
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te
kurr
ikul
are;
H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në
form
a të
ndr
yshm
e;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
-Vle
rësi
m m
e go
jë;
Te
ksti
i gj
eogr
afis
ë
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s. M
ater
iale
nga
in
tern
eti,
libra
, en
cikl
oped
i
Teks
te n
ga
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
59.
9. P
opul
limi,
kultu
ra d
he
zhvi
llim
i ek
onom
ik n
ë A
zinë
Lin
dore
Situ
ata
37:
Kin
a,
Japo
nia
dhe
Kor
eja
e Ju
gut j
anë
tri v
ende
të
Azi
së L
indo
re, t
ë ci
lat k
onku
rroj
në d
he
mbi
zotë
rojn
ë në
tre
gun
botë
ror,
sido
mos
për
pr
oduk
tet d
he
tekn
olog
jinë
e av
ancu
ar. B
azua
r në
njoh
uritë
tuaj
a dh
e in
form
acio
net e
m
arra
nga
bur
ime
të
ndry
shm
e, e
vide
nton
i di
sa p
rej p
rodu
ktev
e të
tekn
olog
jisë
së
lartë
që
prod
hohe
n
62
Libër për mësuesin
Nën
tem
atik
aII
I: R
ajon
et e
tj
era
të b
otës
Përz
gjed
h in
form
acio
nin
në
lidhj
e m
e kë
to
veço
ri ng
a bu
rime
të
ndry
shm
e (h
arta
, C
D, f
oto,
vid
eo
etj.)
dhe
e
inte
rpre
ton
atë.
In
terp
reto
n m
e nd
ihm
ën e
ha
rtës,
pozi
tën
gjeo
graf
ike
të
Azi
së Ju
gore
dhe
ro
lin e
saj n
ë m
arrë
dhën
iet m
e ra
jone
t e tj
era.
Id
entif
ikon
dhe
in
terp
reto
n në
ha
rtë v
eçor
itë
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
A
zisë
Jugo
re.
Iden
tifik
on
veço
ritë
e po
pulli
mit
dhe
kultu
rës s
ë kë
tij
rajo
ni.
Dal
lon
tipar
et
krye
sore
të
zhvi
llim
it ek
onom
ik e
prej
tyre
dhe
që
tregt
ohen
edh
e në
ve
ndin
tonë
.
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te
kurr
ikul
are;
H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në
form
a të
ndr
yshm
e;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
. -V
lerë
sim
me
gojë
;
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
botë
s. H
arta
t fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
polit
ike
të
Evro
pës.
Mat
eria
le n
ga
inte
rnet
i, lib
ra,
enci
klop
edi.
Te
kste
nga
fu
sha
të tj
era;
fo
to, h
arta
, vi
deo
Mat
eria
le të
pë
rgat
itura
me
pow
er p
oint
dhe
në
pro
gram
e të
tje
ra, t
ë kr
ijuar
a ng
a m
ësue
sit/e
t dh
e nx
ënës
it.
60.
10.
Pozi
ta
gjeo
graf
ike
dhe
kush
tet
naty
rore
të
Azi
së
Jugl
indo
re
Situ
ata
38:
Raj
oni i
A
zisë
Jugl
indo
re
ësht
ë ha
pësi
ra k
u re
lievi
mal
or
ndër
thur
et m
e fu
sha
pjel
lore
dhe
ko
dra
të m
odel
uara
m
e ta
rrac
a. A
ty
gjen
den
toka
vu
llkan
ike,
brig
je
deta
re të
rrud
hosu
ra e
is
huj t
ë sh
përn
darë
, si
dhe
lugi
na e
del
ta
pjel
lore
. Vës
htro
ni
hartë
n fiz
iko-
gjeo
graf
ike
dhe
përc
akto
ni
vend
ndod
hjen
gj
eogr
afik
e dh
e fo
rmat
e re
lievi
t të
këtij
rajo
ni.
61.
11.
Popu
llim
i, ku
ltura
dhe
zh
villi
mi
ekon
omik
në
Azi
në
Jugl
indo
re
Situ
ata
39:
Baz
uar
në n
johu
ritë
e m
arra
pë
r poz
itën
gjeo
graf
ike
dhe
kush
tet n
atyr
ore
të A
zisë
Jugl
indo
re,
vler
ëson
i rol
in e
tyre
në
zhv
illim
in
ekon
omik
të k
ëtij
Gjeografi a 8
63
shpë
rnda
rjes
hapë
sino
re të
ek
onom
isë
së
këtij
rajo
ni.
Përz
gjed
h in
form
acio
nin
në
lidhj
e m
e kë
to
veço
ri ng
a bu
rime
të
ndry
shm
e (h
arta
, C
D, f
oto,
vid
eo
etj.)
dhe
e
inte
rpre
ton
atë.
In
terp
reto
n m
e nd
ihm
ën e
ha
rtës,
pozi
tën
gjeo
graf
ike
të
Aus
tralis
ë dh
e O
qean
isë
dhe
rolin
e sa
j në
mar
rëdh
ënie
t me
rajo
net e
tjer
a.
Iden
tifik
on d
he
inte
rpre
ton
në
hartë
veç
oritë
fiz
iko-
gjeo
graf
ike
të
Aus
tralis
ë dh
e O
qean
isë.
Id
entif
ikon
ve
çorit
ë e
popu
llim
it dh
e
rajo
ni.
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te
kurr
ikul
are;
H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
Punë
në
grup
; Pu
në n
ë dy
she;
Pu
në in
divi
dual
e;
Bas
hkëb
ised
ime
e pr
ezan
time
në
form
a të
ndr
yshm
e;
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
. -V
lerë
sim
me
gojë
;
Te
ksti
i gj
eogr
afis
ë
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s. M
ater
iale
nga
in
tern
eti,
libra
, en
cikl
oped
i
Teks
te n
ga
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
Teks
ti i
gjeo
graf
isë
62.
12.P
unë
prak
tike
8: -
Raj
oni i
Azi
së
Lin
dore
dhe
ra
joni
i A
zisë
Ju
glin
dore
63.
13.
Pozi
ta
gjeo
graf
ike
dhe
kush
tet
naty
rore
të
Azi
së J
ugor
e
Situ
ata
40:
Dim
ë që
H
imal
ajet
janë
mal
et
më
të la
rta n
ë bo
të.
Baz
uar n
ë nj
ohur
itë
tuaj
a dh
e në
har
tën
fizik
o-gj
eogr
afik
e të
pa
raqi
tur n
ë kl
asë,
pë
rcak
toni
shtri
rjen
gjeo
graf
ike
të ty
re
dhe
përs
hkru
ani d
isa
veço
ri.
64.
14.
Popu
llim
i, ku
ltura
dhe
zh
villi
mi
ekon
omik
në
Azi
në J
ugor
e
Situ
ata
41:
Nën
ë Te
reza
ësh
të e
njo
hur
në g
jithë
bot
ën p
ër
përk
usht
imin
dhe
nd
ihm
ën e
saj n
daj
njer
ëzve
në
nevo
jë.
Pjes
ën m
ë të
mad
he
të p
unës
së sa
j ba
mirë
se e
kre
u në
K
alku
ta të
Indi
së,
prej
nga
mor
i edh
e em
rin “
Nën
ë Te
reza
e
Kal
kutë
s”. Ç
farë
di
ni p
ër v
eprim
tarin
ë e
saj n
ë In
di?
Me
64
Libër për mësuesin
kultu
rës s
ë kë
tij
rajo
ni.
Dal
lon
tipar
et
krye
sore
të
zhvi
llim
it ek
onom
ik e
sh
përn
darje
s ha
pësi
nore
të
ekon
omis
ë së
kë
tij ra
joni
. Pë
rzgj
edh
info
rmac
ioni
n në
lid
hje
me
këto
ve
çori
nga
burim
e të
nd
rysh
me
(har
ta,
CD
, fot
o, v
ideo
et
j.) d
he e
in
terp
reto
n at
ë.
çfar
ë pr
oble
mes
h pë
rbal
lej p
opul
lsia
e
Indi
së e
as
aj p
eriu
dhe?
Po
sot?
Përd
orim
i TIK
; Pr
ojek
te
kurr
ikul
are;
H
ulum
tim d
he
zbul
im;
Bra
inst
orm
ing;
D
isku
time;
D
ebat
; Kon
kurs
; Lo
jë m
e ro
le.
-Vle
rësi
m i
punë
s në
grup
; -V
lerë
sim
i pu
nës
prak
tike;
-V
lerë
sim
i de
tyrë
s së
shtë
pisë
; -V
lerë
sim
i es
e-ve
; -V
lerë
sim
me
shkr
im;
-Vle
rësi
m i
lojë
s me
role
.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
bo
tës.
Har
tat f
izik
o-gj
eogr
afik
e dh
e po
litik
e të
Ev
ropë
s. M
ater
iale
nga
in
tern
eti,
libra
, en
cikl
oped
i
Teks
te n
ga
fush
a të
tjer
a;
foto
, har
ta,
vide
o M
ater
iale
të
përg
atitu
ra m
e po
wer
poi
nt d
he
në p
rogr
ame
të
tjera
, të
kriju
ara
nga
mës
uesi
t/et
dhe
nxën
ësit.
65.
15.
Pozi
ta
gjeo
graf
ike
dhe
kush
tet
naty
rore
të
Aus
tral
isë
dhe
të O
qean
isë
Situ
ata
42:
Raj
oni i
A
ustra
lisë
dhe
i O
qean
isë
ësht
ë nj
ë ha
pësi
rë in
tere
sant
e pë
r bot
ën e
gja
llë q
ë rr
itet n
ë të
. Baz
uar n
ë in
form
acio
net q
ë ke
ni
mar
rë n
ga b
urim
e të
nd
rysh
me
(dok
umen
tarë
, en
cikl
oped
i, re
vist
a et
j.), a
mun
d të
ev
iden
toni
dis
a ve
çori
të b
imës
isë
dhe
të
botë
s sht
azor
e të
kët
ij ra
joni
?
66.
16.
Popu
llim
i, ku
ltura
dhe
zh
villi
mi
ekon
omik
në
Aus
tral
i dhe
O
qean
i
Situ
ata
43:
Pozi
ta
gjeo
graf
ike
dhe
relie
vi k
anë
ndik
uar
shum
ë në
pop
ullim
in
e ra
joni
t të
Aus
tralis
ë dh
e të
Oqe
anis
ë.
Sipa
s që
keni
mar
rë
nga
burim
e të
nd
rysh
me,
çfa
rë d
ini
rret
h po
pulli
mit
më
të
hers
hëm
të ra
joni
t ap
o rr
eth
ndik
imev
e
Gjeografi a 8
65
të k
olon
izim
it ev
ropi
an?
67
.17
. Pun
ë pr
aktik
e 9:
R
ajon
i i A
zisë
Ju
gore
dhe
ra
joni
i A
ustr
ali/O
qea
nisë
68.
18. P
ërsë
ritj
e 4
69
. 19
. Tes
tim 4
70.
20.
Proj
ekt 2
(o
ra e
dyt
ë):
Veç
oritë
fizi
ko-
gjeo
graf
ike
dhe
hum
ane
të
rajo
neve
të
tjer
a të
Bot
ës.
66
Libër për mësuesin
II.3 Disa modele të planifi kimit të një ore mësimore (modele skematike)
Shënim: Edhe pse në planifi kimet e mëposhtme ditore të orëve mësimore, janë paraqitur për çdo orë, rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe nuk është detyrim që brenda një ore mësimore ato të realizohen të gjitha (të shtata kompetencat), por vetëm disa prej tyre. Paraqitja e plotë e tyre e pasqyruar në çdo orë mësimore, është bërë:
për shkak të respektimit të formatit të një ore mësimore; me qëllim paraqitjen në të, të çdo detaji që do të ndihmonte në orientimin e punës
së mësuesit; për të paraqitur në mënyrë të plotë të gjitha pritshmëritë që mund të ketë secila prej
orëve mësimore.
Nëntematika I – Rajonet dhe rajonizimi (6 orë)Në përfundim të kësaj nëntematike, nxënësi/ja: Shpjegon pse gjeografët krijojnë dhe përdorin rajonet si koncepte organizuese. Përdor konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të
ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve. Identifi kon tipat kryesorë të rajoneve në botë. Lokalizon në hartë dhe interpreton rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël
të popullsisë. Interpreton grafi kë, diagrame etj., që përshkruajnë dinamikat e popullsisë referuar
shpërndarjes hapësinore. Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve
më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore. Bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes
shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë); Sjell shembuj të bashkëveprimit dhe ndërvarësisë midis rajoneve në aspektin
ekonomik, politik, kulturor, mjedisor etj.
Gjeografi a 8
67
Tema mësimore: I.1 Rajonet dhe veçoritë e tyre
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika I: Rajonet dhe rajonizimi Tema mësimore: I.1 Rajonet dhe veçoritë e tyre
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja shpjegon pse gjeografët krijojnë dhe përdorin rajonet si koncepte organizuese.
Fjalët kyçe: rajonet, veçoritë e rajoneve
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth
veçorive të rajoneve. Përshkruan veçorive të rajoneve, duke analizuar fi gurat 1, 2, 3 dhe 4.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Jep shembuj të ngjashëm ilustrues mbi veçoritë e rajoneve, bazuar në ato që
paraqiten si modele në libër. Shpjegon pse gjeografët krijojnë dhe përdorin rajonet si koncepte organizuese.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Nxënësi përcakton kuptimin mbi rajonin dhe përshkuan veçoritë e rajoneve, duke analizuar fi gurat 1, 2, 3 dhe 4.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Nxënësi hulumton, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht
mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi analizon se ç’janë rajonet dhe përcakton veçoritë e tyre.
68
Libër për mësuesin
a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në klasën e gjashtë mbi rajonet.
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Për të realizuar këtë temë, mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.1.
Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.1 në tekst: Diskutojmë: Kujtoni se çfarë keni mësuar në Gjeografi në 6 mbi vendin e rajonin dhe shpjegoni kuptimin e secilit prej tyre. Në hartat e paraqitura në klasë, identifi koni dhe qarkoni disa prej rajoneve që njihni, duke argumentuar pse janë klasifi kuar si si të tillë.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë,....Mësuesi/ja vazhdon: Njeriu është përpjekur që herët ta njohë dhe ta studiojë botën ku jeton, pasi i është dashur ta transformojë vazhdimisht mjedisin e saj fi zik. Me kalimin e kohës, natyra e ndërveprimit të tij me mjedisin fi zik ka ndryshuar dukshëm nga kultura në kulturë. Duke qenë se studimi i të gjithë hapësirës ku jetojmë është i vështirë, gjeografët e ndajnë atë në njësi më të vogla, të quajtura rajone. Shkenca që studion veçoritë e rajoneve quhetgjeografi rajonale. Rajoni është njësia e sipërfaqes së tokës që karakterizohet nga tipare fi zike ose veçori tëaktivitetit njerëzor qartësisht të dallueshme nga të tjerat. Kështu, një grup vendesh me tipare fi zike, kulturore, ekonomike, historike etj., të ngjashme apo të përafërta midis tyre mund të përfaqësojnë një rajon.
- Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Çfarë dini për secilin prej tyre? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajone përbëjnë p.sh.: grupimet e vendeve me tipare të njëjta të klimës apo të relievit; me dialekte të ngjashme, me tradita të njëjta në muzikë, kulinari, në prodhimin e verës, apo edhe grupimet e vendeve që ndajnë përvoja të përbashkëta historike etj.Rajonet karakterizohen nga disa veçori të rëndësishme…Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 1, 2, 3 dhe 4 dhe u kërkon nxënësve t’i përshkruajnë veçoritë e rajoneve së bashku me të, duke interpretuar hartat e paraqitura ne këto fi gura.
Gjeografi a 8
69
Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1 dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre: shpjegon pse gjeografët krijojnë dhe përdorin rajonet si koncepte organizuese dhe japin modele.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: I.2 Llojet e rajoneve
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika I: Rajonet dhe rajonizimi Tema mësimore: I.2 Llojet e rajoneve
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët mbi llojet e
rajoneve.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Përdor konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve. Identifi kon tipat kryesorë të rajoneve në botë.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së debatit në grupin shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi tipat e rajoneve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi keNxënësi identifi kon tipat kryesorë të rajoneve në botë.Përshkuan llojet e rajoneve.
70
Libër për mësuesin
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionitNxënësi interpreton veçoritë që i dallon secilin prej tyre.3. Marrja e vendimeveNxënësi përdor konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve.Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja përdor konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve. Identifi kon tipat kryesorë të rajoneve në botë.
Fjalët kyçe: rajonet fi zike, rajonet kulturore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, historia, TIK
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësvea. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Nxënësit dinë:a. Ç’është rajoni dhe veçoritë e rajoneve.
Situata e të vepruarit Për të realizuar këtë temë mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.2 (ose situata të tjera të përzgjedhura prej tij/saj).
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.2 në tekst: Diskutojmë: Në hartat e Republikës së Kosovës paraqiten dy ndarje rajonale të ndryshme të territorit të saj. Përcaktoni llojin e secilës hartë dhe çfarë rajonesh paraqesin ato.
Nxënësit diskutojnë, tregojnë, përshkruajnë...
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja vazhdon të trajtojë rajonet fi zike: Gjeografët i përcaktojnë rajonet në mënyra të ndryshme, në varësi të qëllimit dhe të kritereve të përdorura për rajonizimin e hapësirës. Kur një hapësirë rajonizohet duke u bazuar në karakteristikat fi zike të saj (relievi, klima, bimësia, ujërat etj.), rajoni i formuar quhet rajon fi zik. Shembuj të rajoneve fi zike janë kontinentet, rajonet (zonat) klimatike të botës, brezat e bimësisë, Himalajet, Alpet e Evropës, pyjet e lagështa tropikale të Amazonës, shkretëtirat etj. Mësuesja fton nxënësit të përshkruajnë fi gurat 1 dhe 2.Nxënësit përshkruajnë, diskutojnë…
Gjeografi a 8
71
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Më pas vazhdon të trajtojë së bashku me nxënësit rajonet kulturore: Kur një hapësirë e caktuar rajonizohet duke u bazuar në veçoritë kulturore të saj, rajoni i formuar quhet rajon kulturor. Rajonet kulturore janë të ndryshme. Disa nga elementet bazë mbi të cilat ato krijohen, janë: grupet shoqërore, gjuha, besimi fetar dhe traditat. Rajonet kulturore sipas grupeve shoqërore. Rajonizimit që mund të bëhen mbi bazën e ndryshimeve kulturore apo strukturore që pësojnë grupet shoqërore janë të natyrave të ndryshme…Ftohen nxënësit të shohin dhe të diskutojnë mbi modelet e paraqitura në tekst. Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të rubrikës “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: I.3 Rajonet kulturore (vazhdim)
FUSHA: SHOQËRIA
DHE MJEDISI
LËNDA:
GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika I: Rajonet dhe rajonizimi Tema mësimore: I.3 Rajonet kulturore (vazhdim)
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët mbi llojet e
rajoneve.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.
72
Libër për mësuesin
6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së debatit në grupin shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi tipat e rajoneve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi keNxënësi identifi kon tipat kryesorë të rajoneve në botë.Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionitNxënësi interpreton veçoritë që i dallon secilin prej tyre.3. Marrja e vendimeveNxënësi përdor konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve.Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja përdor konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve. Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.
Fjalët kyçe: rajone kulturore sipas gjuhës, rajone kulturore sipas traditave, rajone kulturore sipas besimeve fetare
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, historia, TIK
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësvea. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Nxënësit dinë:a. Ç’është rajoni dhe veçoritë e rajoneve
Situata e të vepruarit Për të realizuar këtë temë mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.3 (ose situata të tjera të përzgjedhura prej tij/saj).Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.3 në tekst: Diskutojmë: Bazuar në njohuritë që keni, evidentoni disa veçori të gjuhës, besimit dhe traditave të popullit shqiptar. Rajonizoni hapësirën e Republikës së Shqipërisë (referojuni hartës së Shqipërisë të paraqitur në klasë) duke u bazuar në dialektet gjuhësore, traditat, veshjet popullore dhe në besimet fetare.Nxënësit diskutojnë, përshkruajnë, interpretojnë...
Gjeografi a 8
73
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja vazhdon të trajtojë rajonet kulturore sipas gjuhës: Për shumë studiues, gjuha është guri themelor i kulturës. Pa gjuhën, njerëzit nuk do të ishin në gjendje të shprehnin mendimet, ndjenjat dhe njohuritë e tyre, dhe as nuk do të mund t’i përcillnin ato te brezat e rinj. Çdo kulturë ndërtohet në bazë të gjuhës përkatëse, megjithëse jo të gjitha e kanë të zhvilluar formën e shkruar të saj.
Pra, duke qenë se një numër i madh gjuhësh kanë mbetur në nivelin e një gjuhe të folur dhe jo të shkruar, rajonizimi i të gjitha gjuhëve në shkallë botërore është tepër i vështirë. Një faktor tjetër që e vështirëson këtë proces është numri i madh i dialekteve gjuhësore që fl iten në vende të ndryshme. Gjithsesi, një mënyrë e përshtatshme për rajonizimin e familjeve të gjuhëve kryesore botërore është pema gjuhësore. Mësuesi/ja fton nxënësit të interpretojnë hartën e fi gurës 1.Më pas i fton nxënësit të japin dhe të interpretojnë modele të ngjashme.Nxënësit diskutojnë dhe përshkruajnë...Mësuesja vazhdon të trajtojë Rajonet kulturore sipas traditave: Tradita është një element kulturor që përfshin mënyrën e të jetuarit, sjelljes në familje dhe në shoqëri, të organizimit të veprimtarive të ndryshme në jetën e përditshme etj. Bazuar në traditat e tyre, vendet mund të përfshihen në rajonizime të ndryshme.Traditat trashëgohen nga njëri brez në tjetrin. Ato janë të lidhura ngushtë me mjedisin ku jetojnë njerëzit. Për shembull, mënyra e të ushqyerit në vendet e Evropës Mesdhetare dallon shumë nga ajo e popujve që jetojnë në veri të Kanadasë apo në Malajzi, për shkak të kushteve të ndryshme fi ziko-gjeografi ke që ato kanë. Mësuesja fton nxënësit të interpretojnë hartën e fi gurës 3.Më pas i fton nxënësit të japin dhe të interpretojnë modele të ngjashme.Mësuesja vazhdon të trajtojë rajonet kulturore sipas besimeve fetare:Besimet fetare janë pjesë e kulturës së popujve. Nëpërmjet riteve të ndryshme që praktikojnë, popujt shprehin perceptimet dhe qëndrimet e tyre ndaj dukurive natyrore dhe atyre sociale. Gjatë procesit të zhvillimit të tyre, besimet fetare kanë njohur dy faza. Faza e parë është e lidhur ngushtë me besimet pagane, të cilat bazoheshin te shpirtëzimi i objekteve të natyrës, ndërsa faza e dytë ka
74
Libër për mësuesin
të bëjë me besimet e kultivuara, që u përcillen njerëzve nëpërmjet predikimeve nga misionarët e feve të ndryshme. Shpërndarja gjeografi ke e këtyre besimeve përcakton edhe një rajonizim tjetër të hapësirës botërore. Fton nxënësit të interpretojnë hartën e fi gurës 4. Më pas i fton nxënësit të japin dhe të interpretojnë modele të ngjashme.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 4 dhe 5 te rubrika “Mbro një pikëpamje”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: I.4 Rajonet demografi ke
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika I: Rajonet dhe rajonizimi Tema mësimore: I.4 Rajonet demografi ke
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët mbi rajonet
demografi ke.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Identifi kon llojet e rajoneve demografi ke në botë.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij.
Interpreton grafi kë, harta etj., që paraqesin dinamikat e popullsisë referuar shpërndarjes hapësinore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)
Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Kontribuon në rritjen e cilësisë së debatit në grupin shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Interpreton grafi kë, diagrame etj., që përshkruajnë dinamikat e popullsisë referuar shpërndarjes hapësinore.
Gjeografi a 8
75
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi keNxënësi identifi kon tipat kryesorë të rajoneve demografi ke në botë.Përshkuan llojet e tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionitNxënësi interpreton veçoritë që i dallon secilin prej tyre.3. Marrja e vendimeveNxënësi përdor konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve.Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja lokalizon në hartë dhe interpreton rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë.Interpreton grafi kë, diagrame etj., që përshkruajnë dinamikat e popullsisë referuar shpërndarjes hapësinore.
Fjalët kyçe: dinamika e popullsisë botërore, rajonizimi i botës sipas dendësisë së popullsisë
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, historia, TIK
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësvea. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Nxënësit dinë:a. ç’është rajoni dhe veçoritë e rajoneve
Situata e të vepruarit Për të realizuar këtë temë mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.4 (ose situata të tjera të përzgjedhura prej tij/saj).Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.4 në tekst: Diskutojmë: Bazuar në njohuritë tuaja dhe në informacionet e marra nga burime të ndryshme, përshkruani se si është shpërndarë popullsia në vendin tonë (zonat medendësi më të madhe dhe ato me dendësi më të ulët). Referoju hartës së Shqipërisë të paraqitur në klasë dhe rajonizo hapësirën e Republikës së Shqipërisë, duke u bazuar në dendësinë e popullsisë.Nxënësit diskutojnë, përshkruajnë, interpretojnë...
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja vazhdon: Popullsia e botës është rreth 7,3 miliardë banorë. Ajo ka pësuar vazhdimisht ndryshimenë numër dhe në strukturë, pasi është ndikuar në mënyrë
76
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
të përhershme nga veprimi i shumë faktorëve, siç janë ata natyrorë, historiko-shoqërorë, ekonomikë, demografi kë etj.Mësuesja fton nxënësit të interpretojnë grafi kun e fi gurës 1.Nxënësit diskutojnë dhe përshkruajnë...Mësuesja vazhdon të trajtojë faktorët natyrorë, historiko-shoqërorë, ekonomikë, demografi kë. Mësuesja fton nxënësit të lexojnë informacionin mbi rajonizimin e botës sipas dendësisë së popullsisë dhe të interpretojnë hartat 4,6,7 dhe tabelën 5.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 te rubrika “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: I.5 Rajonet ekonomike
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika I: Rajonet dhe rajonizimi Tema mësimore: I.5 Rajonet ekonomike
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm. Sjell shembuj të bashkëveprimit dhe ndërvarësisë midis rajoneve në aspektin ekonomik, politik, kulturor, mjedisor etj.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë);
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (harta, foto, revista ose internet),
të cilat i shfrytëzon për realizimin e diskutimeve të shembujve të përdorur në klasë.
Parashtron pyetje (pse, çfarë, si,?), organizon mendimet e veta dhe vlerëson përparimin deri në zgjidhjen e duhur.
Gjeografi a 8
77
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Nxënësi shpjegon qartë mënyrën e rrotullimit të Tokës rreth Diellit dhe evidenton pasojat gjeografi ke që rrjedhin prej tij.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Nxënësi vlerëson dhe komunikon me të tjerët rolin e këtij rrotullimi.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë).
Sjell shembuj të bashkëveprimit dhe ndërvarësisë midis rajoneve në aspektin ekonomik, politik, kulturor, mjedisor etj.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë);Sjell shembuj të bashkëveprimit dhe ndërvarësisë midis rajoneve në aspektin ekonomik, politik, kulturor, mjedisor etj.
Fjalët kyçe: rajone ekonomike, bashkëveprimi dhe ndërvarësia midisrajoneve, rajonet gjeografi ke të botës
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësvea. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Nxënësit dinë:a. Ç’është rajoni dhe veçoritë e rajoneve
Situata e të vepruarit Për të realizuar këtë temë mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.5 (ose situata të tjera të përzgjedhura prej tij/saj).Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit
78
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
I.5 në tekst - Diskutojmë: Rajone të ndryshme në botë bashkëpunojnë midis tyre në disa aspekte. Bazuar në informacionet e marra në burime të ndryshme, sillni disa shembujtë bashkëveprimit dhe të ndërvarësisë midis rajoneve. Nxënësit japin përgjigjet e tyre.
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesja orienton nxënësit të shohin fi gurën 1 dhe i fton ata ta përshkruajnë atë. Mësuesi/ja vazhdon të trajtojë informacionin e tekstit: Vendet në botë paraqesin nivele të ndryshme zhvillimi ekonomik, për shkak të specifi kave të kushteve natyrore, ndikimit të faktorëve historiko-shoqërorë, organizimit politik të territorit, politikave ekonomike që ndjekin, zhvillimit të teknologjisë etj. Vendet që kanë veçori të njëjta ose të përafërta në zhvillimin ekonomik të tyre mund të grupohen në rajone ekonomike. Bazuar në nivelin e zhvillimit ekonomik në shkallë botërore, vendet ndahen në: vende të zhvilluara dhe vende në zhvillim.
Bazuar në fi gurën 1, mësuesja së bashku me nxënësit, analizojnë ndryshimet midis vende të zhvilluara dhe vendeve në zhvillim...
Më pas mësuesi/ja fton nxënësit që bazuar në njohuritë e marra në Gjeografi në 6, të diskutojnë (përmes shembujve) rreth bashkëveprimi dhe ndërvarësisë midis rajoneve.Në vijim, mësuesja diskuton me nxënësit rreth ndryshimeve midis rajoneve, ekonomikë, fi zikë e demografi kë dhe atyre gjeografi kë.
Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNxënësit diskutojnë rreth ushtrimeve 1, 2, 3 dhe 4.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
79
Punë praktike 1Tema: Llojet e rajoneveRezultatet e të nxënitNë përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja:
plotëson në hartë (emërton dhe ngjyros) dhe evidenton disa rajone fi zike, kulturore, ekonomike dhe demografi ke;
plotëson në hartë (emërton dhe ngjyros) dhe evidenton rajonet gjeografi ke të botës; vlerëson dhe respekton diversitetin social, kulturor dhe mjedisor të këtyre
rajoneve; shfaq kureshtje për vendet dhe rajonet e botës, si dhe vlerëson bashkëpunimin
ndërmjet tyre.Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike: 45 minuta; në klasë.Materialet burimore:teksti mësimor, informacione dhe harta të gjetura në internet apo në enciklopedi të ndryshme, si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.Mjetet e punës:harta-skicë, atlasi gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë/lapustila.Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim, shkëmbim mendimesh).Puna përgatitore:Për realizimin e kësaj pune praktike mbështetuni në njohuritë e marra nga teksti mësimor për rajonet, veçoritë e tyre dhe për kriteret e rajonizimit. Hulumtoni në burime të ndryshme (internet, enciklopedi etj.) për llojet e rajoneve dhe specifi kat e tyre.Hapat që do të ndiqni gjatë zhvillimit të orës së punës praktike:1. Përcaktoni (emërtoni dhe ngjyrosni) në hartën-skicë rajonet fi zike, kulturore, ekonomike dhe demografi ke.2. Përcaktoni (emërtoni dhe ngjyrosni) në hartën-skicë rajonet gjeografi ke të botës.3. Përshkruani veçoritë e rajoneve.Shënim: Për realizimin e punës praktike 1, plotëso hartat-skicë 1-5 në fund të librit.
Nëntematika II: Evropa (32 orë)Tema mësimore: 2.1Pozita gjeografi ke e rajonit te Evropës
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.1 Pozita gjeografi ke e rajonit të Evropës
Situata e te nxënit. Në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës shohim që rajoni i Evropës është një gadishull i madh, i përbërë nga shumë gadishuj të vegjël. Bazuar në njohuritëtuaja, përcaktoni pozitën gjeografi ke dhe renditni disa nga ishujt e gadishujt kryesorë të tij.
80
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm:
Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi: rajonet si koncepte organizuese; konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve; tipat kryesorë të rajoneve në botë; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Interpreton me ndihmën e hartës pozitën gjeografi ke të Evropës, rolin e saj në marrëdhënien dhe lidhjet me rajonet e tjera.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (harta, foto, revista ose internet),
të cilat i shfrytëzon për realizimin e diskutimeve të shembujve të përdorur në klasë.
Parashtron pyetje (pse, çfarë, si?), organizon mendimet e veta dhe vlerëson përparimin deri në zgjidhjen e duhur.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Interpreton me ndihmën e hartës pozitën gjeografi ke të Evropës, rolin e saj në marrëdhënien dhe lidhjet me rajonet e tjera.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës.
3. Marrja e vendimeve Sintetizon të dhënat dhe zhvillon një përfundim, p.sh., një parashikim apo një
gjetje kyç.
Gjeografi a 8
81
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: Interpreton me ndihmën e hartës pozitën
gjeografi ke të Evropës, rolin e saj në marrëdhënien dhe lidhjet me rajonet e tjera.
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kufi ri lindor i rajonit
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë
Organizimi i orës së mësimit.Evokim: Stuhi mendimesh U tërheq vëmendjen e nxënësve për temën e mësimit, çështjet kryesore duke krijuar, një stuhi mendimesh me pyetjen: “Çfarë është Evropa ?”. Nxënësit përgjigjen duke u bazuar në njohuritë që ata kanë. Përgjigjet e nxënësve shkruhen në tabelë.
Çfarë është Evropa?
82
Libër për mësuesin
Realizimi i kuptimit: KllasterMe ane të kllasterit bëje shpjegimin e mësimit duke u bazuar në fjalët kyçe të mësimit.
pozita gjeografi keGadishull
Veri oqeani i Ngrirë i veriut jug Deti Mesdhe
lindje rajoni i Rusisëperëndim Oqeani Atlantik
kufi ri lindor i rajonitmalet urale në varësi të zhvillimeve ekonomike,
politike e sociale.
Pozita gjeografi ke e rajonit të Evropës.
Refl ektimi: Punë në grupNxënësit të ndarë në grupe diskutojnë rreth ushtrimeve të rubrikës Radha jote.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: 2.2 Kushtet natyrore të rajonit të Evropës
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Gjeografi a 8
83
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.2 Kushtet natyrore të rajonit të Evropës
Situata e të nxënit. Duke u bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Evropës, përshkruani format e relievit dhe klimën që e karakterizon, si dhe evidentoni disa prej lumenjve kryesorë që e përshkojnë këtë rajon.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.
Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi: rajonet si koncepte organizuese; konceptin e vendit dhe të rajonit për të përshkruar modele të thjeshta të ndërvarësisë midis vendeve dhe rajoneve; tipat kryesorë të rajoneve në botë; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve, duke përdorur
dhe ndërtuar hartat, atlaset, enciklopeditë, anketat, dhe të dhëna të tjera për të: analizuar pozitën gjeografi ke të Evropës, rolin e saj në marrëdhënien dhe lidhjet me rajonet e tjera; njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.
84
Libër për mësuesin
6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Identifi kon në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Përshkruan dhe vlerëson njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të EvropësRezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e
mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës. Lokalizon dhe përzgjedh informacionin
në lidhje me këto veçori nga burime të ndryshme (harta, CD, foto, video etj.).
Fjalët kyçe: reliev, hidrografi a, klima, bota e gjallë
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnëOrganizimi i orës së mësimit.Evokim: Stuhi mendimesh U tërheq vëmendjen e nxënësve për temën e mësimit, çështjet kryesore duke krijuar, një stuhi mendimesh me pyetjen: “Çfarë janë kushtet natyrore?”. Nxënësit përgjigjen duke u bazuar në njohuritë që ata kanë. Përgjigjet e nxënësve shkruhen në tabelë.
Çfarë janë
kushtet natyrore
Gjeografi a 8
85
Realizimi i kuptimit: Harta e të pyeturitNëpërmjet hartës së të pyeturit bëjë shpjegimin e mësimit duke u bazuar në pyetjet e njëpasnjëshme.
Përse evropa ka një rrjet hidrografi k të
pasur?
Cilat janë njësitë fi ziko-gjeografi ke?
A ka Evropa një larmishmëri
klimatike?
Kushtet natyrortë rajonit Evropës
Si ndikon në klimën e në botën e gjallë?
Si paraqitet relievi i rajonit të Evropës?
Refl ektimi: Rrjeti i diskutimitNxënësit të ndarë në grupe diskutojnë për çështjen “A ka Evropa një rëndësi të
madhe social-ekonomike në shpërndarjen gjeografi ke të kushteve të saj natyrore”, duke u bazuar në argumentin Pro dhe Kundër.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: 2.3 Trashëgimia historike dhe kulturore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.3 Trashëgimia historike dhe kulturore
Situata e të nxënit Nga historia keni mësuar mbi qytetërimin e hershëm grek dhe atë romak.Keni mësuar gjithashtu edhe mbi pushtimet otomane në Evropë. Evidentoni disa ngandikimet kryesore të qytetërimit grek dhe romak në trashëgiminë kulturore të rajonitdhe më gjerë, si dhe për ndikimin që pati pushtimi otoman në Evropë.
86
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm:
Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës Perëndimore, Evropës Veriore dhe Evropës Ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Krahason dhe gjen ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë, duke sjellë
shembuj të respektimit të diversitetit kulturor. 3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve, duke përdorur dhe ndërtuar hartat, atlaset, enciklopeditë, anketat, dhe të dhëna të tjera për të; ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor për kërkim (p.sh., harta, grafi kë, video, foto të ndryshme, materiale të printuara etj.).
3. Marrja e vendimeve Krahason dhe gjen ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë, duke sjellë
shembuj të respektimit të diversitetit kulturor.
Gjeografi a 8
87
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi:Krahason dhe gjen ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë, duke sjellë shembuj të respektimit të diversitetit kulturor.
Fjalët kyçe: Popullimi I hershëmNdikime kulturore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë Organizimi i orës së mësimit.Evokim: Parashikimi me terma paraprak Dike u bazuar në fjalët kyçe u them nxënësve që të bëjnë një tregim të shkurtër duke pasur parasysh këto fjalë:
Trashëgimi - Evropa - histori - kulturë - diversitet - popullim.
Realizimi i kuptimit: Tabela e konceptitNëpërmjet kllasterit të paraqitur shpjego konceptin (duke u bazuar ne konceptet kyçe të mësimit).
Trashëgimia historike dhe kulturore
Refl ektimi: Rrjeti i diskutimitNxënësit të ndarë ne grupe diskutojnë për çështjen “A është Evropa udhëkryq i rrugëve të rëndësishme kulturore ekonomike e sociale?”
Duke u bazuar në argumentin Pro e Kundër.
88
Libër për mësuesin
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: 2.4 Trashëgimia historike dhe kulturore (vazhdim)
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.4 Trashëgimia historike dhe kulturore( vazhdim)
Situata e te nxënit: Nga historia dhe nga burime të tjera, keni mësuar se RevolucioniIndustrial pati rëndësi të madhe për zhvillimet e mëvonshme ekonomike të Evropës.Ku lindi, si u zhvillua dhe çfarë të rejash solli ai?
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin
e përshtatshëm. Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të
komunikimit mbi; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Krahason dhe gjen ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë, duke sjellë
shembuj të respektimit të diversitetit kulturor.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve, duke përdorur dhe
ndërtuar hartat, atlaset, enciklopeditë, anketat, dhe të dhëna të tjera për të; ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë. Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të
besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.
Gjeografi a 8
89
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor për kërkim (p.sh., harta, grafi kë, video, foto të ndryshme, materiale të printuara etj.).
3. Marrja e vendimeve Krahason dhe gjen ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë, duke sjellë
shembuj të respektimit të diversitetit kulturor.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi:Krahason dhe gjen ndryshimet e ngjashmëritë e kulturave në Evropë, duke sjellë shembuj të respektimit të diversitetit kulturor .
Fjalët kyçe: Rilindja Evropiane; Evropa modern, Zhvillimet kryesore të shek. XX
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë Organizimi i orës së mësimit.Evokim : BrainstormingNdërtohet në tabelë një brainstormin me fjalën kyçe “Rilindje Evropiane” dhe pyeten nxënësit se çfarë kuptojnë me të...Nxënësit përgjigjen duke u bazuar në njohuritë që ata kanë. Përgjigjet e nxënësve i shënojë në tabelë.
90
Libër për mësuesin
Rilindja Evropiane
Realizimi i kuptimit: Tabela e konceptitNëpërmjet tabelës së konceptit bëjë shpjegimin e mësimit duke u bazuar ne konceptet kyçe të mësimit.
Trashëgimia historike dhe kulturore
Refl ektimi: Diagram VeniNëpërmjet diagramit të venit nxënësit gjejë të veçantat e të përbashkëtat e tri revolucioneve që u zhvilluan në Evropë.
Revolucioni Bujqësor
Revolucioni Industrial
Revolucioni Urban
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
91
Tema mësimore: 2.5 Popullsia e Evropës dhe dinamika e saj
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.5 Popullsia e Evropës dhe dinamika e saj
Situata e të nxënit : Në hartën e mëposhtme, paraqitet shpërndarja gjeografi ke e popullsisë.Bazuar në njohuritë e marra mbi kushtet natyrore të rajonit, përcaktoni nëseekzistojnë lidhje midis tyre dhe shpërndarjes gjeografi ke të popullsisë.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.
Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Analizon ngjashmëritë dhe dallimet në veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajoneve të Evropës (perëndimore; veriore dhe ishullore) 3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së detyrave në klasë/shkollë apo në terren.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.
92
Libër për mësuesin
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup. Lokalizon në hartë dhe interpreton rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të
vogël të popullsisë.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullsisë së Evropës.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Lokalizon në hartë dhe interpreton rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon veçoritë kryesore të zhvillimit të sotëm të popullsisë në Evropë.
3. Marrja e vendimeve Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullsisë së Evropës.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: Lokalizon në hartë dhe interpreton rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime
për dinamikën e popullsisë së Evropës.
Fjalët kyçe: Dinamika e popullsisë, Shpërndarja e popullsisë
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë
Gjeografi a 8
93
vOrganizimi i orës së mësimit.Evokim: Rrjeti i diskutimitNxënësit diskutojnë paraqitjet grafi ke të vendosura në tekstin mësimor duke u bazuar në legjendën e hartës së dendësisë së popullsisë dhe në grafi kun e rritjes së numrit të popullsisë, lëvizjet migratore të popullsisë.
Realizimi i kuptimit: Harta e konceptitNëpërmjet hartës së konceptit bëj shpjegimin e mësimit duke u bazuar ne konceptet kyçe të mësimit.
Refl ektimi: Puna me tekstinNxënësit punojnë ushtrimet e rubrikës Radha jote 2, 3.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
94
Libër për mësuesin
Tema mësimore 2.6 Zhvillimi urban në Evropë
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.6 Zhvillimi urban në Evropë
Situata e të nxënit: Fotografi të e mëposhtme paraqesin pamje nga disa kryeqyteteevropiane. Përcaktoni se cilit nënrajon i përkasin dhe përshkruani disa prej veçoriveqë dalloni në urbanistikën, arkitekturën dhe infrastrukturën e secilit prej tyre.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm. Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të
komunikimit mbi; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Interpreton duke e ilustruar me shembuj konkretë pse gjeografët krijojnë dhe
përdorin rajonet si koncepte organizuese. 3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së detyrave në klasë/shkollë apo në terren.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.
Ndan përvoja dhe mendime në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullsisë së Evropës.
Gjeografi a 8
95
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon veçoritë kryesore të zhvillimit të sotëm urban në Evropë. 3. Marrja e vendimeve
Përdor pyetje për të refl ektuar në çdo stad të kërkimit “Çfarë funksionoi?”, “Si mund të përmirësohet”.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: Identifi kon veçoritë kryesore të
zhvillimit të sotëm urban në Evropë.
Fjalët kyçe: Urbanizimi i rajonit, shkalla e urbanizimit
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë Organizimi i orës së mësimit.Evokim : BrainstormingNdërtoj në tabelë një brainstormin me fjalën kyçe “Urbanizim” e i pyes nxënësit se çfarë kuptojnë me të...Nxënësit përgjigjen duke u bazuar në njohuritë që ata kanë. Përgjigjet e nxënësve i shënoj në tabelë.
Urbanizim
96
Libër për mësuesin
Realizimi i kuptimit: KllasterNëpërmjet kllasterit bëjë shpjegimin e mësimit duke u bazuar ne konceptet kyçe të mësimit.
Refl ektimi: Rrjeti i diskutimit.Nxënësit të ndarë ne grupe diskutojnë për çështjen “A është Evropa ku shkalla e
urbanizimit të saj është gjithmonë në rritje.”Duke u bazuar në argumentin Pro e Kundër.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.7 Ekonomia e Rajonit të Evropësv
FUSHA: SHOQËRIA DHE
MJEDISI
LËNDA:
GJEOGRAFI
SHKALLA:
IV
KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa Tema mësimore: 2.7
Ekonomia e rajonit të
Evropës
Situata e të nxënit Evropa është një rajon me zhvillim ekonomik të larmishëm. Bazuar në
Gjeografi a 8
97
njohuritë tuaja dhe në informacione të ndryshme të marra nga burime të ndryshme,evidentoni disa prej degëve kryesore të hapësirës evropiane dhe produkte evropianetë dalluara në hapësirën botërore.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm:
Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes
shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë). 3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së detyrave në klasë/shkollë apo në terren.
Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në
klasë. Prezanton dhe komunikon përmes hartës së botës shpërndarjen hapësinore të
besimeve më të mëdha fetare dhe gjuhëve kryesore.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)
Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
98
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor për kërkim (p.sh.
harta, grafi kë, video, foto të ndryshme, materiale të printuara etj.).3. Marrja e vendimeve
Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullsisë së Evropës.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
Fjalët kyçe: Faktorët e zhvillimit ekonomik, burimet e energjisë, energjetika
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/veprimtaritë e nxënësve
Metoda me në qendër nxënësin
Struktura e mësimit
ERR
Veprimtaritë e nxënësit:
Punojnë
Mësojnë
Diskutojnë Organizimi i orës së mësimit.Evokimi Stuhi mendimeshU tërheq vëmendjen nxënësve për termin “ekonomia” që ka lidhje me titullin e temës së mësimit, krijon një “stuhi mendimesh” me pyetjen, si p.sh.: “Ç’mendoni për këtë term? Pse mendoni kështu? • Mendimet e nxënësve shkruhen në tabelë.
Ekonomia
Gjeografi a 8
99
Realizimi i kuptimit: InsertPasi shkruan në tabelë temën dhe çështjet kryesore të mësimit, u kërkon nxënësve të lexojnë me kujdes hap pas hapi tekstin dhe të mbajnë shënime sipas kërkesave të teknikës “Insert”: Gjatë leximit nxënësit vendosin nga një shenjë si më poshtë: Shenja (√) shënon informacionin, i cili njihet nga nxënësi. Ai pohon faktin që informacionin, që ndesh, e njeh. Shenja (-) nënkupton informacionin, i cili është i ndryshëm, apo kundërshton idenë, apo informacionin e mëparshëm të nxënësit. Shenja (+) vihet në rast se nxënësi gjen një ide, koncept, njohuri të re të pa ndeshur më parë. Shenja (?) do të vihet në rastet kur informacioni, idetë, konceptet etj., që ai ndesh në tekst janë të paqarta e duhet të sqarohen më tej, apo të plotësohen me njohuri të reja.
• Informacioni i shenjëzuar në tabelën “Insert”.
(√) + - ?
Diskutim i lirë: • mendimet e nxënësve të shënuara në tabelën “Insert”. • Mendimet që përbëjnë shumicë shkruhen në tabelë. Refl ektimi: Diagrami i “Venit”Nëpërmjet diagramit të Venit nxënësit gjejnë të veçantat e të përbashkëtat që kanë faktorët që ndikojnë në ekonominë e rajonit Evropian.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
100
Libër për mësuesin
Tema mësimore 2.8 Ekonomia e Rajonit të Evropës (vazhdim)
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.8 Ekonomia e rajonit të Evropës ( vazhdim)
Situata e të nxënit Industria e prodhimit të makinave dhe industria e modës i kanëkapërcyer kufi jtë evropianë, duke prodhuar marka konkurruese në nivel botëror.Evidentoni vendet evropiane që prodhojnë markat më të njohura të makinave oseqë janë qendra të rëndësishme të industrisë së modës, si dhe rolin që ato luajnë nëekonominë evropiane..
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe
fjalorin e përshtatshëm. Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit
mbi; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes
shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë). 3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së detyrave në klasë/shkollë apo në terren
Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.
Gjeografi a 8
101
7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor për kërkim (p.sh..,
harta, grafi kë, video, foto të ndryshme, materiale të printuara etj.).3. Marrja e vendimeve
Sintetizon të dhënat dhe zhvillon një përfundim, p.sh., një parashikim apo një gjetje kyç.
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to.Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
Fjalët kyçe: Industria, ekonomia bujqësore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë Organizimi i orës së mësimit.Evokimi Rrjeti i diskutimit Nxënësit diskutojnë për çështjen: Si mendoni ju a ka Evropa një industri të zhvilluar me të gjitha degët e saj?
Realizimi i kuptimit: Tabela e konceptitNëpërmjet tabelës së konceptit trajtohet tema mësimore, duke u bazuar në konceptet kryesore.
102
Libër për mësuesin
Refl ektimi: Diagram VeniNëpërmjet diagramit të venit nxënësit bëjnë dallimin duke u bazuar te të veçantat e të përbashkëtat qe ka industria e bujqësia e rajonit te Evropës.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.9 Ekonomia e Rajonit të Evropës (vazhdim)
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa
Tema mësimore: 2.9 Ekonomia e rajonit të Evropës ( vazhdim)
Situata e të nxënit Evropa është destinacioni turistik më i frekuentuar në botë. Vendet paraqitjanë: ishujt Kanarie dhe rajoni i Katalunjës (në Spanjë), Parisi (Francë), Venecia, Verona,
Gjeografi a 8
103
Milanoja dhe Roma (Itali), Londra (Britani e Madhe), Tiroli (Austri), bregdeti kroat dheishujt grekë. Bazuar në njohuritë e marra në burime të ndryshme, përshkruani vleratturistike të njërit prej vendeve të përmendura më sipër.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.
Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi; rajonet me dendësinë më të madhe dhe më të vogël të popullsisë; pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Evropës, dinamikën e popullsisë së Evropës; larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane, veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajonit të Evropës perëndimore, Evropës veriore dhe Evropës ishullore.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë).
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së detyrave në klasë/shkollë apo në terren. Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
104
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor për kërkim (p.sh
harta, grafi kë, video, foto të ndryshme, materiale të printuara etj). 3. Marrja e vendimeve Sintetizon të dhënat dhe zhvillon një përfundim, p.sh., një parashikim apo një
gjetje kyç. Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: - Sjell fakte dhe të dhëna që dëshmojnë larminë e zhvillimit ekonomik të hapësirës evropiane.
Fjalët kyçe: Sektori I shërbimeve dhe i turizmit, transporti, sektori bankar
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë Organizimi i orës së mësimit.Evokimi: Parashikimi me terma paraprak.Shënoj në tabelë disa fjalë e u them nxënësve që të krijojnë një tregim të shkurtër me këto fjalë që të ketë kuptim.
Shërbime - transport - turizëm - sektor - ekonomi
Realizimi i kuptimit: Harta e konceptitNëpërmjet hartës së konceptit trajtohet tema mësimore duke u bazuar në konceptet kryesore.
Gjeografi a 8
105
Refl ektimi: Puna me tekstinNxënësit punojnë ushtrimin 1 te rubrika Radha jote.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Punë praktike 2Tema: Rajoni i EvropësRezultatet e të nxënitNë përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja: përcakton në hartë Rajonin e Evropës dhe nënrajonet e saj; lokalizon, emërton e ngjyros format kryesore të relievit dhe hidrografi në e secilit rajon; qarkon dhe emërton qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të rajonit; demonstron kuriozitet për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtij rajoni.Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike: 45 minuta, në klasë.Materialet burimore: teksti mësimor, materiale teorike e harta të siguruara nge interneti apo enciklopedi të ndryshme, si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.Mjetet e punës: harta-skicë, atlas gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë.Metodologjia që do të përdoret: punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim, shkëmbim idesh).Puna përgatitore: përsëriten njohuritë e marra mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme
urbane dhe ekonomike të Rajonit të Evropës;
106
Libër për mësuesin
përzgjidhen, diskutohen dhe interpretohen informacione në lidhje me veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane dhe ekonomike të këtij rajoni, nga burime të ndryshme (internet, enciklopedi, harta, CD, foto, video etj.).
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktohet në hartën e ekspozuar në klasë Rajoni i Evropës.2. Qarkohen dhe emërtohen në hartën-skicë nënrajonet që përbëjnë këtë rajon.3. Lokalizohen në hartën-skicë të Evropës shtetet e secilit prej nënrajoneve.4. Lokalizohen, emërtohen dhe ngjyrosen në hartën-skicë, format kryesore të
emërtohen dhe ngjyrosen në hartën-skicë, format kryesore të relievit (fushat, kodrat, malet, pllajat etj.) të rajonit.
5. Lokalizohet dhe emërtohet në hartën-skicë hidrografi a e rajonit (detet, liqenet, rrjedhjet kryesore lumore etj.).
6. Lokalizohen dhe emërtohen në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të rajonit.
Shënim: Për realizimin e punës praktike 2, plotëso hartat-skicë 6 dhe 7 në fund të librit.M
Tema mësimore 2.10 Bashkimi Evropian
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa Tema mësimore: 2.10 Bashkimi Evropian
Situata e të nxënit Duke u bazuar në njohuritë e marra nga burime të ndryshme, përcaktoni se çfarë është Bashkimi Evropian dhe cilat shtete bëjnë pjesë në të.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm. Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi: historikun e formimit te bashkimit Evropian.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë).
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Analizon rëndësinë që ka ky bashkim shtetesh në një shtet të vetëm. Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së detyrave në klasë/shkollë apo në terren.
Gjeografi a 8
107
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
Sjell shembuj të bashkëveprimit dhe ndërvarësisë midis vendeve të BE-së.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza. Përshkruan historikun e formimit te bashkimit Evropian.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor për kërkim (p.sh
harta, grafi kë, video, foto të ndryshme, materiale të printuara etj.).3. Marrja e vendimeve
Analizon rëndësinë që ka ky bashkim shtetesh në një shtet të vetëm. Sintetizon të dhënat dhe zhvillon një përfundim, p.sh., një parashikim apo një
gjetje kyç. Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: Përshkruan historikun e formimit te bashkimit Evropian.Analizon rëndësinë që ka ky bashkim shtetesh në një shtet të vetëm.
Fjalët kyçe: Bashkimi Evropian, historiku i formimit të BE-së.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë
108
Libër për mësuesin
Organizimi i orës së mësimit.Evokimi: BrainstormingNdërtoj në tabelë një Brainstorming me fjalën kyçe BE e i pyes nxënësit se çfarë kuptojnë më të. Nxënësit përgjigjen duke u bazuar në njohuritë që ata kanë, përgjigjet e nxënësve shkruhen në tabelë.
BE
Realizimi i kuptimit: KllasterNëpërmjet kllasterit tratohet tema mësimore, duke u bazuar në çështjet kryesore të mësimit.
Refl ektimi: Rrjeti i diskutimit.Nxënësit të ndarë në dy grupe argumentojnë Pro e Kundër për çështjen: A është e gatshme Shqipëria të jetë pjesë e këtij bashkimi shtetesh Evropiane edhe pse gjeografi kisht është pjesë e kontinentit Evropian?Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
109
Tema mësimore 2.11 Roli i BE-së dhe perspektiva e zgjerimit
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika Il: Evropa Tema mësimore: 2.11 Roli i BE-së dhe perspektiva e zgjerimit.
Situata e të nxënit Bazuar në njohuritë tuaja të marra nga burime të ndryshme, vlerësoni rolin e Bashkimi Evropian dhe ndikimet që do të ketë Republika e Shqipërisë nëse në të ardhmen do të jetë anëtare e saj.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm. Shpreh mendimin e vet me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit mbi: historikun e formimit te bashkimit Evropian.
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Bën dallimin ndërmjet tipareve të rajoneve të zhvilluar dhe atyre në zhvillim përmes shembujve tipikë (shoqëruar me interpretimin në hartë).
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Analizon rëndësinë që ka ky bashkim shtetesh në një shtet të vetëm. Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së detyrave në klasë/shkollë apo në terren.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët për realizimin e diskutimeve në klasë.
Sjell shembuj të bashkëveprimit dhe ndërvarësisë midis vendeve të BE-së.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së aktivitetit/diskutimeve të grupit.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe
bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive.
110
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Përshkruan historikun e formimit te bashkimit Evropian. Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor për kërkim (p.sh., harta,
grafi kë, video, foto të ndryshme, materiale të printuara etj.).3. Marrja e vendimeve Analizon rëndësinë që ka ky bashkim shtetesh në një shtet të vetëm. Sintetizon të dhënat dhe zhvillon një përfundim, p.sh., një parashikim apo një gjetje kyç. Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to.Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi: - Përshkruan historikun e formimit te bashkimit Evropian.- Analizon rëndësinë që ka ky bashkim shtetesh në një shtet të vetëm.
Fjalët kyçe: Bashkimi Evropian, perspektiva e zgjerimit të BE-së
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetaria, TIK.
Metodologjia/teknikat e përdorura/ veprimtaritë e nxënësveMetoda me në qendër nxënësin Struktura e mësimit ERRVeprimtaritë e nxënësit:Punojnë MësojnëDiskutojnë Organizimi i orës së mësimit.Evokimi: BrainstormingNdërtoj në tabelë një Brainstorming me fjalën kyçe – Perspektivë.Pyeten nxënësit se çfarë kuptojnë më të. Nxënësit përgjigjen duke u bazuar në njohuritë që kanë.Përgjigjet e nxënësve shkruhen në tabelë.
Perspektivë
Gjeografi a 8
111
Realizimi i kuptimit: KllasterNëpërmjet kllasterit bëhet shpjegimin e njojurive, duke u bazuar në çështjet kryesore të mësimit.
Refl ektimi: Rrjeti i diskutimit.Nxënësit të ndarë në dy grupe argumentojnë Pro e Kundër për çështjen: A është e gatshme Shqipëria të jetë pjesë e këtij bashkimi shtetesh Evropiane, duke u bazuar në përmbushjen e kritereve për anëtarësim?Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Projekt 1 (ora e parë)Tema: Veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe humane të nënrajoneve të Evropës
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të këtij projekti nxënësi/ja përmes kërkimit gjeografi k:
zbulon dhe vlerëson vlerat natyrore, historike, kulturore dhe ekonomike të nënrajoneve të Evropës: Evropa Perëndimore, Evropa Veriore, Evropa Ishullore, Evropa Mesdhetare;
shfrytëzon teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit, si dhe materiale të tjera mbështetëse për realizimin e projektit.
përzgjedh informacionin dhe e përpunojnë atë, ndërton grafi kë, diagrame me të dhëna statistikore. evidenton veçoritë që identifi kojnë secilin prej rajoneve dhe vlerëson diversitetin midis tyre.
112
Libër për mësuesin
respekton idetë e prezantuara nga të tjerët dhe ndan me ta, përvojat individuale.
Burimet kryesore të informacionit: teksti mësimor “Gjeografi a 8”; kllastera dhe materiale të hulumtuara e të grumbulluara më parë gjatë zhvillimit të temave mësimore; biseda me më të rriturit e familjes; informacione të marra nga interneti; guida të ndryshme turistike, enciklopedi, libra dhe revista me kuriozitete, media dhe programe të ndryshme televizive.
Metodologjia që do të përdoret: punë me grupe, hulumtim, diskutim, analizë, prezantim, shkëmbim opinionesh.
Mjetet që do të përdoren deri në realizimin e projektit:teksti mësimor “Gjeografi a 8”, materiale të printuara (materiale të hulumtuara dhe të grumbulluara), shtypi i shkruar, kompjuter, videoprojektor, fl ipçarter, markera, fl etëpalosje, postera, foto të ndryshme, skica/vizatime, makete të ndërtuara nga nxënësit etj.
Çështjet që do të trajtohen gjatë realizimit të projektit: Nxënësit vlerësojnë pozitën gjeografi ke të secilit prej nënrajoneve dhe rolin e
secilit prej tyre në marrëdhëniet me nënrajonet e tjera. Lokalizojnë në hartë shtetet e secilit prej nënrajoneve. Identifi kojnë dhe analizon veçoritë fi ziko-gjeografi ke të secilit prej nënrajoneve. Evidentojnë veçoritë e popullimit dhe kulturës të secilit prej nënrajoneve. Analizojnë tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik dhe të shpërndarjes hapësinore
të ekonomisë së secilit prej nënrajoneve.
Përshkrim përmbledhës i veprimtarive kryesore që do të zhvillohen gjatë orës sëparë të projektit
1. Nxënësit ndahen në grupe me nga katër anëtarë secili.2. Përcaktohen rolet brenda secilit grup.3. Përcaktohen burimet e informacionit, rrugët e sigurimit dhe efektshmëria e tij.4. Sugjerohen mënyrat dhe formati i prezantimit të produktit të projektit.5. Bëhen sugjerime edhe nga nxënës të grupeve të tjera, mbi zgjidhje dhe ide të
ndryshme.6. Mësuesja u sugjeron nxënësve, që detyrat tematike të cilat do të realizojnë për
secilin prej nënrajoneve të Evropës, t’i përfshijnë në produktin e projektit që do të prezantojnë në orën e dytë të tij.
Tema mësimore 2.12 Rajonet e Evropës. Evropa Veriore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.12: Nënrajonet e Evropës. Evropa Veriore
Gjeografi a 8
113
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja shpjegon pozitën gjeografi ke të Evropës Veriore.Argumenton popullimin e hapësirës së rajonit të Evropës Veriore dhe zhvillimin ekonomik të tij.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke e Evropës Veriore, kushtet natyrore , popullimi dhe ekonomia.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth
veçorive të rajoneve. Përshkruan veçorive e Evropës Veriore, duke analizuar fi gurat e paraqitura në
tekst.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Evropës.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
114
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Vendet që e përbëjnë Evropën Veriore janë: Norvegjia, Suedia, Finlanda, Islanda, Danimarka dhe Estonia. Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përcaktoni pozitën gjeografi ke të këtij nënrajoni dhe përshkruani tiparet e relievit që e karakterizojnë.
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit I.1 në tekst: Diskutojmë: Vendet që e përbëjnë Evropën Veriore janë: Norvegjia, Suedia, Finlanda, Islanda, Danimarka dhe Estonia. Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përcaktoni pozitën gjeografi ke të këtij nënrajoni dhe përshkruani tiparet e relievit që e karakterizojnë.
Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon:Evropa Veriore përbën skajin më veriperndimor të Evropës, ndarja natyrore me anë të deteve ka sjell një veçim nga ndikimi I vendeve Evropiane..-Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqitet relievi I ketij rajoni gjeografi k ? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Karakteristikë e këtyre vendeve është vija bregdetare e copëtuar. Format e relievit janë fushat, malet ku kemi sistemin malor i Skandinavisë dhe fusha e Ev.Veriore e Danimarkës dhe ajo e Suedisë.Klima e ftohtë deri polare, sipërfaqe të mëdha pyjore ,liqene të shumta dhe karakteristikë e këtij rajoni janë fjordet e Norvegjisë dhe gejzeret e Islandës.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 2, 3, 4 e 5 të cilat paraqesin popullimin e rajonit dhe zhvillimin e ekonomisë se tij.Numër të ulët të popullsisë në raport me sipërfaqen, shkallë të lartë të urbanizimit, nivel të lartë jetese.Ekonomia bazohet në rezervat e naftës dhe të hekurit, sip. e mëdha pyjore , burimet hidrike dhe rezervat e peshkut.
Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1 dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Gjeografi a 8
115
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.13Vendet e Evropës Veriore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika II . Evropa Tema mësimore 2.13: Vendet e Evropës Veriore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - Përcakton vendet që përbëjnë rajonin e Evropës Veriore.- Shpjegon karakteristikat që kanë vendet e këtij rajoni.
Fjalët kyçe: Norvegjia, Suedia, Finlanda, Islanda, Danimarka, Estonia.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth veçorive të
rajoneve. Përshkruan veçoritë e vendeve te Evropës Veriore, duke analizuar fi gurat e
paraqitura në tekst.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Identifi kon dhe interpreton në hartë vendet e Evropës Veriore.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)
Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.
116
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë vendet e Evropës Veriore.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to.
a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Duke u bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni një ose disa karakteristika dalluese të vendeve të Evropës Veriore (në kushtet natyrore, popullimin ose zhvillimin ekonomik).
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Duke u bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni një ose disa karakteristika dalluese të vendeve të Evropës Veriore (në kushtet natyrore, popullimin ose zhvillimin ekonomik).
Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: Duke u bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni një ose disa karakteristika dalluese të vendeve të Evropës Veriore (në kushtet natyrore, popullimin ose zhvillimin ekonomik).- Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Cilat janë vendet që përbëjnë rajonin e Ev.Veriore? Jepni nga një shembull.
- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve...Mësuesi/ja vazhdon:Norvegjia, Suedia e Islanda format kryesore të relievit malet. Suedia e pasur me burime minerare. Islanda vend ishullor klimë të ashpër, zonë me aktivitet vullkanik.
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 2, 3, 4, 5, 6 e 7, të cilat paraqesin pamje të zhvillimit të vendeve të këtij rajoni.Finlanda rezerva të mëdha të pyjore industria e drurit dhe e letrës.
Gjeografi a 8
117
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Danimarka toka pjellore zhvillim të blegtorisë.Estonia reliev i ulët i përbërë nga rrafshina bregdetare.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1 dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.14 Evropa Perëndimore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika II . Evropa Tema mësimore 2.14: Evropa Perëndimore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja: - Përcakton pozitën gjeografi ke të Evropës Perëndimore.- Shpjegon kushtet natyrore dhe zhvillimin ekonomik të Ev. Perëndimore.- Analizon popullimin e këtij rajoni gjeografi k.
Fjalët kyçe: Pozitë gjeografi ke, kushte natyrore, popullim dhe ekonomia.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth
veçorive të rajoneve. Përshkruan veçoritë e natyrore të Evropës Perëndimore, duke analizuar fi gurat e
paraqitura në tekst.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë fi ziko gjeografi ke të Evropës Perëndimore.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive)
118
Libër për mësuesin
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe hulumtimit.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza. Interpreton me ndihmën e hartës pozitën gjeografi ke të Evropës, rolin e saj në marrëdhënien dhe lidhjet me rajonet e tjera.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë fi ziko-gjeografi ke të Ev. Perëndimore.3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to Përdor pyetje për të refl ektuar në çdo stad të kërkimit “Çfarë funksionoi?”, “Si mund
të përmirësohet”.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Vendet që e përbëjnë Evropën Perëndimore janë: Gjermania, Franca, Monako, Beneluksi (Belgjika, Luksemburgu dhe Holanda), Zvicra dhe Austria. Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përcaktoni pozitën gjeografi ke të këtijnënrajoni dhe përshkruani tiparet e relievit që e karakterizojnë.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përcaktoni pozitën gjeografi ke të këtij nënrajoni dhe përshkruani tiparet e relievit që e karakterizojnë Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...
Mësuesi/ja vazhdon: Duke u bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni një ose disa karakteristika të relievit të Ev. Perëndimore.- Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Cilat janë format kryesore të relievit?- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve...
Gjeografi a 8
119
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Mësuesi/ja vazhdon: Pozicioni gjeografi k: dalje ne Oq. Atlantik , laget nga Deti I Veriut në VP, dhe Deti Mesdhe në JP.Kushtet natyrore .Format kryesore të relievit janë: Fushat Ultësira e BENELUX-it e fusha e Ev.Veriore Gjermani.Malet Alpet ku kemi malin e Bardhë 4808 m.Klima e butë dhe e lagësht. Rrjet të dendur lumor kemi: Reni, Sena, Veseri dhe Elba janë të lundrueshëm dhe përdoren për transport..Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 3, 4, 5 të cilat paraqesin pamje të vendeve të Ev. Perëndimore.Ka nr më të madh të popullsisë, dendësinë më të madhe e përqindjen më të lartë të popullsisë urbane.Dallon për qëndrueshmërinë ekonomike dhe cilësinë e lartë të shërbimeve.Eksportuese e energjisë elektrike zhvillim i të gjitha llojeve të transporteve dhe llojeve të turizmit.Qendër e rëndësishme e industrisë së modës.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.15 Vendet e Evropës Perëndimore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika II . Evropa Tema mësimore 2.15: Vendet e Evropës Perëndimore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - Përcakton shtetet që përfshihen në rajonin e Evropës Perëndimore.- Shpjegon veçoritë social-ekonomike e kushtet natyrore që kanë këto vende.
Fjalët kyçe: Gjermania, Franca dhe Monakoja, Beneluksi, Zvicra dhe Austria.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
120
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth
veçorive të Evropës Perëndimore. Përshkruan veçoritë e vendeve që përfshihen në Evropën Perëndimore, duke
analizuar fi gurat e paraqitura në tekst.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë fi ziko gjeografi ke të vendeve të Evropës Perëndimore.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza. Interpreton me ndihmën e hartës pozitën gjeografi ke të vendeve të Evropës Perëndimore, rolin e saj në marrëdhënien dhe lidhjet me rajonet e tjera.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë vendet e Ev. Perëndimore.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Përdor pyetje për të refl ektuar në çdo stad të kërkimit “Çfarë funksionoi?”, “Si
mund të përmirësohet”.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në tema paraardhëse.
Situata e të vepruarit Bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni nga një veçori tipike (të kushteve natyrore, popullimit ose zhvillimit ekonomik) të secilit prej shteteve të Evropës Perëndimore.Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit
Gjeografi a 8
121
b. Ndërtimi i njohurive të reja
- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni nga një veçori tipike (të kushteve natyrore, popullimit ose zhvillimit ekonomik) të secilit prej shteteve të Evropës Perëndimore. Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...
Mësuesi/ja vazhdon: Duke u bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni një ose disa karakteristika të vendeve që përbëjnë Ev. Perëndimore.- Mësuesi/ja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Cilat janë shtetet kryesore të Evropës Perëndimore?- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Gjermania shtet federal I përbërë nga 16 lande me dalje në detin e Veriut dhe atë Baltik. Relievi kryesisht fushor në pjesën veriore dhe Alpet në jug. Nëntoka e pasur me minerale sidomos qymyrgur.Popullsia më e madhe në të gjithë rajonin ,shkallë të lartë të urbanizimit. Prodhimin e makinave dhe eksportuesi më i madh i rajonit. Sot Gjermania është në fazën e zhvillimit postindustrial.Franca dhe Monako sipërfaqe më të madhe në rajon,fushat ndërthuren me Masivin Qendror dhe Alpet. Sipërfaqe të madhe të vreshtave dhe një ndër prodhuesit kryesor të verëra vetë cilësisë së lartë.Monako shtrihet në Rivierën Franceze ka dalje në detin Mesdhe, shtet i vogël dendësi e madhe e popullsisë dhe të ardhura të larta për frymë.
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 5, 6 e t të cilat paraqesin pamje të vendeve të Ev. Perëndimore.Belgjika, Holanda e Luksemburgu njihen si BENELUX vende me dendësi të madhe popullsisë e standard të lartë jetese. Brukseli kryeqyteti i Evropës së Bashkuar. Holanda porte të rëndësishme Roterdamit dhe Amsterdamit.Zvicra Alpet dhe liqene akullnajore. Gjeneva selia e Organizatës së Kombeve të Bashkuara.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
122
Libër për mësuesin
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore: 2.16 Evropa Ishullore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore: 2.16 Evropa Ishullore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - Përcakton pozitën gjeografi ke të Evropës Ishullore.- Shpjegon kushtet natyrore, humane dhe ekonomike të kësaj hapësire gjeografi ke.
Fjalët kyçe: Pozita gjeografi ke, kushte natyrore të Evropës Ishullore, popullimi dhe ekonomia
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth
veçorive të Evropës Ishullore. Përshkruan veçoritë e vendeve që përfshihen në Evropën Ishullore, duke
analizuar fi gurat e paraqitura në tekst.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë fi ziko gjeografi ke të Evropës Ishullore.
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, harta, foto,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për analizën e tij. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët gjatë diskutimit dhe
hulumtimit.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.
Gjeografi a 8
123
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Spekulon me përgjigjet, duke shpjeguar idetë e tij ose duke formuluar hipoteza. Interpreton me ndihmën e hartës pozitën gjeografi ke të vendeve të Evropës Ishullore, rolin e saj në marrëdhënien dhe lidhjet me rajonet e tjera.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke e kushtet humane
e ekonomike të këtij rajoni.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Përdor pyetje për të refl ektuar në çdo stad të kërkimit “Çfarë funksionoi?”, “Si
mund të përmirësohet”.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni nga një veçori tipike (të kushteve natyrore, popullimit ose zhvillimit ekonomik) të secilit prej shteteve të Evropës Perëndimore.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni pozicioni gjeografi k të Evropës Ishullore? Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...
Mësuesi/ja vazhdon: Duke u bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni një ose disa karakteristika të kushteve natyrore të Evropës Ishullore.- Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Cilat janë format kryesore të relievit?- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve...Mësuesi/ja vazhdon: Ky rajon përbehet nga një arkipelag ishujsh ku dy më të mëdhenjtë janë ai i Britanisë së Madhe dhe ai i Irlandës. Kanali i La Manshit lidh dy pjesët e rajonit të Evropës, klima polare e tropikale, popullsi të madhe dhe përqindje të lartë të popullsisë urbane.Britania e Madhe ka këto zona: Jugu i Pasur, Veriu, Skocia, Uellsi dhe Irlanda e Veriut..Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 8 e cila paraqet pamje të Dublinit.
124
Libër për mësuesin
Sipërfaqe të mëdha bujqësore me bimë foragjere e mundësojnë zhvillimin e blegtorisë. Sot Irlanda dallohet për nivelin e lartë të të ardhurave për frymë të popullsisë.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2, 3, 4 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
125
Përsëritja I Evropa (Evropa Veriore, Perëndimore dhe ajo Ishullore)
1. E vërtetë apo e gabuar?a) Evropa njihet si “vendlindja” e revolucionit bujqësor, industrial, urban dhe politik.
V Gb) Rajoni i Evropës laget në perëndim nga Oqeani Atlantik dhe në veri, nga Oqeani i
Ngrirë i Veriut. V Gc) Rajoni i Evropës laget në veri nga Oqeani Atlantik dhe në juglindje shtrihet deri në
malet Urale. V Gd) Në rajonin e Evropës janë zhvilluar të gjitha llojet e transportit. V Ge) Në rajonin e Evropës, ritmet e shtimit natyror të popullsisë kanë pësuar rritje.
V Gf) Rajoni i Evropës ka një vijë bregdetare të përthyer (me shumë ishuj dhe gadishuj).
V Gg) Shtrirja përgjatë Ekuatorit ndikon dukshëm në klimën e Evropës. V G
2. Emërto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës format e relievit dhe hidrografi në e saj dhe analizo: a) format e relievit; b) hidrografi në; c) botën e gjallë.
3. Përcakto në hartën klimatike të Evropës llojet e klimave të këtij rajoni dhe përshkruaj veçoritë e secilës prej tyre.
4. Evidento:a) popullimin e hershëm të rajonit të Evropës;b) ndikimet e kulturës së hershme evropiane në kulturën botërore;c) rolin e pozitës gjeografi ke të rajonit të Evropës në zhvillimet historiko- kulturore të tij;d) ndikimet kryesore të kulturës së rajoneve të tjera në kulturën e Evropës;e) trashëgiminë historiko-kulturore që krijoi Evropa pas zbulimeve të mëdha
gjeografi ke deri në shek. XX;
126
Libër për mësuesin
f ) ndryshimet që kanë ndodhur në Evropë nga shek. XX deri në ditët e sotme;g) veçoritë kryesore të zhvillimit urban në rajonin e Evropës;h) burimet e energjisë në rajonin e Evropës dhe zhvillimin energjetik të saj.
5. Përshkruaj:a) historikun e formimit dhe të zgjerimit të Bashkimit Evropian;b) perspektivën e zgjerimit të Bashkimit Evropian për vendet e Ballkanit Perëndimor.
6. Diskuto rreth pyetjeve të mëposhtme:• Çfarë pozite gjeografi ke ka rajoni i Evropës? Cili është roli i saj?• Çfarë dinamike ka popullsia e Evropës?• Cilët janë faktorët kryesorë që kanë ndikuar në rritjen e numrit të popullsisë së rajonit?• Cilët faktorë kanë ndikuar në rënien e ritmeve të rritjes natyrore të popullsisë së
rajonit?• Si paraqitet shpërndarja gjeografi ke e popullsisë në rajonin e Evropës? Pse?• Çfarë është urbanizimi?• Pse Evropa quhet ndryshe “vendlindja” e revolucionit urban?• Cilat janë disa prej momenteve kryesore të ndryshimeve që ndodhën në urbanizimin eEvropës?• Cilët faktorë kanë ndikuar më tepër në zhvillimin ekonomik të rajonit të Evropës?• Cila është perspektiva e zhvillimit ekonomik të Evropës? Cilave degë të ekonomisë do
t’ujepet më shumë përparësi në të ardhmen?
7. Analizo dhe ilustro nëpërmjet shembujve zhvillimin:a) e industrisë së rajonit të Evropës;b) e ekonomisë bujqësore;c) e sektorit të shërbimeve;d) e turizmit;e) e transportit;f ) e sistemit bankar.
8. Plotëso tabelën me disa prej veçorive kryesore fi ziko-gjeografi ke, të popullimit dhe të zhvillimit ekonomik të nënrajoneve të paraqitura më poshtë.
Nënrajonet e Evropës
Veçoritë fi ziko-gjeografi ke të nënrajoneve
Veçoritë e popullimit të nënrajoneve
Veçoritë ekonomike të nënrajoneve
Gjeografi a 8
127
9. Krahaso midis tyre nënrajonet e Evropës dhe evidento: a) veçoritë e përbashkëta; b) veçoritë dalluese.
10. Analizo veçoritë e zhvillimit ekonomik të:• Norvegjisë, Suedisë, Finlandës, Islandës, Danimarkës dhe Estonisë;• Gjermanisë, Francës, Monakos, Beneluksit, Zvicrës dhe Austrisë;• Britanisë së Madhe dhe Republikës së Irlandës.
Testim I Evropa (Evropa Veriore, Perëndimore dhe ajo Ishullore)
Grupi A
1. E vërtetë apo e gabuar? a) Evropa Veriore njihet si “vendlindja” e revolucionit bujqësor, industrial dhe urban.
V Gb) Rajoni i Evropës laget në veri nga Oqeani i Ngrirë i Veriut dhe në veri nga Deti i Zi.
V Gc) Rajoni i Evropës laget në veri nga Oqeani Atlantik dhe në juglindje shtrihet deri në
malet Urale. V Gd) Në rajonin e Evropës janë zhvilluar të gjitha llojet e turizmit.
V Ge) Në rajonin e Evropës, ritmet e shtimit natyror të popullsisë kanë pësuar rënie.
V Gf) Rajoni i Evropës ka një vijë bregdetare pothuajse të drejtë.
V Gg) Shtrirja në Hemisferën Jugore ndikon dukshëm në klimën e Evropës.
V G
2. Emërto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës format e relievit dhe analizoi veçoritë e tyre.
(3 pikë)
128
Libër për mësuesin
3. Evidento:a) popullimin e hershëm të rajonit të Evropës: ________________________________________________________________________________________
______________________________________b) ndikimet e kulturës së hershme evropiane në kulturën botërore: ________________________________________________________________________
______________________________________4. Vlerëso pozitën gjeografi ke të rajonit të Evropës: ____________________________
___________________________________________________________________________________________________________
______________________________________ 5. Evidento dinamikën e popullsisë së Evropës: _______________________________
____________________________________________________________________________________________________________
______________________________________ 6. Listo faktorët kryesorë që kanë ndikuar në rritjen e numrit të popullsisë së rajonit: __
___________________________________________________________________________________________________________
______________________________________7. Analizo dhe ilustro nëpërmjet shembujve zhvillimin e industrisë së rajonit të
Evropës: __________________________________________________________________________________________________________
______________________________________8. Analizo veçoritë e zhvillimit ekonomik të: Norvegjisë dhe Gjermanisë: __________
____________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Grupi B
1. E vërtetë apo e gabuar? a) Evropa Veriore ka dalje të gjerë në Detin Mesdhe. V Gb) Rajoni i Evropës arrin lartësinë më të madhe të relievit në Malin e Bardhe. V Gc) Rajoni i Evropës ndahet në pesë nënrajone. V Gd) Gjermania është lideri industrial i rajonin të Evropës. V Ge) Në rajonin e Evropës, ritmet e shtimit natyror të popullsisë kanë pësuar rënie. V Gf) Në relievin e Evropës mbizotërojnë kodrat. V Gg) Masat ajrore të Atlantikut ndikojnë ndjeshëm në klimën e Evropës Perëndimore. V G
2. Evidento botën e gjallë të rajoni të Evropës: ________________________________
_____________________________________
Gjeografi a 8
129
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Evidento:a) ndikimet kryesore të kulturës së rajoneve të tjera në kulturën e Evropës: __________
___________________________________________________________________________________________________________
______________________________________b) trashëgiminë historiko-kulturore që krijoi Evropa pas zbulimeve të mëdha
gjeografi ke deri në shek. XX: ___________________________________________________________________________________________
______________________________________c ) ndryshimet që kanë ndodhur në Evropë nga shek. XX deri në ditët e sot
me:___________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________
4. Evidento shpërndarjen gjeografi ke të popullsisë në rajonin e Evropës: ________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________5. Argumento pse Evropa quhet ndryshe “vendlindja” e revolucionit urban: __________
_________________________________________________________________________________________________________
______________________________________6. Evidento faktorët që kanë ndikuar më tepër në zhvillimin ekonomik të rajonit të
Evropës: ______________________________________________________________________________________________________
______________________________________7. Analizo dhe ilustro nëpërmjet shembujve zhvillimin e ekonomisë bujqësore në rajonin
e Evropës: ________________________________________________________________________________________________
8. Analizo veçoritë e zhvillimit ekonomik të: Francës dhe të Britanisë së Madhe:__________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
Punë praktike 3Tema: Evropa Veriore, Evropa Perëndimore dhe Evropa IshulloreRezultatet e të nxënitNë përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja: përcakton në hartën fi ziko-gjeografi ke Evropën Veriore, Evropën Perëndimore dhe
atë Ishullore;
130
Libër për mësuesin
lokalizon, emërton e ngjyros në hartën-skicë format kryesore të relievit dhe hidrografi në e secilit nënrajon;
lokalizon dhe emërton qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit prej nënrajoneve të Evropës;
vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, kulturor dhe ekonomik të nënrajoneve të Evropës.
shfaq kureshtje dhe interes për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtyre nënrajoneve.
Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike: 45 minuta; në klasë.Materialet burimore:teksti mësimor, materiale dhe harta të gjetura në burime të ndryshme (internet,
enciklopedi, dokumentarë shkencorë etj.), si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.
Mjetet e punës:harta-skicë, atlasi gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë/lapustila.Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim,
shkëmbim idesh).Puna përgatitore:Për realizimin e kësaj pune praktike, nxënësit/et duhet të bazohen në njohuritë e marra
mbi veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të Evropës Veriore, Evropës Perëndimore dhe asaj Ishullore. Mësuesi/ja i orienton nxënësit/et të përzgjedhin dhe të diskutojnë rreth informacioneve në lidhje me veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të këtyre nënrajoneve.
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktoni në hartën e ekspozuar në klasë: Evropën Veriore, Evropën Perëndimore
dhe atë Ishullore.2. Lokalizoni në hartë e ekspozuar në klasë shtetet e secilit prej nënrajoneve të
Evropës. 3. Lokalizoni emërtoni dhe ngjyrosni në hartën-skicë format kryesore të relievit
(fushat, kodrat, malet, rrafshnaltat, pllajat, shkretëtirat, gropat etj.) të secilit nënrajon të Evropës.
4. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë hidrografi në (detet, liqenet, rrjedhat kryesore lumore etj.) të secilit prej nënrajoneve të Evropës.
5. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit nënrajon të Evropës.
Shënim: Për realizimin e punës praktike 3, plotëso hartat-skicë 8 dhe 9 në fund të librit.12 .10
Gjeografi a 8
131
Tema mësimore 2.17.Evropa Mesdhetare
FUSHA: SHOQËRIA DHE
MJEDISI
LËNDA:
GJEOGRAFI
SHKALLA:
IV
KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.17: Evropa
MesdhetareRezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - shpjegon pozitën gjeografi ke e kushtet natyrore të Evropës Mesdhetare;- argumenton popullimin e hapësirës së rajonit të Evropës Mesdhetare dhe zhvillimin ekonomik të saj.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore, popullimi dhe ekonomia.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Evropës Mesdhetare. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Evropës Mesdhetare. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë e secilit rajon; Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Evropës Mesdhetare.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Mesdheut. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Mesdheut.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
132
Libër për mësuesin
Lokalizon në hartë shtetet e Evropës Mesdhetare.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)
Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.
Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e Evropës Mesdhetare.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të
turizmit në rajonin e Mesdheut. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Mesdheut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës
Mesdhetare. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Evropës
Mesdhetare.3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Evropës Mesdhetare.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Në Evropën Mesdhetare bëjnë pjesë: Portugalia, Spanja, Italia, Greqia, Malta, Andorra, San-Marinoja dhe Vatikani. Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përcaktoni pozitën gjeografi ke të këtij nënrajoni dhe përshkruani tiparet e relievit të tij.Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: “Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përcaktoni pozitën gjeografi ke të këtij nënrajoni dhe përshkruani tiparet e relievit të tij.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: Në Evropën Mesdhetare bëjnë pjesë: Portugalia, Spanja, Italia, Greqia, Malta, Andorra, San-Marinoja dhe Vatikani.- Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqitet relievi i këtij rajoni
Gjeografi a 8
133
gjeografi k? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Evropa Mesdhetare shtrihet në gjerësitë gjeografi ke mesatare Hemisferës Veriore,përfshin gadishuj Iberik, Apenin dhe gad. e Ballkanit, ka dalje në Oqeanin Atlantik dhe detin Mesdhe.Është vatër e qytetërimeve grek e romak.Ka shumë ishuj e gadishuj relieve përbëhet nga malet si: Apeninet, Pirenej, Pindit etj.Klima tipike mesdhetare e lumenjtë kanë regjim mesdhetar, rrjet i dendur lumor.
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 2, 3, 4 të cilat paraqesin popullimin e rajonit dhe zhvillimin e ekonomisë se tij. Popullsia e Evropës Mesdhetare është afro 128 milionë banorë dhe dendësi prej 117 b/km2, shkallë të lartë të popullsisë urbane.Degët kryesore të ekonomisë janë: ind.e lehtë e ajo ushqimore, ind. e prodhimit të makinave, ind. energjetike, farmaceutike, elektronike etj., sikurse bujqësia,blegtoria peshkimi, turizmi etj.Hapi III : Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.18 Vendet e Evropës Mesdhetare
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.18: Vendet e Evropës Mesdhetare
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - përcakton vendet e Evropës Mesdhetare;- shpjegon kushtet natyrore, social-ekonomike
të këtyre vendeve.
Fjalët kyçe: Portugalia, Spanja, Andorra, Italia, Malta, San-Marinoja, Vatikani, Greqia.
134
Libër për mësuesin
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Evropës Mesdhetare. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Evropës Mesdhetare.
Përdor hartat për të interpretuar veçoritë e secilit rajon. Ndërton argumente, p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Evropës Mesdhetare.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një
aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Mesdheut. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Mesdheut.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet e Evropës Mesdhetare.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)
Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.
Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Evropës Mesdhetare.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Mesdheut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Mesdheut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Gjeografi a 8
135
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Evropës Mesdhetare. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Evropës
Mesdhetare.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Evropës Mesdhetare.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në tema paraardhëse.
Situata e të vepruarit Bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni nga një veçori kryesore (të kushteve natyrore, popullimit ose zhvillimit ekonomik) të secilit prej shteteve të Evropës Mesdhetare.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Bazuar në njohuritë tuaja, evidentoni nga një veçori kryesore (të kushteve natyrore, popullimit ose zhvillimit ekonomik) të secilit prej shteteve tëEvropës Mesdhetare.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: Në Evropën Mesdhetare bëjnë pjesë: Portugalia, Spanja, Italia, Greqia, Malta, Andorra, San-Marinoja dhe Vatikani.- Mësuesi/ja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqiten kushtet natyrore e social ekonomike të këtyre shteteve? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve...Mësuesi/ja vazhdon: Portugalia, Spanja e Andorra shtet i vogël, shtrihen në gadishullin Iberik, kanë dendësi të madhe të popullsisë në zonat rurale. Italia, Malta shtet ishullor në dt. Mesdhe, San Marinoja dhe Vatikani pjesë e gadishullit Apenin kontribut për kulturën Evropiane dhe prodhimin e lartë industrial e bujqësor.Vatikani shteti më i vogël në botë gjendet selia e kishës Katolike.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 9 e 10 të cilat tregojnë paraqitjen grafi ke të sektorëve kryesorë të ekonomisë së shtetit Grek e zhvillimin e turizmit të tij.
136
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1 dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.19 Evropa Lindore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.19: Evropa LindoreRezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja- përcakton pozitën gjeografi ke e kushtet
natyrore të Evropës Lindore.- shpjegon dukuritë sociale e ekonomike të
Evropës Lindore.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore, popullimi dhe ekonomia
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Evropës Lindore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Evropës Lindore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë e secilit rajon. Ndërton argumente, p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Evropës Lindore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Gjeografi a 8
137
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Lindore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet e Evropës Lindore.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Evropës Lindore.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Baltikut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Evropës Lindore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Evropës
Lindore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Evropës Lindore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Në nënrajonin e Evropës Lindore bëjnë pjesë: Letonia, Lituania, Bjellorusia, Moldavia, Ukraina, Çekia, Sllovakia, Hungaria, Rumania, Bullgaria, Sllovenia, Kroacia, Serbia, Bosnjë-Hercegovina, Mali i Zi, Maqedonia, Shqipëria dheKosova. Ndër to, vendet e Gadishullit të Ballkanit: Kroacia, Sllovenia, Mali i Zi, Bosnjë-Hercegovina, Serbia, Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Bullgaria dhe Rumania, njihen edhe si vende të Evropës Juglindore. Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përshkruani disa tipare të relievit të Evropës Lindore.
138
Libër për mësuesin
Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, përshkruani disa tipare të relievit të Evropës Lindore.
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: Evropa Lindore shtrihet nga nënrajoni i Ev. Perëndimore deri në rajonin e Rusisë.- Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqiten kushtet natyrore e social ekonomike të këtij rajoni? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve...Mësuesi/ja vazhdon:
Relievi ka një ndërthurje të maleve, kodrave me sip. fushore. Masivi i Bohemisë, m. Karpate, Alpet e Transivalisë, m.e Ballkanit Qendror, Alpet Dinarike, Ultësira e Panonisë, ult. e Vllahisë.
Klima kontinentale... por edhe atë mesdhetare...Lumenjtë Danubi i cili përshkon 8 vende sikurse lumenjtë
të tjerë që derdhen në D. Mesdhe , D. Baltik e D. e Zi.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 3,4,5e 6 të cilat tregojnë shpërndarjes e popullsisë në Ev. Lindore,ku ky rajon ka një popullsi prej 190 milionë banorë e dendësi prej 16b/km2.Zhvillimi ekonomik ka nivelin më të ulët të të ardhurave për frymë.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.20 Vendet e Evropës Lindore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.20: Vendet e Evropës Lindore
Gjeografi a 8
139
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - përcakton pozitën gjeografi ke të Polonisë,
Lituanisë, Letonisë e Biellorusisë.- shpjegon dukuritë natyrore të Moldavisë e
Ukrainës.- argumenton dukuritë social–ekonomike të
këtyre vendeve.
Fjalët kyçe: Poloni, Lituani, Letoni, Bjellorusi, Moldavi, Ukrainë.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Evropës Lindore.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Evropës Lindore.
Përdor hartat për të interpretuar veçoritë e secilit rajon. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Evropës Lindore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një
aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Lindore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet e Evropës Lindore.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)
Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.
Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Evropës Lindore.
140
Libër për mësuesinRezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Baltikut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Evropës
Lindore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Evropës Lindore.3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të zhvillimit
ekonomik të Evropës Lindorea. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në tema paraardhëse dhe nga burime të ndryshme. Situata e të vepruarit Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës pozitën gjeografi ke të Polonisë, Lituanisë, Letonisë, Bjellorusisë, Moldavisë dhe Ukrainës. Përshkruaj disa veçori të kushteve natyrore, popullimit ose të zhvillimit ekonomik të njërit prej këtyre vendeve...Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës pozitën gjeografi ke të Polonisë, Lituanisë, Letonisë, Bjellorusisë, Moldavisë dhe Ukrainës Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: Polonisë, Lituanisë, Letonisë, Bjellorusisë shtrihen në pjesën lindore të Fushës së Evropës Veriore.-Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqiten social-ekonomike të këtyre shteteve? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Kultivimi i drithërave, bimëve industriale, patates e perimeve në blegtori mbarështimin e shpendëve, gjedhit dhe derrit.Industria rezervat e naftës, potasit, gazi natyror të importuar nga Rusia, metalurgjia, ind. e përpunimit të drurit, ushqimore, kimike.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 6, 7, 8
Gjeografi a 8
141
e 9 të cilat tregojnë pozicionin gjeografi k të Ukrainës e Moldavisë dhe zhvillimin ekonomik të tyre.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grup
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Në vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.21 Vendet e Evropës Lindore (vazhdim)
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.21: Vendet e Evropës Lindore ( vazhdim)
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - përcakton pozitën gjeografi ke të
Republikës Ceke, Sllovakisë, Hungarisë, Bullgarisë e Rumanisë.
- shpjegon zhvillimin ekonomik të këtyre vendeve (Republika Ceke, Sllovakia e Hungaria, Bullgaria e Rumania).
Fjalët kyçe: Republika Ceke, Sllovaki, Hungari, Bullgari, Rumani.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Evropës Lindore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Evropës Lindore.
Përdor hartat për të interpretuar veçoritë e secilit rajon. Ndërton argumente p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
142
Libër për mësuesin
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Evropës Lindore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh./ disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Lindore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet e Evropës Lindore.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Evropës Lindore.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Baltikut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Evropës Lindore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Evropës
Lindore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Evropës Lindore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në temat paraardhëse.
Gjeografi a 8
143
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës, pozitën gjeografi ke të Republikës Çeke, Sllovakisë, Hungarisë, Bullgarisë dhe Rumanisë. Përshkruaj disa veçori të kushteve natyrore, popullimit ose të zhvillimit ekonomik të njërit prej këtyre vendeve.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës pozitën gjeografi ke të Republikës Çeke, Sllovakisë, Hungarisë, Bullgarisë dhe Rumanisë.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon:.- Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqiten zhvillimi ekonomike i këtyre shteteve? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Ekonomia bujqësore degë e rëndësishme, nëntoka e pasur me rezerva mineralesh si dhe metale të rralla. Prodhimi i automjeteve Skoda, lokomotivave Republika Çeke traktorëve, tramit.Çeliku,qeramika, lëndë kimike e ushtarake etj. Kanë të zhvilluar transportin lumor, turizmi kulturor e malor.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 6, 7, 8 e 9 të cilat tregojnë pozicionin gjeografi k të Rumanisë dhe Bullgarisë dhe zhvillimin ekonomik të tyre.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.22 Vendet e Evropës Lindore (vazhdim)
FUSHA: SHOQËRIA
DHE MJEDISI
LËNDA:
GJEOGRAFI
SHKALLA:
IV
KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.22: Vendet e
Evropës Lindore ( vazhdim)
144
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - përcakton pozitën gjeografi ke të
Sllovenisë,dhe Kroacisë, Malit të Zi, Bosnje –Hercegovinës, Serbisë dhe Maqedonisë.
- shpjegon zhvillimin ekonomik të këtyre vendeve (Sllovenisë dhe Kroacisë, Malit të Zi, Bosnjë–Hercegovinës, Serbisë dhe Maqedonisë)
Fjalët kyçe: Slloveni, Kroaci, Mali i Zi, Bosnjë–Hercegovina, Serbi, Maqedoni
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të vendeve të Evropës Lindore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të vendeve Evropës Lindore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë e secilit vend Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të vendeve të rajonit të Evropës Lindore
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Lindore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet e Evropës Lindore.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.
Gjeografi a 8
145
7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve te Evropës Lindore.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Evropës Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Baltikut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
vendeve të Evropës Lindore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e
Sllovenisë dhe Kroacisë, Mali i Zi, Bosnja–Hercegovina, Serbisë dhe Maqedonisë.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të vendeve të Evropës Lindore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në temat paraardhëse.
Situata e të vepruarit Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës pozitën gjeografi ke të Sllovenisë, Kroacisë, Malit të Zi, Bosnjë-Hercegovinës, Serbisë dhe Maqedonisë.Përshkruaj disa veçori të kushteve natyrore, popullimit ose të zhvillimit ekonomik të njërit prej këtyre vendeve.Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: “Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës pozitën gjeografi ke të Sllovenisë, Kroacisë, Malit të Zi, Bosnjë-Hercegovinës, Serbisë dhe Maqedonisë.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë,....Mësuesi/ja vazhdon:.-Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Përshkruaj disa veçori të kushteve natyrore, popullimit ose të zhvillimit ekonomik të njërit prej këtyre vendeve? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon:
146
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Shërbimet e turizmi zënë një vend të rëndësishëm në ekonominë e Sllovenisë e Kroacisë kanë sip. të mëdha pyjore. Mali i Zi ka të zhvilluar turizmin bregdetar e atë malor mbi të cilat është mbështetur e zhvilluar sektori i shërbimeve.Bosnjë–Hercegovina mbështetet në sektorin e bujqësisë ,ekonominë pyjore, energjetikë dhe turizmin kulturor.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 7e 8 të cilat tregojnë dhe zhvillimin ekonomik Serbisë e Maqedonisë.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 2.23 Vendet e Evropës Lindore( vazhdim)
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika II. Evropa Tema mësimore 2.23: Vendet e Evropës Lindore (vazhdim)
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - përcakton pozitën gjeografi ke të Shqipërisë
dhe rëndësinë që ajo ka si urë lidhëse në rajon.
- shpjegon zhvillimin social-ekonomik të Shqipërisë e Kosovës.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke e Shqipërisë dhe rëndësia e saj, popullimi dhe zhvillimi ekonomik i Shqipërisë, Kosova.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të vendeve të Evropës Lindore .
Gjeografi a 8
147
2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të vendeve Evropës Lindore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë e secilit vend. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të vendeve të rajonit të Evropës Lindore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Lindore. Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Lindore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet e Evropës Lindore.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve te Evropës Lindore.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Evropës Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të Shqipërisë e Kosovës. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Evropës dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Shqipërisë e Kosovës.
Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Shqipërisë e Kosovës.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të vendeve të Evropës Lindore Shqipërisë e Kosovës.
148
Libër për mësuesin
a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në temat paraardhëse.
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës pozitën gjeografi ke të Shqipërisë dhe vlerëso rëndësinë e saj. Përshkruaj disa veçori të kushteve natyrore, popullimit dhe të zhvillimit ekonomik të Republikës së Shqipërisë.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcakto në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës pozitën gjeografi ke të Shqipërisë dhe vlerëso rëndësinë e saj.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon:.-Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Përshkruaj disa veçori të kushteve natyrore, popullimit dhe të zhvillimit ekonomik të Republikës së Shqipërisë? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Pozita gjeografi ke ka rëndësi strategjike ku kalojnë rrugë të rëndësishme ekonomike por edhe kulturore.Relievi ka formën e një amfi teatri. Popullsia e Shqipërisë ka ardhur gjithmonë në rritje por vitet e fundit një rënie e nr. të popullsisë për shkak të emigracionit pas viteve ’90.Baza e ekonomisë është Bujqësia, blegtoria,peshkimi e turizmi etj.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 7, 8, 9 e 10 të cilat tregojnë pozicionin gjeografi k dhe zhvillimin ekonomik të Kosovës.Hapi III : Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
149
Punë praktike 4Tema: Evropa Mesdhetare dhe Evropa Lindore
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja: përcakton në hartën fi ziko-gjeografi ke nënrajonin e Evropës Mesdhetare dhe
nënrajonin e Evropës Lindore; lokalizon, emërton dhe ngjyros në hartën-skicë format kryesore të relievit dhe
hidrografi në e secilit prej nënrajoneve; lokalizon dhe emërton në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe
ekonomike të secilit nënrajon; vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, kulturor dhe ekonomik të secilit
prej nënrajoneve; shfaq kureshtje dhe interes për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtyre
nënrajoneve.
Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike:45 minuta; në klasë.
Materialet burimore:teksti mësimor, materiale dhe harta të gjetura në burime të ndryshme (internet,
enciklopedietj.), si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.
Mjetet e punës:harta-skicë, atlasi gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë.
Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim,
shkëmbim idesh).
Puna përgatitore:Për realizimin e kësaj pune praktike, nxënësit/et duhet të mbështeten në njohuritë e marra
mbi veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të Evropës Mesdhetare dhe të Evropës Lindore. Mësuesi/ja i orienton nxënësit/et të përzgjedhin dhe të diskutojnë rreth informacioneve që kanë gjetur në lidhje me veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të këtyre nënrajoneve.
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktoni në hartën e ekspozuar në klasë: nënrajonin e Evropës Mesdhetare dhe
atë të Evropës Lindore.2. Lokalizoni në hartën e ekspozuar në klasë shtetet e secilit prej këtyre nënrajoneve.3. Lokalizoni, emërtoni dhe ngjyrosni në hartën-skicë format kryesore të relievit
(fushat, kodrat, malet, rrafshnaltat, pllajat, shkretëtirat, gropat etj.) të secilit nënrajon.4. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë hidrografi në (detet, liqenet, rrjedhat
150
Libër për mësuesin
kryesore lumore) e secilit prej nënrajoneve.5. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe
ekonomike të secilit nënrajon.Shënim: Për realizimin e punës praktike 4, plotëso hartat-skicë 10 dhe 11 në fund të
librit.
Projekt 1 (ora e dytë)Tema: Veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe humane të nënrajoneve të Evropës
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të këtij projekti nxënësi/ja përmes kërkimit gjeografi k: zbulon dhe vlerëson vlerat natyrore, historike, kulturore dhe ekonomike të
nënrajoneve të Evropës: Evropa Perëndimore, Evropa Veriore, Evropa Ishullore, Evropa Mesdhetare;
shfrytëzon teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit, si dhe materiale të tjera mbështetëse për realizimin e projektit;
përzgjedh informacionin dhe e përpunojnë atë, ndërton grafi kë, diagrame me të dhëna statistikore. evidenton veçoritë që identifi kojnë secilin prej rajoneve dhe vlerëson diversitetin midis tyre;
respekton idetë e prezantuara nga të tjerët dhe ndan me ta, përvojat individuale.
Burimet kryesore të informacionit: teksti mësimor “Gjeografi a 8”; kllastera dhe materiale të hulumtuara e të grumbulluara më parë gjatë zhvillimit të temave mësimore; biseda me më të rriturit e familjes; informacione të marra nga interneti; guida të ndryshme turistike, enciklopedi, libra dhe revista me kuriozitete, media dhe programe të ndryshme televizive.
Metodologjia që do të përdoret: punë me grupe, hulumtim, diskutim, analizë, prezantim, shkëmbim opinionesh.
Mjetet që do të përdoren deri në realizimin e projektit:teksti mësimor “Gjeografi a 8”, materiale të printuara (materiale të hulumtuara dhe të
grumbulluara), shtypi i shkruar, kompjuter, videoprojektor, fl ipçarter, markera, fl etëpalosje, postera, foto të ndryshme, skica/vizatime, makete të ndërtuara nga nxënësit etj.
Çështjet që do të trajtohen gjatë realizimit të projektit: Nxënësit vlerësojnë pozitën gjeografi ke të secilit prej nënrajoneve dhe rolin e
secilit prej tyre në marrëdhëniet me nënrajonet e tjera; Lokalizojnë në hartë shtetet e secilit prej nënrajoneve; Identifi kojnë dhe analizon veçoritë fi ziko-gjeografi ke të secilit prej nënrajoneve; Evidentojnë veçoritë e popullimit dhe kulturës të secilit prej nënrajoneve; Analizojnë tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik dhe të shpërndarjes hapësinore
të ekonomisë së secilit prej nënrajoneve.
Gjeografi a 8
151
Përshkrim përmbledhës i veprimtarive kryesore që do të zhvillohen gjatë orës së parë të projektit
1. Paraqitja e punës së secilit grup, e cila mund të bëhet në mënyrë elektronike (me PowerPoint apo me forma të tjera) ose me anë të posterave, skemave, tabakëve etj., sipas vendimmarrjes së grupit.
2. Dorëzimi i materialit të printuar.3. Diskutimi në klasë mbi projektet e përgatitura.4. Vlerësimi i punës së nxënësve
Përsëritja Evropa (Evropa Mesdhetare dhe ajo Lindore)1. E vërtetë apo e gabuar?- Evropa Lindore ka dalje në Oqeanin Paqësor. V G- Evropa Mesdhetare kufi zohet me Evropën Veriore. V G- Në Gadishullin Apenin gjenden rezervat më të mëdha të naftës në Evropë. V G- Në relievin e Evropës Mesdhetare mbizotërojnë ultësirat. V G- Evropa Mesdhetare ka përqindje të lartë të popullsisë urbane. V G- Moldavia është prodhuesja më e madhe e pajisjeve të teknologjisë së lartë në Evropë.
V G- Trekëndëshi Torino-Gjenovë-Milano është sot hapësira kryesore industriale e Italisë.
V G
2. Qarko në hartën fi ziko-gjeografi ke të Evropës dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të:
a) Evropës Mesdhetare; b) Evropës Lindore.
3. Përshkruaj kushtet natyrore të:a) Evropës Mesdhetare; b) Evropës Lindore.4. Diskuto mbi pyetjet e mëposhtme:a) Cilat vende janë prodhueset më
të mëdha të automobilave në Evropën Mesdhetare dhe në Evropën Lindore?
b) Cilat vende të Evropës Mesdhetare dhe të Evropës Lindore kanë më të zhvilluar ekonominë bujqësore? Për çfarë dallohen më tepër?
c) Cilat vende të Evropës Mesdhetare dhe të Evropës Lindore kanë më të zhvilluar industrinë? Për cilat industri dallohen më tepër ato?
d) Cilat vende turistike janë më të vizituarat në Evropën Mesdhetare dhe në Evropën Lindore? Pse?
e) Cilat vende të Evropës Mesdhetare dhe të Evropës Lindore dallohen për sipërfaqet e mëdha pyjore në territoret e tyre?
f) Cilat vende të Evropës Mesdhetare dhe të Evropës Lindore prodhojnë energji
152
Libër për mësuesin
elektrike nga burime alternative (të përtëritshme)? Cilat prej tyre e mbështetin energjetikën në shfrytëzimin e naftës, gazit natyror dhe në centralet bërthamore?
g) Pse është e rëndësishme pozita gjeografi ke e Shqipërisë?
5. Krahaso tiparet fi zike, natyrën e popullimit dhe të ekonomisë së Evropës Mesdhetare me ato të Evropës Lindore:
a) evidento të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre;b) plotëso tabelën e mëposhtme me një ose disa veçori që e dallojnë secilin prej
nënrajoneve. Nënrajonet Veçori dalluese të secilit prej rajoneveEvropa MesdhetareEvropa Lindore
6. Analizo tiparet e zhvillimit ekonomik të:a) Portugalisë, Spanjës, Andorrës, Italisë, Maltës, San Marinos, Vatikanit dhe Greqisë;b) Letonisë, Lituanisë, Bjellorusisë, Moldavisë, Ukrainës, Çekisë, Sllovakisë,
Hungarisë, Rumanisë, Bullgarisë, Sllovenisë, Kroacisë, Serbisë, Bosnjë-Hercegovinës, Malit të Zi, Maqedonisë, Shqipërisë dhe Kosovës.
Testim II Evropa (Evropa Mesdhetare dhe ajo Lindore)
Grupi A
1. E vërtetë apo e gabuar?- Evropa Lindore ka dalje të gjerë në Oqeanin Paqësor. V G- Gadishulli Iberik është pjesë e nënrajonit të Evropës Mesdhetare. V G- Në Gadishullin Apenin gjenden rezervat më të mëdha të naftës në Evropë. V G- Në relievin e Evropës Mesdhetare mbizotëron relievi kodrinoro- malor. V G- Evropa Mesdhetare ka përqindjen më të ulët të popullsisë urbane në rajon. V G- Italia është prodhuesja më e madhe e makinave në Evropën Mesdhetare. V G- Pjasa juglindore e Spanjë dallon për dendësi të madhe të popullsisë. V G
2. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të Evropës Mesdhetare:
__________________________________________________________________________________________________________________________
3. Evidento kushtet natyrore të Evropës Mesdhetare:___________________
__________________________________________________________________________________________________________________________
Gjeografi a 8
153
4. Cilat vende të Evropës Lindore kanë më të zhvilluar industrinë? Për cilat industri dallohen më tepër? _______________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________
5. Cilat vende turistike janë më të vizituarat në Evropën Mesdhetare? Pse? _______________________________________________________________________
____________________________________________________6. Vlerëso rolin e pozitës gjeografi ke të Shqipërisë: _________________________________________________________________________________________
____________________________________________________7. Analizo tiparet e zhvillimit ekonomik të: Italisë dhe Ukrainës: ________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Grupi B
1. E vërtetë apo e gabuar?- Evropa Mesdhetare ka dalje në Oqeanin Paqësor. V G- Evropa Lindore kufi zohet me Evropën Perëndimore dhe me Evropën Veriore.
V G- Sllovenia është vend i Gadishullit Apenin. V G- Lartësia më e madhe e relievit të Evropës arrihet në Evropës Lindore. V G- Evropa Lindore ka përqindjen më të lartë të popullsisë urbane në Evropë. V G- Greqia është prodhuesja më e madhe e pajisjeve të teknologjisë së lartë në Evropën
Mesdhetare. V G- Trekëndëshi Torino-Gjenovë-Milano është sot hapësira kryesore industriale e Italisë.
V G
2. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të Evropës Lindore: ___
__________________________________________________________________________________________________________________________
3. Evidento kushtet natyrore të Evropës Lindore: _____________________
__________________________________________________________________________________________________________________________
154
Libër për mësuesin
4. Cilat vende janë prodhueset më të mëdha të automobilave në Evropën Mesdhetare dhe në Evropën Lindore? ______________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________
5. Cilat vende të Evropës Lindore prodhojnë energji elektrike nga burime alternative (të përtëritshme)? Cilat prej tyre e mbështetin energjetikën në shfrytëzimin e naftës, gazit natyror? ________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________
6. Krahaso tiparet fi zike të Evropës Mesdhetare me ato të Evropës Lindore dhe përcakto të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre: __________________
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Përcaktoni disa veçori të përgjithshme të zhvillimit të Shqipërisë dhe të Kosovës: ________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8. Analizo tiparet e zhvillimit ekonomik të Spanjës dhe Sllovenisë: ____________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Gjeografi a 8
155
Tema mësimore 3.1 Rajoni i Rusisë, tiparet e përgjithshme fi ziko-gjeografi ke
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.1: Rajoni i Rusisë, tiparet e përgjithshme fi ziko-gjeografi ke
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - Identifi kon dhe interpreton me ndihmën e hartës tiparet e përgjithshme fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Rusisë.- Dallon veçoritë e popullimit dhe natyrën e zhvillimit ekonomik të Rusisë në botën Moderne.
Fjalët kyçe:pozita gjeografi ke; rajonizimi i rajonit; kushtet natyrore.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet mbi: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Rusisë. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Rusisë. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Rusisë.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Rusisë.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Rusisë. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Rusisë dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.
156
Libër për mësuesin
Lokalizon në hartë shtetet të Rusisë.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Rusisë.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Rusisë.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Rusisë. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Rusisë dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Rusisë. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Rusisë.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Rusisë.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë që nxënësit kanë nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Rusia është rajoni i hapësirave të mëdha, klimës shumë të ftohtë (shpesh të acartë), pyjeve të padepërtueshme, maleve të larta, skajeve të izoluara dhe kufi jve mjaft të largët. Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni dhe, bazuar në njohuritë e marra nga burime të ndryshme, evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij.
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon... u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij? Jepni nga një shembull.
Gjeografi a 8
157
b. Ndërtimi i njohurive të reja
- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Rusisë hapësirë e madhe, 11 zona orare disa rajone fi ziko-gjeografi ke si: Fusha Ruse, Malet Kaukaz,Malet Urale, Fusha e Siberisë Perëndimore, pllaja e Siberisë Qendrore,Vargmalet e Azisë Qendrore, Malësitë Lindore.Klima e ftohtë kontinentale me temperatura ekstreme.Bimësia gjashtë zona si: tundra, tajga, pyje gjethegjerë,barishtore etj.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë dhe të diskutojnë bazuar në fi gurat 4, 5, 6 e 7 (të cilat tregojnë pamje të këtij rajoni gjeografi k).Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2, 3 dhe 4 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.2 Popullimi dhe ekonomia e Rajonit të Rusisë
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.2: Popullimi dhe ekonomia e Rajonit të Rusisë
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - Identifi kon dhe interpreton me ndihmën e hartës shtetet përbërëse të rajonit të Rusisë.- Dallon veçoritë e popullimit dhe natyrën e zhvillimit ekonomik të Rusisë në botën Moderne.
Fjalët kyçe: harta politike e Rusisë, popullimi, ekonomia
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
158
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Rusisë. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Rusisë. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Rusisë.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Rusisë.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Rusisë. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Rusisë dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre. Lokalizon në hartë shtetet e Rusisë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Rusisë.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Rusisë.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Rusisë. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Rusisë dhe
perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Gjeografi a 8
159
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Rusisë. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Rusisë.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Rusisë.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në temat paraardhëse.
Situata e të vepruarit Situata 25:Emri i Rusisë lidhet me një histori të gjatë zhvillimesh politike, ekonomike dhe sociale. Pjesë e historisë ruse janë: kozakët pushtues, autokracia cariste, peshkopët bizantinë dhe larmia kulturore. Ngjarjet kryesore që shënjuan rrjedhën historike të Rusisë përgjatë shekujve ishin: sprapsja e hordhive mongole, zgjerimi i territoreve dhe krijimi i një perandorie gjigante, shpartallimi i Napolonit, vendosja e sistemit komunist, rënia e tij, si dhe humbja e shumë territoreve në perëndim të ish-BS. Sot Rusia është në rrugën e tranzicionit dhe të reformave të rëndësishme demokratike. Bazuar në njohuritë e marra nga burime të ndryshme, evidentoni ndikimin e saj në zhvillimet evropiane dhe botërore në periudha të ndryshme historike.
Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën politike shtetet që përbëjnë rajonin e Rusisë.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë,...Mësuesi/ja vazhdon:.-Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të popullimit e ekonomisë së këtij rajoni?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Rusisë mbizotëron popullsia Ruse, 6 republika autonome të qendrës.Pas viteve’90 ka rënie të nr të popullsisë si rezultat i pakësimit të numrit të lindjeve e cila ka sjellë plakje të popullsisë.Ekonomia ky rajon dallon për sip. të madhe pyjore e cila ka sjell zhvillimin e industrisë së përpunimit të drurit.
160
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Peshkimi industria mbështetet në e mëdha energjetike e në burimet e pasura minerale,për sasinë e gazit natyror ¼ të botës.Prodhon e eksporton pajisje ushtarake.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 3 e cila paraqet hartën e industrive kryesore të rajonit të Rusisë.Hapi III : Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.3 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Amerikës së Veriut
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.3: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Amerikës së Veriut
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja - Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Amerikës së Veriut dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera.-Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Veriut.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Amerikës së Veriut. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Veriut.
Gjeografi a 8
161
Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Amerikës së Veriut.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Veriut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Veriut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Veriut dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre. Lokalizon në hartë shtetet e Amerikës së Veriut.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Amerikës së Veriut.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Veriut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Veriut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Veriut dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Veriut.
Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Amerikës së Veriut.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Amerikës së Veriut.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë që nxënësit kanë nga burime të ndryshme.
162
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Bazuar në hartën fi ziko-gjeografi ke, përcaktoni dhe vlerësoni pozitën gjeografi ke të Amerikës së Veriut.
Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: “përcaktoni dhe vlerësoni pozitën gjeografi ke të Amerikës së Veriut ’’Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë,....Mësuesi/ja vazhdon: - Mësuesi/ja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: cilat janë kushtet natyrore të Am. së Veriut?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon:Rajoni i Amerikës së Veriut përfshin ShBA dhe Kanadanë.Format kryesore të relievit janë vargjet malore, rrafshnaltat, pllajat, ultësirat, luginat.Klima karakterizohet nga gjerësia gjeografi ke veriore,dalja e gjerë në oqeane dhe nga veçoritë e relievit.Tornadot një ndër veçoritë kryesore të Am.së Veriut.Bimësia pothuajse të gjitha llojet e bimësisë.Hidrografi a e pasur me lumenj e liqene: 5 liqenet e Mëdhenj e lumi Misisipi e degët e tij.
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 1, 2, 3 e 4 të cila paraqesin tiparet fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Veriut.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
163
Tema mësimore 3.4 Popullimi, urbanizimi dhe ekonomia e Amerikës së Veriut
FUSHA: SHOQËRIA DHE
MJEDISI
LËNDA:
GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.4: Popullimi,
urbanizimi dhe ekonomia e
Amerikës së VeriutRezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja: - Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për veçoritë e popullimit të këtij rajoni dhe shkallën e ndikimit të imigracionit në tiparet e popullsisë dhe kulturës së sotme.- Dallon tiparet kryesore të modelit të zhvillimit ekonomik së Amerikës së Veriut.
Fjalët kyçe: historiku i popullimit, modelet zhvillimit urban, burimet natyrore, ekonomia e rajonit
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Amerikës së Veriut. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Veriut. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike, ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna. Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë
kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Amerikës së Veriut.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Veriut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Veriut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Veriut dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
164
Libër për mësuesin
Lokalizon në hartë shtetet e Amerikës së Veriut.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Amerikës së Veriut.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Veriut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Veriut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Veriut dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Amerikës së Veriut. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Amerikës
së Veriut.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Amerikës së Veriut.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë që nxënësit kanë nga burime të ndryshme.
Gjeografi a 8
165
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Amerika e Veriut (veçanërisht ShBA-ja) është hapësira që dallon për numrin e lartë të popullsisë dhe për zhvillimin e madh urban e ekonomik. Ajo njihet gjithashtu edhe për rolin e saj në drejtim të politikave dhe të zhvillimeve botërore.Bazuar në njohuritë tuaja, vlerësoni përmes shembujve zhvillimin ekonomik të këtij rajoni, si dhe ndikimin e tij në botë.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Bazuar në njohuritë tuaja, vlerësoni përmes shembujve zhvillimin social- ekonomik të këtij rajoni, si dhe ndikimin e tij në botë.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: Mësuesi/ja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: cilat janë kushtet natyrore që kanë ndikuar në zhvillimin social të Amerikës së Veriut?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Popullimi i këtij rajoni lidhet me lëvizjet migratore nga Evropa dhe migrimet e brendshme.Kolonizimi nga Evropianët solli ndryshime në kulturën e popullsisë vendase. Popullsia e ardhur u vendos në zonat bregdetare të verilindjes së ShBA-së. Nivel të lartë të urbanizimit... Burimet natyrore janë të shumta në këtë rajon ku dallojnë rezervat e mineraleve dhe burimet energjetike kryesisht në: Mburojën Kanadeze, m. Apalashe, m. Shkëmbore dhe në m. Bregdetare. Ekonomia e rajonit dallohet për zhvillim intensiv të ekonomisë bujqësore. Industria një ndër sektorët më të rëndësishëm të ekonomisë së rajonit. Degët kryesore dallohet industria e prodhimit të automjeteve, pajisjeve elektronike,aviacionit etj.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 4 e cila paraqet hartën e degëve kryesore të ekonomisë së rajonit të Amerikës së Veriut.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimin 6 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.Mbro një pikëpamje.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
166
Libër për mësuesin
Punë praktike 5Tema: Rajoni i Rusisë dhe rajoni i Amerikës së Veriut
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja: përcakton në hartën fi ziko-gjeografi ke rajonin e Rusisë dhe rajonin e Amerikës së
Veriut; lokalizon, emërton e ngjyros në hartën-skicë format kryesore të relievit dhe
hidrografi në e secilit rajon; lokalizon dhe emërton në hartë qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të
secilit prej rajoneve; vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, kulturor dhe ekonomik të rajoneve; shfaq kureshtje dhe interes për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtyre
rajoneve.
Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike:45 minuta; në klasë.
Materialet burimore:teksti mësimor, materiale dhe harta të gjetura në internet ose në enciklopedi të ndryshme, si dhe materiale të rekomanduara nga mësuesi/ja.
Mjetet e punës:harta-skicë, atlasi gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë/lapustila.
Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim, shkëmbimidesh).
Puna përgatitore:Për realizimin e kësaj pune praktike, nxënësit/et duhet të bazohen në njohuritë e marra mbi veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të rajonit të Rusisë dhe të rajonit të Amerikës së Veriut. Mësuesi/ja i orienton nxënësit/et të hulumtojnë në burime të ndryshme (internet, enciklopedi, harta, dokumentarë shkencorë), të përzgjedhin dhe më pas të diskutojnë rreth informacioneve të grumbulluara në lidhje me veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të këtyre rajoneve.
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktoni në hartën e ekspozuar në klasë: rajonin e Rusisë dhe rajonin e Amerikës së Veriut.2. Lokalizoni në hartën e ekspozuar në klasë shtetet e secilit rajon.3. Lokalizoni, emërtoni dhe ngjyrosni në hartën-skicë format kryesore të relievit (fushat, kodrat, malet, rrafshnaltat, pllajat, shkretëtirat, gropat) të secilit rajon.
Gjeografi a 8
167
4. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë hidrografi në e secilit prej rajoneve (detet, liqenet, rrjedhat kryesore lumore etj.).5. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit rajon.Shënim: Për realizimin e punës praktike 5, plotëso hartat-skicë 12-15 në fund të librit.
Tema mësimore 3.5 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Rajonit të Amerikës së Mesme
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.5: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Rajonit të Amerikës së Mesme.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja -Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Amerikës së Mesme dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera.- Identifi kon në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke e kushtet natyrore të Amerikës së Mesme.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke e rajonit, kushtet natyrore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Amerikës së Mesme. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Mesme . Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike, ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Amerikës së Mesme
168
Libër për mësuesin
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Mesme.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Mesme. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Mesme dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre. Lokalizon në hartë shtetet e Amerikës së Mesme.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Amerikës së
Mesme.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Mesme.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Mesme. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Mesme dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Amerikës së Mesme. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e
Amerikës së Mesme.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Amerikës së Mesme.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë që nxënësit kanë nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Pamja e mëposhtme i përket peizazhit të Karaibeve. Për kushtet që ofron, bregdeti i tyre mbetet zona më e parapëlqyernga turistët e vendeve të ndryshme, sidomos nga ata të Amerikës Veriore. Bazuar në njohuritë tuaja, tregoni ku ndodhet kjo zonë. Cilat janë kushtet që i japin përparësi kësaj hapësire për zhvillimin e turizmit?
Gjeografi a 8
169
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Bazuar në njohuritë tuaja, tregoni ku ndodhet kjo zonë?Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon:. Mësuesi/ja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: cilat janë kushtet natyrore të Amerikës së Mesme?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon:Hapësirë mjaft e pasur ,ndikim të uraganeve e tornadove në Karaibe. Urë tokësore midis dy Amerikave, kufi shtetëror midis ShBA –së dhe Meksikës.Reliev i lartë ,Sierra Madre Lindore dhe Sierra Madre Perëndimore, pllaja Qendrore zonë sizmike e vullkanike.Vija bregdetare ka sip. të mëdha ultësirash.Gad. Jukatan dhe ishujt e Karaibeve.Lumi kryesor Rio Grande. Klima përcaktohet nga pozicioni gjeografi k, lartësia mbi nivelin e detit,ndikimi i erërave e rrymat oqeanike.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 3 e cila paraqet katet e bimësisë së rajonit të Amerikës së Mesme.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2, 3 e 4 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.6 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik i Amerikës së Mesme
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.6: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik i Amerikës së Mesme
170
Libër për mësuesin
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja- Identifi kon veçoritë e popullimit dhe kulturës së Amerikës së Mesme.- Dallon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik e shpërndarjes hapësinore të ekonomisë së Amerikës së Mesme.
Fjalët kyçe: popullimi dhe kultura e rajonit, zhvillimi ekonomik.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Amerikës së Mesme. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Mesme. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Amerikës së Mesme
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Mesme.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Mesme. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Mesme dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre. Lokalizon në hartë shtetet e Amerikës së Mesme.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre.
Gjeografi a 8
171
Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Amerikës së Mesme.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Mesme.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Mesme. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Mesme dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Mesme.
Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Amerikës së Mesme.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Amerikës së Mesmea. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë që nxënësit kanë nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Nga lënda e Historisë, krahas qytetërimeve të tjera të hershme botërore, keni mësuar edhe për qytetërimin Maja. Kur dhe ku lulëzoi ky qytetërim? Cilat janë disa nga gjurmët dhe traditat e tij, të ruajtura deri në ditët e sotme?Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: keni mësuar edhe për qytetërimin Maja. Kur dhe ku lulëzoi ky qytetërim?Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon... u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Cilat janë disa nga gjurmët dhe traditat e tij, të ruajtura deri në ditët e sotme?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon:Qytetërimi më i hershëm është ai olmeks i vendosur në gjirin e Meksikës, qytetërimi Maja, toltecët në Meksikën Qendrore, shteti i actekëve u dallua për krijimin e qendrave urbane të rëndësishme.Pushtimi spanjoll ku nr. i popullsisë vendase u pakësua, spanjollët u morën me shfrytëzimin e minierave, krijuan ferma bujqësore dhe zhvilluan tregtinë. Përqindjen më
172
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
të madhe të popullsisë e përbënin metisët dhe të bardhët, vendasit, mulatët e grupe të tjera. Sot popullsia e Amerikës së Mesme përbën 2.35% të popullsisë botërore dhe dendësi mesatare 71 b/km2. Mosha mesatare e popullsisë është 26,9 vjeç dhe 73,4% e zë popullsia urbane.Zhvillimi ekonomik industria e naftës dhe e gazit është e përqendruar në gjirin e Meksikës, industria petrokimike, tekstile, prodhimi i çelikut, letrës, qelqit dhe birrës.Turizmi bregdetar e ai kulturor...
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 5 e 6 të cilat paraqesin grafi kët e numrit të popullsisë e dendësisë së popullsisë së rajonit të Amerikës së Mesme.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2, 3 e 4 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.7 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Amerikës së Jugut
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.7: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Amerikës së Jugut
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja- Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Amerikës së Jugut dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera.- Identifi kon në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke e kushtet natyrore të Amerikës së Jugut.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Gjeografi a 8
173
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Amerikës së Jugut. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Jugut. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Amerikës së Jugut.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Jugut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Jugut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Jugut. dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre. Lokalizon në hartë shtetet e Amerikës së Jugut.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Amerikës së Jugut..
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Jugut..
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Jugut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Jugut dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
174
Libër për mësuesin
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Amerikës së Jugut.Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Amerikës së Jugut. 3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Amerikës së Jugut.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Amerika Jugore mund të quhet rajoni i kontrasteve të mëdha të peizazhit, i cili karakterizohet nga një ndërthurje e maleve me ultësira, rrafshnalta, pllaja dhe shkretëtira. Në këtë rajon gjenden disa nga peizazhet më të njohura në botë, p.sh.: pellgu i Amazonës me xhunglën tropikale dhe me shumëllojshmëri të botës së gjallë; Andet ose “muri gjigant”i rajonit me borë të përhershme; shkretëtira e Atakamës dhe Patagonisë; vullkane të larta, si dhe plazhe nga më të njohurat dhe më të vizituarat prej turistëve. Për cilin prej këtyre peizazheve keni më tepër informacion? Përshkruani veçoritë kryesore të tyre.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Në këtë rajon gjenden disa nga peizazhet më të njohura në botë, p.sh.: pellgu i Amazonës me xhunglën tropikale dhe me shumëllojshmëri të botës së gjallë; Andet ose “muri gjigant” i rajonit me borë të përhershme; shkretëtira e Atakamës dhe Patagonisë; vullkane të larta, si dhe plazhe nga më të njohurat dhe më të vizituarat prej turistëve. Për cilin prej këtyre peizazheve keni më tepër informacion? Përshkruani veçoritë kryesore të tyre.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...
Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Cilat janë disa nga kushtet natyrore të këtij rajoni?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon:
Gjeografi a 8
175
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Amerika Jugore shtrihet në hemisferën Jugore i afrohet më tepër Antarktidës ka formën e një trekëndëshi e katërta në botë për nga madhësia.Kushtet natyrore 1/3 e territorit e zë pellgu i Amazonës pellgu ujëmbledhës më i madhë në botë.Andet vargjet malore më të gjata e më të larta në botë me borë të përhershme.Shkretëtira e Atakamës depozitime llave e kripe.Pllaja Braziliane, Rrafshnalta e Guajanës e Ultësira e Orinokos...Pampa e shkretëtira e Pantagonisë...Hidrografi a rrjeti lumor i dendur, lumi më i madh është Amazona me 1000 degët e tij.Klima dallohet për shumëllojshmëri të saj.Bota e gjallë e larmishme. Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 1 e cila paraqet hartën fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Amerikës së Jugut.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2, 3 e 4 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.8 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik i Amerikë së Jugut
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.8: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik i Amerikë së Jugut
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja- Identifi kon veçoritë e popullimit dhe kulturës së Amerikës së Jugut.- Dallon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik e shpërndarjes hapësinore të ekonomisë së Amerikës së Jugut.
Fjalët kyçe: popullimi dhe kultura më e hershme e rajonit, popullimi i sotëm i rajonit, modelet e zhvillimit ekonomik.
176
Libër për mësuesin
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Amerikës së Jugut. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Amerikës së Jugut. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Amerikës së Jugut.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Jugut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Jugut. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së
Jugut dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre. Lokalizon në hartë shtetet e Amerikës së Jugut..
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të Amerikës së Jugut.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Amerikës së Jugut.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Amerikës së Jugut.
Gjeografi a 8
177
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Amerikës së Jugut dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të
Amerikës së Jugut.Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e Amerikës së Jugut. 3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik të Amerikës së Jugut.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në tema paraardhëse.
Situata e të vepruarit Shtete të këtij rajoni, si Brazili, Argjentina dhe Uruguai, kanë skuadra kombëtare shumë të njohura, disa herë fi tuese të kampionateve botërore të futbollit. Nëse shohim me vëmendje përbërjen e ekipeve të tyre, do të dallojmë seato përfaqësojnë një diversitet të popullsisë. Sillni shembuj të tjerë dhe argumentoni secilin rast.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Shtete të këtij rajoni, si Brazili, Argjentina dhe Uruguai, kanë skuadra kombëtare shumë të njohura, disa herë fi tuese të kampionateve botërore tëfutbollit. Nëse shohim me vëmendje përbërjen e ekipeve të tyre, do të dallojmë se ato përfaqësojnë një diversitet të popullsisë. Sillni shembuj të tjerë dhe argumentoni secilin rast.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë....
Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Cilat janë disa nga karakteristikat e kulturës së këtij rajoni?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon:Andet hapësira më e populluar dhe e organizuar e Amerikës
së Jugut. Popullsia inkase u dallua për administrator të mirë dhe profesionistë në ndërtimin e rrugëve dhe urave.Ndikimi spanjoll e më pas ai portugez.
178
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Sot 6% e popullsisë së Brazilit e përbën popullsia me ngjyrë dhe 39% ajo e përzier.Popullsia metise kryesisht në veriperëndim të rajonit.Popullsia e Amerikës së Jugut përbën 5.69% të popullsisë botërore dhe dendësi prej 24b/km2.Mosha mesatare 30,6 vjeç ku 82,6 % është popullsi urbane, ritmi i rritjes së popullsisë ka ardhur duke u ulur.Ekonomia e Amerikës së Jugut dy vendet më të industrializuara janë Argjentina dhe Brazili.Degët: industria e naftës, ushqimore, tekstile, metalurgjia, turizmi dhe shërbimet.Ekonomia bujqësore mbështetet në kultivimin e kafesë, kallamsheqerit, kauçukut e drithërave.Rio de Zhaniero dallohet me plazhet dhe karnavalet e famshme në të gjithë botën.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 2, 4 e 5 të cilat paraqesin tiparet e popullimit të rajonit të Amerikës së Jugut.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2, 3, 4 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
179
Punë praktike 6Tema: Rajoni i Amerikës së Mesme dhe rajoni i Amerikës së Jugut
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja:
përcakton në hartë rajonin e Amerikës së Mesme dhe rajonin e Amerikës së Jugut; lokalizon, emërton e ngjyros format kryesore të relievit dhe hidrografi në e secilit rajon; qarkon dhe emërton qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit prej
rajoneve; vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, kulturor dhe ekonomik të rajoneve; shfaq kuriozitet për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtyre rajoneve.
Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike:45 minuta; në klasë.
Materialet burimore:teksti mësimor, informacione dhe harta të siguruara nga interneti apo enciklopedi të
ndryshme, si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.
Mjetet e punës:harta-skicë, atlas gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë/lapustila.
Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim/
shkëmbim mendimesh).
Puna përgatitore:Për realizimin e kësaj pune praktike, nxënësit do të mbështeten në njohuritë e marra
rreth veçorive fi ziko-gjeografi ke dhe tipareve të qendrave të rëndësishme urbane e ekonomike të Amerikës së Mesme dhe të Amerikës së Jugut. Mësuesi/ja orienton nxënësit që të hulumtojnë në burime të ndryshme (internet, enciklopedi, harta, CD, fotografi etj.) dhe të përzgjedhin informacione në lidhje me veçoritë e këtyre rajoneve.
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktoni në hartën e ekspozuar në klasë: rajonin e Amerikës së Mesme dhe
rajonin e Amerikës së Jugut.2. Qarkoni dhe emërtoni në hartën-skicë nënrajonet që përbëjnë secilin prej tyre.3. Lokalizoni në hartën e ekspozuar në klasë shtetet e secilit rajon.4. Përcaktoni, emërtoni dhe ngjyrosni në hartën-skicë format kryesore të relievit
(fushat, kodrat, malet, rrafshnaltat, pllajat, shkretëtirat, gropat etj.) të secilit rajon.5. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë hidrografi në e secilit prej rajoneve (detet,
liqenet, rrjedhat kryesore lumore etj.).6. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe
ekonomike të secilit rajon.Shënim: Për realizimin e punës praktike 6, plotëso hartat-skicë 16-19 në fund të librit.
180
Libër për mësuesin
Përsëritja III Rajonet e tjera të botës (Rusia, Amerika e Veriut, Amerika e Mesme dhe Amerika e Jugut)
1. Në katrorin përbri fjalisë, vendos V nëse thënia është e vërtetë, ose G nëse ajo është e
gabuar:- Rajoni i Rusisë ka dalje në Oqeanin Atlantik. V G- Rajoni i Amerikës Veriore është prodhues i madh botëror i peshkut dhe produkteve te detit.
V G- Rajoni i Amerikës së Jugut dallon për larmi të madhe kulturore. V G- Rajoni i Amerikës së Mesme dallohet për rezervat e mëdha të naftës. V G- Në relievin e rajonit të Amerikës së Mesme dominojnë ultësirat e shumta. V G- Gjurmët e popullimit më të hershëm të planetit janë gjetur në Rajonin e Rusisë.
V G- Aktualisht në Rajonin e Amerikës së Veriut, sektori i shërbimeve dhe ai fi nancat janë
zhvilluar më shumë. V G- Malet Bregdetare dhe ato Shkëmbore janë vargje malorë që shtrihen në perëndim të
Amerikës së Veriut. V G
2. Përcakto në hartë (e ekspozuar në klasë) dhe vlerëso: vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të:
a) Rusisë; b) Amerikës së Veriut; c) Amerikës së Mesme; d) Amerikës së Jugut.
3. Evidento tiparet dalluese të relievit, klimës, hidrografi së dhe botës së gjallë të rajonit të:
a) Rusisë; b) Amerikës së Veriut; c) Amerikës së Mesme; d) Amerikës së Jugut.
4. Diskuto mbi pyetjet:a. Cilat janë veçoritë e popullimit në rajonin e:• Rusisë;• Amerikës së Veriut;• Amerikës së Mesme;• Amerikës së Jugut.b. Si paraqitet shpërndarja dhe dinamika e popullsisë në rajonin e:• Rusisë;• Amerikës së Veriut;• Amerikës së Mesme;• Amerikës së Jugut.c. Çfarë zhvillimi ekonomik e karakterizon rajonin e:• Rusisë;• Amerikës së Veriut;• Amerikës së Mesme;• Amerikës së Jugut.
5. Krahaso midis tyre tiparet fi zike dhe humane të rajoneve të: Rusisë; Amerikës së Veriut;
Gjeografi a 8
181
Amerikës së Mesme; Amerikës së Jugut. dhe: a. evidento të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre;
b. veço një ose disa veçori dalluese që e identifi kon secilin prej rajoneve dhe vendose në tabelën e mëposhtme:
Rajonet Veçori dalluese që e identifi kon secilin prej rajoneveRusiaAmerika e VeriutAmerika e MesmeAmerikës e Jugut
Testim III Rajonet e tjera të botës (Rusia, Amerika e Veriut, Amerika e Mesme dhe Amerika e Jugut)
Grupi A
1. E vërtetë apo e gabuar?- Rajoni i Rusisë ka dalje në Oqeanin Paqësor. V G- Në relievin e rajonit të Amerikës Veriore mbizotërojnë rrafshnaltat. V G- Rajoni i Amerikës së Jugut dallon për larmi të madhe kulturore. V G- Rajoni i Amerikës së Mesme dallohet si prodhuese e automjeteve në botë. V G- Në relievin e rajonit të Amerikës së Mesme dominojnë ultësirat e shumta. V G- Gjurmët e popullimit më të hershëm të planetit janë gjetur në Rajonin e Rusisë. V G- Në Rajonin e Amerikës së Veriut, sektori i shërbimeve dhe ai fi nancat janë zhvilluar
më shumë. V G- Malet Bregdetare dhe ato Shkëmbore janë vargje malorë që shtrihen në lindje të
Amerikës së Veriut. V G
2. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të Rusisë: __________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të Amerikës së Jugut: _________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Evidento tiparet dalluese të relievit dhe të klimës së Amerikës së Veriut: _______________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
182
Libër për mësuesin
5. Analizo zhvillimi ekonomik të Rusisë: __________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Krahaso midis tyre tiparet fi zike të Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut. dhe evidento të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Grupi B
1. E vërtetë apo e gabuar?- Rajoni i Rusisë ka dalje në Oqeanin Paqësor. V G- Në relievin e rajonit të Amerikës Veriore mbizotërojnë vargjet malorë dhe pllajat.
V G- Rajoni i Rusisë dallon për larmi të madhe kulturore. V G- Rajoni i Amerikës së Veriut dallohet si prodhuese e automjeteve në botë. V G- Shumë vende të Amerikës së Mesme janë destinacione turistike të rëndësishme V G- Shkretëtira e Patagonisë shtrihet në veri të Amerikës së Mesme. V G- Në Rajonin e Amerikës së Mesme, sektori i shërbimeve dhe ai fi nancat janë zhvilluar
më shumë. V G- Malet Bregdetare dhe ato Shkëmbore janë vargje malorë që shtrihen në lindje të
Rusisë. V G
2. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të Amerikës së Veriut: ________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të Amerikës së Mesme: ______________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Evidento tiparet dalluese të relievit dhe të klimës së Rusisë: ___________________
Gjeografi a 8
183
____________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Analizo zhvillimi ekonomik të Amerikës së Veriut: ________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Krahaso midis tyre tiparet fi zike të Amerikës së Mesme dhe Amerikës së Jugut. dhe evidento të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Projekt 2 (ora e parë)Tema: Veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajoneve të tjera të Botës
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të këtij projekti nxënësi/ja përmes kërkimit gjeografi k: zbulon dhe vlerëson vlerat natyrore, historike, kulturore dhe ekonomike të
rajoneve: të Rusisë, Amerikës së Veriut, Amerikës së Mesme, Amerikës së Jugut, Afrikës së Veriut dhe Azisë Jugperëndimore, Afrikës Nënsahariane, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Jugore, Australi Oqeanisë;
shfrytëzon teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit, si dhe materiale të tjera mbështetëse për realizimin e projektit.
përzgjedh informacionin dhe e përpunojnë atë, ndërton grafi kë, diagrame me të dhëna statistikore;
evidenton veçoritë që e identifi kojnë secilin prej rajoneve dhe vlerëson diversitetin midis tyre;
respekton idetë e prezantuar nga të tjerët dhe ndan me ta, përvojat individuale.
Burimet kryesore të informacionit:Teksti mësimor i Gjeografi së 8; kllastera dhe materiale të hulumtuara e të grumbulluara
më parë gjatë zhvillimit të temave mësimore; biseda me më të rriturit e familjes; informacione të siguruara nga interneti; guida të ndryshme turistike, enciklopedi, libra dhe revista me kuriozitete, media dhe programe të ndryshme televizive.
184
Libër për mësuesin
Metodologjia që do të përdoret:Punë me grupe, hulumtim, diskutim, analizë, prezantim, shkëmbim opinionesh.
Mjetet që do të përdoren deri në realizimin e projektit:Teksti mësimor i Gjeografi së 8, materiale të printuara (materiale të hulumtuara dhe të
grumbulluara), shtypi i shkruar, kompjuter, videoprojektor, fl ipçarter, markera, fl etëpalosje, postera, foto të ndryshme, skica/vizatime, makete të ndërtuara nga nxënësit etj.
Çështjet që do të trajtohen gjatë realizimit të projektit:1. Nxënësit vlerësojnë pozitën gjeografi ke të secilit prej rajoneve dhe rolin e secilit
prej tyre në marrëdhëniet me rajonet e tjera.2. Lokalizojnë në hartë shtetet e secilit prej rajoneve.3. Identifi kon dhe analizon veçoritë fi ziko-gjeografi ke të secilit prej rajoneve.4. Evidenton veçoritë e popullimit dhe kulturës të secilit prej rajoneve.5. Analizon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik dhe të shpërndarjes hapësinore të
ekonomisë së secilit prej rajoneve.
Përshkrim përmbledhës i veprimtarive kryesore që do të zhvillohen gjatë orës sëparë të projektit Nxënësit ndahen në grupe me nga katër anëtarë secili. Përcaktohen rolet brenda secilit grup. Përcaktohen burimet e informacionit, rrugët e sigurimit dhe efektshmëria e tij. Sugjerohen mënyrat dhe formati i prezantimit të produktit të projektit. Bëhen sugjerime edhe nga nxënës të grupeve të tjera, mbi zgjidhje dhe ide të
ndryshme. Mësuesja u sugjeron nxënësve, që detyrat tematike të cilat do të realizojnë për
secilin prej nënrajoneve të Botës, t’i përfshijnë në produktin e projektit që do të prezantojnë në orën e dytë të tij.
Gjeografi a 8
185
Tema mësimore 3.9 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Afrikës së Veriut dhe Azisë Jugperëndimore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.9: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Afrikës së Veriut dhe Azisë Jugperëndimore.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera. Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore të rajonit
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
186
Libër për mësuesin
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Afrikës
Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin
e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimorea. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Gjeografi a 8
187
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Rajoni i Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore është cilësuar shpesh si një rajon i thatë, sepse ka sipërfaqe të mëdha shkretinore. Aty ndodhet shkretëtira më e madhe e botës. Cila është ajo dhe çfarë veçorish e dallojnë?Këtë rajon e përshkon gjithashtu lumi më i gjatë i planetit. Si quhet ai, ku derdhet dhe çfarë veçorish ka?Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore shtrihet nga brigjet e Atlantikut në perëndim deri në malet e Afganistanit në lindje ka dalje në disa dete si: Mesdheu, Kuq, Kaspik, Arabik, deti i Zi dhe gjiri Persik.Kushtet natyrore format kryesore të relievit janë shkretëtirat, rrafshnaltat,malet, luginat.Shkretëtira e Saharasë e cila zë 1/3 e sipërfaqes së kontinentit Afrikan.Rrafshnalta e Anadollit dhe ajo e Iranit.Shkretëtira e Sirisë e ajo Arabike.Klima e nxehtë dhe e thatë.Hidrografi a rrjedha e poshtme e Nilit ,lumenjtë Eufrat e Tigër dhe lumi Jordan.Bota e gjallë e larmishme sikurse e fl orës e faunës.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 1 e cila paraqet veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
188
Libër për mësuesin
Tema mësimore 3.10 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik i Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.10: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik i Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Identifi kon tiparet e popullimit dhe kulturës së këtij rajoni. Dallon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik e shpërndarjes hapësinore të ekonomisë së këtij rajoni.
Fjalët kyçe: Kultura dhe popullimi i hershëm, popullimi i sotëm dhe kultura e rajonit, modelet e zhvillimit ekonomik të rajonit.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike, ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme, enciklopedi
ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna. Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë
kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Gjeografi a 8
189
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Afrikës
Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin
e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në tema paraardhëse.
Situata e të vepruarit Në rajonin e Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore kanë lindur disa nga qytetërimet më të hershme të njerëzimit. Gjithashtu, ky rajon është i njohur për rezervat më të mëdha të naftës në botë. Sipas njohurive që keni, evidentoni disa nga kulturat e hershme të tij, si dhe disa vende që njihen si prodhuese dhe eksportuese tëmëdha të naftës.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit
190
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
në tekst: Diskutojmë: Sipas njohurive që keni, evidentoni disa nga kulturat e hershme të këtij rajoni ?Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqitet popullimi i sotëm në këtë rajon? Jepni nga një shembull- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve...Mësuesi/ja vazhdon: Në rajonin e Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore gjenden disa vatrat më të hershme të kulturës botërore.Qytetërimet e lashta të sumerëve, babilonasve dhe asirianëve si dhe shkrimi Sumerian lindën midis lumenjve tigër e Eufrat. Në luginën e Nilit lindi qytetërimi egjiptian, alfabeti fonetik i popullsisë fenikase.Ky rajon njihet edhe si baza e disa besimeve fetare.Popullimi i këtij rajoni sot ka rreth 450 milionë banorë, pjesa më e madhe e popullsisë jeton përgjatë bregdetit në luginat e lumenjve.Burrat kanë nivel arsimor më të lartë se sa gratë, mundësi më të madhe punësimi e rol kryesor në vendimmarrje.Ligji i fesë islame udhëheq jetën e përditshme të popullsisë myslimane sipas parimeve të Kuranit.Zhvillimi ekonomik.Në rajonin e Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore gjenden rezervat më të mëdha të naftës në botë. Rajoni është i pasur edhe me krom ,qymyrgur,squfur e magnesium si dhe me fosfat.30% e popullsisë merret me bujqësi, blegtoria mbarështimin e gamiles edhe turizmi është një sektor i rëndësishëm i ekonomisë.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 4 e cila paraqet degët kryesore të ekonomisë të rajonit të Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 , 3 dhe 5 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Gjeografi a 8
191
Orë diskutimiTema: Problemet e sotme të rajonit të Afrikës Veriore/Azisë Jugperëndimore dhe perspektiva e zgjidhjes së tyre
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të kësaj ore diskutimi, nxënësi/ja:• evidenton popullimin dhe kulturën e hershme të rajonit;• analizon veçoritë e zhvillimit ekonomik, degët kryesore, faktorët që ndikojnë dhe perspektivën ekonomike të këtij rajoni;• identifi kon disa nga veçoritë e zhvillimit ekonomik dhe problematikat që shqetësojnë sot vendet e rajonit (ecuria e ekonomisë së këtij rajoni në raport me atë të ekonomisë botërore, konfl iktet etnike dhe fetare, emigracioni etj.);• shfaq kureshtje, vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, ekonomik e kulturor të rajonit, si dhe jep mendimin e vet në ndihmë të zbutjes/zgjidhjes së problematikave që e shqetësojnë.
Koha dhe vendi i zhvillimit të orës së diskutimit:45 minuta; në klasë.Materialet burimore:teksti mësimor, informacione dhe harta të siguruara nga interneti ose nga enciklopedi të ndryshme, si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.Mjetet e punës:teksti mësimor, atlasi gjeografi k, postera, fl etëpalosje, lap top (ose kompjuter) dhe videoprojektor, tabakë letre, fotografi të disa vendeve të rajonit, materiale teorike, harta të ndryshme etj.Metodologjia që do të përdoret:stuhi mendimesh, punë në grupe, paraqitja e materialit të përgatitur (me anë të PowerPoint-it, videove, posterave, fl etëpalosjeve), diskutim, debat (pro-kundër).Puna përgatitore:• Për realizimin e orës së diskutimit, nxënësit duhet të bazohen në njohuritë e marra nga teksti mësimor dhe të hulumtojnë për veçoritë fi ziko-gjeografi ke, popullimin e hershëm e të sotëm të rajonit të Afrikës Veriore/Azisë Jugperëndimore, për tiparet e zhvillimitekonomik dhe perspektivën e tij, si dhe për problematikat që shqetësojnë rajonin.Hapat që do të ndiqni gjatë zhvillimit të orës së diskutimit• Pse rajoni i Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore është quajtur “djepi i qytetërimit botëror”? Cilat gjuhë dhe besime kanë lindur aty?• A po ndryshon sot nga aspekti demografi k ky rajon? Pse?• Cila janë veçoritë e zhvillimit ekonomik të rajonit? Cilat janë degët kryesore që mbështesin zhvillimin e vendeve të rajonit? Cilët faktorë ndikojnë në zhvillimin ekonomik të tyre? Cila është perspektiva ekonomike e rajonit?• Cilat janë disa nga problematikat që shqetësojnë sot këtë rajon?• Pse kanë lindur këto problematika? Sipas jush, cila do të ishte rruga më e drejtë për zbutjen apo zgjidhjen e problemeve që ka sot rajoni?
192
Libër për mësuesin
Tema mësimore 3.11. Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Afrikës Nënsahariane
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.11: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Afrikës Nënsahariane
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Afrikës Nënsahariane dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera. Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Afrikës Nënsahariane.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet.Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Afrikës Nënsahariane. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Afrikës Nënsahariane. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
Gjeografi a 8
193
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Afrikës Nënsahariane. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të rajonit të
Afrikës Nënsahariane. Lokalizon në hartë shtetet e rajonit të Afrikës Nënsahariane.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të rajonit të Afrikës
Nënsahariane.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Afrikës Nënsahariane.Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të rajonit
të Afrikës Nënsahariane. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e rajonit
të Afrikës Nënsahariane.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të zhvillimit ekonomik të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Rajoni i Afrikës Nënsahariane është hapësira ku kafshët e egra lëvizin dhe shtegtojnë në tufa të mëdha, sipas stinëve. Sipas informacioneve që keni, përmendni disa nga llojet e botës së gjallë që rriten në Afrikë dhe përshkruani veçoritë e klimës me të cilën janë përshtatur.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni.
194
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon:.-Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Në rajoni i Afrikës Nënsahariane format kryesore të relievit janë ultësirat, luginat, shkretëtirat, dhe malet ku dallohet m. i Kilimanxharos e ai i Kenias.Lugina e Riftit të Madh thyerje tektonike , rrafshnalta e Etiopisë, Pellgu i Kongos ku gjenden 20% e pyjeve tropikale të botës.Hidrografi a rrjet i dendur lumor me lumin më të madh të këtij rajoni Kongo dhe liqenin Viktoria i cili buron nga Nili i Bardhë.Klima ekuatoriale, e savanës,tropikale e subtropikale.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 3 e cila paraqet botën e gjallë të rajonit .Hapi III : Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/ Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.12 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Afrikën Nënsahariane
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore 3.12: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Afrikën Nënsahariane
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Identifi kon veçoritë e popullimit dhe kulturës së këtij rajoni. Dallon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik e shpërndarjes hapësinore të ekonomisë së këtij rajoni.
Fjalët kyçe: Tregtia e skllevërve dhe ndikimi kolonial, mozaiku etnik dinamika e popullsisë, zhvillimi ekonomik
Gjeografi a 8
195
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet.Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajonit të Afrikës Nënsahariane. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Afrikës Nënsahariane. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Afrikës Nënsahariane. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të rajonit të
Afrikës Nënsahariane. Lokalizon në hartë shtetet e rajonit të Afrikës Nënsahariane.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve të rajonit të Afrikës
Nënsahariane.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të rajonit të Afrikës Nënsahariane.Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
196
Libër për mësuesin
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke të rajonit
të Afrikës Nënsahariane. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë e rajonit
të Afrikës Nënsahariane.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të zhvillimit ekonomik të rajonit të Afrikës Nënsahariane.
a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në tema paraardhëse.
Situata e të vepruarit Afrika njihet edhe si vendlindja e njerëzimit. Gati 2 milionë vjet më parë, në pjesën lindore të këtij kontinenti u shfaqën qeniet e para njerëzore, të cilat ndryshonin shumë nga pikëpamja anatomike me njeriun e sotëm (homo sapiens).Zbulimet arkeologjike tregojnë se rreth 200 000 vite më parë, po në Afrikë (në Etiopi) është shfaqur edhe homo sapiens-i. Bazuar në njohuritë tuaja dhe në burime të tjera, paraqitni fakte rreth historisë së lindjes së njerëzimit.Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Zbulimet arkeologjike tregojnë se rreth 200 000 vite më parë, po në Afrikë (në Etiopi) është shfaqur edhe homo sapiens-i. Bazuar në njohuritë tuaja dhe në burime të tjera,paraqitni fakte rreth historisë së lindjes së njerëzimit.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të popullsisë së këtij rajoni?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Sundimi i gjatë colonial kanë mdikuar shumë në zhvillimin social, ekonomik, demografi k dhe politik të këtij rajoni.Kufi jtë e sotëm të shteteve Afrikane janë rrjedhojë e kufi jve kolonial të vendosur nga traktet evropiane gjatë viteve 1884-1916 ku në këtë rajon u krijuan shtete me grupe etnike të ndryshme. 28% e popullsisë jeton në shtete që kanë konfl ikte të armatosura.
Gjeografi a 8
197
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Njihen 6 grupe të mëdha etnike me 25 grupe më të vogla, gjuhët që fl asin janë gjuha etnike dhe ajo zyrtare.16% të popullsisë së përgjithshme e zënë evropianët dhe 84% ajo me ngjyrë në 50 vitet e fundit popullsia është trefi shuar.66% e pop jeton në zona rurale.Ky rajon dallohet për ekzistencën e një sërë sëmundjesh vdekjeprurëse si: kolera, malaria, HIV-AIDS.Zhvillimi i ekonomisë është lidhur ngushtë me eksportin e lëndëve të para dhe me sektorët e bujqësisë dhe blegtorisë.Ky rajon është I pasur me minerale të çmuara.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 2 e 3 të cila paraqesin pamje të zhvillimit të ekonomisë së këtij rajoni.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2, 3 e 4 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Punë praktike 7Tema: Rajoni i Afrikës Veriore/Azisë Jugperëndimore dhe rajoni i Afrikës Nënsahariane
Rezultatet e të nxënit:Në përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja: përcakton në hartë rajonin e Afrikës së Veriut e të Azisë Jugperëndimore dhe rajonin e
Afrikës Nënsahariane; lokalizon (emërton e ngjyros) format kryesore të relievit dhe hidrografi në e secilit
rajon; qarkon dhe emërton qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit prej
rajoneve; vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, kulturor dhe ekonomik të rajoneve; shfaq kuriozitet për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtyre rajoneve.
Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike:45 minuta; në klasë.
Materialet burimore:
198
Libër për mësuesin
teksti mësimor, informacione dhe harta të siguruara nga interneti apo nga enciklopedi të ndryshme, si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.
Mjetet e punës:harta-skicë, atlas gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë/lapustila.
Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim, shkëmbim mendimesh).
Puna përgatitore:Për realizimin e kësaj pune praktike, nxënësit duhet të mbështeten në njohuritë e marra për veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të rajonit të Afrikës së Veriut e të Azisë Jugperëndimore dhe të rajonit të Afrikës Nënsahariane. Mësuesi/ja i orienton nxënësit të hulumtojnë dhe të përzgjedhin nga burime të ndryshme (internet, enciklopedi, harta etj.) informacione në lidhje me veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane e ekonomike të këtyre rajoneve.
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktoni në hartën e ekspozuar në klasë: rajonin e Afrikës së Veriut dhe të Azisë Jugperëndimore dhe rajonin e Afrikës Nënsahariane.2. Qarkoni dhe emërtoni në hartën-skicë nënrajonet që përbëjnë secilin prej tyre.3. Lokalizoni në hartën e ekspozuar në klasë shtetet e secilit rajon.4. Lokalizoni, emërtoni dhe ngjyrosni në hartën-skicë format kryesore të relievit (fushat, kodrat, malet, rrafshnaltat, pllajat, shkretëtirat, gropat etj.) të secilit rajon.5. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë hidrografi në e secilit prej rajoneve (detet, liqenet, rrjedhat kryesore lumore etj.).6. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit rajon.Shënim: Për realizimin e punës praktike 7, plotëso hartat-skicë 20-23 në fund të librit.
Tema mësimore 3. 13 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Azisë Lindore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Azisë Lindore.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Azisë Lindore dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera. Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Azisë Lindore.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke dhe rajonizimi; kushtet natyrore të rajonit
Gjeografi a 8
199
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Azisë Lindore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Lindore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna. Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë
kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Azisë Lindore. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një
aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të Azisë Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të Azisë Lindore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Azisë
Lindore. Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Azisë Lindore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Azisë
Lindore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Azisë Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Azisë Lindore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e
Azisë Lindore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
200
Libër për mësuesin
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin
e e Azisë Lindore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e e Azisë Lindore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e e Azisë Lindore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Pyjet dhe malet e Kinës jugperëndimore janë quajtur shpesh “shtëpia” e ariut panda, një nga kafshët më të dashura në botë. Për fat të keq, panda është sot një specie në zhdukje, pavarësisht fushatave të shumta në mbrojtje të saj. Çfarë dini për këtë kafshë, habitatin natyror dhe faktorët që kërcënojnë jetën e saj? Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Azisë Lindore përfshin pjesën kontinentale dhe atë ishullore në lindje të kontinentit aziatik.Ky rajon ka një ndarje fi ziko-gjeografi ke si më poshtë:Pllaja e TibetitHarku i gjerë me rrafshnalta e vargmale të ulëtaHapësira e fushave të gjera bregdetareShelfi continentalIshujt e JaponisëKlima dallohen dy zona klimatike klima e brendshme kontinentale dhe klima musonike e lindjes.Hidrografi a prurje të mëdha ujore të ngurta që shkaktojnë përmbytje, lumenjtë më të mëdhenjtë janë: Huanhe, Jance e Sikjang.
Gjeografi a 8
201
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Bota e gjallë, fl ora e fauna ndryshon sipas zonave klimatike, ka pyje konifere gjethegjerë e bimësi të përzier.Specie të rralla që kërcënohen nga zhdukja si: ariu panda ,lejleku kurorëkuqë.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 1 e 2 e cila paraqet veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Lindore.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre..
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.11 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Azinë Lindore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Azinë Lindore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Identifi kon tiparet e popullimit dhe kulturës së këtij rajoni. Dallon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik e shpërndarjes hapësinore të ekonomisë së këtij rajoni.
Fjalët kyçe: Kultura dhe popullimi i hershëm, veçoritë e popullimit të sotëm, modeli kinez dhe japonez i zhvillimit ekonomik.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Azisë Lindore.2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Lindore.
202
Libër për mësuesin
Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna. Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë
kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Azisë Lindore. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në
mënyrë produktive) Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një
aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të Azisë Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të Azisë Lindore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Azisë
Lindore. Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Azisë Lindore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Azisë
Lindore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Azisë Lindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e e Azisë Lindore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e
Azisë Lindore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit. Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin
e e Azisë Lindore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e e Azisë Lindore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e e Azisë Lindore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në temat paraardhëse.
Gjeografi a 8
203
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Kina, Japonia dhe Koreja e Jugut janë tri vende të Azisë Lindore, të cilat konkurrojnë dhe mbizotërojnë në tregun botëror, sidomos për produktet dhe teknologjinë e avancuar. Bazuar në njohuritë tuaja dhe informacionet e marra nga burime të ndryshme, evidentoni disa prej produkteve të teknologjisë së lartë që prodhohen prej tyre dhe që tregtohen edhe në vendin tonë.
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Sipas njohurive që keni, evidentoni disa nga kulturat e hershme të këtij rajoni ?Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: - Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Si paraqitet popullimi i sotëm në këtë rajon? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Në rajonin e Azisë lindore vendet e këtij rajoni i kanë zhvilluar kulturat në mënyrë të pavarur nga njëri-tjetri.Gjurmët më të hershme gjenden në Kinë ku ishin të vendosur përgjatë luginës së lumit Huanhe.Kina njihej nga grekët e romakët si vendi prej nga vinte mëndafshi.Themeluesi i dinastisë së parë japoneze ishte popullsia Jamato.21.94% të popullsisë botërore, dendësia mesatare 147 b/km2, mosha mesatare 38.2 vjeç dhe 60.9% e popullsisë është urbane. Ritmi i rritjes natyrore ka ardhur duke u ulur politika një fëmijë për familje.Modeli kinez e japonez i zhvillimit të ekonomisë.Kina prodhuesi i rëndësishëm i mallrave në tregun botëror.Japonia si rezultat i zbatimit të teknologjisë së përparuar ka një ekonomi shumë të zhvilluar.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 4, 5 e 7 të cila paraqet degët kryesore të ekonomisë së rajonit dhe grafi kët e parametrave të popullsisë.Hapi III : Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 , 3 dhe 5 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
204
Libër për mësuesin
Tema mësimore 3. 15 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Azisë Juglindore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Azisë Juglindore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja: Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Azisë Juglindore dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera. Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Azisë Juglindore.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore të rajonit.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Azisë Juglindore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Juglindore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike, ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Azisë Juglindore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të Azisë Juglindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të Azisë Juglindore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Azisë
Juglindore.
Gjeografi a 8
205
Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Azisë Juglindore.5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Azisë
Juglindore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Azisë Juglindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e e Azisë Juglindore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e
Azisë Juglindore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin e e Azisë Juglindore.
Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin e e Azisë Juglindore.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e Azisë Juglindore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Rajoni i Azisë Juglindore është hapësira ku relievi malor ndërthuret me fusha pjellore dhe kodra të modeluara me tarraca. Aty gjenden toka vullkanike, brigje detare të rrudhosura e ishuj të shpërndarë, si dhe lugina e delta pjellore. Vështroni hartën fi ziko-gjeografi ke dhe përcaktoni vendndodhjen gjeografi ke dhe format e relievit të këtij rajoni.Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij? Jepni nga një shembull.
206
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Azisë Juglindore është një rajon i copëzuar, i cili përbëhet nga gad. i Indokinës dhe arkipelagu i ishujve të Paqësorit.Kushtet natyrore format e relievit të këtij rajoni janë rezultat i ndarjes së Indisë nga pllaka tektonike afrikane dhe i përplasjes së saj me pllakën euroaziatike, ky reliev përbëhet nga male e rrafshnalta gjithashtu ndodhin qindra tërmete e vullkane sidomos në ishujt e Javës, Sumatrës dhe Filipine.Hidrografi a rrjet I dendur lumor ku lumi kryesor është Mekongu më pas vjen Cao praja, Lumi i Zi e Lumi i Kuq.Klima tropikale me temperatura të larta, fenomeni El Ninjo i cili sjell thatësi të madhe.Bota e gjallë shumëllojshmëri të fl orës e faunës ku kemi ndërthurje të botës së gjallë kontinentale aziatike me atë ishullore.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 1 e 3 e cila paraqet veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Juglindore dhe paraqitjen grafi ke të fenomenit El Ninjo.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3. 16 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Azinë Juglindore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Azinë Juglindore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Identifi kon veçoritë e popullimit dhe kulturës së këtij rajoni. Dallon tiparet kryesore të modelit të zhvillimit ekonomik të këtij rajoni.
Fjalët kyçe: popullimi dhe kultura e hershme e rajonit, shpërndarja e popullsisë, zhvillimi ekonomik.
Gjeografi a 8
207
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Azisë Juglindore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Juglindore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Azisë Juglindore.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh. disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të Azisë Juglindore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të Azisë Juglindore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Azisë
Juglindore. Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Azisë Juglindore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Azisë
JuglindoreRezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Azisë Juglindore
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e e Azisë Juglindore.
208
Libër për mësuesin
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e Azisë Juglindore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në
rajonin e e Azisë Juglindore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e e Azisë Juglindore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e e Azisë Juglindore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në temat paraardhëse.
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Bazuar në njohuritë e marra për pozitën gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Azisë Juglindore, vlerësoni rolin e tyre në zhvillimin ekonomik të këtij rajoni.Veprimet në situatëHapi I : Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: “ Si është paraqitur popullimi i këtij rajoni.’’Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë,....Mësuesi/ja vazhdon:.-Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të popullsisë së AzisëJuglindore? Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ....Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Azisë Juglindore në popullimin e tij ka patur dy valë të mëdha migratore të popullsisë të ndara në kohë. Vala e parë ajo austral-melaneziane ishin grupe gjuetarësh ndërsa vala e dytë austroneziane grupe fermerësh e lundërtarësh. Ndikimi fetar ka të bëjë me hinduizmin, budizmin, islamizmin, kristianizmin.Në këtë rajon jeton më shumë se gjysmë miliard banorë me dendësi 148b/km2, 62% e popullsisë jeton në zonat rurale pranë brigjeve detare e zonat fushore. Mosha mesatare e popullsisë është 29,1 vjeç.Zhvillimi I ekonomisë, bujqësia sektor mjaft i rëndësishëm dallohet për eksportin e orizit, kauçukut etj.Singapori, Malajzia e Tajlanda vende të zhvilluara industriale, ndërsa turizmi shihet si mundësi për zhvillimin ekonomik.
Gjeografi a 8
209
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurat 4, 5 e 6 të cilat paraqesin dukuritë sociale e ekonomike të rajonit të Azisë Juglindore.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre: shpjegon pse gjeografët krijojnë dhe përdorin rajonet si koncepte organizuese dhe japin modele.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Punë praktike 8Tema: Rajoni i Azisë Lindore dhe rajoni i Azisë JuglindoreRezultatet e të nxënit:Në përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja: përcakton në hartë rajonin e Azisë Lindore dhe rajonin e Azisë Juglindore; lokalizon (emërton e ngjyros) format kryesore të relievit dhe hidrografi në e secilit
rajon; qarkon dhe emërton qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit prej
rajoneve; vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, kulturor dhe ekonomik të rajoneve; shfaq kuriozitet për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtyre rajoneve.
Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike:45 minuta; në klasë.
Materialet burimore:teksti mësimor, informacione dhe harta të siguruara nga interneti ose nga enciklopedi tëndryshme, si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.
Mjetet e punës:harta-skicë, atlas gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë/lapustila.
Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim,shkëmbim mendimesh).
Puna përgatitore:Për realizimin e kësaj pune praktike, nxënësit duhet të bazohen në njohuritë e marra nga teksti mësimor, për: veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane dhe ekonomike të rajonit të Azisë Lindore dhe të rajonit të Azisë Juglindore.
210
Libër për mësuesin
Nxënësit hulumtojnë dhe përzgjedhin nga burime të ndryshme (internet, enciklopedi, harta etj.) informacione rreth veçorive fi ziko-gjeografi ke dhe qendrave të rëndësishme urbane e ekonomike të këtyre rajoneve.
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktoni në hartën e ekspozuar në klasë: rajonin e Azisë Lindore dhe rajonin e Azisë Juglindore.2. Qarkoni dhe emërtoni në hartën-skicë nënrajonet që përbëjnë secilin prej tyre.3. Lokalizoni në hartën e ekspozuar në klasë shtetet e secilit rajon.4. Lokalizoni, emërtoni dhe ngjyrosni në hartën-skicë format kryesore të relievit (fushat, kodrat, malet, rrafshnaltat, pllajat, shkretëtirat, gropat etj.) të secilit rajon.5. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë hidrografi në e secilit prej rajoneve (detet, liqenet, rrjedhat kryesore të lumenjve etj.).6. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit rajon.Shënim: Për realizimin e punës praktike 8, plotëso hartat-skicë 24-27 në fund të librit.
Tema mësimore 3. 17 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Azisë Jugore.
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Azisë Jugore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Azisë Jugore dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera. Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Azisë Jugore.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke, kushtet natyrore të rajonit
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë
efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Azisë Jugore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Jugore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p,sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.
Gjeografi a 8
211
3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna. Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë
kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Azisë Jugore. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të Azisë Jugore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të Azisë Jugore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Azisë
Jugore. Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Azisë Jugore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Azisë
Jugore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Azisë Jugore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Azisë Jugore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e
Azisë Jugore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin
e e Azisë Jugore. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e e Azisë Jugore.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e Azisë Jugore.
a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
212
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Situata e të vepruarit Dimë që Himalajet janë malet më të larta në botë. Bazuar në njohuritë tuaja dhe në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë, përcaktoni shtrirjen gjeografi ke të tyre dhe përshkruani disa veçori.
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij.Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Azisë Jugore quhet ndryshe dhe Nënkontinenti Indian kushtet natyrore të tij janë si më poshtë:M. Himalaje male të reja vazhdimisht pësojnë lëvizje tektonike ngritëse, M.Hindokush, dy vargjet malore Gatet Perëndimore dhe Gatet LindoreBasenet lumore të Indit e Gangut që krijojnë fushën Indo-Gangut.Pllaja e Dekanit.Klima është musonike e dallohet për kontraste midis dimrit e verës.Hidrografi a tre lumenjtë më të mëdhenj : Indi, Gangu dhe Brahmaputra.Bota e gjallë shumëllojshmëri të fl orës e faunës , karakteristikë e këtij rajoni është rritja e shumë bimëve mjekësore e kafshë të rralla.
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 1 e 3 e cila paraqet veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Jugore dhe ndikimin e musoneve në klimën e këtij rajoni.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Gjeografi a 8
213
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3. 18 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Azinë Jugore
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Azinë Jugore
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja: Identifi kon veçoritë e popullimit dhe kulturës së këtij rajoni. Dallon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik e shpërndarjes hapësinore të ekonomisë së këtij rajoni.
Fjalët kyçe: popullimi dhe kultura e hershme, ndikimi evropian në rajon, dinamika dhe popullimi i sotëm, veçoritë e zhvillimit ekonomik.
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Azisë Jugore. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Azisë Jugore. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh., mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit të Azisë Jugore.
214
Libër për mësuesin
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit të Azisë Jugore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike të Azisë Jugore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Azisë
Jugore. Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Azisë Jugore.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Azisë
Jugore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Azisë Jugore.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e e Azisë Jugore. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e
Azisë Jugore dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit
Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin e Azisë Jugore.
Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin e Azisë Jugore.
3. Marrja e vendimeve Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e Azisë Jugore.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në temat paraardhëse.
Situata e të vepruarit Nënë Tereza është e njohur në gjithë botën për përkushtimin dhe ndihmën e saj ndaj njerëzve në nevojë. Pjesën më të madhe të punës së saj bamirëse e kreu në Kalkuta të Indisë, prej nga mori edhe emrin “Nënë Tereza e Kalkutës”. Çfarëdini për veprimtarinë e saj në Indi? Me çfarë problemesh përballej popullsia e Indisë e asaj periudhe? Po sot?
Gjeografi a 8
215
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Çfarë dini për veprimtarinë e saj në Indi? Me çfarë problemesh përballej popullsia e Indisë e asaj periudhe? Po sot?Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të popullsisë së këtij rajoni?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Azisë Jugore dallon për një popullim të hershëm rreth 4500 vite më parë kryesisht përgjatë Indit. Ndërthurja e qytetërimeve vendase me kulturën ariane krijoj hinduizmin klasik, gjuha hindi gjuhë zyrtare e pjesës veriore të rajonit.Ndikimi evropian kryesisht Britania e Madhe 1750 , India ka statusin e shtetit demokratik e shkëputjen e ndarjes së shoqërisë në kastra.Popullimi një nga rajonet më të populluara 289 banorë /km2, 34.3% e popullsisë është urbane, rritje e shpejtë e popullsisë, mosha mesatare është 26,4 vjeç.Zhvillimi ekonomik , India vendi i kontrasteve ekonomike.bujqësia sektori bazë i ekonomisë ku 60% e popullsisë merret me të, kultura kryesore është orizi.Sektori bankar, në ndërtimtari, turizëm, prodhimin e naftës etj.Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 4 e 5 të cilat paraqesin shpërndarjen e popullsisë në rajon dhe disa degët kryesore te ekonomisë së Azisë Jugore.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
216
Libër për mësuesin
Tema mësimore 3. 19 Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Australisë dhe të Oqeanisë.
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV
KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Pozita gjeografi ke dhe kushtet natyrore të Australisë dhe të Oqeanisë
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja: Interpreton me ndihmën e hartës, pozitën gjeografi ke të Australisë dhe të Oqeanisë dhe rolin e saj në marrëdhëniet me rajonet e tjera. Identifi kon dhe interpreton në hartë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të Australisë dhe të Oqeanisë.
Fjalët kyçe: pozita gjeografi ke e rajonit, kushtet natyrore
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Australisë dhe të Oqeanisë. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit Australisë dhe të Oqeanisë. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme, enciklopedi
ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore
fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit Australisë dhe të Oqeanisë. 4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit Australisë dhe të Oqeanisë.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike Australisë dhe të Oqeanisë. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Australisë
dhe të Oqeanisë. Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë.
Gjeografi a 8
217
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Australisë
dhe të Oqeanisë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë. Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë.
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin
e Australisë dhe të Oqeanisë. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e Australisë dhe të Oqeanisë.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit nga burime të ndryshme.
Situata e të vepruarit Rajoni i Australisë dhe i Oqeanisë është një hapësirë interesante për botën e gjallë që rritet në të. Bazuar në informacionet që keni marrë nga burime të ndryshme (dokumentarë, enciklopedi, revista etj.), a mund të evidentoni disa veçori të bimësisë dhe të botës shtazore të këtij rajoni?
Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Përcaktoni në hartën fi ziko-gjeografi ke të paraqitur në klasë pozitën gjeografi ke të këtij rajoni.Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të relievit dhe të klimës së tij
218
Libër për mësuesin
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Rajoni i Australisë e Oqeanisë shtrihet në Paqësorin Jugor në të bëjnë pjesë: Australia, Zelandae Re e një sërë ishujsh të vegjël të cilët janë krijuar si rezultat i lëvizjes së pllakave tektonike.Relieve është kryesisht malor ka edhe sipërfaqe fushore e shkretinore.Klima ky rajon shtrihet në gjerësitë tropikale dhe subtropikale të Oqeanit Paqësor , të gjitha zonat e banuara të rajonit kanë klimë të butë gjatë gjithë vitit.Hidrografi a rrjeti i lumenjve Darling dhe Murrej.Flora e fauna ky rajon dallohet për karakterin unik të botës së gjallë e praninë e shumë specieve endemike.
Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 1 e 4 e cila paraqet vecoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit të Australisë e Oqeanisë dhe hartën e zonave klimatike të këtij rajoni.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1 dhe 2 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
Tema mësimore 3.20 Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Australi dhe Oqeani
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA GJEOGRAFI
SHKALLA: IV KLASA: VIII
Nëntematika III. Rajonet e tjera të botës. Tema mësimore: Popullimi, kultura dhe zhvillimi ekonomik në Australi dhe Oqeani
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Nxënësi/ja: Identifi kon veçoritë e popullimit dhe kulturës së këtij rajoni. Dallon tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik e shpërndarjes hapësinore të ekonomisë së këtij rajoni.
Fjalët kyçe:popullimi i hershëm i rajonit, dinamika dhe popullimi i sotëm, veçoritë e zhvillimit ekonomik
Gjeografi a 8
219
Burimet: Teksti, foto, harta, internet, album, revista shkencore, enciklopedi
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi, qytetari, histori, TIK
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në
mënyrë efektive) Shpreh mendimin e vet për tematikën që trajtohet. Shpreh mendimin e vet për: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe
ekonomike të rajoneve të Australisë dhe të Oqeanisë. 2. Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një
debati mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke të rajonit Australisë dhe të Oqeanisë. Përdor hartat për të interpretuar veçoritë fi zike,ekonomike e social-kulturore. Ndërton argumente, p.sh. mbi perspektivën ekonomike e demografi ke të këtyre
rajoneve dhe vlerëson rëndësinë e ndërveprimimit midis tyre.3. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, harta të ndryshme,
enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e detyrave të dhëna.
Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve: veçoritë kryesore fi ziko-gjeografi ke, humane dhe ekonomike të rajonit Australisë dhe të Oqeanisë.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një aktiviteti të përbashkët si p.sh., disa nga pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit Australisë dhe të Oqeanisë.
Identifi kon, eksploron potencialet turistike Australisë dhe të Oqeanisë. Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale të Australisë
dhe të Oqeanisë. Lokalizon në hartë shtetet në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë.
5. Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Ndan mendimet në grup.6. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Kontribuon në rritjen e cilësisë së diskutimit të grupit shoqëror.7. Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin) Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (përmes
internetit apo materialeve të shkruara) mbi rajonet dhe veçoritë e tyre. Përzgjedh informacionin në lidhje me veçoritë e vendeve në rajonin e Australisë
dhe të Oqeanisë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës/lëndës1. Vëzhgimi dhe hetimi i dukurive gjeografi ke
Hulumton mbi pasojat ekonomike dhe mjedisore që vijnë si pasojë e zhvillimit të turizmit në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë. Identifi kon, eksploron potencialet turistike në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë.
220
Libër për mësuesin
Identifi kon dhe ndan ide për disa nga problemet e sotme rajonale në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre.
2. Mbledhja, vlerësimi dhe komunikimi i informacionit Identifi kon dhe interpreton në hartë njësitë e mëdha fi ziko-gjeografi ke në rajonin
e e Australisë dhe të Oqeanisë. Përzgjedh informacionin vlerëson dhe diskuton në lidhje me veçoritë në rajonin
e Australisë dhe të Oqeanisë.3. Marrja e vendimeve
Nxënësi identifi kon rrugë të ndryshme të veprimit dhe parashikon pasojat për to. Analizon të dhëna dhe nxjerr përfundime për dinamikën e popullimit dhe të
zhvillimit ekonomik në rajonin e Australisë dhe të Oqeanisë.a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve
Për të realizuar këtë, mësuesi/ja bazohet në njohuritë e marra nga nxënësit në tema paraardhëse.
Situata e të vepruarit Pozita gjeografi ke dhe relievi kanë ndikuar shumë në popullimin e rajonit të Australisë dhe të Oqeanisë. Sipas informacioneve që keni marrë nga burime të ndryshme, çfarë dini rreth popullimit më të hershëm të rajonit apo rreth ndikimeve të kolonizimit evropian? Veprimet në situatëHapi I: Rrjeti i diskutimit- Mësuesi/ja përdor situatën e vendosur në fi llim të mësimit në tekst: Diskutojmë: Çfarë dini rreth popullimit më të hershëm të rajonit apo rreth ndikimeve të kolonizimitevropian?Nxënësit përshkruajnë, përkufi zojnë...Mësuesi/ja vazhdon: -Mësuesja u drejtohet nxënësve me pyetjen që nxit brainstorming-un: Evidentoni disa veçori të popullsisë së këtij rajoni?Jepni nga një shembull.- Mësuesi/ja pret përgjigjet prej nxënësve ...Mësuesi/ja vazhdon: Banorët e hershëm ishin aborigjenët e më pas melanezianët të cilët dalloheshin për lëkurën e errët. Evropianët e parë që zbarkuan në Mikronezi ishin të udhëhequr nga Magelani, më pas spanjollët e më vonë britanikët të cilët sollën të dënuarit në Australi. Zelanda e Re banohej nga maorët.Ky rajon sot ka një popullsi prej 40 milion banorë, dallohet rritja e shpejtë e popullsisë dhe mosha e re e saj.Australia e Zelanda e Re ka përqindje të lartë të popullsisë qytetare.Zhvillimi ekonomik është i mbështetur në shfrytëzimin e burimeve natyrore e zhvillimin e bujqësisë.Australia eksportuesja më e madhe në botë e qymyrit booksideve dhe e leshit.
Gjeografi a 8
221
b. Ndërtimi i njohurive të reja
Zelanda e Re produktet blegtorale, prodhimet e detit dhe materialet drusore.Turizmi sektor në zhvillim. Hapi II: Vëzhgo – Analizo – DiskutoMësuesi/ja orienton nxënësit të vëzhgojnë fi gurën 3 e 4 të cilat paraqesin popullsinë e vendeve të rajonit dhe dendësinë mesatare.Hapi III: Punë në dyshe/Praktikë e pavarur/Punë në grupNë vazhdim, nxënësit punojnë dhe diskutojnë ushtrimet 1, 2 dhe 3 të tekstit, në rubrikën “Radha jote”.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë zgjidhje/rezultatet/gjetjet e tyre.
Vlerësimi i nxënësit Vlerësimi i nxënësit fokusohet në vlerësimin e punës individuale dhe të asaj në grup.
222
Libër për mësuesin
Punë praktike 9Tema: Rajoni i Azisë Jugore dhe rajoni i Australisë dhe i OqeanisëRezultatet e të nxënit:Në përfundim të kësaj pune praktike, nxënësi/ja:
përcakton në hartë rajonin e Azisë Jugore dhe rajonin e Australisë dhe Oqeanisë; lokalizon, emërton e ngjyros format kryesore të relievit dhe të hidrografi së së secilit
rajon; qarkon dhe emërton qendrat më të rëndësishme urbane dhe ekonomike të secilit prej
rajoneve; vlerëson dhe respekton diversitetin fi zik, social, kulturor dhe ekonomik të rajoneve; shfaq kuriozitet për zhvillimet demografi ke dhe ekonomike të këtyre rajoneve.
Koha dhe vendi i zhvillimit të punës praktike:45 minuta; në klasë.
Materialet burimore:teksti mësimor, materiale teorike dhe harta të siguruara nga interneti apo enciklopedi të
ndryshme, si dhe materiale të tjera të rekomanduara nga mësuesi/ja.
Mjetet e punës:harta-skicë, atlas gjeografi k, teksti mësimor, laps, rapidograf, lapsa me ngjyrë.
Metodologjia që do të përdoret:punë individuale (ngjyrosje dhe emërtim i hartës-skicë), punë në grupe (diskutim,
shkëmbim mendimesh).
Puna përgatitore:Përsëriten njohuritë e marra mbi: veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme
urbane e ekonomike të rajonit të Azisë Jugore dhe të rajonit të Australisë dhe Oqeanisë.Përzgjidhen, diskutohen dhe interpretohen informacione në lidhje me veçoritë fi ziko-
gjeografi ke dhe qendrat e rëndësishme urbane dhe ekonomike të këtyre rajoneve, nga burime të ndryshme (internet, enciklopedi, harta, CD, fotografi , video etj.).
Hapat që do të ndiqen gjatë zhvillimit të orës së punës praktike1. Përcaktoni në hartën të ekspozuar në klasë: rajonin e Azisë Jugore dhe rajonin e
Australisë dhe Oqeanisë.2. Qarkoni dhe emërtoni në hartën-skicë nënrajonet që përbëjnë secilin prej tyre.3. Lokalizoni në hartën të ekspozuar në klasë shtetet e secilit prej rajoneve.4. Lokalizoni, emërtoni dhe ngjyrosni në hartën-skicë format kryesore të relievit
(fushat, kodrat, malet, rrafshnaltat, pllajat, shkretëtirat, gropat etj.) të secilit rajon.5. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë hidrografi në e secilit prej rajoneve (detet,
liqenet, rrjedhat kryesore lumore etj.).6. Lokalizoni dhe emërtoni në hartën-skicë qendrat më të rëndësishme urbane dhe
ekonomike të secilit prej rajoneve.
Gjeografi a 8
223
Shënim: Për realizimin e punës praktike 9, plotëso hartat-skicë 28-31 në fund të librit.
Përsëritja IV Rajonet e tjera të botës
(Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore, Afrika Nënsahariane, Azia Lindore, Azia Juglindore, Azia Jugore, Australia dhe Oqeania)
1. E vërtetë apo e gabuar?- Rajoni i Azisë Jugore ka dalje në Oqeanin Atlantik. V G- Rajoni i Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore është hapësira e rezervave më të
mëdha të naftës në botë. V G - Në relievin e rajonit të Azisë Juglindore mbizotërojnë ultësirat e shumta. V G- Rajoni i Australisë dhe i Oqeanisë është i përbërë nga shumë ishuj të Paqësorit Jugor.
V G- Kina dhe Japonia janë dy vende të Azisë Lindore, të cilat mbizotërojnë në tregun
botëror për prodhimin e pajisjeve të teknologjisë së lartë. V G- Gjurmët e popullimit më të hershëm të planetit janë gjetur në rajonin e Amerikës së
Mesme. V G
2. Përcakto në hartën e ekspozuar në klasë dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të:
• Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore;• Afrikës Nënsahariane;• Azisë Lindore;• Azisë Juglindore;• Azisë Jugore;• Australisë dhe Oqeanisë.
3. Identifi ko nënrajonet përbërëse dhe evidento tiparet dalluese të relievit, klimës, hidrografi së dhe botës së gjallë të rajonit të:
• Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore;• Afrikës Nënsahariane;• Azisë Lindore;• Azisë Juglindore;• Azisë Jugore;• Australisë dhe Oqeanisë.
4. Diskuto rreth pyetjeve të mëposhtme.a) Cilat janë veçoritë e popullimit dhe të kulturës së hershme të rajonit të:• Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore;• Afrikës Nënsahariane;• Azisë Lindore• Azisë Juglindore;• Azisë Jugore;• Australisë dhe Oqeanisë.
224
Libër për mësuesin
b) Si paraqiten shpërndarja dhe dinamika e popullsisë në rajonin e:• Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore;• Afrikës Nënsahariane;• Azisë Lindore;
Azisë Juglindore;• Azisë Jugore;• Australisë dhe Oqeanisë.
c) Cilat janë tiparet e zhvillimit ekonomik të:• Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore;• Afrikës Nënsahariane;• Azisë Lindore;• Azisë Juglindore;• Azisë Jugore;• Australisë dhe Oqeanisë.
5 Krahaso tiparet fi zike dhe humane të rajoneve të: Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore; Afrikës Nënsahariane; Azisë Lindore; Azisë Juglindore; Azisë Jugore; Australisë dhe Oqeanisë. a. Evidento të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre.
b. Veço një ose disa prej veçorive dalluese që e identifi kojnë secilin rajon dhe plotëso me to tabelën e mëposhtme.
Rajonet Veçori dalluese që e identifi kon secilin prej rajoneve
Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore
Afrika NënsaharjaneAzia LindoreAzia JuglindoreAzia JugoreAustrali Oqeania
Testim IV Rajonet e tjera të botës
(Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore, Afrika Nënsahariane, Azia Lindore, Azia Juglindore, Azia Jugore, Australia dhe Oqeania)
Grupi A
1. E vërtetë apo e gabuar?- Rajoni i Australisë dhe i Oqeanisë ka dalje të gjerë në Oqeanin Atlantik. V G- Rajoni i Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore është hapësira e rezervave më të
mëdha të naftës në botë. V G - Në relievin e rajonit të Azisë Juglindore mbizotërojnë Himalajet. V G
Gjeografi a 8
225
- Rajoni i Afrikës Veriore dhe i Azisë Jugperëndimore ka dalje të gjerë në Paqësorin Jugor. V G
- Gjurmët e popullimit më të hershëm të planetit janë gjetur në rajonin e Afrikës Nënsaharjane. V G
- Kina dhe Japonia mbizotërojnë në tregun botëror për prodhimin e pajisjeve të teknologjisë së lartë. V G
2. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të Azisë Lindore: ______________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore: ___________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Evidento tiparet dalluese të relievit dhe të klimës së Afrikës Nënsaharjane: _____________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Analizo zhvillimi ekonomik të Azisë Lindore: ________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Krahaso midis tyre tiparet fi zike dhe ato të popullimit të rajonit të Afrikës Nënsaharjane dhe rajonit të Afrikës Veriore/Azisë Jugperëndimore, duke përcaktuar të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre:________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Grupi B
1. E vërtetë apo e gabuar?
226
Libër për mësuesin
- Rajoni i Afrikës Nënsaharjane ka dalje në Oqeanin Indian. V G- Rajoni i Azisë Juglindore dallon për rezervat e mëdha të naftës. V G - Lumi Gang gjarpëron përgjatë rajonit të Azisë Lindore. V G- Klima e rajonit të Azisë Jugore është gjatë gjithë vitit nën ndikimin e musoneve. V G- Qytetërimi i sumerëve lindi dhe u zhvillua në rajonin e Afrikës Veriore/Azisë
Jugperëndimore. V G- Himalajet shtrihen në dy rajone gjeografi kë. V G
2. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të Afrikës Nënsaharjane: ______________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Përcakto dhe vlerëso vendndodhjen gjeografi ke të rajonit të rajonit të Australisë dhe Oqeanisë: ____________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Evidento tiparet dalluese të relievit dhe të klimës së Azisë Jugore: ____________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Analizo zhvillimi ekonomik të rajonit të Afrikës Veriore dhe të Azisë Jugperëndimore: ___________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Krahaso midis tyre tiparet fi zike dhe ato të popullimit të rajonit të Azisë Lindore dhe rajonit të Azisë Juglindore, duke përcaktuar të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre:____________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Gjeografi a 8
227
Shënim 1: Ndërtimi i testit duhet të masë shkallën në të cilën janë arritur nga nxënësit: njohuritë, shkathtësitë dhe qëndrimet e tyre. Sugjerohet që në ndërtimin e testit, mësuesit të mbështeten kryesisht në rubrikat dhe në tipet e ushtrimeve që ofrojnë përsëritjet model (të tekstit). Pyetjet e përsëritjes mund ti përdorni për pyetje testimi dhe gjatë orës së përsëritjes të formuloni edhe pyetje të tjera.
Shënim 2: Në orën e përsëritjes dhe të testimit, në lidhje me trajtimin e një çështjeje/koncepti, nxënësi duhet të vlerësohet me anë të situatave që sjell/përdor, të ngjashme me ato të trajtuara gjatë temave mësimore. Nxënësi duhet të vlerësohet për shkallën e perceptimit dhe lidhjen ndërmjet përvojave të tij të të nxënit dhe zbatimeve të ardhshme. Në përgjigjet e tij, nxënësi mund të përdorë burime të ndryshme. Kontrolli mbi të kuptuarit e koncepteve duhet të mbështetet në kontrollin e mundësisë së nxënësit për ti shpjeguar ato me fjalët e tij, por sidomos në aftësinë për ti zbatuar ato. Pra i gjithë kontrolli i njohurive duhet të mbështetet mbi zhvillimin e shprehive të analizës, të mendimit kritik dhe krijues te nxënësit.
Projekt 2 (ora e dytë)Tema: Veçoritë fi ziko-gjeografi ke dhe humane të rajoneve të tjera të Botës
Rezultatet e të nxënitNë përfundim të këtij projekti nxënësi/ja përmes kërkimit gjeografi k: zbulon dhe vlerëson vlerat natyrore, historike, kulturore dhe ekonomike të
rajoneve: të Rusisë, Amerikës së Veriut, Amerikës së Mesme, Amerikës së Jugut, Afrikës së Veriut dhe Azisë Jugperëndimore, Afrikës Nënsahariane, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Jugore, Australi Oqeanisë.
shfrytëzon teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit, si dhe materiale të tjera mbështetëse për realizimin e projektit.
përzgjedh informacionin dhe e përpunojnë atë, ndërton grafi kë, diagrame me të dhëna statistikore.
evidenton veçoritë që e identifi kojnë secilin prej rajoneve dhe vlerëson diversitetin midis tyre.
respekton idetë e prezantuar nga të tjerët dhe ndan me ta, përvojat individuale.
Burimet kryesore të informacionit:Teksti mësimor i Gjeografi së 8; kllastera dhe materiale të hulumtuara e të grumbulluara
më parë gjatë zhvillimit të temave mësimore; biseda me më të rriturit e familjes; informacione të siguruara nga interneti; guida të ndryshme turistike, enciklopedi, libra dhe revista me kuriozitete, media dhe programe të ndryshme televizive.
Metodologjia që do të përdoret:Punë me grupe, hulumtim, diskutim, analizë, prezantim, shkëmbim opinionesh.
Mjetet që do të përdoren deri në realizimin e projektit:Teksti mësimor i Gjeografi së 8, materiale të printuara (materiale të hulumtuara dhe të
grumbulluara), shtypi i shkruar, kompjuter, videoprojektor, fl ipçarter, markera, fl etëpalosje,
228
Libër për mësuesin
postera, foto të ndryshme, skica/vizatime, makete të ndërtuara nga nxënësi etj.
Çështjet që do të trajtohen gjatë realizimit të projektit:1. Nxënësit vlerësojnë pozitën gjeografi ke të secilit prej rajoneve dhe rolin e secilit
prej tyre në marrëdhëniet me rajonet e tjera.2. Lokalizojnë në hartë shtetet e secilit prej rajoneve.3. Identifi kojnë dhe analizojnë veçoritë fi ziko-gjeografi ke të secilit prej rajoneve.4. Evidentojnë veçoritë e popullimit dhe kulturës të secilit prej rajoneve.5. Analizojnë tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik dhe të shpërndarjes hapësinore
të ekonomisë së secilit prej rajoneve.
Përshkrim përmbledhës i veprimtarive kryesore që do të zhvillohen gjatë orës së parë të projektit: Paraqitja e punës së secilit grup nëpërmjet programit PowerPoint ose në forma të tjera,
p.sh. me anë të posterave, skemave, tabakëve etj., sipas vendimmarrjes së grupit. Dorëzohet materiali i printuar. Diskutohet në klasë për përfundimet e projektit. Bëhet vlerësimi i punës së nxënësve. Shpërndahen në klasë (më pas edhe te bashkëmoshatarët) posterat e përgatitur.
Testime 3-mujore
TESTIMTREMUJORI I PARËGrupi A1. Plotëso kuptimin: 2 pikëRajon: __________________________________________________
_____________________ Rajon fi zik: ____________________________________________________________________
2. Përcakto shtrirjen gjeografi ke dhe veçoritë e zonës stepo-pyjore dhe stepore: _______________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2 pikë
3. E vërtetë ose e gabuar: 5 pikëNë zonën e tajgës shtrihen pyjet e përziera. V G Banorët e parë që populluan Evropën erdhën nga Azia. V G Klima mesatare mesdhetare mbizotëron në pjesën jugore të rajonit të Evropës.
V G Malet Urale janë kufi j natyror të Evropës. V G Dendësia mesatare e Evropës është 32 b/km2 . V G
Gjeografi a 8
229
4. Evidento faktorët që ndikojnë në dinamikën e popullsisë së rajonit të Evropës: ______________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5 pikë
5. Përshkruaj ndryshimet më të rëndësishme që kanë ndodhur në Evropë nga shek. XX deri më sot: ______________________
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4 pikë
6. Nëpërmjet Diagramit të Venit krahaso zhvillimin ekonomik të Britanisë së Madhe e Republikës së Irlandës: _____________
___________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________10 pikë
7. Përcakto pozitën gjeografi ke të Evropës dhe emërto në hartën fi ziko-gjeografi ke të saj format e relievit të rajonit të Evropës Perëndimore: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________5 pikë
Nota 4 5 6 7 8 9 10Piket 0-8 9-13 14-18 19-23 24-27 28-31 32-33
230
Libër për mësuesin
TESTIMTREMUJORI I PARËGrupi B1. Plotëso kuptimin: 2 pikëRajon demografi k: __________________________________________
_________________ Rajon fi zik: ______________________________________________________________
2. Përcakto shtrirjen gjeografi ke dhe veçoritë e zonës së tajgës: _____________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2 pikë
3. E vërtetë ose e gabuar: 5 pikëUrbanizimi i Evropës ka qenë i lidhur ngushtë me zhvillimin e industrisë. V G Vlerat më të larta të dendësisë së popullsisë ndeshen në Evropën Ishullore. V G Qytetërimet e para Evropiane ishin greke e romake. V G Zona e bimësisë së tundrës shtrihet në Evropën perëndimore. V G
Reni buron nga Alpet e Zvicrës. V G
4. Evidento faktorët që ndikojnë në zhvillimin ekonomik të rajonit të Evropës: ________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4 pikë
5. Evidento veçoritë e zhvillimit urban në rajonin e Evropës: _______________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5 pikë
6. Nëpërmjet Diagramit të Venit analizo dhe krahaso zhvillimin ekonomik të Evropës Veriore e asaj Perëndimore: __________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________10 pikë
Gjeografi a 8
231
7. Përcakto pozitën gjeografi ke të Evropës dhe emërto në hartën fi ziko-gjeografi ke të saj relievin e Evropës: ________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________5 pikë
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Piket 0-8 9-13 14-18 19-23 24-27 28-31 32-33
TESTIMTREMUJORI DYTEGrupi A1. Cilët prej maleve të mëposhtëm bëjnë pjesë në Gadishullin Ballkanik?
1 pikë a. M. Kaukaze
b. M. Apenine
c. Alpet Dinarike
d. Alpet Zvicerane
2. Lidh me shigjetë: 4 pikë
Kroacia Gadishulli IberikItali Hyri në 2013 në BEm. Pirenej Shtrihet lumi PoNeretva Bosnjë-Hercegovina
232
Libër për mësuesin
3. Analizo kushtet natyrore të Evropës Mesdhetare: ______________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4 pikë
4. Analizo veçoritë e popullimit të Evropës Lindore: _______________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4 pikë
5. Krahaso kushtet natyrore të Amerikës së Mesme dhe të Amerikës së Jugut: _________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 8 pikë
6. Përshkruaj zhvillimin ekonomik të Amerikës së Veriut: _________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5 pikë
Gjeografi a 8
233
7. Përcakto pozitën gjeorafi ke të Rajonit të Rusisë dhe emërto në hartën përbri, format kryesore të relievit. 8 pikë
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-8 9-13 14-18 19-23 24-27 28-31 32-34
TESTIMTREMUJORI DYTEGrupi B
1. Cilët prej maleve të mëposhtëm bëjnë pjesë në Gadishullin Iberik? 1 pikë
a. M. Pirenej
b. M. Apenine
c. M.Kaukaze
d. Alpet Dinarike
2. Lidh me shigjetë: 4 pikë
Ulqini Rënie e popullsisë së Shqipërisë.Emigracioni dhe ulja e lindshmërisë Shtrihen malet e Pindit.Evropa Mesdhetare Mbizotërojnë moshat e reja.Kosova Qendër e rëndësishme turistike në Adriatik.
234
Libër për mësuesin
3. Analizo kushtet natyrore të Amerikës së Jugut: _________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4 pikë
4. Analizo veçoritë e popullimit të Evropës Mesdhetare: ___________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4 pikë
5. Krahaso kushtet natyrore të rajonit të Rusisë dhe të Amerikës së Veriut: ___________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 8 pikë
6. Përshkruaj zhvillimin ekonomik të Amerikës së Mesme: ________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Gjeografi a 8
235
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5 pikë
7. Përcakto pozitën gjeografi ke të Rajonit të Amerikës se Veriut dhe emërto format e relievit në hartën përbri: _____________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 8 pikë
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-8 9-13 14-18 19-23 24-27 28-31 32-34
TEST TREMUJORI I TRETËGRUPI A1. Përcakto se çfarë përfaqësojnë: 4 pikëAfrika Juglindore: _______________________________________________Mekong: ______________________________________Manila: ______________________________________Gate Perëndimore: ________________________________________________
2. E vërtetë ose e gabuar: 5 pikëa. Saharaja gjendet në gjerësitë gjeografi ke tropikale. V G b. Në luginën e Nilit rritet kultura e pambukut. V Gc. Përgjatë Luginës së Riftit të Madh janë formuar disa liqene artifi cialë. V G d. Afrika Nënsahariane ka 5 grupe të mëdha etnike. V G e. Afrika e Jugut dallohet për eksportin e mineraleve. V G
3. Përcakto pozitën gjeografi ke të Rajonit të Azisë Jugore dhe qarko në hartën përbri shtrirjen e këtij rajoni. Plotëso në atë hartë format kryesore të relievit dhe rrjetin hidrografi k të rajonit:_________ __________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 10 pikë
4. Krahaso tiparet e popullimit dhe të kulturës së Rajonit të Afrikës Veriore e Azisë Jugperëndimore dhe të Rajonit të Azisë Lindore: _________________
236
Libër për mësuesin
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
10 pikë
5. Plotëso tabelën e mëposhtme: 8 pikë
Rajoni Tiparet kryesore të zhvillimit ekonomik
Azia Jugore
Azia Juglindore
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Piket 0-8 9-13 14-18 19-23 24-28 29-33 34-37
Gjeografi a 8
237
TEST TREMUJORI I TRETËGRUPI B1. Jep kuptimin e këtyre fjalëve: 4 pikëSikjang: _________________________________________ Bantu: _________________________________________ Bangkok: ________________________________________Himalaja: ________________________________________
2. E vërtetë ose e gabuar: 5 pikëa. Shelfi kontinental gjendet në Azinë Lindore. V G b. Arushi Panda është pjesë e botës së gjallë së Azisë Juglindore. V G c. Azia Jugore ka një klimë musonike. V G d. Ishujt e Australisë janë pjesë e Unazës së Zjarrit të Paqësorit. V Ge. Pyjet tropikalë gjenden në Oqeani. V G
3. Përcakto pozitën gjeografi ke të Azisë Lindore dhe qarko në hartën përbri shtrirjen e këtij rajoni. Plotëso në hartë format kryesore të relievit dhe rrjetin hidrografi k të rajonit:___________________ _____________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 10 pikë
238
Libër për mësuesin
4. Krahaso tiparet dhe dinamikën e popullsisë së rajonit të Azisë Jugore dhe të Azisë Juglindore: ____
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________10 pikë
5. Plotëso tabelën e mëposhtme: 8 pikë
Rajoni Tiparet e zhvillimit ekonomik
Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore
Afrika Nënsahariane
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Piket 0-8 9-13 14-18 19-23 24-28 29-33 34-37
![apdu.orgTranslate this pageapdu.org/wp-content/uploads/2011/12/2011-01-27_Research...ÐÏ à¡± á> þÿ r‘8 þÿÿÿ 8 8 8!8"8#8$8%8&8'8(8)8*8+8,8-8.8/808182838485868788898:8;88?8@8A8B8C8D8E8F8G8H8I8J8K8L8M8N8O8P8Q8R8S8T8U8V8W8X8Y8Z8[8\8]8^8_8`8a8b8c8d8e8f8g8h8i8j8k8l8m8n8o8p8q8r8s8t8u8v8w8x8y8z8{8|8](https://img.pdfslide.net/doc/110x75/5ae7f3457f8b9a87049010f1/apduorgtranslate-this-r8-8-8-8888888888888-888081828384858687888988888888a8b8c8d8e8f8g8h8i8j8k8l8m8n8o8p8q8r8s8t8u8v8w8x8y8z8888888a8b8c8d8e8f8g8h8i8j8k8l8m8n8o8p8q8r8s8t8u8v8w8x8y8z888.jpg)
![University of HawaiiTranslate this page of Hawaii System ... ÐÏ à¡± á> þÿ rŽ8 8 ‹8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8!8"8#8$8%8&8'8(8)8*8+8,8-8.8/808182838485868788898:8;88=8>8?8@8A8B8C8D8E8F8G8H8I8J8K8L8M8N8O8P8Q8R8S8T8U8V8W8X8Y8Z8[8\8]8^8_8](https://img.pdfslide.net/doc/110x75/5aabfa6d7f8b9a9c2e8c9b24/university-of-hawaiitranslate-this-of-hawaii-system-rz8-8-8-8-8-8-8-8-8.jpg)
![[XLS] · Web view8 8 4 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 3 8 8 8 8 8 8 8 8 3 8 8 8 8 8 8 3 4 3 8 4 7 8 8 6 5 7 8 8 8 8 8 8 8 3 8 8 3 8 8 8 3 4 8 8 8 8 8 8 8 8 8 3 4 8 8 8 8 8 3 3](https://img.pdfslide.net/doc/110x75/5ab00b917f8b9a3a038e2f48/xls-view8-8-4-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-8-3-8-8-8-8-8-8-8-8-3-8-8-8-8.jpg)
