28
http://gunturk.tk/ قيطتي تِ زطت فژگاىا ت ركي ةاشارگي ( اي تاه ژگاىا ِ زطت ف شارگي يش دخيل در گ ركي) يبكحبيج ثؽبي ata yurt ؼحجؽ جغ ع اؾ چ1 - فـ اؿاؼگي يم گ ز يه ىبع ايؼاىت ـبؿمي پِ اف فثبي ػ ى. يو يب گ فثب اي( = زيوب فثوبو وزوق موـػؿگ ػ عو ويو يب گب ث! ) ع يـؼ ات ـبؿمي، تفبِ ثب فثبر ت لبثًنجتب ِـاوبت اىت ِبت تيبث ػاؿػنبِ زق ثب اي بػي في بي. ـ يب ػؿ گـا اف رؿ ػمتتزه ـ فثب. و و ثنوزبؿ ،ـ ىوؼ ؽوؿي، وبي ػمتء اثقاؿِ اف ري ؼ ثبىو، بؼ پنو امو. بؿ اف ىو" ثزنو" ِؼ پنو ؿايذ( = ـوبؿثـػُ پ ) قاؿگي، يو ػؿ گ" قػ پب" ؼنت ـبؿمي يب ؼزـ بعتبى فـ ا زِؼ پن( = وبوي اف ز ثغيو و امووضت ثنزبؿ تـوي- ؼي ثبىؽ ) . تـويًؼتب ع ـبؿميزق ؼزـ قاؿگي يو يب گي فثباژگب عقا بت ثقؿگي اف وؿي، ثغو اف اثقاؿ ػمت گؾىتي ؼ ثبى( = ثزيتـ ػؿ گؾىت.) .. ػرو ثوب ـبؿمويفيوـقاؿگي ا يو يب فثب گبػي ثز فينج ثبِـاوبت اىتى اي قاؿػ ـ اف گؾىتزؼ ثؼا وت ام ػاؿػ، رب ػؿوبء ززو ضو قػيوه ثو يوبث يو گو زو وزل ،زو يييبي گت تفب ائيضبظ ز افگينبي ىب( = ـبؿم ػؿ ثز ي فثب) ػيؼي ػ ى ، يب صؼالؼيؼ اؿتوـ، ػِنوبيگب توبـتو گـنتب اـؽب ػاعِقػيه ِؿازب ، افخ : ز بي قػي، ىزـ، ييبف ا يـاي، تب افي، وـ... زق ز بي ، اف رزب مزبي زفتـ يب وفب حمزز بي فثزىنتب ا برزىنتببؿ ت و ى ؿايذ ػؿ گ ـبؿمي... ( = يه ـبؿم اگـ ي فثب ؿا ثوب زقاؿموتب ػؿبوء مووقاؿ ػىب ،ي ايـاخ ـبؿػ، ث، ثيز ا ي ثِظ ؼ ىهً، لطعب فثب ايِػ مي ث يؼ و.)! ه ىؼـا ـ نتـ ِاژگب ًقاؿگي ثعضب يو ػؿ گزچ يتـ ثگ يب ث" ىؼ ـنز" ، ػيؼ ـبؿمي يؼ، اف لجز ى: ؼ اژؼ( = ؿيغت ث گی, ؿيغت ث) ، ؿمتِ ا( = متجـ، فو و) ، زوق گز( = اػؿاؿ) ، ؿ ز( = اثـ/ ايراريجه عشاير بختي در له ان) ِِ ث( = ثگؾاؿ) ، َـَمتِ ا( = متبؿ) ، تزق( = ػ گبف ؿ) ... 2 - اف ػيـثبف( = غي تبؿي غيبتبؿي پزي) ػ ثووبگوبي گژاػ ،ائؿ، طاؿ ال عج گؾاؿ مىِض ،قاؿمتب ـوق ز نتب اـؽب ام. مـف اي ثببر ب، صبوبرـا ،بي اف مبور تبؿ لبث ىِوبگ گا، الو تبوء لؼي، اف اف ز تـوي فثوب ؿاي اتبئزه ز( = تي اف پـ ثغيِي ثي- ب تـو: بي مفزؼ / زپتب ب / زبط ) ؼ اػ ث. ي لؼي اف ر تـي يوب لِزبوب ىه، ثؼ اي زؼب قاؿ فـ ا وتي ام يؼ ى( = وبؼؾ پبؿ ث وبي تضـيؿ ىوؼ رو تطمو نوتبوؼ اـؽبعب ِؿعوب ؿض زؿيوب وي ، رعزؼى ) . ل ايفيـ اِ فثب اگـ چ ىبع ايو وؼي ثي طجمو ـبؿم اف فثب يو يو يوب گو فثوب ػؿ ايووي ،ػ ىو( = قاؿگوي ) ، ئو عيب بي ف لبث ، تـويِگزقي اف فثب ثـا تأ يغ ،ضى ؼيب ؿؤيؼ اضىو ِؼاؿن ؼاب ؿا ثب ػيگـ ى اگـ ز صؼال وغي تـوب تبؿي يؿ ط صض ثر تِ عطؿ اف ر( = تي اف پـزق ثغي - ب تـو) فيـ اط ػؿقاؿ زقػيه ث ب يب ( = ،وزبط يژ ثذََ عب ، چز ب، ك لـب ... ) اعزـ لـۀ اي چـ ـ ب مبعتِي ثي( = قاؿب ) ِزبوب وبتـوي زِ زع ؼِتزه ژ وبيوو ؿا ثو ىوبؼي گؾاؿ ( = ء ىـلي ىبع/ " Turkic Mongoloid " ) ؼ، ثي لـاؿ ػاػ بؿ و ر ، ت تـوي فثب اف اروؼاػرو توي لبثووب ثغي يب تػ ثقاؿ ِزبوب ثيب ؿا ثغ ي ؼا تؼ ويغ ( = ـُجزب ِي يه امتؼ اي ىؼرق اؿائ عِؿت ث) . قاؿ چـاى ايوؼ انوتات وب

List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

  • Upload
    eltafh

  • View
    168

  • Download
    6

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

http://gunturk.tk/

شارگي ةا ركيت اژگاى فزطت تطتيقي

(ركي دخيل در گيش شارگي فزطت اژگاى اهاي ت)

اؾ چع جغ ؼحجؽ ata yurt بي ثؽ جبي يبكح و عوػ زوق موـػؿگ وو زيوب فثوب =)اي فثب يب گيو. ىػ ياف فثب ـبؿمي پؼاىت اي ىبعيه ز گيم ؿاؼگي اـف-1

اف ر ػؿ گـاـ يب . بي فيبػي زق ثب اي نب ػاؿػ تيبثبت اىتـاوبت نجتب لبث تر ثب فثب ـبؿمي، تفبت اـؼ يع (!ثب يب گيو پنوؼ" ثزنو "اف ىوبؿ . امو پنوؼب ، ثبىوؼ ياف رء اثقاؿبي ػمتؿي، و ؽوـ ىوؼ، ثنوزبؿ و و . فثب ـتزهػمتؿثنزبؿ ضتو امو وو ثغيوي اف زوب =)پنؼ ز اـف بىبعت يب ؼزـ ـبؿمي نتؼ "پبقػ"ػؿ گيو قاؿگي، ( پـوبؿثـػ=)ؿايذگؾىت اف اثقاؿ ػمتؿي، ثغو ثقؿگي اف وبت عقا اژگبي فثب يب گيو قاؿگي زق ؼزـ ـبؿمي عؼتب تـوي .(ؽي ثبىؼ -تـويگؾىت اف اؿػ ـق ايى اىتـاوبت ثبنج فيبػي ثز گيو يب فثب قاؿگي اوـفي ثوب ـبؿموي روػ .. (.ػؿ گؾىت ثزيتـ=)ثبىؼ ي

اف ضبظ زائي تفبتبي گييي زو، وزل زو گويو يوبث قػيوه ثو ضو زوء زوب ػؿ ػاؿػ، ربت ام و ثؼازؼ، اف زبؿا قػيه ػاع اـؽبنتب گــتو توب نوبيگب ػؿتوـ، ا ؼيؼ، يب صؼال ىػ يػيؼ (فثب يػؿ ثز ـبؿم=)ىب نبيگي

بي زحمز بف يب وتـف زمزبي زب، اف ر بي ززق ...افي، وـبي، تـاي افبي، يقػي، ىزـ بي ز :خخال ايـاي، ىب ػ وقاؿء موبو ػؿ قاؿموتب ؿا ثوب ز فثب ياگـ يه ـبؿم=)...ـبؿمي ؿايذ ػؿ گى وبؿ تبرزىنتب افثزىنتب

چز ػؿ گيو قاؿگي ثعضب اژگب تـن ــاه ىؼ !(. وؼ يمي ثػ اي فثب، لطعب ىه ؼظ ثي از، ثيػ، ث ـبؿ، (اػؿاؿ=)گززوق ،(وفو ، متجـ=)امتؿ ،(ث ؿيغت, گی ث ؿيغت=)اژؼؼ :ىؼ، اف لجز يـبؿمي ، ػيؼ " ـنز ىؼ"يب ثتـ ثگي

...( گبف ؿػ=)تزق ،(متبؿ=)امتـ ،(ثگؾاؿ=)ث (اندر لهجه عشاير بختياري اير/ اثـ=)زؿ

اـؽبنتب ـوق ز قاؿمتب، ض مى گؾاؿ عجؿ الا، طائؿ، ژاػوبي گوبگ ثوػ (پزيبتبؿيغي تبؿيغي=)اف ػيـثبف-2

اؿاي فثوب تـويز، اف افء لؼي تبو، الوا گوبگ ىبؿ لبث تري اف مبوب، برـا، صبوب برب ث اي مـف. ام اي ، ثؼ ىه زبوب ل يوب تـي اف ر لؼيي. ثػ اؼ (زبط/ب پتبز /بي مفزؼ :تـوب-ثيي ثغيي اف پـت=)زتبئزه

، رعوي زؿيوبضؿ ؿعوب عبوؼ اـؽبنوتب طمو ترو ىوؼ تضـيؿ وبي ث وبؼؾ پبؿ=)ىؼ يتي ام و اـف قاؿ بزؼ عالئو ،(قاؿگوي=)ىوػ، وي ػؿ ايو فثوب يوب گويو و ياف فثب ـبؿمي طجمو ثوؼي و اي ىبعاگـ چ فثب اـفي اي ل . (ىزؼ

و صؼال اگـ زب ؿا ثب ػيگـ ىاؼ ؼاؿن ضىو اؼ ؿؤي يبؼضى، يغ تأ ثـاگزقي اف فثب تـوي، ف لبث بي يب ثيژ زبطو،=)ب يب قػيه ث ز قاؿ ػؿ ط اـفي( تـوب - زق ثغيي اف پـت=)اف ر عطؿ تر ث صضؿ طالي تبؿيغي تـوب

ىوب ؿا ثو وبيو و ژتزه ؼزع تـوي زوب زبوب (ب قاؿ=)ثيي مبعتب ــ چـۀ اي ل اعزـ (... ب لـك ب، الچز، ب عذثػ تب يوب ثغيوي لبثو ترو اف اروؼاػ فثب تـوي، تر وبؿ لـاؿ ػاػ ثيؼ، ("Turkic Mongoloid"/ىبعء ىـلي=)ي گؾاؿؼوب تانوت اوؼ ايى چـا قاؿ. (ثؿت عال رق اؿائ ىؼاي يه امتؼالي زبجـ =)يغ وؼ تاؼ يب ؿا ثغثي زبوب قاؿ

Page 2: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

ىب ؿا تب وبي ثب يغبت وب نب تـوي صفع وؼ، ػالي فيبػي روػ ػاؿػ وو پوـػاعت ثو ز اف صو ايو ثضوج فثب زبوب *عبؿد ام

روة وؼوو زو روثي ايو ثيژ=)تـوي ػؿ فثب پيت ػؿي اـؽبنتب ىػ و اژگب ثنزبؿي اف فثب ياـف، اگـ الصظ -3

ثغيي اف =)ب، ثيژ ثعؼ اف امال رػ ػاؿػ، اف ر تـي ػالي ز صضؿ صى نبيگي ػيـپبي ارؼاػ زبوب قاؿ (مـفزثوـ طجوك ىواؼ . ثبىوؼ ػؿ ثـ اي بطك و يبػىوؼ ي (...ب، اؿؼز ىػؿيب، ، لبؿابكب چؽتبي، ب ؼقي، ب الچز، ب عذ

ــفؼاو، لج اف تنظ اـبؼ، ثـ اـؽبنتب وي، لو وقاؿ ػؿ " ثبثـ"تبؿيغي يبػوـػ تؾوـ ينب ؿعز گبگ، ثيژ ػؿ عؼ (....وبيي اف يوـلي، روثي، فزوؼاؿ، وبثو ثويژ ثوـ ثغو=)موزطـ ػاىوت امو بي مزعي اف اي مـفز صؿ، فؽ يوب ثغو

يوز ثغيوي اف ثمبيوبي وب ؿموة ت تـ، قاؿ ب طائؿ گوبگ توـن ؽوي ثوػ اوؼ، ثو ثزوب ػلزوك ب اال ـوت اف لز قاؿ وچه ثقؿگ تـن، ؽي ػيگـ اثنتگب زتبئزه ؿي زؿػ ث اي عطو يوب بي گبگ ب اپـاطؿي يز ب، عب ب، ػ من

گبگ نجتب ؿايذ بي ثبـي تئؿي مبفي ظـي اـؼ يالف ث تضزش ام و ػؿ طمءب، ع=)اؼ بطك قػيه زاؿ ث ز ثػ، زؿاؼانبي تض عوا يوغ الوا بي گزقعب ــفؼا ا، اال زعتمظ الاي و اىبؿ عاؼ ىؼ، تب لج اف ظؿ چ

. (اؼ افثزىنتب رػ عبؿري ؼاىتبي مهبپب هؽ ىبيؼ [گب وـي=]جبجبؼ، ؿبي، هؿام، اؾثيگ

ػؿ ايو ــمو ، عزوبؿ . (وو 405ػلزموب =)ؼثبىو ي عؼػي ؽوي و "چبؿؼ وء تـوي"و پزو ؿ ػاؿيؼ، صبي اي ب اژ-4

ثوػ امو ، توـن ي الا گبگب ، ػؿ فثب يب گيو(قاؿگي=)اي و ػؿ لؼ اي ثـاي اتغبة اژگب، ؼظـ ثػ، ا رػ ز وبت

يوب ايىو اؼ فوبي، تعوك، ؿاد يوب موىي ػاىوتـؾ ظـ اف ايى ز فثوب، گويو زوء تـووي ثو چو طبئفو، رؽـاـزوب ػؿۀ چزوي، موؽؼي، =)اف ز اژگب، تمظ ز طبئف ؾوؿ، ا گــت اف وؼا ل يب الا ؼزـ تـن نبي يب ؼزوـ نوبي (ضؼػ=)ثغيي

ژگب و يغبت تعمبت لوي ز ، چز ىبؿي اف ا(نتمز يب ثب امط=)ثػ ام (...مبنىـي ، عتي، عاؿفي، تغبؿي

ايضب ىبؿ فيبػي اف اژگب . گبگ تـوي، ػؿ ربي عػ ػؿد وـػ زؿػ ا بي زع ثػ، اف ر ثـاي ػؿن ثتـ عاؼگب اف تفبت يب "قػيىي"، "طبثم "ي قاؿگي يب تـوي ز، ؿا و ثب عبػ اي عبيو ـمظ ز اؼ تـوي قاؿگي ؽي، عبي تعؼػ چؼگب ػاىت

. ا ؿا، ػؿ ايزب زؿػاؼ ػاىت "ؿييءيتـن"

ي قاؿگي ؽي ؿا اف وتبة اؿفىؼ ربة ب ػثزتي ب اگـ چ ايزبت ايؼ اي ىبؿي اف اژگب تـوي ثغيي اف ضـة اخ، تـ وبوي ــمتي و تموظ و تظوز تـتزوت ىوؼ امو ، ثنوزبؿ . ا ، ثـگــت( "زب طائؿ قاؿــگ عب" )صبد وبظ يقػاي

ؿا ثو اثتىوبؿ وب يوب ضوـة اخب ػثزتي=)ثبىؼ يقاؿگي تـوي ز بي اف ضبظ عي تفع، قػيىتـ ثتـ تـ، عي ػلزك زق، بثع ؿػ امتفبػ امتبػ ، ؼزـ اف بثع ئبعوؾ وؿػ اموتفبػ اييوب ثوػ (ا اـقػ ب اژعػ ثعا ىبؼ خبي ث اي

چز ػؿ ــم ؽي، ثـاي از ثبؿ، ىبؿ فيبػي اف اژگب تـوي، عال ثوـ زچو ،(ػؿ اتب ــم بثع ؾوؿ ػؿد عاؼ ىؼ=)ام

.اؼ زؼ ام ، تمظ ؿػيبثي يغ ىؼ و ػؿ وتبة ربة يقػاي

ؿاؼگي"اي جسث ب يؿ، ظؼ ؼقب اجؽ نؽقحبي نب ػيآهبي ػؿ عبت ثبيؼ تؾوـ ػ و 1352 ظؼ قب "هبـ ؾثب ؿاؼگي ؼا ز "ؿاؼ چبؼيع پدب"ثؽاي جؽكيغ ظؼخ ػي جي جعي ؽظ ثظع، ثيم اؾ اژۀ آ، اؾ "لحزع"

نبض ثزب زبثغ ؼحجزؽ (ؽوي-تـووي=)ايز اژگزب. اع، جهطيى ػالحگػاؼي ؽظ ازع ثظ "جؽي ـي"بي گبگ

تأمفب ايو ؿموب ػؿ ػموتـك .(217، حسين نائلل [هزارستان]= سرزمين و رجال هزاره جات: منبع) ظاضي ضبؼخي وبث نع اقث .اؿ ؼاؿػ اال ز ؿا ؿؤي ىـػ ا لـ

:جػؽ وو ػؿ تمـيجب تب اژگب، اطالصبت قاؿگي ببي ؿمتبب طائؿ گبگ قاؿ، چز عبػبي تـوي ز ؿا، رزعب اف وبثعي -1

. اتبي اي ــم ، ػؿد ىؼ ام ، امتغـاد وـػ ا يژ زب و عبؿد اف قاؿمتب تؼ ي ب وـػ اؼ، اوخـ اژگب، اطالصبت ػيگـ عبـ ثي از تأمفب ن رؼيؼ قاؿ، ث-2

. قاؿگي، اف ر ثنزبؿي اف اژگب اي ــم ؿا، ث ــاىي مپـػ اؼ :(ػؿ ــم ؽي)صـؾ التز اتغبة ىؼ ػؿ مبث صـؾ ؼابي قاؿگي-3

. ، بثمي صوـؾ، وب صوـؾ التوز ؿايوذ امو [ x ]ش، صـؾ[ ğ ]ؽصـؾ [ü~u ]اصـؾ [ ç ]چ صـؾ [ ş]ل صـؾ [ ā ]_ كحس

[غوي=]غوي يب [رشوي=]بي تـوي ػؿ مبث اژگب عبػي قاؿگي ػؿ گيو [ضاسگي=]چز ػؿ مبث اژگب قاؿگي ػاع وـى

.ػؿد ىؼ ام

خبسی

* /آث ؿاؼگزي زبي ظؼ ثؼزي گيم=آپ ز [(2)دسدو ثسغود =] زبظؼ -2 ([1)دسدو دایضيوي=] پعؼ -1=[ضاسگوي=]=[abā~apā=] آپ

.ؼبي ضاؽ ثؿؼگ اقث ثفشو بوب رشووير فشوبد خواد ر جوذ : جو )بع ، بظؼ چگز، ضزاؽ گز گ بظؼ=[اوزبيكلي /تركمني/تاتاري/تركي قزاقي=]آپب+گي/آپب گي

.(ر ؾش اخزش 193ر ؿ1اغر ج

=[رشوي ]=[apa~ebe~aba=]بآث/اث/آپب : ج ) اقث ؼبي بظؼثؿؼگ بظؼ پعؼثؿؼگ عؼجب ث ،ؼبي پعؼ ثيهحؽ ث جؽي ظؼ ؾثب

.( ؾش اجشص/ 2124ؿ/ 3ج/ سؽسذاذی فض ذاي / خب ازاسیخ

قب ظؼ نؽ قوؽ اؾ جاثغ اليث ؽبهب، ظؼ ضطء بظؼ ، =[رشوي عمش =]آئبثب ايؽاظؼ ؾثب جؽب ج ای لغذ سا ) ؽظقحب

.(زبعفب فشاػ وشد ا .(242ر ؿ1فش بب رشويرج: ج )آهب، ثؽاظؼ ثؿؼگحؽ=[ربربس رشوي=]آثيي

و* و/ا ثك نزظ قليع ، ؼجؽ ؼئيف ث بؼ ثؽظ ي ؼبي ؼيم بي ؿاؼگي ث اث ظؼ ؽة=[ضاسگوي=]=[ābsāqāl=]اهك و/اثنم :ثب=) .(!و فيبػ ىؼ ل ثزـ ى آهك

.(263فش بب رشوير ؿ: ج )قليع كؽؾا ؼيم=[رشوي ربربس =]آكبب

ـ ـ : ثب=) ثؽاظؼ پعؼ ،ػ =[ضاسگي =]اث (تؽبئي ايى ري پز ز... رز گ لبي ثزـي ا ث

(ر ؾش شوض17عيالخر ذیخب اعزشآثبد ر ؿ: ج ) ػ ؼا گيع=[رشوي =]ؿب /آثبهب

* ـ ح/ؿؿي/،ايب ب ؼقحبيي ظؼ ؿاؼقحب پعؼ=[ضاسگوي=]=[atā=]آجب/آج ظؼ يؽ ، آج :چ چي ب يزي اؾ ائزق قزب

:خبؿؼي (3)فشبذاس /ؽشعزب )كاي ت ثع ...آجب/آج -آ»ظؼ گيم ؿاؼگي، ظؼ ثيهحؽ اؼظ، ظؼ بت ؼظ اقحلبظ،

Page 3: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

a» توا گفو وو عــتوـي پوـ ث روـتت ي. نظ ججعي ي («آج »ث «آجب» خال ػؿ ز ؿػ وء=) «ā - ا»ث ت جب پوؼؿ عبي ثو زتوو چب فؼ ربؿي ام ، ز و (ػؿ قاؿمتب ـوقي ب تب ز=)وبؿثـػ تـي اژۀ تـوي ػؿ گيو قاؿگي

ىووب زىبموو ز ؿا امووتعبي اووؼ، ايوو ووو ثوو گه بي ووقاؿ ووو ػؿ ووبرـت ىووـب زووق ثووؼزب زؼ صتووي ثچوو. ثبىووؼ ي امز اگ اف : اث ؽة=)وؼ ي !(.ثؼت ثي ا ػ آج .(342فش بب رشوير ؿ: ج )پعؼ هؼ ، ؼؽف،=[رشوي ثبؽغشد =]آجبيثظ اقث آجب ثؽاي طكحي (=qang)اقث، اژۀ ثعي ؼب هبگ "پعؼ"ؼبي ظؼ ؾثب جؽي ث "آجب"اژء ، پعؼ=[رشوي=]آجب

ايـؼي ثظائي قعۀ هح يالظي خبيگؿي هبگ (.2285ؿ/ 3خب ازاسیخ ج :ج )نع اقث ثبؼ ظؼ ح

: ايب خؿء ا ب جي ؼؽف ظؼ ؿاؼقحب پيؽ ؾ، بظؼثؿؼگ=[ضاسگي=]=[ajā=]آخ * وبتجب ػتي ؼزـ ثي ب =)گگ آخ

.(!ؿ ػؿ بػي ف، وـ ي ػيؼگ يظ ؿ رؽآخ :اث ؽة)=(حج اىبع وـػ اؼ "گگ صبري"اي وت ؿا ث تيغز ؼظ عػ، ك=[رشوي=]آچ .(19عيالخر ذیخب اعزشآثبد ر ؿ: ج )ؾ

يزب ػزؽي، ظؼ ايز كزاي چزي، يؽي ضاخز/ؿؿزي/ب ؼقحبئي ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[ağasi=]آهبقي/آؿبقي*

.ي عؾعگي ب ب ثيبت ب، پهح ثؼت ػع، ؿاؼ .(258فش بب رشوير ؿ: ج )قؽؼ ثؿؼگ=[رشوي=]آؿبقي

* ضاي =[ضاسگوي=]=[ağā=]آؿ انؽاكي سحؽ، ظؼ گػنح ث ؾب بي ؿاؼ گلح ثيگ بي ازحؽا آيؿ ثؽاي ؾب، ؾ

.(!گبؿ ثبچي ػي ي ...گبؿآؿ ي ػي ي ...گبؿ زؼي [لز=]مـگ...ػاؿ وـچز بػيب :ثب=)نع يخووب ازوواسیخر ؿ :جوو ) ضب يززؿ ثزز ززبؼ ؼكحزز اقززث ؼبي نززبؿاظ ثززب، ضززب، كززؽ ظؼ ايززطالذ گززب ثزز=[غووي=]آؿززب

.كؽ ؼؽف نبؽش، كؽؾع ايؽجيؼ ؼ گبي=گؽنبظآؿب(.2291

.(!آؿي، يه فـ يىـ ى، يه عب :اث ؽة=)خبي گقلعا -2 ؼقحب، ظع -1=[ضاسگي=]=[ağil=]آؿي*

آؿز ظؼ ؾثزب جؽزي طكزث .آؿ آإ يزؿ زج نزع اقزث/آؿب/آه/آؿي كبؼقي ثؼت بي نح ظؼ=[رشوي=]آؿ

باي ثؽاي چ س :ؼبي ث ؼپبيب، خبيگب سز سز اقزحوؽاؼ :ؼبي ثزگقلعا ثظ ازب ثؼزعب گ ثيژ گ .(2292بر ؿ: ج )يؿ ث بؼ ؼكح اقث (ب عز=)چبظؼب

)ؾؼات ، ايزب زػي گيزب آم ؼثب، ثالم ، آم آم :خؿء ا ب چع ؼقحب ج ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگوي=]=[ağ~aq=]ؽ/آم* و

قليع ظانح ثبنع اقجي=[ضاسگي=]=[aqyal=]يبآه .خ آم : ؼگ قليع ظاؼظ (شص . يب

.(22عيالخر ؿ: ج )ؼگ قليع=[رشوي=]م/آؽ

، چه=[ضاسگوي=]=[oqrā=]اهؽ * قپيع قزيب ؼبي ث ه ؽ آم ؼبي چه اقث، طلق جب نعۀ ؿاؼگي ث اهؽ

. ؽي چهز ثزعا ازالم نزع ثبنزعاي ب، اقث ثطبؽ قليعي قيبي اخؿاء زبي ازب. ثبنع ي (!ىي ي ىي ػ تـاق اهؽ :اث ؽة)گيع ي "فگئ"جؽي، چه ؼا بي اؽؾ ظؼ ثيهحؽ گيم

(.259 / خود آموز و مكالمات روزمره تركي آذربايجاني: منبع)قپيع قيب=[آرسثبیدبي رشوي=]هؽ آؽ

،ؼ ػاث ثب=[ضاسگي=]=[alxatun~ālxātu=]ضبج آ* اي ظؼ ايزب زب هؽيز ظاؼظ قزؽشثبيي اؾ خزف اخز ز چهزب

.(،[صیجب=گإصي دس صثب رشوي=]!عبت گقي ،مزب پزچ، عبت ثج ،ضبج آ :ثب=)ج آ :ثيكظ/ؼظى -يعا/ؿاؼقحبضيم ؼا ؽت قؽش چيي كؽبؽايب كؽببي ؼبي ثاقث ظؼ آؿبؾ جب ؽشق ؼبي ثآ ظؼ ؾثب جؽي =[رشوي=]آ

ر 3خوب ازواسیخر ج :منبلع)ثبؼزب ثز زبؼ ؼكحز اقزث «اؼضز بي جهزح قگ»ايز اژ ظؼ . ؼكزث يزبؼ ؽظع ث يؽ ثعا

.(2293ؿ =[رشوي=]آال .(12-11ؿ فش بب رشوير: ج )قؽشقيت =آب+آ/آب آ ايب، قؽش، ال

ـ * م=[ضاسگي=]=[alğā=]آـب/آ . چ

م=[رشوي لضالي=]=ثآـب (.370 -355بر ؿ: ج )چ

.!(ػاؿ ؿ ػي مف، ػايآي :اث ؽة)=[د دایضييدس =]بظؼ=[ضاسگي=]=[ayā=]آي*

.(55عيالخر ؿ: ج )هيؽۀ چي=[رشوي=]ايب

.(33بر ؿ:ج )ثبي زؽ ضبج =[رشوي=]آيي

ـ * ـ اييىج گى ى، ثچ: اث ؽة=)ثؽاظؼ پعؼ ،ػ =[ضاسگي=]=[ābağā=]اث .(!ػم ى ا ث

(.17بر ؿ: ج )ػ ؼا گيع=[رشوي=]ؿب/آثبهب

.(!ا ؼثػي ب پنپزيز، ب پزي :اث ؽة=)زكؽت، آؼؾ=[ضاسگي=]=[ārbo=]اؼث/اؼب*

.(21بر ؿ: ج )زكؽت، آؼؾ=[رشوي=]اؼب

پبؽ* ز ظؼ گزب قزط، ؾثزب ثز هكزي جسث جؤثيؽ ػظث نطى يب دف هؽاؼ گزؽكح ث=[ضاسگوي=]=[ālpağ=]فػ ىؼا

.ث اكحع .(20بر ؿ: ج )اكك=[رشوي=]اؼثبؽ (.251ؿ 1فش بب رشوير ج: ج )قبزؽ، خبظگؽ=[آبطي رشوي=]خي+اؼپبؽ/دياؼپبؿ .(3فش بب رشوير ؿ: ج )اكك، قسؽ، خبظ=[ثبؽغشد /لضالي رشوي=]اؼثب

ا زؽ ػ تؽ ت، ثي تؽ ـ و فت ؽ ت اف :ثب=)ق ظقث=[ضاسگي=]=[ālğā=]ـ ا * (.!ت ـ .(43آص ىببد سصش صثب رشوي آرسثبیدبير ؿخد: ج )ظقث=[رشوي آرسثبیدبي=]ا

.(68عيالخر ؿ: ج )ظقث ؼا بع اي ايي ضاع=[رشوي=]يياي

وب* .(3()ؽشعزب/دایىذ =)اؼؾگب/اي ظؼ ؿاؼقحب ب طو=[ضاسگي=]=[ālqan=]ا

قؽشض قؽش=[رشوي=]آوب .(270ر ؿفش بب رشوي: ج )، ض

.ؼگبؼگ=[ضاسگي=]=[ālgāk-bolgāk=]گيث -گيا*

.(24عيالخر ؿ: ج )ا، اثن طحق=[رشوي=]آالثال

Page 4: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

* گ، آجم=[ضاسگي=]=[ālew~ālāw=]ا ءآجم=ا ػ فنت اف پ وؼ :اث ؽة=)ؾثب .(!عىا

.(25ؿبر : ج نؼ بيؽۀ آجم=[رشوي=]آال .(11فش بب رشوير ؿ: ج )ؾثب نؼء آجم=[آبطي رشوي=]آئ

* بؿ گقيؼ اف ؿمپ :اث ؽة=)ا ث ن=[ضاسگي=]=[ālā~ālāgāk=]گيا/ا .!(تـم ي گه ا .(24عيالخر ؿ: ج )اثن=[رشوي=]آال جؽي ث اال=[رشوي=]اال . ضبي، ضبعاؼ ثن، ، ضبؼگبؼگ، ا :ؼبي ظؼ ؾثب

.(!ت ي ا يعثؼ ع ثزيول اف :اث ؽة=)گلح قط :وـػا يع قط، =[ضاسگي]=[āyd=]ا يع*. گلزح پزؽظ ازر ؼنز ثي=[آرس رشووي=]=[aiatmaq/ğ=]ؽ/زبمآيبج.ثبنع گلحؼي ث=[رشوي=]=[ğ/aitmaq=]ؽ/بمآيح .(30بر ؿ: ج )گلح=[رشوي=]=[aitmiş=]يمآيح. ؼي گلح ثبنع ث=[رشوي=]=[ayeetmaq/ğ=]ؽ/بمآييحؼبي ثز (ػؿ تو وبي ثو فثوب ايؽوؿي=)ؽظ، ػز زؽظ ، گلزح، ثيزبگلح قط=[ay=]"آي"اؾ بظۀ ايـبم =[رشووي=]ـبما ي

ؼبي هبؼ ث "چيآيـ"ؼبي گلح ث «آي»جب بي جؽي، ظؼ قگ جهح. قؽگ ؿبؾ اقث چي، ب، پهث قطؼبي اابؼ زؽظ، جزير ظاظ، ظاظضزاي زؽظ ثز زبؼ ؼكحز ث "بهالآيـ" (لجچبلي=)ظؼ ؾثب بي. زي، آع اقث

.(2309ؿ/ خب ازاسیخ :ج )اقث

.ضؽ اقت ؽ كسي=[ضاسگي=]=[āyriğ=]ا يؽيؾ*

.(32عيالخر ؿ: ج ) ؽ=[رشوي=]آيـيؽ

.بظؼ=[ضاسگي=]=[āykā=]اي*

ـي ث=[غي=]ا/اي .(2310ر ؿ 3خب ازاسیخر ج: ج )اقث(ثي=)"بظؼي"، "بظؼ"ؼبي ظؼ ؾثب

.اگهث نث=[ضاسگي=]=[erkā=]اؼ*

.(21عيالخر ؿ: ج )اگهث=[رشوي=]اؼبى

* /ت اؼ ثقؼ :اث ؽة=)بؾظا، بؾپؽؼظ=[ضاسگي=]=[erkātü=]ج+اؼ .(!ث ربگ بيت ع گززق و ج اؼ

(.25فش بب رشوير ؿ: ج )بؾپؽؼظ بؾى=[اصثسىي /رشوي/لشغسض /ضاليرشوي ل=]=[ضاسگي=]ائؽ .(33بر ؿ: ج )بؾپؽؼظ بؾى=[ایغس رشوي=]ا

.ؼظ ثؿي پيهبپيم گ ي=[ضاسگي=]=[ergaj~yergaj=]يؽگبج/اؼگبج*

.(61الخر ؿعي: ج )قب ث ؿ پيهؽ گ ثؿ ؽ ق=[رشوي=]ايؽگبج

پهزحب ثز ايز /اي ظؼ ؽؾ خثي اكـبكحب پبكحب، هجز اؾ آزع اكـبزب طو=[پشلتو=]=[spinboldāk=]ثع ى امپز* ايؽجيؼ ث ثؼع=)طو بي خزثي، ثهز هزعبؼ ، آ ازي جسث لغ زيب ضت ؿاؼ(ثحعؼيح اؾ ظؼۀ خبهيب

زب ظؼ ثهز اخزعاظ ؿاؼ، ـزب -ث ازحب هي جبثيؽ ؾيكث جزؽى –ؽ /ثعام/اژ ثعم - اي بخؿء ظ. ثظ اقث پهح، ػب زؽف . هعبؼ ظيگؽ بن داؼ ثظ اقث .نظ ججعي جل ي "ى" ثؼت "م"ظؼ ؾثب

.(2327 -2179 -2258خب ازاسیخر ؿ: ج )ثاق جپؼبي ظؼ ؾثب ـي ث=[غي=]ثعؽ/ثعاؽ/ثعام

.ظيگعا=[ضاسگي=]=[ojağ=]ؽ/اخبم*

طجص=[رشوي=]ؽ/اخبم .(24عيالخر ؿ: ج )آجهعا

.بگب ثبػد ثطؼ ػظي اؾ خب ثؽضاقح=[ضاسگي=]=[ouçāt=]اچ ث/اچ ث*

(.37بر ؿ: ج )پؽيعاؽ اقث اؾ =[رشوي=]اچحي .(ب: ج )پ ؽا پ ؽا=[رشوي=]اچب -چبا

ا* .ؿيث خگي=[ضاسگي=]=[oljā=]د

.(38 فش بب رشوي ر ؿ 2305خب ازاسیخ ؿ: ج )ؿيث ثعقث آع=[لضالي/لشغسض /رشوي رشوي/غي=] اژا/اد/ادب/اد بيؼبي ؿيزث، ثز (Ja=)خزب پكزبع + آؼظ ؽظ، ثعقزث ؽظ، كت ، جسييبكح=(=Ol-)اادب اؾ بظۀ =[غي=]ادبي

.(2305ؿ/ 3ج/خب ازاسیخ :ج )يبكح نع، ظؼآع، قظ، جبؼاج اقيؽ خگي اقث

.اعؼ ، بجي=[ضاسگي=]=[ogi~ogāyi=]يي اگ/اگي/اگي*

.(51عيالخر ؿ: ج )ي اگ =دء جؽي آغؼثبيدبيظؼ . ، ببظؼي، بثؽاظؼي(پعؼاعؼ=)بپعؼي=[رشوي=]ا گبي

چزي، خزؿءا زب طوز ؼقزحبيي ظؼ . بي چي ضي بع جپ .جظء قگ اجبنح نع=[ضاسگوي=]=[obā=]اث *

بي قطحي ظؼ آدزب ضب، خگ ظؼ ؾب ػجعاؽز ب ؿاؼ "بقث "هي ظؼ ؾب پؽژۀ ك [اؿفگب=]ؿاؼقحب

، اي طو ثؼع اؾ كحء ػجعاؽز، پبكبؾي ژاظي ظؼ اضحيزبؼ اكـبزبي حدزبؾ ؿبيزت هزؽاؼ ظاظ ج اث : ظؼگؽكح اقث .(بلز=)نع .(299ؿ/ فش بب رشوي: ج )جپ=[رشوي لضالي=]اثب .(33عيالخر ؿ: ج )بي چي ضي=[رشوي=]اثب

/ؿؿززي/ززب ؼقززحبيي ظؼ ؿاؼقززحب=[ضاسگووي=]=[ütqol=]اظهزز/وززاج* هللا اؼظززي سززع آيززث خززبؿؼي، ايززب ؾاظگززب

.(قاؿ تجبؿ=)اليب اؾ ؽاخغ ثؿؼگ ػؽام اقسبم .(35بر ؿ: ج ) آجم-2گيب ػق -1=[رشوي=]اظ/ات

.(270ؿ/ صش رشوي آرسثبیدبيخدآص ىببد س: ج ) ػق=[رشوي آرسثبیدبي=]ات

كالكالي ثي :اؼكالي :ثب. االظۀ يي پعؼ ، بيلءچي اؾ جطء يي پعؼ ثبنع=[ضاسگي=]=[or=]اؼ* .، يب آ

.(321فش بب رشوير ؿ: ج )هجي، بيل، ضبعا=[لضالي رشوي=]اؼاحؽى بنـؽي ظا، جط ثػؼ اقث ظؼ ظيا ـبت :ؼبي گػانح، پبنيع ظؼ اي ث=يجؽ=[ur=]اؼاؾ ؼيه =[رشوي=]اؼؽ

يي يبي هحؽى، ظظ، ظظب، ژاظ، ضبعا، ضيهبع :ؼبي ي ؼب آع ظؼ ايطالذ ث جب ث ك، قال، كؽؾعا .(2301 ؿ/ خب ازاسیخ: ج ) هجي اقث

.(44عيالخر ؿ: ج )ضيم ججبؼ كثب حؼوبت ؼا گيع=[رشوي=]م/اؼؽ

Page 5: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

زعي اؾ جاثزغ اليزث اؼؾگزب -1 :اي كؽػزي ظؼ ؿاؼقزحب ب طو ؼظضب=[ضاسگي=]=[orxan=]اؼضب* يم زب -2ظاي

(.ىبي اي الي =)ثبؿؽا اؾ جاثغ اليث ع ج =[رشوي=]اؼضب .(304فش بب رشوير ؿ: ج )ؽىقؽظاؼ خگآؼا (319بر ؿ: ج )زب اي نؽ ،اؾ آثبء اخعاظ جؽب ظؼ جؽكحب هعي، كؽؾع يبكث اث ذ=[رشوي=]اؼضب

* .گب ييالم=[ضاسگي=]=[orkā=]اؼ

.(324بر ؿ : ج )قؽؾي، =[رشوي=]ا

.(ارفبلب ای طم وبال وغزبي عشدعسش اعذ=)بؼ/ؿؿي/ب ؼقحبئي ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[üzdağ=]اؾظاؽ*

زويوي=[رشوي=]اإؾظاؽ . (313ب ؿ: ج )

. بي طؽي ى جيؿ انيبء ى جيؿ ظؼ زب ػظي ثه =[ضاسگي=]=[üj=]اج/اج*

ؽ ؽ چيؿ=[رشوي=]اج .(38يالخر ؿع: ج )ى ظ ق ؽ، احب، ى، پبيب چيؿي اقث ث ث=[رشووي=]اچ خوب : جو ). آزع اقزث "بي اؼضز قگ جهزح"ي ؼب ظؼ ؼبي ق

.(2133ؿ / ازاسیخ

.ي لؽت دجبؾي=[ضاسگي=]=[üj=]اج/اج*

(.38عيالخر ؿ: ج )احوب=[رشوي=]اج (.238ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي : ج ) حوبا=[رشوي آرسثبیدبي=]اإج

ـ ح/ؿؿي/ب ؼقحبيي ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[üçtorkan=]جؽب اچ* (46عشصس سخبي ضاس خبدر بئر ؿ: ج )چ

.(37عيالخر ؿ: ج )ػعظ ق=[رشوي=]اچ

.نيع=[ضاسگي=]=[oçi=]ياچ* .(59بر ؿ: ج )نيع، نؽة=[شوير=]بىايچ

.آل، هبة=[ضاسگي=]=[ogrā=]اگؽ /اگؽ *

(.52بر ؿ: ج )آل ؼنح=[رشوي=]اؽا

.(5[)دس د ضاسۀ رشوي=]جي ؾؼي=[ضاسگي=]=[oular~olar=]االؼ/االؼ*

. (308فش بب رشوير ؿ: ج )جي ؽ=[رشوي=]االؼ

آة=[ضاسگوي=]=[olum=]ا* ، ا: خبؿؼي/ؿؿي-1/چي اق ظ ؼقحب ظؼ ؿاؼقحب، گػؼگب ايكزث زب هؽي-2ه ع

.ا كؽاش :ظؼ بؼ ؼظضب ع (ؿػن-ؼـة الي زؼا=)ظؼ زءا كاي ثيكظ .(268عيالخر ؿ: ج )ؼجؽ آة=[رشوي=]ي

ائزق گزبگ زؿاؼ خكؼ ، ثي=[ضاسگي=]=[batur=]ثبجؼ* ثزبجؼ، خؽؿ ي: ثبى، هؽب، ظالؼ ، ايب زب نزبؼي اؾ يبزب

رگ بػيوؼ :اث ؽة=)ثبجؼ هؽ: دؽا/اؼؾگب/ظؼ ؿاؼقحب اي طو چي خؿء ظ ب. يؽثبجؼ، ثبجؼ، اؼثبجؼ يبؼي .(!، ب بػيؼ راـػثبجؼ/ فشو بوب رشووي 2328ؿ/ خوب ازواسیخ :جو ) پزا، يز، خزاؽظ، هؽزب، ظيزؽ=[غي/رشوي/ربربس /رشوي لضالي=]ثبظؼ/ثبجيؽ/بجؼث (.348 -347ؿ

قؽش: ؼبي ث، ب پبيحطث ـكحب=[غي=]ثبجؼ اال ي دس وسد غغوزب دس ث م اص گیذۀ یه فس غوزذ اشیىوبی:ج )پل هؽب

.(ریضی ایشا .!(ثبي مط مزـ ى، ػف :اث ؽة=)ثؽجع=[ضاسگي=]=[bai=]ثبي*

(.81عيالخر ؿ: ج )ثؽجع=[رشوي=]ثبي

.(!ػاػثبيػ ازؼ ىبط ػ :اث ؽة=)ثبضح، يكث بثظؽظ=[ضاسگي=]=[baidadā=]ػاػ ثبي*

.(81بر ؿ: ج )ث ثبظ ظاظ يكث ؽظ=[رشوي=]ثزـػي ثبي

.ثؽآعگي ؾيؽ گ=[ضاسگي=]=[bābārdağ=]ث ج ؽظاؽ*

.(89بر ؿ: ج )حطا ظ ؽف زو ؼا گيعاق=[رشوي=]ثهؼظام/ثؿؼظام

.گب چبم ثؽاي غثر=[ضاسگي=]=[bordaği=]ثؽظاهي*

.(85بر ؿ: ج )ؼي كؽث پ ؽاؼ ثبنع ث=[رشوي=]ؽ/ثؼظام

ظؼ يب ؾب ظضحؽا ؿاؼ، (ثیژ دس گزؽز=)بي كجحب ؼايح=[ضاسگي=]=[bābārdağ=] ؼ ث طح *

(.67ؿ/ فش بب رشوي : ج )ضنجطث بيبة، بي ثؽاي ظضحؽا=[رشوي=] ؼ طح ث

.جب گؽظ اكب يب زيا=[ضاسگي=]=[boğji=]ديثـ*/ خوب ازواسیخ :جو ) پبيز اقزث هبث، ، ازعى، زظى، ضؽظقزب ظ ؼبي چي، جب ظؼ ؾثب ـي ث=[غوي=]ثبؿب/ثـ

.(2322ؿ

ع* ـ ظؼ اػبي ثع يب ؾي ؿيؽ ؽ ي نع، ثؽخكحگي=[ضاسگي=]=[boğond~buğond=]ثؿع/ث ظؼضحب ثبنع=[رشوي=]ثؿ .( 89عيالخر ؿ: ج )ثع لي ؼا گيع ظؼ اػبي آظي ج

ع ؼؿ* ع ؼؿب/ث .گپؽ ، ػي گيب=[ضاسگي=]=[bāldārğo=]ث

.(80بر ؿ: ج )قبم ادعا، ػي گيب=[رشوي=]ثبعيؽؿب

Page 6: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

"ثالم ق"، "جؽثالم" ،"ثالم ا"خؿء ظ ب ثؼي هؽاء بوي ظؼ ؿاؼقحب، اؾ خ =[ضاسگي=]=[bolağ/q=]ثالم* ظؼ ز

ززؽثالم"ا ثيكززظ، گ، ظؼ يزز "ظؾظثززالم" "خ ظ "ززبؼثالم"ا ظؼ ززز ظ ثيكززظ ظؼ دززبة، "ثالم گززؽ"، ايؿگززيظؼ ضطززيي" ظاييؽظاظ "ثالم ق عوؿرز پوـ ...اي اف ؿا ػؿ زوؼ....اي ؿا زوؼ طوت...اي پوزو ىوب زوؼ :ثزب=)ؼظى -يعا/ظؼ ج طه

(.!اي عتـمـاغ زؼػ...اي زؼ لـاغ لؼ ...اي ػاغ زؼ مز ث...اي زؼ ثالماف مـ....اي زؼالم .(91بر ؿ: ج )چهء آة ؼا بع=[رشوي=]ؽ/ث

.!(و ثجؽاعبن ىي، گاف :اث ؽة=)پؽاع نع، پبنب نع=[ضاسگي=]=[butra=]ثجؽا*

.(82بر ؿ: ج )پؽيهب وم حلؽم نع=[رشوي=]ؽ/بمثجؽا

* .!(ىؿ عـ ثجتب ثبػ ق، :اث ؽة=)ب هبث ظؼ يسبؼي بي چي جب ضحچظؼ=[ضاسگي=]=[butā=]ثج

.(83بر ؿ: ج )ب چي ظؼضث ؼيبزي=[رشوي=]ثجب

* .(!زگـثظ لؼ فاغ :اث ؽة=)ثعؼچي، پؽعۀ ؼؽف=[ضاسگي=]=[bodānā=]ثظ

.(84بر ؿ: ج )ثعؼچي=[رشوي=]ثظ

.!(ثؼ چي، مـط چيپزو زػ وؿ، :اث ؽة=)ؼگ ضبي=[ضاسگي=]=[bur=]ثؼ*

ل (=Boz) ثززؾ ( =L/R)ؼ/ظؼ ؾثبززبي جؽززي گززؽ (Bor=)اژۀ ثززؼ=[رشوووي=]ثززؼ زز )=(z=/ş)ؾ/ظؼ ؾثبززبي جؽززي گززؽ

ؼبي ضبكزحؽي اقزث ثيهزحؽ ثزؽاي ؼزگ اقزت، ازب ثز (گيؽظ ؼا ظؼ ثؽ ي «چاني»ءؾثببي جؽي اؽؾ خؿ ؾثب (.2324ؿ/ خب ازاسیخ :ج ) اي ؼن يؿ ث بؼ ؼكح اقث ؼبي ه ثؼعب ث

.پبنءپب=[burbi~borbi=]ثؼثي*

ظ ثؼثينح، «كؽاؿي»ظ ؽف ؼا ؼا ضاع =[رشوي=]ثؼثبي .(85عيالخر ؿ: ج )ؼگ پب ث

.ػي ظؼضحچ=[ضاسگي=]=[borğāso=]ثؽؿ ك*

.(85بر ؿ: ج )ػي گيب=[رشوي=]ثؼق

.ػوبة=[ضاسگي=]=[burguj=]ثؼگج*

.[هاي تركمن در لهجهء هزاره=]ػوبة=[ضاسگي=]ثؼگظ

فشو 86وبر ؿ: جو )ػوزبة=[ثبؽوغشد / س ایغو /رشووي/ربروبس /لشغسوض /لضالي /رشوي اصثسىي=]ثؼؿت/ثئؼئت/ثؼيث/ثؼگت/ثؼت

.( 364- 365-376بب رشوي ؿ

* .گب ؽ خا=[ضاسگي=]=[boğā=]ثؿ

.(88عيالخر ؿ: ج ) گب گبيم ؽ=[رشوي=]ثؿب .(70فش بب رشوير ؿ: ج ) آ ، گؾ=[رشوي ایغس =]ثؿب

.ػجـ جؽنؽ-3بى ؿ -2زبحي اؾ نعت ضه گ ؼا اني ثگيؽظ -1=[ضاسگي=]=[boğüs=]ثؿـ*

ووإفز گهززح اؾ نززعت اززع زز آززؽا ثزز ػؽثززي ؿزز گيززع گؽيزز ظؼ گزز گؽ=[رشوووي=]=[büxsamaq/ğ=]ؽ/ببمثضكززاي ؽ ؿا ػؿ ضبوو اؽتوز ثو "ايي"اؼ و صضـت گـي وـػ عبىك ػؿ زـا عيق ىت، گفت عي ث ،(تـوب عخبي=)ؿي

.(83عيالخر ؿ: ج )اي عي تضزش ػ

ـ* ـ/ث .(!و ثـ عؿ ػا :اث ؽة=)جطيؽؽظ. هيع، نكح آة=[ضاسگي=]=[bolğo=]ث

ظؼ آيطح بيؼزبت، ثز خزجم ضؼظ، ث :بي جؽي ؼبيؽ ظؼ ثؽضي ؾثب "ثال"ظؼ جؽي "ثـب"...» =[رشوي=]ثـب .يتك ىؼ ثبىؼ ثـبثؽي قاؿگي زق ى ام اف ز بػۀ (ری و ثغبق2327خب ازاسیخر ؿ: ج )اقث «...ظؼآع

.هكث، ثطم، ظقح=[ضاسگي=]=[bulāk=]ث ي*

.(92بر ؿ: ج )كؽه گؽ=[رشوي=]ث ي

، ؾيبظ ، ثيؽ ، كؽاا=[اسگيض=]=[bulüg=]ثگ*

.(271ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي: ج ) كؽااي=[رشوي=]ثم

(.!ع عجـ يؼ گـگ عؿػ، اف يىؼيگ ػ چز ؿ ث چز :اث ؽة=)ؾاظ پكؽضب يب ظضحؽضب، ضب=[ضاسگي=]=[bolā=]=ث * .(از افراد مطلع ها طبق شنيده: منبع)ؾاظ ضب=[اصثسىي رشوي=]ث ي* ظؼ هعي ؽظ ضبؽ آقظ ظانزحع، خخزء ثزبؾ ػوزبة ؼا ثزؽاي . پؽعۀ نبؼي جؽثيث نع=[ضاسگي=]=[bāwli=]ة

ي"ؽظع ينبؼ جؽثيث ي ؽظع ؼل جؽثيث اؾ اي هؽاؼ ثظ پؽ ثب پؽعگبي اؾ ع گدهي ججؽ ؼا هيچي "ث .گؽكث ظؼيع ثعي ؽين ؼا ؼل نبؼ ؼا ثحؽ يبظ ي ؽظ ي ثب يي زؽث قؿيغ آ ؼا نبؼ ي

:ؼبي ثبإيززب ظؼ ؾثززب ـززي ثزز~ثززبإي=[غووي=]ثززبإي جؼززي جؽثيززث پززؽؼل اقززث، ثززيژ جؼززي خززبؼا پؽززعگب .(2319ر ؿ3ج/ خب ازاسیخ: ج )نبؼي ؽؽ نبؼي ؿب=[رشوي آبطي=]چبي نبي ؾ ث نبؼ ػبظت عاظ نع ثبنع (طؽب=)خخ فشو : جو )يب خخ

.(422بب رشوي ر ؿ

.اؾ ضباظ ػججيب اي ؼي، زهؽ=[ضاسگي=]=[boy=]ثي/ثي*

.(98عيالخر ؿ: ج )ؼجيال ؼا بع=[رشوي=]ثي

.(!ت ثي ثيؽيػعتـ، ت ؿ گ، :ثب=)ػؽـ=[ضاسگي=]=[beri=]ثيؽي*

.(2086ر ؿ 3ج/ خب ازاسیخ : ج )ػؽـ=[غي=]ثيؽي

يززؿ (سدن -الیووذ سووذا=)گب، ظؼ ؿاؼقززحب بي قزز ززب اهززا قززب كززاي=[ضاسگووي=]=[besüd=]ثكززظ/ثيكززظ*

ا اص ثسغوودیب ووضاسر دس ؾووشلي عووىذ داؽووز اووذ ووو ثزووذسیح دس سووب ؾووزب غووزاس ؽووذ فمووظ ووب آووب ثووش یىووي اص ب ووذ دس گزؽووز=)هززؽهي

.(الیذ يشبس ثبلي بذ اعذ هاي ولسوالي هعي=[غي/رشوي=]ثيكت .(373ر ؿ1فش بب رشوير ج: ج )ب هي اؾ جؽب ظؼ جؽكحب ـكحب

Page 7: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.(372بر ؿ: ج )پهحيجب، يبؼ، زبي=[رشوي ایغس =]قت ث

وبر : جو )ظ ظ هؼهزظبي ظاقحبؽبب اقبيؽ يه يبؼ، عظ جؼب، ؽثب نلين، اؾ اقبي ه=[رشوي=]ثبقبت

.(351ؿ .(351بر ؿ: ج )پهحيجب، يبؼ، زبي=[رشوي ایغس =]ثبقتيي اؾ هجبي (تبيچزإت=)اي هجي،[Taiçiut~Tayiçiut=]بي هجيءجبيچيئت اؾ نبض=[غي=]=[besüt~besüd=]ثيكظ/ثيكت

يي اؾ ظ ژؽا ثكيبؼ ؼزؽف چيگگيؿضزب يزؿ اؾ خج . ب ظؼ ااي اؾ ظنب ي ثظ اقثظؼ ػع چيگگيؿض ـ زبي ؽثز ثز هز ثيكزت، ظؼ ضزعث ؼيزث پبظنزبب ايزب چزع جز اؾ قزؽظاؼا ژؽا. ثزظ اقزث "ثيكزت"ه

ظؼ كحر ثـعاظ قو ضالكث پيزؽ (شبذ د ضاس عوشثبصف=)ايؽجب «ثبيديب»اؾ خ . قكءايطبب ايؽا ثظ اع

ثبيزيب، عـ البي ؿي ثػ عػ ا ثب عنبوـه، صتوي توب =)اي ايلب ؽظ پقيعۀ ػجبقي، ظؼ ؾب الضب وم ػع جزا اؾ ثزؽاظؼ زچحؽ يبظنزع، يچزي اؾ هز (.، ػؿ لوت تـوزو اوـفي پزيوـي ووـػ ثػوؼ"لزو"ض مى ا، ىوـ

ؼا ظؼ (وشاد ثوبدغسظ=)اپؽازؼي اؼجزم ايطبزب نؽهي بي نب قبب كئيث كؽبعي هكث (اسط=)خج

چـحبيي (.73 – 2080 -2078ؿ/ 1 ج 3ج/ ب :ج ) نب ثؼع ظانث، ب ثؽظ وبث جبضث جبؾ ؼهيجب ػؾاظگب

زب لج . ػؿ مبص مزعي اف اـؽبنتب پـاوؼ ثػؼ (اف پذ يب ىو مؼ لج=)ب گؾىت ػؿ ثيكظ/ثكظـػ =ظ هؽهيثك*

بي ثغوتب (ثيي ثنػ يـلي و ثـگــت اف ب ز ل ام =)اف مزطـۀ وب اـؽبب، و ثزو اف ثغيي اصي يـلي

يز ثػ اؼ، وچ اف ززبئي و ػؿ گؾىت ثغو ثقؿگي اف ـػ قاؿ. ن اـفي ؿا، تض فؽ عػ ػاىتؼؿػ -اف الي زؼا اي عؼري ثنػ ػؿ ػا و ...»اف ر . وـػؼ ي تبثنتب ث قاؿمتب يزالق ؿـت يفنتب ثني رالي زثبػ ؽب ب ثزنػي

عجؼاـص ث (ـت=) عاز ثنػ تب لج اف. ػؿ ل ز و لـاؿ ػاؿػ اي مطػؿ ثنػ ثبثلجـ . يبػگبؿ ب فبب ام (لؿيػ ؟=)لـقدؽي اؾ پهبؼ ث بث 964 961ثي 970ث ب قيعػي بججي حكي يي لؽ خبگؽظ جؽي..ؿـتؼ يفيبؿت ز لجـ

ثب ؿاؼا (ـب=)ؼقيع اؾ طو ـب (؟) ح ث نؽ خل ال گػن "ضيجؽ"اؾ ج :يكع ياقث چي آع ي

ه ، ىت "ـزت ابه"به نقل از كتاب 57 2پژوهشي در تاريخ هزاره ج :منبع )گػنح ث بث ؼقيع "ؿاؼ"ثال اؾ يب

ثؽاي ث چع . نظ پيعا ؽظ ـب يبي ؿاؼگي ؼا ظؼ ؾثب ؽظ جبؾ اژ....،(تهران125-123، "مزؼعي وبتجي". عؿؼ يث اطالس ـػ ؽب وچـي مفزؼي و ثب لؿت ؼزـ =آل :نظ اژ ـبي ؼيه ظؼ ؾثب ؿاؼ ظاؼظ انبؼ ي

ال بػؿ ، اؼ،=(آي=)آيي/آيب (وبپزنب=)ىـعاـ=آؿ .اؼؿ، بتي=يي اگ ثبؼاف وجتـ و ؼبجب ػؿ چقاؿب اين پـؼ=جبي ا (عؿ چي=)، (تبؿ ثبؿ=)تبف ثبؿ=اجي ثالؽ. (وبپزنب=)و زـا ثب لؿت عؿؼ اي ى=اگؽ. (وبپزنب=)وؼ فؼگي يوبؿ ؿػثبؿب

ب ث فثب ؽبي قاؿ و اف طـيكا اي و تـوي ام. ىػ ي ػؿ فنتبب زق ػيؼ ؿيؼ ي مبؿب چيگزبي ام و ػؿ

پژوهشي در :منبع=)ىػ ي، ا اي و زق تـوي ام ػؿ گيو قاؿگي ث ثـاػؿ ثقؿگتـ گفت (وبپزنب=)پؼؿ ثقؿگ=ظاظا. ؿا يبـت ام

ـد ام ، اف زاؿي ثغيي اف و ػؿ اـؽبنتب «رع وـػ ؽبي عؿػ ؽي»اخ ىبيؼ ضـة. «...( 57 2تاريخ هزاره جو مببي تاي مـ صىتو ىـ وبث ثػ =)ثبثؽايؽاعي سع. ػؿ يـلي، مـچي گــت ثبىؼ ب ؽبيثب ب قاؿزبوب اجؽي"ػؿ اثال ظيػؿ لن عــي ثوبت وبث زق (ام ؼا ظؼ خت «ث عؼا» طو، "آئي ظؼ اليث قبي ا

بابرنامه به نقل از كتاب 57 2پژوهشي در تاريخ هزاره ها ج: منبع)اع ظاكح ؿاؼ بپيكبي اؽؾي ثظ اقث ؼا، ك اها

ؾت مي بي قاؿي ثي ػؿ قػيه بطك يبػىؼ، ـمظ اف ب قاؿاـف، زعـي ثمبيبي . (593و آئين اكبري چاپ لكنهو 89

مبو ػؿ اي ػ ؿمتب زق مي بي قاؿب ثـػ يبػ وـػ، تا ي "نىز ػ" "قاؿ ػ"زـ ػ ؿمتب ػؿ ىبي، ثببي پزيو (چبؿػي يب چبؿػي=)چز تب زء اي لـ گؾىت، يه طبئف ثي قاؿ ػؿ رة وبث. ىؼ ييبػ " قاؿ ثؽ"ؾجؼ ثب

، عـؾ ثػؼ ػؿ وبؿ ػيگـ مبوز ززب صضؿ ػاىت فؼگي ي وـػؼ و ػؿ طي لـ گؾىت، ثب (يعي غط ىؼ=")گؼي"قاؿ ثب اـف ن رؼيؼ زب يب ــاه وـػ اؼ و قاؿ اؼ يب وتب ي وؼ، . الا ػيگـ افػاد وـػ اف ضبظ چـ، ػ ؿگ ىؼ ثػؼ

ؿا ىب ليػؿ اـؽبنتب، اف ــفؼا عػ، تعك ب قاؿ ارؼاػ زب ثامط عؼ از ربي، بي، صزخزتي ػائي ثـاي بطؿ و.اال پب يب نىت گؾاىت ثػؼ

.!(ثي ثب ىؼ ثيػا ىؼ، ثؼ ثي ثيػم :اث ؽة=)بظؼيؿؼگ، ػاي ازحؽا آيؿ ثؽاي ؾب=[ضاسگي=]=[bibi=]ثي ثي* قؽاي ؼا گيع=[رشوي=]ثي ثي .(93عيالخر ؿ: ج )ضبج

بب ضب قيع=[ضاسگي=]=[bikāi~bikā=]ثي/ثيي* ػ ،(ػايي=)ا، ؾ .ؾ

ضبززب ثؿؼگززب ظيگززؽي وززت ززؽظا=[غووي> رشوووي> چسووي=]ثيززي زز ظؼ (bigā~bikā=)"ثيگززب ثيززب"...وززت ؾززب ؾثززبـزي ثؽگؽكحز ظيگؽنزعۀ ايز اژۀ "ثيزي"نبيع وت . اقث «ثب»ؼبي ػب ظؼآع ث (pige=)پيگ «چاني»جؽي

.(2330خب ازاسیخر ؿ: ج ) ظاؼاي ؼيه ؿيؽ چيي اقث "ثگ"جؽي ثبنع خعا اؾ ي/ثي ظايي، ضب قيع=[ضاسگي=]ثي ػ، ؾ .ا ؾ سحؽ ؼا گيع=[ويرش=]ثيگ .(96عيالخر ؿ: ج )ؾب (.66فش بب رشوير ؿ: ج )ضب=[ربربس رشوي=]ثي ثبي

.(ب: ج )ضب=[ثبؽغشد رشوي=]ثيك ثبي

خواس دس گزؽوز ثضسگوب =)ثيزگ خب: زبؼ/ؿؿزي/اي ظؼ ؿاؼقزحب هؽيز ايب ب ثؿؼگ، ثؽجع=[ضاسگي=]=[beg=]ثگ/ثيگ*

.(ثسؾزش سایح ثد غذ" دایضيي" " دایىذ "ای ا دس بطك . یبد ي ؽذذ" ثس " غذ " سش"ضاس ثب سؾذ

.(96عيالخر ؿ: ج )گيع ثع، ؼكيغ، ثؿؼگ دبؾا ايؽ، ال، زب ثؿؼگ ؼا=[رشوي=]ثيگ

=[ضاسگي=]=[begom=]ثيگ* ـ ح/ؿؿي/ؾب ؿاؼ ايب ب بوي ظؼ ؿاؼقحب بي ؼايح ظؼ ثي گجع ثيگ، :كاي چ چطؿ چثچوه زوقػ ثوـ صوك ....مـ بى ثـزؼ ثيگازـ...مـ و ثؼ اـت ثـزؼ :ثب=) ر(46عسشصس سخبي ضاس خبدر ؿ:: ج ) ثيگ جب

.!(ـا ػ فػ يث يظ فؿگـي ...بى ثؿؼگ ؼا ضاع=[رشوي=]ثيي .(97بر ؿ: ج )ضبج

.قگ طو ثؽاي جيؿ ؽظ چبه=[ضاسگي=]=[bilāw=]ثي *

.(97بر ؿ: ج )قگ ككب=[رشوي=]ثيال

تو اموت ىو خو ػؿعو ... ت امت ى و ب ثيز مبي ت... تثي اال يبؿرب لـثب :ثب=)هع هبث=[ضاسگوي=]=[beyā=]ثي *

.(!ت ز و ثچز زۀ ت... ػاؿ ثگ (92بر ؿ: ج )هبث=[رشوي=]ثي

.(!ثزـاؿي پ ي گي...اگ اف ثبزب لؼبؿي :ثب=)خيغ، ، جب=[ضاسگي=]=[pāg=]پ ي* .(79بر ؿ: ج )خيغ =[رشوي=]پ ي

ع=[ضاسگي=]=[pupug=]پپگ* ع (.!ػ اؿ ع عى پپگ :اث ؽة=)

Page 8: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

ع=[رشوي=]پپگ ع .(82بر ؿ: ج )جبج ؽؿب اؾ هجي ضؽـ

.ثيي پ=[ضاسگي=]=[puçüğ=]پچم*

.(83بر ؿ: ج )كي ثيي ا دؽذ ؼية ثبنع=[رشوي=]م/ثچؽ

=[ضاسگي=]=[tabüğ=]جبثؽ* .انيبء وعـ ثقيع

.(99بر ؿ: ج )قدع پؽقحم=[رشوي=]م/جبثؽ

، : ايب خؿئي اؾ ب هؽاء بوي ظؼ ؿاؼقحبچ =[ضاسگي=]=[talā=]جب * ، جبز ؼ ،ؾؼظجب ز، قزجؿجب ، جب ز قؽجب و ...ىج ػاؿ اـف [چ=]جب ث خ ... ؼا ػ ؼ ػاؿ اـفعؼا :ثب=)ثؽكي جب، جب ؼ، جب، ج جب، قي جب، ثيگ جب

زب جقز ػجزعاؽز ؿاؼ هزي هجز اؾ ك ثؽكي جبزطوز ، (گو و زو ؿـوت ػاؿ اوـف....ثؼ ثب عوؼاي عويو وبب طبيفو ىوزغعي پزوـ وؾت عوؼت=)زب ؿاؼ ، ؿبزت قزبي آ ؼا 1891ازي 1893ظؼقزببي ،(پبػىب=)پهح/اكـب

.ظاظع جهي ي (امبعزز .(106بر ؿ: ج )قجؿ ؼا ضاع=[رشوي=]جبال

* .ؿبؼت چپب=[ضاسگي=]=[talā=]جبال/جب

(.106بر ؿ: ج )يؼي ؿبؼت جبؼاج=[رشوي=]جبال

: ضبو اؼؾگب گيؿاة/اؼ ؾگب/اي كؽػي اؾ هجي ؿاؼ ظؼ ؿاؼقحب خؿء ظ ب ؼقحب نبض=[ضاسگي=]=[tabüğ=]جبؽ*

.جبؽ يب (.2374ر ؿ3خب ازاسیخر ج: ج ) اقثؼبي بؽ، جبؽ، ظاؽ جب ظؼ ؾثب جؽي ث=[رشوي=]بؽ

.ـبؼ چثي ظؼ آ ضيؽ ع=[ضاسگي=]=[tebşi=]ججهي*

.(100عيالخر ؿ: ج )چي ؼا گيع(پطنوس=)ث جؽي ؼي، قيي=[رشوي=]ججكي

. قؽ كؽم =[ضاسگي=]=[tārağ=]م/ج ؽاؽ

.(101بر ؿ: ج )نب ث ػؽثي ه بع=[رشوي=]م/جبؼاؽ

.پؽاع=[ضاسگي=]=[tārt-o-pārt=] پ ؽت جؽت * .(ب: ج )جبؼبؼ=[رشوي=] پ ؽت جؽت

.جع قؽيغ=[ضاسگي=]=[tez=]جؿ* .(126بر ؿ: ج )ؼي ؾظ قؽيغ ثبنع ث=[رشوي=]جيؿ

ظؼ گزيم جؽززي آغؼي يزؿ ؾظثززبل ؼا . ثيكززظ/ؼظى–يزعا /اي ظؼ ؿاؼقززحب زب طوز=[ضاسگووي=]=[tezāk=]جيزؿ ى/جزؿ ى* .گيع ي[tezol=]"جؿا"

.(126بر ؿ:ج )قؽگي ظآة ؼا گيع ث انجبع كؽ يعايي ثبنع ؿ اقحؿاء اؾ ظ ثؽآؼع=[رشوي=]جيؿى

.اؼ چؽي=[ضاسگي=]=[tāsmā=]جك*

(2338خب ازاسیخر ؿ: ج )، يب اؼ ثبؼيي چؽي اقثؼبي ثع، ؼيكب ظؼ ؾثب ـي ث=[غي=]جك .(103عيالخر ؿ: ج )چؽ ضب ظا چؽ ؼا ضاع=[شوير=]جك

.!(عؼا، ىى مزؼ، پب ثـ عؼاجـبؼ ىى ال :اث ؽة=)هث ثؿؼگ، ثؽاي ضيؽ ظؼقث ؽظ=[ضاسگي=]=[tāğar=]ـبؼ/جـبؼ*

.(104ب ؿ : ج ) هعذ ثؿؼگ هث گي=[رشوي=]جـبؼ

* ؼيم جز: ظؼ ؿاؼقزحب ثز ثؿ ؽ ، آي ي، ايب خؿء ظ ب گيبي نجي ؼيم ثؿ اقزث=[ضاسگوي=]=[tākā=]ج (.!ؿج مـ لچ زگزـ، مـ :اث ؽة=)ق اقث

.(105بر ؿ: ج )ثؿ ؽ=[رشوي=]ج

ائزق زؿاؼۀ جزؽ=[ضاسگوي=]=[tākā-turgmān=]جؽ ج* زع ا ػ ( 87 2د=) وب قاؿپژيوي ػؿ توبؿيظ ػؿ وتوبة .ب خ

ػؿ گؾىت اال لجز قاؿ يه ل يىؼم جوػ ...ام جؽ ج ب اف ػ فـ قاؿۀ تـوي ػؿد ىؼ ام و رؼ اي ـ ػ نت رؾة الا گبگ ؿا ػؿ عػ ػاىت امو وو رو (ان بي قاؿ ػؿ مؼۀ اعزـ ثيژ ثغيي اف=)ؿيقهام طي لـ اعبؿ

، اف چگگي فب ؿػ رؾة اي زع ث ل قاؿ اطوال ...بي قاؿ ؼبت ز، الا تـن ؽي ثػ ام ، اف ر ز تـو. (ثبثـب=)ب ثـػ ام جؽ بي ؿاؼ، اف ثبثؽ ايؽاعي سع ػا، از ثبؿ ػؿ تبؿيظ و ي تب ربئي. ػؿمتي ػؿ اعتزبؿ ؼاؿي

، فين ث اي اي ل ػؿ ناي بي اعزـ مؼػؿ . اـف اي طبئف ثؿت طك رقئي رؼائي بپؾيـ اف لجز قاؿ ػؿ زؼ ام ـ چؼ و اـف اوخـ زب عبؿد اف اي بصز عؼتب ػؿ ىـب، ثيژ ػؿ وبث ثنـ =)ثبىؼ ثع الي پـا ياف تا (ظؼۀ جؽ=)مـط پبؿمب

ظؼ قزبيب پيهزي، قزؽش . بي قاؿ اف ضبظ التوبػي عوب ضوعز ثتوـي نوج ثو موبيـ طائوؿ وقاؿ ػاؿوؼ ، تـو(ثـؼ ياف ر ػؿ امبػ ػتي وتبة مـاد اتاؿيظ و صؼػ ػ مبي پوزو توأزؿ ىوؼ =)ي گلحع جؽب پبؼقب پبؼقبي اؽؾ ؼا

بي يوغ ؼزوـ پيوت، تموظ صىوب لو ثوػ ىزنتي ض ي بي مزبم پـ اضش ام و اي تؽززـ، ثـعبمت اف . (ام يىوي اف ػ ـاروع ثوقؿگ (تـووي=) اؼظي هؽثبؼي سوزن زبثيهللا آيثزق، ػؿ ؿػ يبزـ تيزع ػؿ اـؽبنتبػؿ وتبة . ام

ث اييب ػؿ زؿ، تؾوـ ؿـت و ـرع ؾوؿ ب ايو ضئيهللا اعظي زي تمزؼ قاؿ تجبؿ ثـصبي، ػؿ لن اربف ب ارتبػ اف ميحسلين نائلل، -2، 424غانان، مونت استوارت الفنسلتون، ترجمله آ لك فكلرت، اف -1: منابع...) جؽبي سون هؽثبؼي :ىغ ؿا چز ـل وـػ اؼ

،كتلاب مشلاهير تشليع در افغانسلتان را...چلاپ اول، 244و243و242و241و93 1پژوهشي در تلاريخ هلزاره هلا ج -3، 157 [ هزارستان]=سرزمين و رجال هزاره جات (.ه آيت هللا قربانعلي تركمني را در اينجا درج كنمتا بتوانم آدرس دقيق مطلب مربوط ب فعال در اختيار ندارم

اگـ اىتجب ىو ؿئوزل روؿ ـعوي تـونوتب و اف ايو =)ؼؽف حهطى جؽ يي اؾ ائق =[ رشووي رشوي=]جؽ ج ، (طبئف ام

.خگء پؽآة ثب ؿاؼع=[ضاسگي=]=[tāgaw=]جگب*

ثؼي خبب ايكحبظ ثؼي خبب ضهي ثؼي خبب قجؿ ثبنزعآثي ؼا گيع اؾ ي=[رشووي=]جب : جو )ب ظؼ ج (.104عيالخر ؿ

ؾ* .ق گؽب، جبثكحب=[ضاسگي=]=[tāmuz=]ج

Page 9: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.(92فش بب رشوي ر ؿ: ج )جبثكحب=[رشوي رشوي=]جـ

گ* ثعع س گعانح پبال ظؼ ؽ اقت االؽ يجك اؼ پي ث ظؼ =[ضاسگي=]=[tāng=]ج

ي گيع=[رشوي=]جبي .(108عيالخر ؿ: ج )اؼي ؼا گيع ثؽ ؽ ظاة ثعع آ ؼا ج

كبؼقزي «ظاؼ» ؼقبع جوؽيجزب ؼزبظ پكزع اي پكع ظؼ گيم ؿاؼگي، بيث ظانح ؼا ي=[ غذ ضاسگوي=]=[tü=]ج*

چي ب هزؽاء زبن ؾيزبظي ظؼ ، قبى :قبح، ظاؼ چچ: ج ، چچثبثؽث :ج ، ثؽثظاؼ ضب :ج ضب :ثب .اقثيح :ؽا كحع "ج"ؿاؼقحب ثب پكع ح ، ا ، ني ، و حز، ج جب ،اؼح ، نيج ؽج، ؿج هچ، ايبظج، ج ه ؽؿ

، ؿيـج چبؼج، ، ج آ ،ج ثؽؿ ي، ج پظي -ؿؿزي يزعا/بي ؼؽف ظگب ظؼ ؿاؼقحب يؿ ب كاي ج ثيؽـ ح: ؼظ ى . چ

=[ غذ غي=]ج .(ری و ادبیز 2305ؿ/ خب ازاسیخ : ج )پكبع نبقءكجث ، بيث ظاؼعگي اقثـي ظؼ ؾثب

طؽي ن=[ضاسگي=]=[tobi=]جثي* .جپ يب

. (409فش بب رشوير ؿ: ج )ه ثعي =[لضالي=]جئث

.(392بر ؿ: ج )ه ثعي =[تركي باشغردي و تاتاري=]جث . (383بر ؿ: ج )ه ثعي =[رشوي اصثسىي=]جئپ

.زيابت ظؼ ظا=[ضاسگي=]=[tor=]جؼ*

(.113عيالخر ؿ: ج )ؼي ع ؼا ثظ ث=[رشوي=]جؼ

ـ حز يزؿ، زب طوز/ؿؿزي/اي ؼؽف ظؼ ؿاؼقزحب ظؼ ب=[ضاسگوي=]=[türgān=]جؽب/جؼگب/جؼگ * جؽ ظؼ اي گزب چ

زع زي ظؼ جلز ي [Turgān=]گ ؽظ ثي زؿاؼ، ايز ظ طوز ؼا جزؼ. هي ظؼۀ ؿؼثع اليث پؽا بن ؿاؼ

خثي چي خؿء آضؽ ب هؽي. اقبظ ظحي گيب جؽب ج نع اقث ز ززعظ يزع ،چؼ/اؼؾگب/اي ظؼ ؿاؼقحب ."خي ؼ جؽب" :ؿت انـب نع اقث (ثعؼ اف ـت عجؼاـص=)پهحب/اعي قب هج، جق اكـبب

.(114بر ؿ: ج )ؾظيؼي =[ويرش=]جؼگب .(87فش بب رشوير ؿ: ج )كؽ ضبهب=[رشوي=]جؼب

اي ظؼ اي ظاؼاي ضيعگي ؾاي ثظ ظؼ ظاض آ ؼظضب ؿاؼع ثبنع ايب زب هؽيز ظؼ=[ضاسگوي=]=[toğāi=]جؿ ي*

.خبؿؼي/ؿؿي/ؿاؼقحب .(118عيالخر ؿ: ج )ب ثبنع ظؼ ؽ ؼظضب پيچ ضي =[رشوي=]ؿبيج

اي اؾ اي خحؽي ثي، ازؽؾ، ؼ ثز كؽانزي ثزظ كوز ػزع ضبو ؿاؼگي،(جنتلري=)جوي=[ضاسگوي=]=[toğāl=]جؿ *

.پيؽؽظا ثب آ آنبيي ظاؼع .(409فش بب رشوير ؿ: ج )ظهين=[باشغردي و تاتاري رشوي=]جؿ

ـ ج* [=tolğā]=[=ضاسگي]= قؽ، كؽم قؽ.

.(109عيالخر ؿ: ج )ال=[رشوي=]ظاـ/ظاؿ/جبـب/جبؿب آي خگديب=[رشوي آبطي=]جگب (.405ؿ/ فش بب رشوي: ج )الطظ، ال

.ضهگي ػجبي -2 هي، ضيي -1=[ضاسگي=]=[tülum=]ج*

(.121عيالخر ؿ: ج )ضيي=[ويرش=]ج

ي :اث ؽة=)ضؽگل=[ضاسگي=]=[tāwlāi=]ج ي* .(!ى لغىيت، ج

.(2344 2086خب ازاسیخر ؿ : ج )ضؽگل=[غي=]جباالي/جئ ي

.!(ى يع ػعتـ عب ػ ب زت :اث ؽة=)ػؽقي=[ضاسگي=]=[toy=]ي/جي*

.(124عيالخ ؿ: ج )خه قؽؼ ػؽقي=[يرشو=]جي

.(!ع گ ج يبؽوؿ يىؼـ :اث ؽة=)چثعقث=[ضاسگي=]=[tāyağ=]ؽ/ج يبم*

.(110بر ؿ: ج )ثبدبؾ چثعقث ؼا گيع=[رشوي=]ؽ/جبيبم

.پبنب=پ ؽ ى جيث، پؽاع پبنب=[ضاسگي=]=[tit=]جيث*

(125بر ؿ: ج )پبؼ اؾ ظؼ ؼكح پبؼ=[رشوي=]جيث ثيث

.[دس د ثسغد =]ؼيؿ ؼيؿ=[ضاسگي=]=[tilim-tilim=]جيي جيي*

(.273ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي : ج ) هبل هبل=[رشوي آرسثبیدبي=]ظيي ظيي (129عيالخر ؿ: ج )ثؽيع (ج/هبل=)يؼي هبچ=[رشوي=]جيي .(160بر ؿ: ج )ؼي هبچ ثبنع ث ػؽثي نؽز گيع ث جؽي ؼي ث=[رشوي=]ظي

اي اؾ ؽظ زؿاؼ ثزبهي بزع ظؼ بي هعيي جب ؾ ظؼ يب ػع ب ب ث گاي ندؽث=[ضاسگوي=]=[timur=]جيؼ*

گيع يث هزي ايزي جؽزي ثؼي حت ، ي قببي اضيؽ احهبؼ يبكح اقث، آب ار ث ػيب ث ب ي ؿاؼب هي پؽؼگ ثظ اقث، ظؼ اي ب، ظؼ گػنح ـي ظؼ يب ؿاؼ ب كت ب ب، ببي اخعاظ يبب

:ثب .ب ثظ اقث خؿئي اؾ ب ػعۀ ؾيبظي اؾ يبب ب ؿاؼ "جيؼ"اؾ خ ب . ثبنع آع اؾ ببي جؽي ـي يحؼ، ثبيحؼ، ظحؼا . حؼ، خجؼ ، ايك

.(408 بب رشوير ؿفش: ج )آ، ؿيؽ نع=[رشوي=]جيؼ .(ب: ج )آ=[ربربس /ثبؽغشد رشوي=]جييؽ

.ؿؿي/كاي ؼؽف ظؼ ؿاؼقحب ب=[ضاسگي=]=[jağuri=]خبؿؼي*

جؽ=[رشووي رشوي=]چبهيؽ/چبؿيؽ/خ ـؽي وبر : جو )ػي پؽعۀ نبؼي، عا، خبؼ، ايب ب جيؽۀ كؽػي اؾ اي بئلء گگال

.(412-419ؿ

Page 10: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

زؽاي زؿاؼ-1=[؟رشووي=]خبإهؼ زؾ (سئوسظ یوه ا وذ يوبي وضاس فوش =)ب يزي اؾ ا ـز، ظؼ ضزعث قكزء /اؾ هز يزؽإ

چيگگيؿضزززب ثزززظ-2. ايطزززبي ايزززؽا 73 -151 -376ؿ/ خوووب ازووواسیخ :جووو ) زززب يزززي اؾ ؼإقزززبي هززز جبجزززبؼ ززز اؾ ظنزززب

عغ رمص رجوبس ووس =)وجي اقث زث آحب ضب=[غي=]=[çaud quri~ja'ud quri~ça'u quri=]چبإهؼي/هؼي خبإت(.

. الظييؽ جكق آ ؼا كؽبزعۀ ظزبي جؽخز زؽظ اقزث. اػطب ؽظ ثظ (ثعذب چسييسضخب)=ثب ث بقجحي، ث جچي (یب چس

يؼزي كؽبزعۀ يزع لزؽ [ quri گزؽظآؼظ، ؽظ خغ=] هؼي [ja'ud جوع ja'un=يع] يي ظيگؽ اؾ پژعگب، آ ؼا ؽت اؾ

.ـي ثبنع -چب گػنث، ثكيبؼ سح اقث ب كاي خبؿؼي يؿ، جؽي (338 -2123بر ؿ: ج )ظاع ي

* /خبؽ ؽ اف ـگ پزو، :ثا ؽة=)بؼ جء ؽ چيؿ -2 گؽيجب -1=[ضاسگي=]=[jāğā~jağā=]ج (.!پبؿ ى خبؽ

خب ؼا گيع -2ؼي بؼ ثبنع ث -1=[رشوي=]يبهب . (260عيالخر ؿ: ج )گؽيجب

* نبث، ندبػث، خؽأت، ظيؽي اقزث زؽا :ؼبي خؽ ظؼ گيم ؿاؼگي ث=[ضاسگي=]=[jerkātu=]ج+خؽ/ج خؽ

(.!ى ج خؽثچ ؽؼعؿ :اث ؽة=)ثبنبث، ظيؽ، ثبخؽأت :ؼقبع، يؼي ا ي كجث ظاؼعگي ؼ جثب پكع .(454فش بب رشوير ؿ: ج )خكؼ، ندبع، ظيؽ=[ایغس =]ي+ژؼاى/يژؼا .(453بر ؿ: ج )خكؼ، ظالؼ، ندبع=[رشوي لضالي=]ژجب+ژؼئي/ژجب ژؼئي (.278بر ؿ: ج )خكؼ، ظالؼ، ندبع=[رشوي لشغسض =]خؼإى+ائؽ/خؼإىائؽ (.279بر ؿ: ج )خكؼ، ندبع=[رشوي لضالي=]ى يؼائؽ

.اي ثؿؼگب ث هؼت ثهيع دف ثؿؼگب، دكي ظائؽ=[ضاسگي=]=[gergā=]خؽگ*

يق اؽؾ جو، ظؼخ، و ع خؼي، گؽي، ثب، كب، ؼظيق، ؼبي ظقث ظؼ ؾثب ـي ث=[غي=]خؽگ .(2348خب ازاسیخر ؿ: ج )اؼ قپب ظؼ خگ نبؼ ثظ ؼبي پيهؽي ظايؽ ظؼ ؼؾگبؼ گػنح ث. گ اقث

* ؾ ؾؼاػي، بؼۀ ؼظضب=[ضاسگي=]=[jāğā=]خ ت عيوه و...اال يبؿرب ـا تب وبي :ثب=)بؼۀ ؽ نئ ثطو بؼۀ ؾيـ" .(!ػؿ اي ضـا زب ؿا بي...ت عيه رؽ ػؿيب چ ثبىؼ...ػؿيب بي"خ

.(122 - 232فش بب رشوير ؿ: ج )قبز ظؼيب=[رشوي لضالي=]يبؿب/ژاؿب .(233بر ؿ: ج )قبز ظؼيب=[رشوي /ایغس /صثسىيا /رشوي آبطي=]يبب .(410بر ؿ: ج )زقب=[لشغسض رشوي =]خئي .(123بر ؿ: ج )قبز ظؼيب=[رشوي لضالي=]ژييئي

ع* .جع، قؽيغ جيؿبؼ=[ضاسگي=]=[jāld=]خ

.(138عيالخر ؿ: ج )چكث چبالى=[رشوي=]چبث

ؽيؿ* ايز كزاي هجز اؾ جكز اكبؿز. ؼظى-يزعا/اي ظؼ ؿاؼقحب ب كاي=[ضاسگي=]=[jālrez=]خ ثزؽ اكـبكزحب

زب ال ؼا زب ؿاؼ زب ثزظ اقزث، ؿبزت قزبي ي، قيبقث يهگي آب ؿت قؽهث قؽؾي ؿاؼززبي ثززي، كوزز ظؼ طوززء اززؽؾ ثيهززحؽ ززؽظ ايزز كززاي پهززح جبخيززي كززحع ؿاؼ. ظاظ اززع جهززي ززي

پوزو ؿروت ...ا ػعتـطت زؼ...ا پي ىتـ زؼ...ا اف ؿا ػؿ زؼ :اث ؽة=)قؽچه اؾ جاثغ كاي ػؼ زؼ ظاؼع ه...ا زؼ ؽيؿ (.!ثبچي گبؿع زجـ...زؼي گبؿع زجـ...زؼي خ عيؿ .(98ر ؿ1فش بب رشوير ج: ج )قحبؼ=[لشغسض رشوي=]خ

.ثبيب/ظؼ ؿاؼقحب اي طو ب=[ضاسگي=]=[jālmiş=]خ يم*

.(421بر ؿ: ج )ؿبت، ظلؽ=[رشوي=]چبيم

/ خؼ* .قضح گنث پقث ي=[ضاسگي=]=[jurmālā=]خؽ

پيچيع نع قيب قزضح =بيمچؼ .قضح ث پيچيع ج ق آجم ا پقث اثب آؽ=[رشوي=]ببىچؼ (.141عيالخر ؿ: ج )نع

.ؼيطح، بيع ث=[ضاسگي=]=[juğül=]خؿ*

.(142بر ؿ: ج )بيع نع گظ نع=[رشوي=]ؽ/بمچه

زعؼـ=[ضاسگوي=]=[jul=]خ* ؼاعاؾ ثؿؼگ، هطؼ ژع ايب سبف ز اؾ خز ظؼ ؼقزحبب ثزؽاي پنزم ، پبؼچ

(.!ويزؼع ؿ اف ز خ :اث ؽة=)اقت .(143عيالخر ؿ: ج )پنم زيابت=[رشوي=]خ

ء نزحؽ=[ضاسگوي=]=[jungāi=]خگزبي/يخزگ * چو اىووتـ :ثزب=)ثچز پمووت امپي... گوبؿ زؼي [لوز=]موـ گو...ػاؿيخزگ

.(!ػي ػمت، ي ػ ػي...ػي ي .(144بر ؿ: ج )نحؽ ثبؼم=[رشوي=]خگ

.اقت قؽش ؼگ=[ضاسگي=]=[jeyrān~jerān=]خيؽ * ؾ، آ=[رشوي=]خيؽا/خئيؽا (.98فش بب رشوير ؿ: ج )گ

.(161خدآص ىببد سصش صثب رشوي آرسثبیدبير ؿ: ج )آ ، ؿؿا=[رشوي آرسثبیدبي=]خيؽا (.95فش بب رشوير ؿ: ج )آ ، ؿؿا=[رشوي رشوي=]خئؽ ئ

ؾ=[رشوي آبطي=]خئيال (ب: ج ) گ

.(ج ای و سا زأعفب ثخبطش سغذ) ؾؼظ آي=[رشوي=]خيؽا/خيؽ

ء جبة قؽش نعۀ گقلع=[ضاسگي=]=[jijiğ=]م/خيديؾ* .ظج

گقلع=[رشوي=]خيديؾ .(145عيالخر ؿ: ج )گعاضحءظج

=[ضاسگي=]=[jil=]خي* (112 / فرهنگ عاميانه طوايك هزاره : منبع)قب ؽث ث ث يي اؾ زيابت ظاؾظ گب ظؼا

.پكييب، ك خعيع، ك ؼبيؽ=[ضاسگي=]يخي پ ك (.ری و بسط یس2332ؿ/ خب ازاسیخ: ج )قب=[غي=]خي (.271فش بب رشوير ؿ: ج )قب=[رشوي=]ئي/يي

Page 11: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

(.ری و بسط یس2332ؿ/ خب ازاسیخ: ج )قب=[رشوي یبلري=]قي

(ب: ج ) قب=[رشوي چاؽي=]ق (ب: ج ) قب=[رشوي آرسثبیدبي=]اي

.بي ؼيؿ اؽيق ؾديؽي اقث ثب زو=[ضاسگي=]=[jilāk=]ى+خي/يخي *

.(148عيالخر ؿ: ج )ؾديؽ ظؼاؾ=[رشوي=]خي

.(!خالبعاؼ ال ىؼي، ب ثبـت :اث ؽة=)ػجت=[ضاسگي=]=[jilāgāk=]گي+خال/گيخال/يگ خي *

(.143عيالخر ؿ: ج )ث كحر خي جيعۀ ػجت=[رشوي=]خب/خ

ز اف پغچي ؿ، :اث ؽة=)ضاؽؾاظ=[ضاسگي=]=[jeyā=]خي * .(!اف پل ؼچي خي

.(145بر ؿ: ج )كع اقث "ػ"ثؿؼگ اؾ قؽهعي، "هيؽۀ"ؼبي اؾ ضاؼؾي ث=[رشوي=]چيچ

، نزع كؼزال حزؽى نزع اقزث ع لم ؾكزحبي ز اؾ پقزث ضزب ظؼقزث يي=[ضاسگوي=]=[çaruğ/q=]چبؼؽ/چبؼؽ*

توب چزوق :اث ؽة=) هح چبؼم: چي خؿء ا ب جي ظؼ ؿاؼقحب، زعكبي كاي ؼ پدبة جؽ ثالم (.!ثؼ ىي چبؼهعؼا زگب و،

(.135بر ؿ: ج ) ؼي آ ؼيكب ثبنع پباكؿاؼ ؼا گيع ؾيؽ آ چؽ=[رشوي=]چبؼم

پبى* (.!ؿي ػ فـ اگبؿ ى چ پبگػ يه :اث ؽة=)قيي=[ضاسگي=]=[çāpak=]چ

.(184بر ؿ: ج )قيي ثظ ثؽ ؼي ؾع=[رشوي=]نبپبت

منبلع ايلن =) يزب ؼا كهزظ، اقزث ؼي چيؿ ثكيبؼ قؽيغ جع زؽزث كزع ث "بمچبپ"اؾ ؼيه =[رشووي=]چپن/چبپبمپ اقث خؿء ا (.قسمت را فراموش كلرده ام ؼبي زؽث قؽيغ ظقزث ثزؽاي قزيي ؿاؼگي يؿ ث[ çāpçi=]چيچ

.ؾظ اقث، اؾ ي ؼيه هحن نع ثبنع .ضؽانيع=[ضاسگي=]=[çebji=]چجدي*

.(ری و چچسبي2356 خب ازاسیخر : ج )جؽانيع، ثؽيع، هطغ ؽظ، خعاؽظ=[غي=]چجچي

جچ * .ب ؼجؽ عض ؼظي كاي ظؼۀ يف، اؾ جاثغ اليث قگب يي اؾ ظؼ=[ضاسگي=]=[çābçāl=]چ

جچيب ـي ث=[غي=]چ .(2353ؿ 3ج بر: ج )ؼبي ظؼۀ جگ، ظؼثع، آثع، دؽا، ظب عض ظنث خگ اقث ظؼ ؾثب

سوؽي قوق آ ؼا ثب پبؼچ ػق پنبع ثبنع، چي خؿء ا زب =[ضاسگي=]=[çāprigāk=]چپؽيگي/چ پؽي* پبگب

پ ؽه: ؼ قؽخگ/ؿؼ/ؼقحبيي ظؼ ؿاؼقحب .چ پ ؽ . (133عيالخر ؿ: ج )اي اقث اؾ ضف ضبنبى چة جؽجيت ظع س=[رشوي=]چ

پو* الى، ثؽف ثبؼا، ثؽف ثبؼا نعيع جأ ثب گؽظثبظ=[ضاسگي=]=[çāpqo=]چپو/چ

.(417فش بب رشوير ؿ: ج )ثؽف ثبظ نعيع ث آيطح=[رشوي=]چبپو .(416بر ؿ: ج )جگؽگ=[رشوي رشوي=]چبثـب

.(425بر ؿ: ج )الى، ثؼا ثؽف=[رشوي=]چؿ

.جبالت ثي ضؼ ؽظ ب=[ضاسگي=]=[çātaq=]چ حبم*

.(186عيالخر ؿ: ج )زكبة ثبنع اظػبي ظؼؽ جسي ثي=[رشوي=]نحبم

* ي/يچؽ /چيؽ .آجمءخؽه، خؽه=[ضاسگي=]=[çermāk=]ى+چؽ

.(146ب ر ؿ: ج )ث جؽي ؼي نؽاؼۀ آجم=[رشوي=]چؽ

ـ ح* دس =) ؼظ ى اؾ جاثزغ اليزث ؿؿزي يزؿ/بي ظگبء ؼؽف ظؼ ؿاؼقزحب ب كاي=[ضاسگوي=]=[çāğātü~jāğātü=]چ

ز سدن ذرب غ اي ظ كاي ب، اؾ سبا خـؽاكيبيي ، اؾ يي ؾاي ث زعيگؽ ( ؾزب دسوبس صذگي ي وذ ها هزارهچ

.ح كحع

ـ ح يزؿ سز (و اص شاغ جس ي وذ ثو دسیبچو اسسو سشیوضد=)ظؼ آغؼثبيدب ايؽا ؾؼي ؼظجي ؼظضب ب ه=[رشوي=]چـبج/چ

الضبههالم ايطبب ـ ايب ب ظؼگػنث خب ازاسیخر : ج )ظؼ خاؼ ي ؼظضب ثظ اقث( إعظ عغ ایخبي=)

. (5 فش عسرج 2197-739ؿ

.ب ؽؿ اظاؼي اليث ؿؼ=[çoğçāran=]چـچ ؽا*

ؼا چؿچزؼا (ىبيؼ ـيوـػ=)ـال، ؼظضب ؽات. ؼبي جع پؽنيت اقث چؿچؼ ظؼ ؾثب ـي ث=[رشوي=]چؿچؼاـ حزبي، ظؼ ، ػكبؽ ايال"احاؼيص خبغ"ثب ث گاي حبة .(2265ر ؿ3خب ازاسیخ ر ج: ج )ب بظ ثظع ت كة ث ازـ چ

ىوب ػؿ ايوـا، ػؿ صى چؽتبيي ػؿ بؿاءاـ ، ػؿ ثزيتـ البت ثوب عافاػگوب ايغبي=)اع ؽظ ؿؼ ؿؽخكحب يه ييالم يب، اؾ ازـ جن ناع عاؼى جبؼيطي، ثطم ثؿؼگي اؾ يث ايبث ججبؼي يبب حؤضؽجؽ ؿاؼ (.رگ متزق ثػؼ

ـ حبيي هؤ قؽچه ي اگـ عـي يبلي ثػ، ػؿ زيؼ طبت ؼاؿن نوجتب فوي ؿا ػؿ ايو فزو ػؿ وز وفض =)گيؽظ چ (.عـض عا وـػ

ـ * .(در لهجه دايزنگي=) يعا گل ث=[ضاسگي=]=[çāğlā-dā-awaz=]ػ زافچ .(135عيالخر ؿ: ج )ي يعا آاؾ ثظؼ ث جؽي ؼي ث=[رشوي=]ؿالبچ

جؼ* .هچي، اككبؼ اقت، جك=[ضاسگي=]=[çālbur=]چ

اقت ؼا گيع=[رشوي=]چيجؼ .(148بر ؿ: ج )ؼن

پ گ* ؼؿي=[ضاسگي=]=[çālpāg=]چ پ ي چپبن غ ث اف :اث ؽة=)يي ع ب .(!نز چ

پ گ .(138بر ؿ: ج )بي بؾى ظؼ ؼؿ پؿعيع =[رشوي=]چ

* زچ چزوقي وو ػ ػيگو ػ :اث زؽة=)گيزع يي ع هبنن ثؿؼگ ظؼ ايؽا الهز ي=[ضاسگوي=]=[çāmçā=]چ چ ثوؿ چ

.(!ى

Page 12: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.(138بر ؿ: ج )هبنن ثؿؼگي اؾ ف يب چة قبؾع جب آل ث ؾع=[رشوي=]چچ

.هالة=[ضاسگي=]=[çāngāk=]چگي*

(139بر ؿ: ج )هالة ثظ آ آحي اقث اؾ آ قبؾع قؽ آ ح جيؿ ثبنع=[رشوي=]چگي

.(ػؿ ز ػايقگي=)ثيق=[ضاسگي=]=[çupuluğ/q=]چپم*

.(148بر ؿ: ج )چه ؼا گيع چؽى =[رشوي=]چيپين

.(ث فثب وػوب=)ؼيؿ چي=[يضاسگ=]=[çuqnāi=] ي+چم/ يچه* .(ػؿ ز ػايقگي=)ؾاظ، چي=[ضاسگي=]=[çüqlāy=] يچه (.2356خب ازاسیخر ؿ: ج )ي چي هؼ :يؼي چم هؼ ظؼ ؾثب جؽي هبء جـيؽ اقث =[رشوي=]چم

ػين=[ضاسگي=]=[çuqür=]چوؼ/چهؼ* .(!و ي هؼچ ـ ػيؼ :اث ؽة=)گظا

(142عيالخر ؿ: ج )گظا=[رشوي=]چهؼ

(.282ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي: ج ) گظا=[رشوي آرسثبیدبي=]چضؼ

.ض نع=[ضاسگي=]=[çük=]چى*

.(142عيالخر ؿ: ج )كؽهكح، هؼظ=[رشوي=]چى ظؼ (çök=)چىۀ كؼ اژ=[رشووي=]چى ؾا ؾظ ث ؾا هكح نحؽ ثظ اقث اب ثؼزعب ثز ؼبي ثجؽي طكث ؾثب

هزي ج كؽهكزح،: ثؽ ؼي ظ پب هكح، ؾا ؾظ ثؽاي ازحؽا ث ثؿؼگب ث بي ث لز: ؼبي ثب ؼي .(2356خب ازاسیخر ؿ: ج )ب يؿ ث بؼ ؼكح اقثؼيطح، كؽ ؼكح كؽ اكحبظ كؽ ؼيطح ث كؽ ،(ربؼات ػؿ بيع=)نع

.كي يعقث ا اؾ ثبؾ جب چ ؼية ثبنع بؼ حاع=[ضاسگي=]=[çuntā=]ح چ*

.(143عيالخر ؿ: ج )كي ؼا بع ؼية ثبنع=[رشوي=]چالم

.يهگ گؽكح ثب اگهحب=[ضاسگي=]=[çünduk/g=]چعيي*

.(148عيالخر ؿ: ج )يؼي ػي ؼا ثب ظ قؽ اگهث گؿيع. يهگح گؽكح=چيعيبىيهح، =[رشوي=]يچيعي

ؼقبع، ظؼ گيم ؿاؼگي، اكؽاظي ؼا ا اي ثظ ؼا ي ظؼ اؼظ ؼعظ، پكبع كجث ا بزي=[ضاسگي=]=[çi=]چي*

«چيقزيـب»، «چيثبيزب»ثبنزع، ثز جؽجيزت «ؿؿزي»ؽ ازؽاف ، ن«قيـب»، كاي«ثبيب»نؽ :ق طوء .گيع ي «چيؿؿي»

ؼا «خي»ا پكع خعا اؾ ؼا ي قبيب اضيؽ ظيع نيع هي ظؼ ايؽا اكؽاظي اؾ ق بزي جؽى=[رشوي=]=[ji=]خي

خي»، «خي يب » :اع ظؼ ب ضباظگي ضظ ظانح نؽي ػعجب «قب». نؽي ظؼ آغؼثبيدب «يب».. .«ثعاخي»، «قب ؽززؿي ايززؽا جؽي ؾثززب چززي اؾ جاثززغ نؽقززحب ثززؽخ، اؾ جاثززغ اليززث نززؽي جؽي «ثززعاخي»ؾثززب ظؼ اليززث

.چبؼسب ثطحيبؼي ظؼ خة ايؽا (.!وؼ يچيوع پج ػ گه :اث ؽة=)نيئي ؼا ثب كهبؼ ظاض نئ ظيگؽ خب ظاظ=[ضاسگي=]=[çiqi=]وـػيچيو*

.(2369خب ازاسیخر ؿ: ج )كؽؽظ، چيؿي ظؼ چيؿي ظيگؽ خب ظاظ، چپبع=[آرس رشوي=]قش/قم

.نع ضيبالجي=ىؼ چيگي. اعيهيع=فػ چيگ. ضيب، اعيه، كؽ=[ضاسگي=]=[çig=]چيگ*

.(148يالخر ؿع: ج )قديع جؼؽظ=[رشوي=]چيببى

.(!مـ پزـعبت ب ، ثؼضبجعب پـ :اث ؽة=)ؾ، ؾب=[ضاسگي=]=[xātun=]ضبج*

نؽظاؼ=[رشوي=]ضبج ابثؽ ، ؾ .(151بر ؿ: ج )ثبي ثؿؼگ ؼب (.108ؿ/ فش بب رشوي: ج )ؾخ، كؽ=[رشوي ایغس =]ضج .(106بر ؿ: ج )بي جؽى ضب، كؽ قالي ضبهب ثب ،=[رشوي آبطي]زبج (.107بر ؿ: ج )ؾخ ، كؽ=[ربربس /رشوي اصثسىي=]ضبجي

زززح* اؼؾگزززب، دزززؽا گيزززؿاة، ضبو :اؼؾگزززب/ؿاؼقزززحب/زززب چزززع ؼقزززحب ظؼ ؽزززؿ اكـبكزززحب=[ضاسگوووي=]=[xālāj=]ض

ح...يم ب ه ضح ػعجب ظؼ ؿاؼقحب اهبزث ظيؽپزب . بي اؽؾي ثظ اع اؾ اخعاظ ثبكج هعيي ؿاؼ ثطهي ب ض حاع، ثؽاي كت االػبت ظهين ظؼ ئثؽي ظانح اموتفبػ اف وبثع =)ظؼ ؿاؼقحب چي ظاليز سز ب ؼظ خظ ض

گؽ آؼيبسؼ اكـبي، ظؼ ثيهحؽ اؼظ آب ؼا اؾ اي ثؽ جؽي ثظ اي ه ؼضي ؼبع، جسؽيق (الاي عتجـ ؿعز بؼاؿ . ؽاخؼ بييع 127-122ب يلسبت ظؼ جبؼيص ؿاؼاع، ث حبة اؼؾنع پژهي اقبـ آؼيبيي پهح هعاظ ؽظ

ايلي سةلاى . فص اس تزكاى طاكي ايزاى، ةا سةاى ةاطتاي ثقيلل تزكلي شيعي هذب كن اي ام طائف=[رشووي=]قاالج/خلج

گاى ختلاس تعلذاد گيولراى ايلي سةلاى ةلا ةل گفتل رشلف زاى . اقزاض يا اقزاض قزار دارد در ايزاى در حال شت

شد، ة گفت آلاى، حتلي رلذر هلادراى هظلا ةل ايلي قلم ةلزاي طل ت يلادگيزي سةلاى ايي قم، ز رس كاطت هي

صلفي لا در ولزا درص، طلعي در هواعلت اس ت للن شاى عقلب والذى آلا اس ديهلز ن كدكاى فارطي تطظ

وليي افلزاد، در گذشلت قلاهص يلا فزلت للا خلرلي لن در د جللذ ة گفتل. يادگيزي سةاى هادري تطظ آا دارذ

لا، ةلزاي هلذتي سةلاى خلرلي را در ي لي اس ةاةل گفتلآ آلا، در گذشلت فلزدي تكرليل كلزد اس خلج. هتوز شلذ اطلت

رللي اهللزسي كلل در وچلليي ةاةلل گفتلل رشللف زاى قتللل ا للذكز، سةللاى خل . كللزد اطللت اي آ وللاى تللذريض هي داوللها

شلد ، ولتاد درصلذ آى تزكلي اطلت يلش،ايي سةلاى ةلزاي ديهلز تزكلاى ةلذاى ت للن هي (در ةعضي قاط هزكلشي=)ايزاى

لا تلا حلذد سيلادي سةلاى ديهلز تزكلاي ايزالي را ايزاى ك عوذتا ريو اغسي دارلذ غيلز قاةلل فلن اطلت، لي خلج

(.ذعبي سؼ اص سادی فش خس اعالي ایشا ؽسذای طت سا چ: ج )شذ هتج هي * ػ ػمتبي مفزؼ :اث ؽة=)زب=[ضاسگوي=]=[xinā=]ضي پزـ موـط غوي ػ ...ىز يػ چيبي مزب مـ ...ىز ي ضي

(.!ىز يت ػا يبؿ چزـ ...ىي رب .(153عيالخر ؿ: ج )عزب ثظ ثؽ ظقث پب ثجع=[رشوي=]ضيب

Page 13: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.(188فش بب رشوير ؿ: ج )زب=[ربربس /طيآبا /لضالي/ثبؽغشد رشوي=]يب

.ػ ،ثؽاظؼ ثؿؼگحؽ=[ضاسگي=]=[dadā~tatā=]جبج /ظاظ *

زؽث ثؿؼگاؼي االم ي=[رشوي=]ظاظال .(434ؿ/ فش بب رشوي: ج )نظ ث پعؼ ثؽاظؼ ثؿؼگ ث ػا (.154عيالخر ؿ: ج )پعؼ=[رشوي=]ظاظا

اي هجب =[رشوي=]ظاظاي .(434ؿ/ فش بب رشوي: ج )آبي ظؼ اليث بقحبي قؽؾي

.ؼئيف س=[ضاسگي=]=[darğā=]ظاؼؿ *

.(155عيالخر ؿ: ج )زب خؿء نؽ=[رشوي=]ظاؼؿ

نبحق، اق=[ضاسگي=]=[dalo=]ظا* .(!ػيؼي ػ پبؿ ػيؼ ظااگ ت ػ :اث ؽة=)حطا

=[غي=]ظا ظ ـي ث ؾثب (.156بر ؿ: ج )نب ظل ث .(ب: ج )حق پهث ؼا گيع=[رشوي=]ظا

.(!پـ ىؼ ظ ى اي مط: ثب)بيث، ؿبيث=[ضاسگي=]=[dāk=]ظ ى*

ظث جؽي =[رشوي=]ظ ى (.155بر ؿ: ج )ؼي بيث ؿبيث ث

ؿ ثزوـي... وو گهتو ثزـي زت...ثزـي چـگ ؼاؿ... ػجه، مبؿ [ػ=]ػي :ثب=)ظائؽ، ظف چي=[ضاسگوي=]=[dāmbāk=]ظ ج ي*

.(!و په مـظؼ ززب زبزؽ ظؼ ايزؽا، كوز يزي (123عيالخر ؿ: ج )قبؾيكث ث ن وبؼۀ چي آؽا ؼؽ گيؽا اؾع=[رشوي=]ججي

.گيع اي نجي ج ي ثؿؼگحؽ ثكيبؼ ؼؽف اقث ؼا ججي ي ع آث قيوي ث ظ=[رشوي=]ظجي .(158بر ؿ: ج )ث جؽي ؼي وبؼ چي ث

.(!گيت ظ جؼـالي تبؿ :اث ؽة=)ب ؿاؼآث قيوي ي قحي =[ضاسگي=]=[dāmburā=]ظ جؼ *

.(388فش بب رشوير ؿ: ج )ب جؽ آث قيوي ي قحي=[رشوي=]جبعيؽ

(منبع اين قسمت را هم متأسفانه فراموش كرده ام)ب هؿامآث قيوي ي قحي =[رشوي=]ظاجؽا .اي ؼيكب پج=[ضاسگي=]=[reşmā=]ؼن* .(120فش بب رشوير ؿ: ج )نظ يب حي ث ظؼ ث ؿ ى ؾيث اقحلبظ ي (اس بسچ ا =)ؼثب=[رشوي=]نؼ

. پكبع ظاؼزعگي كزجث اقزث (ج=)خؿء ظ اي . جؽقبى ،قبى، پؽ يجث=[ضاسگوي=]=[samtü=]ج+قب/قبح*

:ثب (اجز ای فمظ یه ا زبي اعذ=)جؽي ثبنع اقث (قب=)خؿء ا اي

.(469بر ؿ: ج ) ج پؽ جؽى جع ظؼنث ي=[رشوي=]جؼى+ق/قحؼى

ي/قبي* .ظبءظؼ، ظؼ، ظبءظؼ ظؼ اثؽ خؽيب قي ؼيگؿاؼ نع ثبنع=[ضاسگي=]=[sai=]ق

عيالخر : ج )نظ ؼظ آة ؼا يؿ گيع ظؼ ؾكحب قي آة اؾ آ خبؼي ي ؼظي ثظ ظؼ جبثكحب ضهي =[رشوي=]قبي

.(170ؿ

ؽچي* قؽ ػؽـ و جبت يب پي ث=[ضاسگي=]=[sārçeli=]وـػقؽچي. اكهبع، پبنبع=[ضاسگي=]=[sārçi=]وـػق

.ظابظ يب كبكؽ جبؾ ؼقيع ثپبنع .(129فش بب رشوير ؿ: ج )اكهب=[رشوي آبطي=]قبچي .(164عيالخر ؿ: ج )پبنيع، اكهبع=[رشوي=]بمقبچ

.(ب: ج )ثبؼ نبظثبل=[رشوي=]يؾقبچ اؼ اػػ ي ـؼي وـػؼ يلـثبي بي عػ ثبؿػاى ثـاثـ ب لتـوب ؽال بؼ ثنزبؿي اف ...» :خبي، كؽپبنيع=[رشوي=]قبچي

فيوـ بي وؿتػ ؿا ثو وبي گوء لـثبيتـووب، . ي لـثبي ث ػ گ ثػ ام ، ثب ويت ؿيغت ع ربؿا ثؼ ؿيغت ع ا

:منبع) اعبي ػيگـ «...[آويختن چيزها بر طبل و درخت=]بؼ ــپبىزؼ ىـاة، ؿؼ ثـ زتو ي (ــپبىزؼ=)قبچي :اؼ اػػ يازب ل قاؿ زق چز زػاة ؿمي ػاىت ف ػؿ ػاع قاؿمتب چب ـد .(2082 3همداني، رشيدالدين فضل هللا، جامع التلواريخ، ج

، ثـاي ػؿ وـػ ثالب ار (ثـگــت اف زئز ىببزن=)ثطؿ خبي ـػ ب ػؿ ؿمتببي قاؿمتب، ثـ طجك م ارؼاػي. فؼ ام .(180جات، عليداد لعلي، سيري در هزاره: منبع)اـيبؼ ؿا ؿي زتو ي( صزاي=)قي عزـ عثي ثـوبت مالتي، ؿؼ فؿػ

* اي للـيب ػ ت ....[رشو=]ؼؼؿ تؿ گ ؿئؾ تـو :ثب=)ػب، ظقحبؼ، گي=[ضاسگي=]=[sāllā=]ق (!ز ق .(168عيالخر ؿ: ج )ظقحبؼ نبي اقث ثؽ قؽ پيچع=[رشوي=]ق

.يك جثؽۀ پقحي=[ضاسگي=]=[sānaj=]قبج*

.(169بر ؿ: ج )ضيچ اجبي ؼا گيع اؾ پقث ظؾع=[رشوي=]قببج

اي ػؿ لـيو=)قزبؼ ،(ؿ صوءػ ثزنوػاي ػ لـيو=)قز قؼ :خؿئي اؾ ب هؽاء بوي ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[sü=]ق*

(اي ػؿ صوء اي ثزنوػ لـيو=)قز گزي،(اگ ثغبة بي يى اي صؼـب ناي ب طم=)قيح، (قػيه ثبزب، ػؿۀ زگـا

.ؼهه، ظجؽ حبؾ، كؽ ثؽگؿيع :ؼبي قگي اگؽ ثكي ثبنع ثبؾ اژۀ جؽي اقث ث .آة=[يرشو=]ق

* قؽقزؽ ثزبؾي ؼي . ثؽف يص ثكح اليء كهبي ثيؽي آ نزجي نيهز اقزث=[ضاسگوي=]=[sürjā=]قؽخ /قؼج

.(!قؼخ مبي عة، ؿف لج، مبي ثؼ، ؿف :اث ؽة=)ثؽف .(179عيالخ ر ؿ:ج )نيه آثگي=[رشوي=]قؽچ

.پبؼ نع، ضطب ضؼظ بة يب چيؿ ظيگؽي ،ؼبنع ،ن نع =[ضاسگي=]=[sürçi=]قؼچي*

.(173بر ؿ: ج )ؼي ـؿل ثظ ث=[رشوي=]قؼچب

.قلؽ آؼظ ؼ=[ضاسگي=]=[sāwğat=]قؿبت*

آؼظ عيز پيههزي اقزث ؼ :ؼبي ظؼ آ ؾثزب ثز قزهباقزث قهبخغ قهبتظؼ ؾثب ـي =[غوي=]قهبت ظيگؽ .(2369خب ازاسیخر ؿ: ج )قؽؾي

Page 14: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.(134فش بب رشوير ؿ:ج )عي=[رشوي=]قبؿبت

ي=[ضاسگوي=]=[sülā=]ق * ؼبي آظ اؼكح، ثي ػؽ ثؼب ججز چي ظؼ لبي ببظي احؿاػي، ث. قكث، آث

. (!ىي چبؼ ، پزيگق عبت :اث ؽة=)ؼظ يؿ ث بؼ ي .(226خدآص ىببد سصش صثب رشوي آرسثبیدبير فسض اي سذر ؿ: ج )ايطالزب جوجي، آثي=[رشوي آرسثبیدبي=]ق

گ زعكبي ي/ثبيب/اي ظؼ ؿاؼقحب ب طو -2آثؿاؼ -1=[ضاسگي=]=[sülij=]قيح* طبة ا .ث

.(139فش بب رشوير ؿ:ج )ؾي پؽآة آثطيؿ=[رشوي لضالي=]ئؽقيژ .(ب:ج )ؾي پؽآة آثطيؿ=[رشوي لشغسض =]ق (.ب:ج )ؾي پؽآة آثطيؿ=[رشوي ایغس =]قى .(138بر ؿ:ج )ؾي پؽ آة آثطيؿ=[آرسثبیدبي آبطيرشوي =]قالى

ح/پبي ق * ح پبي قز :چز بيي بب ائلي اؾ ه ؿاؼ، =[ضاسگوي=]=[sepai=]يؽپبي/پبي آة/پبي ظث/پبي پ پزبي پ

يب ؼا ظؼ جؽف يب اؼظي ظيگؽ (ثال چشاگب فچوش )يي طو ظاگ نماؾ پد يي يب ق ييظالث ثؽ آ ظاؼظ آ ه ...

.(97ر بج وبظ یضداير ؿ2 ژؾي دس ربسیخ ضاسر ج: ج )ظانح اقثبيث .(43خدآص صثب رشوي آرسثبیدبير ؿ: ج )، زق=[رشوي آرسثبیدبي=]پبي .!(ت تي ىػ؟ پبي قيگيؽ :اث ؽة=)ؾؼظپي ،ػ=[ضاسگي=]=[singir=]قيگيؽ*

.(183عيالخر ؿ:ج )ػت پي=[رشوي=]قيگيؽ

.(ب: ج )ػت پي=[رشوي آرسثبیدبي=]قييؽ

بي پدزبة زعكبيز كزاي :ثبيزب/ ؽجلزغ ظؼ ؿاؼقزحب گػؼ ايب زب جز قزطث، ؽظثب=[ضاسگوي=]=[şato=]نبج*

گ ي .ا .(184بر ؿ: ج )ؽظثب=[رشوي=]نبج

.نظ ؼي آ، ضيؽ ؿيؽ پ ع ثبكح ي (تـو=)اي چحؽ بع اؾ جب قي=[ضاسگي=]=[şügür=]نگؼ*

.(185بر ؿ: ج )چحؽ ؼا گيع=[رشوي=]نؼ

.(2371خب ازاسیخر ؿ: ج )چحؽ=[غي=]قيؼ/نؼ

.آظ نؽيؽ خگد=[ضاسگي=]=[şonqār=]نو ؽ*

.(427فش بب رشوير ؿ: ج )خعا، قحيؿ ، سبؼث=[رشوي آبطي=]چيوبؼ

.آكح ثب كي زؽف ؾظ=[ضاسگي=]=[şug=]نگ*

.(490فش بب رشوير ؿ: ج )ؼاقحگ ؼاقث گلحبؼ=[رشوي=]نى

زعكبي كاي/ظؼ ؿاؼقحب (ونوتبي=)اي ب طو=[ضاسگي=]=[şirdağ=]نيؽظاؽ* بي خبؿؼي، بكزحب اؼؾگزب

.ضبوػي كؽل ع چع ال ثدزبي جحز ؾيزؽ ؾيز -2آ ؼا قيؽجبؽ گيع (رشووب=)ػي جبـ ؼي -1=[رشوي=]نيؽظاؽ .(185بر ؿ : ج )گػاؼع .(481فش بب رشوير ؿ: ج )خجب ؼنح ، قك=[رشوي آبطي آرسثبیدبي=]ؽاظاؽقي

: ج )ؽؿ اليث آغؼيبيدب ؿؽثي ايؽا/ب يكث ؼؽف ظؼ خة ؿؽثي نؽ اؼي=[رشوي=]قيؽظاؿي/نيؽظاؽ/قيؽظاؽ

.(482بر ؿ

.پبكهبؼي ؽظ، قبخث ؽظ=[ضاسگي=]=[şiq=]نين*

كهزبؼ ظاظ، كهزؽظ، اظاؼ =ظؼ ـزي، (siq=)"قزين"ظيگزؽ نزعۀ اژۀ ظضيز جؽزي =[ غي رشوي=]نبهب/قيـب/قيوب/نيوب .(2373خب ازاسیخر ؿ : ج )ثبنع ؽظ، چيؿي ؼا ثؽ كي جسي ؽظ ي

ـ /ـبيي* . (!گ ـبئيؿ زػ ػ ؿف ثؼ ؼ :اث ؽة=)ثؽاظؼ بظؼ=[ضاسگي=]=[tāğayi~tāğā=]ج

جؽزبي آغؼثبيدزبي ز ز. (387ؿ/ فشو بوب رشووي 187عويالخر ؿ: جو ) ثؽاظؼ زبظؼ=[ایغس /لشغسض /رشوي اصثسىي=]جبؿب/ـبي

.ثؽع جل ث بؼ ي "ظائي"ؼا ث يؼت "ـبئي"گيع، ظؼ اي طلق ظگؽگ نعۀ ب ي "ظائي"ؼا "ثؽاظؼ بظؼ" ؽؼـ/ػؽاـ* .ثبگ ضؽ=[ضاسگي=]=[ārrās=]ػ

نظ ؼبي جؽاؼ پيبپي ظا جاي آ يعا گيم ؿاؼگي سؽا ظؼ ايات يعاب سن يظؼ "ـ" پكع ـ=ج ؽ م، نؽـ يعاي پيبپي ج ؽ م=جؽ هف :بع) ؼقبع ؼا ي ، ز (... يعاي ههز قزگ=يعاي حاي نؽنؽ آة، ه

.اقث يي پكبع جؽي ثبنع (.190عيالخر ؿ: ج )كؽيبظ ضؽ=[رشوي=]ػؽاـ

د ؽ* .زيب آظ پؽ ؼ ثي=[ضاسگي=]=[ğājār=]ؿ

.(519فش بب رشوير ؿ: ج )ظالؼؽظ=يهخؼ، ظالؼ=[رشوي رشوي=]هخؼ

.يعاي ؿؽيع قگ=[ضاسگي=]=[ğor=]ؿؽ* .(192عيالخر ؿ: ج )يعاي ؿؽيع ؼػع قجبع ثظ=[رشوي=]=[ğor=]ؿؽ

=[ضاسگي=]=[ğol=]ؿ* . ق

.(217بر ؿ: ج )هت هؽ=[رشوي=]ه

.ػي اؽف، يب نهيؽ ، چبؼچة ػف=[ضاسگي=]=[qab=]هبة*

.(269ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي 195بر ؿ: ج )اؽف=[رشوي=]هبة

.ط ؿج ؽظ -2الي، جو -1=[ضاسگي=]=[qat~qāt~qāti=]ه حي/ه ث/هبت*

.(197عيالخر ؿ : ج )اؽ اقث اؾ ؿج نع -2جو، -1=[رشوي=]هبت

Page 15: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

ب اوطالس يو! وني و اثـبي ا ث پزمت ثبىوؼ=ه حي هبل :ثب=]ي ؾي -3چ -2 ،اثؽ -1=[ضاسگي=]=[qaş=]هبل*

چزززي زززب هؽائزززي ظؼ ر[!ـالوووي ؿا موووز وووو "لجوووبغ لبه"امووو وووو فوووبي ـوووـػي چوووـ ػگـگووو ووووؼ، گيوووؼ هجزززبؽ هزززبل

اي ظؼ كاي ظاييؽظاظ اؾ جاثغ قيع، هؽي هبل: هبل، چي زبخث، ع وب، هبل هبل :خبؿؼي/ؿؿي/ؿاؼقحب .!(اف هبل ب پزبف، : اث ؽة=)ؼظى-ثيكظ اليث يعا

(205بر ؿ: ج ) ا ثؽ=[رشوي=]هبل* .(229ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي 195بر ؿ: ج )ثؽا =[رشوي آرسثبیدبي=]هبل

طحى گع چي خؿء ظ ب ػي ثيبؼي جبجي ظؼ ؿاؼقحب .ثؽنح، ضهي، وي ؽ=[ضاسگي=]=[qağ=]ؽ/هبم*

.هبؽقيب: اقث .(205عيالخ ر ؿ : ج )ضهي=[رشوي=]هبم

* ث سایذ دوزش عسذ اسشؽب غسبس دس مب ا دس فز ب ذدر ثشگشفز ث =)ب ثحؽي ع گي ؿاؼگي=[ضاسگي=]=[qaqmā=]هبه

ط س (. دبة ضاسعزبر ثبفز سؾد م اص خشیذ رعب سؾبسر ای ع گس ثسؾزش دس بطك

.(166فش بب رشوير ؿ: ج )گي=[رشوي رشوي=]هبه

.پهث چه، پي چه=[ضاسگي=]=[qābağ=]ه جبؽ*

.(196عيالخر ؿ: ج )پهث چه=[رشوي=]م/هبثبؽ

.گنث قؽش نع ظؼ ؼؿ=[ضاسگي=]=[qābārdağ=]ه ج ؽظاؽ*

.(209بر ؿ: ج )گنحي ثبنع ظؼ ؼؿ ثؽيب ع=[رشوي=]ؽ/هبؼظام

پ ي پقح=[ضاسگي=]=[qātriş=]هجؽيم/يمهحؽ* .ؼيؿ ظؼ الثالي ي قؽ[ؽس=]بي ب

.(212بر ؿ: ج )زياي اقث ي ا ؼيطح ثبنع آ ؼا ث ػؽثي خؽة ث كبؼقي گؽ گيع=[رشوي=]هجؼ

آيطح اكؿظ "ؼبي جؽي ث (هبت=)اؾ بظ( هث=)خؿء ا اي . ط ؽظ، ؽا=[ضاسگي=]=[qotloğ=]ؾ هث*

.ثبنع، هحن نع اقث ي "چيؿي ث چيؿي ظيگؽ .(2377خب ازاسیخر ؿ: ج ) اكؿظ چيؿي ث چيؿي ظيگؽ (ػ چزق=)آيطح=[رشوي=]هبت

* ؼؿي ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[qātlāmā=]هح . ظؼۀ جؽ/پؽا/ب ػي ب

.(ث م اص صذا عسب ای وؾس)بي ايؽا ب ػي ب ؼؿي ؼايح ظؼ ثي جؽ=[رشوي=]هح

.(! هحيؾ ػ ازؼ نبي، ويى زػ ثي :اث ؽة=)بطؼل، ؿػاي چؽة=[ضاسگي=]=[qātiğ=]هحيؾ*

.(198عيالخر ؿ: ج ) بطؼل=[شوير=]م/هحيؾ

ف، ؽؽ الن=[ضاسگي=]=[qājir=]هديؽ* .(!، ػى لززـهديؽ[پـ=]پبؿ :اث ؽة=)ضاؼ ؽ

ف=[رشوي=]هديؽ .(198بر ؿ: ج )ؽ

.ثـ ، ثـ ظياؼ ثـ يؼت=[ضاسگي=]=[qāçār=]ه چ ؽ*

كوؽات پهث =[رشوي=]هبخبؼ ؾيؽي .(ب: ج ) پاقحطا

قزليع ؼي پيهزبي اقزت ضزب =[ضاسگي=]=[qāşqā=]ه هو * ز ثزؽ پيهزبي از زظ ظيزع ضزبي اقزحؽ ايزب ز

!(.صزؿ ام ب مغ گفت ث گه وـ، ث وؿا ر...ث مػاگـ ههونبي ث ـ وبــ، عـ :ثب=)نظ ي ظيگؽ، ػالحي ثبنعاقت زياي =[رشوي=]هبنو .(205عيالخر ؿ: ج )ظؼ پيهبي ا اؾ قليعي يب

.(!ػي هؽثچيپمؼ :اث ؽة)=(در لهجهء دايزنگي=)اؽف چي-2اگهحب -1=[ضاسگي=]=[qorobçi=]هؽثچي* .(43بر ؿ: ج )ث ـث ـي، اگهحبء ضيبي ثظ=[غي=]اؼبثچي

ازحزبال اؾ جاثزغ /ثبيزب اي طؽثز ظؼ ب هؽائي ظؼ ؿاؼقحب، اؾ خ زب ظ ؼقزحب هؼز=[ضاسگوي=]=[qorğan=]هؽؿب*

گ ؿؿي ي قبي زؿاؼۀ آ . كحع (بلز=)، ث ثؼع، اكـببي بخؽ1891لـ اي طو، اؾ قب ، اخؽقحب/ا

.ػب بثظ نعع ال هحضب پبظنب پهح، ب جق ػجعاؽز جؽي هؿاهي يؿ ث. ؼي ز زبؼ ثظ ث =[رشووي=]ؼؿب/هؼؿب وبر : جو )ثبنزع ؼبي هؼ ظژ ي ؼؿب ظؼ ؾثب

.(548ؿ/ فش بب رشوي 214ؿ

* =ثبيب/اي ظؼ ؿاؼقحب ػي ظؼضحچ ي، ايب ب طو=[ضاسگي=]=[qārğānā=]هؽؽ .ج ه ؽؿ .(2384ؿ/ خب ازاسیخ: ج ) ،(Caragana Arboreseens)ب ػي ظؼضث اهبهيب، ؼؽف ث اهبهيبي قيجي=[غي=]هؽاؿ

ظؼ ؿؽة ج ا ي /زء ا/ثيكظ/ؼظى-يعا/اي ظؼ ؿاؼقحب ب ؼقحب طو=[ضاسگي=]=[qārğāwi=]هؽؿي*

. ظنث يؼت .(548فش بب رشوير ؿ: ج )ر (ثبىؼ ظؿ اف لـلي يه پـؼۀ ىىبؿي عـػرخ ي=)هؽهي=[رشوي ایغس =]ؼؿي .(542بر ؿ: ج )ؽهيه=[رشوي لضالي=]ؽؿيي

ايب زب ايزي خزؿء آضزؽ . ضبى، بة، يعقث، اثؽا -3اقت قيب -2 [دس دو دایضيوي=]قيب -1=[ضاسگي=]=[qārā=]ه ؽ *

:ضب نزيطؼي قزب ظؼ كزاي جب ز ثؽكزي ثـزال ظؼ ػزع ػجزعاؽز-1يبي ب ق بئل كؽػي اؾ هجيزءؿاؼ عي-3ظ ؿي ه هؽ: كاي ؼ قؽخگ اليث ؿؼ-2 ،هؽ ثيگ ظث چي خؿئي اؾ ب ...هؽ: كاي ضعيؽ ظاي

...بهؽ، ثبجؼ هؽ، ضا هؽ ،ه ح ي هؽ، ه هؽ، قبي هؽ: هؽاء بوي ظؼ ؿاؼقحب، اؾ خ ايب خؿء ظ ب ػي گيزب .ه ؽ يؽ~ؽ ه ايؽ: ي ظؼ ؿاؼقحب

.(199عيالخر ؿ: ج )قيب=[رشوي=]هبؼا/هؽا

.(اين مورد را در جايي خوانده بودم كه فعال منبع دقيق آنرا فراموش كرده ام=)قيب، اج، هي، حؽا=[رشوي=]هبؼا/هؽا

في اعبثوؼي ىوزـاي . ثغ اليث ؿؿياؾ جا/ظؼ ؿاؼقحب (فشبذاس /ؽشعزب=)كاي ب يي=[ضاسگي=]=[qārābağ=]ثبؽ هؽ *

ثز ؿا ؼقي اين ثبغ لج لـ... » :گيؼ ثبغ ؼقي ػؿ صؼػ م مؼۀ لج چز ي عػ ؿا اف لـ ػيؼ و ا اـؽبنتب زن ، چيلو "زة ؿا ػاؿػ، وـػو اوخوـ ـوـاا وبي زحبؿ ػؿ فز اؿ اتفبق اـتبػ ام ، اطوـاـو گيوبػ، ثبغ لؼبؿ، ضي ام ثز

Page 16: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

، يزدانلي، بله نقلل از كتلاب بسلتان السلياحه، زيلن العابلدين 64، 2منبع پژوهشي در تاريخ هزاره هلا، ج)«...اؼ ىزعي ؾت رجي يـة" قاؿتمظ اـؽبب (ب قاؿ=)ي ناي، ثغو ثقؿگي اف ثزب ا(ثيژ تب فب ـت عجؼاـص=)تأمفب طي اػاؿ تأعـتـ (455شيرواني،

اوـف ـموظ . عبي مـل ىوؼ امو ىب بي تاتـ، ث فؿ مـزق اف بصجب ب ن ويي عب مـفز زب طي پبونبفي لت .ب بثمي ؿا اـبؼ تزبف تيىز زؼؼ زي اف مبوب اي ناي ؿا قاؿ

=[رشوي=]هؽاثبؽ/ثبؽ هؽ .نبي كؼال ظؼ انـب اؼكحب اقث ب اليحي اؾ آغؼثبيدب

.(ػؿ زء ػايقگي=)قؽك قيب=[ضاسگي=]=[qārāmuğ=]ؽ ه ؽ *

.(210عيالخر ؿ: ج )ؼا گيع الب ضؽظقب آؼع قيبآثء=[رشوي=]م هؽا

=[ضاسگي=]=[qārāyusof=]يقق هؽ * ـ ح/ؿؿي/ؿاؼقحببي ب يي اؾ ظؼ .چ

اؾ خز زب ازي ايزؽ ضبزعا قكزء جؽزي . ظؼ گػنح بي ؼايح ظؼ ثي جؽب ثظ اقزث=[رشوي=]يقق هؽ /هبؼا ت قؼي ثظ اقث/هؽا (.506فش بب رشوير ؿ: ج )هبؼاهي هؽ آب اؾ قب ظؼ ؽؿ ايؽا جب ز

.!(وي ػ لـييهؽيم ػ عـ اف ـ طـؾ :اث ؽة=) خ ت=[ضاسگي=]=[qāriş=]ه ؽيم*

.(290ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي: ج ) خ ت=[رشوي آرسثبیدبي=]هبؼيم

و قي اؼ هالجق ث...اال امت مفزؼ، يب ثؼ :ثب=)كبي اؾ اي قؽ ظقث جب آ قؽ ظقث=[ضاسگي=]=[qulaj=]هالج/هالج*

.!(و عبء ػجـ ػ ا ت ثؼ...ثق لالد اگـ چؼ زتاي... ثؼ

.(217عيالخر ؿ: ج )ػجبؼت اؾ قؽپد ثبنع جب قؽپد ظيگؽ=[رشوي=]هالج

ؿاؼگي اؽؾ حؽى نع=[ضاسگي=]=[qālpaq=]هپبم* پقحي هعيي ؽظا ال .ػي

ج=[رشوي=]هبپبم .(206بر ؿ: ج )ظاؼ ال، ال

ـ* ـاعتزبؿ :اث ؽة)=(ؿياك=)ب ػي گيب، ثؽگ ؼياـ، ثؽگ چحؽ بع چؽي=[ضاسگوي=]=[qālğo=]هـب/ه ث ػم ه

.(!ثبػ (.206عيالخر ؿ: ج )گيع ظاؼ ضبؼ ظاؼظ ث ػؽثي ؽاث ث جؽي ؼي ب گيبي اقث قبه=[رشوي=]هوب

.!(ثن هچيامت عث، يه :اث ؽة=)جبؾيب=[ضاسگي=]=[qāmçi=]هچي/ه چي*

.(207بر ؿ: ج )ػي جبؾيب=[رشوي=]هچي

چزي زب زبوي ظؼ . خبي، بطبز نزت سزي ثزؽاي گػؼازع نزت،-1=[ضاسگوي=]=[qonağ~qunaq=]هبم/هبؽ*

:اؾ خزز ؼقززحب ززجي ظؼ زعكبيزز كززاي پدززبة نؽقززحب ززب ؼقززحبيي ظؼ كززاي خززبؿؼي ؼقززحب،ؿا ".ظايؿگي" ضطء "ظؼۀ جؽ" ايب ب ؼقحبيي اؾ جاثغ پب هبم .(218ر ؿب: ج )ضب، ؿ قؽا ؼا گيع (تـوب=)ؼي -2ؼي ب ثبنع ث=[رشوي=]م/هبؽ

ـ ؽ* .اي، ثؿ گقلع ؾؼظ ؼگ گ ب ؾؼظ حبي ث ه=[ضاسگي=]=[qonğār=]ه

ثيهحؽ . اي بي ث ؾؼظ، ؼگ نب ثي، ؽع، گؽگ اقث اي ؽگ، ه ه :ؼبي ظؼ ؾثب جؽي ث=[رشوي=]هگؼ/هوؽخوب : جو )ژ ث ؾثب ـي ؼا يبكح ـي نع آ هگـؼ اقثاي ا. ث بؼ ي ؼظ ( ىبيؼ امتـ زق=)ثؽاي ؼگ اقت

.(2417ازاسیخر ؿ .(219عيالخر ؿ: ج ) اقجي ؼگ ا بي ث جيؽگي ثبنع=[رشوي=]هـؽ

ـ * ـ ـ ول ز ثىي، ػ :اث ؽة=)كحؽاى، خ ت، پ=[ضاسگي=]=[qānjāğā=]هد .(!ع ثنت وه د

(.208بر ؿ: ج )كحؽاى=[رشوي=]هدؿ

بظ، -1=[ضاسگوي=]=[qānçiğ=]م/هچيؾ* قزيط ثي-2قگ ػ قو، هچيزؾتوب :اث زؽة=)زيزب ػي ظنب ثز ؾزب

!(وؼگ ز .(208بر ؿ: ج )قگ بظ ؼا ضاع=[رشوي=]هبدين

.قيؽنع اؾ آة=[ضاسگي=]=[qānji=]ديه *

.(ب: ج )اؽ اقث اؾ قيؽنع=[رشوي=]هب

(از جمله در لهجه دايزنگي=)احوب=[ضاسگي=]=[qin~qin=]هي/هي*

.(در لهجهء دايزنگي=)اابؼ احوب خئي ظ=[ضاسگي=]=[qānil=]يه .(556 فش بب رشوير : ج )داحوب=[رشوي آبطي=]خي+ي/ديي .(225بر ؿ: ج )د ػػاةن=[رشوي=]هي

ظن=[رشوي=]هبين .(513فش بب رشوير ؿ: ج )ض آنب ظن، جه ث ض

ث م اص آلبیب صفذس روي داد عوشخػ درو =)ػي آث قيوي ؿاؼگي اؽؾ حؽى نع=[ضاسگي=]=[qubuz=]هثؾ*

.(دس ایشا -بخشی افغبي –دی آصاد فز ب جغزيي اص آاص خاب ضاسر دس سا .(212عيالخر ؿ: ج )ثؽث ؼا ضاع آ يي ع قبؾي اقث ؼؽف=[رشوي=]هثؾ .(545ؿ/ فش بب رشوي: ج )بي اؾع آغؼثبيدبي ظيگؽ جؽب قبؾ ػبنين=[رشوي آبطي=]پؾ ي جؽ=[رشوي رشوي=]هؾ .(525بر ؿ: ج )ب ػي قبؾ ظ .(2212ؿ/ خب ازاسیخ: ج )ظؼ ؾثب جؽي ب قبؾي اقث بع ث ػظ ق جبؼ اب ؾي=[رشوي=]هپؾ

گززعاؼي ازهززب، چززي ززب ؼقززحبئي ظؼ -2ززػي پؽززعۀ ززبخؽ آثززؿي، -1=[ضاسگووي=]=[quto=]هجززب/هجزز* خبيگززب

.!(ي، ثبث چپيهجزي :اث ؽة=)هج :ظاييؽظاظ/ؼظى-عاي/ؿاؼقحب س -2ؽؽ قوب -1=[رشوي=]ؿجب/هجب ؼي پيزب زؽؽ ظؼ ؾثب جؽي جؽزي ثز ؿجب. گقلع اي ثؽاي ضاثگب

.(162ؿ/ فش بب رشوي 212عيالخر ؿ: ج )بيطاؼ اقث

.آظ قب يؽع=[ضاسگي=]=[quçağ=]م/هچبؽ*

.(519فش بب رشوير ؿ: ج )ؽظ ظالؼ=[رشوي رشوي=]هچبي

Page 17: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.(!و وي ػ فيي ـت هچوبؼؿثب ػ ازؼ عبي :اث ؽة=)گقلع ؽ هچ،=[ضاسگي=]=[quçqar=]هنوبؼ/هچوبؼ*

ؼبي نبؼ ظؼ ؾثب جؽي هؿاهي يؿ اؾ خ ث ،بنع يب ؿيؽ اؾ آهچ ؼا گيع اػ اؾ آ ي ث=[رشوي=]نبؼ/هخـبؼ .(550ؿ/ فش بب رشوي 212عيالخر ؿ : ج )هچ اقث

.(!عك ثؿ هؼ اف :اث ؽة=)بق نع چع لؽ قؽ قلؽۀ ؿػا ثب يؼي=خغ اكؽاظ، هؼ نع=[qor=]هؼ*

.(213عيالخر ؿ: ج ) خغ ؼا بع زو هكح قؼ=[رشوي=]هؼ

.(!ثـػ خي هؼ :اث ؽة)=[دس د دایضيي=]جلگعاؼ ، ظبي، يبؿي=[ضاسگي=]=[qurāji=]خي هؼ *

.(214بر ؿ: ج )قالزعاؼ=[رشوي=]هؼچي

.(!يگ ىي پزو هؼتلؼ :اث ؽة=)هي=[ضاسگي=]=[qurut=]ظ/هؼت*

.(214بر ؿ: ج )هي=[رشوي=]هؼت

.!(صاي وه اف لػؼ...ب وىـن اف لػؼ...ؼهظ چؼن اف [پياله=]پز :ثب=)پعؼ يب بظؼ ظابظ ػؽـ=[ضاسگي=]=[qudā=]هظ * .(212بر ؿ: ج )ظع هجي ؼا گيع ظضحؽ ي=[رشوي=]هظا

.[دس د دایضيي=]ؼبي خغ يدب اقث ث=[ضاسگي=]=[quş=]هل*

گووب اوو چجچووي ...ػعتووـ ووو[لووز=]د گووعووـ...عبوو ؿا پووـ فؿ ووو :ثززب=)ثكززيح ززؽظ=[ضاسگووي=]=[quşdālji=]وووـػ ػزووي هززل .(!و ػزي هلؿ زؼز...ور 3خوب ازواسیخر ج: جو )ثبنزع پيقزح، جزأ نزع حسزع نزع ي ؼبي ث ثظؼ ؾثب جؽي اؾ خ هل =[رشووي=]هل

.(ری وبد لؽبؤي لؽسمي 2396-2395ؿ

گ=[ضاسگوي=]=[qoğ=]هؽ* ، زبؼ هؽ :ؼيزع زب زؿاؼع ؿاؼقزحب ي عاضح ايب خزؿء ا زب ظ زع گيزب ز ظؼ ؾؿب

هؽ .!(ز هؽز ؿ ىيت ىزغ ث :اث ؽة=)ه ؽؿ .(216عيالخر ؿ: ج )ث جؽي ؼي نؽاؼۀ آجم ثظ=[رشوي=]هؽ

ايب خؿئي اؾ ب نبؼ ؾيزبظي اؾ هزؽاء زبوي ظؼ ؿاؼقزحب زي، ؼقحبطو، ب ،قؽؾي ،ظؼ=[ضاسگي=]=[qol=]ه*

هؽ: ث .(!ػ ىبؿ عؿ وت و، ثبچ ه ػ عؿ مگ :اث ؽة=)...ضيم ه، قيبه، ه .(372 -524ؿ/فش بب رشوي: ج)ثيگ قؽؼ ي=گ+ث ي[Bāygül=]گ ی ، ث بزيزب ايؽ يي =[رشوي=]ث ي+ه/ی ج ه

.ثبؾ=[ضاسگي=]=[qol=]ه/ه*

.(231ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي: ج ) ثبؾ=[رشوي آرسثبیدبي=]ه

.(217عيالخر ؿ: ج )ظقث=[رشوي=]ه

ب :(4)ظايعي/اؼؾگب/ظؼ ؿاؼقحب اي خؿء آضؽ ب طو=[ضاسگي=]=[qulani=]هالي* ب ػي گيزب ايب . هالي ظ

.هال: ؼيع بي ؿاؼقحب ي ظؼ .(169ؿ/ فش بب رشوي: ج )ب ظضحؽ بيؽ اق آضؽي ايؽ جؽى ژاظ ؽيث كؽ چگيؿضب=[رشوي=]ضبج هال

ـ ي* ـ ي ىي ؿ عؼ تتب و :اث ؽة=)ظؾظ=[ضاسگي=]=[qolāğāi=]ه .(!ػيگ، گ گي، وني ه .(206عيالخر ؿ: ج )كي ؼا گيع ؿت ظؿ ثبنع ظؼ بؼب ض ع=[رشوي=]يبؿحببه

.(! لج ؿاـت هـؾ :اث ؽة=)پقحب اؾ ضباظۀ قطث ؼگ ػي زهؽۀ قيب=[ضاسگي=]=[qunğoz=]هبـؾ/هـؾ*

.(219عيالخر ؿ: ج )خبؼيكث قيب آؽا ث ػؽثي خؼ ث كبؼقي گگؽظاي گيع=[رشوي=]ؾهـ

اخؽقحب اؾ جاثغ اليث ؿؿي، اگؽ انحجب "ظنث بؼ"زاي ،اي ظؼ ؿاؼقحب ب طو=[ضاسگوي=]=[quimağ=]هيبؽ*

. (د از عبدالرحمنبع=) اي طو ضبو ظؼ انـب اكـببي ؿبيت اقث/ خدآوص ىبوبد سصوش رشووي آرسثبیدوبي 219وبر ؿ : جو )نظ ث ؼيطح آة االم ي -2ؼي گػانح ث -1=[رشوي=]م/هيبؽ

.(279ؿ

ـ ح ،/ؿؿي/اي ؼؽف ظؼ ؿاؼقحب ب ظؼ -2ػي ػق چ -1=[ضاسگوي=]=[qiağ=]م/هيبؽ* اي چي زب طوز چ

.هيبؿ ي=ى+هيبؽ/يهيبؿ :ظؼ كاي ؼ قؽخگ، اؾ جاثغ اليث ؿؼ

.(225عيالخر ؿ: ج )گيبي ؼيؿ ضهي ؼا ضاع=[رشوي=]م/هيبؽ

.زكؽت=[ضاسگي=]=[qāiro=]ه يؽ*

.(179فش بب رشوير ؿ: ج )زكؽت=[ربربس رشوي=]بيـ

ؿؼ ب =[ضاسگي=]=[qizil=]هؿ/هيؿي* ؼقحببي حؼعظ ظؼ ؿاؼقحب، اؾ خ ؼقحبيي ظؼ كاي ؼ قؽخگ

.حبي ث ؼگ قؽش ظاؼظ بيي ظي اؼؾگب "زال" ؼبي ظؼ ؾثزب جؽزي جؽزي ز آغؼثبيدزبي، ثز "ؿيؿي هيؿي" ،قؽش=[رشوي رشوي آرسثبیدوبي=]هؿ/ؿيؿي/هيؿي .(268ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي163ؿ/ فش بب رشوي 223بر ؿ: ج ) ثبنع ي

* . گقلع چبؼقب=[ضاسگي=]=[qisā=]هيك

.(224عيالخر ؿ: ج )زياي آثكح جبنع=[رشوي=]هيكو

.قؽنيؽ=[ضاسگي=]=[qāimağ=]ؽ/هيبم*

.(211بر ؿ: ج )ي نيؽ ثعظپؽظۀ ؼهيوي ثؽ ؼ=[رشوي=]هيبم

.ؾيؽ ثـ=[ضاسگي=]=[qiçiğ/q=]هيچيؾ*

.(221بر ؿ: ج )آيع اگهث ث ؾيؽ ثـ كي ؾظ، پب ؼا ضبؼيع نطى ث ضع=[رشوي=]هيديؾ

Page 18: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

گقلع ثؿ=[ضاسگي=]=[qiğ=]هيؾ* .پهگ، ك

.(224بر ؿ: ج )پهگ=[رشوي=]هين

.ض جيؼث=[ضاسگي=]=[qiliğ=]هييص/هييؾ*

.(224بر ؿ: ج )ض جيؼث=[رشوي=]هييؾ

.ؼيؿ ؼيؿ=[ضاسگي=]=[qimā-qimā=]هي هي*

.(225بر ؿ: ج )گنحي ؼا گيع ؼيؿ ؼيؿ ؽظ ثبنع=[رشوي=]هي

.ثبيب/اي ظؼ ؿاؼقحب ب ج طو=[ضاسگي=]=[kalo=]ب*

.(177فش بب رشوير ؿ: ج )غم نم، انحيبم، آؼؾ، ضام=[ي لشلسض رشو=]ب ب يي اؾ ؼظ=[رشوي رشوي=]ب .(539بر ؿ: ج )جؽ ج بي كؽػي اؾ اي

تفوگ ػؿ ...خ مپبي ات تفگ ػؿ ىب...لـثب ى ثبچ تؽبيي : ثب)ي ثؼ ػمت ىؼۀ ــق مـ=[ضاسگي=]=[kakol=]ب*

(.!ؼاؿ طبل يىؼ رؼايي...پل گه ب ات، ىب ـي ث=[رشووي=]ب خوب : جو )ؼبي ي ثع، گيك، ي پيهبي اقت، قي پؽعگب يزب ظ اقزت اقزث ظؼ ؾثب

.(2398ر ؿ3ازاسیخر ج

.(175فش بب رشوير ؿ: ج )ب=[لضالي رشوي=]ئي .(177بر ؿ: ج )جبج ب ؽؿب=[آبطي رشوي=]ب .(ب: ج )ب=[اصثسىي رشوي=]بي .(180بر ؿ : ج )ب=[رشوي آرس رشوي=]ي .(189بر ؿ: ج )ب=[لشغسض رشوي=]ئ .(ب: ج )ب=[ایغس رشوي=]ئ

.ثؽخكحگي ؾيؽ زن=[ضاسگي=]=[kakurtāk=]بؼج ي*

.(239عيالخر ؿ: ج )ؿؽف ثؽآعگي بي زن ثظ=[رشوي=]گيگيؽظ ى

* .ـبت بجي ج آ ه ثبنع -2ثع اي، بؽؿة -1=[ضاسگي=]=[kāçā=] چ

.(226بر ؿ: ج )نع كي ؾثب ا گؽكح ثبنع يچ حاع گلث قطب ا ل حاع=[رشوي=]چ

جبؾ ؼقح، طيب نجعؼ ؼنو=[ضاسگي=]=[korpā=]ؼپ /ؽپ* (.يز=)گيبب

..(232بر ؿ: ج )ؼـ جبؾ ؼا ضاع يدء ي=[رشوي=]ؼپ .(189فش بب رشوير ؿ: ج )گ جؽ جبؾ ثبؽات=[آبطي رشوي=]گي+ؼپ/گي ؼپ

.!(ثزگب ـ چ ثبىؼ پي پؼؿ ى....رگي، وبؼؾ مپـ ىؽگثي پم :ثب=)ؽگع=[ضاسگي=]=[kārg=] ؽگ*

.(532بر ؿ: ج )ؽگع=[رشوي رشوي=]ئؽگ .(ب: ج )ؽگع=[رشوي لضالي لشغسض =]ئؽيي

ي* .نع يؿ ثؼي اؼظ ظيگؽؼيؿؼيؿ، ثال هطؼبت ؼيؽؼيؿ =[ضاسگي=]=[kormāk=]ؽ

.(239عيالخر ؿ: ج )ؼي ثؽيع ثبنع ث=[رشوي=]يكبى

.ؼگ اقت قؽش=[ضاسگي=]=[korāng=]ؽ گ*

ـي ث=[غي=]ؼگ اي جيؽ، ضؽبيي، ثلم جيؽ اقث ثيهحؽ ثؽاي جييق ؼگ اقت ث بؼ ؼبي ه ظؼ ؾثب .(2403اسیخر ؿخب از: ج ) ؼظ ي

.زبث ز خگ ث ضظ گؽكح=[ضاسگي=]=[kolāngi-kardān=]وـػگي*

ـي اؾ بظء يي=[ ؟غي=]يگ .(2400ؿ/خب ازاسیخ: ج )چپ چپ گب ؽظ، ث ؼبي از بژ اقث: ظؼ ؾثب

پيؽ ايب ب طو=[ضاسگي=]=[kāmpirāg=]ى+پيؽ/پيؽ ى* كاي /ظؼ ؿاؼقحب اي ؾ . اليث ثـال "ظني"اؾ جاثغ

چزي زب ؽاقزي جلؽيسزي، آييزي . يؿ اكزث كزحع اقبػيي ػت بي قبي اي طو ػعجب ؿاؼ ؿاؼقحب ظؼ ايب ؿظيي ث ػيع ؼؾ، ظؼ ثؼي ؼقحبب ادب ي . نظ قحي ظؼ ثي ثطهي اؾ ؽظب

.(228عيالخر ؿ: ج )ؾ پيؽ كؽجت=[فبسعي؟ -رشوي=]پيؽ

* =[ضاسگوي=]=[kondālo=]ع ال/ع لوؼ گوؼ ػيوؼ... [واؿ]ااؿ ىوي ؿا وؼ، ؿاي :ثب=)اؼيت، سي، ثكي اسبؼا

.( عبؿ وؼء يبؿ ػ ػي پري... ػيؼ، لؼ گؼ پري و...پزؼااؿؼة، ح ضالف خث=[رشوي=]ال ع .(236بر ؿ: ج )ثيؽا،

ضظ هيع-2گؽظء -1=[ضاسگي=]=[kotāl=]ج* ، ثقؼ مگي ثياف :اث ؽة)=(وـػ وت=)زياي ؼا ثب اككبؼ اؾ ظجب

.(و ج .(2401خب ازاسیخر ؿ: ج )ؼبي گؽظء ، گؽظء پكث ؼابي قاؼ اقث ظؼ ؾثب ـي ث=[غي=]ج

=[ضاسگي=]=[küçük=]چى* ،(!ىي يػ وچگ چگ ، ىي يػ ثچىزچگ ؿ ثچىزچ :اث ؽة=)گق (ثچ=)ج

.(231برؿ: ج )ثچ ؼا گيع قگ=[رشوي=]چى

ي* يثبؿ گؾؿؼ، :اث ؽة=)ػي ثبالپل عي=[ضاسگي=]=[kipānāk=] يپ .(!مـ و ي پ

.(226عيالخر ؿ: ج )گيؽع ثؽ ظل يػي جبـ عي كوؽا ظضح =[رشوي=]پي

.!(ػ چي گـگي ؼؿ يؽپ ي :اث ؽة=)ژ چه=[ضاسگي=]=[kirpāk=]يؽپ ي*

(238بر ؿ)ژگب=[رشوي=]يؽپيي

* .آؼؽ ؾظ=[ضاسگي=]=[kekrā~kikrā=]ؽ /يؽ

.(239عيالخر ؿ: ج )ؼي آؼؽ ثبنع ث ػؽثي خهب گيع ث=[رشوي=]بگيگيؽ

Page 19: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.(ب: ج )ؼي آؼم ؾظ ثظ ث=[رشوي=]ىبگيگيؽ

.اقحطا ؿؽكي=[ضاسگي=]=[keymug=]يى*

.(228عيالخر ؿ: ج )اقحطا ثظ، خـحبئي ث بف ا اقحؼب بيع(تـوز اـفي=)ث جؽي ؼي=[رشوي=]گى .(ب: ج )ي ثظ ث گنث ؽ اقث آ ؼا ث ػؽثي ؿؽف گيعث جؽي ؼي اقحطا=[رشوي=]گيؽظى .(235عيالخر ؿ: ج )ث كحر بف ا جل ي ع ؼي اقحطا يظ ؼي ث=[رشوي=]گى

.(!ز عىتب لچزك ػ ق، :اث ؽة=)هي ي ؽقگ =[ضاسگي=]=[k/gendüg=]گ+گع/گعگ*

.(ری و گذچس2408ر ؿ3خب ازاسیخر ج: ج )خبؼا گنحطاؼ ؽخف =[غي=]گع

.ع، ي جؼويت=[ضاسگي=]=[gitā=]گيح /گح *

.(2408بر ؿ: ج )ظؾظا قي نبؼ ضؽايع، ااجث ؽظ، پبييع، احظبؼهيع، خبققي ؽظ=[غي=]گح جؽي ايـزؼي اؾ يزي ؼيهز "ئيي"ـي -ؿاؼگي "گيح" اقث. جؼويت ع، ؼظيبة ؼظگيؽ=[ایغس رشوي=]ئيي

.(533فش بب رشوير ؿ: ج )ثبنع يب گيح ظگؽگ نعۀ ب ئيي اقث

قگ، پبپي=[ضاسگي=]=[gorji=]گؽخي* .[دسد دایضيي=]ج

.(232عيالخر ؿ: ج )ج قگ=[رشوي=]گؽخي

.ؾضي قؽبؾظ ضيف نع ثبنع قيؽ جيؼي جؽي ضظ ؼا ي ع=[ضاسگي=]=[gāzāk=]گؿ ى*

.(227بر ؿ: ج )ؼقع ػحي اقث اؾ قؽبؾظگي ظؼ ؼگ اػب ؾض ث=[رشوي=]گؿ ى

.(!ع پؼؿ، وني مزـ ى ػعتـ گ اف :اث ؽة=)ػؽـ نيؽثبي=[ضاسگي=]=[gālā=]گ *

خوب : ج )ؽ بثي :ؼبي ظؼ آع اقث ث (qalim=)، هبي(qalin=)هبيگ ظؼ ؾثب جؽي حؤضؽ ث يؼت هبي=[رشوي=]هگ .(2388ازاسیخر ؿ

. (207عيالخر ؿ: ج )كؽقحع بي ثظ ظابظ ظؼ ضاقحگبؼي ث ضبء ػؽـ ي=[رشوي=]هبي .(191فش بب رشوير ؿ: ج )ػؽـ=[رشوي رشوي=]گئي

.( 269ؿ/ خدآص ىببد سصش رشوي آرسثبیدبي: ج )ػؽـ=[آرس رشوي=]گي .(175فش بب رشوير ؿ: ج )ػؽـ=[ایغس /اصثسىي/لشغسض /لضالي رشوي=]ئي .(188ر ؿب: ج )ػؽـ=[ثبؽغشد ربربس رشوي=]يي (162بر ؿ: ج )خيؿي=[رشوي رشوي=]ؿبيگ

اميرخسلرو دهللوي ملقلب بله طلوطي هنلد، از هملين قبيلله =)ظؼ اؾء هعي، ب يي اؾ ائق ؿاؼ ثظ اقث=[ضاسگي=]=[laçin=]الچي* .(بوده است .(241عيالخر ؿ: ج )نبي ثبنع=[رشوي=]الچي

.(!اف ز ي تـم چپبي :اث ؽة=)ثؽ، طث=[ضاسگي=]=[lüj=]ج*

.(242بر ؿ: ج )ثؽ ػؽيب=[رشوي=]ج

.(ثمزؼ بػؿاؼؿ، ػؼا ػاؿػ /!زؼؿ، ػؼ ػؿ بش :اث ؽة=)ثقيع، ثق=[ضاسگي=]=[max=]بش* .(243بر ؿ: ج ) ثق=[رشوي=] ص

* غ، دف=[ضاسگي=]=[markā=]بؼ .اي اقث ب ؼؽء كبؼقي ثبنع، د

.(248بر ؿ: ج )خؽگ، زو ؾظ=[رشوي=]ؽ

.ازهب ظا-2ثؽت -1=[ضاسگي=]=[maal=]ب*

.(2410اسیخر ؿخب از: ج )چبؼپبي اي گ اقت گب گقلع ؿيؽ اقثؼبي ثظؼ ؾثب ـي =[غي=]ب

زبي نزطى وحز ثزب يزعا انؼبؼي زبقي ظؼ جسكي اؾ ؼنبظجب ظالؼيب هؽبي=[ضاسگوي=]=[māxtā=] طح *

وفؼؿعب " " عبضوؼ گ "، "ىوزـثزوگ زؿ " [فوسض اوذخب=]"ـزضوع"زب غتوء تـي عـؾاف =)نظ آگي زؿي ضاع ي

وب وچيػ ىغ اي اف عاز قاؿ ثػؼ و ػؿ مبث ثوب . اي اــاػ تبب ػؿ صاػث مزبمي ويت ىؼ اؼ وثبىؼ ي" ربؼؿي

ؼقي ػيگـي " ثبغ لـ"ث ىبػت ؿمزؼؼ، يىي ػؿ [دس يب سؾش عشلذ اساضي عشصس ضاسعزب رعظ آ اخبت=]تزبفا اـؽب

ػؿ صوبي ــاىوي امو وب قاؿغتو ثو ز ىوى لوؼي، اوـف ػؿ ثوز . (قاؿمتب و ب ز ؿا ــاه ووـػ اػيگـ اف اي مطػؿ

اف ز، ث مجت جػ م ىوتبؿي ىتوة ػؿ ثوز تـ لج بي غت. نتؼ [نيمهء اول قرن بيسلتااعظ =]ـق ـثط ث گؾىت بي غت

ث وي اف يبػ عب، عجؼاـصػؿ ػؿۀ ب قاؿ" وبم " ويي نثعؼتـ ث ػز بثنببي بي گب ثعؼ اف زب ػؿ ز ايب، . عبطـ ؽ ـػ ؿـت ام

.(241عيالخر ؿ: ج )ؼي جؼؽيق جسكي ثبنع ث=[رشوي=]=[maqta=]بهحب

.نبؼچي بؽ=[ضاسگي=]=[mergān=]ؽگ *

.(243عيالخر ؿ: ج )جلگچي=[رشوي=]ؽگ

* .نظ ؼؿ ضبي اقث اؾ بقث گؽكح ي=[ضاسگي=]=[māskā=] ك

.(241عيالخر ؿ: ج )ؼؿ جبؾ ؼا گيع=[رشوي=] ك

نب اليث ؿؿي/زچ آثگيؽضبي ايب ب يي كاي ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[nawür=]بؼ*

.(222فش بب رشوير ؿ: ج )ثؽ=[رشوي رشوي=]ؽبي

فػ [ػ=]ػ -2 .[دالسا=]ؿي ؽى گــ ... فؼؿعب ثـثـي -1 ثب=)ظالؼ ، ظالؼا -2خف ػؽ -1=[ضاسگي=]=[nār=] ؽ*

.(وي ؽ ثـػ ؿ ثزـي ....ػجىيوبر : جو )...ؽپزالظ ، ؽهزبپال: ايزب . ظالؼ ههزوبئي= ؽهبنوبي/هبنوبي+ؽ. جؼى ظالؼ=ؼىؽج/جؼى+ظالؼ ، ؽ=[رشووي=] ؽ

.(587 – 586ؿ

Page 20: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

ـ * ـ رز م ،ز م پؽچي ؿ :اث ؽة)=[د دایضييدس=]ثؽاظؼ بظؼ=[ضاسگي=]=[nāğāçi=]چي .(!چي

.(583بر ؿ: ج )ؼثؽاظؼ بظ ،ظائي=[لضالي رشوي=]بؿبني

اگ عب اتفبق ثيو فؿ زؼزو ػؿ، اگو و زؼزو اتفوبق ثيو فؿ : اث ؽة=)ؽظ=[ضاسگوي=]=[wolos~olus=]اف/ـ*

.(اق .(325بر : ج ) ث ه=[رشوي=]اـ يي كؽبؽا، :ؼبي اـ ث=[غوي=]اـ ائحالكي اؾ چع هجي گبگ، ث، ضزن، هزؼ، قزؽؾي، اپؽاجزؼي، جبثؼب

پبظنبي اقث «اـ»اي لبي اژ . قك .(2296ؿ/ خب ازاسیخ : ج )اقث ـيظؼ ؾثب

.يپبي ي طهي ثبال ي طهي :خبؿؼي/ؿؿي/خؿء ا ب ظ هؽي ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[yāxşi=]ي طهي*

.(255عيالخر ؿ: ج )ضة ي=[رشوي=]ي طهي (.165خدآص ىببد سصش صثب رشوي آرسثبیدبير ؿ: ج )ضة=[رشوي=]يبضهي

ز ظؼ آزبجي ؼزؽ آضزؽي ايطبزب ـز (روشو -افؾوبس=)خؿء ا ب يي اؾ ؼإقبي ضبعا هؽازبي=[رشووي=]ي طهي

.(2248ؿ/ خب ازاسیخ: ج ) هؽابي گيطهي ثي: ؾيكحع ي .(233فش ببة رشوير ؿ: ج )ضة ي=[ثبؽغشد رشوي=]يبهي

.ضة ي=[لشغسض رشوي=]خبهي

ني/يهي* بله =]*ثو ػ چيو ىوزغبگؿ....وو[وش؟=]ؿ[ بسچو=]الت رب ىزـي :اث ؽة=)ؼگ قجؿ=[ضاسگي=]=[yeşil=]ايه ووء پيوت " ىزغبگؿ" !(.و[ثبال وبیس=]وؿ وزث پبؿچ مفزؼ، ....اني ؾؼظ قؽش قيبتبؿ ...و[طرك چپ نگاه كردن

.ام .(258عيالخر ؿ: ج )ؼگ قجؿ=[رشوي=]يبني

=[رشوي آبطي=]يئهي يؼت .(228فش بب رشوير ؿ: ج )اي ظؼ اليث جبت آبي ، ب هجقجؿ قؽؾي .(ب: ج )قجؿ ثؽگ=[رشوي آبطي=]يبپؽاى يئهيي هي .(236بر ؿ: ج )قجؿ چؿاؼ=[رشوي ربربس =]چ يهي .(ب: ج )قجؿ چؿاؼ=[غشد رشوي ثبؽ=]ك

گ ي* چ عبي ثگ ػؿ گيو قاؿگي زق /اگ. ثبيب/ب كاي ؼؽف ظؼ ؿاؼقحب=[ضاسگي=]=[yākāwlāng=]ا

.(31ث م اص فش بسب طائ ضاسر یضداير ؿ) ، (ثبىؼ ي .(2425ؿ/ خب ازاسیخ: ج ) ؼبي ثؿؼگ، ػظي، قيغ، پيؽجؽ، ضيي، ؾيبظ نبب اقث ظؼ ؾثب ـي ث=[غي=]ي

گ* گ/ا =[غوي -رشوي=]=[āwlāng=]اإ ػق ؽ، ػق اج، قؼع =ظؼ ؾثب ـي. چؿاؼ قيغ=جؽي جؽي ظؼ ؾثب

.(42ؿ/ فش بب رشوي 2256بر ؿ: ج ) ؿؿاؼ ػلؿاؼ اقثظؼ ايطالذ چ، ؽ جؽي [oli=]اؾ بظۀ [olāng=]گا=[رشووي=]اگ ػق، گيب، هي قزجؿ :ؼبي ظؼ ـث ث. بى، جؽ ؽة=ظؼ ؾثب

ؽؿؿاؼ اقث ظؼ ايطالذ ث (.ری و لمس ا 2256 ؿ/ 3ج/خب ازاسیخ: ج )ؼبي چؿاؼ، ػلؿاؼ

.!(بـػ، ؿف رگ اف ـػ يؽام :اث ؽة=)اقس=[ضاسگي=]=[yāraq=]ي ؽام*

(.600فش بب رشوير ؿ: ج )قالذ خگ=[رشوي=]يبؼام

(.ب: ج )اقس، آث زؽة، قالذ خگ=[رشوي=]يبؼاؽ .(ب: ج )ث زؽة، قالذ خگاقس، آ=[رشوي آبطي ایغس =]يبؼاى

* .ضاؽؾاظ=[ضاسگي=]=[yekāji=]خي ي

.(64عيالخر ؿ: ج )هيؽۀ ثؿؼگ ؼا گيع=[رشوي=]ايگبچي

»ؼبي ضاؽ ثؿؼگحؽ ايگبچي ظؼ ؾثب ـي ث جؽزي ظضيز نزع ظؼ آ ؾثزب ...قزبعجؽ اقزث «ؾ ايز اژ ثز ؾثزبثز زبؼ ؼكحز "ػز"ؼبي ثز (لجچوبلي=)ظؼ ؾثب جؽزي زبي. ث ثؽ ؼنع ؼقيع ػبه اقث ؼبي ظضحؽ خا ث

.(2310 / 3ج/ رشيدالدين فضل هللا همداني/ جامع التواريخ :منبع)اقث

.ظنث يؼت :ثيكظ/ؼظى -يعا/ظؼ ؿاؼقحب اي خؿء ظ ب طو=[ضاسگي=]=[yurt=]يؼت*

.(265عيالخر ؿ: ج )ك ؤا ؼا گيع=[رشوي=]يؼت

اي اؾ ائق ؼؽف، گب، ايي يب كؽػي ؿاؼ يؿ، ثب ث جسويزن ظؼ احبي اي هكث ثبيع ضبؽهب ب ػعـي طو، -بي جؽي زث (پبي اع اف ثبالؿتج ػ=)جهطيى ، ػيب ظؼ يب جعاؼا جبثؼب هؽي هؼي

ايؽا هبع ي :ثب. اع نع خظ ظانح ضبي ايطبب وو ـثوط ثو ػؿۀ " روبع اتواؿيظ"ؽوي ثوػ امو ، چوز ػؿ وتوبة " اؿبؤت"ل مفزؼا ؿيوب يىي اف =[kokādai=]عاي-1

و گؾى ، اــاػ ػيگوـي زوق ثوب وبي يوبث ز " ووؼاي" ىؼ، ؼزـ اف ايـا ػؿ ز عـ تمظ يىي اف فيـا ز ػ گبىت" ايغبب"، "ثبػؿ يموثؼا"ثو ا " اگتوبي لوبز"ثوػ وو " وووتي"يىوي اف ز زوب، . و اف مـػاؿا ؽي ثػ، ب ثـػ ىؼ امو " ووتبي"خ

. ايوـا ػؿ زوؼ" ايغبوب"ثعوؼب ػؿ عوؼ ػو " وووتي"ايو . ػؼ يا ثقؿگتـي رـاي چگزقعب، ػمتؿ ص ث ػى لجچبق ثؽبؿ ؿ" وونػاي"بوبي يوبث (. 638و 189، 1جامع التواريخ، ج: منبع)ثػ ام (وبزه/لق=)"ايـات"ؾوؿ، اف ل "ثبػؿ يووتب"اصتبال

عبػي اي ب ػؿ زب لو (.2925، 4هملان، ج: منبع)"عبت ووتي"، "ووتي"، "ثبػؿ يبووت"، "ووتبي"، "ووؼاي"=ػؿ زب تـوب ؽالتأمفب ىبؿي اف زب و ان زق نتؼ، اف ي قاؿگوي =)ام و اوخـا ػؿ الي ثؽال مى ػاؿؼ "وگؼاي"قاؿ، طبيف

اي ػؿ الي ثبزب زق ؿمتب يب طم=)وگؼاي اـفي ضـؾ ب ووؼاي ـق اؾوـ ام (.**گؾاؿؼ يعػ امتىبؾ يب زـا نىت (.رػ ػاؿػ" مزؽب"ثب وگؼاي، ػؿ قػيىي

، "زگجي"،"زگجبي"ػ ايغبب ػؿ ايـا ػاؿا توبؿگقاؿا ر ب اــاػ فيبػي اف ؽال، =[nigbai~nigobāi=]يگجبي/يگج ي-2

ــفؼ اؿىؼ چگزقعب، چز ب يىي اف موـػاؿا ــبوؼب "عب رچي"زىجي ب ػاىت ام ، اف ر زب امء پنـ مزقػ-1079-729، 3و2و1ج همان،: منبع)، ــفؼ ػ چگزقعب(مبؿثب=)"عب چؽتبي"ايضب ب امء پنـ چبؿ ". اثبلبعب"ايغبب ايـا ػؿ عؼ

، 4هملان، ج: منبلع)"لىوچي زگجي"، "اؼوي زگجي"، "زىجوي"، "زگجوي"، "ثوبػؿ زگجبي"=ػؿ زب تـوب ؽال" زگجبي"ببي يبث ( 760

ثعضوي وبطك زواؿ امو وو عوؼتب ػؿ اليو ثؽوال" زىپبي" طبئف امبعزي ؾت عبػي اي ب ػؿ زب ل قاؿ، (.2953

.تـوق تـاو ػاؿؼ

Page 21: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

ػؿ ب قاؿػؿ زب ( وگي=)رقء ػ اي ب (2815-206-246، 4و1همان، ج: منبع)ب رؼ يىي اف طائؿ ؽي=[batkelāgāi=] گ يثبت-3

ػؿ لـ گؾىوت . ام يز قاؿػىي، عؼتب تزي يبـت ام ، ناي" ػى وگي"اف تاثع ناي ػىي ثب اي طمب .مبو ىؼ اؼ ،(ت ث رة پغـي=)زق ػؿ ػى ؾوؿ ب تبرزهاف اـؽبب اي عؼ ايب اعزـ، ث رجـ مـل ،

صوبو وه ، "عوب اؿؼ"وب وب پنوـ ، اف روء ز!ب ىبؿ فيبػي اف مـػاؿا تبثعب ؽي، ثيژ ػؿ صى ايغبوب=[legzi=]گؿي-4

اف مـػاؿا " ؿف"ثب عب اؿؼپنـ ػيگـ . ث اي م گبىت ىؼ ثػ" ىلبز"ي ث صى . (لج اف امتمـاؿ ؿػ الوعب=)ايـا

ايغوب ايوـا ويوت ىوؼؼ، يىوي ػؿ وـات ، عوب ؼبفاتموظ اي ـ ػ ثـاػؿ ثب ث تطئو. عـؾ، ثقؿگ تؼي ايغبب ػؿ عـامب ثػ، "ىوقي"=، ببي يبث گقي ػؿ زب تـووب ؽوال(972-103، 2و1هملان، ج: منبع)ػيگـي ػؿ ؼـة ايـا و گب زـػ وـبيب ثبىؼ

" ػايقگوي"ــعوي اف لجزو اي ىوبعب طبئف ي اـفي، ب قاؿعبػي اي ب ػؿ زب (.2930، 4هملان، ج: منبع)"وؿگب گقي"، "گقي"ػؿ فب ـت عجؼاـص اـؽب، ث عـامب ايـا ب ويي قاؿ نثغو ثقؿگي اف اي تزـ ػؿ فب . (يغب ػؿ ؿك پزبة=)ثبىؼ ي

عــؼ، ػؿ امتب گنوتب ايوـا " ؿايي/يگؿاي"اي طبئف و ػؿ يؼ ث ػؿ صبي صبضـ عال ثـ عـامب، رعي اف . پبؼ ىؼؼي وووب قاؿزوووب ثعضوووب وووو ىوووب، ـبؿكػؿ عـاموووب يوووؼ، ػؿ ثعضوووي الوووع نوووبيگب ـوووبؿك ؼزوووـ . ووووؼ يزوووق فوووؼگي

.امتعبي ز ثزيتـ ام تـ عـؾاگـ چ ب عبؿي . ىبمؼ ي عاؼ يکقایی یب کقائی /ؿا، ث ب گقايي (ب عبؿي=)يؼي

ثػ ام ، زـػ يب ثعا پنؼ تغ وز، اف روء زوب، " فگي"ب اــاػ فيبػي اف تـوب، ؽال ؼزـ اف زب، =[zāngi=]ؾگي-5

بوبي (2-9-210، 1ملان، جه: منبلع)، يىوي اف ػ روـاي ثوقؿگ چگزقعوب، ثو وز وب ثوػ"رج"ثـاػؿ ( اثبچي=)ب يىي اف پنـا اؿكؿاوؼي "، "فگوي ثو زلنومؿ"، "فگي ثو اؿماليوب"،"عبػاؼي فگي"، "ازـفگي"، "فگي"=يبث اي ب ػؿ زب تـوب ؽال

وو اف ضوبظ فوك، ثبىوؼ ي "ؾگزي ػاي"عبػي اي ب ػؿ زوب لو وقاؿ، روقء ػ وب طبئفو (2872، 4همان، ج: منبع)"ضػ فگي

عب ثعضب عززوت ؽوال تـووب، ثويژ ػؿ ز بي م ببي عززت يب ثـگــت اف الا ػيگـ ثب ث . ثبىؼ يثقؿگتـي طبئف قاؿ ت ـبؿموي، ظوؿ اف زق اصتبال ا گــت اف نوبيگب زوب ثوػ امو ، ػؿ فثوب اػثزوب" فگي"ب . عؼ، اـي ؿايذ عي ثػ ام

ثعوؼب ثو توب =)زؿػ ىوؼ ثػوؼ (اـف يوه رقيوـ عػغتوبؿ ػؿ ويوؿ تبقازوب=)و اف طم فگجبؿ اــيمب پم مزبفگي، ؼالب ـ موزبب زوق ي گبگ توبؿيغي ػؿ طموء وب، چبىو گؾىو ، اـوـاػ فيوبػي اف ؼزوب ي ػؿ ػؿ. ىؼ ياطالق ،(مزبب تعز يبـ

.و ب فگي رقئي اف ب زب ثػ ام ىؼ ييبؼ چوز وب امو پنوـ . ثوػ امو " چگزقعوب"اثو "عوب تي"اث " الوعب"اث " لمؿتبي"اث =[isantemur=]جؼ ايكب-6

، 4هملان، ج: منبلع)، اپـاطوؿ ؽوي ايوـاعوب اؿؼاف اوـاي " ررؽوب"ۀ و" تبتوبي"ايضب وب ــفوؼ ، "تزؿ گى"يبفػ الوعب ث ب

،"ثلب اينووب" ،"ثؿ اينووب"، "تؿ اينوو"، "تؿ اينووب"=بووبي يووبث يووب قػيووه ثوو ايوو ووب ػؿ زووب تـوووب ؽووال (969-968-104 ، ػؿ ب قاؿػؿ زب تؿ اينيب تؿ اينب ، عبػي ب(2810و2811، 2و1جهملان، : منبع)"تبئززي اينب"، "وؿگب ثلب اينب"، "ثوب اينب"

.ىػ يػيؼ وؼ، ي، تفع "تؿ اين"ي ــعي الا ثزنػي و اـف اــاػ ضي ب يىي اف ىبع ىوبؿ وخزوـي اف تـووب ؽوال ثويژ موـػاؿا، ثالػ يب پالػ و ب ـالػ يب پالػ ؿايذ ػؿ فثب ـبؿمي امو ، ػؿ وب=[pulad=]پالظ-7

توا ياف ز رو، ايو بوب ؿا . ىوػ ي وبؿگقاؿا اپـاطؿي ايغبي چو ثوؿت زوـػ يوب پنوؼ، تغو وزو ػيوؼ ػاؿا ت، 4همللان، ج: منبللع)"ثالػ اينووب"، "ثالػلزووب"، "ثووالػ ػؿووبي"، "ثالػتزووؿ"، "ثالػزلووب"، "ثالػچزگنووبگ"، "پووالػ"، "پووالػتزگز" :ثـىووـػ

ايو =)اي لجز ػؿ قاؿموتب، ػؿ وبطك ارـموتب. ام "پالظ يظا"عبػي يبث اي ب ػؿ زب طائؿ قاؿ، طبئف (2826و2830 . اف اؿفگب گنتـػ ثػؼ بيي لن ـا بنتب، وزز ،(ام [بلز=]ناي ثعؼ اف ـت عجؼاـص، وبال ػؿ اىؽبي اـؽببي تزبف

.، اي لجز، ث ىج امـا ػچبؿ ىؼؼعب صػؿ فب عجؼاـ ب عب قاؿ لتثعؼ اف پـژ

زب و ثب ب قاؿاف ر =)ؽب ؼؾ اف ثزب ف ؿػ ـق، ز ام و ثـاي ىب ــب عبطـيب و، چز ببيي ػؿ ثز تـوب .زق ؿايذ ثػ ام (لـاث ػاؿؼ

، چبى عـ ىؼ، ببي ثب اب تـوي ؽي يب ـد ػؿ ثز اي الا، ىز (ثيژ تب فب ـتءعجؼاـص=)چز ػؿ گؾىت

ايو بوب اوـف =)ثوػ اوؼ، ػاىوت امو زق و عػ زب ث عي ثـعامت اف زب ب ـػوب ب قاؿؿاد نجتب فيبػي ػؿ ثز وب قاؿاف ر اف اي امبي و ثعا ي عوـاؿ، ىوبؿي اف زوب ؿا اف وتوت تعوؼػ توبؿيظ ،(تـن يب ػؿ صبي ــاىي نتؼ

:ثبىؼ يثـگــت امتغـاد وـػ ا، ببي ؽي ، هي، ثيگ، ثيگ، ثبجؼ، ثيؽ... ح، آؿ ، ايطبي، آج ، جؼ ايك ، جزؼ، ثزؼخيگ ي، خيؽؿ زي، احزؼ، ضزعيؽ، ثبيحؼ، ثبظؼ، ض

نح ؽ ي،، جؽؿي، ه، ػبنؼ، چـيؽ ... ثؿ ثبي

ات ثب ث اظبؿ. بم لـيػؿ قاؿمتب و ػؿ ــم ـق زؼ، ثغو ثنزبؿ وچه ضؼػ اي بطك ب لـيببي تـوي ؿمتبب ، ثوؼزب زوؼ، ثوقؿگ ىوؼ اطالعوبت [ثزنوػ=]ؿط پژيگـ اؿرؼ، ربة صبد وبظ يقػاوي، وو عوػ اييوب زوق ػؿ وت قاؿموتب

ژؾي دس ربسیخ ضاس بر : ج )زيؼ يؽي ؿمتبب ضالت ػؿ قاؿمتب، ثمؼؿي فيبػ ام و ث ىبؿه -امبي تـوي ػاؿؼ، تـي ػلزك

. (164چبپ اير ؿر 1ج

چز عاؼگب ضتـ ثبيؼ تر ػاىت ثبىوؼ وو بوبي تـووي ؿموتبب وبطك، طائوؿ ــعوي اوي وقاؿ ثو اضوبـ اژگوب

ـووقي وبي اطالصبت قاؿگي و ػؿ اي ىتبؿ، اف اثتوؼا توب اتوب اموتفبػ ىوؼ، ثو روق واؿػي عوؼػ، گوي ؿايوذ عوب قاؿػيگـ مبط زل اطالعبت جعي ػؿ ػم وؼاؿ، ثو بي تأمفب اف اطالصبت، اژگب قاؿگي ؿايذ ػؿ ثز قاؿ. ثبىؼ قاؿمتب ي

(.ىبي، ىبيـق ىبؽـة اـؽبنتب بي خ قاؿ=)ز لزبك ب ؿمتبب طائؿ عـػ ثقؿگ قاؿ ػؿ ز بطك

ركي ةا شارگياژگاى تفزطت تطتيقي

(ركي دخيل در گيش شارگي فزطت اژگاى اهاي ت)

فزت عاهيا طائف شارةزگزفت اس كتاا

، قظوت اژگاى تزكي دخيل در گيش شارگيحاج كاظن يشدايتأ يف

Page 22: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.نظ ظؼ ثؼي وب ثكظ ث ضاؽ گلح ي=[ضاسگي=]=[abji=]آثدي*

.(ػ1362رشا /دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس/ فش سذر غ سذ: ج )ضاؽ=[رشوي=]آؿبثبخي/آثدي

.(ػ1362رشا /دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: ج )پعؼ : بظؼ ظؼ گيم ظايؿگي :كظيظؼ گيم ثي=[ضاسگي=]=[abā=]آث* .(یبدداؽزب ال لضیي: ج )ضاؽثؿؼگ =آث آي (دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: ج )بظؼثؿؼگ=[رشوي=]آث

ي/آ* .ؼظى-يعا/ػ، ظؼ ظاييؽظاظ=[ضاسگي=]=[akā=]آ/آ .(رشخ ؽسشی ثسبي/الدیسش ر غ/ چيسضخب/ ربسیخ عش غال: ج )بظؼثؿؼگ، ػاي ثؽاي ؾب سحؽ=[غي=]بآ

قؽؼ، ؽظ سحؽ=[ضاسگي=]=[ağa=]آؿب*فشو اصوطال بد / دوزوش جذااغوس وائي / سیخاژ بو ا غو ازوا/ رشخ اثامبعو بوذ / ربسیخ فز بد غي: ج )ثؽاظؼ ثؿؼگحؽ، ؽظ سحؽ=[غي=]آهب

.(ؽظ ؽشیه اس/ دیاي دسا غي

Aqa) =) آهب=] إ ؼبي ظؼ اي ث "ـي"ظؼ ؾثب ثؿؼگحؽ ؼبي ثؽاظؼ چي اب ث (Degüü=) ثؽاظؼ ثؿؼگ ثظ اقث ظؼ ثؽاثؽ ظگخبغ : جغ/ata yurt /نظ بيع ي آهب ت كب يؿ ظؼ آ ؾثب، پيؽجؽ اؼثبة يؿ ظؼ ؾثب ػؼ ث بؼ ؼكح اقث طب

.[هؽاجؽؾ/ 2292و/3ج/ؼنيعاعي ك هللا عاي /احاؼيص .ػ، ثع ؽظ=[ضاسگي=]=[aliş=]ايم*

.(فش سذ: ج )ؼب ؽظ=[رشوي=]آيم

* /اق .ظؼ ظضيبؾ، =[ضاسگي=]=[esnā~yesnā=]يك

.(دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: ج )ظؼ ظ=[رشوي=]ايك/آيكي/آيك

.بؾظا=[ضاسگي=]=[erkā-tü=]ج+اؼ/اؼح*

.(ب: ج )خث ثيبؾپؽؼظ، ػؿيؿ =[رشوي=]اؼئي/اؼ

.اگهث ؽ ، نكث=[ضاسگي=]=[erkā=]اؼ*

.(چبپ رشا/ع رجشیض /ص رسوي فبسعي خد آص رشوي فبسعيخدآ: ج ) ؽ=[رشوي=]اؼي/ايؽ/اؼ

.جپء جهي نع اؾ ؼيگ بق=[ضاسگي=]=[ergin=]اؼگي*

.(ربسیخ عسبعي رشو: ج )ؽ =[رشوي=]اؼگ

* .ظؼ ثكظ ث آ قچي گيع. اثؿاؼي ثب آ چة ؼا قؼاش ع=[ضاسگي=]=[eskānā=]اق

.يي اؾ قبئ دبؼي=[رشوي=]اق

* ا .آظ الاثبي=[ضاسگي=]=[āllām-qollām=]ه ا .(فش آرسثبیدب: ج )آظ الاثبي=[رشوي=]ه

.ظقحجع=[ضاسگي=]=[olçāk=]اچ ي*

.ظقحم=[رشوي=]اچ ي

ع * .يي اؾ به يي اؾ ظ خلث=[ضاسگي=]=[āndā=]ا

ظقث ؼكين=اعيا ظت ؼبعت ثكح ثبنع=[غي=]اعا / الدیسش ر غ / چيسضخب/ ربسیخ عش غال: ج )پيب، ظقث، ؼكين، ظ هجي پيب

(.ذرشخ اثامبع ب/ ربسیخ فز بد غي/ چبپ اصفب/خبجي/ ربسیخ اخزب ي دس غي / رشخ ؽسشی ثسبي

(!مـ و ايؽگبج، ؼ گى ػ ػيگ وي :اث ؽة=)ؿػايي اؾ ؼظۀ گقلع=[ضاسگي=]=[orgomaj=]ايؽگبج/اؼگبج*

.(اسش سؾسش ائي/ ابوخ اغزس: ج )يي ع ؿػاي ؼهين، آل=[رشوي=]اؼگبج

.ب چثي=[ضاسگي=]=[oğur=]اؿؼ*

.ب چثي=[رشوي=]اؿؽ/اؿؼ/اؿؼ

.ع ياقت بظ اي ث كس اقت ؽ ازحيبج پيعا =[ضاسگي=]=[oggur=]اگؼ*

.اقت بظ اي ث كس اقت ؽ ازحيبج پيعا ي ع=[رشوي=]اگؼ

.يي ع آل ؼنح=[ضاسگي=]=[ümaj=]ابج*

.(ابوخ اغزس : ج )آل=[رشوي=]ابج

ى* . آ زبحي اقث ثطبؽ پؽي احالء ؼع يب ػ ظيگؽ ثبكب ظقث يعع. قك=[سگيضا=]=[iqqāk=]اين

قب ث ؼي قك اقث=[رشوي=]ايووي .ث ؾثب جؽب

.ؿؽثب ظؼ ثؼي وب ؿاؼ=[ضاسگي=]=[ilāk=]اي ي*

.(ربسیخ فزخبد غي: ج )ؿؽثب=[؟غي رشوي یب=]ايي

.(!ػيؼ عه ى ؿ عزز ػيؼ عه ى، عـ وي ؿ ثبروي ثبخ :اث ؽة=)ؿق=[ضاسگي=]=[bajā=]ثبخ *

.(فش سذ: ج ) ؿق=[رشوي=]ثبخبم/ثبخ

سحؽ=[ضاسگي=]=[baji=]ثبخي* . ؾ

.(ب: ج )ضاؽ ثؿؼگ=[رشوي=]ثبخي

.عخـع ، ػي پؽ=[ضاسگي=]=[bāiqüş=]ث يول*

.(چبپ رشا/ ع رجشیض /خدآص رسوي فبسعي :ج )خـع=[رشوي=]ثبيول

Page 23: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

ؼؿي=[ضاسگي=]=[bosrağ=]ثكؽاؽ* .ػي ب

.ػي ب ؼؿي=[رشوي=]ثكؽام

* .گظؼظي=[ضاسگي=]=[boğmā=]ثـ

(.خدآص رسوي فبسعي/ فش سذ: ج )گ=[رشوي=]ثؿب/ثؿ/ثـ

(.!ػ گب و ييت ثد :اث ؽة=)گب ػعػع، =[ضاسگي=]=[boljā=]ثد *

(.ؽظ ؽشیه اس/ فش اصطال بد دیاي دسا غي : ج )ػع=[غي=]ثدب

.ؾيبظ=[ضاسگي=]=[bolug=]ثگ*

(.1دائشح اعبسف فبسعي ج/ اد سئذدوزش خ/ مبیغخ اغزس : ج )ؾيبظ، طو، خبذ=[رشوي=]ثئگ/ثگ

.يلث گؽگ ض آظ ظؼع=[ضاسگي=]=[burtā=]ثؼج * .(رشخ ؽسشی ثسبي/ الدیسش رغ/ يب اخزب ي غال / ربسیخ فز بد غي : ج )گؽگ ضبكحؽي=[غي=]ثؼج/ثؼجب/ثؼ

ح بي جؽي ث د ظؼ ثؼي=] جغ اي / ata yurt /نظ گلح ي "ثؼ" يب "ثؼي" هؽؿيؿب ث گؽگ ايؽا بي ض

.[86 قگالش، و 376كؽگ ببي جؽي و: ؼا كؼال زؼ غ عاؼ جغ ؼظ ظ .گيبي ثب ؼگ ضبكحؽي=[ضاسگي=]=[büzbaş=]ثؾثبل* .ؼگ ضبكحؽي=[رشوي=]ثؾ

=)چيؿ گ=[ضاسگي=]=[bükli=]ثي* .ن (وش

.(خدآص رسوي فبسعي: ج ) نع ثعي ثكحجبضؼظ، =[رشوي=]ثي

.جبؾ خا=[ضاسگي=]=[boidağ=]ثيعاؽ*

ؼقح=[رشوي=]ثيعام .(دوزش جذااغس ائي/ اژ ب ا غ ازاسیخ/ 51ؿ 68د اسسكر غغ: ج )نبض

.يؽي ثيبن=[ضاسگي=]=[boyā=]ثي *

.نيؽي ثيب=[رشوي=]ثي

.قگ قجبظ=[bilāw =]=[ضاسگي=]ثي *

.(دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس/ خدآص رسوي فبسعي : ج ) قگ قجبظ، جيؾ جيؿ =[رشوي=]ث

.ظقحم چؽي=[ضاسگي=]=[bili=]ثيي*

.(67طافغب لب: ج )ظقحم چؽي=[غي=]ث/ثيي

ب بهج جؽف اكـبب ثظ اي اليث اؾ ؽاؿ ػع قث ؿاؼ=)ظؼ اليث ع اي طوب =[ضاسگي=]=[boğra=]ثـؽا*

ؿاؼ ظؼ زب زبؽ يؿ آضؽي ثوبيبي/ اقث يمبي ثي خثي، ظؼ طو ظؼ نزب "ثزبؿؽا"اؾ جاثغ كزاي بء اضيزؽ، كدزبيغ ضجزبؼي ؼا اؾ قزؽ 3اي دػ، اؾ خ ظؼ . كحعاليث ع قب . (جقز اكـبزب=)ازع گػؼاع ظ

ؿيؽثي ثظ ظؼ ق، چبؼ ظ اضيؽ اؾ ظيگؽ بن ؿاؼقحب ث آدب بخؽت ... بي قب ظؼ هؽگب، بظػي ؿاؼ .(ata yurt /اع ؽظ

.(د اسسك: ج )آل ؼي ثنحؽ ؽ يؿ =[رشوي=] ثـؽا

* ػزع . ايز ؼقزحب خزؿء ؿاؼقزحب ظؼ ؿظيزي نزؽ ؿؿزي اقزث=)ظؼ ؿؿيي ا طوب =[ضاسگي=]=[bākāwül=]ث

آ قيعبي نيؼ نبؼ حؽي ؿاؼ ي .( ata yurt/ ثبنع قبب

.(فش سذ/ اژ ب ا غ ازاسیخ / د اسسك: ج )آنپؿ، آنپؿضب=[رشوي=]ثب

پكزبع +ā+ جؽي (Bök =)ثبإ اؾ ثى. ثب يؿ ج نع اقث/ثب/ثب/بي كبؼقي ثب ظؼ نح ثبإ=]ظؼ ظؼثبؼ نبب كي ثظ اقث ضؼاى آب ؼا پيم اؾ گيؽ چبنيگيؽ كبؼقي اقث چبني :ؼي ث (ül=) اـي

.[ 2326و/3ج :جغ/ ata yurt / جبظا ؾؽآگي ثبنع چهيع ايهب ي .ب هي اؾ ؿاؼ=[ضاسگي=]=[bübaş=]ثثبل*

.يه، خبيع، ضبي=[رشوي=]ثثبل

.ب هي اؾ ؿاؼ=[ضاسگي=]=[bübāk=]ثث ي*

.ظضحؽ ثبؽ=[غي=]ثث ي

(!ؿ ثؼ وپبظ گب ؿيغگ ب :اث ؽة=)گء گب=[ضاسگي=]=[padā=]پبظ *

.گ گب، گ االؽ=[رشوي=]پبظ

پقحي=[ضاسگي=]=[papaq=]پبپبم* (.اشص زشن ؽذ اعذ=)ػي ال

پقحي=[رشوي=]پبپبم .ػي ال

* پ كؿي=[ضاسگي=]=[pāysā=]پ يك

ـ ث اي وؽذ عا الئي يب عا =[غي=]پبيؿ / فشو سوذ: ج ) اعاء ي نع بي نطيث اؾ ؽف ضب

.(خبجي/ ربسیخ اخزب ي دس غي/ اژ ب ا غ ازاسیخ / غذ ب دخذا / ال بد دیاي دس غضیب اصط

،وبؿ :اث ؽة=)ؾق=[ضاسگي=]=[peçā~pekāi=]پيي/پيچ * .(!، عقاعبي عـدىب زغاي، پيچ

.(خدآص رسوي فبسعي: ج )ؾق، گيك=[رشوي=]ثيؽچي

.، ثعؼگق يص=[ضاسگي=]=[pekā=]پي*

.ؼگ پؽيع=[غي=]ثي

Page 24: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.ثبؼيي ظؼضث بي نبض=[ضاسگي=]=[taal=]جب*

.(گدعي رجشیض /ىببد سصش رشوي اعزبجي/ خدآص رسوي فبسعي: ج )ثبؼيي ظؼضث بي نبض=[رشوي=]ظا/ب/جب

خا يي اؾ=[ضاسگي=]=[tayçā=]جبيچ * .ظ گ

.(رشخ اثامبع بذ/ ربسیخ فز بد غي/ ثبسرذ / ربسیخ ازشن في آعسب اعطي: ج )گ، ل ،ظيؽ=[غي -رشوي=]جبي

* /جـ .خبي ؾض ظؼ ثع=[ضاسگي=]=[tāğmā=]ظاؿ

.(شخ اثامبع بذ ر/ ربسیخ فز بد غي : جع) ؽ خبيؽ، =[غي=]جـ/جـب/جـب/جـ

ظاؿي ثزظ ؼبي جـب ظؼ ؾثب جؽي ث. ـب يؿ ي نع اقث/ـ/جـ/ظؼ ح كبؼقي ث يؼت جوب جـب=]

بيث ثؽ ج اقجب جؽزب ظؼ ثؽضزؼظ ثزب كؽزگ . گقلعا ظيگؽ چبؼپبيب اي ؾظ ي نع (ؼي)= ث ػا هب

ؽ آن .[ 1432ص /3ج :جغ/ ata yurt /ب نعع آ ؼا ث بؼ گؽكحع جـب بيععچيي ثب .ؾب=[ضاسگي=]=[tāmağo~tomo=]ج/جبؿ*

.ؾب قؽبضؼظگي=[رشوي=]جبؿ

.ضهگي ػجبي=[ضاسگي=]=[tolum=]ج*

.ؿؿب دبظ=[رشوي=]ج

.ؼ چ يب ؾااقحطاي ظ=[ضاسگي=]=[tomuğ=]جؽ*

.چ پب=[رشوي=]جپم

.ػي خاعؾ=[ضاسگي=]=[tebānā=]جج*

ثؿؼگ=[رشوي=]ج .خاعؾ، يب قؾ

.ؾيجب، يبة پؽ اؼؾل=[ضاسگي=]=[tāmsuğ=]جكم*

حيي=[رشوي=]جگكم/جكم اؾ جگكزم=](اژ بو ا غو ازواسیخ / عوظ اعوي اضوشد اعسوب/ غوذ بو دخوذا : جو )چيؿي بظؼ يبة ا ثؼزعب ظؼ ؾثزب . اگيؿ، ػبي زبظؼ يزبة اقزث نگلث آؼ ، ػديت، نگلث ؼبي نگلث ػديت، ث=(Tang=)اژ جگ

.[108 قگالش و2342ص /3ج/خبغ احاؼيص :جغ/ ata yurt /گؽاجب، بظيع اؽيق يؿ آع :ؼبي جؽي ث * ج .ي، هاؼ=[ضاسگي=]=[tānā-toşā=] جن

.قي=[رشوي=]جل

ػيگ زتو ثزه زبؿ، زػ :اث ؽة=)قط=[ضاسگي=]=[torā=]جؼ * ؼ .(ج

زثهب، ظ، ؼل، =[غي -رشوي=]جؼ (ثبسرذ/ربسیخ ازشن في آعسب اعطي: جع) آيؿ قط

كؽزگ بزبي جؽزي، / ata yurt/ثبنزع ؼاقزحگ ظؼقزحبؼ، ؼاقزث ظؼقزث ي :ؼبي هؽؿيزؿي ثزظؼ ؾثب جؽي جؼا=]

.[86و ؿظيي اؾ پهث يي پعؼ ثبنع=[ضاسگي=]=[tol=]جال/ج* .ضيهبعا

(.دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: ج )ك، جط ژاظ=[رشوي=]ظء

.ب يي اؾ اها ثكظي=[سگيضا=]=[tomo=]جب/ج*

جب جطبؼي يؿ . ث جؽي اؾ جؽي ث ـي ؼا يبكح اقث (تغبؿي=)اي اؾ ؾثب آؼيبئي=]ػعظ ظ ؿاؼ =[غوي=]جب

.[ 1432ص/3ج/ خبغ احاؼيص :جغ/ ata yurt / اقثProto-Chinese ) )ثؽگؽكح اؾ چيي يب پيم اؾ چيي زػ پزو پبي ثز خ عـ پزو مززػ ػؿاؼيو خ اىتـ ػؿ :اث ؽة=)گب ؽظ=[ضاسگوي=]=[toğ~tox=]وـػجش/ جؽ*

.(! جؽ عؿ پبي .گب ؽظ ، قيؽ=[رشوي=]جش

.ؾظ لف لف=[ضاسگي=]=[tokşi=]وـػ جهي*

. (ي فبسعيخدآص رسو: ج )لف هيع=[رشوي=]جءني

* .ظيگ ثؿؼگ كي=[ضاسگي=]=[tāwkānā=]جب/ج

.(ب: ج )جهث، جـبؼ ضيؽگيؽي=[رشوي=]ج

.اقت هبؽ بع=[ضاسگي=]=[tātu=]ج ح*

.(اسش سؾسش ائي/ ابوخ اغزس: ج )اقت اؾ ك پ كث=[رشوي=]جبج

ج * .ظي ، ضؽيؿ=[ضاسگي=]=[jābāl=]خ

.ظي=[رشوي=]خج

يم* .ظؼ ثبيباي طوب =[ضاسگي=]=[jālmiş=]ج

.(دوزش جذااغس ائي/اژ ب ا غ ازاسیخ: ج )خگيع ػ سبؼث=[رشوي=]خيم

.(!ت يؿ رؿ [وفيو=]ىي وه :اث ؽة=)خلث=[ضاسگي=]=[jorā~joqā=]خه/خؼ*

.(اصطال بد دیاي؟/ خدآص رسوي فبسعي : ج ) ثخل=[رشوي=]خت

.ظقح ظقح=[ضاسگي=]=[joq~joq=]خم خم*

.ظقح ظقح، گؽ گؽ=[رشوي=]خم خم

.پكحب بظؼ ث ؾثب ظگب=[ضاسگي=]=[jiji=]خيدي*

.پكحب نيؽ بظؼ=[غي=]خيدي

Page 25: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

امت موـع ...فؼؿعب قاؿ :[مختهه=]ثب=)ح، جث ؽظ، ػػؼ جويؽضاقحاب ضاق=[ضاسگي=]=[jigi-jigi=]خيگي خيگي*

تثو تث... عوؼارب ووي پوـػ...فؼؿعب ؿـت ػاـػ...يبفػ تزـ رـي...ػ ىب فؼؿعب...ى گــ ـؿي...فؼؿعب ثـثـي...ماؿاي لضز ـثط ثو اؼتيبىوبت ػؿ صجزوت هللا وىوبي /ػ تگي تبىمـؼب...فؼؿعبويت ىؼ ...رب مغي خيگي خيگي ...عؼارب .(!ام .ػػؼ جويؽضاقح=[رشوي=]خيگي خيگي

پل مبي ثؼ و ابػ ؿثب :اث ؽة=)ثؿؿب=[ضاسگي=]=[çāpoş~çāpüş=]چپم/چبپل* .(!ى عؿ چ

.(ص رسوي فبسعيخدآ: ج )ثؿؿب يكب=[رشوي=]چپم

ي* . يؼل ز=[ضاسگي=]=[çāpow=]چپي/چ

.جبضث جبؾ ؿبؼت=[غي -رشوي=]چپ/چپب

ب، خبقـ=[ضاسگي=]=[çüğül=]چؽگـ/چـي/چـ* .قط چي،

.(دوزش خاد سئذ/ ب مبیغخ اغزس : ج )خبققي=[رشوي=]چؿي/چؿ

حبؽ* قيط =[ضاسگي=]=[çāltağ=]چحؾ/چ .زيب ثيؾ

.(اژ ب ا غ ازاسیخ: ج )آظي ثب ؾؼ اضبغي ع=[رشوي=]نحبم

.ػي لم چؽي=[ضاسگي=]=[çāmus=]چـ*

.ػي لم چؽي=[رشوي=]چل

.!(تب مزق چماف :اث ؽة=)ص ثبؼيي پهي=[ضاسگي=]=[çüğ=]چؽ*

.پهي ص=[رشوي=]چيؾ/چؽ/چم

.(!عبن ث مالعبي ت گ يز ث ؼج چيـي :اث ؽة=)ؿؽثب ثؿؼگ، اي=[ضاسگي=]=چيـي*

.ثؿؼگ ظاؼظ بي قؼاشػي ؿؽثب =[غي=]=چيـي

ضززظ ايزز زز ؼا اززالم (هزارسللتان=)خززبت ظؼ ؿاؼ=[ضاسگووي=]=[xanom=]ضززب* ززع يكوزز نززؽ اؾ ؼي ازحززؽا ثزز ؾ

ضب، ػا ازحؽا آيؿ ثؽاي ؾب=[غي=]ضب .ؾ

.زوءظؼ=[ضاسگي=]=[zolfi=]ؾلي*

.زوءظؼ=[رشوي=]ؾلي

.آظ ازن=[ضاسگي=]=[dālā=]ظ *

.ظيا، قلي، ػو=[رشوي=]ظي

.پنبع يػي ناؼ ؾب جب چ پب ؼا =[ضاسگي=]=[dulağ=]ظالؽ*

پيچ چ=[رشوي=]ظالم .[116و/1ج/جؽي كؽگ ببي/پيچ اقث چ ؼبي ظالؽ ظؼ ؾثب جؽي جؽي ث=]

و* ؽ چيؿي اؾ ع ضظ ثؿؼگحؽ ثبنزع زثال ثز ثدز گزب ز اؾ ثدز گقزلع =[ضاسگي=]=[sāqā~sanqā=]قبو/ق

.ثؿؼگحؽ اقث قو يب قبو گيع .هبة ثؿؼگ ؽچيؿي اؾ ظيگؽ ااع ضظ ثؿؼگحؽ ثبنع=[رشوي=]قوو/قبهوب

.ؿ گقلعي جبؾ خا نع ؿظيي ز آ ؼقيع ثبنعث=[ضاسگي=]=[sübāi=]قث ي*

.(دوزش خاد سئذ/ خدآص رسوي فبسعي ب مبیغخ اغزس : ج )ػؿة ثي كؽ=[غي -رشوي=]قثبي

.آحي اقث ثب آ بيؼبت اؾ خ نيؽ ؼا يبف ع=[ضاسگي=]=[süçi=]قچي*

.ي، يبكيقبه=چي+ق=[رشوي=]قچي

.پبى جيؿ=[ضاسگي=]=[süçā=]قچ *

.پبى جيؿ=[غي=]قچ

گف=[ضاسگي=]=[sünā=]ق * .زهؽۀ ضطاؼي اقث اؾ ع ضؽ

.(اسش سؾسش ائي/ابوخ اغزس: ج )ايكث ثبعاؼ زهؽ=[رشوي=]ق

.آث ؽيگي گب ثؿ هچ=[ضاسگي=]=[sik=]قيي*

.(خدآص رسوي فبسعي: ج )آث جبقي، هيت=[شوير=]قيي

.قيي=[ضاسگي=]=[şāpālaq=]نپالم*

.(ب: ج )قيي=[رشوي=]قپالم/نبپالم

.ؾؼظ حبي ث قليع=[ضاسگي=]=[şirğā=]نيؽؿ *

.ؾؼظ حبي ث قليع=[غي=]نيؽؿ

ي* .گقلع ظ قب=[ضاسگي=]=[şişāk=]نيه

ي .گقلع پؽاؼي=[رشوي=]نيه

كحوي=[ضاسگي=]=[toğri=]ؿؽي/ـؽي* ض ؼا

كحوي=[رشوي=]ظؿؽي/ؿؽي/ـؽي ض ؼا

Page 26: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

*/[=tolo]=[=ضاسگي]=(ؿػن-الي زؼا=)ظاييؽظاظ/ب هي اؾ ؽظ ؿاؼ.

نت چبؼظ، ثي ثب پؽ =[رشوي=]ج/ .اؾ جؽب اي قكچيؿ ب ثي پؽ ، ب

.سبيؽ ؽظ=[ضاسگي=]=[qābāl=]وـػه ج *

.(342رصن خبيسش ؿ: ج )سبيؽ=[غي -رشوي=]هج

ظع=[ضاسگي=]=[qābārğā=]هج ؽؿ * .(!وز ه ج ؽؿف، :اث ؽة=)اقحطا

ظع=[رشوي=]هبثؼؿب/هبثؽؿب/هبثؽهب .(خدآص رسوي فبسعي: ج )اقحطا

.ج ، ظا=[ضاسگي=]=[qābqo=]هجوب/هجو*

.ج، ظا=[رشوي=]هجوب

گيع "ؿاؼال" "ؿاؼضب" ظؼ كبؼقي (يغاؿوؼگب=)آ هكث اؾ نج=[ضاسگي=]=[qātqātāk=]ه حو ح ي*

.ؿاؼضب نج=[رشوي=]هبجوبجي

.نث قؽش نعگ=[ضاسگي=]=[qormā=]هؽ*

.( سذ: ج )گنث قؽش نع=[رشوي=]هؽ

.پؽظۀ بؾي ؼي بيؼبت=[ضاسگي=]=[qesmağ=]هكبؽ*

.پؽظۀ بؾي ؼي بيؼبت ثخظ آيع=[رشوي=]هكبؽ

ـ * .(پي مگ=)الى پهث=[ضاسگي=]=[qāsbāğā=]ه كج

.( فبسعيخدآص رسوي : ج )الى پهث=[رشوي=]جقجـ/جقجبهب

.آحي ثب آ پهث اقت االؽ ؼا ثطبؼاع جيبؼ ع=[ضاسگي=]=[qāşo=]هه*

.(دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: ج )آث كؿي ظعا ظاؼ ثب آ پهث چبؼپبيب ؼا جيبؼ ع=[رشوي=]هبق/هه

ـ* ـاعتزبؿ :اث ؽة=)اـثؽگ چحؽ بع ؼي=[ضاسگي=]=[qālğo=]هـب/ه .(ث ػم ثبػ ه

.(اسش سؾسش ائي/ ابوخ اغزس / خدآص رسوي فبسعي : ج )قپؽ=[غي -رشوي=]هـب/هبـب/هبطب :يهبب، آب :قپؽ آع اقث اؾ خ جؽي ؼبي ثبب /هبب/هبطب/ظؼ ثؼي د بي جؽي يؿ هبوب=]

.[261 511و/ ػجعهللا اؿ/ كؽبظ خاظي/كؽگ ببي جؽي: جغ/ ata yurt /بب .ظؼ ثكظاي طوب =[ضاسگي=]=[qurā=]هؼ *

.(ىببد سصش رشوي اعزبجي/ خدآص رسوي فبسعي : ج )ضهي=[رشوي=]هؼي/هؼ/هؼا

.ب پؽع=[ضاسگي=]=[qüş=]ثبيول/هل*

پؽع=[يرشو=]هل

.ؿالف، يب=[ضاسگي=]=[qüy=]هي*

.(خدآص رسوي فبسعي: ج )چب، ؿالف يب=[رشوي=]هي/هئي

(.ثل رگ=)"ع خگ"يؼي "هي خگ"غ، ي، =[ضاسگي=]=[qoy=]هي*

.(ب: ج ) غ ؽظ، ي ؽظ=[رشوي=]هي

.!(و ه يؿ ني ظاف :اث ؽة=)گب اقت=[ضاسگي=]=[qāyzā=]ه يؿ *

.(افغب لبط: ج )گب اقت=[رشوي=]هيؿ

ظيگ=[ضاسگي=]=[qisi=]وـػ هيكي* ج .جؽانيع

.(دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: ج )جؽانيع ثب هبنن=[رشوي=]هبقيبم

ؼة=[ضاسگي=]=[qiğaj=]هيـبج* .ح

ؼة=[رشوي=]هيـبج .(ب فش سذ: ج )ح

.گيبي اقث ي ؼطؽ=[ضاسگي=]=[kaküti=]بجي*

دوزوش / مبیغوخ اغزوس: جو )اجي، ات ظؼ جؽي ػق ؼا گيع+ثظ ؽت اؾ يي اجي ييگيب بجي اي آ =[رشووي=]بجي

.(خاد سئذ

.اقث ضبؼظاؼ نجي ضبؼپهث(اي ثت=)يؿي=[سگيضا=]=[korpi=]ؽپي*

.(ب ىببد سصش رشوي اعزبجي: ج )ضبؼپهث=[رشوي=]ؽپي

.گؽظ=[ضاسگي=]=[kotāl=]ح/ج*

(.دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس :ج )گؽظ=[غي -رشوي=]ح/ج

.ؼقح يد نجعؼ جبؾ=[ضاسگي=]=[korpā=]ؼپ *

.(خدآص رسوي فبسعي: ج )ؾاظ=[رشوي=]ؼپ

* [=kowkānā]=[=ضاسگي]=اككبؼ چبؼپبيب.

.ؾديؽ، هيع ثع اككبؼ=[رشوي=]ب

.كي ؼا ثب كؽيبظ يعا ؾظ=[ضاسگي=]=[küy=]ي*

.(ب: ج )اؼ ، كؽيبظ=[رشوي=]ي

Page 27: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

.يكب ث ؽ=[ضاسگي=]=[küyāk=]ي ي*

.آ=[شوي=]يي

.ؾخ، كؽ=[ضاسگي=]=[kiwani=]ياي*

كؾ پيؽ=[رشوي=]ياي .، كؽ، كؽ

ي* [=komāk]=[=ضاسگي]=ؽت يبؼي.

.(افغب لبط فش سذ: ج )عظ يبؼي=[رشوي=]ي

ثزب گلزح نزظ ياي ظؼ ؼقحبب كو ظؼ زؼظ خزعاؽظ گقزلعا اؾ ز اقزحؼب =[ضاسگي=]=[gāl-gāl=]گ گ *

.ع ي، ؽ ف گقلعا ضظ ؼا ث ؽف ضب ظػت گ گ .ثيبثعبي =[رشوي=]گ

.ثؽاظؼ، ثؽاظؼ ثؿؼگحؽ=[ضاسگي=]=[lala=]الال*/الال .قؽپؽقث ؽثي ظى، ثؽاظؼ ثؿؼگ=[رشوي=]

.اككبؼ=[ضاسگي=]=[noxtā=]ضح *

.(دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس خدآص رسوي فبسعي: ج )اككبؼ ؾظ=[رشوي=]ضح البم

ضعحبؼ=[سگيضا=]=[nokār=]ؽ*

.(ربسیخ فز بد غي /دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: جع)ضعث ع "ضب" ضعحبؼ ، ػكؽي ث=[غي=]بؼ/ؽ

.ب هي اؾ ؿاؼ=[ضاسگي=]=[nāymo=] يب/ي*

/بيب .(ربسیخ فز بد غي: ج )ب هي اؾ جؽب=[رشوي=] ي

.!(ؿ يؽؿ عـ عبي، :اث ؽة=) اقت ؼااؼ=[ضاسگي=]=[yerğā=]ايؽؿ /يؽؿ *

.(دوزش خاد سئذ/ افغب لبط مبیغخ اغزس: ج )اقت ؼاؼ=[رشوي=]يؽؿ

.نؽضاؽ=[ضاسگي=]=[yeznā=]يؿ*

.(مبیغخ اغزس: ج )نؽضاؽ=[رشوي=]يبؾ/يؿ

.ؾ ثؽاظؼ ، ؾ ػ=[يضاسگ=]=[yengā=]يگ*

ػ=[رشوي=]يگ ثؽاظؼ ، ؾ .(ىببد سصش رشوي اعزبجي/ دوزش خاد سئذ/ مبیغخ اغزس: ج )ؾ

ata yurt :بثغ

ؽظ ؿاؼ جؽا 1381چبپ ا /احهبؼات ػؽكب: بنؽ/سعخاظ ضبؼي/اثب ز

هع 1368چبپ ا/ئق : بنؽ/ 1ج/ي يؿظايزكي ػ/پژهي ظؼ جبؼيص ؿاؼ ب ه1373چبپ ا/ ئق: بنؽ/ 2ج/زكي ػي يؿظاي/پژهي ظؼ جبؼيص ؿاؼ ب

هؽ / طلي قي/جسير جسهي سع ؼن/ ج 4/ؼنيعاعي ك هللا عاي / خبغ احاؼيص جؽا1373چبپ ا /اجؽؾ

ججؽيؿ1375چبپ ا /احهبؼات جالل/ظحؽ زكي كي اي زيع/غؼثبيدبيضظآؾ ببت ؼؾؽ جؽي آ ه1379چبپ ا /ؽؿ كؽگي يكعگب اكـبكحب/زكي بئ/قؽؾي ؼخب ؿاؼ خبت

ه1372چبپ ا / ازكبي: بنؽ/اديؽ ػيعاظ ؼي/قيؽي ظؼ ؿاؼ خبت هع1371چبپ ا /ئق : بنؽ/زكي ػي يؿظاي/كؽگ ػبيب ائق ؿاؼ

1374چبپ ا/هؽؽؿ/عيطب اقحؽآثبظي/جؽي ث كبؼقي قگالش( هبـ)كؽگ ججؽيؿ1380/چبپ ا/هؽ اضحؽ/كؽبظ خاظي، ػجعهللا اؿ/1ج/كؽگ ببي جؽي

اقحبظزكي ػي يؿظاي :بثغ

بجبؼيص اخحبػي ظؼ ـ ث نم خبجگ چبپ ايل ثبؼجع (ػؽثي)جبؼيص احؽى كي آقيب اقطي

جبؼيص قؽي ـال، جؽخ نيؽي ثيبي جبؼيص كحزبت ـ، جؽخ اثاوبق زبث

چگيؿضب، نح الظييؽ جكق، جؽخ نيؽي ثيبي ضظآؾ جؽي كبؼقي، جؤيق ع ججؽيؿي چبپ جؽا

ظقحؼ ؾثب آغؼي، ػجعاؼي بؼگ ـبت احؽى، سظ بنـؽيظيا

كؽگ ايطالزبت ظياي ظؼا ـ، نف نؽيي اي كؽگ ػيع، زك ػيع

ثبؼجع، جؽخ هبؼؾ. : گؿيع وبالت جسويوي، نح ـبت خـحبئي جؽي ػثبي

ـث ب ظطعا 1362وبيكة اـحي، ظحؽ خاظ يئث، جؽا

ايي سبة اـحي، ايؽػيهيؽ ببت ؼؾؽ جؽي اقحبجي، دؼي ججؽيؿي

ظب اخحبػي ـال، الظييؽ جكق، جؽخ نيؽي ثيبي اژ ب ازك احاؼيص، ظحؽ ػجعاسكي ايي

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Page 28: List of Comparative Vocabulary of Turkish in Hazaragi

و يب ثؼ، رػ اژگب اثقاؿ ػمتؿي ـبؿمي توب ػؿ گويو يوب فثوب قاؿگوي زؿ يغتـا ػؿ اي فز ىبؼ خبي عؼتتب *اف رء . ثـؼ ي، ػيگـي اف ر طائفي ػؿ ايـا رػ ػاؿؼ و تـوي ـبؿمي ؿا ثؿت غط ث وبؿ ىػ يزن و يبؼ

و ػؿ لـ گؾىت، ثب ثو ػاليو ظوبي يوب مزبموي تموظ " ثچبلچي"يه طبئف وچي تـن رػ ػاؿػ ث ب " وـب ايـا"الي ايب ػؿػؿ ؿػ فثب اي طبئفو . ، ث وـب وچ ػاػ ىؼؼوؼ يايـا و ـػو تـوي ؼزع ضج " زؽؿثبيزبػاغ لـ"، اف "بػؿىب اـيبؿ"

، ثيهزحؽ آ پبؼقزي اقزث ؾثبع،اب جؽي جؽى ثچبهچي :ينؼ يچز " رؽـاـزبي وـب"عب فيـي وـبي، إؿ اصؼعي

( 702-696، 2ها، چادرنشينان و طوائك عشايري ايران، ج ايرج افشار، ايل: منبع)ثه ثـعا پح اقحؽ حؽ ظاني، ي ظ :خال

پؾيــ ض وـػ وو لو تا ؛ صبي ثـاصتي ي!مبي ؿت گــت ام 280 ثب اي ىؼت، تب ػؿ طي صؼػ تؽززـ اي فثب ز زاف ايوب ؽووـ ىوؼ ثوـاي لو لجو اوؾوـ، چطوؿ گويو تـ طواليقاؿ يب ثغو ثقؿگي اف ز و اف تـوب يػ اؼ، پل اف موببي ثنوزبؿ

. ثب وب تـوي تب ف ثبلي بؼ ام ىب، ثؿت ىى ىبي ف فثب

ىوزؼ وو اػعوب وي ووـػ، ػؿ فوب (اصتوبال موـػاؿ عجوؼاي=)چؼ مبي پزو اف طـيك ؿاػي زفاػي اف فثب يىي اف قػيىب ثبثبي و ؟**

وب، اف ـوـػي وو تغو قاؿي اف ر ثطوؿ يوغ ػؿ وؿػ . ظبـىب، صؼت ي صضؿ الا گبگ ػؿ صبوز ضبظ ىؼ ثػ .ثعؼ ػاىت ام (و اال صضؿ ؽ ؼاؿ=)ػاى ، ب ثـػ و ػؿ ػؿثبؿ وؼا متي ؿا " وگؼاي"

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ثو ( اص راثو الیوبد شووض غوس ثبسوب=)د دایضيير دو ا ضاسگوي اعوذ وو دس غواسب عو عوشخير یىو او ر سطر دوبة( 1)

. جبسد دیيش بطك ا عىذ طبئف دا صيي شج اعذ

شج اعذ -ذاعبو دس غاسب دگب ثسغدر دس الیذ سي ها هزارهد ثسغد ر دس ثس ( 2) سد نر دس شوض افغبغزب

. فشبذاس ر دس ایشا اعذ/دس افغبغزبر یه ا ذ اداس عبدي ؽشعزب غاي( 3)

(.ضاسعزب) ضاس ؾس اعذ دس شوض افغبغزب [خذاؽذ اص آسصگب=]دا وذ الیزي خذیذ ازأعسظ( 4)

شج اعذ "دسۀ رشو"و و دس غاي رش هاي هزارهد رشوي دس ثس ( 5) .اص راث الیذ شا عبو غزذ

ثـاي ىبع تيغز ربع وب ؽبت تـوي ؽي ػعز ػؿ گيو قاؿگي ث بثع تضمزمبت گنتـػ زؼاي اف مي ضممب . زبف ام -بي تـوي تغب فثب ز -تغ بصت ـ اي صض

http://gunturk.tk/