Literatura Bíblica

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Tema 2: Literatura bíblica. Apontamentos e selección de textos

Citation preview

A literatura hebrea, en concreto a bblica, con certos esquemas e aspectos derivados da rea mesopotmica, destaca pola sa no

TEMA 2: Breve panorama das literaturas bblicas, grega e latina.

1. LITERATURA BBLICAO conxunto de textos, xerados polos hebreos, que detallan a historia deste pobo, as relacins coas nacins vecias, sobre todo a mesopotmica e a exipcia, constite ou que coecemos como literatura bblica, por estar contida na Biblia. A Biblia o libro mis difundido do mundo e o de maior influxo na civilizacin occidental. Composto por diversos autores pertencentes, ademais, a pocas distintas, consta de Antigo Testamento, escrito en hebreo e arameo, e o Novo Testamento, escrito en grego. O Antigo Testamento recolle a historia, crenzas e tradicins antes da vinda de Xesucristo e a base da literatura hebraica. Nestes relatos destaca a etapa dos patriarcas, dende a emigracin cara ao -1850 (que realiza por orde divina o pai dous hebreos, Abraham, dende Ur ata Canan) a cando posteriormente ocupan terra palestina os hebreos fuxidos de Exipto dirixidos por Moiss. A esta etapa sucdea outra federativa, marcada pola alianza das doce tribos de Israel, enfrontadas aos filisteos. Arredor do ano -1000 temos unha etapa monrquica na que destaca a creacin dun reino unitario baixo ou mando de Sal, David e Salomn, con capital en Xerusaln, posteriormente dividido (Xud e Israel). Tempo despois, prodcese a dominacin de Babilonia, coa destrucin, primeiro, do reino do Norte (Israel), e, logo, a aniquilacin de Xerusaln e a dispora dos xudeus. Despois sucdense o perodo persa, o helenstico e ou romano.A relixin hebrea era monotesta, consideraba ou pobo hebreo como pobo elixido por Deus ("Alianza") e fundamentbase na crenza na chegada redentora do Mesas.A literatura bblica antiga concntrase nos diversos textos do Antigo Testamento e Novo Testamento.

O ANTIGO TESTAMENTO

Divdese nos seguintes libros: 1. O PENTATEUCO

O Pentateuco (do grego pnte, cinco e tukhos, rolo, estoxo, dicir, cinco rolos, polos estoxos cilndricos onde se gardaban enrolados os textos hebreos) o conxunto formado polos cinco primeiros libros da Biblia, que a tradicin atribe ao patriarca hebreo Moiss. Correspndense cos que na tradicin hebrea forman a Tor A Lei, ncleo da relixin xuda.

Libros que incle O Pentateuco:

1. Xnese: desde a creacin ata a morte de Jos en Exipto.

2. xodo: sada de Exipto cara a Canan.

3. Levtico: recomplacin de normas e rituais dirixidos ao clero.

4. Nmeros: ademais das leis sacerdotais, recolle a xenealoga das tribos de Israel.

5. Deuteronomio: recolle a historia de Moiss e a adaptacin das leis promulgadas.

Contido

O Pentateuco pretende probar (como a maior parte dos libros histricos) a providencial eleccin do pobo xudeu por Deus como o seu pobo elixido, especial entre todas as sociedades humanas. Desta forma, conta o establecemento dunha teocracia, o otorgamiento da terra prometida aos seus seguidores, a entronizacin dunha rxida lei tica, civil e relixiosa, e o longo periplo dos hebreos para sar da sa escravitude en Exipto e chegar bendicida terra de Canan.

A maiora destas historias serven de marco e escusa a unha prolija e minuciosa exposicin das normas lexislativas que Yahvh outorga aos hebreos, o que valeu aos cinco libros o apelativo de "A Lei" (a Tor).

2. LIBROS PROFTICOS

Os Libros profticos forman un grupo de escritos bblicos atribudos aos profetas, Isaas, Jeremas e Ezequiel, dicir, a homes inspirados por Deus para falar no seu nome e transmitir ao pobo os seus ensinos.

Neles hai unha descricin do pobo de Israel desde a entrada na terra prometida ata o desterro a Babilonia.

O autores fixeron tomar conciencia espiritual do xeito en que Deus elixiu a Israel de entre todos os pobos da Terra para utilizalo e castigalo pero tamn para aliarse indisolublemente con el e para salvalo en ltima instancia.

3. OS ESCRITOS

Os Ketuvim (do hebreo Escritos) a terceira das tres partes en que se divide o Tanaj (acrstico das palabras Tor (Pentateuco), Neviim (profetas) e Ketuvim (Escritos). Son libros de carcter fundamentalmente sapiencial entre os que cabe destacar Libro dos Salmos

Proverbios

Job

Cantar de Cantares

Lamentacins

Eclesiasts

Este conxunto de tres libros contn estilos e xneros moi diversos, polo que poderan clasificarse en varios tipos: histricos, poticos, profticos e sapienciales.I. Libros histricos e poticosOs mis importantes libros histricos son os cinco atribudos a Moiss, que os cristins chaman Pentateuco e os xudeus Thor (Lei), porque recollen, ademais da historia remota de Israel, os preceptos esenciais ditados por Jehov. Hai outros que contan interesantes historias particulares cheas de beleza e sensibilidade: Ruth, Ester, Xudit, Tobas...

Entre os libros poticos destacan:o de Xob, poema dramtico sobre a dor e a adversidade; os Salmos, himnos de loanza ou arrepentimento destinados ao culto, a maiora compostos polo rei David; e Cantar dos Cantares. No nrrase de forma belsima o amor do Amado ou esposo e a Amada ou esposa. A tradicin feixn viu nel un relato alegrico das relacins de Yahv co seu pobo, e para a tradicin crsitiana simboliza o amor msticos de Cristo sa Igrexa. O ritmo desta poesa hebrea non se consegue coa medida das slabas e a rima, senn cos acentos, o desenvolvemento do pensamento (paralelismos) e outros artificios literarios: asonancias, reiteracins, smiles, metforas...II. Libros profticos e sapienciaisDeus falaba, vaticinaba, bendica ou reconvia ao seu pobo a travs dos profetas, e a xente aprenda e recitaba os seus elocuentes discursos. O de Isaas o libro proftico mis notable dende o punto de vista literario, polo seu ton solemne e arrebatado e pola audacia das imaxes. Os libros sapienciais son conxuntos de ensinanzas morais en forma de mximas. Os Proverbios e o Eclesiasts atribense a Salomn. O ltimo, que d unha visin moi pesimista da existencia, debeu de compoelo ao final da sa vida, fastiado dos praceres e convencido da vaidade do mundo.

T E X T O S

1. XuditO campo dos asirios, a sa infantara, os seus carros e a sa cabalara tivronos cercados por espazo de trinta e catro das; de maneira que aos habitantes de Betulia se lles esgotaron todas as augas. Quedaron baleiras as cisternas, e a auga distribuaselles con medida. Desmaiaban as mulleres e os nenos, e os mozos desfalecan de sede e caan sen forza nas ras da cidade e nos pasos das portas.

Viva na sa casa Xudit, gardando a sa viuvez haba tres anos e catro meses. Era bela de formas e de moi agraciada presenza. O seu marido, Manases, deixralle ouro e prata, servos e servas, gaados e campos, que ela por si administraba. Ningun poda dicir dela unha palabra mala, porque era moi temerosa de Deus.

Era precisamente a hora en que se ofreca en Xerusaln, na casa de Deus, o incenso da tarde, cando clamou Xudit con gran voz ao Seor, dicindo: Mira que os Asirios teen un exrcito poderoso, lanse dos seus cabalos e xinetes, comprcense da forza dos seus infantes, teen posta a sa confianza nas sas lanzas, nos seus arcos e nos seus tirafondas, e non saben que ti es o Seor que decide as batallas, o nome das cales Yav. Quebranta a sa forza co teu poder, pulveriza a sa forza coa ta ira, porque resolveron violar o teu santuario, profanar o tabernculo en que se pousa o teu glorioso nome e derrubar co ferro o teu altar. Pon os ollos na sa soberbia, descarga a ta clera sobre a sa cabeza, dme a min, pobre viva, forza para executar o que premeditei.

Unha vez que cesou de clamar ao Deus de Israel quitou o saco que levaba cinguido e despoxouse dos vestidos de viuvez; baou en auga o seu corpo, unxiuse con aceites, aderezou os cabelos da sa cabeza, puxo enriba a mitra, vestiuse o traxe de festa con que se adornaba cando viva o seu marido Manass, calzou as sandalias, puxo os brazaletes, alfaias, aneis e arete e todas as sas xoias, e quedou tan ataviada, que seduca os ollos de cantos homes a miraban. Entregou ao seu serva unha bota de vio e un frasco de aceite, encheu unha alforxa de pans de cebada e de tortas de figos, envolvndoo todo en paquetes, e pxollo escrava s costas.

Seguindo a direccin do val, camiaron ata que lles sau ao paso unha avanzada dos asirios, que a apresaron e lle preguntaron: Quen es ti e de onde vas?. Ao que ela contestou: Son un fillo dos hebreos. Vou presentarme a Holofernes, xeral en xefe do voso exrcito, para indicarlle o camio por onde pode subir e dominar toda a montaa, sen que pereza nin un s dos seus homes.

Cando oron tales palabras e contemplaron o seu rostro, que lles pareceu marabilloso pola sa extremada beleza, dixronlle: Vai, pois, sa tenda; dous dos nosos acompaarante ata entregarte a el.

Chegada Xudit a presenza de Holofernes e dos seus servidores, todos quedaron marabillados da beleza do seu rostro. Prostrouse ante el, pero os servidores levantrona. Dxolle Holofernes: Ten bo nimo, muller, e non te intimides, que eu nunca fixen dano a ningun que estivese disposto a servir a Nabucodonosor, rei de toda a terra. Xudit respondeulle: Oe as palabras da ta escrava, que non direi ao meu seor esta noite cousa que non sexa verdade. Eu mesma che guiarei por no medio de Judea ha a chegar a Xerusaln e farei que sentes no medio dela e os conduzas como ovellas sen pastor. Nin un can ladrar contra ti. Todo isto foime comunicado por revelacin e para anunciarcho fun eu enviada.

Dxolle Holofernes: Bebe e algrate connosco. E contestou Xudit: Beberei, seor, que eu teo este da polo mis grande de toda a mia vida. Tomou o que a serva lle preparara, e comeu en presenza de Holofernes, o cal alegrouse moito con ela, e bebeu tanto vio canto xamais o bebera dende o da en que naceu.

Cando se fixo tarde, os servos de Holofernes saron s presas e fronse aos seus leitos, pois estaban rendidos porque o banquete fora longo. Quedou Xudit soa na tenda, e Holofernes tendido sobre o seu leito, todo el baado en vio. Posta entn en p xunto ao leito de Holofernes, dixo no seu corazn: Seor, Deus todopoderoso, mira nesta hora a obra das mias mans, pois esta a ocasin de executar os meus proxectos, para runa dos inimigos que estn sobre ns. E achegndose columna do leito que estaba cabeza de Holofernes, descolgou dela o seu alfanxe; chegndose ao leito, agarrouno polos cabelos da sa cabeza ao tempo que dica: Dme forzas, Deus de Israel, nesta hora. E con toda a sa forza o feriu das veces no colo, cortndolle a cabeza. Envolveu o corpo nas roupas do leito, quitou das columnas o dosel e, tomndoo, sau enseguida, entregando serva a cabeza de Holofernes, que esta botou na alforxa das provisins, e ambas as das saron xuntas como de costume.2. Cantar dos Cantares

A ESPOSA A voz do meu amado! / Olldeo que chega / saltando polos montes, / triscando polos outeiros.

o meu amado como a gacela ou o cervo. / Ollade que est xa detrs dos nosos muros, / albiscando polas vents, / espiando por entre as celosas.

O ESPOSO

Levntate xa, amada mia, / fermosa mia, e vn!

Que xa se pasou o inverno / e cesaron as chuvias.

Xa se mostran na terra os brotes floridos, / e chegou o tempo da sacha, / e dixase or na nosa terra o arrolo da rula.

Xa botou a figueira os seus brotes, / xa as vias en flor esparexen o seu aroma. / Levntate, amada mia, / fermosa mia, e vn!

Pomba mia, que anias nas fendas das rochas, / nas gretas das penas escarpadas, / dme a ver o teu rostro, / faime or a ta voz. / Que a ta voz doce, / e encantador o teu rostro.

A ESPOSA

Cazdenos as raposas, / as raposillas que destren as vias, / nosas vias en flor!

O meu amado para min, e eu para el. Pasatorea entre azucenas.

Antes de que refresque o da / e fuxan as sombras, / volve, amado meu, semellante gacela ou ao cervo, / polos montes de Beter.

O ESPOSO

Que fermosa es, amada mia, que fermosa es! / Son pombas os teus ollos a travs de o teu vai o.

Son os teus cabelos rabaos de cabras / que ondulantes van polos montes de Galaad.

Son os teus dentes cal rabao de ovellas de rapa / que soben do lavadoiro todas as sas cras xemelgas, / sen que haxa entre elas estriles.

Cinto de grana son os teus labios, / e o teu falar agradable. / Son as tas meixelas metades de granada / a travs de o teu veo.

o teu colo como a torre de David, / adornada de trofeos, / dos que penden mil escudos, / todos escudos de valientes. Os teus dous peitos son dous xemelgos de gacela / que triscan entre azucenas. Es de todo fermosa, amada mia; / non hai tacha en ti. Prendiches o meu corazn, irm, esposa; / prendiches o meu corazn nunha das tas miradas, / nunha das perlas do teu colar.

A ESPOSA

O meu amado fresco e colorado, / se distingue entre millares.

A sa cabeza ouro puro, / os seus rizos son acios de dtiles, / negros como o corvo.

Os seus ollos son pombas / pousadas ao bordo das augas, / que se baaron en leite / e descansan beira do regueiro.

As sas meixelas son xardn do balsameras, / teso de

Plantas aromticas; / os seus labios son dous lirios / que destilan exquisita mirra.

As sas mans son aneis de ouro / gornecidos de pedras de Tarsis. / O seu ventre unha masa de marfil / leite de zafiros.

As sas pernas son columnas de alabastro / asentadas sobre baseas de ouro puro. / O seu aspecto como o Lbano, / gallardo como o cedro.

A sa garganta toda suavidade, / todo el, encanto. / Ese mi amado, ese o meu amigo, / fillas de Xerusaln.

3. Proverbios

EXCELENCIAS DA SABEDORA

-Benaventurado o que alcanza a sabedora / e adquire intelixencia,

Porque a sa adquisicin mellor que a da prata / e de mis proveito que o ouro puro.

mis preciosa que as perlas / e non hai tesouro que a iguale.

Leva na sa destra a lonxevidade / e no seu sinistra a riqueza e as honras.

Da sa boca xermola a xustiza / e leva na lingua a lei e a misericordia.

Os seus camios son camios deleitosos / e son paz todas os seus senllas.

rbore de vida para quen a consegue; / quen abrzaa benaventurado.

Coa sabedora fundou Yav a terra, / coa intelixencia consolidou os ceos.

A PREGUIZA

Vai, oh preguiceiro!, formiga; / mira os seus camios e faiche sabio.

Non ten xuz, / nin inspector, nin amo.

E preprase no vern o seu mantemento, / rene a sa comida ao tempo da mes.

Ou ve a abella e aprende como traballa / e produce rico labor, / que reis e vasalos buscan para si / e todos apetecen.

E sendo como pequena e fraca, / pola sa sabedora tida en moita estima.

Ata cando, preguiceiro, deitado? / Cando espertars do teu sono?4. Eclesiasts

Captulo 1Todo es vanidad

1:1 Palabras del Predicador, hijo de David, rey en Jerusaln.1:2 Vanidad de vanidades, dijo el Predicador; vanidad de vanidades, todo es vanidad.1:3 Qu provecho tiene el hombre de todo su trabajo con que se afana debajo del sol?1:4 Generacin va, y generacin viene; mas la tierra siempre permanece.1:5 Sale el sol, y se pone el sol, y se apresura a volver al lugar de donde se levanta.1:6 El viento tira hacia el sur, y rodea al norte; va girando de continuo, y a sus giros vuelve el viento de nuevo.1:7 Los ros todos van al mar, y el mar no se llena; al lugar de donde los ros vinieron, all vuelven para correr de nuevo.1:8 Todas las cosas son fatigosas ms de lo que el hombre puede expresar; nunca se sacia el ojo de ver, ni el odo de or.1:9 Qu es lo que fue? Lo mismo que ser. Qu es lo que ha sido hecho? Lo mismo que se har; y nada hay nuevo debajo del sol.1:10 Hay algo de que se puede decir: He aqu esto es nuevo? Ya fue en los siglos que nos han precedido.1:11 No hay memoria de lo que precedi, ni tampoco de lo que suceder habr memoria en los que sern despus.

Captulo 3Todo tiene su tiempo

3:1 Todo tiene su tiempo, y todo lo que se quiere debajo del cielo tiene su hora.3:2 Tiempo de nacer, y tiempo de morir; tiempo de plantar, y tiempo de arrancar lo plantado;3:3 tiempo de matar, y tiempo de curar; tiempo de destruir, y tiempo de edificar;3:4 tiempo de llorar, y tiempo de reir; tiempo de endechar, y tiempo de bailar;3:5 tiempo de esparcir piedras, y tiempo de juntar piedras; tiempo de abrazar, y tiempo de abstenerse de abrazar;3:6 tiempo de buscar, y tiempo de perder; tiempo de guardar, y tiempo de desechar;3:7 tiempo de romper, y tiempo de coser; tiempo de callar, y tiempo de hablar;3:8 tiempo de amar, y tiempo de aborrecer; tiempo de guerra, y tiempo de paz.3:9 Qu provecho tiene el que trabaja, de aquello en que se afana?3:10 Yo he visto el trabajo que Dios ha dado a los hijos de los hombres para que se ocupen en l.3:11 Todo lo hizo hermoso en su tiempo; y ha puesto eternidad en el corazn de ellos, sin que alcance el hombre a entender la obra que ha hecho Dios desde el principio hasta el fin.3:12 Yo he conocido que no hay para ellos cosa mejor que alegrarse, y hacer bien en su vida;3:13 y tambin que es don de Dios que todo hombre coma y beba, y goce el bien de toda su labor.3:14 He entendido que todo lo que Dios hace ser perpetuo; sobre aquello no se aadir, ni de ello se disminuir; y lo hace Dios, para que delante de l teman los hombres.3:15 Aquello que fue, ya es; y lo que ha de ser, fue ya; y Dios restaura lo que pas.

Injusticias de la vida

3:16 Vi ms debajo del sol: en lugar del juicio, all impiedad; y en lugar de la justicia, all iniquidad.3:17 Y dije yo en mi corazn: Al justo y al impo juzgar Dios; porque all hay un tiempo para todo lo que se quiere y para todo lo que se hace.3:18 Dije en mi corazn: Es as, por causa de los hijos de los hombres, para que Dios los pruebe, y para que vean que ellos mismos son semejantes a las bestias.3:19 Porque lo que sucede a los hijos de los hombres, y lo que sucede a las bestias, un mismo suceso es: como mueren los unos, as mueren los otros, y una misma respiracin tienen todos; ni tiene ms el hombre que la bestia; porque todo es vanidad.3:20 Todo va a un mismo lugar; todo es hecho del polvo, y todo volver al mismo polvo.3:21 Quin sabe que el espritu de los hijos de los hombres sube arriba, y que el espritu del animal desciende abajo a la tierra?3:22 As, pues, he visto que no hay cosa mejor para el hombre que alegrarse en su trabajo, porque esta es su parte; porque quin lo llevar para que vea lo que ha de ser despus de l?

Captulo 99:1 Ciertamente he dado mi corazn a todas estas cosas, para declarar todo esto: que los justos y los sabios, y sus obras, estn en la mano de Dios; que sea amor o que sea odio, no lo saben los hombres; todo est delante de ellos.9:2 Todo acontece de la misma manera a todos; un mismo suceso ocurre al justo y al impo; al bueno, al limpio y al no limpio; al que sacrifica, y al que no sacrifica; como al bueno, as al que peca; al que jura, como al que teme el juramento.9:3 Este mal hay entre todo lo que se hace debajo del sol, que un mismo suceso acontece a todos, y tambin que el corazn de los hijos de los hombres est lleno de mal y de insensatez en su corazn durante su vida; y despus de esto se van a los muertos.9:4 An hay esperanza para todo aquel que est entre los vivos; porque mejor es perro vivo que len muerto.9:5 Porque los que viven saben que han de morir; pero los muertos nada saben, ni tienen ms paga; porque su memoria es puesta en olvido.9:6 Tambin su amor y su odio y su envidia fenecieron ya; y nunca ms tendrn parte en todo lo que se hace debajo del sol.9:7 Anda, y come tu pan con gozo, y bebe tu vino con alegre corazn; porque tus obras ya son agradables a Dios.9:8 En todo tiempo sean blancos tus vestidos, y nunca falte ungento sobre tu cabeza.9:9 Goza de la vida con la mujer que amas, todos los das de la vida de tu vanidad que te son dados debajo del sol, todos los das de tu vanidad; porque esta es tu parte en la vida, y en tu trabajo con que te afanas debajo del sol.9:10 Todo lo que te viniere a la mano para hacer, hazlo segn tus fuerzas; porque en el Seol, adonde vas, no hay obra, ni trabajo, ni ciencia, ni sabidura.9:11 Me volv y vi debajo del sol, que ni es de los ligeros la carrera, ni la guerra de los fuertes, ni aun de los sabios el pan, ni de los prudentes las riquezas, ni de los elocuentes el favor; sino que tiempo y ocasin acontecen a todos.9:12 Porque el hombre tampoco conoce su tiempo; como los peces que son presos en la mala red, y como las aves que se enredan en lazo, as son enlazados los hijos de los hombres en el tiempo malo, cuando cae de repente sobre ellos.