Upload
zavad
View
40
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej. opracowała Elżbieta Anioła. Rozporządzenie MEN z dnia 6 listopada 2003 roku: kształcenie w zakresie podstawowym: S. Wyspiański „Wesele”, W. Reymont „Chłopi”(tom I), S. Żeromski „Ludzie bezdomni”, S. Żeromski „Przedwiośnie”, - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Literatura współczesna w szkole
ponadgimnazjalnej.
Literatura współczesna w szkole
ponadgimnazjalnej.
opracowała
Elżbieta Anioła
Podstawa programowa
Rozporządzenie MEN z dnia 6 listopada 2003 roku:
kształcenie w zakresie podstawowym:
S. Wyspiański „Wesele”, W. Reymont „Chłopi”(tom I), S. Żeromski „Ludzie bezdomni”, S. Żeromski „Przedwiośnie”, W. Gombrowicz- fragment prozy, wybrany utwór z prozy XX wieku (na
przykład M. Dąbrowskiej, Z. Nałkowskiej),
wybrany dramat XX wieku (S. Mrożka, T. Różewicza),
T. Borowski- wybrane opowiadania
Projekt nowego Rozporządzenia MEN w sprawie podstawy programowej – z 5 października 2006 roku:
kształcenie w zakresie podstawowym:
S. Wyspiański „Wesele”, W. Reymont „Chłopi”(tom I), S. Żeromski „Ludzie bezdomni”, S. Żeromski „Przedwiośnie”, W. Gombrowicz- fragment prozy, wybrany utwór z prozy XX wieku (na
przykład M. Dąbrowskiej, Z. Nałkowskiej),
wybrany dramat XX wieku (S. Mrożka, T. Różewicza),
T. Borowski- wybrane opowiadania
Podstawa programowa G. Herling- Grudziński „Inny świat”, wybór poezji polskiej XX wieku (B.
Leśmiana, L. Staffa, J. Tuwima, M. Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej, Cz. Miłosza, K. K. Baczyńskiego, T. Różewicza, Z. Herberta, M. Białoszewskiego, W. Szymborskiej, S. Barańczaka, J. Twardowskiego),
wybrane fragmenty prozy dokumentalnej (reportaż, dziennik, pamiętnik) i eseistycznej,
utwory współczesne zaproponowane przez uczniów i nauczyciela,
inne teksty kultury, wybrana powieść XX wieku
w zakresie literatury powszechnej, J. Conrad- wybrany utwór.
G. Herling- Grudziński „Inny świat”, wybór poezji polskiej XX wieku (B.
Leśmiana, L. Staffa, J. Tuwima, M. Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej, Cz. Miłosza, K. K. Baczyńskiego, T. Różewicza, Z. Herberta, M. Białoszewskiego, W. Szymborskiej, S. Barańczaka, J. Twardowskiego),
Jan Paweł II „Pamięć i tożsamość”, wybrane fragmenty prozy
dokumentalnej (reportaż, dziennik, pamiętnik) i eseistycznej,
utwory współczesne zaproponowane przez uczniów i nauczyciela,
inne teksty kultury, wybrana powieść XX wieku
w zakresie literatury powszechnej
Podstawa programowa
kształcenie w zakresie rozszerzonym:
W. Gombrowicz „Trans- Atlantyk”,
M. Kuncewiczowa „Cudzoziemka”,
Witkacy „Szewcy”, F. Kafka „Proces”, M. Bułhakow „Mistrz
i Małgorzata”.
kształcenie w zakresie rozszerzonym:
W. Gombrowicz „Trans- Atlantyk”,
M. Kuncewiczowa „Cudzoziemka”,
Witkacy „Szewcy”, F. Kafka „Proces”, M. Bułhakow „Mistrz
i Małgorzata”, Abp K. Majdański „Będziecie
Moimi świadkami”.
Standardy wymagań egzaminacyjnych
• W. Gombrowicz „Ferdydurke” (wybrane rozdziały);
• Z. Nałkowska „Granica”;
• T. Borowski „Pożegnanie z Marią” („Pożegnanie z Marią”, „Proszę państwa do gazu”, „U nas w Auschwitzu…”, „Bitwa pod Grunwaldem”);
• S. Mrożek „Tango”;
• H. Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”;
• J. Conrad „Jądro ciemności”;
• A. Camus „Dżuma”
Współczesność• epoka otwarta;
• przestrzeń indywidualnych odkryć;
• czas różnorodnych zjawisk kulturowych;
• okres przełomów, wydarzeń polityczno- społecznych;
• epoka chaosu i ciągłych poszukiwań;
Współczesność
Wiek XX: wojny światowe, totalitaryzmy, klęski i triumfy demokracji, walki o prawa jednostki, holokaust, egzystencjalizm, rozkwit cywilizacji technicznej, kryzys ideałów, awangarda, postmodernizm,
Wiek XXI: zapowiedź zmierzchu kultury
słowa, rozkwit kultury elektronicznej
i multimedialnej, czas dominacji kultury
popularnej, koniec wielkich narracji, rozkwit prozy reportażowej,
kronikarskiej, autobiograficznej, dziennikarskiej,
literatura fantasy,
PORTRETY DATPORTRETY DAT• 1939 – 19451939 – 1945 – czas wojny i okupacji;
• 1945 – 19481945 – 1948 – czasy względnej swobody twórczej;
• 1949 – 19531949 – 1953 – socrealizm (realizm socjalistyczny);
• 1954 – 19561954 – 1956 – czasy odwilży (złagodzenie zakazów krępujących twórczość);
• 1956 – 19601956 – 1960 – czas „odwilży październikowej”;
• 1960 – 19681960 – 1968 – okres „małej stabilizacji”;
• 1968 – 19891968 – 1989 – okres fermentu politycznego i kulturalnego;
• 1990 – 19991990 – 1999 – czas poszukiwań, reorganizacji; przejście do nowej ery; elementy postmodernizmu;
1939 – 19451939 – 1945 – czas wojny i okupacji
• Krzysztof Kamil Baczyński
• Tadeusz Gajcy
• Tadeusz Borowski
• Andrzej Trzebiński
• „pokolenie Kolumbów”;
• „pokolenie spełnionej apokalipsy”;
„Sztuka i Naród”
1945 – 19481945 – 1948 – czasy względnej swobody twórczej
• cenzura (kontrola wszelkich dziedzin kultury);cenzura (kontrola wszelkich dziedzin kultury);• tematyka wojenna;tematyka wojenna;• literatura lagrowa i łagrowa (opowiadania T. literatura lagrowa i łagrowa (opowiadania T.
Borowskiego, Z. Nałkowskiej, utwory G. Herlinga-Borowskiego, Z. Nałkowskiej, utwory G. Herlinga-Grudzińskiego);Grudzińskiego);
• literatura faktograficzna (reportaże Melchiora literatura faktograficzna (reportaże Melchiora Wańkowicza );Wańkowicza );
• literatura rozrachunkowa („Mury Jerycha” literatura rozrachunkowa („Mury Jerycha” Tadeusza Berezy, „Węzły życia” Zofii Tadeusza Berezy, „Węzły życia” Zofii Nałkowskiej;Nałkowskiej;
• literatura emigracyjna;literatura emigracyjna;
1949 – 19531949 – 1953 – socrealizm (realizm socjalistyczny);
• tendencyjność;tendencyjność;• podporządkowanie ideologii komunistycznej;podporządkowanie ideologii komunistycznej;• zafałszowywanie rzeczywistości;zafałszowywanie rzeczywistości;• schematyczność;schematyczność;• nowomowa (język jako narzędzie ideologii);nowomowa (język jako narzędzie ideologii);• mierne efekty artystyczne;mierne efekty artystyczne;• powieść produkcyjna („Przy budowie” Tadeusza powieść produkcyjna („Przy budowie” Tadeusza
Konwickiego, „Traktory zdobędą wiosnę” Witolda Konwickiego, „Traktory zdobędą wiosnę” Witolda Zalewskiego);Zalewskiego);
1954 – 19561954 – 1956 – czasy odwilży (złagodzenie zakazów krępujących twórczość);
• pokolenie „Współczesności”(pokolenie’56);pokolenie „Współczesności”(pokolenie’56);• Zbigniew Herbert (nurt klasycystyczny);Zbigniew Herbert (nurt klasycystyczny);• Miron Białoszewski (nurt lingwistyczny);Miron Białoszewski (nurt lingwistyczny);• Stanisław Grochowiak (turpizm);Stanisław Grochowiak (turpizm);• Jerzy Harasymowicz (tradycja ludowej Jerzy Harasymowicz (tradycja ludowej
fantastyki);fantastyki);• Marek Hłasko „Pierwszy krok w chmurach”;Marek Hłasko „Pierwszy krok w chmurach”;
1956 – 19601956 – 1960 – czas „odwilży październikowej”
• pokolenie’56pokolenie’56 (Edward Stachura, Rafał Wojaczek); (Edward Stachura, Rafał Wojaczek);• wielonurtowość w prozie:wielonurtowość w prozie: realizm („Sława i chwała” Jarosława realizm („Sława i chwała” Jarosława
Iwaszkiewicza);Iwaszkiewicza); proza historyczna („Srebrne orły” Teodora proza historyczna („Srebrne orły” Teodora
Parnickiego, utwory Pawła Jasienicy);Parnickiego, utwory Pawła Jasienicy); nurt wiejski;nurt wiejski; nurt rozrachunkowy (Kazimierz Brandys „Matka nurt rozrachunkowy (Kazimierz Brandys „Matka
Królów”);Królów”);
1960 – 19681960 – 1968 – okres „małej stabilizacji”
• Nowa FalaNowa Fala (Ewa Lipska, Stanisław Barańczak, (Ewa Lipska, Stanisław Barańczak, Adam Zagajewski):Adam Zagajewski):
domaganie się prawdy o współczesności;domaganie się prawdy o współczesności; „„nazywanie rzeczy po imieniu jest jedyną szansą nazywanie rzeczy po imieniu jest jedyną szansą
literatury”;literatury”; kompromitowanie nowomowy (języka tworzącego kompromitowanie nowomowy (języka tworzącego
fałszywy obraz świata);fałszywy obraz świata); „„szary człowiek” bohaterem utworów;szary człowiek” bohaterem utworów;
„Wiek XX – niekiedy wypowiadaliśmy te słowa z dumą, niekiedy z żalem, wstydem i ubolewaniem, zafascynowani wspaniałościami naszych czasów bądź przerażeni ich marnością, podłością, przeciętnością. Mówiliśmy zatem o literaturze XX wieku raz przekonani o jej dokonaniach i ukontentowani jej rozległym dorobkiem, to znów przeświadczeni, że nie dorównuje temu, co stworzyli dawni geniusze, daleko jej bowiem do tragików greckich i Szekspira, do Dantego i Mickiewicza, do Goethego i Dostojewskiego. Wielka i zarazem mała, jaka jest naprawdę?...”
(Michał Głowiński, „Skrzydła i pięta”, Kraków 2004)
SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNA
• W XX wieku zaliczono sztukę do grupy pojęć otwartych (termin stworzony przez Ludwiga Wittgensteina ), czyli takich, które grupują w sposób luźny przedmioty nie mające wyraźnych cech wspólnych, jedynie coś, co Wittgenstein określił jako "podobieństwo rodzinne"
SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNACztery modele działania w sztuce:Cztery modele działania w sztuce: • konstruowanie przedmiotów, których forma ma wszystkie
cechy niezbędne do tego, aby dany przedmiot uznać za dzieło sztuki. (np. malowanie obrazu);
• dodawanie nowych cech do tych, które już zostały ustalone jako właściwe dziełu sztuki. (np. Magdalena Abakanowicz tworząc po raz pierwszy przestrzenną kompozycję z tkaniny artystycznej);
• uznawanie dowolnych przedmiotów za dzieła sztuki, jeśli tylko zostaną umieszczone w kontekście sytuującym je jako takie. (np. Marcel Duchamp Fontanna);
• tworzenie teoretycznych obiektów o cechach tautologicznych, będących wypowiedzią sztuki o sztuce (konceptualizm, metasztuka);
SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNA
• Magdalena Abakanowicz (ur. 20 czerwca 1930 w Falentach) - polska rzeźbiarka, laureatka licznych nagród; miała ponad 100 wystaw na całym świecie.
• Specjalizuje się w tworzeniu dużych, figuralnych kompozycji przestrzennych w oparciu o tkaninę, z wykorzystaniem także innych materiałów, jak kamień, drewno i brąz - zwanych od jej nazwiska abakanami.
SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNA
• Magdalena Abakanowicz „Nierozpoznani" na cytadeli w Poznaniu (całość instalacji)
Przygotowanie ucznia do odbioru tekstów współczesnych
„Zrozumieć literaturę to tyle, co znać fakty, kojarzyć pojęcia i samodzielnie umieć czytać.” Aktywnie pracować z tekstem, dostrzegać ciekawe związki, by móc dyskutować, polemizować i próbować ułożyć własną opowieść o pisarzach i ich dziełach.
(B. Kaniewska, A. Legeżyńska, P. Śliwiński, „Literatura polska XX wieku”, Poznań 2005.)
Przygotowanie ucznia do odbioru tekstów współczesnych (cele)
nauczyć odczuwania przyjemności w obcowaniu z tekstem literackim; zapraszać do środka dzieła, skłonić do analizy i interpretacji tekstu; poszukać wartości wokół siebie i w sobie przez kontakt z utworem
literackim (uczenie przez i dla wartości); umieć wykorzystać w odbiorze tekstów konteksty, nawiązania; łączyć utwór literacki z innymi tekstami kultury, by dostrzec
„wzajemne oświetlanie się sztuk” ; łączyć kształcenie literackie z językowym; dostrzegać tematy, problemy; skłaniać do dyskusji, polemiki; doskonalić sztukę pisania (rozprawka, recenzja, interpretacja utworu,
interpretacja porównawcza, artykuł, esej);