Logika nieformalna - Instytut Informatyki / WEiTI ...staff.ii.pw.edu.pl/~plozinsk/materialy/logikaNieformalnaISI.pdf · Próby formalizowania logiki nieformalnej Podsumowanie Agenda

Wstep historycznyArgument

DialogSofizmaty

Próby formalizowania logiki nieformalnejPodsumowanie

Logika nieformalna

Paweł Łozinski

http://www.ii.pw.edu.pl/∼plozinsk

Instytut InformatykiWEiTI PW

17 marzec 2009

Paweł Łozinski http://www.ii.pw.edu.pl/∼plozinsk Logika nieformalna


DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

Reguły wnioskowania

3 Dialog

„Sens istnienia” dialogu

Dialog – podstawowe pojecia

Fazy dialogu

4 Sofizmaty5 Próby formalizowania logiki nieformalnej

Niektóre osiagniecia – formalna argumentacja

Niektóre osiagniecia – formalny dialog

6 PodsumowaniePaweł Łozinski http://www.ii.pw.edu.pl/∼plozinsk Logika nieformalna


DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Starozytna Grecja – logika

Pytania, które doprowadziły do powstania logiki:

Jak rozumujemy?

Jak uzasadniamy nasze przekonania (co czyni dane uzasadnienie

dobrym/złym)?

Skupienie sie na samym rozumowaniu, a nie jego przedmiocie.



DialogSofizmaty


Starozytna Grecja – logika

Pytania, które doprowadziły do powstania logiki:

Jak rozumujemy?

Jak uzasadniamy nasze przekonania (co czyni dane uzasadnienie

dobrym/złym)?

Skupienie sie na samym rozumowaniu, a nie jego przedmiocie.



DialogSofizmaty


19-ty wiek – logika formalna

Cechy charakterystyczne:

1 Nacisk na niezawodnosc rozumowania (dedukcja).

2 Niezaleznosc sposobów rozumowania od jego przedmiotu.



DialogSofizmaty


19-ty wiek – logika formalna

Cechy charakterystyczne:

1 Nacisk na niezawodnosc rozumowania (dedukcja).

2 Niezaleznosc sposobów rozumowania od jego przedmiotu.



DialogSofizmaty


Logika nieformalna – podwaliny

Stephen Toulmin. The uses of argument. 1958.

Arthur Hastings. A reformulation of the modes of reasoning in

argumentation. 1963.

Charles Hamblin. Fallacies. 1970.



DialogSofizmaty


Logika nieformalnaPowrót do pytania: Jak rozumujemy?

Przykładowe podstawy do wnioskowania:

„Adam uwaza, ze na 75% bedzie padac”,

„Zezwalanie na eksperymenty na embrionach jest bawieniem sie w

Boga”,

„Polska ekonomia bedzie sie rozwijac podobnie do Irlandzkiej”.



DialogSofizmaty






Boga”,




DialogSofizmaty






Boga”,




DialogSofizmaty


Logika nieformalna – główne cechy

Zawodnosc: nie mozemy zagwarantowac, ze stwierdzenie

wywnioskowane z prawdziwych przesłanek bedzie prawdziwe.

Niemonotonicznosc: nie mozemy zagwarantowac, ze nowe fakty nie

sfalsyfikuja stwierdzen uznawanych dotad za prawdziwe.

Zaleznosc od jezyka: Poprawnosc rozumowania zalezy od słów w jakich

zostanie ono wyrazone.

Dialog:

jako metoda weryfikacji prawdziwosci stwierdzen,

jako kontekst do ewaluacji wnioskowania.



DialogSofizmaty









Dialog:





DialogSofizmaty









Dialog:





DialogSofizmaty









Dialog:





DialogSofizmaty


StwierdzeniaPrzesłankiReguły wnioskowania

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty



Ogółny schemat wnioskowania

przeslanka1,przeslanka2, . . . ,przeslankanregula wnioskowania−−−−−−−−−−→ wniosek,

Stwierdzamy, ze wniosek jest prawdziwy na podstawie wykonanego

wnioskowania.

Example (Z logiki formalnej)

A∨B,C∨¬Brezolucja Robinsona−−−−−−−−−→ A∨C.



DialogSofizmaty



Ogółny schemat wnioskowania

przeslanka1,przeslanka2, . . . ,przeslankanregula wnioskowania−−−−−−−−−−→ wniosek,

Stwierdzamy, ze wniosek jest prawdziwy na podstawie wykonanego

wnioskowania.

Example (Z logiki formalnej)

A∨B,C∨¬Brezolucja Robinsona−−−−−−−−−→ A∨C.



DialogSofizmaty



Stwierdzenia

Stwierdzenia moga byc ze soba sprzeczne na 4 róznych poziomach:

1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.



DialogSofizmaty



Stwierdzenia


1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.



DialogSofizmaty



Stwierdzenia


1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.



DialogSofizmaty



Stwierdzenia


1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.



DialogSofizmaty



Premises

Definition (Przesłanka)

Przesłanka jest stwierdzenie, które KRYTYCZNIE NASTAWIENI słuchacze

generalnie sa skłonni zaakceptowac.

Co stanowi dobra przesłanke?

Obiektywne dane – statystyki, rezultaty eksperymentu, przedmioty (np. w

sprawach sadowych),

ogólnie akceptowane stwierdzenia (np. „Jest kryzys.”),

opinia osoby wiarygodnej (tzn. kompetentnej, godnej zaufania, o dobrej

woli, dynamicznej),

stwierdzenia podparte innymi, prawidłowymi argumentami.

Fact

Niepodwazalne przesłanki praktycznie nie istnieja.



DialogSofizmaty



Premises






sprawach sadowych),



woli, dynamicznej),


Fact




DialogSofizmaty



Premises






sprawach sadowych),



woli, dynamicznej),


Fact




DialogSofizmaty



Premises






sprawach sadowych),



woli, dynamicznej),


Fact




DialogSofizmaty



Reguły wnioskowaniaPowrót do pytania: Jak uzasadniamy nasze przekonania?

Definition (Schemat argumentacji)

Schematy argumentacji sa formami argumentów, które uchwycajastereotypiczne wzorce ludzkiego wnioskowania, szczególnie te zawodne —

jak argument z opinii eksperta — których sklasyfikowanie jako dedukcyjne badz

indukcyjne okazały sie problematyczne.a

aD. Walton. Justification of argumentation schemes. 2005.



DialogSofizmaty



Schematy argumentacjiKlasyfikacja

Argument ze zwiazku przyczynowo-skutkowego,

Argument z opinii eksperta,

Argument z uogólnienia,

Argument ze znaku,

Argument z analogii,

. . . . . . ..

. . . .

..

.



DialogSofizmaty



Schematy argumentacji

Example (Argument ze znaku)

Jan nie patrzy mi w oczy kiedy mówi o czyms-tam.

Generalnie, unikanie kontaktu wzrokowego jest oznaka nieszczerosci.

argument ze znaku−−−−−−−−−→

Jan kłamie/cos ukrywa.



DialogSofizmaty



Schematy argumentacjiKrytyczne pytania

Argument ze znaku

Przesłaki:

(a) A zachodzi w danej sytuacji.

(b) Generalnie, B czesto współwystepuje z A w takich sytuacjach.

Conclusion: B zachodzi w danej sytuacji.

Krytyczne pytaniaa

1 Jaka jest siła korelacji pomiedzy B i A?

2 Czy (na chwile obecna) dysponujemy innymi przesłankami niz A, które w

sposób bardziej wiarygodny wskazywałyby na B?

aArthur Hastings. A reformulation of the modes of reasoning in argumentation. 1963.



DialogSofizmaty




Argument ze znaku

Przesłaki:




Krytyczne pytaniaa







DialogSofizmaty




Argument ze znaku

Przesłaki:




Krytyczne pytaniaa







DialogSofizmaty


„Sens istnienia” dialoguDialog – podstawowe pojeciaFazy dialogu

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty



Problem

Fact

W zyciu ciagle napotykamy na konflikty:

opinii (co jest moralnie słuszne/co nalezy robic/jaki jest faktyczny stan

rzeczy/. . . ),

interesów.

Fact

Jedyne czym dysponujemy to zawodne, zalezne od kontekstu argumenty.

Pytanie

Jak zatem rozwiazywac powyzsze konflikty?



DialogSofizmaty



Problem

Fact



rzeczy/. . . ),

interesów.

Fact


Pytanie




DialogSofizmaty



Problem

Fact



rzeczy/. . . ),

interesów.

Fact


Pytanie




DialogSofizmaty



Rozwiazanie

Odpowiedz

Przez proces pytan i odpowiedzi testujacych stwierdzenie bedace przedmiotem

konfliktu.

Definition (Dialog)

Dialog to zespołowy proces osiagania zadanego celu (czesto rozwiazania

konfliktu) poprzez wymiane tzw. lokucji lub aktów mowy.

Przykłady dialogów:

codzienne dyskusje,

dialogi nauczyciel–uczen,

rozprawy sadowe,

dialogi Platona.



DialogSofizmaty



Rozwiazanie

Odpowiedz


konfliktu.

Definition (Dialog)




codzienne dyskusje,


rozprawy sadowe,

dialogi Platona.



DialogSofizmaty



Rozwiazanie

Odpowiedz


konfliktu.

Definition (Dialog)




codzienne dyskusje,


rozprawy sadowe,

dialogi Platona.



DialogSofizmaty



Podstawowe pojecia

Domniemanie/obowiazek dowodzenia,

obowiazek riposty,

zobowiazania.



DialogSofizmaty



Podstawowe pojecia


obowiazek riposty,

zobowiazania.



DialogSofizmaty



Podstawowe pojecia


obowiazek riposty,

zobowiazania.



DialogSofizmaty



Fazy dialogu perswazyjnego

1 Faza wstepna (ustalenie typu dialogu i jego reguł):

reguły wymiany lokucji,„protokół” dialogu,reguły zobowiazan,reguły roztrzygania dialogu,

2 faza konfrontacji (sprecyzowanie konfliktu),

3 faza argumentacji (główna czesc. . . ),

4 faza koncowa (roztrzygniecie dialogu).



DialogSofizmaty











DialogSofizmaty











DialogSofizmaty











DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Sofizmaty (ang. fallacies)Powrót do pytania: co czyni dane uzasadnienie dobrym/złym?

Argument ad hominem (atak personalny),

Argument ad baculum (odwołanie sie do uzycia siły),

Argument ad verecundiam (naduzycie argumentu z opinii eksperta),

. . . .

..

.

Fact

Generalnie, dla kazego z powyzszych typów sofizmatów da sie znalezc takie

jego uzycie, które jest poprawnym argumentem.



DialogSofizmaty


Niektóre osiagniecia – formalna argumentacjaNiektóre osiagniecia – formalny dialog

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty



Cele

1 Tworzenie formalnych modeli pozwala na lepsze rozumienie dziedziny,

która formalizujemy.

2 Formalne modele moga byc implementowane.



DialogSofizmaty



Cele

1 Tworzenie formalnych modeli pozwala na lepsze rozumienie dziedziny,

która formalizujemy.

2 Formalne modele moga byc implementowane.



DialogSofizmaty



Model argumentacj Dunga

P. M. Dung. On the acceptability of arguments. . . . 1995.



DialogSofizmaty



Model argumentacji Carneades

T. Gordon, D. Walton. The Carneades Argumentation Framework. 2006.



DialogSofizmaty



Model Prakkena

H. Prakken. Coherence and Flexibility in Dialogue Games for Argumentation.

2005.



DialogSofizmaty


Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki


3 Dialog



Fazy dialogu






DialogSofizmaty


Podsumowanie

Logika nieformalna ma na celu opis ludzkich sposobów rozumowania (bez

idealizowania ich):

argumenty sa zawodnymi wnioskowaniami o kształcie:

przeslankischemat argumentacji−−−−−−−−−−→ wniosek,

gdzie nie tylko przesłanki, ale równiez zastosowanie schematu

argumentacji moze byc podwazone.

Dialog jest metoda ewaluacji stwierdzen i argumentów, które za nimi

swiadcza.

Istnieja obiecujace (choc dosc wczesne) próby formalnych zastosowan logiki

nieformalnej.



DialogSofizmaty


Podsumowanie


idealizowania ich):






swiadcza.


nieformalnej.



DialogSofizmaty


Podsumowanie


idealizowania ich):






swiadcza.


nieformalnej.



DialogSofizmaty


Podsumowanie


idealizowania ich):






swiadcza.


nieformalnej.



DialogSofizmaty


Dziekuje

. . . za uwage.


Documents

Logika nieformalna - Instytut Informatyki / WEiTI ...staff.ii.pw.edu.pl/~plozinsk/materialy/logikaNieformalnaISI.pdf · Próby formalizowania logiki nieformalnej Podsumowanie Agenda