1. B GIO DC V O TO TRNG I HC CN THLUT HNH S VIT NAMPHN CC TI PHM Bin san: Tin s Phm Vn Beo Cn Th - 2008

2. MC LCMC LC ................................................................................................................................1BI 1: MT S VN L LUN V XC NH TI DANH....................................12V PHNG PHP XC NH TI DANH, KHUNG HNH PHT..............................12PHN I: NH TI V C S PHP L NH TI .................................................12I. NH TI........................................................................................................................12 1. Khi nim v nh ti..................................................................................................12 2. ngha ca vic nh ti ............................................................................................12 3. Mi quan h gia trit hc v quy phm php lut hnh s trong vic nh ti .........13II. C S PHP L CA NH TI ..............................................................................15 1. Php lut hnh s c ngha quyt nh trong qu trnh nh ti...............................15 2. Cu thnh ti phm l cn c php l duy nht nh ti........................................17PHN II: PHNG PHP NH TI, XC NH KHUNG HNH PHT .....................18I. PHNG PHP NH TI I VI MT V N C TH ...................................18 1. Tm tt v phn tch hnh vi ca ngi phm ti trong v n ...................................18 2. Xc nh khch th loi ca hnh vi xm hi m b can thc hin v cc quy phm php lut hnh s cn kim tra ........................................................................................19 3. Kim tra quy phm php lut hnh s (CTTP c th) trong mi lin h vi tng hnh vi ca b can trong v n .................................................................................................19 4. Kt lun.......................................................................................................................22II. NH TI DANH TRONG MT S TRNG HP C BIT ............................22 2. nh ti danh trong trng hp phm nhiu ti, phm ti nhiu ln, ti phm v ti phm nguy him..............................................................................................................24 3. nh ti danh trong trng hp phm nhiu lut theo Lut hnh s Vit Nam .........27 4. nh ti danh trong trng hp ng phm ...............................................................29 5. nh ti danh trong trng hp ngi thc hnh c hnh vi thi qu....................33III. CC V N C TH V HNG NH TI MU..............................................34 1. V n 1........................................................................................................................34 2. V n 2:.......................................................................................................................37CU HI NH GI .......................................................................................................41TI LIU THAM KHO ..................................................................................................41BI 2: CC TI PHM XM PHM AN NINH QUC GIA...........................................42I. KHI NIM V C IM CC TI XM PHM AN NINH QUC GIA ..........42 1. Khi nim v cc ti xm phm an ninh quc gia......................................................42 2. c im php l ca cc ti xm phm an ninh quc gia.........................................43II. CC TI XM PHM AN NINH QUC GIA C TH ...........................................44 1. Ti phn bi t quc (iu 78 B lut hnh s) .........................................................44 2. Ti hot ng nhm lt chnh quyn (iu 79 B lut hnh s) ...........................45 3. Ti gin ip (iu 80 B lut hnh s) .....................................................................47 4. Ti xm phm an ninh lnh th (iu 81 B lut hnh s) ........................................49 5. Ti bo lon (iu 82 B lut hnh s) ......................................................................50 1 3. 6. Ti hot ng ph (iu 83 B lut hnh s)..............................................................517. Ti khng b (iu 84 B lut hnh s).....................................................................528. Ti ph hoi c s vt cht - k thut ca nc CHXHCNVN (iu 85 B lut hnhs)....................................................................................................................................549. Ti ph hoi vic thc hin chnh sch kinh t - x hi (iu 86 B lut hnh s) ...5510. Ti ph hoi chnh sch on kt (iu 87 B lut hnh s) ...................................5611. Ti tuyn truyn chng Nh nc CHXHCNVN (iu 88 B lut hnh s) ..........5812. Ti ph ri an ninh (iu 89 B lut hnh s)..........................................................5913. Ti chng ph tri giam (iu 90 B lut hnh s) ..................................................6114. Ti trn i nc ngoi hoc trn li nc ngoi nhm chng chnh quyn nhndn (iu 91 B lut hnh s).........................................................................................62 CU HI NH GI .......................................................................................................64TI LIU THAM KHO ..............................................................................................64BI 3: CC TI XM PHM TNH MNG, SC KHO,...............................................65NHN PHM, DANH D CA CON NGI...................................................................65 I. CC TI XM PHM TNH MNG CA CON NGI .........................................651. Khch th ....................................................................................................................652. Mt khch quan...........................................................................................................653. Ch th ........................................................................................................................664. Mt ch quan...............................................................................................................66 II. CC TI PHM XM PHM TNH MNG C TH .............................................661. Ti git ngi (iu 93 B lut hnh s) ...................................................................662. Ti git con mi (iu 94 B lut hnh s) ...........................................................743. Ti git ngi trong trng thi tinh thn b kch ng mnh (iu 95 B lut hnh s).........................................................................................................................................754. Ti git ngi do vt qu gii hn phng v chnh ng (iu 96 B lut hnh s).........................................................................................................................................805. Ti lm cht ngi trong khi thi hnh cng v (iu 97 B lut hnh s) ...............836. Ti v lm cht ngi (iu 98 B lut hnh s)....................................................857. Ti v lm cht ngi do vi phm quy tc ngh nghip hoc quy tc hnh chnh(iu 99 B lut hnh s)................................................................................................868. Ti bc t (iu 100 B lut hnh s)........................................................................879. Ti xi gic hoc gip ngi khc t st (iu 101 B lut hnh s) .......................9010. Ti khng cu gip ngi khc ang trong tnh trng nguy him n tnh mng(iu 102 B lut hnh s)..............................................................................................9111. Ti e do git ngi (iu 103 B lut hnh s)....................................................93 II. CC TI XM PHM SC KHO CA CON NGI...........................................951. Ti c gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc (iu 104B lut hnh s)...............................................................................................................952. Ti c gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc trong trngthi tinh thn b kch ng mnh (iu 105 B lut hnh s) ......................................1013. Ti c gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc do vt qugii hn phng v chnh ng (iu 106 B lut hnh s)...........................................1024. Ti gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc trong khi thi hnhcng v (iu 107 B lut hnh s)..............................................................................103 2 4. 5. Ti v gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc (iu 108B lut hnh s).............................................................................................................1046. Ti v gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc do vi phmquy tc ngh nghip hoc quy tc hnh chnh (iu 109 B lut hnh s) ..................1047. Ti hnh h ngi khc (iu 110 B lut hnh s) ................................................1058. Ti ly truyn HIV cho ngi khc (iu 117 B lut hnh s)..............................1069. Ti c truyn HIV cho ngi khc (iu 118 B lut hnh s) ............................107 III. CC TI XM PHM NHN PHM, DANH D CA CON NGI...............1091. Ti hip dm (iu 111 B lut hnh s) .................................................................1092. Ti hip dm tr em (iu 112 B lut hnh s) ......................................................1143. Ti cng dm (iu 113 B lut hnh s) ..............................................................1164. Ti cng dm tr em (iu 114 B lut hnh s)...................................................1185. Ti giao cu vi tr em (iu 115 B lut hnh s) .................................................1206. Ti dm i vi tr em (iu 116 B lut hnh s)...............................................1227. Ti mua bn ph n (iu 119 B lut hnh s) ......................................................1238. Ti mua bn, nh tro hoc chim ot tr em (iu 120 B lut hnh s)...........1259. Ti lm nhc ngi khc (iu 121 B lut hnh s) ..............................................12710. Ti vu khng (iu 122 B lut hnh s)...............................................................128 CU HI NH GI .....................................................................................................130 TI LIU THAM KHO ................................................................................................130BI 4: CC TI XM PHM QUYN T DO, ..............................................................131DN CH CA CNG DN.............................................................................................131 I. KHI NIM CC TI XM PHM QUYN T DO, DN CH .........................131 II. CC TI PHM XM PHM QUYN T DO, DN CH C TH ..................1311. Ti bt, gi hoc giam ngi tri php lut (iu 123 B lut hnh s)..................1312. Ti xm phm ch ca cng dn (iu 124 B lut hnh s) ...............................1333. Ti xm phm b mt hoc an ton th tn, in thoi, in tn ca ngi khc (iu125 B lut hnh s)......................................................................................................1354. Ti xm phm quyn bu c, quyn ng c ca cng dn (iu 126 B lut hnh s).......................................................................................................................................1375. Ti lm sai lch kt qu bu c (iu 127 B lut hnh s) ....................................1386. Ti buc ngi lao ng, cn b, cng chc thi vic tri php lut (iu 128 Blut hnh s) ..................................................................................................................1397. Ti xm phm quyn hi hp, lp hi, quyn t do tn ngng, tn gio ca cng dn(iu 129 B lut hnh s)............................................................................................1418. Ti xm phm quyn bnh ng ca ph n (iu 130 B lut hnh s).................1429. Ti xm phm quyn tc gi (iu 131 B lut hnh s).........................................14310. Ti xm phm quyn khiu ni, t co (iu 132 B lut hnh s).......................146 CU HI NH GI .....................................................................................................147 TI LIU THAM KHO ................................................................................................147BI 5: CC TI XM PHM S HU............................................................................149 I. KHI NIM CC TI XM PHM S HU ..........................................................149 II. CC TI XM PHM S HU C TH................................................................1511. Ti cp ti sn (iu 133 B lut hnh s) ............................................................1512. Ti bt cc nhm chim ot ti sn (iu 134 B lut hnh s) ............................1563 5. 3. Ti cng ot ti sn (iu 135 B lut hnh s)...................................................1594. Ti cp git ti sn (iu 136 B lut hnh s) .....................................................1615. Ti cng nhin chim ot ti sn (iu 137 B lut hnh s) ................................1636. Ti trm cp ti sn (iu 138 B lut hnh s) ......................................................1657. Ti la o chim ot ti sn (iu 139 B lut hnh s) ......................................1688. Ti lm dng tn nhim chim ot ti sn (iu 140 B lut hnh s)...................1709. Ti chim gi tri php ti sn (iu 141 B lut hnh s) .....................................17310. Ti s dng tri php ti sn (iu 142 B lut hnh s).......................................17411. Ti hu hoi hoc c lm h hng ti sn (iu 143 B lut hnh s) ...............17612. Ti thiu trch nhim gy thit hi nghim trng n ti sn Nh nc (iu 144B lut hnh s).............................................................................................................17813. Ti v gy thit hi nghim trng n ti sn (iu 145 B lut hnh s) .........179 CU HI NH GI .....................................................................................................180 TI LIU THAM KHO ................................................................................................180BI 6: CC TI XM PHM CH HN NHN V GIA NH............................182 I. KHI NIM CC TI XM PHM CH HN NHN V GIA NH ..........182 II. CC TI PHM XM PHM CH HN NHN V GIA NH C TH ...1821. Ti cng p kt hn hoc cn tr hn nhn t nguyn, tin b (iu 146 B luthnh s) .........................................................................................................................1822. Ti vi phm ch mt v, mt chng (iu 147 B lut hnh s)........................1853. Ti t chc to hn, ti to hn (iu 148 B lut hnh s) ....................................1864. Ti ng k hn nhn tri php lut (iu 149 B lut hnh s) .............................1885. Ti lon lun (iu 150 B lut hnh s) .................................................................1896. Ti ngc i hoc hnh h ng b, cha m, v chng, con, chu, ngi c cngnui dng mnh (iu 151 B lut hnh s)...............................................................1917. Ti t chi hoc trn trnh ngha v cp dng (iu 152 B lut hnh s)...........193 CU HI NH GI .....................................................................................................194 TI LIU THAM KHO ................................................................................................194BI 7: CC TI XM PHM TRT T QUN L KINH T......................................195 I. KHI NIM CC TI XM PHM TRT T QUN L KINH T ....................195 II. CC TI PHM XM PHM TRT T QUN L KINH T C TH .............1971. Ti bun lu (iu 153 B lut hnh s) ..................................................................1972. Ti vn chuyn tri php hng ho, tin t qua bin gii (iu 154 B lut hnh s).......................................................................................................................................2013. Ti sn xut, tng tr, vn chuyn, bun bn hng cm (iu 155 B lut hnh s).......................................................................................................................................2014. Ti sn xut, bun bn hng gi (iu 156 B lut hnh s) ...................................2025. Ti sn xut, bun bn hng gi l lng thc, thc phm, thuc cha bnh, thucphng bnh (iu 157 B lut hnh s)........................................................................2046. Ti sn xut, bun bn hng gi l thc n dng chn nui, phn bn, thuc th y,thuc bo v thc vt, ging cy trng, vt nui (iu 158 B lut hnh s)..............2057. Ti kinh doanh tri php (iu 159 B lut hnh s)...............................................2068. Ti u c (iu 160 B lut hnh s) .....................................................................2079. Ti trn thu (iu 161 B lut hnh s)..................................................................20810. Ti la di khch hng (iu 162 B lut hnh s) ...............................................2104 6. 11. Ti cho vay li nng (iu 163 B lut hnh s)....................................................21112. Ti lm tem gi, v gi, ti bun bn tem gi, v gi (iu 164 B lut hnh s).21213. Ti c lm tri quy nh ca Nh nc v qun l kinh t gy hu qu nghimtrng (iu 165 B lut hnh s) ..................................................................................21214. Ti lp qu tri php (iu 166 B lut hnh s)...................................................21415. Ti bo co sai trong qun l kinh t (iu 167 B lut hnh s)..........................21516. Ti qung co gian di (iu 168 B lut hnh s)................................................21617. Ti c lm tri quy nh v phn phi tin, hng cu tr (iu 169 B lut hnhs)..................................................................................................................................21618. Ti vi phm quy nh v cp vn bng bo h quyn s hu cng nghip (iu 170B lut hnh s).............................................................................................................21719. Ti xm phm quyn s hu cng nghip (iu 171 B lut hnh s)..................21820. Ti vi phm cc quy nh v nghin cu, thm d, khai thc ti nguyn (iu 172B lut hnh s).............................................................................................................21821. Ti vi phm cc quy nh v s dng t ai (iu 173 B lut hnh s) .............21922. Ti vi phm cc quy nh v qun l t ai (iu 174 B lut hnh s)..............22023. Ti vi phm cc quy nh v khai thc v bo v rng (iu 175 B lut hnh s).......................................................................................................................................22024. Ti vi phm cc quy nh v qun l rng (iu 176 B lut hnh s) .................22325. Ti vi phm cc quy nh v cung ng in (iu 177 B lut hnh s)...............22626. Ti s dng tri php qu d tr b sung vn iu l ca t chc tn dng (iu178 B lut hnh s)......................................................................................................22727. Ti vi phm cc quy nh v cho vay trong hot ng ca cc t chc tn dng(iu 179 B lut hnh s)............................................................................................22728. Ti lm, tng tr, vn chuyn, lu hnh tin gi, ngn phiu gi, cng tri gi (iu180 B lut hnh s)......................................................................................................22829. Ti lm, tng tr, vn chuyn, lu hnh sc gi, cc giy t c gi tr gi (iu 181B lut hnh s).............................................................................................................229 CU HI NH GI .....................................................................................................230 TI LIU THAM KHO ................................................................................................230BI 8: CC TI PHM V MI TRNG.....................................................................230 CC TI PHM V MI TRNG C TH..............................................................2311. Ti gy nhim khng kh (iu 182 B lut hnh s) ...........................................2312. Ti gy nhim ngun nc (iu 183 B lut hnh s) ........................................2333. Ti gy nhim t (iu 184 B lut hnh s) ......................................................2344. Ti nhp khu cng ngh, my mc, thit b, ph thi hoc cc cht khng m botiu chun bo v mi trng (iu 185 B lut hnh s) ...........................................2355. Ti lm ly lan dch bnh nguy him cho ngi (iu 186 B lut hnh s) ..........2366. Ti lm ly lan dch bnh nguy him cho ng vt, thc vt (iu 187 B lut hnhs)..................................................................................................................................2387. Ti hu hoi ngun li thu sn (iu 188 B lut hnh s) ...................................2398. Ti hu hoi rng (iu 189 B lut hnh s) .........................................................2409. Ti vi phm cc quy nh v bo v ng vt hoang d qu him (iu 190 B luthnh s) .........................................................................................................................2435 7. 10. Ti vi phm ch c bit i vi khu bo tn thin nhin (iu 191 B lut hnhs)..................................................................................................................................246CU HI NH GI .....................................................................................................247TI LIU THAM KHO ................................................................................................247BI 9: CC TI PHM V MA TU...............................................................................247CC TI PHM V MA TU C TH........................................................................2481. Ti trng cy thuc phin hoc cc loi cy khc c cha cht ma tu (iu 192 Blut hnh s) ..................................................................................................................2482. Ti sn xut tri php cht ma tu (iu 193 B lut hnh s)................................2503. Ti tng tr, vn chuyn, mua bn tri php hoc chim ot cht ma tu (iu 194B lut hnh s).............................................................................................................2554. Ti tng tr, vn chuyn, mua bn tri php hoc chim ot tin cht dng vo vicsn xut tri php cht ma tu (iu 195 B lut hnh s) ..........................................2605. Ti sn xut, tng tr, vn chuyn, mua bn cc phng tin, dng c dng vo vicsn xut hoc s dng tri php cht ma tu (iu 196 B lut hnh s) ....................2626. Ti t chc s dng tri php cht ma tu (iu 197 B lut hnh s) ...................2647. Ti cha chp vic s dng tri php cht ma tu (iu 198 B lut hnh s) .......2688. Ti s dng tri php cht ma tu (iu 199 B lut hnh s) ................................2709. Ti cng bc, li ko ngi khc s dng tri php cht ma tu (iu 200 B luthnh s) .........................................................................................................................27210. Ti vi phm cc quy nh v qun l, s dng thuc gy nghin hoc cc cht matu khc (iu 201 B lut hnh s).............................................................................274CU HI NH GI .....................................................................................................276TI LIU THAM KHO ................................................................................................276BI 10: CC TI XM PHM AN TON CNG CNG,.............................................277TRT T CNG CNG.....................................................................................................277MT S TI PHM XM PHM AN TON CNG CNG, TRT T CNGCNG C TH................................................................................................................2771. Ti vi phm quy nh v iu khin cc phng tin giao thng ng b (iu202 B lut hnh s)......................................................................................................2772. Ti cn tr giao thng ng b (iu 203 B lut hnh s) ..................................2803. Ti a vo s dng cc phng tin giao thng ng b khng bo m an ton(iu 204 B lut hnh s)............................................................................................2814. Ti iu ng hoc giao cho ngi khng iu kin iu khin cc phng tingiao thng ng b (iu 205 B lut hnh s) .........................................................2825. Ti t chc ua xe tri php (iu 206 B lut hnh s) .........................................2836. Ti ua xe tri php (iu 207 B lut hnh s) ......................................................2857. Ti vi phm quy nh v iu khin phng tin giao thng ng st (iu 208 Blut hnh s), Ti vi phm quy nh v iu khin phng tin giao thng ng thu(iu 211 B lut hnh s) v Ti vi phm quy nh iu khin tu bay (iu 216 Blut hnh s) ..................................................................................................................2868. Ti cn tr giao thng ng st (iu 209 B lut hnh s), Ti cn tr giao thngng thu (iu 213 B lut hnh s) v Ti cn tr giao thng ng khng (iu217 B lut hnh s)......................................................................................................2866 8. 9. Ti a vo s dng cc phng tin giao thng ng st khng bo m an ton(iu 210 B lut hnh s), Ti a vo s dng cc phng tin giao thng ngthu khng bo m an ton (iu 214 B lut hnh s) v Ti a vo s dngphng tin giao thng ng khng khng bo m an ton (iu 218 B lut hnhs)..................................................................................................................................28810. Ti iu ng hoc giao cho ngi khng iu kin iu khin cc phng tingiao thng ng st (iu 211 B lut hnh s), Ti iu ng hoc giao cho ngikhng iu kin iu khin cc phng tin giao thng ng thu (iu 215 Blut hnh s) v Ti iu ng hoc giao cho ngi khng iu kin iu khin ccphng tin giao thng ng khng (iu 219 B lut hnh s)...............................28911. Ti vi phm cc quy nh v duy tu, sa cha, qun l cc cng trnh giao thng(iu 220 B lut hnh s)............................................................................................28912. Ti chim ot my bay, tu thu (iu 221 B lut hnh s) .............................29013. Ti iu khin tu bay vi phm cc quy nh v hng khng ca nc Cng ho xhi ch ngha Vit Nam (iu 222 B lut hnh s) ....................................................29114. Ti iu khin phng tin hng hi vi phm cc quy nh v hng hi ca ncCng ho x hi ch ngha Vit Nam (iu 223 B lut hnh s)...............................29215. Cc ti phm my tnh (iu 224, 225, 226 B lut hnh s)................................29216. Ti vi phm cc quy nh v an ton lao ng, v sinh lao ng, v an ton nhngni ng ngi (iu 227 B lut hnh s)..................................................................29417. Ti vi phm quy nh v s dng lao ng tr em (iu 228 B lut hnh s) .....29518. Ti vi phm cc quy nh v xy dng gy hu qu nghim trng (iu 229 B luthnh s) .........................................................................................................................29619. Ti ch to, tng tr, vn chuyn, s dng, mua bn tri php hoc chim ot vkh qun dng, phng tin k thut qun s (iu 230 B lut hnh s)...................29720. Ti ph hu cng trnh, phng tin quan trng v an ninh quc gia (iu 231 Blut hnh s) ..................................................................................................................30221. Ti ch to, tng tr, vn chuyn, s dng, mua bn tri php hoc chim ot vtliu n (iu 232 B lut hnh s) ...............................................................................30422. Ti ch to, tng tr, vn chuyn, s dng, mua bn tri php hoc chim ot vkh th s hoc cng c h tr (iu 233 B lut hnh s)..........................................30623. Ti vi phm quy nh v qun l v kh, vt liu n, cng c h tr (iu 234 Blut hnh s) ..................................................................................................................30724. Ti thiu trch nhim trong vic gi v kh, vt liu n, cng c h tr gy hu qunghim trng (iu 235 B lut hnh s) .....................................................................30825. Ti sn xut, tng tr, vn chuyn, s dng, mua bn tri php hoc chim ot chtphng x (iu 236 B lut hnh s)............................................................................30926. Ti vi phm quy nh v qun l cht phng x (iu 237 B lut hnh s) ........31127. Ti sn xut, tng tr, vn chuyn, s dng hoc mua bn tri php cht chy, chtc (iu 238 B lut hnh s).....................................................................................31228. Ti vi phm quy nh v qun l cht chy, cht c (iu 239 B lut hnh s) 31329. Ti vi phm cc quy nh v phng chy, cha chy (iu 240 B lut hnh s)..31430. Ti vi phm quy nh v an ton vn hnh cng trnh in (iu 241 B lut hnhs)..................................................................................................................................3157 9. 31. Ti vi phm cc quy nh v khm bnh, cha bnh, sn xut, pha ch thuc, cppht thuc, bn thuc hoc dch v y t khc (iu 142 B lut hnh s) ...................31632. Ti ph thai tri php (iu 243 B lut hnh s) ..................................................31733. Ti vi phm quy nh v an ton thc phm (iu 244 B lut hnh s) ..............31834. Ti gy ri trt t cng cng (iu 245 B lut hnh s) ......................................31935. Ti xm phm thi th, m m, hi ct (iu 246 B lut hnh s) ........................32136. Ti hnh ngh m tn d oan (iu 247 B lut hnh s) .....................................32237. Ti nh bc (iu 248 B lut hnh s)................................................................32438. Ti t chc nh bc hoc g bc (iu 249 B lut hnh s)...............................32639. Ti cha chp hoc tiu th ti sn do ngi khc phm ti m c (iu 250 Blut hnh s) ..................................................................................................................32740. Ti hp php ho tin, ti sn do phm ti m c (iu 251 B lut hnh s) ......32841. Ti d d, p buc, cha chp ngi cha thnh nin phm php (iu 252 B luthnh s) .........................................................................................................................33042. Ti truyn b vn ho phm i tru (iu 253 B lut hnh s)..........................33143. Ti cha mi dm (iu 254 B lut hnh s) .......................................................33344. Ti mi gii mi dm (iu 255 B lut hnh s) .................................................33545. Ti mua dm ngi cha thnh nin (iu 256 B lut hnh s) ..........................336 CU HI NH GI .....................................................................................................337 TI LIU THAM KHO ................................................................................................337BI 11: CC TI XM PHM TRT T QUN L HNH CHNH ..........................338 CC TI XM PHM TRT T QUN L HNH CHNH PHM C TH ........3381. Ti chng ngi thi hnh cng v (iu 257 B lut hnh s)................................3382. Ti li dng cc quyn t do dn ch xm phm li ch Nh nc, quyn li ch hpphp ca t chc, cng dn (iu 258 B lut hnh s)...............................................3403. Ti trn trnh ngha v qun s (iu 259 B lut hnh s )...................................3414. Ti khng chp hnh lnh gi qun nhn d b nhp ng (iu 260 B lut hnh s).......................................................................................................................................3435. Ti lm tri quy nh v thc hin ngha v qun s (iu 261 B lut hnh s) ...3446. Ti cn tr vic thc hin ngha v qun s (iu 262 B lut hnh s).................3457. Ti c lm l b mt Nh nc; ti chim ot, mua bn, tiu hu ti liu b mtNh nc (iu 163 B lut hnh s)...........................................................................3468. Ti v lm l b mt Nh nc, ti lm mt ti liu b mt Nh nc (iu 264 Blut hnh s) ..................................................................................................................3479. Ti gi mo chc v, cp bc (iu 265 B lut hnh s) .......................................34810. Ti sa cha, s dng giy chng nhn v cc ti liu ca cc c quan, t chc(iu 266 B lut hnh s)............................................................................................34911. Ti lm gi con du, ti liu ca c quan, t chc (iu 267 B lut hnh s) .....35012. Ti chim ot, mua bn, tiu hu con du, ti liu ca c quan, t chc x hi(iu 268 B lut hnh s)............................................................................................35213. Ti khng chp hnh cc quyt nh hnh chnh ca c quan Nh nc c thmquyn v vic a vo c s gio dc, c s cha bnh, qun ch hnh chnh (iu 269B lut hnh s).............................................................................................................35314. Ti vi phm cc quy nh v qun l nh (iu 270 B lut hnh s)................3558 10. 15. Ti vi phm cc quy nh v xut bn, pht hnh sch, bo, a m thanh, bng mthanh, a hnh, bng hnh hoc cc n phm khc (iu 271 B lut hnh s) ..........35616. Ti vi phm cc quy nh v bo v v s dng di tch lch s, vn ho, danh lam,thng cnh gy hu qu nghim trng (iu 272 B lut hnh s) ..............................35617. Ti vi phm quy ch v khu vc bin gii (iu 273 B lut hnh s) .................35718. Ti xut cnh, nhp cnh tri php; ti li nc ngoi hoc li Vit Nam triphp (iu 274 B lut hnh s)...................................................................................35819. Ti t chc, cng p ngi khc trn i nc ngoi hoc trn li nc ngoi triphp (iu 275 B lut hnh s)...................................................................................35920. Ti xc phm Quc k, Quc huy (iu 276 B lut hnh s)..............................360 CU HI NH GI .....................................................................................................361TI LIU THAM KHO ............................................................................................361BI 12: CC TI PHM V CHC V ..........................................................................362 I. CC TI PHM V THAM NHNG ........................................................................3621. Ti tham ti sn (iu 278 B lut hnh s)..........................................................3652. Ti nhn hi l (iu 279 B lut hnh s)..............................................................3703. Ti lm dng chc v, quyn hn chim ot ti sn (iu 280 B lut hnh s) ..3774. Ti li dng chc v, quyn hn trong khi thi hnh cng v (iu 281 B lut hnhs)..................................................................................................................................3795. Ti lm quyn trong khi thi hnh cng v (iu 282 B lut hnh s)....................3806. Ti li dng chc v, quyn hn gy nh hng i vi ngi khc trc li (iu283 B lut hnh s)......................................................................................................3817. Ti gi mo trong cng tc (iu 284 B lut hnh s) ...........................................383 II. CC TI PHM KHC V CHC V KHC .......................................................3851. Ti thiu trch nhim gy hu qu nghim trng (iu 285 B lut hnh s) .........3852. Ti c lm l b mt cng tc; ti chim ot, mua bn hoc tiu hu ti liu b mtcng tc (iu 286 B lut hnh s) .............................................................................3873. Ti v lm l b mt cng tc; ti lm mt ti liu b mt cng tc (iu 287 Blut hnh s) ..................................................................................................................3884. Ti o nhim (iu 288 B lut hnh s) ...............................................................3905. Ti a hi l (iu 289 B lut hnh s)................................................................3916. Ti mi gii hi l (iu 290 B lut hnh s) ........................................................3937. Ti li dng nh hng i vi ngi chc v, quyn hn trc li (iu 291 Blut hnh s) ..................................................................................................................395 CU HI NH GI .....................................................................................................397TI LIU THAM KHO ............................................................................................397BI 13: CC TI XM PHM HOT NG T PHP ...............................................398I. VI NT V CC TI XM PHM HOT NG T PHP ..........................398 II. CC TI PHM XM PHM HOT NG T PHP C TH ........................398 A. CC TI XM PHM HOT NG T PHP DO NGI C CHC V, QUYN HN TRONG HOT NG T PHP THC HIN...................................3991. Ti truy cu trch nhim hnh s ngi khng c ti (iu 293 B lut hnh s) ..3992. Ti khng truy cu trch nhim hnh s ngi c ti (iu 294 B lut hnh s) ..4013. Ti ra bn n tri php lut (iu 295 B lut hnh s) ...........................................4024. Ti ra quyt nh tri php lut (iu 296 B lut hnh s).....................................4039 11. 5. Ti p buc nhn vin t php lm tri php lut (iu 297 B lut hnh s) ........4046. Ti dng nhc hnh (iu 298 B lut hnh s) .......................................................4067. Ti bc cung (iu 299 B lut hnh s) .................................................................4078. Ti lm sai lch h s v n (iu 300 B lut hnh s) .........................................40910. Ti thiu trch nhim ngi b giam, gi trn (iu 301 B lut hnh s).......41011. Ti tha tri php lut ngi ang b giam, gi (iu 302 B lut hnh s) ...........41112. Ti li dng chc v, quyn hn giam, gi ngi tri php lut (iu 303 B luthnh s) .........................................................................................................................41213. Ti khng thi hnh n (iu 305 B lut hnh s) .................................................41314. Ti cn tr vic thi hnh n (iu 306 B lut hnh s) ........................................41415. Ti vi phm vic nim phong, k bin ti sn (iu 310 B lut hnh s) ............416 B. CC TI XM PHM HOT NG T PHP DO NHNG NGI C NGHA V PHI GIP CC C QUAN T PHP TRONG HOT NG T PHP THC HIN .................................................................................................................................4171. Ti khai bo gian di hoc cung cp ti liu sai s tht (iu 307 B lut hnh s).......................................................................................................................................4172. Ti t chi khai bo, t chi kt lun gim nh hoc t chi cung cp ti liu (iu308 B lut hnh s)......................................................................................................4193. Ti che giu ti phm (iu 313 B lut hnh s) ...................................................4204. Ti khng t gic ti phm (iu 314 B lut hnh s) ...........................................421 C. CC TI XM PHM HOT NG T PHP M CH TH L I TNG B P DNG PHP LUT.............................................................................................4231. Ti khng chp hnh n (iu 304 B lut hnh s)................................................4232. Ti trn khi ni giam, gi hoc trn khi ang b dn gii, ang b xt x (iu 311B lut hnh s).............................................................................................................424 D. CC TI PHM KHC.............................................................................................4251. Ti mua chuc hoc cng p ngi khc khai bo gian di, cung cp ti liu sai stht (iu 309 B lut hnh s).....................................................................................4252. Ti nh tho ngi b giam, gi, ngi ang b dn gii, ngi ang b xt x (iu312 B lut hnh s)......................................................................................................426 CU HI NH GI .....................................................................................................427 TI LIU THAM KHO ................................................................................................428BI 14: CC TI XM PHM NGHA V, TRCH NHIM QUN NHN..............429 I. KHI NIM ..................................................................................................................429 II. CC TI PHM C TH ..........................................................................................4301. Ti chng mnh lnh (iu 316 B lut hnh s) ....................................................4302. Ti chp hnh khng nghim chnh mnh lnh (iu 317 B lut hnh s)............4343. Ti cn tr ng i thc hin ngha v, trch nhim (iu 318 B lut hnh s)..4344. Ti lm nhc, hnh hung ngi ch huy hoc cp trn (iu 319 B lut hnh s).4355. Ti lm nhc hoc dng nhc hnh i vi cp di (iu 320 B lut hnh s) ...4376. Ti lm nhc, hnh hung ng i (iu 321 B lut hnh s) ...............................4377. Ti u hng ch (iu 322 B lut hnh s) .........................................................4388. Ti khai bo hoc t nguyn lm vic cho ch khi b bt lm t binh (iu 323 Blut hnh s) ..................................................................................................................4399. Ti b v tr chin u (iu 324 B lut hnh s)...................................................43910 12. 10. Ti o ng (iu 325 B lut hnh s) .................................................................44111. Ti trn trnh nhim v (iu 326 B lut hnh s) ..............................................44212. Ti c lm l b mt cng tc qun s; ti chim ot, mua bn hoc tiu hu tiliu b mt cng tc qun s (iu 327 B lut hnh s) .............................................44413. Ti v lm l b mt cng tc qun s; ti lm mt ti liu b mt cng tc quns (iu 328 B lut hnh s).......................................................................................44614. Ti bo co sai (iu 329 B lut hnh s) ............................................................44615. Ti vi phm cc quy nh v trc chin, trc ch huy, trc ban (iu 330 B luthnh s) .........................................................................................................................44716. Ti vi phm cc quy nh v bo v (iu 331 B lut hnh s), ..........................44817. Ti vi phm cc quy nh v m bo an ton trong chin u hoc trong hunluyn (iu 332 B lut hnh s)..................................................................................44818. Ti vi phm cc quy nh v s dng v kh qun dng (iu 333 B lut hnh s).......................................................................................................................................44919. Ti hu hoi v kh qun dng, phng tin k thut qun s (iu 334 B luthnh s) .........................................................................................................................45020. Ti lm mt hoc v lm h hng v kh qun dng, phng tin k thut qun s(iu 335 B lut hnh s)............................................................................................45121. Ti vi phm chnh sch i vi thng binh, t s trong chin u (iu 336 B luthnh s) .........................................................................................................................45122. Ti chim ot hoc hu hoi chin li phm (iu 337 B lut hnh s)............45223. Ti quy nhiu nhn dn (iu 338 B lut hnh s).............................................45224. Ti lm dng nhu cu qun s trong khi thc hin nhim v (iu 339 B lut hnhs)..................................................................................................................................45325. Ti ngc i t binh, hng binh (iu 340 B lut hnh s)................................454 CU HI NH GI .....................................................................................................454 TI LIU THAM KHO ................................................................................................454BI 15: CC TI PH HOI HO BNH, CHNG LOI NGI ...............................456V TI PHM CHIN TRANH ........................................................................................456 CC TI PHM C TH...............................................................................................4561. Ti ph hoi ho bnh, gy chin tranh xm lc (iu 341 B lut hnh s) ........4562. Ti chng loi ngi (iu 342 B lut hnh s).....................................................4573. Ti phm chin tranh (iu 343 B lut hnh s) ....................................................4584. Ti tuyn m lnh nh thu; ti lm lnh nh thu (iu 344 B lut hnh s)....459 CU HI NH GI .....................................................................................................460 TI LIU THAM KHO ................................................................................................46011 13. BI 1: MT S VN L LUN V XC NH TI DANH1 V PHNG PHP XC NH TI DANH, KHUNG HNH PHT PHN I: NH TI V C S PHP L NH TII. NH TI1. Khi nim v nh ti p dng quy phm php lut hnh s l mt qu trnh rt phc tp v a dng, ctin hnh qua nhiu giai on khc nhau. Trong , nh ti l mt giai on c bn ca qutrnh . nh ti l vic xc nhn v mt php l s ph hp gia cc du hiu ca hnh vinguy him cho x hi c th c thc hin vi cc yu t cu thnh ti phm c thtng ng c quy nh trong B lut hnh s. C th ni, nh ti l vic xc nh mthnh vi c th thc hin tha mn y cc du hiu ca mt ti phm c th no trong s cc ti phm c quy nh trong B lut hnh s. nh ti l mt hot ng t duy do ngi tin hnh t tng thc hin. ng thi, ncng l hnh thc hot ng, th hin s nh gi v mt php l i vi hnh vi nguy himcho x hi ang c kim tra, xc nh trong mi tng quan vi cc quy phm php luthnh s. nh ti cho mt hnh vi c th, ngi p dng Lut hnh s phi cn c vo cuthnh ti phm (CTTP) c rt ra t nhng quy nh ca B lut hnh s. Nu tnh tit camt hnh vi phm ti ph hp vi cc du hiu ca mt CTTP c th c quy nh trongB lut hnh s, th hnh vi c xc nh theo ti danh ca CTTP . nh ti c tin hnh qua cc giai on t tng hnh s, t khi t v n, iu tra,truy t v cui cng l xt x. Trong , vic xc nh ti danh trong giai on xt x lquan trng nht. iu 10 B lut t tng hnh s quy nh: Khng ai c th b coi l c tiv phi chu hnh pht khi cha c bn n kt ti ca To n c hiu lc php lut.2. ngha ca vic nh ti nh ti l mt vn ht sc quan trng, l giai on c bn trong qu trnh p dngphp lut hnh s. Tt c nhng vic lm trc (t khi t, iu tra, truy t) suy cho cngl nhm phc v cho vic nh ti c chnh xc. T , ngi p dng mi c th p dng1Gi tt l nh ti. 12 14. mt hnh pht ng n cho ti phm . Vic nghin cu vn nh ti c ngha l lunv thc tin v cng quan trng. Trc ht, nghin cu vn ny l mt ng gp quan trng cho vic hon thin vl lun php lut hnh s. Lm sng t c s khoa hc ca nh ti s trang b cho cn blm cng tc php lut nhng kin thc cn thit, gip h nm c c s l lun quan trngtrong hot ng iu tra, truy t v xt x. Bn cnh , hiu v vn dng ng n l lun nh ti l mt yu cu cn thit ivi mi cn b tin hnh t tng trong lnh vc hnh s. iu ny l mt biu hin c thca s nhn thc v tun th cc quy nh ca php lut hnh s, nguyn tc php ch, mbo tnh cng bng trong lnh vc hnh s. nh ti ng c ngha quyt nh trong v nhnh s, bi v n l c s cn thit u tin cho vic truy cu trch nhim hnh s ngiphm ti. Trn c s xc nh ngi phm ti thc hin hnh vi phm ti g, quy nh tiiu, khon no ca B lut hnh s, ngi p dng s quyt nh mt hnh pht ph hp ivi hnh vi phm ti . V th, nh ti c xem l tin , iu kin cho vic quyt nhhnh pht ng n, gp phn mang li hiu qu trong u tranh phng nga v chng tiphm. Trong trng hp nh ti khng chnh xc s dn n kt n sai, khng ph hp vis tht khch quan ca v n, x l oan ngi v ti, lt ti phm, x nh hoc nng hnso vi tnh nguy him cho x hi ca hnh vi phm ti. Vic x l hnh s thiu chnh xcnh th s xm phm n nhng quyn v li ch hp php ca cng dn, lm gim uy tnca cc c quan t php, vi phm php ch, nh hng khng nh n cng cuc u tranhphng chng ti phm.3. Mi quan h gia trit hc v quy phm php lut hnh s trong vic nh ti Trit hc ht nhn l lun ca th gii quan, l h thng cc quan im l lunchung nht v th gii t nhin, v cc s vt, hin tng trong mi quan h vi th giiquan . i vi vic xc nh ti danh, trit hc l c s khoa hc cho vic p dng ngn cc quy phm php lut hnh s, l mt phm tr c trng c bn cho bn cht nhnthc lun ca qu trnh p dng quy phm php lut hnh s khi nh ti, v mt trongnhng c s l lun khoa hc ca trit hc, ng vai tr quan trng khi nh ti chnh lphm tr ci chung v ci ring, ci c th v ci tru tngv.v Quy phm php lut l h thng cc quy tc x s chung do nh nc t ra nhmiu chnh nhng nhm quan h x hi. Nu nh xem xt quy phm php lut di quanim ca trit hc th quy phm chnh l khi nim ci chung. Theo Lnin ci chung lphm tr c dng ch nhng mt, nhng thuc tnh chung khng nhng c mt ktcu vt cht nht nh, m cn c lp li trong nhiu s vt, hin tng hay qu trnhring l khc. V d nh khi quy phm php lut hnh s quy nh cc du hiu ca cuthnh ti cng ot ti sn, th phm tr ci chung dng ch nhng thuc tnh ca svt, hin tng c xem xt chnh l nhng du hiu c bn nht ca cc dng hnh vinguy him cho x hi c cp di dng khi qut. Nh vy, khi nim ti cng ot 13 15. ti sn vi t cch l hnh vi e do s dng v lc hoc c th on khc uy hip tinhthn ngi khc nhm chim ot ti sn c p dng vi mi hnh vi nguy him cho xhi c du hiu ca iu 135 B lut hnh s. Ci ring theo quan im trit hc l phm tr c dng ch nhng nt, nhngmt, nhng thuc tnh ch c mt kt cu vt cht nht nh v khng c lp li btk mt kt cu vt cht no khc. Chng hn nh cng c im ging nhau l u xm hin mt khch th l quan h s hu ca cng dn, nhng mt khch quan cu thnh ticp ti sn (iu 133 B lut hnh s) l hnh vi dng v lc, e do dng v lc ngaytc khc hoc c hnh vi khc lm cho ngi b tn cng lm vo tnh trng khng thchng c c nhm chim ot ti sn, hnh vi ny khc so vi hnh vi ln lt chimot ti sn cu thnh ti trm cp ti sn (iu 138 B lut hnh s). Nhng im khcnhau hnh vi khch quan ca hai ti ny chnh l nhng ci ring, ngha l hnh vicng khai ti cp ti sn khng th xut hin trong cu thnh ti trm cp ti snc v ngc li hnh vi ln lt l du hiu c trng ca ti trm cp ti sn, khngth ng thi xut hin cu thnh ti cp. Ci chung v ci ring u l nhng phm tr phn nh hin thc khch quan,tuy quy phm php lut hnh s khng th cha ng ton b cc du hiu a dng, ctrng cho tng ti phm c th, nhng iu khng c ngha l phm tr ci chung khngphn nh c nhng chi tit khch quan. Quy phm php lut hnh s ch quy nh mt sdu hiu ca ti phm tng ng c khi qut ho tch ra khi cc du hiu v thuc tnhkhc ca ti phm , v th khi nim ci chung cha ng khng phi s ngu nhin ccdu hiu m l tch ra t cc du hiu nhng du hiu th hin bn cht ca hin tng, mt phn no lm sng t c quy lut khch quan ca hin thc thc t c khi nim th hin. Trit hc xc nh mt cch r rng mi tng quan gia ci ring v ci chung.Ci chung tn ti mt cch thc t, nhng khng h c lp m thng qua cc hin tngc th, n nht. V.I.Lnin vi quan im ch ngha duy vt bin chng, cng ch rac mi quan h gia ci chung v ci ring ci chung ch tn ti trong ci ring,thng qua ci ring, cn ci ring ch tn ti trong mi lin h a n ci chung. Cichung l mt b phn ca ci ring cn ci ring khng gia nhp ht vo ci chung,khng nh trn ca Lnin phn nh mt s tht l bn cnh nhng thuc tnh c lp li cc s vt khc nhau, tc l bn cnh ci chung, bt c ci ring no cng cn chang nhng ci n nht, nhng ci ch vn c n v khng c lp li bt c s vtno na. Trong thc t khch quan, phm tr ci chung c biu hin di nhng khinim tru tng, khi qut nht v mt s kin hin tng no . V th, khi xem xt, nhgi quy phm php lut di gc phm tr ci chung, th nhng quy phm php luthnh s c ghi nhn trong B lut hnh s c th cng cha ng cc khi nim vi nhngmc tru tng khc nhau. V d nh mc khi qut cao nht v hnh vi nguy himcho x hi c ghi nhn khi nim ti phm c quy nh ti iu 8 B lut hnh s;mc khi qut tip theo l s tru tng, khi qut v mt nhm hnh vi c cc du hiuc trng c quy nh ti chng XII v cc ti xm phm tnh mng, sc kho, nhn14 16. phm, danh d ca con ngi, v mc khi qut thp hn na chnh l cc quy nh vti phm c th tng ng vi cc iu lut trong B lut hnh s.Quy phm php lut l mt hin tng ca thc x hi, tn ti trong hin thckhch quan, chnh v th tnh c lp tng i ca phm tr ci chung l c s ca trithc c bn nht xc nh v p dng cc quy phm php lut hnh s. ng thi, miquan h bin chng gia phm tr ci chung vi ci ring l mt trong nhng phngphp lun khoa hc ca qu trnh nh ti, nht l qu trnh so snh, i chiu gia cichung v ci ring; gia cc tnh tit thc t vi cc quy phm php lut, t lachn quy phm php lut tng ng cho tng trng hp. Quy phm php lut c xy dng da trn cc c s l lun ca trit hc, v thgia quy phm hnh s v cc phm tr ci chung, ci ring c s tc ng, bin chngln nhau. Vn t ra l vic nhn thc v mi quan h gia hnh vi thc t v quy phmphp lut hnh s c ngha nh th no trong qu trnh nh ti? Qu trnh nh ti danh nh cp l qu trnh nhn thc, i chiu cc hnh vikhch quan vi cc quy phm php lut; l s xc nh v mt ng nht cc du hiu cbn ca hnh vi vi cc cu thnh ti phm, t la chn c cu thnh ti phm cth tng ng vi hnh vi . Th nn, vic quan nim v tnh tit thc t ca v n; quannim v ni dung ca quy phm php lut hnh s v quan nim v mi quan h gia ccdu hiu thc t ca hnh vi v cc du hiu c quy nh trong quy phm php lut hnhs l nhng iu cn thit ca vic nh ti. Nu s tht ca v n khng c xc nhng, khch quan th cc quy phm php lut hnh s s khng c p dng mt cch ngn. Hay ni cch khc, vic nh ti ng chnh l s th hin chnh xc tnh cht, mi linh gia cc tnh tit thc t vi cc quy phm php lut hnh s. Hin thc khch quan l tng ho cc s kin, hin tng a dng, phc tp v lunlun bin ng. Chnh v th, chng ta khng th a ra mt nh ngha, mt s nhn xtmang tnh tuyt i no i vi cc kha cnh ca vn . D rng i vi mi ti danh cth, nh lm lut u xy dng nn nhng cu thnh ti phm tng ng, nhng vn khkhn nht khi nh ti chnh l ng trc mt hnh vi nguy him cho x hi, lm sao xcnh, la chn c du hiu cu thnh ph hp p dng. V d nh khi c hnh vi c gy thng tch xy ra trn thc t, hnh vi ny c th cu thnh ti c gy thng tchhoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc, hoc c th cu thnh ti c gy thngtch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc trong trng thi tinh thn b kch ngmnh, trong trng hp ny ngi p dng php lut phi tin hnh phn bit nhng duhiu khc nhau ca nhng cu thnh gn ging nhau a ra mt kt lun khng nhph hp nht vi thc t.II. C S PHP L CA NH TI1. Php lut hnh s c ngha quyt nh trong qu trnh nh ti Nh cp, nh ti l xc nh s ph hp gia cc du hiu ca hnh vi nguyhim cho x hi xy ra vi cc du hiu tng ng trong quy phm php lut hnh s.Quy phm php lut hnh s cha ng nhng du hiu c trng, in hnh, bt buc khng15 17. th thiu c ca mt loi ti phm c th. Nhng du hin s tr thnh khun muphp l lm c s cho ngi tin hnh t tng so snh, i chiu vi hnh vi nguy him chox hi xy ra ngoi th gii khch quan, t xc nh c ngi phm ti phm ti g,quy nh ti iu, khon no ca B lut hnh s. Nh vy, php lut hnh s l c s phpl ca vic nh ti. iu 2 B lut hnh s hin hnh quy nh: Ch ngi no phm mt ti c luthnh s quy nh mi phi chu trch nhim hnh s. Lut hnh s Vit Nam hin hnhkhng cho php p dng nguyn tc tng t trong lnh vc hnh s.B lut hnh s bao gm cc nhm quy phm php lut c sp xp thnh hai phn:phn chung v phn cc ti phm. Trong , phn chung quy nh cc nhim v, cc nguyntc, cc ch nh c bn ca lut hnh s Vit Nam. Cn khi xy dng cc quy phm caphn ti phm, nh lm lut tm v xc nh xem trong qu trnh ti phm ho cc hnh vinguy him cho x hi, du hiu no l c trng, c bn nht v c lp li nhiu ln trongthc t, t quy nh thnh cc du hiu bt buc ca cu thnh ti phm c th tngng. Cc quy phm phn chung tuy khng nu ln ht cc du hiu c th ca bt k mthnh vi phm ti no, nhng khi nh ti, nh lm lut phi ng thi da vo c hai nhmquy phm hnh s ny. Bi l, quy phm phn chung v quy phm phn cc ti phm cmi lin h hu c vi nhau v nh ti danh chnh l s la chn mt quy phm c th cp n mt trng hp c th, v th vic p dng quy phm phn cc ti phm phi datrn nhng quy phm chung v nguyn tc c quy nh phn chung B lut hnh s. Khi nh ti, nhng quy phm phn cc ti phm cp n m hnh ti phm mtcch chi tit, trn c s chng ta xc nh c hnh vi nguy him cho x hi l hnh viphm ti; cn cc quy phm hnh s ti phn chung quy nh v cc du hiu ca cu thnhti phm, v cc giai on ca ti phm; v ng phm t gip ngi p dng phplut phn bit c cu thnh ti phm c bn; cu thnh ti phm tng nng hay cu thnhgim nh, v xc nh c hnh vi phm ti giai on no ca vic thc hin tiphm: giai on ti phm hon thnh; giai on chun b phm ti hay giai on phm ticha t. Chng hn nh ti iu 20 quy nh ti quy phm phn chung cp n vn ng phm, nhng ngi trong ng phm v tuy iu lut ny khng th hin c th tnhcht ng phm ca hnh vi phm ti ti tt c cc iu lut quy nh ti quy phm phn ccti phm, th nhng trn thc t nu hnh vi phm ti th hin di hnh thc ng phm thiu 20 quy phm phn chung phi c p dng xc nh r vai tr, v tr ca tng ngitrong ng phm, bn cnh vic p dng iu lut trong quy phm phn cc ti phm. Trong qu trnh p dng php lut, khng mt c quan no c quyn xem cc hnh vikhc khng c quy nh trong lut l ti phm. Quc hi l c quan duy nht c quynquy nh ti phm mi (ti phm ho) hoc b i mt ti phm c quy nh trong Blut hnh s (phi ti phm ho). Hin nay, vic gii thch chnh thc Lut hnh s c Hin php 1992 trao cho Uban Thng v Quc hi. Gii thch ny c gi tr bt buc i vi mi c quan, t chc, vc nhn. Vic gii thch Lut hnh s ca To n nhn dn ti cao, Vin kim st nhn dnti cao hay ca B T php ch c gi tr bt buc trong phm vi ngnh T php. 16 18. Khi nh ti, cc c quan tin hnh t tng phi da vo c cc quy nh phn chungv phn cc ti phm B lut hnh s. Cc quy nh phn chung nu ln cc nguyn tc,nhim v ca Lut hnh s, nhng vn chung v ti phm v hnh pht. Quy nh phncc ti phm quy nh nhng ti phm c th, loi v mc hnh pht c th p dng i vitng ti phm c th. Khi nh ti, ngoi vic da vo cc iu lut quy nh hnh vi phmti c th, ngi tin hnh t tng cn phi da vo nhng nguyn tc, iu kin quy nhtrong phn chung.2. Cu thnh ti phm l cn c php l duy nht nh tiCTTP l khi nim php l v hnh vi phm ti, l h thng cc du hiu cn v ctrng cho tng ti phm c th c quy nh trong B lut hnh s. CTTP l mt phm trch quan c xy dng mt cch khch quan da trn quy nh ca lut hnh s. Chnh vth, n tr thnh c s php l nh ti. CTTP, ni mt cch khch quan, khng thhin ht cc yu t phong ph ca ti phm m ch th hin cc yu t cn v (cc duhiu in hnh, c trng ni ln bn cht ca ti phm y) cho vic nh ti. Chnh v th,qu trnh nh ti cn gii quyt hai vn : nhn thc ng n cc du hiu CTTP v xcnh cc tnh tit ca hnh vi phm ti c thc hin nhm tm ra s ng nht gia ccyu t lut nh v cc tnh tit khch quan. CTTP c xem l c s php l duy nht nh ti, l m hnh php l c cc duhiu cn v xc nh trch nhim hnh s i vi ngi phm ti. Bi v, mt trongnhng c im ca ti phm l c quy nh trong Lut hnh s. Lut hnh s quy nh tiphm bng cch m t cc du hiu ca hnh vi phm ti, t c s php l , cc nh llun mi khi qut thnh cc du hiu c trng chung gi l CTTP. V th, cc cn b tinhnh t tng cn nhn thc ng n bn cht cc du hiu CTTP trong qu trnh nh ti. Ch , khi xem xt cc du hiu CTTP cn xem xt c nhng quy nh phn chung vphn cc ti phm B lut hnh s. Lm sng t CTTP v nhng du hiu ca n l m boquan trng i vi vic nh ti. nh mt ti danh ng i hi cn b tin hnh t tngphi c trnh php lut, kin thc chuyn mn v nghip v tt, c kinh nghim thc tin.ng thi, Nh nc phi m bo php lut p ng c i sng a dng, khng ngnghon thin, m bo gii thch, hng dn lut kp thi, trnh vic p dng lut mt cchmu thun v gii thch tu tin. 17 19. PHN II: PHNG PHP NH TI, XC NH KHUNG HNH PHTI. PHNG PHP NH TI I VI MT V N C TH nh ti l c s v l tin cho hot ng quyt nh hnh pht. l qu trnh xcnh s ging nhau, s trng lp gia cc tnh tit c bn, in hnh ca mt hnh vi nguyhim cho x hi xy ra vi cc du hiu ca CTTP c th tng ng c quy nh trongB lut hnh s. Ni cch khc, l s xc nh hnh vi ca mt ngi tha mn cc duhiu ca CTTP no trong B lut hnh s. V th, nh ti chnh xc, ngi nh ti cnxc nh y cc tnh tit xy ra lin quan n v n. Ngoi ra, h cn phi c s hiubit su sc, chnh xc php lut hnh s - cu thnh ti phm. Qu trnh nh ti l mt qu trnh hot ng t duy phc tp. Hot ng ny cnc tin hnh theo cc bc sau:1. Tm tt v phn tch hnh vi ca ngi phm ti trong v n Sau khi th l h s v n, ngi tin hnh t tng cn tm tt v phn tch hnh vica b can trong v n. Vic lm ny gip iu tra vin, Kim st vin, Thm phn, cngnh Hi thm nhn dn nm c tt c cc hnh vi ca b can, cc tnh tit ca v n. ngthi, vic tm tt v phn tch hnh vi ca b can trong bc ny gip cho vic kim tra,nh gi v mt hnh s nhng bc sau khng b lch hng. Trong mt v n hnh s, crt nhiu tnh tit khc nhau, trong khng phi tnh tit no cng c gi tr trong vic nhti. Khi tin hnh tm tt v phn tch v n, ngi thc hin s c th pht hin ra nhngim mu cht gip cho vic gii quyt v n mt cch mau chng, chnh xc v c hiuqu. Nu v n c nhng im khc nhau cn kim tra th qu trnh tm tt v phn tch slm r mi lin h gia chng. Cn ch , t c s chnh xc v c hiu qu, ngi thc hin vic tm tt vphn tch hnh vi ca b can trong v n cn m bo cc yu cu sau: - Nghin cu k, c nhiu ln h s v n tm tt ng v khng b st tnh titv n;- Khng nn nhc li s vic mt cch my mc, n iu m phi tm lc cnhng hnh vi, nhng tnh tit c ngha cho vic nh ti;- Khng c c nhng b sung hoc thay i cc tnh tit ca v n, khng cnh gi ch quan v mt php l cc tnh tit ; 18 20. 2. Xc nh khch th loi ca hnh vi xm hi m b can thc hin v cc quyphm php lut hnh s cn kim traDa vo kt qu tm tt v phn tch hnh vi b can, ngi tin hnh t tng phi rtra kt lun rng c quan h php lut hnh s pht sinh khng (c ti phm xy ra khng).Nu c, cng vic tip theo l xc nh khch th loi ca ti phm. Tc l xc nh quan hx hi no c Lut hnh s bo v b hnh vi ca b can xm hi. C s cho vic xcnh khch th loi l cc chng ca phn cc ti phm B lut hnh s. Nhng ti phmc xp trong cng mt chng u c cng khch th loi. Sau , nhim v tip theo lla chn cc quy phm php lut hnh s cn kim tra. Quy phm php lut hnh s cnkim tra l nhng quy nh nm phn cc ti phm B lut hnh s (thuc chng cxc nh sau khi xc nh c khch th loi).3. Kim tra quy phm php lut hnh s (CTTP c th) trong mi lin h vi tnghnh vi ca b can trong v n y l bc quan trng nht trong ton b qu trnh lm vic ca ngi tin hnh ttng. Thc cht ca bc ny l nh ti v nh khung hnh pht cho hnh vi phm ti .a. Nhng vn c tnh nguyn tc khi tin hnh kim tra: - Qu trnh kim tra, so snh, i chiu c tin hnh vi tng hnh vi m ch th thc hin. Hnh vi no nguy him nht c kim tra trc. Lu , cn xem xt hnh vitrong thc t c cha ng y cc yu t ca CTTP tng ng khng. Ch khi c sng nht gia chng th trch nhim hnh s ca ch th thc hin hnh vi mi c tra. S ng nht ny l khch quan, dt khot ch khng phi l s suy on, biu l chch quan ca c nhn (theo quan im ti, gi nh rng...). - Nu v n c nhiu ngi tham gia (ng phm), kim tra hnh vi ca ngi thchnh. Sau , kim tra hnh vi nhng ngi cn li. - Kim tra, i chiu tng CTTP. Kim tra CTTP c bn trc, sau mi n CTTPtng nng hoc gim nh. - i vi mi CTTP cn ln lt kim tra tng du hiu m t trong CTTP . Nuc nhiu dng hnh vi th kim tra dng hnh vi c m t trong CTTP gn vi hnh vic thc hin trong v n. Nu cc dng hnh vi khc nhau trong CTTP khng c mi linh vi hnh vi xy ra trong v n th khng cn kim tra. b. Vic kim ra quy phm php lut hnh s da vo cc yu t CTTP c tin hnhln lt t khch th, mt khch quan, ch th, mt ch quan ca ti phm.19 21. b1. Kim tra khch th ca ti phm:Khch th ca ti phm l cc quan h x hi c Lut hnh s bo v. Mi tiphm c th xm hi ti nhiu quan h x hi nhng ch c cc quan h c Lut hnh sbo v mi l khch th ca ti phm. giai on trc ta xc nh khch th loi, giaion ny cn xc nh khch th trc tip ca ti phm, mt yu t cu thnh ti phm cth. Nhng ti phm c cng khch th trc tip c xp lin k trong cng mt chng(ti phm trong cng mt chng c cng khch th loi). V th, khch th trc tip lunnm trong khch th loi. Vic xc nh khch th trc tip khng phi lc no cng d biv rt c th mt ti phm xm hi n nhiu quan h x hi khc nhau (khc nhau v khchth trc tip). Trng hp , chng ta cn xc nh khch th trc tip c bn c nghaquyt nh nh ti. xc nh khch th trc tip c bn cn tr li cc cu hi: (1)trong nhm cc quan h x hi b xm hi, quan h x hi no l quan trng hn c; (2)thit hi gy ra cho quan h x hi no nghim trng hn; (3) quan h x hi no lun phichu thit hi do hnh vi nguy him gy ra; (4) quan h x hi no phn nh y bncht chnh tr x hi v php l ca hnh vi nguy him cho x hi trong v nv.v Nhn chung, vic nh ti l cn c vo khch th. i tng tc ng c nghatrong vic quyt nh hnh pht. Tuy nhin, trong mt s trng hp, i tng tc ngc quy nh l yu t nh ti. Khi , chng ta cn kim tra c i tng tc ng vi tcch l mt b phn ca khch th nh ti.b2. Kim tra mt khch quan ca ti phm: Mt khch quan ca ti phm l nhng biu hin ra bn ngoi ca ti phm. Trongquy phm php lut hnh s, mt khch quan c m t mt cch r rng hn so vi ccyu t khc. Mt khch quan c ngha rt quan trng trong vic xc nh CTTP nh ti.Thng qua n, chng ta c th phn bit CTTP ny vi CTTP khc. V cng thng qua ,chng ta c th xc nh c mt ch quan ca ti phm. Mt khch quan ca ti phm c3 yu t bt buc cu thnh l: hnh vi khch quan, hu qu ca hnh vi khch quan v miquan h nhn qu gia hnh vi v hu qu. Vic xc nh hnh vi khch quan c nghaquan trng nht trong vic nh ti. Vic m t hnh vi khch quan trong quy phm php lut hnh s khng ging nhautrong nhng trng hp khc nhau. C khi m t t m hnh vi (nh cp ti sn (iu 133B lut hnh s), hip dm (iu 111 B lut hnh s)...), c khi hnh vi c n trong tnti danh (nh trm cp ti sn (iu 138 B lut hnh s), la o chim ot ti sn (iu139 B lut hnh s)...), cng c khi hnh vi c m t thng qua s vin dn bi mt hnhvi khc (nh hip dm tr em (iu 112 B lut hnh s) c vin dn thng qua hnh vihip dm, cng dm tr em (iu 114 B lut hnh s) c vin dn thng qua hnh vicng dm (iu 113 B lut hnh s)...). Hnh vi cng c th c biu hin qua khnghnh ng (nh che giu ti phm (iu 313 B lut hnh s), khng t gic ti phm (iu 20 22. 314 B lut hnh s)...)...v.v.... Ngi nh ti cn xc nh hnh vi v cc biu hin ca n,xc nh c m hnh hnh vi nguy him cho x hi. Ngoi ra, trong qu trnh nh ti ivi cc ti phm c CTTP vt cht, ngi nh ti cng cn phi lm sng t hu qu cahnh vi khch quan v mi quan h nhn qu gia hnh vi khch quan v hu qu ca hnhvi . Cui cng, trong qu trnh kim tra nh ti, chng ta phi lu n cc du hiukhc trong mt khch quan nh cng c, phng tin, thi gian, a im... phm ti nuCTTP c nu. Chng hn, i vi ti hot ng ph (iu 83 B lut hnh s) i hi duhiu a im l vng rng ni, vng bin, vng him yu. Tm li, trong bc kim tra mt khch quan ca ti phm, ngi nh ti phi lmsng t cc du hiu khch quan trong CTTP v so snh, i chiu vi cc du hiu khchquan tng ng vi nhng du hiu xy ra trong v n c th. Nu v n thiu mt trongnhng du hiu khch quan c quy nh trong CTTP th khng c kt lun tu tin.b3. Kim tra ch th ca ti phm:Ch th ca ti phm l c nhn, ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi b coil ti phm, c nng lc trch nhim hnh s (NLTNHS) (xem xt theo iu 13 B lut hnhs v t tui chu TNHS theo iu 12 B lut hnh).2 Kim tra ch th cn kim tra bavn : (1) c phi ch th thc hin hnh vi nguy him cho x hi c quy nh trong Blut hnh s hay khng; (2) ch th c nng lc TNHS khng; (3) ch th t tuichu TNHS cha. i vi nhng ti phm i hi ch th c bit, chng ta phi xem xtnhng c im c th ca ch th. Bn cnh , chng ta cng cn thit xem xt cc duhiu thuc v nhn thn nhm gp phn c hiu qu trong vic thc hin c th ho TNHSv hnh pht.b4. Kim tra mt ch quan ca ti phm: Ti phm l mt th thng nht gia cc mt khch quan v ch quan. Mt ch quanca ti phm bao gm du hiu li, ng c v mc ch phm ti. Nu kim tra m khngthy c s thng nht gia cc yu t khch quan v ch quan th khng th nh ti theoquy phm php lut hnh s ang kim tra. Trong CTTP, li c quy nh rt khc nhau. Nu iu lut quy nh r hnh thc litrong CTTP th khi nh ti ch cn xc nh thi tm l ca ch th i vi hnh vi vhu qu, sau so snh, i chiu vi hnh thc li trong CTTP. V d, ti c gy thngtch (iu 104 B lut hnh s), v lm cht ngi (iu 98 B lut hnh)... Tuy nhin, as cc trng hp, iu lut khng nu r hnh thc li trong CTTP c th. Khi , nginh ti phi phn tch ni dung ch quan ca CTTP xc nh ti phm c thc hinbng hnh thc li g. Sau , so snh, i chiu vi thi tm l ca ch th thc hin2Theo quan im ca chng ti, nng lc trch nhim hnh s bao gm: du hiu khng mc bnh dn n mt kh nng nhn thc hoc kh nngiu khin hnh vi (xem xt theo iu 13 B lut hnh s) v t tui chu trch nhim hnh s (iu 12 B lut hnh s). Trong quyn ny, chngti s dng tiu chun nng lc trch nhim hnh s theo ngha ny. 21 23. hnh vi nguy him cho x hi trong v n c th kt lun c hay khng s ng nht giahnh thc li c quy nh trong CTTP v li ca ch th thc hin hnh vi trong v n. ng c v mc ch phm ti thng khng c xem l du hiu bt buc trongmt CTTP c th. Trong mt s trng hp, chng c quy nh trong CTTP th tr thnhdu hiu bt buc. Chng hn, hnh vi bo co sai trong qun l kinh t (iu 167 B luthnh s) i hi du hiu mc ch v li hoc ng c c nhn khc. Vic kim tra cc yu t CTTP cn c tin hnh ln lt theo cc yu t CTTP.Nu c mt du hiu khng tha mn th CTTP c dng li v CTTP khc c tiptc kim tra. Ch khi c bn yu t CTTP c tha mn ng thi th vic nh ti mic xem nh l thnh cng.4. Kt lun Kt qu ca qu trnh kim tra bn yu t CTTP trn c tm tt thnh kt lun cuicng i vi tng b can trong v n. Ni dung kt lun c th l: (1) hnh vi ca b can ccha ng yu t ca CTTP khng; (2) ti g; (3 ) thuc khon no (4) cc iu lut vindn l iu lut no trong B lut hnh s...v.v...II. NH TI DANH TRONG MT S TRNG HP C BIT1. nh ti danh i vi hnh vi phm ti cha hon thnh v t na chng chm dtvic phm ti1.1. nh ti danh i vi hnh vi phm ti cha hon thnh Lut hnh s Vit Nam khng ch xem hnh vi tha mn y cc du hiu ca cuthnh ti phm c bn l ti phm, m cn xem c hnh vi chun b cho vic thc hin tiphm c cng nh hnh vi cha tha mn ht cc du hiu ca cu thnh ti phm ca mtti c v nguyn nhn khch quan l ti phm. V c c s cho vic truy cu trchnhim hnh s, th hnh vi chun b phm ti cng nh hnh vi phm ti cha t cng cnhng c im cu thnh ring bit: l cu thnh ti phm ca chun b phm ti v cuthnh ti phm ca phm ti cha t.Cu thnh ti phm ca chun b phm ti v phm ti cha t khng c phn nhtrc tip ti tng ti danh c th. Du hiu ca hnh vi chun b phm ti v phm ti chat c quy nh trong cc quy phm thuc phn chung B lut hnh s. l cc du hiuc tnh cht chung cho tt c cc ti danh nhng cha phi l cu thnh ca chun b phmti v cu thnh ca phm ti cha t ca ring mt ti phm c th no c. Cu thnh tiphm ch c hnh thnh trn c s kt hp cu thnh ti phm ca mt ti phm c th viquy nh chung v chun b phm ti v phm ti cha t. V th, nu i chiu hnh vi 22 24. chun b phm ti hay phm ti cha t vi ring cu thnh c bn ca mt ti c th thhnh vi ny hoc khng tha mn, hoc cha tha mn ht nhng du hiu ca cu thnh tiphm c bn. Nhng nu t cu thnh c bn trong mi lin h vi iu lut quy nh vcc giai on thc hin ti phm th hnh vi chun b phm ti v phm ti cha t uhon ton tha mn nhng du hiu ca cu thnh ti phm c bn v ca cc quy nh vgiai on thc hin ti phm. Khi nh ti danh i vi hnh vi phm ti cha hon thnh, vic xc nh ng giaion thc hin ti phm l mt vic lm rt quan trng, bi v vi mi ti danh, nh lm lutquy nh thi im hon thnh ti phm khng ging nhau. V d nh trong ti cp tisn (iu 133) th ti phm hon thnh t thi im ngi phm ti c hnh vi tn cng(dng v lc, e do dng ngay tc khc v lc hoc cc hnh vi khc) d ngi phm tic chim ot c ti sn hay cha, nhng i vi mt s ti phm khc th thi im tiphm hon thnh l thi im ngi phm ti ly c ti sn khi ni ct gi, v d nhti cng nhin chim ot ti sn (iu 137) hoc ti cp git ti sn (iu136)v.v Ngoi ra, nhng quy nh v chun b phm ti v phm ti cha t ch c thhin mt s ti phm nht nh. C nhng ti danh m do nhng tnh cht khch quan cth nn nh lm lut khng quy nh v cc giai on thc hin ti phm. Th nht, ivi trng hp khng hnh ng l ti phm, nh ti khng cu gip ngi ang trong tnhtrng nguy him n tnh mng (iu 102) hoc ti khng t gic ti phm (iu 314),i vi nhng ti phm th khng th c giai on chun b phm ti hay phm ti chat, bi v ngi phm ti hon ton khng d on c vic xy ra mt ti phm c th,nhng tnh tit khch quan c m t trong nhng ti danh tng ng din ra trc khingi phm ti c hnh vi khng hnh ng, v th ngi phm ti khng h c s chunb trc s lm nh th no, v cng chnh v khng h c nh phm ti t trc nn vn ti phm c thc hin n giai on no cng khng c t ra, th nn trong nhngtrng hp khng hnh ng ch t ra vn l ti phm hon thnh hoc khng c tiphm m thi. Th hai, i vi nhng ti phm m B lut hnh s quy nh tha mncu thnh ti phm c bn cn c du hiu b x pht hnh chnh hoc b x l k lutth khi hnh vi c thc hin cng khng b coi l phm ti cha t. Khi , ngi chnh vi s b x pht hnh chnh hoc b x l k lut thay v b truy cu trch nhim hnhs giai on ti phm cha hon thnh. V d, iu 125 B lut hnh s quy nh: Ngino chim ot th, in bo, telex b x l k lut hoc x pht hnh chnh v hnh viny m cn vi phm. Nu ngi c hnh vi chim ot th, in bo, telexm cha bx l k lut hoc x pht hnh chnh v hnh vi ny th khng b xem l phm ti cha tti xm phm b mt hoc an ton th tn, in thoi, in tn ca ngi khc m ch b x lk lut hoc x pht hnh chnh.1.2. nh ti danh i vi hnh vi t na chng chm dt vic phm ti Trong lut hnh s Vit Nam, ch nh t na chng chm dt vic phm ti l mttrong nhng ch nh th hin tnh nhn o ca php lut Vit Nam. Hnh vi na chng t23 25. chm dt vic phm ti lm thay i mt cch c bn mc nguy him cho x hi cahnh vi thc hin v mc nguy him cho x hi ca bn thn ngi thc hin hnh vi.Theo quy nh ti iu 19 B lut hnh s: T na chng chm dt vic phm ti l t mnh khng thc hin ti phm ncng, tuy khng c g ngn cn.Ngi t na chng chm dt vic phm ti c min trch nhim hnh s v tinh phm; nu hnh vi thc t thc hin c yu t cu thnh ca mt ti khc, thngi phi chu trch nhim hnh s v ti ny. Theo quy nh ny th nu nh hnh vi khch quan m ngi phm ti thc hintrc khi t na chng chm dt vic thc hin ti phm c d tnh du hiu cuthnh mt ti c lp khc th ngi vn phi chu trch nhim hnh s. V d, A c nh trc li ring nn tin hnh sa cha, lm sai lch ni dung giy t, ti liu tham, nhng sau A t na chng chm dt vic thc hin ti tham , nh vy A s cmin trch nhim hnh s v ti tham (iu 278), nhng hnh vi sa cha ni dung giyt, ti liu ca A c du hiu cu thnh ti gi mo trong cng tc (iu 284) vA phi chu trch nhim hnh s v ti ny. Khi xy dng iu 19 v ch nh t na chng chm dt vic phm ti v vn min trch nhim hnh s, nh lm lut c l khng hn ch phm vi p dng ca iu lut.iu ny c ngha l, php lut hnh s Vit Nam min trch nhim hnh s i vi t nachng chm dt vic phm ti trong cc giai on ca vic thc hin ti phm cha honthnh, bao gm c giai on chun b phm ti, ti phm cha t cha hon thnh. Ringvi giai on phm ti cha t hon thnh, a s cc quan im khng tha nhn xy rat na chng chm dt vic phm ti trong giai on ny.i vi giai on chun b phm ti v phm ti cha t cha hon thnh th ngiphm ti c min trch nhim hnh s nu hnh vi t na chng chm dt vic phm tip ng c hai iu kin c bn sau y:Mt l, vic chm dt thc hin nh hoc hnh vi phm ti ca ngi phm tiphi t nguyn v dt khot, tc l ngi phi t b thc s nh phm ti hoc hnh viphm ti m h bt u, ch khng phi tm dng chc lt ch c hi, iu kin thunli tip tc thc hin ti phm. Hai l, vic chm dt vic thc hin ti phm phi do chnh bn thn ngi tquyt nh, mc d vo thi im thc t quyt nh vic chm dt vic thc hin ti phm,ngi phm ti nhn thc c kh nng thc t khch quan vn cho php tip tc thc hinti phm.2. nh ti danh trong trng hp phm nhiu ti, phm ti nhiu ln, ti phm v tiphm nguy him2.1. nh ti danh trong trng hp phm nhiu ti 24 26. Phm nhiu ti l mt biu hin ca ch nh nhiu ti phm trong lut hnh s VitNam, mt ngi c th phm mt ti, nhng cng c th phm nhiu ti, vy tiu ch, iukin no xc nh mt ngi b coi l phm nhiu ti? iu 50 B lut hnh s 1999 chquy nh v vic quyt nh hnh pht trong trng hp phm nhiu ti, m khng a ramt nh ngha khi qut no v vn ny. Chnh im hn ch ny c th lm cho qutrnh nh ti danh gp nhiu kh khn khi tin hnh iu tra, truy t v xt x. Da vo thc tin xt x cc v n phm nhiu ti, chng ta thy rng phm nhiu tic cc du hiu c trng c bn khc vi cc hnh thc phm ti khc, l cc du hiulin quan n vic xc nh mt ngi c li trong vic thc hin t hai ti phm tr ln;v cc hnh vi phm ti iu c quy nh ti cc iu lut khc nhau trong phn cc tiphm ca B lut hnh s, v cui cng l du hiu ngi phm ti cha b xt x v ti notrong s cc ti . Mt vn c bn v cng rt quan trng khi xc nh hnh vi phm ti ca ngiphm nhiu ti l: hnh vi phm ti l hnh vi tha mn cc du hiu cu thnh c bnca cc ti danh khc nhau c quy nh trong B lut hnh s, hay l hnh vi phmnhiu ti c quy nh trong cng mt ti danh nhng ti cc khon khc nhau. Thc tinxt x phn nh c rng vic phm ti trong trng hp phm nhiu ti xy ra c haitrng hp. trng hp th nht, hnh vi phm ti c thc hin trn thc t ng thitha mn cc du hiu c trng ca cu thnh ti phm c bn ca hai ti danh c quynh trong B lut hnh s. V d, A c nh chim ot ti sn ca B nn git cht B ly ti sn. Trong trng hp ny, hnh vi ca A cu thnh hai ti danh c lp c quynh trong B lut hnh s, l ti git ngi (iu 93) v ti cp ti sn (iu 133);hoc trong mt tnh hung khc, do c mu thun vi Nguyn Vn L t trc, tra ngi 03/01/2001, Trn Vn G gp L ang ngi qun c ph, G xng vo tt L hai ci ri bchy ra ca. Ngay lp tc, L cm con dao nhn di 20cm dng gt tri cy nm mnh vpha G, nhng khng trng G, cn dao p vo cnh ca ri bt ra cm vo c ch M l chqun ang ng gn , lm ch thit mng khi ang trn ng i cp cu. Trong trnghp ny, L phm hai ti danh: mt l ti git ngi (iu 93) giai on phm ti chat v hai l ti v lm cht ngi (iu 98). trng hp th hai, ngi phm ti thc hin hai hnh vi khch quan v haihnh vi ny vn cu thnh mt ti c lp c quy nh trong B lut hnh s nhng cth hin nhng khon khc nhau. V d, mt ngi li dng chc v, quyn hn cn trvic t co ca ngi khc, ng thi c hnh vi tr th ngi t co th b xem l phmnhiu ti v b xt x theo hai ti c quy nh ti khon 1 v khon 2 iu 132 ti xmphm quyn khiu ni, t co2.2. nh ti danh trong trng hp phm ti nhiu lnPhm ti nhiu ln l trng hp mt ngi phm ti t hai ln tr ln. Cc ti phmdo ngi thc hin c th ging nhau hoc khc nhau. 25 27. Phm ti nhiu ln c xem l tnh tit tng nng trch nhim hnh s c quy nhti iu 48 khon 1 im g thuc phn chung B lut hnh s v ng thi phm ti nhiuln cn l du hiu nh khung tng nng i vi mt s ti phm nht nh nh: ti lmnhc ngi khc (iu 121 khon 2 im a); ti bun lu (iu 153 khon 2 im k); ticha chp vic s dng tri php cht ma tu (iu 198 khon 2 im b) xc nh mt trng hp no l phm ti nhiu ln, th t nht phi c hai hnhvi b xem l ti phm. V th khng th xem l phm ti nhiu ln trong trng hp mtngi thc hin hai hnh vi nguy him cho x hi, nhng trong ch c mt hnh vi bxem l ti phm, cn hnh vi khc tuy c du hiu ca mt ti phm c quy nh, nhngdo mc nguy him cho x hi ca hnh vi khng ng k, nn c xp vo loi cchnh vi vi phm hnh chnh, hoc cc dng vi phm php lut khc. V d, A c hnh vivt n v gy tai nn cho B lm B b thng nng. Trong trng hp, A khng phiphm ti nhiu ln, m A ch phm mt ti, l ti vi phm quy nh v iu khin giaothng ng b (iu 202), cn hnh vi vt n ca A khng phi l ti phm, m chl hnh vi vi phm hnh chnh thng thng.2.3. nh ti danh trong trng hp ti phm, ti phm nguy him Tnh tit ti phm c quy nh ti iu 48 B lut hnh s vi ngha l tnh tittng nng trch nhim hnh s. Ngoi ra, ti phm nguy him cn c ngha l tnh tit nhkhung tng nng i vi mt s ti phm nht nh nh: khon 2 im c iu 133 ti cpti sn; im e khon 2 iu 143 ti hu hoi hoc c lm h hng ti sn; hoc im ckhon 2 iu 156 ti sn xut, bun bn hng giKhon 1 iu 49 B lut hnh s 1999 quy nh:Ti phm l trng hp b kt n, cha c xo n tch m li phm ti do c hoc phm ti rt nghim trng, c bit nghim trng do v .Theo quy nh ny, th mt ngi b coi l ti phm khi c y nhng iu kinsau y: - Mt l, ngi b kt n. Ngi b kt n l ngi c bn n kt ti ca Ton m khng ph thuc vo vic bn n c hiu lc php lut hay cha. V vy, ngay tkhi tuyn n kt ti th nht i vi mt ngi m ngi li phm ti mi theo quy nhti khon 1 iu 49 th c coi l ti phm (quy nh ny khng p dng i vi ngi chathnh nin phm ti). - Hai l, ngi b kt n cha c xo n tch. iu ny c ngha l iu kin btbuc l vic kt n phi pht sinh n tch v n tch cha c xo, m ngi li phmti mi th mi xem l ti phm. - Ba l, phm ti mi do c hoc ti rt nghim trng, c bit nghim trng do v. xc nh ti phm, lut hnh s quy nh ti phm mi c thc hin phi thuc mts trng hp phm ti nht nh nh phm ti mi do c , hoc ti rt nghim trng, c26 28. bit nghim trng do v , th hin nhn thn ca ngi phm ti khng chu tip thu ccbin php ci to gio dc ca php lut.Khon 2 iu 49 B lut hnh s 1999 quy nh:Nhng trng hp sau y c coi l ti phm nguy him:- b kt n v ti rt nghim trng, ti c bit nghim trng do c , cha cxo n tch m li phm ti rt nghim trng, ti c bit nghim trng do c .- ti phm, cha c xo n tch m li phm ti do c .Ti phm nguy him l trng hp c bit ca ti phm nn vn i hi nhng duhiu cn v nh i vi trng hp ti phm. Tuy nhin, v l mt trng hp c bitca ti phm, nn ti phm nguy him cng c nhng iu kin ring khi p dng. l khinh ti danh i vi trng hp ti phm nguy him, cn phi xc nh r trng thi n tchca ngi phm ti, tc l phi xc nh c, ngoi nhng iu kin quy nh ti iu 49,th b co b xt x v ti u v n tch ca ti vn cha c xo. Ti phm nguy him c xem l tnh tit tng nng trch nhim hnh s c quynh ti im g khon 1 iu 48 v ng thi l du hiu nh khung tng nng i vi mts ti phm nht nh, nh ti bt cc nhm chim ot ti sn (iu 134 khon 2 im c);ti lm dng tn nhim chim ot ti sn (iu 140 khon 2 im ); hoc ti vn chuyntri php hng ho, tin t qua bin gii (iu 154 khon 2 im e) Mt c s php l khc xc nh hnh vi nguy him ca mt ngi l ti phmnguy him, l chng ta phi xc nh c trc b co b To n coi l ti phm,c ngha l cc im, khon quy nh v du hiu ti phm nguy him l tnh tit nh khungtng nng ch c p dng trong trng hp ngi b To n xem l ti phm trckhi ngi phm ti mi.3. nh ti danh trong trng hp phm nhiu lut theo Lut hnh s Vit Nam Trong thc tin p dng Lut hnh s c th xy ra nhng trng hp hnh vi ca chth ng thi tha mn nhiu iu lut khc nhau quy nh v cu thnh ti phm; quy nhv tnh tit nh khung hoc tnh tit tng nng, gim nh trch nhim hnh s. L lun Luthnh s xem l nhng trng hp phm nhiu lut, v cc trng hp phm nhiulutc th thuc mt trong cc dng hnh vi sau: - Hnh vi ca ch th tha mn nhiu cu thnh ti phm nhng ch th ch b coi lphm mt ti v b x v mt ti. - Hnh vi ca ch th tha mn nhiu cu thnh ti phm v hnh thc nhng v thccht ch tha mn mt cu thnh ti phm v do vy ch th ch b coi l phm mt ti.Trng hp phm nhiu lut khi hnh vi ca ch th tha mn nhiu cu thnh tiphm khc nhau c th thuc mt hoc trong cc trng hp sau y: 27 29. - Trng hp u tin l trng hp ch th c nhiu hnh vi v cc hnh vi ny cquan h vi nhau. Trong , hnh vi xy ra trc c xem l iu kin cn thit cho hnhvi sau c th xy ra hoc hnh vi sau l din bin tt yu ca hnh vi trc. V d, ch th chnh vi bn tri php cht ma tu m trc h tng tr tri php hoc ch th c hnhvi tng tr tri php cht ma tu m trc h c hnh vi mua bn tri php. V trongnhng trng hp ny, ch th ch b xem l phm mt ti l mua bn tri php hocchim ot cht ma tu (iu 194). - Trng hp th hai m ch th ch b coi l phm mt ti mc d cc hnh vi cach th tha mn nhiu cu thnh ti phm khc nhau l trng hp hnh vi trc thu httnh nguy him ca hnh vi sau do cc hnh vi c cng i tng tc ng v cng khchth. V d, ch th c hnh vi trm cp ti sn v sau c hnh vi hu hoi ti sn .Trng hp ny, hnh vi hu hoi ti sn ca ngi khc tuy tha mn cu thnh ti phmca ti hu hoi ti sn nhng tnh nguy him ca n c coi b hnh vi trm cp ti sntrc thu ht. Do vy, ch th ch b coi l phm mt ti, l ti trm cp ti sn (iu138). Trng hp phm nhiu lut khi hnh vi ca ch th tha mn nhiu cu thnh tiphm v hnh thc, nhng khng p dng tt c cc iu lut quy nh cc cu thnh tiphm m ch c php chn mt trong s p dng. Quan h c bit ca cc cpcu thnh ti phm trong trng hp ny c th l:- Quan h gia trng hp chung vi trng hp ring. V d, quan h gia iu 98(ti v lm cht ngi) vi iu 202 (ti vi phm quy nh v iu khin giao thng ngb trong trng hp lm cht ngi) l quan h gia ci chung (v lm cht ngi) vci ring (v lm cht ngi trong lnh vc c th lnh vc an ton giao thng ng b).Trong trng hp ny, khi hnh vi tha mn cu thnh ti phm trong lnh vc c th thcng tha mn cu thnh ti phm chung, nhng ch c chn cu thnh ti phm tronglnh vc c th p dng. - Quan h gia trng hp bnh thng vi trng hp tng nng hoc gim nh. Vd, quan h gia iu 93 (ti git ngi) vi iu 94 (ti git con mi ), vi iu 96 (tigit ngi do vt qu gii hn phng v chnh ng) l quan h gia ti git ngi bnhthng v ti git ngi gim nh; quan h gia iu 111 (ti hip dm) vi iu 112 (tihip dm tr em) l quan h gia ti hip dm bnh thng v ti hip dm tng nngTrong trng hp ny, hnh vi tha mn cu thnh ti phm ca ti bnh thng nhng chc chn cu thnh ti phm ca ti tng nng hoc gim nh p dng. - Quan h thu ht. V d, quan h gia iu 103 (ti e do git ngi) vi iu 133(ti cp ti sn) l quan h gia cu thnh ti phm thu ht v cu thnh ti phm b thuht. Trong trng hp ny, khi hnh vi tha mn cu thnh ti phm ca ti cp ti sn trong trng hp e do dng v lc tc ot tnh mng th cng tha mn cu thnh tiphm ca ti e do git ngi nhng ch c chn cu thnh ti phm ca ti cp tisn p dng. - Quan h gia cu thnh ti phm ca mt ti vi cu thnh ti phm tng nng camt ti khc. V d, du hiu nh ti ca ti v lm cht ngi (iu 98) (hu qu chtngi v li v i vi hu qu ny) c nh lm lut quy nh l du hiu nh khung28 30. tng nng ca ti c gy thng tch (iu 104 khon 3); du hiu nh ti ca ti bun lu(iu 153) (qua bin gii) c quy nh l du hiu nh khung tng nng ca ti mua bntri php cht ma tu (iu 194 khon 2) Trong trng hp ny, khi hnh vi tha mn cuthnh ti phm tng nng th cng tha mn cu thnh ti phm ca ti cn li nhng chc chn cu thnh ti phm tng nng p dng. - Quan h gia cu thnh ti phm ca hnh vi ng phm vi cu thnh ti phmca ti phm c lp khc. V d, hnh vi gip sc a, nhn hi l (cc iu 278, 289 trongmi lin h vi iu 20) c quy nh thnh ti mi gii hi l (iu 290) Trong trnghp ny, khi hnh vi tha mn cu thnh ti phm ca ti c lp th cng tha mn cuthnh ti phm ca hnh vi ng phm nhng ch c chn cu thnh ca ti c lp pdng.4. nh ti danh trong trng hp ng phmLut hnh s Vit Nam khng m t ring cc cu thnh ti phm ng phm cuthnh ti phm ca hnh vi ng thc hin ti phm; cu thnh ti phm ca hnh vi xigic thc hin ti phm; cu thnh ti phm ca hnh vi gip sc thc hin ti phm v cuthnh ti phm ca hnh vi t chc thc hin ti phm. B lut hnh s ch c mt iu lutquy nh v ng phm (iu 20), trong m t cc du hiu ca trng hp phm ti nyv m t du hiu ca nhng hnh vi ng phm: hnh vi thc hnh; hnh vi t chc; hnhvi xi gic v hnh vi gip sc. ng phm l hnh thc phm ti c bit ca trng hp phm ti c c nhiungi tham gia. Nh vy, c ng phm i hi phi c nhiu ngi tham gia v phitha mn nhng iu kin nht nh. Vi s tham gia ca nhiu ngi th khng th ch cngi thc hin ti phm m c th c ngi cng thc hin ti phm hoc c ngi gipsc thc hin ti phm hoc c ngi xi gic thc hin ti phm hoc c ngi t chcthc hin ti phm. Ch khi c nhiu ngi tham gia vo vic phm ti th vic kim tra ccdu hiu ca ng phm mi t ra. S tham gia ca nhiu ngi vo vic phm ti c th lng phm v cng c th khng phi l ng phm.Khc vi cu thnh ti phm c bn ca tng ti, cu thnh ti phm ng phmkhng c quy nh trc tip cho tng ti danh. Du hiu ca cc hnh vi t chc, xi gic,gip sc thc hin ti phm c quy nh trong cc quy phm phn chung B lut hnh s. l cc du hiu c tnh cht chung cho tt c cc ti danh nhng cha phi l cu thnhng phm ca mt ti phm c th no. Cu thnh ti phm ny ch c hnh thnh trnc s kt hp cu thnh ti phm ca ti c th vi nhng quy nh chung ca b lut. ngthi, cc du hiu c m t trong cu thnh ng phm l cc du hiu nh ti cho trnghp phm ti ca ngi t chc, ngi xi gic v ngi gip sc thc hin ti phm. iu 20 B lut hnh s quy nh: ng phm l trng hp c hai ngi tr ln c cng thc hin mt ti phm.Theo quy nh ny, khi nh ti i vi trng hp ng phm, cn xem xt, kim tracc du hiu sau y:29 31. Th nht, hnh vi phm ti ng phm phi xm hi cng khch th. Theo , xcnh nhng ngi trong ng phm c c cng thc hin mt ti phm hay khng, chngta cn phi xc nh xem hnh vi nguy him m nhng ngi trong ng phm thc hin cxm hi n cng mt quan h x hi c lut hnh s bo v hay khng. Nu h cng c thc hin hnh vi nguy him cho x hi v cng bit l hnh vi ca h cng xm hi vo mtkhch th, th l ng phm. V d, do c him khch vi C t trc, nn A v B bn tnhtm C nh cho h gin. C A v B cng tm n nh v xng vo nh C ti tp, hu qu Cb tn thng 13%, nh vy trong trng hp ny, A v B cng c hnh vi nguy him vcng c xm hi vo mt khch th trc tip l sc kho ca C, nn A v B l ng phmti c gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc (iu 104); vngc li nu hnh vi nguy him c thc hin khng cng nhm vo mt khch th gingnhau, th vn ng phm khng c t ra. V d, A, B v C bn nhau n nh D lytrm. Nhng vn do c th hn vi D t trc, nn nhn lc A v B mi ly ti sn, C git cht D. Trong tnh hung ny, A, B v C l ng phm ti trm cp ti sn (iu 138)v cng c hnh vi nguy him xm hi n cng khch th l quyn s hu ca D; tuy nhini vi ci cht ca D, th A v B khng phi l ng phm ca C, v trong trng hp ny,ch c C mi c hnh vi nguy him xm hi n khch th l tnh mng ca D, nn ch c Cphi chu trch nhim hnh s v ti git ngi (iu 93). Th hai, mt khch quan ca ng phm phi tha mn hai du hiu: c t hai ngitr ln v nhng ngi ny c iu kin l ch th ca ti phm, ng thi nhng nginy phi cng thc hin ti phm vi li c . Cng thc hin ti phm c ngha l mi ngi trong ng phm u c hnh vi nguyhim cho x hi v hnh vi c thc hin trong mi quan h thng nht vi nhng ngphm khc. Nhng ngi trong ng phm u cng c hng n vic thc hin cngmt ti phm, v th gia hnh vi ca mi ngi trong ng phm v hu qu ca ti phmu phi c mi quan h nhn qu vi nhau. Da trn tnh cht, hnh thc th hin hnh vi ca tng ngi trong ng phm, Blut hnh s chia thnh bn loi ngi trong ng phm, c quy nh ti khon 2 iu20, bao gm: ngi thc hnh; ngi t chc; ngi xi gic v ngi gip sc. Trong ,ngi thc hnh l ngi trc tip thc hin ti phm, nh vy c th ni hnh vi cangi thc hnh xt v bn cht cng khng khc so vi hnh vi ca ngi phm ti trongv n khng c ng phm, v xt v du hiu khch quan, th hnh vi phm ti cng th hin cc du hiu cu thnh ca mt ti phm c th. Trong v n c ng phm, c th ch c mt ngi thc hnh, nhng cng c th cnhiu ngi thc hnh. Trong trng hp nhiu ngi cng tham gia vi vai tr l ngithc hnh th khng cn mi ngi phi thc hin y cc yu t ca cu thnh ti phmm ch cn tng hp hnh vi ca nhng ngi thc hnh ny tha mn cc du hiu ca cuthnh ti phm. Nu ti phm c thc hin di hnh thc ng phm c s tham gia canhiu dng ngi: ngi t chc; ngi xi gic; ngi gip sc th quy tc chung khi nhti i vi nhng hnh vi ca nhng ngi trong ng phm s vn dng iu 20 B luthnh s xc nh vai tr ca tng ngi trong ng phm v ng thi nh ti theo iulut thuc phn cc ti phm ca B lut hnh s i vi ngi thc hin. Bi v trong mtv n c ng phm th ngi thc hin ng mt vai tr rt quan trng, hnh vi phm ti30 32. ca ngi thc hnh l cn c nh ti: ngi thc hnh thc hin ti phm n giai onno th nhng ngi ng phm khc s phi chu trch nhim hnh s n giai on .C th ni, hnh vi t chc, xi gic, gip sc ca nhng ngi ng phm khc cnhng nh hng nht nh n qu trnh thc hin ti phm ca ngi thc hnh, nhngkhng v th m ta cho rng hnh vi t chc, xi gic, gip sc v hu qu ti phm xy ral c mi quan h nhn qu vi nhau. Vn c bn t ra chnh l trong v n ng phm,mi quan h nhn qu gia hnh vi phm ti v hu qu nguy him cho x hi ch t ratrong trng hp hnh vi phm ti ca ngi thc hnh trc tip gy ra hu qu v hu qu l kt qu tt yu ca hnh vi phm ti m ngi thc hnh thc hin. Cn nhngngi t chc, xi gic, gip sc bng hnh vi ca mnh tham gia vo vic thc hin tiphm thng qua hnh vi ti phm ca ngi thc hnh. V d, do c th hn A thu Bgit cht C, trong trng hp ny B l ngi thc hnh, trc tip thc hin hnh vi tc ottnh mng ca C, cn A ng vai tr l k ch mu trong v n ny. Hoc trong mt v dkhc, do tng b K nh trng thng, nn T nung nu nh git K tr th, T ni nh ny cho Q bit, do cng c n on t lu vi K nn Q ni vi T mun git th dngthuc chut m git v a cho T gi thuc chut, T dng gi thuc ny b vo gingnc ca K, v hu qu l K cht do ng c. Trong trng hp ny, T l ngi thc hnhtrc tip thc hin ti phm, cn Q l ng phm ti git ngi (iu 93) vi vai tr lngi xi gic v gip sc. Khi xc nh tnh cht hnh vi ca nhng ngi ng phm khc trong v n c ngphm, cn phi xc nh c hnh vi xi gic l hnh vi mang tnh kch ng, d d hocthc y ngi khc phm ti, hnh vi ny c th tc ng, thc y nhanh hn nh phmti vn hnh thnh t trc trong thc ch quan ca ngi thc hnh hoc hnh vi xi gicc th to ra nh phm ti vn cha c ngi thc hnh ngh n, nhng d sao i nath cng phi khng nh mt iu nu khng c hnh vi xi gic th khng c hnh vi phmti xy ra. Tuy nhin, nu c hnh vi xi gic, nhng ngi b kch ng, d d, thc yvn khng phm ti, th khng c ng phm xy ra. i vi ngi gip sc, hnh vi gip sc c th thng qua hnh ng hoc khnghnh ng. Cng xem l hnh vi gip sc trong trng hp mt ngi ha hn s to iukin thun li cho vic thc hin hnh vi phm ti, sau khi ti phm kt thc. Vic ha hnny phi din ra trc khi ti phm c thc hin hoc ti phm cha kt thc. Nu khngc ha hn trc, nhng sau khi ti phm c thc hin, h gip sc che giu cc duvt ca ti phm th h c th b truy cu trch nhim hnh s v ti che giu ti phm (iu 313). Th ba, trong v ng phm phi c t nht hai ch th phm ti. Khon 1 iu 20 Blut hnh s quy nh: ng phm l trng hp c hai ngi tr ln c cng thc hin tiphm. T quy nh ny, mt vn t ra l c phi ch cn trong mt v n c t haingi tr ln tham gia th tt c nhng ngi u tr thnh ch th ca ti phm haykhng? Hai hay nhiu ngi ny phi c NLTNHS (khng mc bnh tm thn hoc bnhkhc lm mt kh nng nhn thc hoc mt kh nng iu khin hnh vi; tui chu trchnhim hnh s theo iu 12 B lut hnh s).Nh vy, trong mt v n, d c t hai ngi tr ln c cng thc hin ti phm,nhng nu mt trong nhng ngi khng c nng lc trch nhim hnh s th vn 31 33. ng phm khng c t ra. V d, B l ngi b tm thn, khng c kh nng nhn thcv iu khin hnh vi, b A d d t nh ca C, kt qu lm C thit mng. Trong v nny, d B l ngi trc tip thc hin hnh vi nguy him, nhng theo quy nh ti iu 13B lut hnh s th B l ngi khng c nng lc trch nhim hnh s, do B khng phichu trch nhim hnh s, B khng phi l ng phm vi A trong v n, ch c A l ngiphi chu trch nhim hnh s v ti git ngi (iu 93). Quy nh v ch th ca tiphm trong ng phm khng p dng i vi nhng ch th c bit, ngha l, i vinhng ti phm i hi ch th c bit, c ng phm, nhng ngi trong ng phmkhng cn phi c y du hiu ca ch th c bit, ngoi tr l ngi thc hnh.Chng hn, i vi cc ti phm c quy nh ti chng XXI B lut hnh s (cc tiphm v chc v) i hi ngi thc hin ti phm phi l ngi tha mn mt s c imnht nh mi l ch th ca ti phm chc v, quyn hn. V d, B l th qu ca c quanX, mn G mt s tin ln nhng vn cha c kh nng thanh ton. Li dng tnh cnhny, G xi gic B tham ti sn ca c quan. Trong trng hp ny, B v G u l ngphm v ti tham ti sn (iu 278), trong B l ngi thc hnh l ch th c bitca ti phm, cn G l ng phm vi vai tr xi gic d G khng c chc v, quyn hn. Thc t, c ng phm, khi thc hin ti phm, nhng ngi trong ng phmphi c li c . ng phm theo quy nh ti khon 1 iu 20 l trn