MADEN HAKKINI DEVİR SÖZLEŞMESİ İLE …webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/22_1_3.pdfMaden Hakkını Devr Sözleşmes İle Rödövans Sözleşmes Arasında k Ayırım 96 Ankara Hacı

95Ankara Hacı Bayram Vel Ün v.-Hukuk Fakültes Derg s C. XXII, Y. 2018, Sa. 1

Yayın Kuruluna Ulaştığı Tar h : 05/10/2017

Yayınlanmasının Uygun Görüldüğü Tar h: 10/09/2018

MADEN HAKKINI DEVİR SÖZLEŞMESİ İLE RÖDÖVANS SÖZLEŞMESİ ARASINDAKİ AYIRIM

Kemal ERDOĞAN*

ÖZ

Tarım ve madencilik, ekonominin iki temel ham madde üreten sektörleri ko-numundadır. Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan madenlerin işletilebilmesi için, maden ruhsatına sahip olmak gerekir. Kanun ve/veya maden ruhsatından maden-ci lehine doğan hak ve yükümlülükler topluluğu maden hakkı olarak isimlendirilmek-tedir. Maden hakkına sahip olan kişi, maden sahasını bizzat işletebileceği gibi; sahip olduğu hakkın kullanımını rödövans sözleşmesiyle bir üçüncü kişiye de bırakabilir. Diğer taraftan, madencinin hakkını, maden hakkını devir sözleşmesiyle bir üçüncü kişiye devredebilmesi de mümkündür. Ancak, birbirinden farklı olan bu iki sözleşme teori ve uygulamada karıştırılmaktadır. Bu nedenle, çalışmamızda söz konusu iki söz-leşmenin arasındaki sınırın tespiti amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Rödövans Sözleşmesi, Maden Hakkını Devir Sözleşmesi, Maden Hakkı, Maden Ruhsatı, Madencilik Sektörü.

THE DISTINCTION BETWEEN TRANSFER CONTRACT OF MINING RIGHTS AND ROYALTY CONTRACT

ABSTRACT

Agriculture and mining are two basic sectors of the economy that are produc-ing raw materials. It is necessary to have a mining license in order to work out ores which are fully owned by the state. The community of rights and obligations arising from the law and / or the mining license in miner’s favour are called mineral rights. The person who has the mineral rights may work out ores personally or can also leave the use of the mineral rights to a third party with a royalty contract. On the other hand, it is possible that the mineral rights can be transferred to a third party by min-eral rights transfer contract. However, these two diff erent contracts are intermingled in theory and practice. For this reason, it is aimed to determine the boundary between these two contracts in this study.

Keywords: Royalty Contract, Mineral Rights Transfer Contract, Mineral Rights, Mining License, Mining Sector.

Arş. Gör., Selçuk Ün vers tes Hukuk Fakültes Medenî Hukuk Anab l m Dalı Araştırma Görevl s E-Posta: kemalerdogan007@gma l.com

Maden Hakkını Dev r Sözleşmes İle Rödövans Sözleşmes Arasındak Ayırım

Ankara Hacı Bayram Vel Ün v.-Hukuk Fakültes Derg s C. XXII, Y. 2018, Sa. 196

I. GİRİŞMaden hakkını dev r sözleşmes le rödövans sözleşmes , b rb r nden

farklı k sözleşmed r1. Ancak, maden ruhsatının devr amacıyla uygulamada rödövans sözleşmes n n de kullanıldığını görmek mümkündür2. Bu durum, b r-b r nden farklı olan k sözleşme arasındak ayırımı zedelemekted r. Hâl böyle olunca, öğret ve yargı kararlarında maden hakkının devr amacıyla yapılan rödövans sözleşmeler n n hukukî n telemes konusunda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu g b durumlarda, rödövans sözleşmes n n maden hakkını dev r sözleşmes ç n aranan geçerl l k şekl ne uygun olarak yapılması hâl nde, ma-den s c l ne yapılacak tesc l ç n hukukî sebep olab leceğ genel olarak kabul ed lm şt r. Buna karşılık, maden hakkını dev r sözleşmes n n şekl ne uygun olarak yapılmayan veya çer s nde ruhsatın rödövansçıya (rödövans verene) devred leb leceğ yönünde hüküm bulunmayan rödövans sözleşmeler n n ma-den hakkının maden s c l ne tesc l ç n hukukî sebep teşk l etmes mümkün değ ld r3.

1 20.HD. 30.3.2016, E.2016/1885 K.2016/3689, “…Dava, maden ruhsatı devir sözleşmesin-den doğan alacak istemine ilişkindir. … Dosya kapsamından, tarafl ar arasındaki uyuşmazlı-ğın madenin işletmesinin devri niteliğindeki sözleşmeye aykırılık gereğince alacak-tazminat talebine dair olduğu, tarafl ar arasında kira ilişkisi ve kira ilişkisinden (yani rödövans söz-leşmesinden) kaynaklanan alacak ve tazminat talebinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Buna göre, tarafl arın (şirket) tacir olduğu ve uyuşmazlığın da her iki tarafın ticari işletmesiyle ilgili olduğu anlaşıldığından, ticari dava niteliğinde olan uyuşmazlığın asliye ticaret mah-kemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 23.09.2017). Bu Yargıtay kararında, uyuşmazlığın rödö-vans sözleşmes nden kaynaklanması hâl nde görevl mahkemen n sulh hukuk mahkeme-s olacağı; buna karşılık, olayda maden hakkını dev r sözleşmes n n bulunması neden yle, kural olarak asl ye hukuk mahkemes n n (t carî dava söz konusu olduğu ç n asl ye t caret mahkemes n n) görevl olduğuna d kkat çek lm şt r. D ğer b r dey şle, söz konusu karar, maden hakkını dev r sözleşmes le rödövans sözleşmes n n farkına şaret etmekted r.

2 Gerçekten, bazı Yargıtay kararlarında (11.HD. 21.2.2000, E.2000/154 K.2000/1269, (Mus-tafa Topaloğlu, Maden Hukuku (5995 Sayılı Kanunla Değ ş k Maden Kanunu ve İlg l Mevzuat), Adana 2011, s. 38)) da, rödövans sözleşmes maden ruhsatının devr ne hukukî sebep olarak kabul ed lerek maden ruhsatının tesc l ne karar ver ld ğ görülmekted r. Y ne, Yargıtay’ın rödövans sözleşmes n n fesh n n veya geçers zl ğ n n doğrudan ruhsatın dev-r ne etk ett ğ yönünde kararları da görülmekted r. Bkz., 11.HD. 6.4.2000, E.1999/9412 K.2000/2692, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 11.HD. 13.3.2003, E.2002/10404 K.2003/2249, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.ka-zanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016). Aynı yönde bkz., Hal t Erol Çanga / Bora Çanga, Ma-den Kanunu (Danıştay Kararları le Açıklamalı), İstanbul 1996, s. 195; Müge Erekmekc / G zem Süleymanoğlu, Rödovans Sözleşmes , İstanbul Barosu Derg s , C. 90, S. 1, 2016, s. 135. Maden s c l nde de tapu s c l ndek sebebe bağlılık ( ll yet) prens b n n aranacağı yönünde bkz., Erdoğan Göğer, Maden Hukuku, Ankara 1979, s. 128; Demet Özdamar, Maden Hakkı ve Maden İrt fakı, Prof. Dr. Mahmut Tevf k B rsel’e Armağan, İzm r 2001, s. 126.

3 Bu konuda bkz., Erekmekc / Süleymanoğlu, s. 135.

Kemal ERDOĞAN


Uygulamada maden hakkının (maden ruhsatının) devr amacıyla ya-pılan sözleşmeler n rödövans sözleşmes olarak s mlend r lmes teor k ola-rak yer nde değ ld r4. Bu tür sözleşmeler teor k açıdan maden hakkını dev r sözleşmes olarak s mlend r lmel d r. Z ra rödövans sözleşmeler le maden hakkını dev r sözleşmeler arasında şek l, tarafl ar, uygulanacak hükümler ba-kımından farklılıklar bulunmaktadır. Bu amaçla, çalışmamızın konusu öğret ve uygulamada kavram kargaşasına neden olan k farklı sözleşme arasındak sınırın tesp t ed lmes d r. Ancak, her k sözleşmen n de daha y anlaşılab l-mes ç n, öncel kle maden ve maden hakkı kavramına değ n lecek; daha son-ra her k sözleşme farklı açılardan karşılaştırılarak açıklanmaya çalışılacaktır.

II. MADEN VE MADEN HAKKI KAVRAMI

A. MADEN KAVRAMI

Maden5 kavramı hakkında üzer nde herkes n uzlaştığı b r tanım yap-mak kolay değ ld r. Bu durumun en öneml sebepler nden b r s , fen b l mler

4 Bu konuya, Kocaman / Kayar / Kocaman tarafından sunulan b ld r de yer alan şu fadeler açıklık get rmekted r: “Sonraki aşamada rödovans sözleşmesinin içeriği incelenir. Burada en önemli husus devir sözleşmelerinin, rödovansla devir sözleşmelerinin ya da devir şartlı rödovans sözleşmelerinin MİGEM tarafından maden sicil kayıtlarına şerh edilmediğidir. Şöyle ki; ruhsat devir işlemi Maden Kanunu’nda ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nde özel olarak düzenlenmiş idarî bir işlem olup herhangi bir bedel veya de-vir ya da satış sözleşmesinden bağımsız olarak MİGEM tarafından gerçekleştirilmektedir. Maden Kanunu’nun 5 inci ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 80 inci maddeleri çerçevesinde, MİGEM’e yapılan ruhsat devir talebi değerlendirilerek gerekli evrakların tamamlanması hâlinde, ilgili memurun huzurunda devir tutanağı imzalanır ve devir işlemi maden sicil kayıtlarına işlenmesiyle tamamlanmış olur. Burada yine belirtmek gerekir ki tarafl arın arasında düzenlenmiş herhangi bir devir veya satış sözleşmesi MİGEM nezdinde dikkate alınmamaktadır. Bu bakımdan rödövansla devir sözleşmeleri ya da devir şartlı rödovans sözleşmeleri maden sicil kayıtlarına şerh edilmemektedir” (bkz., naklen, R. Kocaman / B. Kayar / B. Kocaman, Rödövans Sözleşmeler ne Maden Hukuku Açısından Bakış, Maden Hukuku B ld r ler K tabı, Ankara 2016, s. 235-236). Ayrıca, 6592 sayılı Ka-nunla get r len Bakanlıktan z n alma zorunluluğu ve değ ş kl kten önce kurulan rödövans sözleşmeler n n MİGEM’e tesl m zorunluluğu, MİGEM uygulamasına göre, sadece maden ruhsatının devr n konu ed nmeyen rödövans sözleşmeler ç n söz konusudur. Buna karşılık, maden ruhsatının devr n konu ed nen ve rödövans sözleşmes olarak s mlend r len sözleş-meler ç n, Bakanlıktan z n alma ve MİGEM’e tesl m zorunluluğu bulunmamaktadır (bkz., Mustafa Topaloğlu, Rödövans Sözleşmeler n n Şekl ve Tesc l , Maden Hukuku B ld r ler K tabı, Ankara 2016, s. 215). Bu durum, maden ruhsatının devr n konu alan ve uygulamada rödövans sözleşmes olarak s mlend r len sözleşmeler n teor k bakımdan rödövans sözleş-mes olmadığını gözler önüne sermekted r.

5 “Maden” kel mes , Arapça kökenl d r ve Türkçe anlamı kametgâh olan “adn” kel mes n-den türem şt r. Kel men n çoğulu se, “maâ’din”d r (Göğer, Maden, s. 40; Serap Telli, İdare Hukuku ve Uluslararası Hukuk Açısından Madenler, Ankara 1989, s. 70).



alanında hukukî ht yaçlara cevap vereb lecek b r maden tanımının yapılama-mış olmasıdır. Buna karşılık, madenler n hang hukukî rej me tâb olduğunu ve madenlere uygulanacak olan hukuk kurallarını tesp t etmek ç n maden kavramının hukuken tanımının yapılması büyük b r önem ha zd r6.

Karşılaştırmalı hukukta hukukî açıdan7 hang maddeler n maden olarak kabul ed leb leceğ konusunda k farklı s stem bulunmaktadır. Bu s stemler-den b r nc s , “tanımlayıcı sistem”d r. Bu s stemde, kanunda genel b r maden tanımı yapılmakta ve kanunda yapılan bu tanımın kapsamına g ren maddeler maden olarak kabul ed lmekted r8.

Maden kavramı konusunda karşılaştırmalı hukukta kabul gören s stem-lerden d ğer se, “sayma sistemi”d r. Bu s stemde, kanunda genel b r maden tanımı yapılmamakta; buna karşılık, maden olarak kabul ed len maddeler “sı-nırlı sayı (numerus clausus) esası”na göre smen sayılmaktadır. B r maddeye maden sıfatının ver leb lmes ç n smen kanunda sayılması gerekmekted r. Kanunda smen bel rt lmem ş olan b r madde, her ne kadar tekn k anlamda maden olarak kabul ed lse b le hukukî anlamda maden olarak kabul ed lme-mekted r9.

4.6.1985 tar h nde kabul ed len ve hâlen yürürlükte bulunan 3213 sa-yılı Maden Kanunu’nun10 5177 sayılı Kanunla11 yapılan değ ş kl kten sonrak hâl n n k nc maddes n n b r nc fıkrasına göre, maden, yer kabuğunda ve su kaynaklarında tab olarak bulunan ekonom k ve t carî değer olan pet-rol, doğal gaz, jeotermal ve su kaynakları dışında kalan12 her türlü madded r

6 Göğer, Maden, s. 40; Özkan Uçkan, Türk Hukukunda Madenc l ğe İl şk n Haklar ve Bunla-rın T caret Ş rketler ne Sermaye Olarak Get r lmes , Esk şeh r 1983, s. 33; Kemal Erdoğan, Rödövans Sözleşmes , Ankara 2017, s. 43.

7 Jeoloj k ve ekonom k açıdan maden kavramı ç n bkz., Uçkan, s. 34-38. 8 Yavuz Fındıkg l, Maden Hukuku, İstanbul 1966, s. 2; Çev kçel k, Murad ye, Türk İdare

Hukukunda Maden İşletme ve Rödovans Sözleşmeler , Ankara 2017, s. 21; Topaloğlu, Ma-den Hukuku, s. 12; Tell , s. 70; Uçkan, s. 38.

9 Fındıkg l, s. 2-3; Tell , s. 70; Uçkan, s. 39; Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 12; Çev kçel k, s. 21.

10 RG. 15.6.1985, S.18785.11 RG. 5.6.2004, S.25483.12 Gerçekten, b rçok ülke petrol ve doğal gazı maden hukukunun kapsamından çıkartmıştır.

Durum, Türk maden hukuku yönünden de böyled r. Bkz., Erdoğan Göğer, Petrol Hukuku, Ankara 1967, s. 25; Göğer, Maden, s. 12. Z ra, bu maddeler n kend kanunları vardır. Ger-çekten, petrol ç n 30.5.2013 tar h ve 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu (RG. 11.6.2013, S. 28674) ve jeotermal kaynaklar ç n 3.6.2007 tar h ve 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve

Kemal ERDOĞAN


(MadK.m.2/I)13. Maddede, genel b r maden tanımı yapılarak bu tanımın kap-samına g ren maddeler n maden olarak kabul ed leceğ düzenlenm şt r. Bu dü-zenleme tarzı, Türk hukukunda sayma s stem n n yer ne tanımlayıcı s stem n kabul ed ld ğ n göstermekted r14. Aynı madden n k nc fıkrasında “Maden-ler aşağıda sıralanan gruplara göre ruhsatlandırılır” den ld kten sonra bazı madenler n gruplar hâl nde sayılması da bu durumu değ şt rmez. Z ra k nc fıkrada madenler n tek tek sayılmasının amacı, sayılan maddelere maden sıfa-tı vermek değ l, sayılan madenler n hang gruba a t olduğunu bel rlemekt r15. Tüm bu nedenlerle, kanundak maden tanımının özell kler n taşıyan ve henüz keşfed len, bu nedenle de kanunda sayılan madenler arasında bulunmayan b r madde de maden olarak kabul ed lecekt r. Y ne de, 5177 sayılı Kanunla ya-pılan değ ş kl kle, Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığına l stede bulunmayan b r maden yönetmel kle kanunda yer alan gruplardan b r ne sokma yetk s ver lm şt r16.

Doğal M nerall Sular Kanunu (RG. 13.6.2007, S. 26551) yürürlükted r. Doğal gazlar hak-kında se 18.4.2001 tar h ve 4646 sayılı Doğal Gaz P yasası Kanunu’nun (Elektr k P yasası Kanununda Değ ş kl k Yapılması ve Doğal Gaz P yasası Hakkında Kanun) (RG. 2.5.2001, S. 24390) 4 üncü maddes nde, doğal gaz arama ve üret m faal yetler n n 6326 sayılı Petrol Kanununa göre yapılacağı bel rt lm şt r. Ayrıca, 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu’nun 27 nc maddes n n k nc fıkrasının k nc cümles ne göre, “Diğer mevzuatta 6326 sayılı Kanuna yapılmış olan atıfl ar bu Kanuna yapılmış sayılır”.

13 Günay’a göre, mevcut kanunda maden, “yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunması”, “ekonomik ve ticari değere sahip olması”, “petrol, doğal gaz, jeotermal ve su kaynakları dışında olması”, “her türlü madde olabilmesi” ve “sayma yoluyla bazı maden-lerin adının belirtilmesi” şekl nde beş farklı değ şkenle açıklanmıştır (bkz., Ömer Günay, Maden Hukuku (Kavramlar- İlkeler- Tanımlar), Ankara 2016, s. 21-22).

14 Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 13. Buna karşılık, 6309 sayılı Maden Kanunu’nun yürürlükte olduğu dönemde, Fındıkg l, tanımlayıcı s stem n maden kavramının sınırlarının tam olarak bel rlenememes ve sayma s stem nde de bazı maddeler n sayılmasının unutulması sebe-b yle mahzurlu olduğunu bel rtm şt r. Ancak, yazara göre, sayma s stem n n kabul ed lmes ve yetk l b r merc e maden sayma yetk s n n ver lmes hâl nde sayma s stem tanımlayıcı s steme terc h ed lmel d r (bkz., age., s. 3).

15 Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 13. Buna karşılık, Günay’a göre, madden n b r nc fıkrasında tanımlayıcı s stem, k nc fırkasında sayma s stem ben msenm şt r. İk nc fıkrada sayma s stem n n kabul ed lmes , b r nc fıkrada yapılan tanımın tüm önem n ortadan kaldırmıştır (Günay, s. 22). Aynı yönde bkz., Demet Özdamar, Maden Hakkının Ver lmes ve Bu Hak-kın Devr , Prof. Dr. Turhan Tûfan Yüce’ye Armağan, İzm r 2001, s. 319; Mel h Turhan, Türk ye’de Maden Hukukunun Tar h Gel ş m ve Bazı Ülkelerle Mukayeses , Maden Hu-kuku B ld r ler K tabı, Ankara 2016, s. 22.

16 Günay, k nc fıkrada sayma s stem n n ben msend ğ n kabul ett ğ ç n, Bakanlığa ver len bu yetk y eleşt rmekted r. Z ra, yazara göre, maden hakları ve madenc l k faal yetler ancak kanunla düzenlenmel d r. İdaren n kanunda maden sayılmayan b r maddeye maden sıfatı vermes yer nde olmamıştır (bkz., age., s. 24).



Kanunî düzenlemeler ncelend kten sonra genel anlamıyla b r maden tanımı yapmak gerek rse, maden, doğal olarak yeryüzünde veya yeraltında oluşan, şek llenen ve ekonom k açıdan değer olan maddelerd r. Ancak, her ne kadar yeraltında oluşan petrol, doğal gaz ve jeotermal le yeraltında veya yeryüzünde oluşan su kaynakları ekonom k açıdan değerl maddeler olsalar da Maden Kanunu’nun kapsamı dışında tutulmuştur (MadK.m.2/I).

B. MADEN HAKKI KAVRAMIKaynağı Amer kan hukuku olan maden hakkı (m neral r ght) kavra-

mı, Maden Kanunu’nun üçüncü maddes n n b r nc fıkrasında ve Maden Yönetmel ğ ’n n17 dördüncü maddes n n b r nc fıkrasının “ ” bend nde “ma-denlerin aranması, bulunması ve işletilebilmesi için verilen izinler ve maden yataklarının bulunmasına yardımcı olanlara tanınan maddî imkânlar” şekl n-de tanımlanmıştır.

Maden hakkı kavramı öğret de farklı şek llerde tanımlanmaktadır. B r görüşe göre18, madenc hakkında kanun ve/veya ruhsatnameden doğan hak ve yükümlülükler topluluğunun maden hakkı olarak s mlend r leb lmes müm-kündür. B r başka dey şle, her b r ruhsatnameden ve/veya doğrudan kanun-dan doğan haklar ve yükümlülükler demet maden hakkıdır. D ğer b r görüşe göreyse19, maden hakkı le madenc l k alanında ver len z n ve ruhsatlar le bunların oluşturduğu hukukî statü anlaşılmaktadır.

Maden hakkı,“tekaddüm hakkı”, “maden arama hakkı”, “maden iş-letme hakkı”, “buluculuk hakkı” şekl ndek haklar topluluğundan meydana gel r20. Kanunda öngörülen şartların gerçekleşmes yle veya maden ruhsatı-nın alınmasıyla bu haklar doğar. Meselâ, madenc (A), maden arama ruhsa-tının maden s c l ne tesc l le b rl kte maden arama hakkını kazanacakken; MadK.m.15’te sayılan şartların gerçekleşmes yle buluculuk hakkı kazanır. Ancak, (A)’nın sah p olduğu haklar hep b rl kte maden hakkı olarak s mlen-d r lmekted r. Z ra, maden hakkı tekd r21.

17 RG. 21.9.2017, S.30187.18 Göğer, Maden, s. 104; Özdamar, Maden İrt fakı, s. 320; Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 60;

Sez n Öztoprak, (6592 sayılı Kanun le Yapılan Değ ş kl klerle) Kömür Ocaklarının Özel Hukuk K ş ler Tarafından İşlet lmes , Ankara 2015, s. 79; Hüsey n Amıklıoğlu, Rödovans Sözleşmes , Ankara 2016, s. 32; Mustafa Kuşçu, Maden Hukuku ve Uygulamaları, Isparta 2007, s. 13.

19 Aydın Gülan, Maden İdare Hukukumuzun Ana İlkeler ve Temel Müesseseler , İstanbul 2008, s. 147.

20 Göğer, Maden, s. 104; Fındıkg l, s. 89-91; Gülan, s. 147; Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 36; Günay, s. 39-43; Erdoğan, s. 42; Öztoprak, s. 79-86; Amıklıoğlu, s. 32.

21 Göğer, Maden, s. 104.

Kemal ERDOĞAN


Maden hakkı, hüküm ve sonuçlarını maden s c l ne tesc l ed ld ğ anda doğurur. MadK.m.38/III hükmüne göre, maden s c l alen d r ve maden s c -l ndek kayıtların b l nmed ğ dd a ed lemez. S c le tesc l ed len maden hakla-rı, herkese karşı ler sürüleb l r hâle gel r. Bu durum, maden hakkının b r aynî hak olduğunu göstermekted r22. Ancak, maden hakkı, Medenî Kanunda sınırlı sayı prens b ne göre sayılan aynî haklar arasında bulunmamaktadır. Ayrıca, maden hakkı, tes s nde darî makamın yetk l olması ve s c le kaydı ç n her-hang b r mahkeme kararına gerek olmaması bakımından eşya hukukundak aynî haklardan farklıdır. Bu nedenle, maden hakkının kend ne özgü b r aynî hak olduğu ler sürüleb l r23.

Öte yandan, bazı Yargıtay kararlarında24, şletme hakkının, sah b ne z n aldığı alanda nt fa hakkı çer kl b r hak sağladığı fade ed lm şt r. Ancak, bu kararlara dayanarak, maden hakkının b r tür nt fa hakkı olduğunu söylemek mümkün değ ld r. Z ra Yargıtay, bu kararlarında maden hakkının sah b ne sağ-ladığı yetk ler anlatmak ç n nt fa hakkını örnek olarak gösterm şt r. Ayrıca, maden hakkının nt fa hakkı olarak kabul ed lmes varsayımında se, maden haklarının devr ve m ras yoluyla nt kal mümkün olmayacaktır. Buna kar-şılık, MadK.m.5/IV’de maden haklarının m ras yoluyla nt kal n n mümkün olduğunun25, MadK.m.5/II’de maden ruhsatlarının ve buluculuk haklarının

22 Gerçekten, Çanga / Çanga’ya göre, maden hakları, aynî hak çer kl d r (bkz., age., s. 193). Gülan’a göreyse, maden hakkı, hukukî bakımdan kuvvetlend r lm ş, herkese karşı ler sü-rüleb len ve üzer nde potek tes s ed leb len aynî n tel ğe kavuşan b r haktır. Ancak, eşya hukukunda düzenlenen aynî haklardan farklı olarak dare b r mahkeme kararına gerek duy-madan tek tarafl ı şlemler le bu hakları etk ley c sonuçlar ortaya çıkarab lmekted r (bkz., age., s. 198-199). Aynı yönde bkz., Öztoprak, s. 84.

23 Özdamar, Maden İrt fakı, s. 320; Erdoğan, s. 43; Amıklıoğlu, s. 33. 6309 sayılı Maden Kanunu’nun yürürlükte olduğu zaman, maden hakkının hukukî n tel ğ tartışmalı d . Bu konuda, Türk hukukunda, maden hakkının “idarî şart işlem”, “idarî şartlı işlem” ve “idarî hizmet sözleşmesi” olduğu f k rler ler sürülmüştü. Buna karşılık, Amer kan hukukunda, maden hakkının “medenî hukuk dışında düzenlenmiş aynî hak”, “gayri maddî mal” ve “ya-rıcılık veya ortakçılık sözleşmesi” olduğu f k rler ler sürülmüştür. Bu konuda bkz., Göğer, Maden, s. 105-106.

24 Bkz., 14.HD. 13.2.2007, E.2006/15092 K.2007/1210, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 21.2.2017); 4.HD. 14.12.2004, E.2004/5947 K.2004/14237, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 21.2.2017); 4.HD. 2.10.1997, E.1996/13328 K.1997/9052, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 21.2.2017).

25 Gerçekten, MadK.m.5/IV uyarınca “Maden hak ve vecibeleri miras yolu ile intikal eder. Bu hak ve vecibeler, bütün mirasçıların vekaletini havi bir vekaletname ile 6 ncı maddede be-lirtilen niteliklere sahip mirasçılardan birine veya üçüncü bir şahsa devredilir. Mirasçıların ittifak edememeleri halinde mirasçılardan birinin müracaatı ile mahkeme mirasçılardan bu hakkın en ehil olana tahsisine veya bu da mümkün olmazsa ruhsatın satılmasına karar verir.



devred leb leceğ n n ve MadK.m.38/II’de maden haklarının devr n n maden s c l ne şleneceğ n n bel rt lmes maden hakkının b r tür nt fa hakkı olarak kabulüne engeld r. Bu nedenle, maden hakkının kend ne özgü aynî b r hak olarak kabulü yer nde olacaktır26.

III. TANIM

A. MADEN HAKKINI DEVİR SÖZLEŞMESİNİN TANIMI

Maden hakkını dev r sözleşmes , maden hakkının b r başka k ş ye dev-red lmes amacıyla yapılan sözleşmed r. Gerek Maden Kanunu’nda gerek de Maden Yönetmel ğ ’nde maden hakkını dev r sözleşmes n n tanımına yer ve-r lmem şt r. Ancak, MadK.m.5/II, III hükümler nde maden ruhsatları ve bulu-culuk haklarının devred leb leceğ , dev r yapılmadan önce arama ve şletme ruhsatlarının dev r tar h ndek değer n n k katı kadar dev r bedel alınacağı, devr n Bakanlık onayı le gerçekleşeceğ ve n hayet devr n maden s c l ne şerh ed lmes le tamam olacağı düzenlenm şt r. Y ne, söz konusu madden n beş nc fırkasında dev r ve nt kal şlemler ne l şk n usul ve esasların yönet-mel kle düzenleneceğ hüküm altına alınmıştır. Maden Yönetmel ğ ’n n “De-vir” başlıklı 82 nc maddes nde se, maden ruhsat ve sert f kalarının devr ne l şk n ayrıntılı b r düzenleme yapılmasına rağmen, maden hakkını dev r söz-

leşmes n n tanımına yer ver lmem şt r.

Maden arama ve şletme ruhsatları le buluculuk hakkının devred leb l-mes ç n, öncel kle tarafl ar arasında ruhsat devr n konu alan b r borçlandırıcı şlem n yapılması gerekmekted r. Maden haklarının devr n konu alan, borç-

landırıcı şlemler genell kle satış, bağışlama ve mal değ ş m sözleşmes d r27. Maden hakkının devr n konu alan bu tür sözleşmeler , “maden hakkını devir sözleşmesi (maden ruhsatı devir sözleşmesi)” olarak adlandırmak mümkün-dür.

Maden hakkını dev r sözleşmes , öncek ruhsat sah b n n maden hak-kını (dolayısıyla da maden ruhsatını) devretmey taahhüt ett ğ ; buna karşılık

Mahkeme bu hususu basit muhakeme usulü ile halleder. Eğer dava söz konusu değil ise 6 ay içerisinde intikal işlemleri tamamlanmayan ruhsatlar fesh edilir”. Anılan hükmün ruhsat sah b n n ga pl ğ ne karar ver lmes hâl nde de uygulama alanı bulab leceğ ler sürüleb l r. Ga pl k kurumu le lg l ayrıntılı b lg ç n bkz., Hüsey n Tokat, Türk Hukukunda Ga pl k, Ankara 2018; Hüsey n Tokat, Ga pl ğ n A le Hukuku Yönünden Sonuçları, Selçuk Ün ver-s tes Hukuk Fakültes Derg s , C.25, S. 2, 2017, s.523-547.

26 Erdoğan, s.43.27 Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 125; Erdoğan, s. 103.

Kemal ERDOĞAN


yen ruhsat sah b n n de bazen b r bedel ödemey ya da b r şey n mülk yet n karşı tarafa geç rmey taahhüt ett ğ , bazen de herhang b r yükümlülük altına g rmed ğ b r özel hukuk sözleşmes d r şekl nde tanımlanab l r28.

B. RÖDÖVANS SÖZLEŞMESİNİN TANIMI

Maden Kanunu’nda rödövans sözleşmes n n de tanımına yer ver lme-m şt r. Bu bakımdan, rödövans sözleşmes n n, henüz kanunî tanıma kavuşma-dığı söyleneb l r. Buna karşılık, MY.m.4/I-rr hükmünde rödövans sözleşmes tanımlanmıştır. Söz konusu hükme göre, rödövans sözleşmes , “ruhsat saha-larındaki madenlerin üretilerek değerlendirilmesi amacıyla üçüncü kişilere veya kuruluşlara tasarruf hakkı sağlamak üzere ruhsat sahasının tamamı29 ya da bir kısmı30 için ruhsat sahiplerinin bu kişilerle yapmış oldukları sözleşme-leri, … ifade eder”31.

Rödövans sözleşmes n n yargı kararlarında da tanımlandığını görmek mümkündür. Bu konuda Yargıtay’ın b r kararında32 rödövans sözleşmes n n “genel olarak, maden ruhsat alanlarının sahibi tarafından sözleşme ile özel veya tüzel bir kişiye bir süre terk edilmesi durumunda, maden ocağının işletil-mesini üstlenen özel veya tüzel kişinin ruhsat sahibine ürettiği her bir ton ma-den için ödemeyi taahhüt ettiği bir tür maden kirası” olarak tanımlanab leceğ

28 Erdoğan, s. 103.29 21.HD. 21.6.2005, E.2005/791 K.2005/6574, “… Davacı şirket, ruhsat sahibi olduğu rödö-

vans kapsamındaki ocak sahası ve A. tesisini T. Hafriyat Nakliyat San. ve Tic. A.Ş.’ne kirala-dığını, sözleşme gereğince işin tamamının anılan şirkete verilmesine rağmen, …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 2.4.2016).

30 HGK. 23.10.2013, E.2013/14-215 K.2013/1487, “… 22.07.2004 tarihli heyet raporu ise, tüm ruhsat alanı olan 149,5 hektar esas alınarak düzenlenmiştir. Oysa ki, davaya konu rödövans sahası tüm ruhsat alanının 13,20 hektarlık kısmıdır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 2.4.2016); aynı yönde bkz., 6.HD. 17.12.2015, E.2015/1643 K.2015/11213, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); 14.HD. 25.1.2012, E.2011/12203 K.2012/824, (Kazancı İçt hat B l-g Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 2.4.2016); 6.HD. 2.7.2013, E.2012/18163 K.2013/11372, “… Tarafl ar arasında 19.08.1999 tarihli rödövans sözleşmesi, 01.09.1999 tarihli “Rödovans Sözleşmesinin Uygulanma Protokolü” başlıklı sözleşme bulunmaktadır. Sözleşme ile ruhsatı davacıya ait maden sahasının bir bölümü madencilik faaliyetinin yü-rütülmesi amacıyla davalıya kiraya verilmiştir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); aynı yönde bkz., 14.HD. 5.5.2011, E.2011/1070 K.2011/6216, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

31 Erekmekc / Süleymanoğlu’na göre, bu tanım, sözleşmen n esaslı unsurlarını çermemes bakımından eks kt r (bkz., agm., s. 135). Aynı yönde bkz., Amıklıoğlu, s. 71.

32 20.HD. 22.10.2015, E.2015/7278 K.2015/9894, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.ka-zanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).



fade ed lm şt r. D ğer b r Yargıtay kararına göreyse33, “…ruhsat sahaların-daki madenlerin üretilerek değerlendirilmesi amacıyla üçüncü kişilere veya kuruluşlara tasarruf hakkı sağlamak üzere ruhsat sahasının tamamı ya da bir kısmı için ruhsat sahiplerinin bu kişilerle yapmış oldukları sözleşmeler rödo-vans sözleşmeleridir”. B r d ğer Yargıtay kararına göre de34, “Rödovans 3213 S. Maden Kanunu gereğince alınan maden arama ve işletme ruhsatlarının, ruhsat sahiplerince üçüncü kişilere devredilmesi için yapılan sözleşmelerdir”.

Buna karşılık, Anayasa Mahkemes 35, Uyuşmazlık Mahkemes 36 ve Da-nıştay37 kararlarında rödövans kavramı kullanılmasına karşın; rödövans söz-leşmes n n tanımına yer ver lmem şt r.

Rödövans sözleşmes , öğret de de farklı şek llerde tanımlanmıştır. Gerçekten, b r görüşe göre38, rödövans sözleşmes , “maden işletme ruhsatı sahibinin işletme hakkını belirli bir süre için devretmeyi, bu hakkı devralan kişinin ise belirli miktarda üretim yapmayı ve ürettiği maden miktarına göre hesaplanan yıllık rödövans bedelini ödemeyi taahhüt ettiği sözleşme” olarak tanımlanab l r. B r d ğer görüşe göreyse39, rödövans sözleşmes , “maden işlet-me hakkı (ruhsat) sahibinin belirli süreliğine işletme hakkını devretmeyi taah-

33 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.ka-zanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016). Dolaylı olarak yapılan rödövans sözleşmes tanımı ç n bkz., 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, “Görüldüğü gibi rödovans söz-

leşmesinde maden işletme ruhsatı sahibinin ruhsat sahasının tamamı ya da bir kısmında-ki işletme iznini belirli bir süre başkasına devretmesi ve karşılığında genellikle çıkarılan madenin belirli bir miktarı kadar bedeli rödavans bedeli olarak alması söz konusu olup bu sözleşme bir nevi hasılat kirası olarak kabul edilmektedir” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

34 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.ka-zanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

35 AYM. 15.1.2009, E.2004/70 K.2009/7, (RG. 11.6.2009, S. 27255).36 UMHB. 9.4.2012, E.2012/98 K.2012/89, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com,

Er ş m Tar h : 12.4.2016).37 D.8.D. 7.9.2015, E.2015/4292 K.2015/6730, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .

com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); D.3.D. 17.3.1976, E.1977/256 K.1977/323, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

38 Gaye Baycık, Rödövans Sözleşmeler n n Hukuk N tel ğ ve Tarafl arın İş Sağlığı ve Güven-l ğ Yükümlülükler , Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C. 2, İstanbul 2011, s. 1895. Ayrıca bkz., Fred Moulton, Problems and P tfalls Ar s ng from M neral and Royalty Conveyances, Amer can Bar Assoc at on, Sect on of M neral and Natural Resources Law Proceed ngs, C. 1956, s. 258-259.

39 Alper Uyumaz / Fatma Güngör, Rödovans Sözleşmes , Gaz Ün vers tes Hukuk Fakültes Derg s , C. 19, S. 4, 2015, s. 151.

Kemal ERDOĞAN


hüt ettiği, devralanın da bunun karşılığında belirli miktarda üretim yapmayı ve ürettiğinden yıllık olarak belirlenen miktar üzerinden rödövans bedelini ödemeyi taahhüt ettiği karma nitelikli bir özel hukuk sözleşmesidir”. Ayrı-ca, öğret de40 rödövans sözleşmes n n şletme ruhsatı sah b dare ya da özel hukuk gerçek veya tüzel k ş s n n şletme zn n b r başka özel hukuk gerçek veya tüzel k ş s ne k raladığı ve bunun karşılığında da her yıl üret len ton ba-şına hesaplanan k ra bedel almaya hak kazandığı b r sözleşmed r şekl nde tanımlandığı da görülmekted r.

Sonuç olarak, rödövans sözleşmes , maden şletme ruhsatı sah b n n maden sahasının tamamı veya b r kısmı üzer nde sah p olduğu maden şletme zn nden kaynaklanan madenc l k faal yet yapma ve maden ocağından çıkan

maden cevherler n kullanma, yararlanma ve üzer nde tasarruf yapma yetk -ler n devretmey taahhüt ett ğ ; buna karşılık, rödövansçının (rödövans vere-n n) sözleşmede kararlaştırılan rödövans bedel n ödeme ve bel rl m ktarda üret m yapma borcu altına g rd ğ b r özel hukuk sözleşmes d r.

IV. UNSURLAR

A. MADEN HAKKINI DEVİR SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI

1. Genel Olarak

Tanımından yola çıkarak, maden hakkını dev r sözleşmes n n “maden ruhsatından kaynaklanan maden hakkının devri”, “yeni ruhsat sahibinin ifa etmesi gereken ivaz”, “tarafl arın anlaşması” ve “Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının onayı” şekl nde bel rleneb lecek unsurlardan meydana geld ğ söyleneb l r41. Bu unsurlara ek olarak, maden hakkını dev r sözleşmes n n maden s c l ne tesc l ed lmes n n sözleşmen n geçerl l ğ ne etk s ve tesc l n sözleşmen n b r unsuru olarak kabul ed l p ed lemeyeceğ de bu başlık altında değerlend r lecekt r.

40 Öztoprak, s. 125.41 Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 126; Amıklıoğlu, s. 110-112. 22.HD. 13.4.2015,

E.2015/3744 K.2015/13328, “Rödovans sözleşmelerinde ruhsat sahibi maden işletme iznini rödovansçıya devretmekte, bunun karşılığında da rödovansçıdan, rödovans bedeli denen pay almaktadır. Başka bir anlatımla rödovans maden ruhsatının, hak sahibi tarafından baş-kalarına süreli olarak tahsisi sebebiyle ton başına alınan kira geliridir” (Kazancı İçt hat B l-g Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, “…rödovans sözleşmesinde maden işletme ruhsatı sahibinin ruhsat saha-sının tamamı ya da bir kısmındaki işletme iznini belirli bir süre başkasına devretmesi ve karşılığında genellikle çıkarılan madenin belirli bir miktarı kadar bedeli rödavans bedeli olarak alması söz konusu olup bu sözleşme bir nevi hasılat kirası olarak kabul edilmektedir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).



2. Maden Ruhsatından Kaynaklanan Maden Hakkının Devr

Maden hakkını dev r sözleşmes n n unsurlarından lk , maden ruhsatın-dan kaynaklanan maden hakkının devr d r. Burada maden hakkı le kasted len, maden ruhsatları le buluculuk hakkıdır. Z ra maden hakkı kavramı, maden arama ve şletme ruhsatlarını kapsadığı g b buluculuk hakkını da kapsamak-tadır. Bu nedenle, gerek maden şletme ruhsatının gerekse de buluculuk hak-kının devr n konu alan sözleşmeler maden hakkını dev r sözleşmes olarak s mlend r leb l r.

3. Yen Ruhsat Sah b n n İfa Etmes Gereken İvaz

Maden hakkını dev r sözleşmes n n unsurlarından k nc s , yen ruhsat sah b tarafından fa ed lmes gereken vazdır. Ancak, bu unsur zorunlu değ l-d r. D ğer b r dey şle, bu unsurun sözleşmede bulunup bulunmamasına tarafl ar karar ver rler. Bu nedenle, vaz unsurunun sözleşmede bulunmaması, sözleş-men n maden hakkını dev r sözleşmes olarak değerlend r lmes ne engel teş-k l etmez. Meselâ, öncek ruhsat sah b n n yen ruhsat sah b ne maden hakkını bedels z olarak devredeceğ ne (bağışlayacağına) l şk n b r anlaşma da maden hakkını dev r sözleşmes olarak değerlend r lmel d r.

Maden hakkını dev r sözleşmes nde yen ruhsat sah b n n fa le yü-kümlü olduğu vaz, b r m ktar para olab leceğ g b , b r şey n mülk yet n n öncek ruhsat sah b ne geç r lmes de olab l r. Tarafl arın bu şek lde b r maden hakkını dev r sözleşmes yapmaları hâl nde, yen ruhsat sah b n n ödemes gereken bedel veya mülk yet n geç rmes gereken eşya da sözleşmen n b r unsuru hâl ne gel r.

4. Tarafl arın Anlaşması

a. Genel Olarak

Maden hakkını dev r sözleşmes n n üçüncü unsuru se, tarafl arın maden hakkının devr konusunda anlaşmalarıdır. Maden hakkını dev r sözleşmes n n kurulab lmes ç n tarafl arın sözleşmen n objekt f ve sübjekt f esaslı noktaları üzer nde anlaşmış olmaları gerekl ve zorunludur. Bu unsur dışındak hu-suslar bakımından, kural olarak, tarafl arın anlaşması zorunlu değ ld r. Buna karşılık, maden hakkı b r vaz karşılığında devred lecekse, tarafl arın vaz üze-r nde de anlaşmaları gerekl hâle gel r. Bu nedenle, tarafl arın anlaşmaları ge-reken hususların sözleşmen n kuruluş şekl ne göre değ şeb leceğ n söylemek mümkündür.

Kemal ERDOĞAN


b. Maden Hakkını Dev r Sözleşmes n n Şekl

Maden ruhsatının devr anlamına gelen maden hakkını dev r sözleş-mes n n, MY.m.82/I hükmünde yer alan resmî şek l şartına uygun olarak ya-pılması gerekmekted r. D ğer b r dey şle, maden hakkını dev r sözleşmes n n geçerl olab lmes ç n, tarafl arın rades n resmî makam (MİGEM) önünde açıklaması gerekmekted r42. Bunun ç n, devreden ve devralan taraf, b rl k-te Ek-21’dek örnek d lekçe le Genel Müdürlüğe müracaat etmel d rler. Bu d lekçen n tarafl arca yetk l memur önünde mzalanması gerek r. Resmî şe-k l, geçerl l k şartı olduğu ç n, tarafl arın kend aralarında yaptıkları maden hakkını dev r sözleşmes , şekle aykırılık neden yle geçerl olmaz43. D ğer b r dey şle, tarafl arın kend aralarında doldurdukları ve mzaladıkları Ek-21 d -lekçes ne st naden maden ruhsatının devr yapılamaz. Z ra maden hukukunda şekle uygunluk esastır44.

5. Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığının Onayı

Maden Kanunu’nun beş nc maddes n n k nc ve üçüncü fıkrasında devr n Bakanlık onayı le gerçekleşeceğ fade ed lmekted r. Hükümde geçen Bakanlık’tan kasıt, Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığı’dır (MadK.m.3/I). Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığı, gerek maden hakkının ver lmes nde ge-rek de devr nde söz sah b d r. Hükümde “onay” kel mes n n kullanılması, Ba-kanlığın sözleşmen n yapılmasından önce devre “izin” veremeyeceğ g b b r zlen m uyandırmaktadır. Ancak, hükümdek onay kel mes n n gen ş yorum-

lanması yer nde olacaktır. Böylece, Bakanlığın sözleşmen n yapılmasından önce de devre l şk n rades n açıklaması mümkün olacaktır.

Bakanlık, devre ancak kanunî b r man bulunmadığı takd rde onay ve-reb l r. Burada söz konusu olan kanunî man den kasıt, devre engel olan hukuk kuralları le devreden n Devlete ve d ğer lg l lere karşı olan yükümlülükler -n n devralan tarafından kabul ed lmemes d r45. Meselâ, bünyes nde bor tuzu

42 Fındıkg l, s. 282; Uçkan, s. 97-98; Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 46; Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 125; Çev kçel k, s. 77. 11.HD. 22.12.2016, E.2015/13759 K.2016/9793, “…maden ruhsatının devri özel ve kendine özgü bir düzenleme koşuluna bağlanmıştır. Bu-nun sonucu olarak, satış da olsa bağış da olsa geçerli olabilmesi için Kanun’un öngördüğü resmi şekillerde yapılmaları gerekmektedir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazan-c .com, Er ş m Tar h : 23.9.2017).

43 Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 125.44 Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 124.45 Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 124.



bulunan maden sahalarının devred lemeyeceğ ne l şk n hüküm (MY.m.82/V) le devralanın malî yeterl l k şartını yer ne get rmes gerekt ğ ne l şk n hüküm

(MY.m.82/VI) devre man olan hukuk kurallarıdır. Y ne, devralan tarafından mevcut rödövans sözleşmeler n (MY.m.82/VIII) ve ruhsata/sert f kaya a t Kanundan doğan bütün hak ve vec beler , ruhsata uygulanmış yaptırımlar le yükümlülükler (MY.m.82/III) kabul ett ğ ne da r taahhütname ver lmemes de devre man d r.

Burada değ n lmes gereken husus, Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığı tarafından ver len onayın, aslında b r hukukî şlem olan maden hakkını dev r sözleşmes ne etk s n n ne olacağıdır. Bu etk n n tam olarak tesp t ed leb lmes ç n, hukukî şlemler n unsurlarının tesp t ed lmes ve Enerj ve Tab Kaynak-

lar Bakanlığı tarafından ver lecek olan onayın bu unsurlar arasında değerlen-d r l p değerlend r lemeyeceğ sorusuna cevap bulunması gerekmekted r.

Hukukî şlemler n unsurları, “kurucu unsurlar, “geçerlilik unsurları” ve “etkinlik unsurları”46 olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Bunlardan b r hukukî şlem n kurulab lmes ç n gerekl olan unsurlara kurucu unsurlar den lmek-

ted r. Kural olarak, hukukî şlemler n “irade açıklaması” ve “hukukî sonuç” şekl nde k adet kurucu unsuru bulunmaktadır. Bu k unsurdan b r s yoksa hukukî şlem n varlığından söz ed lemez ve hukukî şlem yok sayılır47. Bu k unsurun mevcud yet hukukî şlem n kurulmasını sağlasa da, hukukî şlem n geçerl l ğ n sağlamaz.

Kurulan hukukî şlem n geçerl olab lmes ç n aranan şartlara geçerl l k unsurları den l r. Geçerl l k unsurlarından, “tarafl arın hukukî işlem ehliyetine sahip olması”, “hukukî işlemin emredici hukuk kurallarına aykırı olmaması”,

46 Öğret de, bu unsurlara, “tamamlayıcı unsurlar” (M. Kemal Oğuzman / Nam Barlas, Medenî Hukuk, 21. Baskı, İstanbul 2015, s. 209; M. Kemal Oğuzman / M. Turgut Öz, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. 1, 18. Baskı, İstanbul 2018, s. 179; Halûk N. Nomer, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 14. Baskı, İstanbul 2015, s. 53) veya “tamamlayıcı olgu-lar” (Nec p Kocayusufpaşaoğlu / Hüsey n Hatem / Rona Serozan / Abdülkad r Arpacı, Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, C. 1, 6. Baskı, İstanbul 2014, s. 595) den ld ğ de görülmek-ted r

47 Aydın Aybay, Borçlar Hukuku Dersler , Genel Bölüm, İstanbul 1975, s. 49; Aytek n Ataay, Borçlar Hukukunun Genel Teor s , C.1, 4. Baskı, İstanbul 1986, s. 173-174; Fah man Tek l, Borçlar Hukuku, İstanbul 1981, s. 93-94; Esat Arsebük, Borçlar Hukuku, C. 1, 2. Baskı, İstanbul 1943, s. 221; F kret Eren, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 21. Baskı, Anka-ra 2017, s. 120-122; Mehmet Ayan, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 11. Baskı, Ankara 2016, s. 119-123; Şah n Akıncı, Borçlar Hukuku B lg s , Genel Hükümler, 9. Baskı, Konya 2016, s. 47; Abdulker m Yıldırım, Türk Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 3. Baskı, Ankara 2015, s. 49; Oğuzman / Barlas, s. 187-188; Nomer, s. 53.

Kemal ERDOĞAN


“hukukî işlemin muvazaalı olmaması” ve “hukukî işlemin serbestçe açıklan-mış bir iradenin ürünü olması” şartları bütün hukukî şlemler n geçerl l ğ ç n aranmaktayken; “hukukî işlemin öngörülen şekle uygun olarak yapılma-

sı” ve “tasarruf işlemlerinde, işlemi yapan kişinin tasarruf yetkisine sahip olması” bazı hukukî şlemler n geçerl l ğ ç n aranmaktadır48.

Bazı hâllerde, hukukî şlem n hükümler n meydana get reb lmes ç n bazı unsurların sonradan tamamlanması şart olarak aranmaktadır. Bu unsur-lara se, etk nl k unsurları den lmekted r. Etk nl k unsurlarından b r s , resmî makamın onayıdır. Gerçekten, bazı hukukî şlemler n hüküm fade etmes ç n resmî makamın onayı b r unsur olarak aranmıştır. Bu duruma, b r sözleşmen n hâk m tarafından tasd k 49 örnek olarak göster leb l r. Etk nl k unsurunun bu-lunmaması, hukukî şlem geçers z kılar50.

Bu açıklamalar ışığında, Bakanlığın onayını, borçlandırıcı şlem n etk nl k unsuru olarak değerlend rmek yer nde olacaktır. Hâl böyle olunca, öncek ruhsat sah b le yen ruhsat sah b arasında akded len sözleşmen n hü-küm fade edeb lmes ç n, Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığı tarafından onay ver lmes gerekmekted r. Sözleşme, Bakanlık tarafından onay ver l nce-ye kadar askıdadır. Bakanlığın onay vermes yle etk nl k unsuru gerçekleşecek ve maden hakkını dev r sözleşmes hüküm fade edecekt r. Buna karşılık, Ba-kanlık tarafından onay ver lmezse, maden hakkını dev r sözleşmes tamamen hükümsüzleşecekt r51.

48 A. Sam m Gönensay, Borçlar Hukuku, C. I, İstanbul 1948, s. 47-48; Aybay, s. 50-52; Ata-ay, s. 174-175; Tek l, s. 94-96; Eren, Genel, s. 122-123; Akıncı, s. 50-51; Ayan, Borçlar, s. 123-124; Nomer, s. 56-57; Yıldırım, Abdulker m, s. 49-50.

49 Andreas von Tuhr, Borçlar Hukukunun Umum Kısmı, C. 1-2 (Çev. Cevat Edege), Ankara 1983, s. 143; Arsebük, s. 223; Oğuzman / Öz, s. 180; Nomer, s. 54-56. Hâk m n onayı gereken hukukî şlemlere örnek olarak, MK.m.184/I, b.5: “Boşanma veya ayrılığın fer’î sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hâkim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz”.

50 Oğuzman / Barlas’a göre, buradak geçers zl ğ n türü “noksanlık”tır (bkz., age., s. 229). Aynı yönde bkz., Oğuzman / Öz, s. 179-180. Kocayusufpaşaoğlu / Hatem / Serozan / Arpacı’ya göre, buradak geçers zl k, “eksik işlemler” şekl nde s mlend r leb l r (bkz., age., s. 593). Nomer se, her k kavramı b rl kte kullanmıştır (bkz., age., s. 53). Ayan’a göre, prat k sonuçları bakımından etk nl k unsurları le kurucu unsurlar arasında fark yoktur. Ayrıca, ölüm ve gec kt r c koşul dışındak etk nl k unsurlarının geçerl l k unsurları arasında değerlend r leb lmes mümkündür (bkz., Borçlar, s. 105). Aynı yönde bkz., Eren, Genel, s. 124.

51 Bu konuda bkz., Oğuzman / Öz, s. 180; Kocayusufpaşaoğlu / Hatem / Serozan / Arpacı, s. 594; Nomer, s. 53-54. Ancak, Özdamar’a göre, Maden İşler Genel Müdürlüğünün zn olmadan tarafl ar arasında yapılan rödövans sözleşmes , sadece tarafl ar arasında hüküm fade eden borçlar hukuku n tel kl b r k ra sözleşmes d r ve maden hakkının devr sonucunu do-ğurmaz (bkz., Maden Hakkının Devr , s. 126).



Bakanlık tarafından onay ver lmes veya ver lmemes hâl nde, maden hakkını dev r sözleşmes n n ne zamandan t baren geçerl l ğ n kazanacağı veya kaybedeceğ değ n lmes gereken d ğer b r husustur. Bu konuda, öğ-ret de, resmî b r makamın f l n n (onayının) etk nl k unsuru olarak arandığı hâllerde, resmî makamın f l gerçekleş nceye kadar şlem n hüküm fade et-meyeceğ bel rt lm şt r52. Bu nedenle, Bakanlık tarafından onay ver lmemes hâl nde maden hakkını dev r sözleşmes n n başlangıçtan t baren geçers z ola-cağını söylemek mümkündür.

Öte yandan, öğret de, etk nl k unsurunun gerçekleşmes hâl nde, hukukî şlem n başlangıçtan t baren m , yoksa resmî makamın f l nden t baren m

hüküm fade edeceğ n n her somut olay bakımından ayrı ayrı değerlend r lme-s gerekt ğ fade ed lm şt r53. Dolayısıyla, Bakanlık tarafından zn n ver lmes hâl nde maden hakkını dev r sözleşmes n n ne zamandan t baren geçerl ola-cağı somut olay bakımından değerlend r lmel d r. Maden hakkını dev r söz-leşmeler n n Bakanlığın zn ne tâb tutulmasının neden , bu yöntemle yapılan madenc l k faal yetler n n denetlenmes d r. Bu nedenle, maden hakkını dev r sözleşmes n n Bakanlığın z n verd ğ andan t baren geçerl olacağının kabu-lü, daha yer nded r.

Maden hakkını dev r sözleşmes n n yapılmasından onay ver lmemes veya ver lmes ânına kadar maden sahasında devralan tarafından üret m ya-pılmışsa MadK.m.12/5 hükmünün uygulama alanı bulab leceğ söyleneb l r. Söz konusu hükme göre, “ruhsatı olmadan veya başkasına ait ruhsat alanı içerisinde üretim yapıldığının tespiti halinde faaliyetler durdurularak üreti-len madene mülki idare tarafından el konulur. Bu fiili işleyenlere, bu fıkra kapsamında üretilmiş olup el konulan ve el konulma imkanı ortadan kalkmış olan tüm madenin ocak başı satış bedelinin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır. Ruhsat alanında ruhsat grubu dışında üretim yapıldığının tespiti halinde faaliyetler durdurularak üretilen madene mülkî idare amirliklerince el konulur. Bu fiili işleyen kişilere, bu fıkra kapsamında üretilmiş olup el konu-lan ve el konulma imkânı ortadan kalkmış olan tüm madenin, ocak başı satış bedelinin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır. El konulan madenler, mülki idare amirliklerince satılarak bedeli il özel idaresi hesabına aktarılır”.

52 Oğuzman / Öz, s. 180; Oğuzman / Barlas, s. 231.53 Oğuzman / Barlas, s. 231; Oğuzman / Öz, s. 180.

Kemal ERDOĞAN


6. Devr n Maden S c l ne Tesc l Ed lmes

MadK.m.38’de54 Maden İşler Genel Müdürlüğü tarafından bütün maden hakları ve faal yetler le lg l tekn k ve malî konuları çeren b r ma-den s c l n n tutulacağı hüküm altına alınmıştır55. Maden s c l se, Maden Kanunu’nun 3 üncü maddes nde “tüm madencilik faaliyetleri ile ilgili bilgile-rin kaydedildiği yer”; Maden Yönetmel ğ ’n n 4 üncü maddes nde se, “ruh-sat hukuku ile bilgilerin kaydedildiği defter” olarak tanımlanmıştır56.

Maden Yönetmel ğ ’n n b r nc kısmının on altıncı bölümü (m.95 - m.101) s c l kayıtlarına ayrılmıştır. Söz konusu Yönetmel ğ n 95 nc mad-des nde “arama sicil kayıtları”na, 96 ncı maddes nde se “işletme sicil kayıtları”na neler n şleneb leceğ sayılmıştır. Maden Yönetmel ğ ’n n söz konusu k maddes nde de dev r ve nt kal b lg ler n n maden s c l ne şlenece-ğ düzenlenm şt r. Ayrıca, MadK.m.5/III ve MY.m.82/I hükümler nde, devr n maden s c l ne şerh ed lmes le tamamlanacağı fade ed lmekted r. Ancak, bu durum öğret 57 ve Yargıtay kararlarında58 haklı olarak eleşt r lm şt r. Z ra bu-rada söz konusu olan şerh değ l, tesc ld r.

54 Söz konusu maddeye göre, “Bütün maden hakları ve faaliyetleri ile ilgili teknik ve mali ko-nuları havi maden sicili, yönetmelikte belirtildiği şekilde Genel Müdürlük tarafından tutulur (f.1). Maden haklarının devir, intikal, haciz, rehin ve ipotek veya sona erme durumları bu sicile işlenir (f.2). Maden sicili alenidir. İlgililer sicil kayıtlarının maden sicil memurların-dan biri huzurunda gösterilmesini isteyebilir. Maden sicilindeki kayıtların bilinmediği iddia edilemez (f.3). Madenler üzerine iktisap edilecek haklar tescil edilmedikçe hüküm ifade et-mez (f.4)”.

55 Maden s c l , Türk maden hukukuna 6309 sayılı esk Maden Kanunu le maden hakkı sah p-ler n n kred ht yacının kolay b r şek lde karşılanması ve kred verene güvence ver lmes amacıyla get r lm şt r. Söz konusu Kanunun yürürlüğe g rmes nden önce, maad n defter ne kayıt yöntem uygulanmaktaydı (Göğer, Maden, s. 121, 123).

56 743 sayılı esk Medenî Kanun’un 911 nc maddes n n b r nc fıkrasının üçüncü bend nde madenler n tapu s c l ne kayıt olunab lecek şeylerden b r s olduğu hüküm altına alınmıştı. Ancak, Anayasanın 168 nc maddes ve 3213 sayılı yen Maden Kanunu, madenler devlet n hüküm ve tasarrufu altına bulunan yerlerden saydıkları ç n, bunlar tapu s c l ne taşınmaz olarak kayded lmemekteyd . Bunlar üzer ndek , şletme mt yazları ve maden hakları maden s c l adını taşıyan özel b r s c le kayded lmekteyd . Bu nedenle, 4721 sayılı yen Medenî Kanun’un madenler taşınmaz olarak tapuya kayded leb lecek olan şeyler arasında sayma-ması sabetl olmuştur. Bkz., Mehmet Ayan, Eşya Hukuku, C. I, Z lyetl k ve Tapu S c l , 13. Baskı, Ankara 2016, s. 268, dn. 234. Ayrıca bkz., Şeref Ertaş, Eşya Hukuku, 12. Baskı, İzm r 2015, s. 106-107.

57 Bkz., Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 41; Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 127; Erek-mekc / Süleymanoğlu, s. 135, dn. 5.

58 HGK. 11.10.2006, E.2006/11-617 K.2006/642, “…Dava tarihinden önce davalı yan, müda-hil Duraksan Ltd. Şti ile aynı maden sahasının işletme hakkının devri sözleşmesi imzalamış-tır. Bu sözleşme 16.06.2003 tarihinde maden siciline tescil edilmiştir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016).



Maden hakkının sözleşmen n karşı tarafına geçeb lmes ç n, temeldek borçlandırıcı şlem ne olursa olsun, maden s c l nde ruhsatın veya buluculuk hakkının devralan adına tesc l ed lmes gerekmekted r59. Maden s c l ne yapı-lacak olan bu tesc l, borçlandırıcı şlem olan maden hakkını dev r sözleşmes -n n fası n tel ğ nde olan tasarruf şlem d r. Maden s c l ne bu yönde yapılacak olan tesc l n kurucu olduğu söyleneb l r. Z ra Maden Kanunu’na göre, ma-denler üzer ne kt sap ed lecek haklar tesc l ed lmed kçe hüküm fade etmez (MadK.m.38/IV). Dolayısıyla, s c le tesc l yapılmadıkça, maden hakkı gerek Devlete gerek de üçüncü k ş lere karşı ler sürülemez. Aynı şek lde, Devlet de sözleşmeye devralan sıfatıyla katılan k ş den ruhsat sah b ne a t olan ruhsat bedel ve devlet hakkı g b yükümlülükler talep edemez.

Maden hakkının s c le tesc l ed lmemes , maden hakkını dev r söz-leşmes n n geçers z olmasına yol açmaz. Z ra maden s c l ne yapılacak olan tesc l sözleşmen n kurulması le değ l, sözleşmeden doğan ed m n fasıyla l-g l d r60. Buna karşılık, maden hakkını dev r sözleşmes n n geçers z olması, maden s c l ne yapılacak olan tesc l yolsuz hâle get r r. Z ra maden hakkının devr sebebe bağlı ( llî) b r şlemd r61.

59 Ayrıca bkz., S nan Sam Akkurt / Alper Uyumaz, Reg sters n Turk sh C v l Law and the Funct ons of Them, IISES, Prague 2015, p.32; Hüsey n Tokat, Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmes nde Tesc le Zorlama Davasının Açılab leceğ Çeş tl İht maller, Selçuk Ün vers -tes Hukuk Fakültes Derg s , C. 24, S. 1, 2016, s. 196 vd.. D ğer taraftan, maden hakkının m ras, mahkeme kararı ve cra yoluyla satış g b tesc lden önce kazanılması da mümkündür (Göğer, Maden, s. 125; Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 123-124).

60 Buna karşılık, b r Yargıtay kararında maden hakkını dev r sözleşmes n n geçerl hâle ge-leb lmes ç n maden s c l ne tesc l n n zorunlu olduğu fade ed lm şt r. Ancak, bu karara katılmak mümkün değ ld r. Z ra, maden hakkını devr sözleşmes n n resmî makam huzu-runda yapılması (borçlandırıcı şlem) le sonradan maden s c l ne yapılacak tesc l (tasar-ruf şlem ) farklı şeylerd r. Ayrıca, böyle b r değerlend rme, maden s c l ne kıyasen uygu-lanan tapu s c l ne hâk m olan lkelerle de örtüşmez. Söz konusu karar ç n bkz., 13.HD. 10.2.2009, E.2008/9240 K.2009/1414, “…Toplanan delillerden, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın mahkemeye yazdığı 24.12.2003 tarihli yazısından ve tüm dosya kapsamından davada dayanılan sözleşmenin maden siciline şerh edilmediği, aksine davacı ile davalı-lardan Metin arasında 01.08.1998 tarihinde düzenlenen devir sözleşmesi gereğince maden ocağının adı geçen şahsa devredildiği ve bu devir işleminin maden siciline şerh edildiği anlaşılmaktadır. Az yukarıda açıklanan yasa maddesi içeriğinden de açıkça anlaşılacağı gibi davada dayanılan sözleşmenin geçerli hâle gelebilmesi için maden siciline şerh edilme-si zorunludur. Davacı anılan sözleşmenin maden siciline şerh edildiğini ve böylece geçerli hâle geldiğini ispat edemediğinden…” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 23.9.2017).

61 Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 126.

Kemal ERDOĞAN


B. RÖDÖVANS SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI

1. Genel Olarak

Tanımından yola çıkarak, rödövans sözleşmes n n “maden işletme izni alınan ruhsat sahası üzerindeki maden hakkının kullanımının devri”, “rödö-vansçının (rödövans verenin) bunun karşılığında ifa edeceği rödövans bede-li” ve “maden işletme izni alınan ruhsat sahası üzerindeki maden hakkının kullanımının devri ile rödövans bedelinin karşılıklı mübadelesini konu edinen tarafl arın anlaşması” şekl nde bel rleneb lecek unsurlardan meydana geld ğ söyleneb l r62. Bu unsurlara ek olarak, Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığı tarafından ver lecek olan zn n de rödövans sözleşmes n n b r unsuru olarak değerlend r lmes mümkündür. D ğer taraftan, rödövans sözleşmes n n maden s c l ne şerh ed lmes n n sözleşmen n geçerl l ğ ne etk s ve şerh n sözleşme-n n b r unsuru olarak kabul ed l p ed lemeyeceğ de bu başlık altında değer-lend r lecekt r.

2. Maden İşletme İzn Alınan Ruhsat Sahası Üzer ndek Maden Hakkının Kullanımının Devr

Rödövans sözleşmes n n unsurlarından b r nc s , maden şletme zn alınan ruhsat sahası üzer ndek maden hakkının kullanımının devr d r. D ğer b r dey şle, sadece maden arama ve şletme ruhsatının alınması, kural olarak, ruhsat sah b ne rödövans sözleşmes yapma hakkı vermez. Maden sahasının rödövans yöntem yle şlett r leb lmes ç n, maden şletme zn n n alınmış ol-ması gerekl d r63.

62 Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 126; Amıklıoğlu, s. 110-112. 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, “Rödovans sözleşmelerinde ruhsat sahibi maden işletme iznini rödovansçıya devretmekte, bunun karşılığında da rödovansçıdan, rödovans bedeli denen pay almaktadır. Başka bir anlatımla rödovans maden ruhsatının, hak sahibi tarafından baş-kalarına süreli olarak tahsisi sebebiyle ton başına alınan kira geliridir” (Kazancı İçt hat B l-g Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, “…rödovans sözleşmesinde maden işletme ruhsatı sahibinin ruhsat saha-sının tamamı ya da bir kısmındaki işletme iznini belirli bir süre başkasına devretmesi ve karşılığında genellikle çıkarılan madenin belirli bir miktarı kadar bedeli rödavans bedeli olarak alması söz konusu olup bu sözleşme bir nevi hasılat kirası olarak kabul edilmektedir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

63 Gerçekten, Kocaman / Kayar / Kocaman’a göre de, “Rödovans sözleşmelerinde işletme yapılacak alan koordinatlarının 6 derecelik dilim esas alınarak, yirmi noktayı geçmeye-cek şekilde, 7 basamaklı koordinatlar ile 1/25000 ölçekli pafta adı yazılarak belirtilmesi zorunludur. Bu aşamada, sözleşmede verilen koordinatlar çizilerek işletme izin alanından taşma olup olmadığı kontrol edilmektedir. Yine daha önce MİGEM sicil kayıtlarına şerh edilmiş rödovans sözleşmesi var ise önce şerh edilen sözleşmedeki koordinatlar çizildikten



Bu durumda, maden arama veya şletme ruhsatı alınmış ancak maden şletme zn alınmamış b r maden sahası hakkında yapılan rödövans sözleş-

mes n n akıbet n n ne olacağı hususu akla gel r. Rödövans sözleşmes ne konu olan maden hakkının, sözleşmen n yapıldığı sırada mutlaka var olması ya da ruhsat sah b n n malvarlığında bulunması gerekmez. Ruhsat sah b , bu hakkı daha sonrak b r tar hte elde ederek rödövansçıya (rödövans verene) kullandır-mayı yükümlenm şse, bu rödövans sözleşmes geçerl d r. Ancak, sözleşmeden doğan borcun fa ed leb lmes ç n maden şletme zn n n alınması gerek r. Z ra sözleşmen n yapıldığı anda ed m n fası mkânsız olsa da tarafl ar fa za-manında fanın mümkün hâle geleceğ düşünces ne sah plerse, sözleşme ge-çerl d r64.

3. Rödövans Bedel

Rödövans sözleşmes n n k nc unsuru, rödövansçının (rödövans vere-n n) maden şletme zn n kullanması karşılığında maden şletme zn sah b ne ödemes gereken rödövans bedel d r. Z ra rödövans sözleşmes , kural olarak, tam k tarafa borç yükleyen sözleşmelerdend r ve rödövansçı (rödövans ve-ren) maden şletme zn n n kend s ne kullandırılması karşılığında şletme ruh-satı sah b ne rödövans bedel ödemekted r65.

Rödövans bedel , kural olarak b r m ktar paradır. Tarafl ar, rödövans be-del olarak üret len maden m ktarını göz ardı ederek sab t b r bedel bel rleye-b lecekler g b 66; üret len maden m ktarına göre değ şen b r bedel de bel rle-

sonra şerh edilmesi talep edilen rödovans sözleşmesindeki koordinatlar çizilerek rödovans ile işletme yapılacak alanların çakışıp çakışmadığı kontrol edilir. Alanların bir kısmının veya tamamının çakışması durumu söz konusu olduğunda sonra talep edilen rödovans söz-leşmesi MİGEM sicil kayıtlarına şerh edilmemektedir” (bkz., naklen, Kocaman / Kayar / Kocaman, s. 235). Dolayısıyla, rödövans sözleşmes n n maden şletme zn nden kaynakla-nan madenc l k faal yet yapma ve maden ocağından çıkan maden cevherler n kullanma, yararlanma ve üzer nde tasarruf yapma yetk ler n devretmey konu aldığı söyleneb l r. Buna karşılık, Amıklıoğlu’na göre, rödövans sözleşmes n n konusu, usulüne göre alınmış olan maden şletme ruhsatıdır (bkz., age., s. 92).

64 Oğuzman / Öz, s. 89.65 Amıklıoğlu, s. 111. 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, “İş bu dava konusu

sözleşme ve eki niteliğindeki diğer belgelerin incelenmesi sonucunda dava konusu hizmet sözleşmesi kapsamında davalı Soma Kömürleri A.Ş.’ye devredilmiş herhangi bir maden veya işletme ruhsatının devri söz konusu olmadığı gibi, üretilen kömür için davalı TKİ. Ge-nel Müdürlüğü’ne ödenen bir bedel de bulunmadığından dava konusu hizmet alım sözleşme-sinin rödovans sözleşmesi olarak kabulü mümkün değildir.” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

66 6.HD. 22.10.2014, E.2014/7544 K.2014/11379, “…tarafl ar arasında 1.1.2006 tarihinde imzalanan rödövans sözleşmesi… aylık sabit kira bedelinin belirlendiğini, … ” (Kazancı

Kemal ERDOĞAN


yeb l rler. Uygulamada, söz konusu değ şen bedel n üret len her ton maden başına sab t b r bedel67 veya üret len her ton maden n satış değer n n bel rl b r oranı68 şekl nde kararlaştırıldığı görülmekted r69. Ayrıca, rödövans bedel n n Türk parası veya yabancı para70 üzer nden kararlaştırılması da mümkündür. Tarafl ar, rödövans bedel n n peş n olarak ödeneceğ hususunda anlaşab lecek-

İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).67 11.HD. 30.3.2000, E.2000/1553 K.2000/2498, “…tarafl ar arasında Denizli, Tavasda bulu-

nan 117/118 ve 117/123 ruhsatlı krom madenlerinin işletilmesi maksadıyla 3.6.1965 tarihli anlaşma ile müvekkillerine rödövans bedeli olarak ton başına 2 TL: ödenmesinin kararlaş-tırıldığını …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); aynı yönde bkz., 11.HD. 26.3.2002, E.2001/10331 K.2002/2265, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); 11.HD. 4.2.1999, E.1998/8755 K.1999/461, “…müvvekkillerinin uhdesinde bulunan AR.62/371, İR. 510 ruhsat nolu ma-den (kömür) sahalarının 10.02.1965 günlü noterden rödövans sözleşmesi ile “istihsal olunacak kömürün beher tonu için ödenecek 2,50 TL.den davalıya devir olduğunu, daha sonra 01.03.1983 tarihinde rödövansın 10 TL/ton’a, 01.03.1984 tarihinde rödövans’ın 20 TL/ton’a, 03.03.1986 tarihinde ise rödövansçılara en yüksek kömür satış bedeli üzerinden %02,5 oranında rödövans ödemesi …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

68 11.HD. 8.5.1997, E.1997/1021 K.1997/3379, “… sözleşme gereğince alacağının çıkarılan madenin belirlenen ton/dolar satış değerinin %10 ve üzerinden ödenmesi öngörüldüğünden …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); 11.HD. 23.1.2006, E.2005/301 K.2006/433, “… demir cevherinin beher tonu için ocak başı brüt satış fiyatının %10’u tutarında rodövans ve KDV ödeyeceğini kabul ettiğini, …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

69 W ll am F. Carr / Paul R. Owen, Clear as Crude: Defend ng O l and Gas Royalty L t gat on, Natural Resources Journal, C. 37, S. 3, 1997, s. 695-696; Moulton, s. 259.

70 C. A. Rae, Royalty Clauses n O l and Gas Leases, Alberta Law Rev ew, C. 4, S. 2, 1965-1966, s. 324. 11.HD. 26.3.2002, E.2001/10331 K.2002/2265, “…mahkemece davacının talep edebileceği rödevans bedelinin ton başına 0,93 ABD Doları olması …” (Kazancı İç-t hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); aynı yönde bkz., 11.HD. 21.10.1999, E.1999/3360 K.1999/8196, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).



ler g b ; yıllık71, aylık72 vb. şek lde dönemsel olarak73 ödeneceğ n de karar-laştırab l rler.

Öte yandan, rödövans sözleşmes ne para dışındak m slî şeyler de konu olab l r74. Gerçekten, rödövans sözleşmes nde, rödövans bedel olarak maden sahasında üret len maden n bel rl b r kısmının veya bel rl b r oranının karar-

71 Rae, s. 323. Bazı hâllerde, yıllık ödenecek olan asgarî rödövans bedel sözleşmede bel r-t lmekted r. Böylece, maden sahasında yapılan üret m n bel rl b r sınırın altında kalması hâl nde, üret len maden m ktarı le orantılı olarak bel rlenecek rödövans bedel fa ed le-meyecek; bunun yer ne, sözleşmede bel rlenen asgarî rödövans bedel ödenecekt r (bkz., Randall R. Adams, The Impl ed- n-Law Covenant to Develop and M ne n Hard M neral Leases: Archer V. Mounta n Fuel Supply CO., Idaho Law Rev ew, C. 19, S. 3, 1983, s. 636 vd.). HGK. 23.10.2013, E.2013/14-215 K.2013/1487, “…Sahada blok mermer üretimi yapılacağı sözleşmenin 6. maddesi hükmünden anlaşılmaktadır. Yine bu madde hükmüne göre, rödövans sahasından her yıl üretimi gerçekleşecek blok mermerlerin satışından elde edilecek paranın %10’u rödövans payı olarak ruhsat sahibine ödenecektir. Ancak işletmeci ( davalı şirket ) her sene için en az 8.000 ton blok mermer üretim taahhüdünde bulunmuş-tur. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); aynı yönde bkz., 14.HD. 29.2.2008, E.2007/16592 K.2008/2471, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016); 14.HD. 15.1.2008, E.2007/12869 K.2008/51, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

72 6.HD. 22.10.2014, E.2014/7544 K.2014/11379, “…tarafl ar arasında 1.1.2006 tarihinde imzalanan rödövans sözleşmesi gereğince davalının, davacı köy tüzel kişiliğine ait mermer ocağını işlettiğini, 14.5.2010 tarihinde imzalanan mutabakatname ile aylık sabit kira bede-linin belirlendiğini, … ” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 12.4.2016).

73 11.HD. 3.11.1983, E.1983/4170 K.1983/4731, “…Davacı vekili, müvekkilinin maliki bu-lunduğu maden imtiyazını her yıl asgari 10 bin ton istihsal karşılığı tonu 1.30 dolar hesa-biyle cari kur üzerinden Türk Lirası olarak ve dört eşit taksitte rödovans ödemesi şartıyla 11.3.1976 tarihinde yapılan sözleşme ile davalıya devrettiğini …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 22.4.2016).

74 14.HD. 15.1.2008, E.2007/12869 K.2008/51, “…rödövans sözleşmeleri hasılat kira sözleş-melerinin bir türüdür ve karşılıklı borç yükleyen rızai sözleşmelerdendir. Bu tür sözleşme-lerde kiralayanın, kiraya konu malı kiracıya faydalanmak üzere vermesine karşılık kiracı da “kira parası” adı altında bir ödeme yapmak zorundadır. Kira parası, bir miktar para olabileceği gibi paranın dışında bir mal, iş görme veya somut olayda olduğu gibi kiralanan-dan sağlanacak hasılattan verilecek bir pay da olabilir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 22.4.2016); 6.HD. 8.7.2013, E.2013/9552 K.2013/11644, “…sözleşmenin 5 inci maddesi uyarınca kum ocağının işletilmesi karşılığında aylık röde-vans ( iştirakli kira ) bedeli olarak l.yıl için 8.000 ton, 2. yıl için 12.000 ton, 3. yıl için aylık 16000 ton yıkanmış ve 3-7 numara arası sınıfl andırılmış kumun davacı vekil edinimine veril-mesi ve talep halinde bunlar karşılığı olarak çakıl veya stabilize gibi ürünlerin verilmesinin kararlaştırıldığını, …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 22.4.2016); 6.HD. 4.3.2014, E.2014/640 K.2014/2429, “…Sözleşme ile ruhsat sahibi dava dışı ... Bilecik Mermer İşletmeleri A.Ş., Bursa Merkez Çalı Bucağı Mahsempınar Köyü civa-rında koordinatları sözleşmede gösterilen mermer sahası dışında kalan tüm ruhsat sahasını elde edilen mermer üretiminin % 9’u rödovans bedeli ile davalıya kiralamıştır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 22.4.2016).

Kemal ERDOĞAN


laştırılması mümkündür. Sözleşmede rödövans bedel n n bu şek lde kararlaş-tırılması hâl nde, rödövansçı (rödövans veren), tarafl arca bel rlenen per yod-larda üret len maden n bel rl b r kısmını veya oranını ruhsat sah b ne tesl m etme borcu altına g rmekted r.

Bazı hâllerde, rödövans sözleşmes nde, rödövansçının (rödövans vere-n n) borcunun bel rl b r m ktar elektr k enerj s olarak kararlaştırıldığı gö-rülmekted r. Bu tür hükümlere genell kle, elektr k üret m nde kullanılab le-cek kömür ve l ny t g b madenler n rödövans yoluyla şlet lmes n n üçüncü k ş lere bırakıldığı hâllerde rastlanmaktadır. Dolayısıyla, rödövans bedel n n, tarafl arca bel rlenen m ktarda elektr k enerj s olarak kararlaştırılab leceğ n fade etmek mümkündür75. Öte yandan, uygulamada yapılan bazı rödövans

sözleşmeler nde ruhsat sah b n n rödövansçı (rödövans veren) tarafından üre-t len maden satmak üzere bel rl b r m ktar üzer nden alab lmes ne l şk n hükümler konulmaktadır. Böylece, ruhsat sah b , rödövansçıdan (rödövans verenden) aldığı maden satarak kazandığı kâr n spet nde rödövans bedel elde etmekted r76.

Son olarak, ruhsat sah b n n maden hakkının kullanımını bedels z ola-rak devred p devredemeyeceğ hususu tartışılmalıdır. MY.m.4/I-aaa hükmü-ne göre, rödövans sözleşmes , “ruhsat sahalarındaki madenlerin üretilerek değerlendirilmesi amacıyla üçüncü kişilere veya kuruluşlara tasarruf hakkı sağlamak üzere ruhsat sahasının tamamı ya da bir kısmı için ruhsat sahipleri-nin bu kişilerle yapmış oldukları sözleşmeler”d r. Görüldüğü üzere, maddede bedelden bahsed lmem şt r. Bu nedenle, ruhsat sah pler n n üçüncü k ş lerle madenler n üret lerek değerlend r lmes amacıyla herhang b r bedel almaksı-zın yaptıkları sözleşmeler n de teor k olarak rödövans sözleşmes olarak de-ğerlend reb lmes mümkündür.

75 Türk ye Kömür İşletmeler Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından 2007 yılında Rödövans Uygulama Yönerges n n “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddes nde se, rödövans f yatı, “iş-letmecinin üreteceği ya da sevk edeceği kömür ve varsa diğer madenler için TKİ’ye öde-yeceği (TL/Ton) fiyatı ile üreteceği elektrik enerjisi için Kw/h başına ödeyeceği (ykr/kw/h) fiyatı”dır. Bkz., Türk ye Kömür İşletmeler Kurumu Genel Müdürlüğü: Rödövans Uy-gulama Yönerges 2007.

76 22.HD. 13.4.2015, E.2015/3744 K.2015/13328, “…Yine rödavans sözleşmesi ruhsat sahibi-nin çıkarılan kömürü satmak üzere belirli bir bedelden alabilmesi şeklinde de olabilmekte-dir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 22.4.2016).



4. Tarafl arın Anlaşması

a. Genel Olarak

Rödövans sözleşmes n n üçüncü unsuru se, tarafl arın, maden şletme zn alınan ruhsat sahası üzer ndek maden hakkının kullanımının devr konu-

sunda anlaşmalarıdır. Rödövans sözleşmes n n kurulab lmes ç n, tarafl arın sözleşmen n objekt f ve sübjekt f esaslı noktaları üzer nde anlaşmış olmaları gerekl ve zorunludur. D ğer b r dey şle, maden hakkının kullanımı b r be-del karşılığında devred l yorsa, ruhsat sah b le rödövansçının (rödövans ve-ren n) maden şletme zn n n kullanımının rödövansçıya (rödövans verene) devr karşılığında rödövansçının (rödövans veren n) rödövans bedel ödeye-ceğ hususunda da anlaşmaları gerekmekted r77. Bu k unsur dışındak hu-suslar bakımından, kural olarak, tarafl arın anlaşması zorunlu değ ld r. Ancak, MY.m.101/V hükmünde rödövans sözleşmeler nde sözleşmen n b t ş tar h , muhtemel süre uzatımları dah l gün/ay/yıl olarak bel rt leceğ hüküm altına alınmıştır78. Bu hükmün yürürlüğe g rmes yle b rl kte, tarafl arın maden şlet-me zn n n kullanımı ve rödövans bedel dışında rödövans süres hakkında da

77 Adams’a göre de rödövans bedel , rödövans sözleşmes n n esaslı unsurlarından b r s d r (bkz., agm., s. 635). Öte yandan, sözleşmen n konusunun bel rleneb l r olması yeterl d r. Bkz., 6.HD. 4.3.2014, E.2014/640 K.2014/2429, “…Sözleşme ile ruhsat sahibi dava dışı ... Bilecik Mermer İşletmeleri A.Ş., Bursa Merkez Çalı Bucağı Mahsempınar Köyü civarında koordinatları sözleşmede gösterilen mermer sahası dışında kalan tüm ruhsat sahasını elde edilen mermer üretiminin % 9’u rödovans bedeli ile davalıya kiralamıştır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016).

78 Uygulamada yapılan bazı rödövans sözleşmeler nde sözleşmen n başlangıç ve b t ş tar h açıkça bel rt lmekted r. Bkz., 14.HD. 8.7.2014, E.2014/1877 K.2014/9161, “…Bu sözleş-mede … 20.5.2009 tarihinden 12.6.2012 tarihine kadar işletme hakkının adı geçen şirkete rödövans karşılığı verildiği anlaşılmaktadır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.ka-zanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); aynı yönde bkz., 14.HD. 15.1.2008, E.2007/12869 K.2008/51, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); 6.HD. 24.12.2015, E.2015/2014 K.2015/11459, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.ka-zanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016).

Maden Yönetmel ğ yürürlüğe g rmeden önce bazı rödövans sözleşmeler nde sözleş-men n başlangıç tar h ve kaç yıl sürel olduğu bel rt lmekteyd . Bkz., 6.HD. 1.10.2014, E.2014/634 K.2014/10725, “…Davada dayanılan ve hükme esas alınan 08.06. 2007 tarihli ve on yıl süreli rödövans sözleşmesi konusunda tarafl ar arasında bir uyuşmazlık bulunma-maktadır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); aynı yönde bkz., 14.HD. 21.11.2007, E.2007/8532 K.2007/14665, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); 6.HD. 22.5.2014, E.2013/15333 K.2014/6622, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016). Ancak, MY.m.101/V’ n açık fades uyarınca artık rödövans sözleşmeler nde süren n bu şe-k lde bel rt lmes mümkün değ ld r.

Kemal ERDOĞAN


anlaşmalarının zorunlu hâle geld ğ söyleneb l r. Bu nedenle, kes n b t ş tar h göster lmeyen rödövans sözleşmeler de geçers z olacaktır79.

b. Rödövans Sözleşmes n n Şekl

D ğer sözleşmelerde olduğu g b , rödövans sözleşmes n n unsurların-dan b r s tarafl arın anlaşmasıdır. Tarafl arın anlaşarak b r sözleşme kurab lme-ler ç n rade açıklamasında bulunmaları gerekmekted r. İrade açıklamasının şekl , kural olarak, önem arz etmez. Ancak, kanun koyucu, bazı sebeplerle b r takım hukukî şlemler n kurulab lmes ç n gereken rade açıklamalarının bel rl b r kalıpta yapılmasını stem şt r. Kanun hukukî şlemler n bel rl b r kalıpta yapılmasını emretmed kçe, tarafl ar rade açıklamalarını, sözlü, yazılı veya resmî şek llerde yapab l rler80.

Rödövans sözleşmes n n şekl den ld ğ zaman da, sözleşme nasıl kurulursa kurulsun, tarafl arın radeler n açıklarken kullanması gereken kalıplar fade ed lmek stenmekted r. Hang kalıbın kullanılması gerekt ğ , sözleşmen n tarafl arından b r s n n kamu tüzel k ş s olup olmasına göre farklılaşacaktır.

aa. Sözleşmen n Tarafl arının Özel Hukuk K ş s Olması Hâl nde

Borçlar hukukunda, kural olarak, şek l serbestîs lkes geçerl d r. Şek l serbestîs lkes , BK.m.12/I hükmünde “sözleşmelerin geçerliliği, kanunda aksi öngörülmedikçe, hiçbir şekle bağlı değildir” b ç m nde fade ed lm şt r. Yan , b r poz t f hukuk kuralının açıkça öngördüğü st snalar dışında, her türlü borçlar hukuku sözleşmes n geçerl olarak kurab lmek ç n tarafl ar radeler -

79 Topaloğlu, Şek l, s. 212. Bu hükmün uzun sürel yatırım yapmak steyen rödövansçıları olumsuz etk leyeceğ fade ed leb l r (bkz., Topaloğlu, Şek l, s. 212).

80 Hans Merz, Vertrag und Vertragschluss, 2. Aufl age, Fre burg 1992, s. 182; H. Oser / W. Schönenberger, Borçlar Hukuku, B r nc Kısım, (Çev. Reca Seçk n), Ankara 1947, s. 103-104; von Tuhr, s. 229; Halûk Tandoğan, Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , C. I/1, Ken-d s ne Özgü Yapısı Olan ve Karma Sözleşmeler, Satış ve Çeş tler , Trampa, Bağışlama, 6. Baskı, İstanbul 2008, s. 11; Adnan Tuğ, Türk Özel Hukukunda Şek l, 2. Baskı, Konya 1994, s. 28; Al Na m İnan / Özge Yücel, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 4. Baskı, Ankara 2014, s. 172; Hüsey n Hatem / Emre Gökyayla, Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, 2. Baskı, İstanbul 2012, s. 42; Fer t H. Saymen, Borçlar Hukuku Dersler , C. I, Umumî Hükümler, İstanbul 1950, s. 144-145; Turhan Esener, Borçlar Hukuku, C. 1, Ak tler n Kuruluşu ve Geçerl l ğ (BK.m.1-40), Ankara 1969, s. 168; Arsebük, s. 330; Aybay, s. 23; Ataay, s. 136; Gönensay, s. 63; Tek l, s. 75; Oğuzman / Öz, s. 139; Kocayusufpaşaoğlu / Hatem / Serozan / Arpacı, s. 270; Eren, Genel, s. 284; Akıncı, s. 77; Ayan, Borçlar, s. 175; Nomer, s. 99; Yıldırım, Abdulker m, s. 78.



n d led kler şek lde açıklayab l rler. D ğer b r fadeyle, tarafl arın radeler n sözlü olarak dah açıklamaları, sözleşmen n kurulab lmes ç n yeterl d r81.

Rödövans sözleşmes bakımından MY.m.82/I hükmünde yer alan resmî şek l şartı uygulama alanı bulmaz. Z ra rödövans sözleşmes yle maden ruhsatı devred lmemekte, sadece maden şletme zn n n kullanımının devr söz ko-nusu olmaktadır82. Görüldüğü üzere, rödövans sözleşmes n n şekl hakkında maden mevzuatında herhang b r hüküm bulunmamaktadır. Hâl böyle olunca, teor k olarak, rödövans sözleşmes n n herhang b r şekle tâb olmadığını ve sözlü olarak dah kurulab leceğ n söylemek mümkündür83. Ancak, tarafl ar, b r poz t f hukuk kuralıyla şekle tâb tutulmamış olan sözleşmen n şekle tâb olması konusunda anlaşab l rler. Böylece, tarafl ar, rödövans sözleşmes n adî yazılı şek lde yapab lecekler g b ; noterde düzenleme ya da onaylama şekl n-de yapab l rler84.

81 Merz, s. 182; von Tuhr, s. 229; Saymen, s. 144; Gönensay, s. 63; Ataay, s. 136; Aybay, s. 23; Arsebük, s. 330; Esener, s. 168; Oğuzman / Öz, s. 139; Hatem / Gökyayla, s. 42; Eren, Genel, s. 282; Ayan, Borçlar, s. 37, 175; Nomer, s. 99; Akıncı, s. 84-85; İnan / Yü-cel, s. 207; Yıldırım, Abdulker m, s. 104.

82 Topaloğlu, Şek l, s. 209. 10.HD. 17.10.2014, E.2014/16695 K.2014/19906, “…Türk Borçlar Hukukunda sözleşmelerde şekil serbestisi geçerlidir. Yasada özel olarak bir şek-le bağlanmayan sözleşmeleri tarafl ar istedikleri şekilde yapabilirler. Rödovans sözleşmesi maden ruhsatının devri anlamına gelmediğinden, devir sözleşmesinin Maden İşleri Genel Müdürlüğünde yetkili memur huzurunda yapılması zorunluluğu yoktur. …” (Kazancı İçt -hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); aynı yönde bkz., 10.HD. 26.5.2014, E.2013/18757 K.2014/12683, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); 10.HD. 17.10.2014, E.2014/16695 K.2014/19906, (Kazan-cı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); 10.HD. 25.11.2013, E.2013/3807 K.2013/22156, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Ta-r h : 25.4.2016); 21.HD. 26.1.2010, E.2009/12236 K.2010/620, (Kazancı İçt hat B lg Ban-kası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016).

83 Amıklıoğlu, s. 75. Zımnî rade açıklamasıyla da kurulmasının mümkün olduğu hakkında bkz., Adams, s. 633. HGK. 11.10.2006, E.2006/11-617 K.2006/642, “…O halde mahkeme-ce herhangi bir şekil şartına tabi olmayan rödovans sözleşmesine dayalı davacı taleplerinin değerlendirilmesi gerekir iken, …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er -ş m Tar h : 25.4.2016); aynı yönde bkz., 11.HD. 8.12.2005, E.2004/12958 K.2005/12044, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016).

84 Gülay Öztürk, Teor de ve Uygulamada Hasılat K rası, Ankara 2010, s. 71; Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 46; Topaloğlu, Şek l, s. 210; Uyumaz / Güngör, s. 157; Erekmekc / Süleymanoğlu, s. 136; Amıklıoğlu, s.75. 21.HD. 12.6.2014, E.2014/4877 K.2014/13472, “…Maden ruhsat sahibi ( madenci ) ile rödövansla sahayı işletecek olan ( rödövansçı ) rödövans sözleşmesini isterlerse adi yazılı şekilde, isterlerse noter de düzenleme şekilde ya-pabilirler …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); aynı yönde bkz., 21.HD. 10.11.2005, E.2005/7880 K.2005/10996, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); 21.HD. 26.1.2010, E.2009/12236 K.2010/620, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016);

Kemal ERDOĞAN


Rödövans sözleşmes n n aslının ve sözleşmede mzası bulunan taraf ş rket se, mza s rküler n n; gerçek k ş se, mza beyannames n n asıllarının MİGEM’e ver lmes gerekmekted r85. Bu nedenle, rödövans sözleşmes n n, teor k olarak, sözlü olarak veya zımnî rade açıklamasıyla dah kurulab lece-ğ kabul ed leb l rse de; b r etk nl k unsuru olarak değerlend r leb lecek olan Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığı’nın z n veya cazet n n alınab lmes ve sözleşmen n maden s c l ne şerh ed leb lmes ç n en azından yazılı olarak dü-zenlenmes gerekt ğ ler sürüleb l r. Bu konuda, Maden Kanunu’na hüküm konularak rödövans sözleşmeler n n yazılı şek lde yapılmadıkça geçerl olma-yacağı hüküm altına alınab l r.

Rödövans sözleşmes ne konu olan maden sahasının, önceden üzer nde nşa ed len b r şletme le de devred leb lmes mümkündür. Maden sahasıyla

b rl kte b r şletmen n de kullanımının devred lm ş olduğu durumlarda, şlet-men n k ralanmasına l şk n kurallar somut olayda uygulama alanı bulur. Bu hâlde, maden sahası üzer ndek şletmen n, t carî şletme olab lmes ç n gere-ken “gelir sağlamayı hedef tutmak”, “devamlılık”, “bağımsızlık” ve “esnaf işletmesi için öngörülen sınırın aşılması” şekl ndek unsurları86 taşıyıp taşı-madığına bakmak gerekmekted r. Eğer maden sahası üzer ndek şletme, bu unsurları taşıyorsa, t carî şletme olarak n telend r lecekt r. Bu nedenle, t caret s c l ne tesc l ed lm ş87 b r t carî şletmen n k ralanmasını konu alan rödövans sözleşmeler n n, yazılı olarak88 yapılması ve t caret s c l ne tesc l ed lmes ge-

11.HD. 4.2.1999, E.1998/8755 K.1999/461, “…müvvekkillerinin uhdesinde bulunan AR.62/371, İR. 510 ruhsat nolu maden (kömür) sahalarının 10.02.1965 günlü noterden rö-dövans sözleşmesi ile …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016).

85 Kocaman / Kayar / Kocaman, s. 236.86 Ticari işletmenin unsurları hakkında ayrıntılı b lg ç n bkz., Hüsey n Ülgen / Mehmet Hel-

vacı / Abuzer Kend gelen / Arslan Kaya / N. Füsun Nomer Ertan, T car İşletme Hukuku, 5. Baskı, İstanbul 2015, s. 145-166; Rıza Ayhan / Mehmet Özdamar / Hayrett n Çağlar, T car İşletme Hukuku, Genel Esaslar, 9. Baskı, Ankara 2016, s. 119-124; Oruç Ham Şener, T car İşletme Hukuku, Ankara 2016, s. 4-7; Al Bozer / Celal Göle, T car İşletme Hukuku, 3. Baskı, Ankara 2015, s. 7-12.

87 Ayhan / Özdamar / Çağlar’a göre, TK.m.11/III, t caret s c l ne tesc l ed lm ş t carî şletme-ler hakkında uygulanab l r (bkz., age., 136, 139).

88 T carî şletmeler n k ralanmasını konu alan sözleşmeler n yazılı şek lde yapılması gerekt ğ hakkında bkz., Kend gelen (Ülgen / Helvacı / Kaya / Nomer Ertan), s. 199; Ayhan / Özdamar / Çağlar, s. 164; Şener, s. 19; Bozer / Göle, s. 20-21. TK.m.11/III’de öngörülen şek l şartı, geçerl l k şartıdır (Kend gelen (Ülgen / Helvacı / Kaya / Nomer Ertan), s. 199; Bozer / Göle, s. 20-21).



rekmekted r (TK.m.11/III)89. Buna karşılık, t caret s c l ne tesc l ed lmem ş olan t carî şletmeler ve t carî şletme mah yet nde olmayan şletmeler n k -ralanmasını konu alan rödövans sözleşmeler ne borçlar hukukunda yer alan hükümler uygulanacaktır.

bb. Sözleşmen n Tarafl arından B r s n n Kamu Tüzel K ş s Olması Hâl nde

Rödövans sözleşmen n tarafl arından b r s n n kamu tüzel k ş s olması hâl nde, şek l serbestîs lkes uygulama alanı bulmaz. Z ra kamu kurumla-rı, rödövans sözleşmes n n yapımı aşamasında hale yöntem n kullanmakta-dırlar. Bu hâlde, sözleşmen n yapılması aşamasına kadar gerçekleşt r len ş-lemler n tamamının b rer darî şlem olduğunu söylemek mümkündür. D ğer b r dey şle, darî sözleşmeler le daren n özel hukuk sözleşmeler arasında sözleşmen n yapımı aşamasında herhang b r farklılık bulunmamaktadır. Bu durum, sözleşmen n tarafl arından b r s n n kamu tüzel k ş olduğu hâllerde, sözleşmen n yapılmasına kadark aşamada daren n şlemler ne l şk n uyuş-mazlıklar ç n darî yargının görevl olmasına; buna karşılık, sözleşmen n m-zalanmasından sonrak dönemde çıkan uyuşmazlıklar ç n adlî yargının görev-l olmasına yol açmaktadır90.

Türk ye Kömür İşletmeler Kurumu Genel Müdürlüğü, kurum tarafın-dan yapılacak olan rödövans sözleşmeler n n yapılma usulünü yeknesak ku-rallara tâb tutmak amacıyla 2007 yılında Rödövans Uygulama Yönerges çı-karmıştır. Gerçekten, söz konusu yönergen n b r nc maddes nde, Yönergen n çıkarılma amacının rödövans karşılığında üret m yaptırılmasına l şk n esas ve usuller n bel rlenmes olduğu fade ed lm şt r91. Buna karşılık, d ğer kamu kurumları, rödövans sözleşmeler n n yapılmasına l şk n böyle b r yönerge çı-karmamıştır. Bu nedenle, bu kamu kurumlarının yaptığı rödövans sözleşmele-r ne Maden Kanunu ve Maden Yönetmel ğ ’nde düzenlenen hale hükümler -n n uygulanması gerekt ğ fade ed leb l r92.

89 Topaloğlu, Şek l, s. 210; Amıklıoğlu, s. 75. 90 Baht yar Akyılmaz / Sezg ner Sezg ner / Cem l Kaya, Türk İdare Hukuku, 5. Baskı, Ankara

2014, s. 470; At lla İnan, İhale Hukuku Ders Notları, 2. Baskı, Ankara 2014, s. 36.91 Bkz., Türk ye Kömür İşletmeler Kurumu Genel Müdürlüğü: Rödövans Uygulama Yö-

nerges 2007.92 Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 259. 11.HD. 10.2.1998, E.1997/8291 K.1998/684, “…Da-

vacı vekili, Torbalı ilçesindeki İD.91 sicil 275 ruhsat no’lu demir maddesi sahası-nın rödevansla işletilmesi hususunda açılan ihale sonunda en uygun teklifi veren davalı ile 19.4.1994 tarihinde 3.dönem 5 yıllık sözleşme imzalandığını …” (Kazan-

Kemal ERDOĞAN


5. Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığının İzn

2015 yılında, 4.2.2015 tar h ve 6592 sayılı Kanun’un93 22 nc mad-des yle Maden Kanunu’nun ek yed nc maddes ne b r nc fıkrasından önce gelmek üzere k fıkra eklenm şt r. Bu değ ş kl k sonrasında, ruhsat sah pler le üçüncü k ş ler arasındak rödövans sözleşmeler n n Bakanlığın zn ne tâb

olduğu ve z n alınmaksızın yapılan rödövans sözleşmeler le yürütülen faal -yetler n durdurulacağı hüküm altına alınmıştır94.

Burada değerlend r lmes gereken husus, Enerj ve Tab Kaynaklar Ba-kanlığı tarafından ver len zn n, aslında b r hukukî şlem olan rödövans sözleş-mes ne etk s n n ne olacağıdır. Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanlığı tarafından ver lecek olan zn n rödövans sözleşmes bakımından b r etk nl k unsuru ol-duğunu söylemek mümkündür95.

Bu durumda, rödövans sözleşmes n n yapılmasından zn n ver lmemes veya ver lmes ânına kadar maden sahasında rödövansçı (rödövans veren) ta-rafından üret m yapılmışsa MadK.m.12/5 hükmünün kıyasen uygulama alanı bulab leceğ söyleneb l r. Z ra, rödövansçının (rödövans veren n) maden sa-hasında üret m yapab lmes ç n, mutlaka ruhsat sah b le arasında geçerl b r rödövans sözleşmes n n olması gerekmekted r. Geçers z olan rödövans söz-

cı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016); 11.HD. 10.2.1998, E.1997/8291 K.1998/684, “…Torbalı ilçesindeki İD.91 sicil 275 ruhsat no’lu demir mad-desi sahasının rödevansla işletilmesi hususunda açılan ihale sonunda en uygun teklifi veren davalı ile 19.4.1994 tarihinde 3.dönem 5 yıllık sözleşme imzalandığını, …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 25.4.2016).

93 RG. 18.2.2015, S. 29271.94 Maden Kanunu’nun ek yed nc maddes ne, 6592 sayılı Kanun’la eklenen rödövansla lg l

hükümler n emred c n tel k taşıdığı söyleneb l r (Topaloğlu, Şek l, s. 213; Amıklıoğlu, s. 79). Sert / Şahverd oğlu’na göre, bu değ ş kl kle b rl kte, verg borcu olan şletmelere rö-dövans sözleşmes ç n z n ver lemeyeb lecekt r (bkz., M. Sert / İ. Şahverd oğlu, Maden Kanununda Yapılan Son Değ ş kl kler n Sektöre Muhtemel Olumlu ve Olumsuz Etk ler n n İrdelenmes , Maden Hukuku B ld r ler K tabı, Ankara 2016, s. 199). 6592 sayılı Kanun’un yürürlük tar h olan 18.2.2015 tar h nden önce kurulan rödövans sözleşmeler n n durumu Geç c 23 üncü maddede düzenlenm şt r. Buna göre, bu tar hten önce kurulan rödövans söz-leşmeler n n b r örneğ n n 18.2.2015 tar h nden t baren üç ay ç nde MİGEM’e ver lmes zorunludur. Aks takd rde, rödövansla yapılan madenc l k faal yet durdurulur. Ancak, değ -ş kl kten önce kurulan rödövans sözleşmeler ç n, Bakanlıktan z n alınması gerekl değ ld r (bkz., Topaloğlu, Şek l, s. 214).

95 Buna karşılık, Topaloğlu’na göre, Bakanlık tarafından ver lecek olan z n, BK.m.12 an-lamında b r geçerl l k şartıdır (bkz., Şek l, s. 211-212). Aynı şek lde, Topaloğlu’na göre, Maden Kanunu’nun emred c n tel k taşıyan ek yed nc maddes nde yer alan Bakanlık zn n alamayan rödövans sözleşmeler , BK.m.27 uyarınca kes n hükümsüzdür (bkz., Şek l, s. 213-214).



leşmes ne st naden maden şletme zn alanında yapılan üret m n başkasına a t ruhsat alanı çer s nde yapıldığı fade ed leb l r96.

6. Rödövans Sözleşmes n n Maden S c l ne Şerh Ed lmes

Öğret de de fade ed ld ğ üzere, maden s c l , tapu s c l ne hâk m olan lkelere göre dare ed lmekted r97. Bu nedenle, tapu s c l ne b r takım k ş -

sel (şahsî) hakların şerh ed lerek etk ler n n güçlend r lmes mümkün olduğu g b 98, maden s c l ne de b r takım k ş sel hakların şerh ed lmes mümkündür. Rödövans sözleşmes , tarafl arı arasında k ş sel (şahsî) b r borç l şk s doğu-rur99. D ğer b r fadeyle, rödövansçının (rödövans veren n) rödövans sözleş-mes nden kaynaklanan hakkını, kural olarak, b r başka k ş ye karşı ler sürme mkânı bulunmamaktadır. O, bu hakkını ancak rödövans sözleşmes n n karşı

tarafı olan ruhsat sah b ne karşı ler süreb l r. Ruhsat sah b n n, maden ruh-satını b r başka k ş ye devretmes hâl nde, rödövansçı (rödövans veren) bu hakkını kural olarak, yen ruhsat sah b ne karşı ler süremez.

Burada tartışılması gereken husus, rödövans sözleşmes n n maden s -c l ne şerh ed lmes n n rödövansçının (rödövans veren n) sözleşmeden doğan hakkına aynî b r etk tanıyıp tanımayacağıdır. Bu konuda, lk olarak, rödövans sözleşmeler n n maden s c l ne şerh ed lmes yle, tıpkı tapu s c l ne şerh ed -leb len k ş sel (şahsî) haklarda olduğu g b , rödövansçının (rödövans veren n) sözleşmeden doğan k ş sel (şahsî) hakkının aynî b r etk ye kavuşacağı söyle-

96 Erdoğan, s. 89.97 Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 49; Topaloğlu, Şek l, s. 217; Göğer, Maden, s. 124; Özda-

mar, Maden Hakkının Devr , s. 126. Tapu s c l ne hâk m olan lkeler ç n bkz., M. Kemal Oğuzman / Özer Sel ç / Sa be Oktay Özdem r, Eşya Hukuku, 20. Baskı, İstanbul 2017, s. 152-156; Turhan Esener / Kudret Güven, Eşya Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2017, s. 126-132; F kret Eren / Veysel Başpınar, Toprak Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2014, s. 239-256; A. Lâle S rmen, Eşya Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2017, s. 116-119; Turgut Akıntürk, Eşya Hukuku, İstanbul 2009, s. 273-281; Ayan, I, s. 219-248; Ertaş, s. 93-106; Hasan Erman, Eşya Hu-kuku Dersler , 5. Baskı, İstanbul 2014, s. 35; Haluk Nam Nomer / Mehmet Serkan Ergüne, Eşya Hukuku, Z lyetl k ve Tapu S c l , 5. Baskı, İstanbul 2017, s. 109-110. D ğer taraftan, maden s c l n n tutulmasında, tapu s c l nde olduğu g b aynî yöntem kullanılmaktadır. Ma-den s c l n n tutulmasından kaynaklanab lecek zararlar açısından, her ne kadar kanunda her-hang b r hüküm bulunmasa da, devlet n sorumlu olacağının kabul ed lmes gerekmekted r (Göğer, Maden, s. 128-129).

98 Bu konuda bkz., Aydın Aybay / Hüsey n Hatem , Eşya Hukuku, 4. Baskı, İstanbul 2014, s. 92-97; Mehmet Ünal / Veysel Başpınar, Şeklî Eşya Hukuku, 8. Baskı, Ankara 2016, s. 284-292; Oğuzman / Sel ç / Oktay Özdem r, s. 249-251; Ayan, I, s. 403-406.; Esener / Güven, s. 167-171; S rmen, s. 205-212; Akıntürk, s. 314, 315; Ertaş, s. 169-172; Erman, s. 40; Nomer / Ergüne, s. 137-145.

99 Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 159 vd.; Amıklıoğlu, s. 40.

Kemal ERDOĞAN


neb l r100. Buna karşılık, Danıştay b r kararında101, rödövans sözleşmes n n b r özel hukuk sözleşmes olduğu ve bu nedenle de maden s c l ne şerh ver lse de üçüncü k ş ve kurumlara karşı ler sürülemeyeceğ bel rt lm şt r. Bu ba-kımdan, rödövans sözleşmes n n maden s c l ne şerh ver lmes n n, aynî etk sağlayab lmes ç n kanunda bu yönde b r düzenleme olması gerekt ğ fade ed leb l r. Z ra, sadece rödövans sözleşmes n n maden s c l ne şleneceğ n n fade ed lmes , sözleşmeden doğan k ş sel (şahsî) hakka aynî etk sağlanıp

sağlanmadığını tartışmalı hâle get rmekted r102.

Sonuç olarak, gerek maden sektöründe yatırım yapmak steyen k ş ler ç n güvenl b r ortam sağlanab lmes gerekse rödövans sözleşmeler n n ma-

den s c l ne kayded leceğ yönündek faden n anlamsızlığını ortadan kaldır-mak ç n, rödövans sözleşmeler n n maden s c l ne kayded leceğ yönündek

100 Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 50; Topaloğlu, Şek l, s. 217; Amıklıoğlu, s. 36; Erekmekc / Süleymanoğlu, s. 141.

101 D.8.D. 30.1.2009, E.2008/4170 K.2009/473, “Rödövans sözleşmelerine dair hukuk siste-mimizde özel düzenleme bulunmamakla beraber bu sözleşmelerini borçlar yasasının ha-sılat kirasına dair hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği ve bu sözleşmelerin sadece sözleşme tarafl arını bağlayıcı olması, üçüncü kişiler ve kurumları bağlayıcı ve so-rumluluğunun bulunmadığı, bu sebeple bu sözleşme hükümlerine dayanılarak işlem tesisine olanak bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Bu durumda, ancak tarafl arı arasında bağlayıcı olan rödövans sözleşmesine dayanarak idarî işlem tesisinin mümkün olmaması sebebiyle yasal dayanağı bulunmayan davaya konu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır” (Ka-zancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016).

102 MY.m.82/VIII hükmünde rödövans sözleşmes bulunan ruhsatların dev r talepler nde dev r alandan, mevcut rödövans sözleşmes n n kabul ed ld ğ ne da r taahhütname steneceğ , ve-r lmemes hal nde dev r şlem gerçekleşt r lemeyeceğ ne da r b r düzenleme bulunmaktadır. MY.m.96/I-k hükmündek “işlenir” f l n n em r çermes le b rl kte değerlend rd ğ m zde, Yönetmel k yürürlüğe g rd ğ takd rde, her rödövans sözleşmes n n maden s c l ne şlene-ceğ (şerh ver leceğ ) ve rödövans sözleşmes ne konu olan saha üzer ndek ruhsatın b r baş-kasına devred lmes hâl nde maden s c l ne ver len şerh n aynî etk sağlayacağından söz ed leb l r. Buna karşılık, MY.m.101/II hükmüne göre, “maden işletme ruhsat sahiplerinin, ruhsat sahalarının bir kısmı veya tamamı için üçüncü kişilerle yapmış oldukları rödövans sözleşmelerinin ve bu sözleşmelerde yapılan değişikliklerin, devir ve intikal işlemlerinde, bilgilendirme amacıyla Genel Müdürlüğe verilmesi ve maden siciline bilgi amaçlı şerh edil-mesi zorunludur. Genel Müdürlük hiçbir şekilde rödövans sözleşmelerine taraf değildir”. Maden Yönetmel ğ ’nde öncek Yönetmel kte bulunmamasına rağmen yen b r düzenleme (MY.m.82/VIII) yapılarak, rödövans sözleşmes n n ruhsatı devralacak k ş tarafından kabul ed lmes zorunlu tutulmasına rağmen; bu fıkrada “bilgilendirme amacıyla” fades n n ye-n den kullanılması eleşt r ye açıktır. Bu nedenle, MY.m.82/VIII hükmünün amacı d kkate alınarak, MY.m.101/II’de yer alan “bilgilendirme amacıyla” fades n n sadece “Genel Mü-dürlüğe verilmesi” fades le l şk l olduğu; buna karşılık, “maden siciline şerh edilmesi” fades le l şk l olmadığını söylemek yer nde olacaktır. Böylel kle, MK.m.1009’da yer

alan k ş sel hakların şerh ne benzer b r durum ortaya çıkacaktır.



hükmün MK.m.1009 çerçeves nde değerlend r lmes yer nde olacaktır103. D -ğer taraftan, rödövans sözleşmes n n maden s c l ne şlenmes sözleşmen n kurucu, geçerl l k veya etk nl k unsurları bağlamında değerlend r lemez. D -ğer b r fadeyle, rödövans sözleşmes n n maden s c l ne kayded lmem ş olma-sı, sözleşmen n kurulmasına ve geçerl l ğ ne herhang b r etk etmeyecekt r104.

103 Topaloğlu, Maden Hukuku, s. 51; Topaloğlu, Şek l, s. 217. Ancak, Maden Yönetmel ğ n n 101 üncü maddes n n k nc fıkrasında geçen “Maden işletme ruhsat sahiplerinin, ruhsat sahalarının bir kısmı veya tamamı için üçüncü kişilerle yapmış oldukları rödövans sözleş-melerinin ve bu sözleşmelerde yapılan değişikliklerin, devir ve intikal işlemlerinde, bilgi-lendirme amacıyla Genel Müdürlüğe verilmesi ve maden siciline bilgi amaçlı şerh edilmesi zorunludur” şekl ndek faden n lafzı d kkate alındığında bu sonuca varmak güç gözükse de, amaca dayalı (ga ) yorum metodu le böyle b r çıkarım yapılması gerekl ve yer nded r.

104 Erekmekc / Süleymanoğlu, s. 141. HGK. 11.10.2006, E.2006/ 11-617 K.2006/642, “…Mahkemece, toplanan kanıtlara göre, maden işletme ruhsatının davalıya ait olduğu, davalı-nın 21.12.1999 tarihinde dava dışı Feyzullah Kurtul ile harici rödovans sözleşmesi imzala-dığı, davacının müdahil Tacettin ile ocaktan çıkacak kömürün % 40’ının Tacettin’e, % 30’un ise davacıya ait olacağının kararlaştırıldığı, ancak, Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün 16.06.2003 tarihinde davalı ile diğer müdahil Duraksan Ltd. Şti. arasındaki rödovans sözleşmesini kabul ettiği, bu durumda her ne kadar davalı, davacı ve dava dışı Feyzullah Kurtul arasında yapılmış bir sözleşme var ise de bu sözleşmenin Maden Yasası’nın 38’nci maddesi gereğince maden siciline tescil ettirilmediği, bu nedenle sözleşmenin davalıyı ve Maden Dairesi’ni bağlamadığı… gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. …(Daire-mizin 23.03.1998 tarih ve 1998/394-1918 sayılı ilamında da önceden imzalanan ve bilahare maden siciline tescil edilen iki ayrı sözleşmeye dayalı talepler açısından maden siciline kayıtlı sözleşme dışındaki sözleşme hükümlerinin de tarafl arı bağlayıcı olduğu belirtilmiş-tir.) Tarafl ar arasındaki sözleşmenin maden siciline tescili zorunluluğu bulunmayıp, tescil ancak madendeki devlet hakkının takibi açısından hüküm ifade etmektedir. O halde mah-kemece herhangi bir şekil şartına tâbi olmayan rödovans sözleşmesine dayalı davacı ta-leplerinin değerlendirilmesi gerekir iken, somut olayda uygulama yeri bulunmayan Maden Kanunu’nun 38. maddesine göre sözleşmenin maden siciline kaydedilmediği gerekçesiyle davanın reddi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle dahi bozulması gerekmiştir. …” (Ka-zancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016). Aynı yönde bkz., 11.HD. 8.12.2005, E.2004/12958 K.2005/12044, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016). Ancak, uygulamada bazı rödövans sözleşmeler ne, sözleşmen n maden s c l ne tesc l ed ld ğ nde yürürlüğe g receğ yönünde hükümler ko-nulmaktadır. Bu durumda, rödövans sözleşmes n n gec kt r c koşula bağlı olarak yapıldığı söyleneb l r. Bu nedenle, sözleşme maden s c l ne tesc l ed l nceye kadar hüküm fade et-meyecekt r. Buna karşılık, sözleşmen n maden s c l ne tesc l ed lmes yle b rl kte şart (ko-şul) gerçekleşecek ve sözleşme hüküm fade etmeye başlayacaktır. Bu yönde bkz., 11.HD. 23.3.1998, E.1998/394 K.1998/1918, “…Tarafl ar arasında 28.8.1997 tarihinde düzenlendi-ği anlaşılan rödövans sözleşmesinin, 29.8.1987 günlü protokol gereği davacının rödövans hakkının maden siciline tescil edildiğinde yürürlüğe gireceği, tescil yapılmadığı takdirde ise sözleşmenin yapılmamış sayılacağının belirlendiği anlaşılmaktadır. Dosyada mevcut Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığının 2.12.1992 tarihli yazısıyla da il-gili tescil işleminin 10.4.1992 tarihinde gerçekleştiği, gecikmeden ötürü davalı şirketin her-hangi bir kusurunun bulunmadığı görülmektedir. Bu durumda 28.8.1987 tarihli rödövans sözleşmesinin 10.4.1992 tarihinden önceki döneme uygulanma imkânı bulunmamaktadır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016).

Kemal ERDOĞAN


Öte yandan, rödövans sözleşmeler bakımından kıyasen uygulama alanı bula-b lecek olan BK.m.310/I hükmüne göre se, sözleşmen n kurulmasından sonra maden sahası herhang b r sebeple el değ şt r rse, yen ruhsat sah b rödövans sözleşmes n n tarafı olur105. Bu düzenleme karşısında, rödövans sözleşmele-r n n maden s c l ne kaydının şerh olarak değerlend r lmes n n herhang b r prat k etk s nden bahsetmek mümkün olmayacaktır106.

V. HUKUKÎ NİTELİK

Gerek maden hakkını dev r sözleşmes gerek de rödövans sözleşmes , her şeyden önce, b rer özel hukuk sözleşmes d r. Z ra her k sözleşme de ta-rafl arından b r s n n dare olması hâl nde dareye karşı tarafın sah p olmadığı ayrıcalıklar ve üstünlükler vermemekted r107. Bu k sözleşmen n b rer özel hukuk sözleşmes olması neden yle, sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıkla-rın çözümü ç n dare hukukunda darî sözleşmeler ç n öngörülen kurallar de-ğ l; medenî hukuk ve borçlar hukukunda öngörülen kurallar uygulanmalıdır.

Her k sözleşmen n de kurulab lmes ç n, tarafl arın b rb r ne uygun ve karşılıklı rade açıklamasında bulunması yeterl d r (BK.m.1). Bu neden-le, hem maden hakkını dev r sözleşmes n n hem de rödövans sözleşmes n n b rer rızaî sözleşme olduğu fade ed leb l r108. Rızaî b r sözleşme olan maden hakkını dev r sözleşmes , öncek ruhsat sah b le yen ruhsat sah b arasında b r borç l şk s kurmaktadır. Buna göre, öncek ruhsat sah b , kend s ne a t olan maden hakkını yen ruhsat sah b ne devretme borcu altına g rmekted r. Rödövans sözleşmes se, ruhsat sah b le rödövansçı (rödövans veren) ara-sında b r borç l şk s doğurmaktadır. Tarafl ar arasında doğan bu borç l şk s , ruhsat sah b ne maden şletme zn n n kullanımını rödövansçıya (rödövans verene) terk etme yükümlülüğü yüklemes ne karşın, rödövansçıyı (rödövans

105 Topaloğlu, Şek l, s. 218.106 Faruk Acar, K ra Hukuku Şerh (TBK m. 299-326), 3. Baskı, İstanbul 2016, s. 324.107 Met n Günday, İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara 2011, s. 186-187; A. Şeref Gözübüyük

/ Turgut Tan, İdare Hukuku, C. 1, Genel Esaslar, 9. Baskı, Ankara 2013, s. 488; İsmet G -r tl / Pertev B lgen / Tayfun Akgüner / Kahraman Berk, İdare Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 2013, s. 1213; Ender Ethem Atay, İdare Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2014, s. 552; Ramazan Çağlayan, İdare Hukuku Dersler , 3. Baskı, Ankara 2015, s. 573; Akyılmaz / Sezg ner / Kaya, s. 477-479; Çev kçel k, s. 73. Kalabalık’a göre, daren n sah p olduğu ayrıcalıklar ve üstünlüklere örnek olarak, tek yanlı değ şt rme, tek yanlı fes h, denetleme, ceza verme, şletmeye el koyma ve şletmey satın alma yetk ler göster leb l r (bkz., Hal l Kalabalık,

Kısa İdare Hukuku, Konya 2014, s. 189).108 von Tuhr, s. 141-142; Tek l, s. 44; Gönensay, s. 23-24; Eren, Genel, s. 238; Esener, s. 20;

Ayan, Borçlar, s. 157; İnan / Yücel, s. 158.



veren ) sözleşmede kararlaştırılan rödövans bedel n ruhsat sah b ne ödeme borcu altına sokmaktadır109. Bu nedenle, her k sözleşmen n de borç doğuran b r sözleşme olduğu söyleneb l r.

Borç yüklenenler n sayısına göre, maden hakkını dev r sözleşmes ba-kımından b r değerlend rme yapmak gerek rse, sözleşmen n tarafl arca bel rle-nen ed m ne göre, “tek tarafa borç yükleyen sözleşme” 110 veya “tam iki tarafa borç yükleyen sözleşme” 111 şekl nde kurulab lmes mümkündür. Bu nedenle, Borçlar Kanunu’nda tam k tarafa borç yükleyen sözleşmeler ç n öngörü-len hükümler, maden hakkının b r bedel veya mal karşılığında devred ld ğ sözleşmelerde n tel ğ ne uygun düştüğü ölçüde uygulama alanı bulacaktır112. Buna karşılık, rödövans sözleşmes , tam k tarafa veya eks k k tarafa borç yükleyen sözleşme şekl nde kurulab l r. Gerçekten, rödövansçıya (rödövans verene) maden hakkının kullanımı b r bedel karşılığında devred lm şse, rö-dövans sözleşmes n n tam k tarafa borç yükleyen b r sözleşme olduğu; buna karşılık, bedels z olarak devred lm şse rödövans sözleşmes n n eks k k tarafa borç yükleyen b r sözleşme olduğu fade ed leb l r. Z ra, maden hakkının kul-

109 Amıklıoğlu, s. 73.110 Merz, s. 35; von Tuhr, s. 139-140; O. Gökhan Antalya, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler,

C. 1, 2. Baskı, İstanbul 2013, s. 153; Nec p B lge, Borçlar Hukuku, Özel Borç Münase-betler , Ankara 1962, s. 15-16; F kret Eren, Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, 3. Baskı, Ankara 2016, s. 15-16; Tek l, s. 43; Gönensay, s. 20, 22; Esener, s. 17-18; Eren, Genel, s. 210; Kocayusufpaşaoğlu / Hatem / Serozan / Arpacı, s. 98; Oğuzman / Öz, s. 45; Ayan, Borçlar, s. 154; Akıncı, s. 65; İnan / Yücel, s. 155-156; Yıldırım, Abdulker m, s. 53-55. Aynı anlama gelmek üzere, öğret de “tek tarafl ı borç doğuran akitler” ve “iki tarafl ı borç doğuran akitler” (B lge, s. 15-16), “tek tarafl ı sözleşmeler” ve “iki tarafl ı sözleşmeler (synallagmatique)” (Tek l, s. 43; Oğuzman / Öz, s. 45; Ayan, Borçlar, s.154), “tek tarafl ı akitler” ve “iki tarafl ı akitler” (Esener, s. 17-18), “bir tarafl ı sözleşmeler” ve “iki tarafl ı sözleşmeler” (Antalya, s. 153), “karşılıksız akitler” ve “karşılıklı akitler” (İnan / Yücel, s. 155) fadeler de kullanılmaktadır. Buna karşılık, Kocayusufpaşaoğlu / Hatem / Sero-zan / Arpacı’ya göre, b r tarafl ı sözleşme kavramını kullanmaktan kaçınmak gerekmekted r (bkz., age., s. 98).

111 Merz, s. 35; B lge, s. 16; Eren, Genel, s. 211; Eren, Özel, s. 16; Kocayusufpaşaoğlu / Ha-tem / Serozan / Arpacı, s. 98-99; Esener, s. 18; Akıncı, s. 65; Antalya, s. 153-154; Ayan, Borçlar, s. 154-155; İnan / Yücel, s. 155-156; Yıldırım, Abdulker m, s. 54-55. Öğret de, aynı anlama gelmek üzere, “tam olarak iki tarafl ı borç doğuran akitler” ve “eksik iki tarafl ı borç doğuran akitler” (B lge, s. 16),“tam iki tarafl ı sözleşmeler” ve “eksik iki tarafl ı söz-leşmeler” (Oğuzman / Öz, s. 45; İnan / Yücel, s. 155; Ayan, Borçlar, s. 155) fadeler de kullanılmaktadır.

112 Erekmekc / Süleymanoğlu, s. 138; Amıklıoğlu, s. 72. Dolayısıyla, ödemezl k def’ (BK.m.97), borçlu temerrüdü (BK.m.123-126) ve mkânsızlık (BK.m.36) hükümler , n tel -ğ ne uygun düştüğü ölçüde, rödövans sözleşmeler ç n de uygulama alanı bulur. Bkz., İnan / Yücel, s. 156.

Kemal ERDOĞAN


lanımının bedels z olarak devred lmes hâl nde, ruhsat sah b her zaman aslî ed m yükümlülüğü altına g rmekteyken; rödövansçı (rödövans veren) sözleş-me süres n n b t m hâl nde ruhsat sah b n n aslî ed m le karşılıklılık l şk s çer s nde olmayan ger verme yükümlülüğü altına g rmekted r. Bu nedenle,

Borçlar Kanunu’nda tam k tarafa borç yükleyen sözleşmeler ç n öngörülen hükümler, maden hakkının kullanımının b r bedel karşılığında devred ld ğ rö-dövans sözleşmeler ne n tel ğ ne uygun düştüğü ölçüde uygulanab lecekt r113.

Maden hakkının kend s n n veya kullanımının mutlaka b r bedel karşı-lığında devred lmes gerekl l ğ ne l şk n, maden hukuku mevzuatında b r hü-küm bulunmamaktadır. Bu nedenle, tarafl ar, maden hakkının kend s n n veya kullanımının b r bedel karşılığında veya bedels z olarak devred leceğ konu-sunda anlaşab l rler. Bu durumda, gerek maden hakkını dev r sözleşmes n n gerek de rödövans sözleşmes n n “ivazlı” veya “ivazsız” olarak akded leb l-mes n n mümkün olduğu söyleneb l r.

Sözleşmeler, kanunî düzenlemeye kavuşmuş olup olmamalarından ha-reketle, “tipik (isimli) sözleşmeler” ve “atipik (isimsiz) sözleşmeler” olmak üzere k ye ayrılmaktadır114. B r sözleşmen n kanunî düzenlemeye kavuşmuş sayılab lmes ç n, sadece sözleşmen n smen kanunda bel rt lmes yeterl de-ğ ld r. Kanunda smen geçen sözleşmen n t p k b r sözleşme olarak sayılab l-mes ç n, kanun hükmünün sözleşmen n objekt f esaslı unsurları le asgarî hüküm ve sonuçlarını düzenlem ş olması gerekl d r115. Hem maden hakkını dev r sözleşmes hem de rödövans sözleşmes ne l şk n kanunî düzenlemelere bakılacak olursa, gerek Borçlar Kanunu’nda gerek de Maden Kanunu ve lg l yönetmel klerde yer alan hükümler, sözleşmeye t p kl k kazandırmaya yete-

113 Erekmekc / Süleymanoğlu, s. 138; Amıklıoğlu, s. 72. Dolayısıyla, ödemezl k def’ (BK.m.97), borçlu temerrüdü (BK.m.123-126) ve mkânsızlık (BK.m.36) hükümler , n tel -ğ ne uygun düştüğü ölçüde, rödövans sözleşmeler ç n de uygulama alanı bulur. Bkz., İnan / Yücel, s. 156.

114 He nr ch Honsell, Schwe zer sches Obl gat onenrecht, Bosonderer Te l, 7. Aufl age, Bern 2003, s. 14-21; Merz, s. 47; B lge, s. 3-11; Fahrett n Aral / Hasan Ayrancı, Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , 10. Baskı, Ankara 2014, s. 54; Aydın Zevkl ler / K. Emre Gökyayla, Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , 15. Baskı, Ankara 2015, s. 11-23; Murat Aydoğdu / Nalan Kahvec , Türk Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , 2. Baskı, Ankara 2014, s. 23; Saymen, s. 13; Eren, Genel, s. 207; Eren, Özel, s. 17; Oğuzman / Öz, s. 46-48; Ayan, Borçlar, s. 158; Antalya, s. 150-152; Akıncı, s. 64.

115 Mustafa Alper Gümüş, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. 1, 3. Baskı, İstanbul 2013, s. 4; Eren, Özel, s. 17; Aral / Ayrancı, s. 54; Zevkl ler / Gökyayla, s. 12; Uyumaz / Güngör, s. 156. Kanunda smen bel rt lm ş olmasına rağmen, s ms z sözleşme sayılan sözleşmeler ç n bkz., Aral / Ayrancı, s. 54.



cek ayrıntıda değ ld r. Bu nedenle, her k sözleşmen n kanunî düzenlemeye kavuşmamış at p k ( s ms z) b r sözleşme olduğu söyleneb l r.

Öncek ruhsat sah b n n maden şletme hakkını yen ruhsat sah b ne devretmes karşılığında yen ruhsat sah b b r bedel ödeme veya b r şey n mül-k yet n karşı tarafa geç rme borcu altına g reb leceğ g b ; h çb r borç altına g rmemes de mümkündür. Bu unsurlara bakılacak olursa, maden hakkını de-v r sözleşmes n n taşınır satışı sözleşmes ne, mal değ ş m sözleşmes ne veya bağışlama sözleşmes ne benzeyeb leceğ n söylemek mümkündür. Ayrıca, rö-dövans sözleşmes nde de ruhsat sah b n n maden şletme hakkının kullanımı-nı devretmes karşılığında rödövansçı (rödövans veren) genell kle rödövans bedel n ödeme borcu altına g rerken; bazı hâllerde herhang b r borç altına g rmeyeb l r. Bu unsurlara bakılacak olursa, rödövans sözleşmes n n ürün (hasılat) k rasına veya kullanım ödüncü (ar yet) sözleşmes ne benzed ğ n söylemek mümkündür. Ancak, Maden Kanunu ve Maden Yönetmel ğ , her k sözleşmen n de tarafl arına Borçlar Kanunu’nda öngörülmeyen b r takım

yükümlülükler yüklem şt r. Bu nedenle, gerek maden hakkını dev r sözleş-mes n n gerek de rödövans sözleşmes n n “tipik sözleşmeye ikinci derecede başka edim eklenmesi şeklindeki karma sözleşme”116 olduğunu söylemek de mümkündür117.

VI. UYGULANACAK HÜKÜMLER

Ne Borçlar Kanunu’nda ne de Maden Kanunu’nda özel b r sözleşme olarak düzenlenen maden hakkını dev r sözleşmes le rödövans sözleşmes , karma n tel kl at p k ( s ms z) sözleşmelerdend r. Karma sözleşmelere hang hükümler n uygulanması gerekt ğ hakkında se, öğret de farklı görüşler ler sürülmüştür. Bu görüşlerden b r nc s olan “saf dışı etme teorisi”ne göre, b r araya get r len çeş tl t pler b rb r n götürür ve bu sebeple karma sözleşmelere

116 Karma sözleşmelerin bu çeşidi hakkında ayrıntılı b lg ç n bkz., Honsell, s. 17; Tandoğan, I/1, s. 73; Aral / Ayrancı, s. 60-61; Zevkl ler / Gökyayla, s. 21; Gümüş, s. 8; Yavuz, s. 28; Ayan, Borçlar, s. 161-162; Aydoğdu / Kahvec , s. 40.

117 Uyumaz / Güngör, s. 156. Buna karşılık, bazı Yargıtay kararlarında, rödövans sözleşme-s n n kend ne özgü b r sözleşme olduğu fade ed lmekted r. Ancak, rödövans sözleşmes -n n unsurlarının kısmen kanunda öngörülen sözleşme t pler nde mevcut olması sebeb yle, Yargıtay’ın bu yöndek kararları yer nde değ ld r. Söz konusu Yargıtay kararları ç n Bkz., 6.HD. 17.3.2010, E.2009/13548 K.2010/2942, “… Rödovans sözleşmeleri kendine özgü bir sözleşme tipi olmakla birlikte B.K’nun 270 ve devamı maddelerinde düzenlenen hasılat kira-sı özellikleri göstermektedir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); aynı yönde bkz., 11.HD. 4.3.2002, E.2001/8457 K.2002/1813, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016).

Kemal ERDOĞAN


Borçlar Kanunu’nun genel hükümler n n uygulanması gerekl d r. “Soğurma (imtisas) teorisi” olarak s mlend r leb lecek olan k nc görüşe göre, karma sözleşmen n bütünü açısından hang t pe a t olan unsur daha öneml yse o t pe da r da r hükümler tüm karma sözleşmeye uygulanmalıdır. “Birleştirme teori-si” olarak s mlend r leb lecek olan üçüncü görüşe göre, her ed me a t olduğu sözleşme t p ne l şk n hükümler uygulanmalıdır. “Yaratma ve kıyas görüşü” olarak s mlend r leb lecek olan son görüşe göre se, karma sözleşmeler kanu-nen düzenlenmem ş olduğu ç n, bu sözleşmelere kanun hükümler ancak kı-yasen uygulanmalı veya hâk m Medenî Kanun’un 1 nc maddes ne st naden hukuk yaratmalıdır118.

Karma sözleşmelere uygulanacak hukuku bel rlemek amacıyla ortaya atılan bu görüşlerden son görüş, Medenî Kanun’un 1 nc maddes n n yapı-sına daha uygundur119. Bu görüş d kkate alınarak maden hakkını dev r söz-leşmeler bakımından b r değerlend rme yapmak gerek rse, öncel kle maden hakkını dev r sözleşmeler ne kanunda kıyasen uygulanab lecek b r hükmün olup olmadığı tesp t ed lmel , kanunda kıyasen uygulanab lecek b r hüküm bulunamazsa hâk m hukuk yaratmalıdır.

Maden hakkını dev r sözleşmes ne, tarafl arca bel rlenen ed mler ne göre, üç farklı sözleşme hükümler n n kıyasen uygulanab leceğ ler sürü-leb l r. Gerçekten, maden hakkının devr karşılığında yen ruhsat sah b , b r bedel ödeme borcu altına g r yorsa “satış sözleşmesi”ne l şk n hükümler; b r şey n mülk yet n öncek ruhsat sah b ne geç rme borcu altına g r yorsa “mal değişim (trampa) sözleşmesi”ne l şk n hükümler ve son olarak da herhang b r borç altına g rm yorsa “bağışlama sözleşmesi”ne l şk n hükümler somut olayda kıyasen uygulama alanı bulab l r.

Buna karşılık, rödövans sözleşmeler ne kıyasen hang hükümler n uy-gulanab leceğ hakkında öğret ve yargı kararlarında, temelde k görüş ler sürülmüştür. Bu görüşlerden lk ne göre120, rödövans sözleşmeler ne İş Kanu-

118 Honsell, s. 20-21; Cevdet Yavuz, Türk Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, 10. Baskı, İstanbul 2014, s. 29-29; Tandoğan, I/1, s. 73-75; Zevkl ler / Gökyayla, s. 21; Aral / Ayrancı, s. 63-64; Ayan, Borçlar, s. 162; Antalya, s. 152; Aydoğdu / Kahvec , s. 40.

119 Tandoğan, I/1, s. 75; Yavuz, s. 29. Zevkl ler / Gökyayla, Türk hukukunda bu görüşün ben msend ğ n fade etm şlerd r (bkz. age., s. 21). Aynı görüşte, Antalya, s. 152; Aydoğdu / Kahvec , s. 41.

120 21.HD. 26.1.2010, E.2009/12236 K.2010/620, “…Dava, iş kazası sonucu ölen sigortalının hak sahiplerinin maddî ve manevî zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir. Tarafl ar ara-sındaki Sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafın-dan yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri inceleme, denetleme gerek-



nunda düzenlenen alt şveren sözleşmes ne l şk n hükümler kıyasen uygulan-malıdır. D ğer görüşe göreyse121, rödövans sözleşmeler ne ürün (hasılat) k ra-sına l şk n hükümler kıyasen uygulanmalıdır. Ancak, rödövans sözleşmes ne alt şveren sözleşmes ne l şk n hükümler n kıyasen uygulanması yönündek görüş, ş hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar bakımından b r değerlend r-me yapmaktadır. Buna karşılık, rödövans bedel n fada temerrüde düşme g b ş hukukundan kaynaklanmayan uyuşmazlıklar ç n alt şveren sözleşmes ne l şk n hükümler n uygulanacağı yönünde b r değerlend rme yapılmamaktadır.

Konu borçlar hukuku yönünden ele alındığında, ürün (hasılat) k rası ve kullanım ödüncü sözleşmeler ne l şk n hükümler n rödövans sözleşmes ne kı-yasen uygulanab leceğ fade ed leb l r. Somut olayda, rödövans sözleşmes y-

li değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, rödovansçı-nın işletme ruhsat sahibinin yapacağı yazılı istek uyarı ve talimatlara riayet edeceği, davacı şirketin sahadaki çalışmaları defter kayıtlarını, üretimi kontrol etmeye ve talimat vermeye yetkili olduğu, kantardan geçen miktar üzerinden rödovans tahakkuk ettirileceğinin karar-laştırıldığı görülmektedir. Bu tespitler karşısında davalılar TTK Gn. Müd. ile K... Mad. San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin 4857 sayılı Yasa’nın 2. maddesi gereğince alt işveren-üst işveren ilişkisi olarak değerlendirilmek gerektiği açık ve seçiktir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 10.HD. 17.10.2014, E.2014/16695 K.2014/19906, “Dava, madende meydana gelen kaza sebebiyle rücuen tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece; davalılar arasındaki sözleşmenin yapılış tarihi itibariyle usulüne uy-gun olup olmadığı irdelenerek, Maden Kanunu Ek 7. maddesinin somut olayda uygulama yerinin bulunup bulunmadığı değerlendirilerek, tarafl ar arasındaki hukuki ilişkinin niteli-ği, bir başka ifade ile, asıl işveren-taşeron ilişkisi olup olmadığı saptanarak hasıl olacak sonuca göre karar verilmelidir. Tüm bu hususlar göz ardı edilerek karar verilmesi doğru olmamıştır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016). Buna karşılık, uyuşmazlığın ş hukukundan kaynaklanmadığı davalarda Yargıtay h çb r tar-tışmaya g rmeden rödövans sözleşmes ne ürün (hasılat) k rasına l şk n hükümler n kıya-sen uygulanacağına hükmetm şt r. Bkz., 14.HD. 28.6.2010, E.2010/6528 K.2010/7372, “…Dava, ödenmeyen rödevans bedeli alacağının tahsili istemine ilişkindir. Hasılat kirasında adi kirada olduğu gibi kiralananın teslimi kiralayanın borcunu sona erdirmez. … Davacı kamulaştırma yapmadan sahaya ruhsat aldığından ve sahanın işletilememesi sebebiyle olu-şan su birikintisinden sorumlu olduğundan kiralananı sözleşmedeki amaca uygun olarak kullanmaya ve işletmeye elverişli biçimde bulundurma borcunu yerine getirmemiştir. Kira alacağının ( rödevans bedelinin ) tahsiline dair davanın reddi açıklanan sebeple doğru-dur. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 6.HD. 21.10.2013, E.2013/1827 K.2013/13962, “…Dava, rödevans bedelinin tahsili için icra taki-bine yapılan itirazın iptaline ilişkindir. Rödevans sözleşmeleri, hasılat kira sözleşmelerinin bir türü olup, bütün kira ilişkilerinde olduğu gibi kural olarak hasılat kirasında da sözleş-meyle kararlaştırılan rödevans bedelinin ödendiğini ispat yükü davalı rödevansçıya düşer. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016).

121 Osman Güven Çankaya, Rödövans Alt İşverenl k Sözleşmes M d r?, Kamu-İş, C. 13, S. 3, 2014, s. 19; Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 126; Uyumaz / Güngör, s. 164.

Kemal ERDOĞAN


le maden hakkının kullanımı b r bedel kararlaştırılarak devred lm şse “ürün (hasılat) kirası sözleşmesi”ne l şk n hükümler122 kıyasen uygulanmalıyken;

122 Topaloğlu, Şek l, s. 208; Özdamar, Maden Hakkının Devr , s. 126; Uyumaz / Güngör, s. 164; Çankaya, s. 19; Öztürk, s. 71; Erekmekc / Süleymanoğlu, s. 137, 144; Kocaman / Kayar / Kocaman, s. 229; Amıklıoğlu, s. 19, 34. Gerçekten, bazı Yargıtay kararlarında rödövans sözleşmes n n ürün (hasılat) k rası sözleşmes n n b r türü olduğu kabul ed lm şt r. Bu kararlar ç n bkz., HGK. 23.10.2013, E.2013/14-215 K.2013/1487, “…Tarafl ar arasında varlığı çekişmesiz olan 15.03.2005 tarihli sözleşme, hasılat kira sözleşmelerinin bir türü olan rödövans sözleşmesidir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); aynı yönde bkz., 14.HD. 20.2.2007, E.2007/111 K.2007/1552, (Kazan-cı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 14.HD. 21.10.2008, E.2008/7969 K.2008/12073, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar -h : 3.5.2016); 14.HD. 28.6.2010, E.2010/6528 K.2010/7372, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 14.HD. 25.1.2012, E.2011/12203 K.2012/824, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 14.HD. 6.3.2012, E.2011/14687 K.2012/3238, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 6.HD. 18.11.2014, E.2014/2409 K.2014/12562, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 6.HD. 24.6.2015, E.2015/1298 K.2015/6363, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016). Buna karşılık, bazı Yargıtay kararlarında, rödövans sözleşmes ne l şk n özel b r düzenleme olmadığı ç n ürün (hasılat) k rası sözleşmes ne l şk n hükümler n somut olaya uygulana-cağı bel rt lm şt r. Bu kararlar ç n bkz., 10.HD. 17.10.2014, E.2014/16695 K.2014/19906, “…Rödovans sözleşmesine Maden Kanununda özel bir düzenleme olmadığı için Borçlar Kanununun 270 ve devamı maddelerinde düzenlenen “hasılat kirasına” ait hükümler uy-gulanır. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); aynı yönde bkz., 10.HD. 25.11.2013, E.2013/3807 K.2013/22156, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 10.HD. 26.5.2014, E.2013/18757 K.2014/12683, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); 10.HD. 17.10.2014, E.2014/16695 K.2014/16906, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); HGK. 11.10.2006, E.2006/11-617 K.2006/642, (Ka-zancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016). Z ra, ürün (hasılat) k rası sözleşmes n n konusunu ürün veya yarar get ren taşınır veya taşınmaz mal, t carî ş-letme veya hak oluşturab l r (Bkz., Theo Guhl / Alfred Koller / Jean N colas Druey, Das Schwe zer sche Obl gat onenrecht, Achte Aufl age, Zür ch 1991 (Guhl / Merz / Koller), s. 375; Harm Peter Westermann / Paul Jendrek, Erman Bürgerl ches Gesetzbuch, Band I, 11. Aufl age, Köln 2004, s. 1833, 2024; Honsell, s. 221, 222; Halûk Burcuoğlu, Uygula-ma ve Öğret den Örneklerle Özel Hukukta (A le – K ra – Borçlar Hukukunun D ğer Bazı Bölümler ), I Quo Vad s (Nereye), II N hayet, İstanbul 2016, s. 56; Azra Arkan Ser m, Hasılat K rasında Tarafl arın Hak ve Borçları, İstanbul 2010, s. 3-5; Zeynep Arslan, Ürün K rası Sözleşmes n n Sona Ermes ve K ralananın İades , Ankara 2016, s. 31; Erol Cansel, Türk Hukukunda Hasılat K rası, Ankara 1953, s. 4; Halûk Tandoğan, Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , C. I/2, K ra ve Ödünç Verme (Âr yet, Karz) Sözleşmeler , 4. Baskı, İstanbul 2008, s. 3; B lge, s. 123; Zevkl ler / Gökyayla, s. 200; Eren, Özel, s. 431-432; Yavuz, s. 705. HGK. 23.10.2013, E.2013/14-215 K.2013/1487, “…hâsılat kirasında kiralayan hâsılat getiren bir malı ya da hakkı, kiracının bu malın semeresinden yararlanmasını da içerecek şekilde kiralamaktadır. Hâsılat kirasının konusunu hâsılat getiren bir taşınır veya taşınmaz yahut bir ticari işletme veya hak oluşturabilir. …” (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016); aynı yönde bkz., 14.HD. 23.10.2009, E.2009/8474 K.2010/11535, (Kazancı İçt hat B lg Bankası, www.kazanc .com, Er ş m Tar h : 3.5.2016)). Öğret de, ürün (hasılat) k rasına konu olab lecek haklara örnek olarak, ht ra hakkının şle-



bedels z devred lm şse “kullanım ödüncü sözleşmesi”ne l şk n hükümler123 kıyasen uygulama alanı bulmalıdır124. Buna karşılık, alt yüklen c l ğe l şk n hükümler n rödövans sözleşmes ne kıyasen uygulanması mümkün değ ld r.

VII. SONUÇ

Maden hakkını dev r sözleşmes le rödövans sözleşmes , b rb r nden tamamen farklı k sözleşmed r. Ancak, uygulamada, maden ruhsatının devr amacıyla rödövans sözleşmeler n n kullanıldığını görmek de mümkündür. Bu g b durumlarda, eğer rödövans sözleşmes , maden hakkını dev r sözleşmes ç n aranan geçerl l k şekl ne uygun olarak yapılmışsa, maden s c l ne yapı-

lacak tesc l ç n hukukî sebep olab l r. Buna karşılık, maden hakkını dev r sözleşmes n n şekl ne uygun olarak yapılmayan veya çer s nde ruhsatın rö-dövansçıya (rödövans verene) devred leb leceğ yönünde hüküm bulunmayan rödövans sözleşmeler maden hakkının maden s c l ne tesc l ç n hukukî se-bep teşk l etmez.

Bu konuda k l b r ayırım yapmak gerekt ğ ler sürülmekted r. Uy-gulamada görülen bazı rödövans sözleşmeler nde, maden ruhsatını dev r alan k ş n n ruhsatı sah plenme kastı bulunmamaktadır. Bu tür sözleşmelere “de-virli rödövans sözleşmesi” den lmekted r. Yargıtay, dev rl rödövans sözleş-meler nden doğan uyuşmazlıkları çözmek ç n, ürün (hasılat) k rası sözleşme-s hükümler n kıyasen uygulamaktadır. Uygulamada görülen d ğer rödövans

t lmes n n devr , f k r ve sanat eserler şletme hakkının devr , den z, göl, kara hayvanları-nın avlanması hakkının devr , b r maden mt yazının devr , kamuya a t sudan faydalanma mt yazının devr göster leb l r (Bkz., Tandoğan, I/2, s. 5-6; Zevkl ler / Gökyayla, s. 202;

Yavuz, s. 706; Arkan Ser m, s. 7). Hâl böyle olunca, ruhsat sah b n n sah p olduğu maden ve şletme haklarının da ürün (hasılat) k rasına konu olab leceğ n söylemek mümkündür. Gerçekten, poz t f hukuk açısından bu görüş oldukça yer nded r. Ancak, deal hukuk bakı-mından b r değerlend rme yapmak gerek rse, uygulamada sıklıkla görülen rödövans sözleş-meler ne ürün (hasılat) k rasına l şk n hükümler n uygulanması yeterl görülmemel d r. Bu nedenle, rödövans sözleşmeler kanunen düzenlenerek t p k ( s ml ) b r sözleşme statüsüne sokulmalı ve rödövans sözleşmes nden kaynaklanab lecek uyuşmazlıkların çözümüne da r özel hükümler sevk ed lmel d r.

123 Kullanım ödüncü sözleşmes n n unsurları hakkında ayrıntılı b lg ç n bkz., Tandoğan, I/2, s. 288-291; Yavuz, s. 723-725; Zevkl ler / Gökyayla, s. 394-396; Aral / Ayrancı, s. 312-313; Aydoğdu / Kahvec , s. 702-704.

124 Buna ek olarak, Çanga / Çanga, rödövansçının (rödövans veren n) rödövans sözleşmes ne dayanarak maden üret m yapmasını k ra akd ne dayalı vekâlet l şk s olarak n telend r-mekted r. Yazarlara göre, rödövansçı (rödövans veren) hak sah b ne vekâleten üret m yapar. Ancak, vekâlet kurumundan farklı olarak, haklı neden olmadıkça vekâletten az l olanağı düşünülemez (bkz., age., s. 197).

Kemal ERDOĞAN


sözleşmeler nde se, maden ruhsatını devralan k ş n n ruhsatı sah plenme kastı bulunmaktadır. Bu tür rödövans sözleşmeler , b r tür satış sözleşmes olarak n telend r leb l r.

Uygulamada maden ruhsatının devr amacıyla yapılan sözleşmeler n teor k olarak rödövans sözleşmes olarak s mlend r lmes yer nde değ ld r. Teor k açıdan bu tür sözleşmeler maden hakkını dev r sözleşmes olarak s m-lend r lmel d r. Z ra rödövans sözleşmeler le maden hakkını dev r sözleş-meler arasında şek l, tarafl ar, uygulanacak hükümler bakımından farklılıklar bulunmaktadır.

Maden hakkını dev r sözleşmes le rödövans sözleşmes arasındak lk fark, kend s n borcun tam ve gereğ g b fası sonucunda sözleşmen n karşı tarafının kazandığı hakta göstermekted r. Öncel kle fade ed lmel d r k , her k sözleşmeyle de ruhsat sah b yle sözleşme yapan karşı taraf b r alacak hak-

kı kazanmaktadır. İk sözleşme arasındak fark, kend s n sözleşmeden doğan alacak hakkının muhtevasında göstermekted r. Gerçekten, maden hakkını de-v r sözleşmes nde sözleşmen n karşı tarafı, maden ruhsatının maden s c l nde adına tesc l ed lmes n talep etme hakkı elde etmekted r. Maden ruhsatının adına tesc l le b rl kte, bu k ş herkese karşı ler süreb leceğ kend s ne özgü aynî b r hak elde etmekted r. Buna karşılık, rödövansçı ancak maden sahası-nın kend s ne tesl m ed lmes n ve rödövans süres boyunca kullanıma uygun hâlde bulundurulmasını talep etme hakkı etmekted r. D ğer b r dey şle, rödö-vansçı maden ruhsatının adına tesc l n talep edemez. O, ancak sözleşmeden doğan k ş sel hakkının maden s c l ne şerh ed lmes n steyeb l r.

Bu k sözleşme arasındak k nc fark, sözleşmen n şekl konusundadır. Maden Yönetmel ğ ’n n “Genel Hükümler” başlıklı b r nc kısmının on üçün-cü bölümünde dev r, m ras yolu le nt kal ve terk şler düzenlenm şt r. Bu bölümde yer alan ve “Devir” başlıklı 82 nc madden n b r nc fıkrasına göre, “Maden ruhsatları ve sertifikaları talep halinde, hukuki bir sakınca bulun-madığı takdirde, Kanunun 6 ncı maddesindeki maden haklarını kullanma ile ilgili şartları taşıyan gerçek veya tüzel kişilere Genel Müdürlükçe devredile-bilir. Devir Bakanlık onayı ile gerçekleşir. Buluculuk hakkı sahibi, bu hakkını ruhsat ile birlikte devredebilir”. Hükümden anlaşılacağı üzere, maden ruhsatı dev rler n n MİGEM’de yetk l memur huzurunda yapılması gerekmekted r. D ğer b r fadeyle, maden ruhsatının devr ne l şk n sözleşmeler resmî şek l şartına tâb tutulmuştur. Buna karşılık, rödövans sözleşmeler , kural olarak, herhang b r şekle tâb değ ld r.



Maden hakkını dev r sözleşmes n n tarafl arı, öncek ruhsat sah b le yen ruhsat sah b d r. Buna karşılık, rödövans sözleşmes n n tarafl arı, ruhsat sah b le rödövansçıdır (rödövans verend r).

İk sözleşme arasındak son fark se, uygulanacak hükümlerle lg l d r. Maden hakkını dev r sözleşmes ne, b r şey n mülk yet n dev r amacı güden sözleşmelere (satış, trampa ve bağışlama sözleşmeler ) l şk n hükümler n te-l ğ ne uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanab l r. Buna karşılık, rödövans sözleşmeler ne ürün (hasılat) k rası ve kullanım ödüncü sözleşmes ne l şk n hükümler kıyasen uygulanmalıdır.

KAYNAKÇA125

ACAR, Faruk: K ra Hukuku Şerh (TBK m. 299-326), 3. Baskı, İstanbul 2016.

ADAMS, Randall R.: The Impl ed- n-Law Covenant to Develop and M ne n Hard M neral Leases: Archer V. Mounta n Fuel Supply CO., Idaho Law Rev ew, C. 19, S. 3, 1983, s. 633-654.

AKINCI, Şah n: Borçlar Hukuku B lg s , Genel Hükümler, 9. Baskı, Konya 2016.

AKINTÜRK, Turgut: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.

AKKURT, S nan Sam / UYUMAZ, Alper: Registers in Turkish Civil Law and the Functions of Them, IISES, Prague 2015, p. 21-36.

AKYILMAZ, Baht yar / SEZGİNER, Sezg ner / KAYA, Cem l: Türk İdare Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2014.

AMIKLIOĞLU, Hüsey n: Rödovans Sözleşmes , Ankara 2016.

ANTALYA, O. Gökhan: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. 1, 2. Baskı, İstanbul 2013.

ARAL, Fahrett n / AYRANCI, Hasan: Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , 10. Baskı, Ankara 2014.

ARKAN SERİM, Azra: Hasılat K rasında Tarafl arın Hak ve Borçları, İstan-bul 2010.

ARSEBÜK, Esat: Borçlar Hukuku, C. 1, 2. Baskı, İstanbul 1943.

ARSLAN, Zeynep: Ürün K rası Sözleşmes n n Sona Ermes ve K ralananın İades , Ankara 2016.

125 Aynı yazarın b rden fazla eser ne yapılan atıfl arı ayırmak ç n kullanılan kısaltmalar, lg l eser n sonunda parantez ç nde ver lm şt r.

Kemal ERDOĞAN


ATAAY, Aytek n: Borçlar Hukukunun Genel Teor s , C.1, 4. Baskı, İstanbul 1986.

ATAY, Ender Ethem: İdare Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2014.

AYAN, Mehmet: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 11. Baskı, Ankara 2016 (Ayan, Borçlar).

AYAN, Mehmet: Eşya Hukuku, C. I, Z lyetl k ve Tapu S c l , 13. Baskı, An-kara 2016 (Ayan, I).

AYBAY, Aydın / HATEMİ, Hüsey n: Eşya Hukuku, 4. Baskı, İstanbul 2014.

AYBAY, Aydın: Borçlar Hukuku Dersler , Genel Bölüm, İstanbul 1975.

AYDOĞDU, Murat / KAHVECİ, Nalan: Türk Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , 2. Baskı, Ankara 2014.

AYHAN, Rıza / ÖZDAMAR, Mehmet / ÇAĞLAR, Hayrett n: T car İşletme Hukuku, Genel Esaslar, 9. Baskı, Ankara 2016.

BAYCIK, Gaye: Rödövans Sözleşmeler n n Hukuk N tel ğ ve Tarafl arın İş Sağlığı ve Güvenl ğ Yükümlülükler , Prof. Dr. Sarper Süzek’e Arma-ğan, C. 2, İstanbul 2011, s. 1895-1956.

BİLGE, Nec p: Borçlar Hukuku, Özel Borç Münasebetler , Ankara 1962.

BOZER, Al / GÖLE, Celal: T car İşletme Hukuku, 3. Baskı, Ankara 2015.

BURCUOĞLU, Halûk: Uygulama ve Öğret den Örneklerle Özel Hukukta (A le – K ra – Borçlar Hukukunun D ğer Bazı Bölümler ), I Quo Vad s (Nereye), II N hayet, İstanbul 2016.

CANSEL, Erol: Türk Hukukunda Hasılat K rası, Ankara 1953.

CARR, W ll am F. / OWEN, Paul R.: Clear as Crude: Defend ng O l and Gas Royalty L t gat on, Natural Resources Journal, C. 37, S. 3, 1997, s. 695-706.

ÇAĞLAYAN, Ramazan: İdare Hukuku Dersler , 3. Baskı, Ankara 2015.

ÇANGA, Hal t Erol / ÇANGA, Bora: Maden Kanunu (Danıştay Kararları le Açıklamalı), İstanbul 1996.

ÇANKAYA, Osman Güven: Rödövans Alt İşverenl k Sözleşmes M d r?, Kamu-İş, C. 13, S. 3, 2014, s. 1-21.

ÇEVİKÇELİK, Murad ye: Türk İdare Hukukunda Maden İşletme ve Rödo-vans Sözleşmeler , Ankara 2017.



ERDOĞAN, Kemal: Rödövans Sözleşmes , Ankara 2017.

EREKMEKCİ, Müge / SÜLEYMANOĞLU, G zem: Rödovans Sözleşme-s , İstanbul Barosu Derg s , C. 90, S. 1, 2016, s. 133-144.

EREN, F kret / BAŞPINAR, Veysel: Toprak Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2014.

EREN, F kret: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 21. Baskı, Ankara 2017 (Eren, Genel).

EREN, F kret: Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, 3. Baskı, Ankara 2016 (Eren, Özel).

ERMAN, Hasan: Eşya Hukuku Dersler , 5. Baskı, İstanbul 2014.

ERTAŞ, Şeref: Eşya Hukuku, 12. Baskı, İzm r 2015.

ESENER, Turhan / GÜVEN, Kudret: Eşya Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2017.

ESENER, Turhan: Borçlar Hukuku, C. 1, Ak tler n Kuruluşu ve Geçerl l ğ (BK.m.1-40), Ankara 1969.

FINDIKGİL, Yavuz: Maden Hukuku, İstanbul 1966.

GİRİTLİ, İsmet / BİLGEN, Pertev / AKGÜNER, Tayfun / BERK, Kahra-man: İdare Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 2013.

GÖĞER, Erdoğan: Maden Hukuku, Ankara 1979 (Göğer, Maden).

GÖĞER, Erdoğan: Petrol Hukuku, Ankara 1967 (Göğer, Petrol).

GÖNENSAY, A. Sam m: Borçlar Hukuku, C. I, İstanbul 1948.

GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref / TAN, Turgut: İdare Hukuku, C. 1, Genel Esaslar, 9. Baskı, Ankara 2013.

GUHL, Theo / KOLLER, Alfred / DRUEY, Jean N colas: Das Schwe ze-r sche Obl gat onenrecht, Achte Aufl age, Zür ch 1991.

GÜLAN, Aydın: Maden İdare Hukukumuzun Ana İlkeler ve Temel Müesse-seler , İstanbul 2008.

GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. 1, 3. Baskı, İstanbul 2013.

GÜNAY, Ömer: Maden Hukuku (Kavramlar- İlkeler- Tanımlar), Ankara 2016.

GÜNDAY, Met n: İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara 2011.

HATEMİ, Hüsey n / GÖKYAYLA, Emre: Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, 2.

Kemal ERDOĞAN


Baskı, İstanbul 2012.

HONSELL, He nr ch: Schwe zer sches Obl gat onenrecht, Bosonderer Te l, 7. Aufl age, Bern 2003.

İNAN, Al Na m / YÜCEL, Özge: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 4. Bas-kı, Ankara 2014.

İNAN, At lla: İhale Hukuku Ders Notları, 2. Baskı, Ankara 2014.

KALABALIK, Hal l: Kısa İdare Hukuku, Konya 2014.

KOCAMAN, R. / KAYAR, B. / KOCAMAN, B.: Rödövans Sözleşmeler ne Maden Hukuku Açısından Bakış, Maden Hukuku B ld r ler K tabı, An-kara 2016, s. 223-238.

KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Nec p / HATEMİ, Hüsey n / SEROZAN, Rona / ARPACI, Abdülkad r: Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, C. 1, 6. Baskı, İstanbul 2014.

KUŞÇU, Mustafa: Maden Hukuku ve Uygulamaları, Isparta 2007.

MERZ, Hans: Vertrag und Vertragschluss, 2. Aufl age, Fre burg 1992.

MOULTON, Fred: Problems and P tfalls Ar s ng from M neral and Royalty Conveyances, Amer can Bar Assoc at on, Sect on of M neral and Natu-ral Resources Law Proceed ngs, C. 1956, s. 258-268.

NOMER, Halûk N.: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 14. Baskı, İstanbul 2015.

NOMER, Haluk Nam / ERGÜNE, Mehmet Serkan: Eşya Hukuku, Z lyetl k ve Tapu S c l , 5. Baskı, İstanbul 2017.

OĞUZMAN, M. Kemal / BARLAS, Nam : Medenî Hukuk, 21. Baskı, İstan-bul 2015.

OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. 1, 16. Baskı, İstanbul 2018.

OĞUZMAN, M. Kemal / SELİÇİ, Özer / OKTAY ÖZDEMİR, Sa be: Eşya Hukuku, 20. Baskı, İstanbul 2017.

OSER, H. / SCHÖNENBERGER, W.: Borçlar Hukuku, B r nc Kısım, (Çev. Reca Seçk n), Ankara 1947.

ÖZDAMAR, Demet: Maden Hakkı ve Maden İrt fakı, Prof. Dr. Mahmut Tev-f k B rsel’e Armağan, İzm r 2001, s. 319-334 (Özdamar, Maden İrt fa-kı).



ÖZDAMAR, Demet: Maden Hakkının Ver lmes ve Bu Hakkın Devr , Prof. Dr. Turhan Tûfan Yüce’ye Armağan, İzm r 2001, s. 119-148 (Özdamar, Maden Hakkının Devr ).

ÖZTOPRAK, Sez n: (6592 sayılı Kanun le Yapılan Değ ş kl klerle) Kömür Ocaklarının Özel Hukuk K ş ler Tarafından İşlet lmes , Ankara 2015.

ÖZTÜRK, Gülay: Teor de ve Uygulamada Hasılat K rası, Ankara 2010.

RAE, C. A.: Royalty Clauses n O l and Gas Leases, Alberta Law Rev ew, C. 4, S. 2, 1965-1966, s. 323-357.

SAYMEN, Fer t H.: Borçlar Hukuku Dersler , C. I, Umumî Hükümler, İstan-bul 1950.

SERT, M. / ŞAHVERDİOĞLU, İ.: Maden Kanununda Yapılan Son Değ ş k-l kler n Sektöre Muhtemel Olumlu ve Olumsuz Etk ler n n İrdelenmes , Maden Hukuku B ld r ler K tabı, Ankara 2016, s. 175-203.

SİRMEN, A. Lâle: Eşya Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2017.

ŞENER, Oruç Ham : T car İşletme Hukuku, Ankara 2016.

TANDOĞAN, Halûk: Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , C. I/1, Kend s ne Özgü Yapısı Olan ve Karma Sözleşmeler, Satış ve Çeş tler , Trampa, Bağışlama, 6. Baskı, İstanbul 2008 (Tandoğan, I/1).

TANDOĞAN, Halûk: Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , C. I/2, K ra ve Ödünç Verme (Âr yet, Karz) Sözleşmeler , 4. Baskı, İstanbul 2008 (Tandoğan, I/2).

TEKİL, Fah man: Borçlar Hukuku, İstanbul 1981.

TELLİ, Serap: İdare Hukuku ve Uluslararası Hukuk Açısından Madenler, Ankara 1989.

TOKAT, Hüsey n: Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmes nde Tesc le Zorlama Davasının Açılab leceğ Çeş tl İht maller, Selçuk Ün vers tes Hukuk Fakültes Derg s , C. 24, S. 1, 2016, s. 181-245.

TOKAT, Hüsey n: Ga pl ğ n A le Hukuku Yönünden Sonuçları, Selçuk Ün -vers tes Hukuk Fakültes Derg s , C.25, S. 2, 2017, s. 523-575.

TOKAT, Hüsey n: Türk Hukukunda Ga pl k, Ankara 2018.

TOPALOĞLU, Mustafa: Maden Hukuku (5995 Sayılı Kanun’la Değ ş k Ma-den Kanunu ve İlg l Mevzuat), Adana 2011 (Topaloğlu, Maden Huku-ku).

Kemal ERDOĞAN


TOPALOĞLU, Mustafa: Rödövans Sözleşmeler n n Şekl ve Tesc l , Maden Hukuku B ld r ler K tabı, Ankara 2016, s. 205-221 (Topaloğlu, Şek l).

TUĞ, Adnan: Türk Özel Hukukunda Şek l, 2. Baskı, Konya 1994.

TURHAN, Mel h: Türk ye’de Maden Hukukunun Tar h Gel ş m ve Bazı Ülkelerle Mukayeses , Maden Hukuku B ld r ler K tabı, Ankara 2016, s. 17-39.

TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜ-ĞÜ: Rödövans Uygulama Yönerges 2007.

UÇKAN, Özkan: Türk Hukukunda Madenc l ğe İl şk n Haklar ve Bunların T caret Ş rketler ne Sermaye Olarak Get r lmes , Esk şeh r 1983.

UYUMAZ, Alper / GÜNGÖR, Fatma: Rödovans Sözleşmes , Gaz Ün vers -tes Hukuk Fakültes Derg s , C. 19, S. 4, 2015, s. 145-185.

ÜLGEN, Hüsey n / HELVACI, Mehmet / KENDİGELEN, Abuzer / KAYA, Arslan / NOMER ERTAN, N. Füsun: T car İşletme Hukuku, 5. Baskı, İstanbul 2015.

ÜNAL, Mehmet / BAŞPINAR, Veysel: Şeklî Eşya Hukuku, 8. Baskı, Ankara 2016.

von TUHR, Andreas: Borçlar Hukukunun Umum Kısmı, C. 1-2 (Çev. Cevat Edege), Ankara 1983.

WESTERMANN, Harm Peter / JENDREK, Paul: Erman Bürgerl ches Ge-setzbuch, Band I, 11. Aufl age, Köln 2004.

YAVUZ, Cevdet: Türk Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, 10. Baskı, İstanbul 2014 (Yavuz, Özel).

YILDIRIM, Abdulker m: Türk Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 3. Baskı, Ankara 2015.

ZEVKLİLER, Aydın / GÖKYAYLA, K. Emre: Borçlar Hukuku, Özel Borç İl şk ler , 15. Baskı, Ankara 2015.

Documents

MADEN HAKKINI DEVİR SÖZLEŞMESİ İLE …webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/22_1_3.pdfMaden Hakkını Devr Sözleşmes İle Rödövans Sözleşmes Arasında k Ayırım 96 Ankara Hacı