1

Ponavljanje kao postupak u pripovjedanju Branka Ćopića

Nenezić Marija

Linguistik, Stilistik und Poetik der Texte von Branko ĆopićO.Univ.-Prof. Mag. Dr.phil. Branko Tosović

Institut für Slawistik der Karl-Franzens-Universität Graz

2

Sadržaj

Ćopićevo objašnjenje ponavljanja kao postupka

Ćopićevo ponavljanje u dječijoj literaturi Ponavljanje u književnom tekstu Vrste ponavljanja Ponavljanje i uticaj na psihu

3

Nauka o književnosti se nalazi u posebnoj situaciji. Ko se njome bavi razilazi se ili sa naukom ili s književnošću.

4

Ćopićevo preciziranje ponavljanja

Tokom čitavog svog književnog rada opisivao sam poznate ljude, poznate krajeve, i život i događaje u kojima sam najčešće i sam učestvovao.Junake koje sam opisivao u svojim djelima upoznao sam ponajviše još u svomdjetinjstvu. U tome dobu čovjek inače najjasninije doživljava svijet oko sebe, najdublje osjeća i najbolje pamti.Branko Ćopić, predgovor Pionirskoj triologiji

5

Ćopićeva tematika

U svojim knjigama za djecu i posleratnu omladinu, Ćopić kroz dvadesetak knjiga varira temu djece, rata, odrastanja i druženja.

6

Uzorak za istraživanje

Magareće godine (1960.) Glava u klancu noge na vrancu (1971.) Pionirska triologija:

Orlovi rano lete (1957.) Slavno vojevanje (1961.) Bitka u zlatnoj dolini (1963.)

7

Tematsko ponavljanje

Opšti plan- ponavljanje motiva i

situacijaLični plan- doživljeno

DjetinjstvoRat, tajna društva

borba sa neprijateljima

Sjećanja/PrisjećanjaIsprobavanje pjesničkog

dara

8

Za književnost, razni teoretičari kažu da ona treba biti zanimljiva, raznovrsna, originalna, da ne podliježe uticaju politike. Postavlja se pitanje da li tema može biti dobra ili loša, lijepa ili ružna. Bitna je obrada teme.

9

Ponavljanje je jedan od osnovnih, najjednostavnijih a vjerovano i najstarijih postupaka u književnosti. Jedna od njegovih funkcija jeste i stavljanje književnog djela u koherentnu cjelinu.

Postupak ponavljanja koristi se u svim književnim tekstovima.

10

Ponavljanje je stilska figura koja se realizuje uzastopnim ponavljanjem istih ili sličnih riječi, grupa riječi, glasova, grupa glasova...

Druga bitna odlika ponavljanja jeste da ono utiče na izražavanje i odražavanje osjećanja naratora ili junaka u djelu.

11

Naratorevo ponavljanje, ponavljanje pripovjedača

Ako u tekstu vidimo da se narator ponavlja to znači da tekst nije leksički bogat, i to utiče na sami kvalitet teksta.

Prema tome, ponavljanje se dijeli na svjesno i nesvjesno, što dovodi do zaključka da je ova stilska figura jedna od logičkih operacija .

12

Ćopićevi motiviĆopićeva opšta mjesta

Glavni Sporedni

13

Opšte ponavljanje – djetinjstvo

Dvije vrste ponavljanja teme djetinjstva. Magareće godine i Glava u klancu

noge na vrancu su dio ličnog iskustva. Sa manjim izmjenama se dopunjuju.

14

Pionirska triologija – takođe tema djetinjstva ali se razlikuje od prethodne dvije knjige jer se teme ponavljaju i variraju u samom kontekstu date družine

15

Magareće godine

Teme i motivi koji se ponavljaju:1. Rat 2. Družina3. Problemi sa konviktom (škola)4. Religija

16

Glava u klancu noge na vrancu

1. Škola, dolazak u novu sredinu2. Djed3. Selo4. Religija

17

Lutajući motivi

Amerika Mjesec i mjesečina Mudri starac Bauk, čudovište kojim plaše djecu

18

Upravo ovi lutajući motivi, vid tehničkog sredstva, održavaju koherentnost Ćopićeve životne priče.

19

Ako postavimo pitanje da li je Ćopić neplodan pisac bez raznovrsnih ideja i tema odgovor će glasiti: ne.

Svaka od ovih kategorija je obrađena drugačije, na specifičan način.

20

Čitajući o istim likovima koji se nalaze sličnim situacijama mi dobijamo utisak da ih poznajemo dobro, da znamo svaku njihovu osobinu i situaciju, čitaoci imaju osjećaj da proživljavaju život Branka Ćopića i njegovih junaka.To je jedna od posledica ponavljanja.

21

HOMEOTELEUTON – riječ homeoteleuta grčkog porijekla označava riječi sa istim ili sličnim završecima.

2203.05.23 22

LikoviDogađaji

motivi

Epiloška granicaPočetak/kraj rata, “Mirno završavanje događaja”

Postupak obrade teksta

Prološka granicarat/djetinjstvo

Tekst

23

Varijacije unutar proloških i epiloških granica: homoloteuton

24

Varijacije unutar proloških i epiloških granica: homoloteuton

25

Ponavljanje motiva religije

26

Ponavljanje motiva religije 2

27

PIONIRSKA TRIOLOGIJA

Tri knjige koje za temu imaju Jovančetovu družinu

Iako je riječ o istim likovima a različitim događajima, Slavno vojevanje i Bitka u zlatnoj dolini nemaju istu vrijednost kao na primjer Orlovi rano lete .

28

Postupak ponavljanja u romanu Magareće godine

Postupak ponavljanja u narativu se razlikuje od postupka u lirskom tekstu.

Ako se ponavljanje odvija u samoj sintagmi, na primjer ponavljanje iste riječi, ili grupe riječi, gubi se kvalitet, ali može se steći utisak da je riječ o spontanom toku misli slično usmenom narativu.

29

Naš komandant brigade, sav garav i oznojen, samo je othukivao: – Ma kad li će već jednom stići taj Baja s protivkolcem da ućutkamo one dvije rešetaljke. Ne možeš od njih oči otvoriti. Taj Baja, nišandžija na topu protivkolcu, neustrašiva i krupna delija, bio je moj školski drug iz nižih razreda gimnazije, četiri godine proveli smo zajedno u ovome istom Bihaću, u đačkom internatu dobrotvornog društva Prosvjeta .

30

Brate slatki Riječ Bihać se pominje u romanu

Magareće godine skoro 50 puta. Priličan je učestala riječ i vezana je za

opisivanje date situacije, odnosno približavanje iste situacije čitaocu.

31

Epistrofa i Priličan

Epstrofa – med. termin kojim se označava povratak bolesti (njeno ponavljanje)Ako riječ priličan označimo kao dio ponavljanja koje je imalo komičan efekat i srećno se završilo, pronađeno opet u sličnoj situaciji u poznatom kontekstu, efekat može biti komičan ali i opasan.

32

Odnos čitaoca i ponavljanja

Jedna od funkcija jezika, jeste i sociolingvistička markiranost, odnosno odnos između pošiljaoca, kanala, poruke i primaoca (u ovom slučaju) čitaoca.

33

Riječ internat naravno sa svojim varijacijama u deklinaciji javlja se oko 50 puta u djelu, što nam donosi novo tumačenje te riječi: emocionalna vezanost autora i internata.

34

“Ponavljanje zakletve”- obred

– Reci: bogami! – Bogami! – Reci: majke mi! – Majke mi! – Kaži: dabogda crko! – Dabogda crko! – muknu De-De-Ha. – Dabogda crko, i ja kažem! – smrsi Baja.

Ovaj oblik ponavljanja takođe pripada logičkoj operaciji koja je nastala iznuđivanjem.

35

Skandal!

Jovo Skandal – skandal je riječ koja se ponavlja kroz cijeli narativ.

Istorijat riječi Funkcija:• Podliježe jezičkoj zakonitosti, ponaša se

poput algoritma.• Često ima i negativan efekat – parazitska

riječ koja se ponaša kao šablon.

36

Ponavljanje je govorni čin, koji ima svoj stil, podložno je jezičkoj zakonitosti poput algoritma, ali prisustna su takođe i odstupanja od ponavljanja. Na ponavljanje utiče i starostna markiranost kao i sociolingvistička.

37

Odstupanja od ponavljanja- raznolikost

Promjena imenovanja Branka Mandića: Dječak Mjesečar Učenik Momče Brat

... Prema velikom drvenom mostu na Uni.S druge strane rijeke....

38

Istući – makljaža Najkrupniji, najgrlatiji, najjači = Baja Brzopleto su rešetali mitraljezi i praštale

puške.

39

Sheme ponavljanja

40

41

42

43

Jedinica ponavljanja: fonema

5765 vokala – 43% 7619 nevokala – 57%

0

10

20

30

40

50

60

Vokali Nevokali

Vokali

44

Zvučni sloj se nekada konstituiše na principu kakofonije i disonance stvarajući time neprijatnu situaciju.

bum-bum tras Asonanca Aliteracija

45

Koliko je u godini dana, toliko sam otključa ormana.

Koliko je na kokoški pera, toliko sam pokrao kofera.

Koliko je Srba i Hrvata, toliko sam provalio vrata .

46

Rodi godina, rodila ti pšenica. ...Četiri dana živjeli su tako. Četiri dana

neviđenih sloboda i radosti.

47

Jedinica ponavljanja: morfema

Štošta – reduplikacija pravog pravcatog paranomazija posred srijede

48

Prefiksacija

po- pre- pro- iz- za-

49

Epizeuks

Postao sam dječak, pravi dječak, uznemiren i kolebljiv, na izlazu iz prevrtljivih i svojeglavih magarećih godina.